________________
જીવનવિસ્તાર
તેનું પ્રત્યેક રોમ પ્રભુ પ્રત્યેના ભક્તિભાવ વડે પુલકિત થયું. તેણે પૃથ્વી ઉપર પોતાનું મસ્તિષ્ક લગાડી પ્રભુની શક્રસ્તવ વડે મનોમય સ્તુતિ કરી. ક્ષણવાર પોતાના વૈભવનું અભિમાન વિગલિત થઈ ગયું. પોતાના દુઃખપર્યવસાયી વર્તમાન સુખની ક્ષણિકતા તેને ખૂંચવા લાગી, પ્રભુ ઉન્નતિની છેવટની ભૂમિકા ભણી ત્વરાથી ધસતા હતા, તે જોઈ તેનું હૃદય હર્ષ અને અનુરાગથી ઊભરાઈ ગયું. ભક્તિમાં નિયમથી બે તત્ત્વો હોય જ છે - એક પોતાની પ્રાપ્ત સ્થિતિમાં અપૂર્ણતા અથવા જ ન્યૂનતાનો અનુભવ અને બીજું એ અપૂર્ણતા જેનામાં ટળી ગઈ હોય, તેનું સમ્યક્ પ્રકારે થતું ઓળખાણ. ભક્ત હંમેશાં પોતાનું ભક્તિના વિષય કરતાં લાઘવ સ્વીકારે છે. સ્કૂલ દૃષ્ટિથી અવલોકતાં ક્યાં પ્રભુનું તપથી જર્જરિત થયેલું શુષ્ક અને રસહીન તનુ અને ક્યાં ઇન્દ્રદેવનું પુણ્યપ્રતિભાના પ્રભાવથી આખા વિશ્વને આંજી નાંખે તેવું દૈવી શરીર ! ક્યાં પ્રભુની નિગ્રંથ નિષ્કિંચન અવસ્થા અને ક્યાં ઇન્દ્રનો અધિ રહિત સ્વર્ગીય વૈભવ ! એક કીડી સરખું ક્ષુદ્ર જંતુ પણ નિર્ભયપણે જેનું રુધિર ચૂસી શકે છે એવી ક્યાં વીરપ્રભુની નમ્રતા, સૌમ્યતા અને દીનતા અને કરોડો દેવોના પરિવારથી પરિવૃત થયેલ ભોગની મૂર્તિરૂપ ક્યાં ઈન્દ્ર ? છતાં આત્મદૃષ્ટિએ પ્રભુનો અધિકાર ઇન્દ્રના અધિકાર કરતા અનંતગુણ શ્રેષ્ઠ હતો. જેમ પ્રકાશ અને અંધકારનો મુકાબલો બની જ શકે નહીં તેમ એ બંનેના અધિકારની તુલના પણ બની જ શકે નહીં. કેમકે ઉભયનો સ્વભાવ, ગુણ, ધર્મ એ બધું જ ભિન્ન છે. ઇન્દ્રને આ અલૌકિક દૃષ્ટિનું સ્વરૂપ લક્ષ્યગત હતું. કેમકે તેનાં
Jain Education International2010_03
૬૯
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
