________________
રૂધ્ધપુર ચોરી થા • (૨૯)
હતા, તેઓ જ્યોતિષ તથા વૈદ્યવિદ્યામાં કાંઈ પણ જાણતા નહીં અને મૂર્ખ હતા. આવા ઉત્તમ નગરમાં વૈઘની જરૂર હોવાથી કોઈ ઉત્તમ વૈઘ બ્રાહ્મણ આવીને ત્યાં વસ્યો. તે પોતાની જ્યોતિષ તથા વૈદ્યવિદ્યાથી નગરમાં પ્રસિદ્ધ થયો. ઘણા લોકોના રોગ મટાડ્યા. તેની ઉત્તમ કીર્તિ સાંભળી રાજાએ તેને તેડાવી ઘણો આદર આપ્યો અને તેને દેવદત્તની જગ્યા ઉપર નીમ્યો.
આ વૈદ્યનું રાજસન્માન દેખીને દેવદત્તની સ્રી રુદન કરવા લાગી અને મનમાં ચિંતવવા લાગી કે, ‘અરે ! મ્હારા વિદ્વાન પતિનું સન્માન અને તેમની આજીવિકા આ પરદેશી બ્રાહ્મણે લઈ લીધી ! એક વખતે વૈદ્યને રાજાને ઘેર જતો જોઈ દેવદત્તની સ્રી ઘણું રુદન કરવા લાગી. તેવામાં તેના બન્ને મૂર્ખ પુત્રો બહાર રમવા ગયા હતા ત્યાંથી ઘેર આવ્યા. માતાને રુદન કરતી જોઈ પુત્રોએ પૂછ્યું. ‘અરે માતા ! તમે કેમ રુદન કરો છો ?' માતાએ કહ્યું કે, ‘હે અભણ પુત્રો ! તમે બિલકુલ ભણ્યા નહી તેથી તમારા વિદ્વાન પિતાની આજીવિકા કોઈ પરદેશી વૈદ્ય ખાય છે, તે દેખીને મને દ્વેષ આવે છે. અત્યારે તે પરદેશી વૈદ્યને તમારા પિતાની પેઠે મ્હોટા સન્માનથી દરબારમાં જતો જોઈને મને રુદન આવ્યું.'
માતાના મુખથી આ વાત સાંભળી બન્ને પુત્રો વિદ્યાભ્યાસની પ્રતિજ્ઞા લઈ મથુરા નગરીમાં ભણવા ગયા. બન્ને ભાઈઓએ પાંચ સાત વર્ષ સુધી ત્યાં રહી સર્વ વૈદ્યવિદ્યામાં ઘણી પ્રવીણતા મેળવી. તેની સાથે બીજી સર્વ નાટક ચેટકની વિઘા પણ પ્રાપ્ત કરી. પછી બન્ને ભાઈઓ ગુરુની પાસેથી રજા લઈ પોતાના નગર તરફ આવ્યા. રસ્તે આવતાં તેમણે મૃત્યુ પામેલો એક વિકરાળ સિંહ દીઠો. તે વખતે મ્હોટા ભાઈએ ન્હાના ભાઈને કહ્યું કે, ‘હે લઘુ ભ્રાતા ! આપણે મૃતસંજીવિની વિદ્યા ભણ્યા છીએ માટે તેની આ સિંહ ઉપર પરીક્ષા કરીએ.’ ન્હાના ભાઈએ કહ્યું ‘તેની પરીક્ષા આપણે ઘેર જઈને કરીશું. અહિં રસ્તે શા માટે પરીક્ષા કરવી જોઈએ ?' આવી રીતે ન્હાના ભાઈએ કહ્યું, તો પણ તે મ્હોટા ભાઈએ માન્યું નહીં. પછી ન્હાનો ભાઈ ચેતીને એક વૃક્ષ ઉપર ચઢી ગયો. મ્હોટા ભાઈએ પોતાની અલ્પબુદ્ધિને લીધે વિચાર કર્યા વિના ગોળી લઈને મૃતસંજીવિની વિદ્યાનું સ્મરણ કર્યું અને તત્કાળ તે સિંહની આગળ આવીને બેઠો. પછી તે ગોળી સિંહના નેત્રમાં આંજી એટલે સિંહ તત્કાળ જીવતો થઈ તે બ્રાહ્મણ (મ્હોટા ભાઈ)ને મારી નાંખ્યો-અને તેનું ભક્ષણ કરી ગયો.
