________________
જીવનવિસ્તાર
૯૫
અવલંબી રહેલી હોય છે. વસ્તુનું સુખદાયીપણું જે અંશોના સમુચ્ચયથી ઉદ્દભવેલું છે, તે અંશોનો તિરસ્કાર કરવો એ મૂર્નાઈ છે અને આસપાસનો સમાજ એ પોતાના ઘણા વિષયોના સુખદાણાનું મુખ્ય અંગ હોવાથી સમાજ અને આપણા સુખનો અવયવ અવયવી સંબંધ છે - અર્થાત જનસમાજ એ આપણા સુખનું એક મુખ્ય ઘટક અથવા અંગ (constituent) છે. આપણી ઉપભોગ સામગ્રીના મૂલ્યનો કેટલે અંશે સમાજ ઉપર આધાર રહેલો છે, તેનું કિંચિત વિવરણ અત્ર અસ્થાને નહિ ગણાય.
મનુષ્ય હૃદયના ગુપ્ત મર્મનું અવલોકન કરતાં જણાય છે કે સુંદર અથવા સુખદ વસ્તુનો ઉપભોગ કરવો તેટલાથી જ તેને પરિતૃપ્તિ થતી નથી, પરંતુ તે સાથે પોતાના સુખાનુભવનું બહારના જગતને પણ જ્ઞાન છે, એવું તે ભોક્તાને ભાન હોવું એમાં તેનું અડધો અડધ સુખ રહેલું હોય છે. સુંદર વસ્ત્રાલંકાર પહેરવામાં જે સુખ રહેલું હોય છે, તેનું પૃથક્કરણ કરી જોતાં જણાય છે કે, તે સુખનો જરા પણ અંશ તે વસ્ત્રાલંકારમાં સ્વતઃ રહેલો હોતો નથી. તેમાં સ્પર્શસુખનો પણ હક નથી, એટલું જ નહીં પણ ઊલટું તેથી શરીર ઉપર એક પ્રકારનું ઉપાધીરૂપ વળગણ જેવું લાગે છે. છતાં તેમાં જે સુખ અનુભવાય છે, તે “મને આવા સુંદર અલંકારમાં પરિવેષ્ટિત નિહાળી આસપાસના લોકો મને સુખી ગણશે.” તેવા ભાનમાં રહેલું છે. અલંકારને અંગે રહેતી આવી ભાવના બાદ કરવામાં આવે તો શેષમાં
Jain Education International 2010_03
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
