________________
શ્રી મહાવીર
પ્રયોગ કરતા નથી, કેમકે નિકાચિત કર્મ ખપાવવાનાં કાર્યમાં તે એકેય ઉપયોગી નથી, તેથી જ તેઓ દૈવી કે માનુષી એકેય સત્તાનો ઉપયોગ કરવાથી દૂર રહે છે. જેનું દેહાભિમાન સર્વ પ્રકારે નિવૃત્ત થયું છે; અને દેહ સંબંધી શુભાશુભ પરિણામની ધારાનો જેમના પ્રત્યે નિરોધ થયો છે એવા જ્ઞાની મહાત્માઓ ઉદયમાન શારીરિક કષ્ટને યથાયોગ્ય પ્રકારે ભોગવી લેવામાં લેશ પણ સંકોચ ધરતા નથી.
સિામાન્યતઃ કર્મો બે પ્રકારનાં છે : કર્મનો એક પ્રકાર એવો છે કે તે પ્રકાર શુભ ધ્યાનથી, મંત્રાદિપ્રયોગથી કે સંયમ દ્વારા ભોગવી શકાય છે અને બીજો પ્રકાર જે નિકાચિત છે તે જે પ્રકારે બાંધ્યો હોય તે જ પ્રકારે ભોગવવા યોગ્ય હોય છે. તેનાથી છૂટવા માટે જ્ઞાની જનો કદી ઈચ્છા કરે જ નહિ. શિથિલ કર્મો આત્માના પુરુષાર્થ ધર્મ વડે નિવૃત્ત થઈ શકે છે, પણ બીજા પ્રકારનાં નિકાચિત કર્મો ભોગવ્યે જ છૂટકો થાય એવી નીતિ છે, તેથી જે વેદનીયાદિ કર્મો દૃઢપણે ઉદયમાન હોય છે, તથા પ્રકારે વેદી લેવામાં મહાપુરુષો પોતાની પ્રાપ્ત સિદ્ધિથી કે બીજાની સહાયથી નિરપેક્ષ રહે છે. જેને યથાર્થ જ્ઞાન નથી, છતાં પોતાને વિષે તેવી જ્ઞાનીપણાની કલ્પના કરે છે, તેમને પણ નિકાચિત કર્મો તો ભોગવવાં જ પડે છે. વીરભુને તે ભોગવવાની અનિચ્છા હોય એ તેમની તે વખતની જ્ઞાનદશા જોતાં બનવું અશક્ય હતું. તેથી તેમણે ઈન્દ્ર મહારાજની માગણીનો અસ્વીકાર કર્યો હતો. ભક્તિભાવ વડે પ્રેરાએલા ઇન્દ્રને પ્રભુના જે શરીરમાં મોહ
Jain Education International 2010_03
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
