________________
6 ઉમરહૂમાવની 8થા • (e) { દુષ્ટ પુત્રને તમારા ઘરમાંથી કાઢી મૂકો; નહીં તો તેની સાથે તમારી પણ આબરૂ જશે અને ધનની પણ હાની થશે. કહ્યું છે કે દુર્જનનો સંસર્ગ થવાથી, સાધુ પુરુ,ને પણ દોષ આવે છે. જેમ કે, રાવણે અપરાધ કર્યો તો તેના સોબતી સમુદ્રને પણ પાષાણના પુલરૂપ ગંભિર બંધન પ્રાપ્ત થયું. વળી સર્વથા અનિષ્ટ સમાગમથી સારા માણસને પણ સંકટ સહેવું પડે છે. જાઓ ! ઘડી જેવાનો સંગ થયો તો પાણી પીએ ઘડી, ને માર ખાવો પડે છે ઝાલર (ઘંટ)ને.”
પછી શેઠે ઘેર જઈને પોતાની સ્ત્રીને કહ્યું: “હે પ્રિયે! આ પુત્રને આપણે ઘરમાંથી કાઢી મૂકવો જોઈએ. નહીં તો આપણને હાનિ થશે. કહ્યું છે કે : “કૂળને અર્થે એક કુટુંબીનો ત્યાગ કરવો; ગામને અર્થે કૂળનો ત્યાગ કરવો; દેશને અર્થે ગામનો ત્યાગ કરવો, અને આત્માને અર્થે સકળ પૃથ્વીનો પણ ત્યાગ કરવો.’ કહ્યું છે કે, “બહુમતિ સાથે વિરોધ ન કરવો, મહાજન ખરેખર ! દુર્જ હોય છે, તેજસ્વી નાગને પણ કીડીઓ ખાઈ જાય છે.”
એમ કહીને શેઠે ઉમયને કાઢી મૂક્યો. એટલે ઉમયની માતા બહુ દુઃખી થઈને કહેવા લાગી : “જેવી ભવિતવ્યતા હોય તેવું જ બને છે. જો ભવિતવ્યતા હોય તો સમુદ્રને પેલે તીરે ગએલી વસ્તુ પણ ફરી પ્રાપ્ત થાય છે, અને જો તે નથી હોતી તો હસ્તમાં રહેલી વસ્તુનો પણ નાશ થાય છે.”
હવે ઉમય ત્યાંથી સાર્થવાહની સંગાથે ચાલ્યો, અને કૌશાંબી નગરીમાં પોતાની બહેન જિનદત્તાને ત્યાં ગયો. તે જિનદત્તાએ પણ તેની દુષ્ટ વર્તણૂંક વિષે સાંભળ્યું હતું તેથી મંદ આદર દીધો. કહ્યું છે કે લોકોને વિષે સારી કે નરસી વાત, કસ્તૂરીની અસાધારણ સુવાસ, અને જળને વિષે તેલનું બિંદુ, એ ત્રણેવાનાં વિરુદ્ધ યત્ન કર્યા છતાં પણ ઉતાવળાં વિસ્તાર પામે છે. તેમાં કોઈ આશ્ચર્ય જેવું નથી.
ઉમયને યોગ્ય સત્કાર ન મળ્યો તેથી તેણે વિચાર્યું કે, “અહો મહારાં ભાગ્યે જ મંદ છે. અહીં પણ મને આપત્તિ ત્યજતી નથી. કહ્યું છે કે : “કોઈ એક ટાલવાળો માણસ મસ્તકે સૂર્યના તાપથી દુઃખી થતો છાયાને અર્થે શીઘ ચાલતો ચાલતો એક બીલીના વૃક્ષતળે આવ્યો, પણ ત્યાં આવીને બેઠો કે તુરત જ ઊંચેથી એક મોટું ફળ તેના મસ્તક ઉપર પડ્યું અને મસ્તક ફૂટ્યું. માટે ઘણું કરીને ભાગ્યરહિત જન જયાં જયાં જાય છે, ત્યાં ત્યાં આપત્તિ પણ સાથે જ જાય છે. વળી કહ્યું છે કે : “મચ્છીમારના મજબૂત હાથથી પકડાએલો
