________________
S (૪૦) • સભ્યત્વદીદી ભાષાંતર , આવ્યો. તે બારણા આગળ ઉભો રહી, “હે માતા ! કમાડ ઉઘાડો.” એમ બોલ્યો. પુત્રનો સ્વર ઓળખી માતાએ કમાડ ઉઘાડ્યાં. પછી તે બન્ને ઘરના ખૂણામાં પેસી ગયાં. ઘરમાં પેસતાં તેને પોતાની માતાનું વસ્ત્ર એરંડાના વૃક્ષ ઉપર પડેલી જોવામાં આવ્યું. ત્યારે તેણે વિચાર્યું કે, “અહો ! હારી માતા સિત્તેર વર્ષની થઈ, તો પણ કામની સેવા છોડતી નથી. અહો ! કામદેવનું કેવું વિચિત્રપણું છે કે, જે મૃત્યુ પામેલા માણસને પણ મારી નાંખે છે ! કહ્યું છે કે દૂબળો, આંખે કાણો, પગે લૂલો, કાને વિકળ થએલો, પૂંછડા વિનાનો, ગૂમડાવાળો, નિકળતા પરૂથી ખરડાઈ રહેલો, સેંકડો જીવડાથી વ્યાપ્ત શરીરવાળો, સુધાથી કૃશ થઈ ગએલો, વૃદ્ધ થએલો અને બેસી ગયું છે ગળું જેનો એવો કૂતરો પણ કામાસક્ત થઈને કૂતરીની પાછળ જાય છે !!! અહો ! કામદેવ હણાએલાને પણ હણે છે !!! અહો ! તેમાં પણ સ્ત્રીઓનું ચરિત્ર તો કોઈના જાણવામાં આવતું નથી. કહ્યું છે કે : “ચક્રવાકની જેવી પ્રીતિવાળી વૃત્તિથી વર્તનારા પોતાના પતિને, પિતાને, પુત્રને તેમજ ગુરૂને પણ દુષ્ટવ્યભિચારી સ્ત્રી કોપમાં આવી છતી મારી નાંખે છે; તો પછી બીજા મનુષ્યોને સ્વાર્થવશ મારી નાંખે તેનું તો કહેવું જ શું? આ સ્ત્રી રૂપી માયા કે, જે લોકમાં પ્રસિદ્ધ છે, તેને કયા વિઠ્ઠ પુરુષે રચેલી છે ? જે સ્ત્રી બીજા પુરુષને આલિંગન કરે છે, બીજાને રમાડે છે, બીજાને જુએ છે, બીજાને માટે રૂએ છે, બીજાની સાથે સોગન ખાય છે, બીજાને વરે છે, બીજાની સાથે સુઈ રહે છે, અને શપ્યામાં સૂતી સૂતી પણ બીજાને ચિંતવે છે !'
સાર્થવાહે વિચાર કર્યો કે, જે આ મહારી વૃદ્ધમાતા આવું કામ કરે છે, તો હારી બે તરુણ સ્ત્રીઓ કરે તેમાં શું કહેવું ? કહ્યું છે કે : જયાં સાઠ વર્ષના મોટા હસ્તિઓને પવન ખેંચી લઈ જાય, ત્યાં ગાયોની ગણત્રી શી? અને વળી મચ્છરની તો વાત જ શી કરવી !!! આવી રીતે નિશ્ચય કરીને સાર્થવાહ પોતાની બે સ્ત્રીઓને શીખામણ આપવા લાગ્યો કે, “હે સ્ત્રીઓ ! જે વેલ મૂળથી બગડી હોય, તો તેને શું કરવું? માટે તમે જાણો કેવી રીતે કરજો. મહારી માતાનું વસ્ત્ર મેં એરંડાના વૃક્ષ ઉપર પડેલું જોયું છે.'
આવી રીતે વાર્તા કહીને યમદંડે રાજાને અભિપ્રાય જણાવ્યો, તો પણ રાજા સમજયો નહીં. એ આખ્યાન કહીને યમદંડ ઘેર ગયો. એવી રીતે સાત દિવસો ગયા.
