________________
BA (૧૧૦) • શmeત્વદીમુદી ભાષાંતર , પુરુષોના અવગુણ બોલે છે એટલાને જ નહીં, પણ તેમની પાસેથી સાંભળે છે તેમને પણ પાપ લાગે છે.” કહ્યું છે કે : અવિધમાન દોષ જે બોલે છે, અને સજ્જનોના ગુણ બોલવામાં જે મૂંગો છે, તે પાપનો ભાગીદાર અને નિંદક થાય છે. જીવની હત્યા કરતા તેનો તેજોવધ કરવો તે મોટું પાપ છે. કહ્યું છે કે : પોતાનું કામ છોડીને જે પરોપકારમાં રક્ત છે તે સજજન છે, પોતાનું કામ સાચવીને જે પરોપકારમાં રક્ત છે તે મધ્યમ છે, પોતાના સ્વાર્થથી જે પરોપકારનો નાશ કરે છે તે મનુષ્ય રૂપે રાક્ષસ છે, અને જે નિરર્થક રીતે પરોપકારનો નાશ કરે છે તે કોણ છે ? તે અમે જાણતા નથી.
છેવટે બ્રહ્મચારીએ કહ્યું : “અહો શ્રેષ્ઠી ! એની ઉપર કોપ ન કરો. જે મહાપુરુષો છે, તે તેમના આશ્રિતોના ગુણ દોષ લેખવતા જ નથી. કહ્યું છે કે : “ચંદ્રમાની લય પ્રકૃતિ છે, વક્ર તનુ છે, જડ આત્મા છે. અને વળી તે રાત્રિને કરવાવાળો છે; તથા મિત્રને વિપત્તિકાળે મસ્તકે આવીને પ્રકાશ કરે છે, આ પ્રકારનો છતાં પણ શંકરે તે ચંદ્રને પોતાના મસ્તક ઉપર ધારણ કર્યો છે. માટે મોટા લોકોએ પોતાના આશ્રિતોના ગુણ દોષની ચિંતા ન રાખવી.' કહ્યું છે કે : સજ્જનો જે વાત એકવાર સ્વીકારે છે તે કેમે કરીને પણ છોડતા નથી. ચંદ્ર કલંકને ત્યજતો નથી, દરિયો વડવાનલને ત્યજતો
નથી.
પછી પાસે ઉભેલા માણસોએ પણ કહ્યું. “અહો ! આ કોઈ મોટો પુરુષ છે. કારણ કે, એને હર્ષ, વિષાદ, ગર્વ અને અહંકારાદિ કંઈ નથી. કહ્યું છે કે : “જેમ સૂર્ય ઉદય સમયે તેમજ અસ્ત સમયે, મતલબ કે બન્ને વખતે લાલ વર્ણનો અથત એક જ વર્ણનો હોય છે; તેમ માણસોએ પણ આપત્તિ કે સંપત્તિને સમયે એક જ રંગના રહેવું.' કહ્યું છે કે અહંકારથી જે ગુણો હોય છે તે પણ નાશ પામે છે, તો ગુણનો ઇચ્છુક પુરૂષ અભિમાન શું કામ કરે ?' પછી વૃષભદાસ શેઠ તે બ્રહ્મચારીની બહુ સેવા ભક્તિ કરવા લાગ્યો. કારણ કે, દેવપૂજા, ગુરુની સેવા, સ્વાધ્યાય, તપ, સંયમ અને દાન એ છ ગૃહસ્થનાં નિત્યકર્મ કહેલાં છે. પછી બ્રહ્મચારીએ શ્રેષ્ઠીને કહ્યું : “અહો શેઠ ! તમને ધન્ય છે ! તમારે આ અસાર સંસારને વિષે આ પ્રમાણે જ ધર્મ જાગરણા કરવી. કારણ કે, લક્ષ્મી છે તે પત્ર ઉપર પડેલા જળબિંદુના
