________________
જૈનયુગ
૭૨
આન ધનજી તે યશેાવિજયાદિમાં જોવામાં આવે છે તેવું નથી. જનેતર કવિએ પૈકી અખા, પ્રીતમ, ધીરા, ભાજો આદિ સાથે દેવચંદ્રજીને સરખાવી શકાય પણ તે કરવાના પ્રયાસ વિસ્તારભયથી અત્ર સેન્યે નથી. “ અખાની વાણીમાં સરળતા અતિશય છેકઠિન સિદ્ધાન્તાનું સૂક્ષ્મ પ્રતિપાદન છે; પણ પ્રીતમની વાણી પાસે અખાની વાણી શુષ્ક લાગે છે. પ્રીતમની પક્તિએમાં મળતી મધુરતા-નથી અખામાં, નથી ધારામાં, નથી નિષ્કુળાનમાં. પદલાલિત્ય જેટલું પ્રીતમમાં તથા ધીરામાં છે તેટલું અખામાં નથી. પ્રીતમ શાંત તથા શૃંગાર રસમાં સરખી શક્તિ પ્રકટ કરવા જાય છે, પણ શૃંગારની છાયા તેના શાંત રસમાં પણ પ્રવેશે છે. પ્રીતમમાં જ્ઞાન અને ભક્તિનું સમાન બળ છે, અખામાં વિચાર પ્રાધાન્ય છે. ભેાજામાં મર્મ વાણી જબરી છે અને ઘણે પ્રસંગે કઠોર છે. ભેજો એક સાદો નિષ્કપટી પરમેશ્વરના ભક્ત છે. અખા એક વિચારશીલ અને ચતુર વિ છે. નરસિંહ અને પ્રીતમ પરમેશ્વરના અનુગ્રહને ઈચ્છે છે. અખા સ્વાશ્રયી છે. અખામાં જ્ઞાનની કઇંક ખુમારી છે. ’’ (રા. ન. દે. મહેતા )—જીએ અખાની વાણીની પ્રસ્તાવના)
૧-૧૮૮.
૮૬. છેવર્ડ આગમસારમાં ( ૧-૫૬ ) જે ગાથા આમાં જણાવેલા દૃષ્ટિબિંદુથી દેવચંદ્રજીની તે જૈનેતર કવિએ સાથે તેમજ જન કવિએ સાથે સરખામણીએ વાંચકને ભળાવી મારું વકતવ્ય વિશેષ ન વિસ્તારતાં શ્રીમદ્ દેવચ'દ્રજીએ આપેલી છે તે ગાથા દરેક સુન
કરી શકાય. નરસિંહ અખા દેવચંદ્રજીના પુરાગામી છે તે પ્રીતમ આદિ તેના પછી થયેલા છે.
આષાઢ-શ્રાવણ ૧૯૮૩
તજી પરપરિણતિ રમણતા, ભજ નિજ ભાવ વિશુદ્ધ, આત્મભાવથી એકતા, પરમાનદ પ્રસિધ્ધ ૩ સ્યાદ્વાદ ગુણ પરિણમન, રમતા સમતા સૉંગ, સાથે શુધ્ધાન દતા, નિર્વિકલ્પ રસ રંગ ૪ મેક્ષ સાધનતણું મૂલ તે, સમ્યગ્દર્શન-જ્ઞાન, વધર્મ અખાધ વિષ્ણુ, તુસખંડન સમાન. પ આત્મબેધ વિષ્ણુ જે ક્રિયા, તે તા બાલકચાલ, તત્ત્વાર્થની વૃત્તિમે', લેમ્બ્રે વચન સંભાલ ૬ રત્નત્રયી વિષ્ણુ સાધના, નિષ્ફલ કહી સદીવ, લોકવિજય-અધ્યયનમેં, ધરા ઉત્તમ જીવ. ૭ ઇંદ્રિય વિષય આસ`સના, કરતા જે મુનિલિ’ગ, ખૂતા તે ભવપકમે', ભાખે. આચારાંગ, ૯ ઇમ જાણી તાણી ગુણી, ન કરે પુદ્ગલ આસ, શુધ્ધાત્મ ગુણમે' રમે, તે પામે સિધ્ધિ વિલાસ, ૯ સત્યાર્થ નયજ્ઞાન વિષ્ણુ, ન હાર્ય સમ્યજ્ઞાન, સત્યજ્ઞાન વિષ્ણુ દેશના, નહે શ્રી જિનભાણુ, ૧૦ વક્તા શ્રેતા યાગથી, શ્રુત-અનુભવ-રસ પીન, ધ્યાન ધ્યેયની એકતા, કરતા શિવસુખ લીન. ૧૧ ૧-૧૮૭.
૮૫ તેમના હૃદયને આશય નયચક્રસારને અંતે જે રીતે જણાવ્યે છે તેજ આશય દરેક ભવિક પોતાના હૃદયમાં આલેખી રાખે ને તે પ્રમાણે વન રાખે તેા કલ્યાણમાર્ગ સમજાય તે મળેઃ— સૂક્ષ્મખાધ વિષ્ણુ ભવિકને, ન હોયે તત્ત્વ પ્રીતિ, તત્ત્વાલેખન જ્ઞાન વિષ્ણુ, ન ટકે ભવભ્રમભીતિ. ૧ તત્ત્વ તે આત્મ સ્વરૂપ છે, શુ પણ તેહ, પરભાવાનુંગ ચેતના, ક ગેહ
છે
એડ. ૨
આ પછી તેઓશ્રી કહે છે કેઃ~~
ઇમ તણી શાસનરૂચિ, કરન્તે શ્રુત-અભ્યાસ, પામી ચારિત્રસ'પદ્મા, લહેશે લીલવિલાસ......
હાલ હું શાન્ત થાઉં છું:-~
जं स तं किरइ, अहवा न सकेइ तहय सद्वह । सहमाणो નીત્રો, પાવરલયરામાં ઝાળ
રે બની શકે તે કરજે, અથવા જો ન ખેતી શકે તા તથાપ્રકારે સહ-શ્રદ્ધા રાખજે. સદ્ વડણા-શ્રદ્દા રાખનાર જીવ અજરામર સ્થાન પામે છે. વીરાત્ ૨૪૫૧ અશ્વિન શુકલ સ’તચરણેાપાસક, અષ્ટમી મોહનલાલ દલીચ ઢદેશાઈ. બી. એ એક્ એક્. બી.
તવાવાલા બીલ્ડિંગ ત્રીજેમાળે લેહાર ચાલ. સુખઇ.
