________________
(૩૨) • સભ્યત્વકીમુદી ભાષાંતર / પૂછને ઉલાળતો કેસરીસિંહ આવ્યો નથી, ત્યાં સુધી વનમાં મદના ભારથી મંદ થએલા હસ્તિઓ ગર્જના કરે છે. ફરીને પણ રાજાએ કહ્યું કે, હું કોઈને પણ અશસ્ત્ર વધ કરતો નથી. જે સંગ્રામમાં સામો ઉભો રહે અથવા તો જે પોતાના મંડળને કંટકરૂપ થાય, તેવા રાજાને અવશ્ય નિરાકરણ કરવો જોઈએ. કહ્યું છે કે : જે શસ લઈને સંગ્રામમાં સામો ઉભો રહે અથવા પોતાના મંડળને કંટકરૂપ થાય, તેવા પુરુષ ઉપર રાજાઓએ શસ્ત્ર ફેંકવાં; પણ જેઓ દીન. અનાથ અને શુભ હૃદયવાળા હોય, તેમના ઉપર શસ્ત્ર ફેંકવાં નહીં.”
દુષ્ટ પુરુષોનો નિગ્રહ કરવો અને ઉત્તમ પુરુષોનું મિલન કરવું, એ રાજાનો ધર્મ છે.” એમ વિચારીને સુધર્મ રાજા મહાબલની ઉપર ચઢી આવ્યો. સંગ્રામમાં તેને જીતીને તેનું સર્વસ્વ લઈ લીધું. પછી મોટા આનંદથી પોતાના નગરમાં આવ્યો. નગરમાં પ્રવેશ કરતી વખતે શહેરનો દરવાજો પડી ગયો ! તે જોઈ અપશુકન માની એક પોતાના ઉદ્યાનમાં રહ્યો. મંત્રીએ તત્કાળ નવો દરવાજો તૈયાર કરાવ્યો, તે પણ તેવી રીતે પડી ગયો. તેવી રીત ત્રીજી વખત પણ પડી ગયો ! રાજાએ મંત્રીને પૂછયું કે, “હે મંત્રી ! આ દરવાજો કેવી રીતે સ્થિર થાય?' મંત્રીએ કહ્યું. “હે રાજા ! જો તમે પોતાના હાથથી કોઈ પુરુષને મારી તેના રુધિરથી આ દરવાજાને સિંચન કરો તો તે પછી સ્થિર રહેશે. તે સિવાય બીજા કોઈ ઉપાયથી સ્થિર રહેશે નહી. આવો લોકાચાર્યનો મત છે.” .
મંત્રીનું આ વચન સાંભળી રાજાએ કહ્યું કે, “મહારે આવા નગરનું પ્રયોજન નથી. કારણ કે, જયાં હું છું, ત્યાં નગર છે. તેમજ હે મંત્રી ! જે પોતાનું હિત ઈચ્છે, તેણે હિંસા કરવી નહીં. કહ્યું છે કે : પોતાનું જીવિત, બળ અને આરોગ્યને ઈચ્છનાર એવા રાજાએ પોતે હિંસા કરવી નહી અને બીજાની પાસે કરાવવી પણ નહીં. તેમ જ જીવિતદાન આપવામાં કેટલું ફળ છે? કહ્યું છે કે જો સુવર્ણનો મેરુ અને આખી પૃથ્વીનું દાન કરે અને એકને જીવિતદાન આપે, તો પણ જીવિતદાનના જેવું ફળ થતું નથી.”
પછી મહાજને આવી રાજાને કહ્યું કે, “હે સ્વામિન ! અમે બધું કરીશું. આપે તો ફક્ત મૌન રહેવું.” રાજાએ કહ્યું. “હે મહાજનો ! જો પ્રજા પાપ કરે, તો તેનો છઠ્ઠો ભાગ રાજાને મળે છે. તેવી રીતે જો પ્રજા પુણ્ય કરે તો તેનો છઠ્ઠો ભાગ રાજાને મળે છે. કહ્યું છે કે : જેવી રીતે સુકર્મ કરનારી
