Jambudwip Part 03

Author(s): Vardhaman Jain Pedhi
Publisher: Vardhaman Jain Pedhi

Page 206

पृथिव्या गति-मीमांसा
अपि सत्यमेव हि पृथ्वी भ्रमति ?
अद्यत्वे जगति स्वप्रभाव सुस्थिरतया संस्थापयितुं श्रेष्ठयात्वस्य विज्ञानादस्य कातिचित् सर्वथाऽसंगतानि भ्रान्तिपूर्णानि चापि तथ्यानि बाह्याडम्बरस्य प्रचारस्य च बलात् प्रजानाम् मानसे बद्धमूलानि भवितुमारभन्त
कमिदमास्ते, यद्धि "पृथ्वी सूर्य" परित इतस्ततो भ्रमति ।" इति
परन्तु विज्ञान तु प्रयोग-सिद्ध मन्यते तथाsपि "पृथ्वी भ्रमति" इत्यत्र विषये केन कदा कतरेण च प्रयोगेन विनिश्वतम् ? s प्रमाण - सिद्धः । केव कल्पनाः गतिशीलाः कृत्वा विषयोऽयं लोकानां मानसे अमोत्पादनविषया संस्थाप्यते ।
विज्ञान दृष्टया पृथिव्या गतिस्त्रिविधा :
(१) धूःसंज्ञ - स्वीयाक्षोपरि गतिः- ययाsहोरात्रौ भवतः, सैषा गतिः प्रतिघण्टात्म के १००० मा० प्रमाणा वर्तते ।
(२) सूर्य ममितः वर्तिनी गतिः यया ऋतवो भवन्ति, सैषा गतिः प्रतिघण्टात्मके ६६००० मा०प्रमाणाते ।
प्रस्तोता
● अक्षय सामरो गणी (M.A.S., मुंबई)
(३) सूर्येण सहवर्तिनी गतिः- सेय गति प्रतिघण्टात्मके समये ७,२०,००० मा०प्रमाणा विद्यते, यतः- सूर्योऽपि शौहिनामस्य संस्थ दिशि (प्रतिपल प्रतिसेकण्ड इति) २०० मितेन वेगेन स्वकीय सम्पूर्ण ग्रहमण्डल स्वेनः साकमादाय परिभ्रमन्नास्ते ।
आसां विविधानां गतीनां सम्यक् समन्वय संसाध्य पृथिवी गतिशीला भवति 1
(१) अज महत्वपूर्ण प्रश्नोऽसौ भवति यदि प्रतिघण्टात्मके समये ७२००००,६६००० १००० मीळमितेन जवेन भ्रमन्त्यां पृथिव्यां स्थिताः सर्वे पदार्था व्यवस्थिताः कथमिब संस्थातु सम्भवेयुः ?
(२) पुनरेतादत्या तीव्रतया सैषा पृथ्वी पश्चिमतः 'पूर्वी दिश गच्छन्ती यदि भवेसदा
सर्वदा पृथ्व्या वायोः सम्मुखीनाया दिशी घर्षण कियत् प्रभूतमनुभवगम्य भवितुमहति ?
(३) यदि च पृथ्वी नन्वेतावता तीब्रेण वेगेन भ्रमन्ती स्यात्तदाऽकाशे उडोनः पक्षी पुनः कथमिव स्वनी प्राप्तु शक्नुयात्
(४) तथा च पृथिवीतले स्थितो मायक जनः कथमिव स्वलक्ष्य साधयितुं प्रभवेन्नाम ? अथास्य समाधानाय प्रयोज्यमाना मुक्तिः "वातावरणमपि पृथिव्या साफ अमति” इत्यपि निकष्टाssस्ते ।