________________
પત્રો દ્વારા જૈનતત્વ પરિચય
પત્રાંક ૧૧
૨૯ ઓકટોબર ૧૯૯૪
વસ્તુત્વ ગુણ
પ્રિય સૌ. રીના અને સૌ. મોના ઘણાં ઘણાં શુભાશિષ,
પત્રરૂપે આપણે આ જે સ્વાધ્યાય કરીએ છીએ તેને એક વર્ષ વીતી ગયું. આપણી સાથે બીજા ઘણાં તેનો લાભ લે છે એ સારી વાત છે. ધાર્મિક માસિક-પુસ્તક જોઈ તે ઘરનાં વૃદ્ધ વ્યક્તિઓ માટે છે, આપણને તેનાથી કોઈ કર્તવ્ય નથી એવી ઘણાની વૃત્તી હાલમાં દેખાય છે. પણ એમાં દરેકની પોતાની આત્મકલ્યાણની વાત છે, તે આપણે પાછલાં દસ પત્રો દ્વારા જોતા આવ્યાં છીએ.
ગયાં પત્રમાં અસ્તિત્વગુણની ચર્ચામાં આપણે જોયું કે દ્રવ્ય સત્ છે. દ્રવ્યની સત્તા એટલે અસ્તિત્વ શાશ્વત છે – કાયમ છે. દ્રવ્યોની નવી ઉત્પત્તિ પણ થતી નથી અને દ્રવ્યોનો વિનાશ પણ થતો નથી. આ સત્ ઉત્પાદ વ્યય અને ધ્રૌવ્યથી યુકત છે. પ્રત્યેક સમયે દ્રવ્યની નવી અવસ્થા એટલે પર્યાય ઉત્પન્ન થાય છે અને જુની પર્યાયનો નાશ થાય છે. દ્રવ્યની પર્યાયને જ દ્રવ્યનું કાર્ય અથવા ક્રિયા એમ કહે છે. વસ્તુમાં થનારી આ ક્રિયા તે વસ્તુની અંગભૂત શક્તિવડે થતી હોય છે. આ શક્તિને જ વસ્તુત્વગુણ એમ કહે છે. આ વસ્તુત્વગુણ વિષે આજે આપણે ચર્ચા કરીશું. વસ્તુત્વ ગુણ કોને કહે છે ? - જે શક્તિને કારણે દ્રવ્યમાં અર્થક્રિયાકારિત્વ થાય અર્થાત પોતપોતાની પ્રયોજનભૂત ક્રિયા થાય છે તે શક્તિને વસ્તુત્વ ગુણ કહે છે.' - ઉપરોકત વ્યાખ્યામાં અર્થક્રિયાકારિત્વ એવો શબ્દ આવ્યો છે, અર્થ એટલે દ્રવ્ય, અર્થક્રિયા એટલે દ્રવ્યની ક્રિયા એટલે દ્રવ્યનું કાર્ય-દ્રવ્યનું પરિણમન-દ્રવ્યની પર્યાય. કારિત્વ એટલે કરાવી લેવાની શક્તિ.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
