________________
પત્રો દ્વારા જૈનતત્ત્વ પરિચય
તમે પણ હવે થોડા થોડા શાસ્ત્રીય શબ્દો શીખ્યાં છો તેથી કહેશો - “કંઈ નહીં તો વ્યવહાર સમ્યફદર્શન તો થયું છે ને ?' એમ જે તમને લાગતું હોય તો તમે ભ્રમમાં છો એમ કહેવું પડશે. કહે છે ને અધુરૂં જ્ઞાન વધુ ખતરનાક હોય છે – તેવો આ પ્રકાર છે. અલી, જે જીવે આ સાત તત્ત્વોનો અભ્યાસ કરી તેમાંનું સ્વ-ચૈતન્ય તત્ત્વ ગ્રહણ કર્યું, આત્માનુભવ કર્યો તેને નિશ્ચય સમ્યદર્શન પ્રાપ્ત થયું અને આવા નિશ્ચય સમ્યફદર્શન પ્રાપ્ત કરેલાં જીવને જે સાત તત્ત્વોનું યથાર્થ શ્રદ્ધાન હોય તેને વ્યવહાર સમ્યફદર્શન કહેવાય છે. માટે નિશ્ચયસમ્યક્રર્શન હોવાવાળાને જ વ્યવહાર સમ્યગ્દર્શન હોય છે.
ત્યારે તમે કહેશો કે, “માત્ર આત્માનો જ અનુભવ કરવાનો હોય તો પછી આ સાત તત્ત્વો શા માટે કહ્યાં ?' કારણ માત્ર હું શુદ્ધ છું, ચૈતન્યસ્વરૂપ છું એમ કહેતાં રહેવાથી આત્માનુભૂતિ નહીં થાય. સર્વજ્ઞોના વાણીમાં જેવું શુદ્ધ આત્માનું સ્વરૂપ કહ્યું છે તેવું જ જો શ્રદ્ધાન થાય તો જ આત્માનુભૂતિ થશે. તે માટે આગમોનો અભ્યાસ અને ગુરૂમુખે ઉપદેશ સાંભળી યોગ્ય તે જ તત્ત્વનિર્ણય કરવો જોઈએ. અંતર્મુખ બની વિચારમંથન કરવું જોઈએ.
સમયસારની ૧૨ મી ગાથામાં એમ કહ્યું છે કે, નવ તત્ત્વોમાં (પુણ્ય અને પાપ ભિન્ન ગણી સાત તત્ત્વોને અહીં નવ તત્ત્વો કહ્યાં છે) એક આત્મા જ પ્રકાશમાન છે અને નવ તત્ત્વોરૂપે બનીને પણ તે પોતાનો શુદ્ધ સ્વભાવ છોડતો નથી. આ સાત તત્ત્વોમાં કેટલાંક શુદ્ધ ભાવો, કેટલાંક અશુદ્ધભાવો, અને કેટલાંક મિશ્રભાવો છે પણ ચેતના સ્વભાવ તો તે બધાંથી ભિન્ન જ અનુભવમાં આવે છે.
શાસ્ત્રોમાં અગ્નિનો દાખલો આપ્યો છે. જેમ બળનારું લાકડું, બળનારું ઘાસ અને બળનારૂં છાણિયું એ બધું જોતાં અગ્નિ પણ લાકડાના, ઘાસના અને છાણિયાના આકારનો દેખાય, પરન્તુ અગ્નિનો મૂળ જ્વલન સ્વભાવ જોતાં એક જ્વલન સ્વરૂપ જ અગ્નિ છે, તે ભિન્ન ભિન્ન પ્રકારનો નથી એમ સમજાશે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
