Sampurna Kranti Lokshahi

Author(s): Ambubhai Shah
Publisher: Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad

Page 5

ખંડ પહેલો બિહાર-આંદોલન : એક ઊંડું ચિંતન
: ૧ :
છાપાં ઉપરાંત હમણાં હમણાં અહીંના ટપાલ-પત્રોમાં બિહાર-આંદોલનની વાતો ઠીક ઠીક આવ્યાં કરતી હોય છે. તેમાં બન્ને બાજુના મંતવ્યો જોવા મળે છે ઃ નેમિમુનિ જણાવે છે ઃ
'भूदान के ताजे अंक में श्री जयप्रकाश बाबू के कार्य को प्रोत्साहन देने हेतु; नारायण देसाई ने लिखा है आवाह्न किया है। बिहार पहले ही पिछडा और राज्यव्यवस्था में अस्थिर प्रांत रहा है। फिर यह जाने अजाने कोशिश नहीं । नेतृत्व का प्रसिद्धि का सपना, समाजवादियों का षडयंत्र, प्रतिक्रियावादियों और असंतुष्टों का कुचक्र आदि तो इस आंदोलन के पीछे नहीं है ? मुझे कुछ समज में नहीं आता कि क्या और कैसे इसका समर्थन किया जाय ? जिसके सामने चित्र स्पष्ट नहीं, स्वयं भी कोई स्पष्ट मार्गदर्शन, भविष्य के बारे में नहीं कर सकते। उस व्यक्ति के द्वारा संचालित आंदोलन सूत्र 'विधानसभा भंग करो' को कैसे माना जाय ? आप, इस विषय में मंथन करके अपने स्पष्ट और निष्पक्ष विचार 'विश्ववात्सल्य' तथा अन्य पत्रों में देंगे तो शायद विचारों का धुंध (कोहरा) छंट जाय, और विवेक સૂર્ય વા પ્રાશ સ્પષ્ટ હો નાય .....'
૧-૮-૭૪ના પ્રબુદ્ધ જીવનમાં તંત્રીશ્રી પોતાની ‘શ્રી જયપ્રકાશનું સર્વોદયી રાજકારણ’ એ નોંધમાં લખે છે :
“ખરી રીતે જયપ્રકાશે પૂરજોશથી રાજકારણમાં ઝંપલાવ્યું છે. જે તેમનું અસલી સ્વરૂપ છે. માર્કસથી શરૂ કરી ગાંધીમાં આવ્યા. પછી વિનોબાને ભૂદાન માટે જીવનદાન આપ્યું. હવે ફરીથી મૂળ સ્થાને આવે છે. વિદ્યાર્થી-આંદોલનથી ક્યાંય રચનાત્મક પરિણામ આવ્યું હોય તેવું જાણ્યું નથી. વિદ્યાર્થી-શક્તિ ઝંઝાવાત છે. ભલભલા સત્તાધીશોને હલબલાવી નાખે... જયપ્રકાશના ટેકેદારો વિનોબાને સરકારી સંત કહી બિરદાવે છે. હકીકતમાં શાસકપક્ષ અને જયપ્રકાશ વચ્ચેનો આ એક મોટો સંઘર્ષ છે... આ આંદોલનનું ખરું બળ સર્વોદય કાર્યકર્તાઓ અને વિદ્યાર્થીઓ રહેશે... આવું આંદોલન કરવાનો એમને પૂરો અધિકાર છે. પણ આ આંદોલનને જેઓ ભૂલ ભરેલું માનતા હોય, તેવાઓ તેનો વિરોધ કરે અને સરકાર તેનો પ્રતીકાર કરે તો ફરિયાદ કરવા જેવું નથી.... જયપ્રકાશ કહે છે : સંપૂર્ણક્રાંતિ, લૌકસમિતિ અને ભાલ નળકાંઠા પ્રયોગ