________________
(૦૪) . 299ત્વકદી ભાષાંતર
તેને સત્યશ્રી નામની સતી સ્ત્રી હતી. કહ્યું છે કે, “જે એકવાર વપરાશમાં આવે તે ભોગ, વારંવાર વપરાશમાં આવે તે ઉપભોગ. ભોજન વગેરે ભોગ કહેવાય. આભૂષણ વગેરે ઉપભોગ કહેવાય.” યમ અને નિયમ આ બે પૂર્વક વસ્તુ ત્યજવાની હોય છે. કાયમ માટે ત્યાગ કરવો તે યમ જાણવો અને થોડો સમય માટે છોડવું તે નિયમ કહેવાય. એકદા તે બ્રાહ્મણે ક્ષેત્રમાં જઈને કપોતવૃત્તિથી (વીણી વીણીને) જવ આણ્યા, તેને શેકીને વાટ્યા, તેનો આટો કરીને પાણી સાથે મેળવીને તેણે તેના ચાર પિંડ બનાવ્યા, તેમાંથી એક પિંડ પોતે ભોજનને અર્થે રાખ્યો, ત્રીજો પિંડ પોતાની સ્ત્રીને માટે રાખ્યો, અને ચોથો પિંડ અતિથિને માટે રાખો. કહ્યું છે કે : થોડામાંથી પણ થોડું દાન કરવું, પરંતુ હોટા ઉદય માટે વ્યાક્ષેપ કરવો નહીં; કારણ કે, કોઈને ઈચ્છાને અનુસરતી શક્તિ ક્યારે થાય છે? અથતિ કોઈને પોતાની ઈચ્છા પરિપૂર્ણ થાય એવી શક્તિ થતી નથી.
વિશ્વભૂતિ આ પ્રમાણે કાળ નિર્ગમન કરે છે. એકદા તેને ઘેર પિહિતાશ્રવ નામના મુનિ ભિક્ષાર્થે આવ્યા, તેથી વિશ્વભૂતિ બહુ આનંદ પામ્યો અને તેણે તેમને પોતાને માટે રાખેલો પિંડ વહોરાવ્યો; સ્ત્રીએ પણ પોતાનો પિંડ વહોરાવ્યો; અતિથિ પિંડ રાખ્યો હતો તે પણ સાધુને વહોરાવ્યો; મુનિએ પણ તેમનો ચઢતો ભાવ જાણીને તે ગ્રહણ કર્યો. પછી તેણે કહ્યું. “હે મુને ! આજે આપને પ્રસાદે મારો જન્મ સફળ થયો. કહ્યું છે કે : “આજ્ઞાપાલક પુત્રો, આજીવિકા આપનાર વિધા, નિરોગીપણું, સજ્જનોનો સંગ, મનગમતી અને આજ્ઞાધીન ભાર્યા, આટલાંવાનાં દુઃખના મૂળને છેદનારાં છે.' પછી ત્યાં તો તે દાનના પ્રભાવે રત્નની વૃષ્ટિ તેમજ સુગંધી પુષ્પની વૃષ્ટિ થઈ, સુગંધી વાયુ વાયો, દેવદુંદુભિનો નાદ થયો અને “સારૂં દાન દીધું, સારું દાન દીધું' એમ દેવતાઓ બોલવા લાગ્યા. આવા આવાં આશ્ચર્ય દેવતાઓએ કર્યા. કહ્યું છે કે : સુગંધી પાણીની વૃષ્ટિ, ફૂલની વૃષ્ટિ, બારક્રોડ સોનૈયાની વૃષ્ટિ, ચીરપટકૂળાદિની વૃષ્ટિ, અને અહોદાન અહોદાન એવા શબ્દો, એ પંચદિવ્ય મહામુનિએ દાન દેવાથી પ્રગટ થાય છે. પછી મિથ્યાદ્રષ્ટિ બ્રાહ્મણો રાજા પાસે જઈને કહેવા લાગ્યા. “હે રાજન્ ! આપના યજ્ઞને પ્રભાવે આ વૃષ્ટિ થઈ.” તે સાંભળી રાજા સંતુષ્ટ થયો. બ્રાહ્મણો તે રત્નો લેવા લાગ્યા એટલે તે કોયલા થઈ ગયા ! ત્યારે તેમનામાંનો એક વિપ્ર બોલ્યો. “હે દેવ ! આ વૃષ્ટિ થઈ
