________________
(૮૪) - શmછત્રછીમુદી ભાષાંતર ? ત્યાગ કરવો; દેશને અર્થે ગામનો ત્યાગ કરવો; અને આપણા આત્માને અર્થે સારી પૃથ્વીનો પણ ત્યાગ કરવો.” ત્યારે જિતારિ રાજાએ કહ્યું : “અરે મંત્રી ! તું ડરે છે શા માટે ? મ્હારા ખડ્રગનો પ્રહાર સહન કરવાને કોણ સમર્થ છે? કહ્યું છે કે : પોતાના મસ્તક ઉપર વજઘાત કયો પુરુષ ખમી શકશે ? અગ્નિની શયામાં ક્યો પુરુષ સુખે નિદ્રા લઈ શકે ? અને પ્રત્યેક કોળીએ કાળકૂટ (વિષ) પણ કોણ લઈ શકે તેવો છે ?'
વળી પણ દુઃસાહ અને સાહસિક સેના જોઈને સુદર્શન મંત્રી બોલ્યો : “હે દેવ ! મોટું સૈન્ય આવ્યું છે, હવે શો ઉપાય ?' જિતારિ રાજાએ કહ્યું : સત્વને લીધે જય થશે, સંખ્યા કાંઈ પણ કામની નથી. તે ઉપર સૂર્યનું દષ્ટાંત છે કે, તેના રથને પૈડું એક જ છે, ભુજંગ જેવા સાત અશ્વો છે, તેનો માર્ગ આલંબન રહિત (અદ્ધર) છે, ચરણ વિનાનો તેનો સારથી છે, છતાં તે (સૂર્ય) પોતાના વીર્યને લીધે જ પ્રતિદિવસ આ અપાર આકાશને વિષે ફર્યા કરે છે; માટે મહાન પુરુષોની ક્રિયાસિદ્ધિ તેમના સત્વમાં રહેલી છે; પણ ઉપકરણમાં (વસ્તુમાં) નહીં.'
અહીં તો ભગદત્ત રાજા યુદ્ધ કરવાને તૈયાર થયો, ત્યારે તેના સુબુદ્ધિમંત્રીએ કહ્યું: “હે દેવ ! પ્રથમ દૂતને મોકલીને પછી યુદ્ધ કરવું જોઈએ. કારણ કે, તેમ કરવાથી સામાવાળાના સૈન્યના નિર્બળપણાની કે સબળપણાની ખબર પડે છે. વળી શત્રુના સૈન્યની સંખ્યા પણ જણાય છે; માટે દૂત મોકલવો એ વાત નીતિને જાણનારા પુરુષો પસંદ કરે છે.”
એ ઉપરથી દૂતનાં સર્વલક્ષણયુક્ત એવા એક દિવાકર નામના દૂતને શત્રુના સૈન્યમાં મોકલ્યો. કહ્યું છે કે બુદ્ધિમાન વાપટુ, પરચિત્તને જાણનારો, ધીર અને કહ્યા પ્રમાણે વર્તનારો દૂત જોઈએ. ' હવે દૂતે શત્રુના સૈન્યમાં જઈને તેને કહ્યું. “હે જિતારિ ગૃપ ! મુંડિકાને આપી, ભગદત્ત મહારાજાની સેવા કરીને સુખે રાજય કરો. અન્યથા આપનો નાશ જ થશે. કારણ કે, અનુચિત કર્મનો આરંભ, સ્વજન સંગાથે વિરોધ, બળીઆ સાથે બાથ ભીડવી, અને સ્ત્રીજનનો વિશ્વાસ કરવો, એ ચારેવાનાં મૃત્યુ પમાડનારાં છે. બળવાનું સાથે વિરોધ કરવાથી મૂળ બીજનો નાશ થાય છે.” દૂતનાં એવાં વચન સાંભળીને જિતારિ રાજા બ્લોય : “હે વરાક ! તું શું બોલે છે? મારા જેવા સિંહ પાસે એ હરિણી રહેવાને શક્તિમંત છે? આજીવન
