Jain Yug 1926 Ank 11 12

Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference

Page 5

તત્રીની નોંધ
પછી બહાર પડનાર છે.
આ પહેલાં પ્રેા. પીટર્સન, સર ભાંડારકર, કિલ્હાર્ન, ખુલૢર્ આદિ વિદ્વાનાએ જુદે જુદે સ્થળે પ્રવાસ કરી પેાતાના રીપોર્ટ બહાર પાડેલા છે, અને સ્વ॰ સાક્ષર મણિલાલ નભુભાઇ દ્વિવેદીના હસ્તથી પાટણ ભંડા રાની ફરિસ્ત થયેલી તેની બહુજ થાડી નકલો છપાઈ બહાર પડી ગઇ. આ રીપોર્ટીહવે મળી શકતા નથી.
આ બધા ભડારા ઉપરાંત લીંબડી, ખંભાત આદિ ગામેગામ અને શહેર શહેર શ્વેતામ્બર સાધુએએ ઉપાશ્રયમાં યા દેવાશ્રયમાં દાખડામાં યા પેટી પટારામાં ગ્રંથસ’ગ્રહને સાચવી રાખેલ છે. આ બધાની વિગતવાર સૂચિ દરેક ગામ તે શહેરના સધા તૈયાર કરાવી છપાવી બહાર પાડે તા તેમાંથી માત્ર સ્વસ પ્રદાયના ઉપરાંત દિગમ્બર સ`પ્રદાયના અને હિન્દુ—બૌદ્ધ ધર્મના પણ વિરલ ગ્રંથી મળી આવે છે. આવી સૂચિઓ છપાવવા ઉપરાંત તે તે પુસ્તકા વિદ્યાના–અભ્યાસીઓ–પુસ્તક પ્રસિદ્ધ કર્તાઓને અમુક સરતાએ પણ મળી શકે એવી વ્યવસ્થા થવાની ખાસ જરૂર છે.
દિગંબર સપ્રદાયના શાસ્ત્રભંડારાનાં મથા, કાર્'જા, જયપુર, શ્રવણુએલગાલા આર્દિ છે. તેની ટીપે। હા ખડ઼ાર પડી નથી. આ ઉપરાંત સુરત, સાજીત્રા, મુંબઇ આદ્ધિ અનેક સ્થળે તેમના ભડારા માદ છે કે જેમાં તપાસ કરતાં શ્વેતાંબરીય તેમજ જૈનેતર સંપ્રદાયાનાં ગ્રંથા પણ મળી આવે તેમ છે. હમણાં જનમિત્રના તા. ૧૬-૬-૨૭ ના અંકમાં તેમના સ`પાદક બ્રહ્મચારી શિતળપ્રસાદજી બૂંદ શાસ્ત્રભડારકા ઉદ્ધાર ’ એ મથાળાથી તંત્રીની નેાંધમાં લખે છે કેઃ—
મુંબઇમાં શેઠ સૌભાગચંદ મેધરાજના ધરમાં સુરત ગેાપીપુરાના કાષ્ઠાસ`ઘી દિનમ`દિરનાં કેટલાંક શાસ્ત્રો ધણા કાળથી બંધ વિરાજમાન હતાં. તેના સુપૌત્ર શેઠ બાલુભાઇ નેમચંદે અમને તે સર્વનું દન ૨૯ મી મે ૨૭ તે રાજ કરાવ્યું, ત્યારે અમે ભાઇ નવનીતલાલ ચુનીલાલ જરીવાલાની મથી તેની સૂચિ તૈયાર કરી,
૫૦૩
આ પછી સૂચિ આપે છે તેમાં ૨૪ દામડા છે ને તે દરેકમાં કયાં કયાં પુસ્તકે છે તે તેનાં સંવત તેમજ પત્ર સ`ખ્યા સહિત નામ આપવામાં આવ્યાં છે. તેમાં મોટા ભાગ દિગંબરીય છે, પણ ઘેાડાં શ્વેતાંખરીય છે તેનાં નામ નીચે પ્રમાણે છે.
દા. ૮ આવશ્યક સૂત્ર સ· વૃત્તિ સહિત ૩૬૨ પત્ર અપૂર્ણ.
દા. ૯ તેમિનિર્વાણુ કાવ્ય સ’. વાગ્ભટ્ટે ૧૧૫ પત્ર સ. ૧૯૬
દા. ૯ નેમિનિવાઁણુ કાવ્ય સં. સટિપ્પણુ ૮૮ વાગ્ભટાલ કાર સટીક ૩૦ સ. ૧૭૦૮
ત્રિભુવનદીપક ગૂજરાતી ૧૯ શ્લોક પપર. (આ જયશેખરસૂરિની કૃતિ હાવી જોઇએ-તંત્રી) દા. ૧૨ નૈમિનિઊઁણુ કાવ્ય સટિપ્પણી ૧૦૧. સ. ૧૬૯૬.
દા. ૧૩ નવતત્ત્વ પ્રકરણુ વૈ૦૮ અને ભકતામર સ્તેાત્ર સં. વૃત્તિ ૧૨.
આમાં વાગ્ભટ્ટને શ્વેતાંબરી શ્વેતાંબર અને દિગંબરી દિગંબર તરીકે માને છે. આવશ્યકસૂત્ર પર સં. વૃત્તિ તે શ્રી હરિભદ્રસુરિ કૃત હેાવી ઘટે. ત્રિભુવનદીપક ગૂજરાતી તે તા જયશેખરસૂરિની કૃતિ જ જાય છે. આ ગ્રથા શ્વેતાંબરીએ જોઇ શકેમેળવી શકે, અને દિગબરી શ્વેતાંબર હસ્તકના શાસ્ત્રભડારમાં રહેલા દિગબરીય ગ્રંથા જોઇ શકે મેળવી શકે એ રીતે અન્યોન્ય સહકાર થાય તા કેટલું બધું સારૂં પરિણામ આવે !
૨-યુનિવર્સિટીમાં પ્રાકૃત સાહિત્ય—પ્રાકૃત એ પ્રકૃતિમાંથી નીકળેલી માટે પ્રાકૃત-એટલે લેાકેાએજ મૂળથી ઉપજાવેલી ભાષા, એવા અર્થ એક પક્ષ કરે છે બીજો પક્ષ પ્રકૃતિ એટલે સસ્કૃત અને તેમાંથી ઉદ્ભવેલી તે પ્રાકૃત એવા અર્થ કરે છે. ગમે તેમ હાલેકાની ભાષા પ્રાકૃત હતી અને તેમાંથી હાલની લેાકભાષાએ ધીમે ધીમે રૂપાંતર થતાં થતાં ઉત્પન્ન થઇ છે એ વાત નિશ્ચિત છે. લેક્ સમાજને જાણવા માટે લેાકભાષાના અભ્યાસ