________________
A (3૮) • શmછઘછીમુદી ભાષાંતર ! બીજો ગુણ સ્વાભાવિક સ્વચ્છતા છે, તે સિવાય હારી પવિત્રતાને માટે અમે શું કહીએ ? પરંતુ બીજા અપવિત્ર માણસો પણ હારા સ્પર્શથી પવિત્ર થઈ જાય છે; તેથી જેથી તારી વધારે સ્તવના શું કરવી કે, જે તું બધા પ્રાણીઓનું જીવન છે. એવું તું જળ, જો નીચ રસ્તે જાય છે, તો પછી તને રોકવાને કોણ સમર્થ થાય? અર્થાત્ જયારે તું આવું ઉત્તમ થઈ નીચમાર્ગે ચાલીશ, ત્યારે તને કોણ રોકી શકશે ?' (૮)
આવી રીતે જળ પ્રત્યે અન્યોક્તિનાં વચન સાંભળી રાજાએ ચિંતા કરવા માંડી કે, “અહો ! મેં ઘણું ખોટું કર્યું!.કારણ કે, ઉત્તમ પુરુષે પોતાના આશ્રિત માણસોના ગુણ કે દોષ ઉપર વિચાર કરવો નહીં. કહ્યું છે કે : નિત્ય ક્ષયરોગવાળો, સ્વભાવથી વક્રમૂર્તિવાળો, જડસ્વરૂપ અને દોષાકર એવો ચંદ્ર, મિત્ર (સૂર્ય)ના વિપત્તિના વખતમાં ઉદય પામે છે. આવી રીતે અનેક અવગુણ ભરેલો ચંદ્ર છે, તો પણ તેને શંકરે પોતાના મસ્તક ઉપર ધારણ કરેલો છે; તેથી મહાપુરુષોને પોતાના આશ્રિત માણસોમાં ગુણ દોષનો વિચાર થતો નથી.” આવી રીતે વિચારી રાજાએ મંત્રીને જળમાંથી બહાર કઢાવ્યો અને ફરીથી પૂજા કરીને તેને મંત્રીપદ ઉપર સ્થાપન ક્ય.” આ વાર્તાનો અભિપ્રાય યમદંડે સૂચવ્યો, તથાપિ રાજાના જાણવામાં આવ્યો નહી. પછી યમદંડ ઘેર ગયો. એવી રીતે પાંચ દિવસ વીતી ગયા.
છઠે દિવસે અગાઉ પ્રમાણે રાજાએ પૂછ્યું કે, “ચોર જોયો ?” તેણે ના પાડી. પછી પોતાને વિલંબ થવાનું કારણ પૂછતાં તેણે આ પ્રમાણે કથા કહેવા માંડી કે, અરણ મધ્યે એક માણસે કહેલી કથા કહું છું તે સાંભળો :
કુરુજંગલ દેશમાં પાડલીપુર નામે એક શહેર છે. તેમાં સુભદ્ર નામે રાજા છે. તેને સુભદ્રા નામે એક રાણી હતી. એક વખત રાજાએ ક્રીડા કરવા માટે મનોહર અને અપૂર્વ રચનાવાળું એક વન કરાવ્યું. એ વનમાં તાડીની મદિરા પીને ઉન્મત્ત થએલા વાંદરાઓ વનને ઉપદ્રવ કરવા લાગ્યા. કહ્યું છે કે : ચપળ એવો વાંદરો મદિરાના મદથી ઉન્મત્ત થયો, તેને વળી વીંછીએ કરડ્યો, અને તેને પછી ભૂત વળગ્યું. તે વખતે તેના ચેખિતમાં શું બાકી રહે ? આવી રીતે મદિરાના પીવાથી ઉન્મત્ત થએલા વાંદરાઓ વડે વનનો મોટો ઉપદ્રવ જોઈ વનપાળે આવી રાજાને કહ્યું કે, “હે સ્વામિન્ ! વાંદરાઓએ આપણું વન પાયમાલ કર્યું છે.” એ વચન સાંભળી રાજાએ વનની રક્ષા કરવા માટે
