________________
શ્રી મહાવીર
ન થવાય તે માટે ચાતુર્યથી પોતાનો બચાવ કરે છે. ખરું જ છે કે, પ્રત્યક્ષ અને સામો હુમલો કરવાથી દુશ્મનો ચેતી જઈ પોતનો બચાવ બહાદુરીથી અને ચીવટથી કરી શકે છે. આથી સંગમે હવે અનુકૂળ ઉપસર્ગનો માર્ગ લીધો. આ ઉપસર્ગ એવા પ્રકારનો હતો કે જો ત્યાં પ્રભુ કરતાં કોઈ ન્યૂન ર્દઢતા અને શક્તિવાળો મનુષ્ય હોત તો તે જાળમાં સપડાયા વિના ભાગ્યે જ રહેત. સંગમનો હેતુ માત્ર પ્રભુને તેમની પરમાત્મસ્વરૂપ પ્રત્યેની એકતાનતામાંથી ભ્રષ્ટ કરવાનો હતો અને તે માટે તેણે આ અનુકૂળ ઉપસર્ગનું મહાન પ્રબળ શસ્ત્ર, સહુ પાછળ અજમાવવાનું રાખ્યું હતું. તે જાણતો હતો કે દુઃખના પ્રસંગે દૃઢ રહેવાનો મનુષ્યહૃદયનો વેગ સ્વાભાવિક હોય છે, પણ સુખનાં ઉપકરણોમાં અને પ્રલોભનોની સામગ્રી વધુ પરિવેષ્ટિત સ્થિતિમાં તે બહુ સહેલાઈથી ભરમાઈને છક્કડ ખાઈ બેસે છે. ઇન્દ્રિય સુખોની જોગવાઈમાં એક એવી પ્રબળ આકર્ષણ શક્તિ છે કે દુઃખના પ્રસંગોથી નહીં તેટલું તેનાથી મનુષ્યહૃદય ફસાઈ જાય છે. દુ:ખ મનુષ્યને મજબૂત અને ટ્ટાર રાખી શકે છે, સુખ તેને નિર્બળ અને નાલાયક કરી મૂકે છે. પ્રતિકૂળ સંયોગોમાં જેઓએ પોતાની ટેક અને પ્રતિજ્ઞા `જાળવી રાખી હોય છે, તેઓ અનુકૂળ સંયોગો આવતાં તુર્તજ અસ્થિર મનના અને વ્રતભ્રષ્ટ થયાનાં અનેક ઉદાહરણો છે. દુ:ખના સંયોગો એ જ કર્તવ્ય માટે અનુકૂળ સ્થિતિ છે. આથી, પ્રતિકૂળ ઉપસર્ગ વડે પોતાના ઉદ્દેશમાં નિષ્ફળ થયેલ સંગમે હવે અનુકૂળ ઉપસર્ગ રચવા માંડ્યા.
૭૬
Jain Education International 2010_03
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
