________________
* (૩૬) • સમ્યકત્વીમુલ્લ ભાષાંતર
બચ્ચાંઓ મંગાવી આપો.' રાજાએ પારધીઓને બોલાવીને પૂછ્યું કે, ‘હે પારધીઓ ! આવાં મૃગનાં બચ્ચાંઓ કયા વનમાં મળે છે ? તે કહો.' ત્યારે તે પારધીઓમાંથી એક પારધીએ કહ્યું કે, ‘હે દેવ, જીર્ણોઘાનમાં ઘણાં મૃગનાં બચ્ચાંઓ મળે છે.' એ વચન સાંભળી રાજા પોતે જ પારધીનો વેષ લઈ જીર્ણોદ્યાનમાં ગયો. એ વન ઘણું વિષમ હતું, તેથી રાજાએ મૃગનાં બચ્ચાં લેવાને માટે એવી બુદ્ધિ રચી કે, ચોતરફ રહેલા તળાવની પાળ ફોડીને પાણી એકઠું કર્યું અને ચોતરફ બહાર ખાઈ ખોદાવી તેની પાસે જૂના ઘાસનો સમૂહ સળગાવ્યો અને આગળ પાસલાની રચના કરાવી. પછી રાજાએ પારધીઓને કહ્યું કે, ‘હવે વનમાં પેસો, કે જેથી એ મૃગલાં પાસમાં પડી જશે.' પારધીઓએ તેમ કર્યું. એટલે ઘણાં મૃગલાંઓ પાસમાં પડી ગયાં. પછી તેઓને પકડી લીધાં. એવી રીતે રાજકુમારોએ ક્રીડા કરવાને માટે તે મૃગનાં બચ્ચાં મેળવ્યાં.
એક વખતે કોઈ પંડિતે રાજકુમારો તથા મૃગનાં બચ્ચાંઓને ક્રીડા કરતા જોઈ આ પ્રમાણે કહ્યું કે, ‘જે અરણ્યમાં બધું પાણી વિષયુક્ત કર્યું છે, અને ચારે બાજુ જાળો પાથરી છે, તેમજ જ્યાં રાજા પોતે શીકાર ખેલે છે, ત્યાં બાપડાં મૃગલાં ક્યાં વસે ?' વળી, ‘દોરીઓથી દિશાઓ રૂંધી, ઝેરથી પાણી રૂંધ્યું, પાસલાથી પૃથ્વી રૂંધી, અગ્નિથી વન બાળ્યું અને પછવાડે હાથમાં બાણ લઈ શીકારીઓ ફરે છે, ત્યારે હવે મૃગનાં બચ્ચાંવાળી હરણી કયા પ્રદેશનો આશ્રય કરશે ?' આવી રીતે અભિપ્રાય સૂચવ્યો તો પણ રાજાએ જાણ્યું નહિ, એટલે યમદંડ ઘેર ગયો. એવી રીતે ચોથો દિવસ પસાર થયો.
પછી પાંચમે દિવસે યમદંડ રાજસભામાં ગયો. રાજાએ અગાઉ પ્રમાણે ચોરના સંબંધમાં પૂછ્યું અને ફરીથી વેળા થવાનું કારણ પૂછતાં તેણે કહ્યું કે ગામ બહાર કોઈ એકે કથા કહી, તે મેં સાંભળી; તેથી વાર લાગી. રાજાએ કહ્યું કે, તે કથા મને કહે. તે ઉપરથી યમદંડ આ પ્રમાણે એક કથા કહેવા લાગ્યો :
નેપાળ દેશમાં એક પાટલીપુર નામે નગ૨ છે. તેમાં વસુપાલ નામે એક રાજા હતો. તે ઘણો વિદ્વાન અને કવિ હતો. તેને વસુમતિ નામે રાણી હતી. તેને એક ભારતીભૂષણ નામે મંત્રી હતો. તેને દેવકી નામની એક સ્ત્રી હતી. ભારતીભૂષણ મંત્રી પણ શીઘ્ર કવિ તરીકે લોકમાં પ્રસિદ્ધ હતો. એક વખતે સભામાં રાજાની કવિતામાં મંત્રીએ દોષ બતાવ્યા, તેથી ક્રોધ પામેલા તે રાજાએ
