________________
તા. -૧૦-૨૨.
जैन युग. શ્રી જૈન શ્વેતાંબર એજ્યુકેશન બોર્ડ
ના વાર્ષિક મેળાવડા વખતે
પ્રમુખ શ્રી રતનચંદ તલકચંદ માસ્તર તરફથી
અપાયેલું ભાષણ.
બંધુઓ અને બહેને,
આજના મેળાવડા માટે મારા મિત્રશ્રી રણછોડભાઈ રાયચંદ ઝવેરી તરફથી મહને જ્યારે કહેવામાં આવ્યું ત્યારે હું સહેજ વિચારમાં પડે. હું કેળવણીકાર નથી, સમાજના એક નમ્ર કેળવણી પ્રિય સેવક તરીકે અને આ સ્થળ આપવા આપની પ્રેમ લાગણી માટે હું આભારી છું. સત્ય કેળવણી ઉપરજ દેશ અને સમાજોત્થાન મુખ્યત્વે કેળવણી પર અવલંબે છે એ સંબંધમાં J. H. હિંદની ભવિષ્યતાનો, ousins એ પિતાના ઉદગારે નીચેના શબ્દોમાં જણાવ્યા છે તે ખાસ મનઆધાર.
નીય માની અ ટાંકું છું. “હિંદની ભવિષ્યની મહત્તાને આધાર તેના લેકગણની સત્ય કેળવણી પર છે. વર્તમાનમાં–જેમાં આદર્શ ભૂત અને આત્મભેગી બનવાની આગ ચેખી અને સદા જવલંત સળગતી રહે છે તેઓને ઉતેજી અને સહાય આપી હિંદની ધાર્મિક દ્રષ્ટિના ઉચ્ચ શિખર પર કાર્ય કરી અડવાની સર્વ વ્યાપી જરૂરને જેટલે અંશે હિંદના લેકગણુથી સત્કારી શકાય તેટલા અંશે હિંદની કેળવણી સારી થવાને આધાર છે. કેળવણી આપે, આપે, એવી માંગણી જબરી થાય છે, કારણ કે કેળવણીની તાત્કાલીક ઉપયોગિતા છે. કેળવણી કેમ વધુ પુરી પાડી શકાય એ વાતની મોટી ઈચ્છા થાય છે, અને પ્રમાણમાં કયારે વિશેષ પુરી પાડી શકાશે કે જયારે જેમની પાસે સહાય આપવાનાં સાધન છે તેઓ ઉદારતામાં મહાન બનશે ત્યારે.
અવાસ્તવિક પ્રગતિ. જયાં સુધી લોક અને સમાજના જુદા જુદા સમૂહમાં વ્યવહારિક અને ધાર્મિક જ્ઞાનનો પ્રચાર છૂટથી બહોળા પ્રમાણમાં ન થાય ત્યાં સુધી કોઈ દિશામાં થયેલી પ્રગતિ વાસ્તવિક ન ગણાય.
કેળવણીની આપણે જોઈએ છીએ કે કેળવણી આપવાની આવશ્યકતા એ દરેક રાજ્ય કે સત્તા
આવશ્યકતા. પિતાના દેશની ઉન્નતિ માટે પ્રથમ પગથીયા તરીકે સ્વીકારે છે. એમાં દેશથાનના ઉંડા મૂળ રોપાએલા છે. કેટલાક રાજ્યોએ તે કેળવણીને ફરજીઆત (Compulsary) બનાવી છે. આ સર્વ જ્યારે આપણે જોઈએ છીએ ત્યારે ખેદ થયા વિના નથી રહેતું કે આપણું સમાજમાં હજુ સુધી કેળવણીને પ્રચાર જોઇએ તેટલા પ્રમાણમાં થયેલ નથી. કેળવણી માટે સાધ- આજના બાળક બાળીકાઓ જે ભાવી સમાજ અને દેશના સ્તંભ છે. તેમાં
નેની જરૂર. ધર્મ બુદ્ધિ જાગૃત રહે અને તે દ્વારા દેશનું પ્રાચીન અને અર્વાચીન ગૌરવ ખીલે એ કોણ ન ઇચ્છે ? પણ તે માટે સાધન આપવા એ આપણા સાની ફરજ છે કેળવણીને સસ્તી બનાવવાના બદલે આજે મેંથી બનાવાય છે. આપણે વણિક દૃષ્ટિએ જોઈશું તે સસ્તી વસ્તુ તરફ આકર્ષણ તુરત થાય છે. તે હિસાબે હું ઈચ્છીશ કે કેળવણી માટે જેમ બને તેમ વધારે સાધને આપી આપણે આપણા સમાજ અને ધર્મને જરૂર દીપાવીએ. એજ્યુકેશન બોર્ડ આ કેળવણીના કાર્યો દ્વારા સમાજમાં નવ ચેતન રેડવા જૈન . એજ્યુકેશન અને સમાજની બોર્ડ જેવી કેન્દ્રસ્થ સંસ્થા આજે આપણી પાસે મોજુદ છે. તેના કાર્યક્ષેત્ર તરફ દૃષ્ટિ સ્થિતિ.
નાંખવામાં આવે તે જણયા વગર નહિ રહે કે સમાજની કેળવણી માટેની જવાબદારી એ સંસ્થાના શિરે રહેલ છે. સમાજના એકે એક બાળક ધાર્મિક અને વ્યવહારિક કેળવણી વગર ને રહે તે આ સંસ્થાએ જોવાનું છે. આજે શું સ્થિતિ છે? ઉંડા ઉતરશું તે ગામડાઓમાં તે જીવન નિર્વાહ આદિના સાધનના અભાવે બાળક બાળીકાઓ કેળવણીથી સર્વેથા વંચિત રહે છે. કેટલીએ પાઠશાળા ઉધડે
