________________
૮૪
– જૈન યુગ –
તા. ૧-૬-૩૨
મુંબઈમાં ખૂન, આગ અને લૂંટફાટનું અઠવાડિયુ.
સરકારી પ્રકાશન ખાતાના વડે તા. ૨૦ મી મેની પિ. પણ પોલીસ કમીશનર પાયધૂની પોલીસ સ્ટેશન જેના વિસ્તારમાં તાની યાદીમાં જણાવે છે કે, છ દીવસથી મુંબઈમાં ચાલી શનિવારે રમખાણ થયું હતું તેની સાથે ટેલીફોનથી વારંવાર રહેલાં રમખાણનું કારણ કાંઈક અજાણ્યું રહે છે. તાબુત માટે વાતચીત કરતાં હતાં. વડાલા ઉપરની કેમેસની ધાડ ફાસમાગવામાં આવેલા પૈસા આપવા હીંદુઓએ મુસલમાન રકાસરૂપ નીવડી અને ૧૧ વાગતા પહેલાં તે પોલીસ કમીશનર છેકરાઓને ના પાડવાથી આ રમખાણ થયું એમ કહેવાય અને વડા પ્રેસીડેન્સી મેજીસ્ટ વડાલામાંથી પાયધુની આવવા છે. અને એમ પણ કહેવાય છે કે, એક મુસક્ષમાન છોકરાએ નીકળ્યાં. ગાયને મારી તેમાંથી રમખાણું જાગ્યું હતું. બેઉ બનાવ નાગ- ' બહુ અતીશક્તિ ભરેલી વાતે. દેવી સ્ત્રીની નજીકમાં બનેલા કહેવાય છે.
તેમણે જોયું કે સવારે નવ વાગે એક મુસલમાન સ્ત્રીએ
એવી ખબર આપી હતી કે, ચકલા સ્ત્રી ઉપરથી જતાં તેને પોલીસને તા. ૧૪ મીને દીને સાંજે સાડા ત્રણું વાગે ઉપર પથરો ફેંકવામાં આવ્યા હતા. અને તે પછી એક મુમખબર મળી કે ત્યાં હીંદુઓ અને મુરલી વચ્ચે મારામારી કમાન છેકરા ઉપર પથરો ફેંકાવાનું પણ કહેવામાં આવ્યું ચાલી છે. પોલીસ ફોજ તુરત બહાર પડી અને જોયું કે હતું. બેશક આ હકીકત ઘણી અતીશક્તિ ભરેલી હતી પણ લોકેની નાની નાની ટળીઓ રસ્તાઓને ખુષ્ય ઉપર ઉભી તે એ લતાના મુસલમાનોમાં ફેલાઇ, મસજીદ બંદર પાસે હતા. કાંઈ મારામારી ચાલતી નહોતી પણ ઉકેરણી ઘણી ટોળાં ભેગાં થયાં અને કેટલીક ઠેકાણેથી હુમલા થયાની ફેલાયેલી હતી. તુરત પોલીસે પકટ ગોટાવી દીધા અને હથી- ખબર મળી. આરબંદ પોલીસની ટુકડી પણ લાવી તથા તે વિભાગના
લશ્કરી મદદની માગણી. ડેપ્યુટી પિલીસ કમીશનર પણ ત્યાં જઈ પુગ્યા.
પોલીસ કમિશનરને લાગ્યું કે કદાચ ગંભીર ઉપાધી ઉભી મુસલમાન તરફથી સેડાની બાટલીને મારે. થો; તુરતજ તેમણે સરકારી મદદ માંગી અને મળી. એક વાગે
આશરે સાંજે સાડાચાર વાગે ખબર મળી કે, નાગદેવી રેવલ આઈરીશ ન્યુઝીલીઅરસનાં ૧૦• માણસ આવ્યાં અને સ્ત્રીટ ખાતેની હીંદુ મંદીરની નજીકની બાજુની ગલીમાંના એક અગત્યના મથકે તેમને ગોઠવ્યાં. થોડા કલાક સુધી રાહદારીઓ ઘરમાં રહેલાં મુસલમાનો રહેદાર ઉપર ૫થર ફેંકે છે ઉપર હુમલાઓ અં તેમનાં ખુન થતાં રહ્યાં અને ઘણુઓ તે ડેપ્યુટી પોલીસ કમીશનર એ ઘરમાં ગયા અને સેડટરની છરી ભોંકાઈ. બાટલીઓની એક પેટી જપ્ત કરી.
માધવબાગ પાસે ગોળીબાર. મુસ્લીમ આગેવાનના સરઘસ ઉપર પથરા.
