________________
જૈનયુગ
૧૪૨
શેાખના બેગમાં, એશારામના ક્ષણિક આનન્દ્વમાં, અને હાસ્યરસ વાસિત ચપલ વિયારે। તથા વાતાચીતેાની પાછળ ઢંકાએલી રડી છે, ગુપ્ત રહે છે,તેજ લોકેાના મનમાં જન સિદ્દાંતના પાંચ મેઢા નિયા તરફ ઘણા પ્રેમ વિદ્યમાન છે-અર્થાત
पंचैतानि पवित्राणि सर्वेषां धर्मचारिणाम् । अहिंसा सत्यमस्तेयं त्यागो मैथुनवर्जनम् ॥ એટલુંજ નહીં પરન્તુ આ પાંચ મેટા નિયમે આખી યૂરોપીયન society નાં સાચાં મૂલજ છે. આ પાંચ મેાટા નિયમેાના અતિયારનું પરિણામ, ઉત્તમ-ભાવનાનું કાના તરફથી અત્યન્ત અપમાન અને આખા સમાજના જાહેર boycott માં આવે છે-બીજી
કઈજ નહીં.
અનેક
આશ્ચર્યદાયક એ પણ વાત છે કે જે લેાકા સિદ્ધાન્તામાં પ્રરૂપેલી આત્માની નિત્યતા સંબધી ખાતરી રાખતા નથી, તેજ લેકે shivitism, occultism વિગેરેની ચરયાઓમાં વધારે ઉત્સાહ પૂર્વક ભાગ લે છે, એટલું નહીં પરન્તુ ઉત્કંઠાપૂર્વક એવા ગપ્પાં પણ સાંભલે છે કે જે ગપ્પા, ઠગનારા હૂર્તો તેઓના ગુજરી ગયેલા સગા મિત્રા વિગેરે તેઓના પરલેાકીય જીવનના સબંધમાં મારે છે ! અને વળી આજ લેાકાના મધ્યમાં એક I. Rou sseau ઉત્પન્ન થયા છે, કે જેએએ જૈન ધર્મમાં પણ માનેલી આત્માની સર્વ મેહરખાતી અને સર્વ શુદ્ધિની પ્રરૂપણા કરી છે ! આ લેાકેામાં એક Le ibitż ઉત્પન્ન થયા છે, કે જેએતી જૈત સિદ્ધાન્તની સાથે અદ્ભુત રીતે મળેલી માન્યતા એ છે કે જીવ નિત્ય છે, એની આ સંસારમાં જુદી જુદી પર સ્થિતિમાં રહેલા અસંખ્યાત જીવા, જેવા કે નિગેાદના, કીડાના, માછલી, પક્ષી, પશુએ ના, મનુષ્યેાના, દેવ અને છેવટે પરમેશ્વર-આ બધા જીવાને સમાવેશ થાય છે, વળી તે દરેક જીવમાં સંપૂર્ણ આનન્દસંપૂર્ણ જ્ઞાનની સ્થિતિમાં--સિદ્ધ ગતિમાં પહેાંચવાની શક્તિ છે.
આષાઢ-શ્રાવણ ૧૯૮૩
"Ein guter Mensch in seinem dunklen Drange Ist sich des rechten Weges wohl bewusst."
એટલે “જો કાઈ સાધારણ સારા માણુસ (ભ) પશુ હોય, એને પોતાની દિલની ગુપ્ત ભાવનાથીજ કલ્યાણુના સાચા રસ્તે જરૂર માલૂમ હેાયજ.”
આ કથન ઉપરથી એમ લાગે છે કે બધાયે સાધારણ માણસાના હૃદયમાં વધારે ગુપ્ત રીતે-અને ઉત્તમ પુરૂષેાના દિલમાં વધારે સ્પષ્ટ રીતે, ખાસ જૈન ધર્મમાં માનેલાં સભ્યજ્ઞાન-અને તેથી પશુ સમ્યગદર્શન અને સમ્મારિત્ર-એટલે સમ્યકત્વની એક પ્રતિબિંબ વિદ્યમાન છે-કે જે કાઈ વાર દશ્ય થાય છે અને જેના પ્રમાવ આખી દુનિયાના સામાજિક જીવનમાં પણુ સદા દેખાય છે.
એટલુંજ નહીં. પરન્તુ જે જે ક્રિસ્ટીયન ધર્મમાં, બૌદ્ધ ધર્મમાં, હિંદુધર્મમાં, પાસિંધ'માં, મુસલમાનધર્મમાં એમ ગમે તે દુનીયાના મેટા ધર્મમાં ખાસ પ્રરૂપણા થાય છે-એટલે પરે,પકાર અને આત્મશુદ્ધિ દ્વારા કલ્યાણ તરફ્ જવું-એ પ્રરૂપણા જૈન સિદ્ધાન્તમાં અદ્વિતીય વિશાલતા, અગ્નિ તીય સૂક્ષ્મતા, અદ્વિતીય ન્યાય અને યુક્તિ પૂર્વક તથા અદ્વિતીય સ્પષ્ટતા પૂર્વક કરવામાં
આવી છે.
આ બધું શું બતાવે છે ? -અમારા મેટા જ ન કવિ Goethe તુ એક સુન્દર વાક્ય છે કે ~~
જૈનધર્મનો આખી system એટલી સ્પષ્ટ, એટલી ન્યાયયુક્ત છે કે ગમે તે critical mind, ગમે તેવા મહાત્મા, તેની અંદર પ્રવેશ કરીને સંપૂર્ણ સતેજ અને શાંતિ પામી શકે છે.
જૈન સિદ્ધાન્તમાં પ્રરૂપેલા જોાતિય, પ્રમાણ, માનસ, અર્થતત્ત્વશાસ્ત્ર, પ્રકૃતિવિદ્યા, પ્રાણીવિદ્યા યા ગમે તે શાસ્ત્રમાં વિદ્વાન, સૈદ્દાન્તિક ગાથાઓની અત્યન્ત રમણીયતામાં કવિતાપ્રેણી સ્યાદ્યા અને નયવાદના systems ની અંદર વાદી, છા અઝર વિગેરે નવતવાની વ્યાખ્યામાં વિદ્યાર્સેકર, પુરૂષાથ free will-ના સિદ્દાન્તમાં શૂરવીર્ અે ભાદૂર
માસ, પુણ્ય પાપની વ્યાખ્યામાં યોગી અને ત્યાગી, દાન વિગેરે પરાપકારના લાભ લેવાતી સૂચનાએમાં લક્ષાધિપતિ, તપસ્યા અને ત્યાગ કરવાના ઉપદેશમાં ગરીબ માણસ—એમ જુદા જુદા વિષયામાં જુદા
