Jain Yug 1926 Ank 11 12

Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference

Page 7

તત્રીની
અમે ઉપરના વિચારેને મળતા થઇએ છીએ. સસ્કૃતમાં ઋગ્વેદ શિખવવા ધટે એમ નિર્ણય થયા તે તેને માટે ડા. પીટર્સને ઋગ્વેદનાં ‘સિલેકશન’ નેટ્સ વિ વેચન સહિત તૈયાર કર્યા. પાલિ ભાષા માટે પણુ રીડર જેવાં પુસ્તકા નીકળ્યાં. ગૂજરાત પુરાતત્ત્વ મદિર તરફથી જે પ્રાકૃત કથા સંગ્રહ અને પાલી પાઠાવલી નામની એ ‘સિલેકશન' તરીકેની ચેાપડીએ તે સંસ્થાના આચાર્ય શ્રી જિનવિજયથી સોધિત કરાયેલી બહાર પડી છે તે મુંબઇ યુનિવર્સિટીએ પેાતાના પ્રાકૃત અને પાલી અને ભાષાના પ્રીવિયસના કાર્સમાં દાખલ કરી છે અને આ વર્ષે તે કાલે જેમાં ભણાવાય છે. જો કે એ ચેાપડીએ ખરાબ રીતે છપાયેલી અને કેશી જાતના ટીકા ટિપ્પણુ વગરની છે, છતાં તે યુનિવર્સિટીએ તેને ખીજા' સારાં છપાયેલાં અને ટીકા વિવેચન વાળાં પુસ્તકાને અભાવે દાખલ કરી છે. જૈન ક્રાર્સ જો ઉત જિનવિજયજીની ઈચ્છા અને સ"કલના પ્રમાણે તૈયાર થાય તે। તે સર્વત્ર ઉપયુક્ત અને આદરણીય થશે એમાં જરાયે શંકા જણાતી નથી. જ્યાં સુધી આવેા ઉત્તમ કાર્સ તૈયાર ન થાય ત્યાં સુધી જૈન સાહિત્ય માટે વિશેષ સારી આશા રાખવી વ્યર્થ જશે.
પ્રાકૃત માટે રૂચિ ઉત્પન્ન કરે તેવાં નીકળે તેા જરૂર તેના અધ્યયનમાં રસ પડતાં તેને શાખ વધે. સદ્ભાગ્યે પડિત હરગાવિન્દદાસ તરફથી ‘પ્રાકૃત શબ્દ મહાર્ણવ' નામના પ્રાકૃત કાષનાં ત્રણ વાલ્યુમ બહાર પડયાં છે અને છેલ્લું ચોથું વાલ્યુમ બહાર પડનાર છે, પડિત બહેચરદાસનું પ્રાકૃત વ્યાકરણ ગુજરાત વિદ્યાપીઠ તરફથી અડાર પડી ગયું છે, અને તેમની પ્રાકૃત માર્ગોંપદેશિકા શ્રી યશે.” વિજય ગ્રંથમાલા તરફથી બહાર પડી છે. પ્રોફેસર બનારસીદાસ તરફથી એક એ પુસ્તક બહાર પડયાં છે. પૂનાના મારવાડી ગૃહસ્થ શ્રીયુત મેાતીલાલ લાધાજી તરફથી સારા પ્રયાસેા થઈ રહ્યા છે.
નોંધ
હવે આવાં પુસ્તકા તૈયાર કરાવવાનું કાર્ય કાન્દ્ રન્સ હાથમાં લેવા તૈયાર છે પણ તેની પાસે તે માટેનું ક્રૂડ નથી–પેાતાની તેવી આર્થિક દશા નથી. પણ જૈન એજયુકેશન ખાર્ડ મારફતે આવાં પાઠ્ય
૫૦૫
પુસ્તક-વાંચનમાલા તૈયાર કરાવી શકાય તેમ છે, છતાં આના સબંધમાં ક્રાઇ જિનશાસન રસિક શ્રીમ’ત સંસ્કારી ગૃહસ્થ બહાર આવે અને ક્ડ કાન્ફરન્સના હાથમાં મૂકે તેની ખાસ જરૂર છે. કેટલું ખર્ચ થાય તેના અડસટા પણ થવાની જરૂર છે અને તેવા અડસટા ઉક્ત પત્ર લેખક માશય જણાવશે તેા ક્રાઇ સખીના લાલ નિકળી આવે એવા અમને સંપૂર્ણ
સભવ લાગે છે.
પડિત હરગોવિન્દાસ એક સુપ્રસિદ્ધ વિદ્વાન છે અને પ્રાકૃત ભાષામાં અતિ પ્રવીણ છે. તેઓશ્રી યશવિજય પાઠશાળામાંથી નીકળેલા વિરલ સુવાસિત પુષ્પો પૈકી એક છે. ધણાં વર્ષોથી કલકત્તામાં રહી અધ્યાપક તરીકે કાર્ય કર્યું છે અને સુરસુંદરી રિયમ્ (કે જે એમ. એ. ના મુખઇ યુનિવર્સિટીના અભ્યાસસક્રમમાં નિતિ થયેલું છે) અને સુપાસનાહ પુસ્તકારિયમ્ એ બે પ્રાકૃત ગ્ર ંથાનું સુંદર સંશોધન કરેલ છે તદુપરાંત સંસ્કૃતમાં શ્રી હરિભદ્રસૂરિ સબંધે નિધ પણ તેમણે લખી બહાર પાડયા છે. હમણાં કેટલાંક વર્ષોંથી કલકત્તા યુનિવર્સિટીમાં પ્રાકૃતના લેકચરર (વ્યાખ્યાતા) તરીકે કાર્ય કરી રહ્યા છે. તે વિદ્વાને પ્રાકૃત શબ્દો તેના સંસ્કૃત સમાન શબ્દો, હિંદીભાષામાં અ, તેમજ પ્રાકૃત ગ્રંથામાંથી તે અર્થને જણાવનારાં અવતરણા તે તે ગ્રંથેાનાં સૂચન સહિત એકઠાં કરી એક કાશકાર તરીકે જે ગિરથ પ્રયત્ન આદર્યાં હતા તે પ્રકાશમાં પોતેજ ત્રણ ખંડમાં પ્રાકૃતશબ્દ મહાર્ણવ એ નામના કાશ તરીકે લાવવા શકિતમાન થયા છે તે માટે અનેકશઃ ધન્યવાદ અમે તેમને અર્પીએ છીએ.
૩ પાઇ સદ્દ મહષ્ણુવા-પ્રાકૃત શબ્દ મહાર્ણવ
[પ્રાકૃત-હિંદી શબ્દાર્થકાષ ત્રણ ખંડ. પૃ. ૧ થી ૯૦૮ કાષકાર-પડિત હરગાવિન્દ્વન્દાસ ત્રિકમચંદ શેઠ. ન્યાયવ્યાકરણુતીર્થ, કલકત્તા યુનિવર્સિટીમાં પ્રાકૃતમાં લેકચરર. ૪-૫ જેકસન લેખન કલકત્તા, દરેક ખંડની કિં.રૂ. આઠે.]
હિંદીભાષા પેાતાની માતૃભાષા ન હોવા છતાં તે ભાષામાં અર્થ પૂરવાનું સાહસ કર્યું છે તેમાં પણ તે। વિજયવંત થયા છે. પ્રાકૃત ભાષાને સારા