માધવબાગ પાસેની બે કબરો જે પોતાની હવાનો મુમથોડીવાર પછી એક જાણીતા મુસ્લીમ આગેવાનને લઈને લમાને દાવો કરતાં હતાં તેને જમીનદોરત કરવા માં આવી નાગદેવી શ્રીટ ઉપરથી સરઘસ જતું હતું. તેના ઉપર બાજુનાં અને બે મુસ્લીમ રખવાલેને એટલા તો માયો કે આખરે ઘરમાંથી પથરો ફેંકાના અને તેમાંથી હીંદુઓ અને મહે- ઈજાઓના સખે તેઓ મરણ પામ્યા. સાદા પાકમાં ફરતાં મેદની વચ્ચે એ લતામાં જુદે જુદે ઠેકાણું ટા થયા. પથરી એક પિલીસ સીપાઈ ઉપર એક મુસલમાને હુમલો કર્યો અને ફેંકવાનું અને હુમલો કરવાનું સામાન્ય થઈ પડયું અને પોલીસે હીંદુઓ ઉપર ઘણે ઠેકાણે હુમલા કરવામાં આવ્યા. તેમને ટોળાં ઉપર ગેળીબાર કરી તેને જલદી વેરી નાખ્યું. બચાવવા પોલીસ પીકાએ તજવીજ કરી તે ટોળાંએ પિલીસ કમીશનરની હાજરી.
તેમનાં ઉપર પથરો ફેંકતા અને તેથી ગોળીબાર કરવા પડયા એ વખતે પોલીસ કમિશનર પણ ત્યાં આવી પહોંચ્યાં હતા. ટેકસીના હાંકનારાઓ, રામના કડકટર અને ગાડીઅને પકિટોની સંખ્યા વધારી પહો મજબુત બનાવ્યો. કેટ વાળાઓ ઉપર પણ હુમલા કરવામાં આવ્યા હતા. પોલીસે લીક હીંદુ દુકાને લુંટાઇ હતી પણ સાંજે સાત વાગે પાછી ઘાયલ થરને રસ્તામાં પડેલાં ઘણાં માણૂસને ઉંચકી લઈ શાંતિ સ્થપાઈ હતી. એ અરસામાં પાંચ માણસ મરણ પામ્યાં હોસ્પીટલમાં મોકલી આપ્યા હતાં. હતાં અને ૮૭ જણને ઈજા થઈ હતી એ પછી આખી રાત |
મામલે વધુ બગડશે. અને રવીવારે સવારે મામલો શાંત રહ્યો હતો પણ પોલીસ સાંજે છ વાગ્યા પછી મામલે વધુ બગડો અને રમખાખ્ય બંદોબસ્ત શીથીલ કરવામાં આવ્યો નહોતે. લશ્કર પણ બીજા લના ખાને પણ ફેલાતું જણાયું વધારાનું ૧૨૫ ઉભેલું હતું.
લશ્કરી માણસ બેલાવ્યું અને સૌથી વધારે જરૂર જાઈ ત્યાં રવીવારે પિલીસને બે ઉપાધી.
તેને ગોઠવી દીધું. પોલીસ કમીશનરે જીલ્લામાંથી હથીયારબંધ વડાલાના અગરો ઉપર ધાડ પાડવા માટે રવીવારે સવારના પોલીસ પણ માંગી અને જાહેર પ્રજાને લાકડી, છરી વિગેરે નવ વાગતાને વખત પ્રેસ તરફથી જાહેર કરવામાં આબે લઇને કરવાની મનાઈ કરી હતે. કાંગ્રેસની હીલચાલમાં જણાતી શીથીલતાં જોતાં જો કે ચાંચબંદરના મારૂતીના મંદીરને આગ. એમ થવું અસંભવીત લાગતું હતું પણું સતાવાળાઓ સને અગત્યના બવામાં એક એ હતું કે ચીચબંદર ખાતેના ૧૯૭૦ ના જેવા નામોશીભર્યા દેખાવે ફરીથી બનવા દેવાનું મારુતીના મદીરને આગ લગાડવામાં આવી હતી, પણ પિલીસે જોખમ ખેડી શકયા નહી.. વડા પ્રેસીડેન્સી મેજીસ્ટ્રેટ અને તે બુજાવી નાખી પુજારીને બચાવી લીધા હતા. કબુતર ખાના. પિલીસ કમીશનર ૨૫૦ પોલીસ લઈને સબારમાંજ ત્યાં ગયા ચકકા બીટ, મસદ બંદર રોડ, બેજ શ્રીટ અને ડકન
