________________
સંસમાં પેરીસ-ચુડોન ( Paris- એવા અદ્યતન (વિકસિત) સાધને કે સાહિત્ય Meudon) નામની એક વેધશાળા છે. ન હતાં કે જે સમાળાને બારીકાઈથી
તેમાં આંતરરાષ્ટ્રીય સમયની એક ઓફિસ અવકન કરી શકે અને ચોક્કસ (અક્ષર) છે. (BIH.).
નિર્ણય પર આવી શકે. જેમાં એવાં સાધને છે કે જે એક સેકંડને વળી તે વખતે આપણી પાસે અત્યારે હજારો ભાગ ને સમય) માપી શકે છે. છે તેવી સાધન-સંપન્ન વેધશાળા પણ ન હતી. કારણ કે તેઓ (વેધશાસ્ત્રીઓ, જોઈ
આથી જ ૩૬૦ અંશની ગતિની આ
અનિયમિતતા ધ્યાનમાં લેવામાં આવી નહીં શક્યા કે ૧૯૭૪નું વર્ષ એક સેકંડના નાના
અને તેને ઉકેલ પણ શોધી શકાય નહિં. અપૂર્ણાક જેટલું ઓછું હતું.
પરંતુ વર્તમાન યુગમાં આપણે દૂરના હવે જે સમયને આ નાને અપૂર્ણાંક સ્થળે જઈ શકીએ છીએ, દૂર સ્થળે બેઠેલા માપી શકાતો હોય તે એક અંશને હજાર બીજા વૈજ્ઞાનિક સાથે સહયોગથી કામ કરી ભાગ માપ પણ સરળ થઈ પડે. શકીએ છીએ. છે પરંતુ આ એક વિચિત્ર ઘટના છે કે અને સૌથી વધુ કૃત્રિમ સાધને વડે કઈ વૈજ્ઞાનિકે ચંદ્રના માસિક પરિભ્રમણમાં વસ્તુઓનું અવલોકન (નિરીક્ષણ) કરી અથવા પૃથ્વીના દૈનિક પરિભ્રમણમાં ૩૬૦ શકીએ છીએ. અંશની થતી ત્રુટિ જોવાની પરવા પણ ન આવી મોટી અનિયમિત ગતિને આપણે કરી. (નહિંતર એ સાબિત થઈ ચૂકયું હેત શી રીતે અવગણીએ ? કે દાબી દઈએ? કે પૃથ્વી સૂર્યની આસપાસ ફરતી નથી) અથવા સદંતર ભૂલી જઈએ ? ( જે પૃથ્વી ખરેખર સૂર્યની આસપાસ ફરે જ્યારે આપણે આવા વણઉકેલ્યા–પ્રશ્ન પર તે પછી વૈજ્ઞાનિકને પૃથ્વી અને ચંદ્રની પ્રકાશ પાડવા માટે દુનિયાની જુદી જુદી બાબતમાં થતી ૩૬૦ અંશની આ વધારાની વેધશાળાઓ પાસે જઈએ છીએ ત્યારે આપણને મુસાફરી સાબિત કરવી પડશે.
એક જ પ્રકારને જવાબ મળે છે; “અમે આવી નહીંતર એ સાબિત થઈ જાય છે કે
વસ્તુમાં માથું મારતા નથી, પરંતુ અમે
પ્રકૃતિના સંશોધનમાં (રહસ્યના ભેદ ઉકેલપૃથ્વી સૂર્યની આસપાસ ફરતી નથી.
વામાં), દૂર રહેલા તારાઓની ગતિમાં, આકશું આ પ્રગતિશીલ યુગમાં કોઈ ભૂલ ર્ષણ બળમાં (pulsars), મંગળ અને ગુરુની સ્વીકારવી અને તદ્દન તેને વિસારે પાડી દેવી કક્ષા વચ્ચે આવેલાં અને સૂર્યની આસપાસ અને તેના સત્યની ચકાસણી કરવાનો પ્રયત્ન કરતા નાના ગ્રહોમાં, ધૂમકેતુઓ વિગેરેમાં ન કરે એ શકય બની શકે ખરૂં ?'
પરેવાયેલા છીએ.” આ સિદ્ધાંતની જયારે પ્રથમ રજુઆત પૃથ્વી અને ચંદ્રના પરિભ્રમણનો અભ્યાસ થઈ ત્યારે એટલે કે ગેલીલીઓના સમયમાં કર્યા કરવાનું તેમને યોગ્ય લાગતું નથી,
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
