________________
૧૪૫
સાત તત્ત્વોસંબંધી વિપરીત માન્યતા (ભાગ-૧)
પ્રભાવથી આવતાં નથી. એ પ્રકારે જીવઅવતત્ત્વોસંબંધી ભૂલ ભરેલી માન્યતા કેવી હોય તે જોયા બાદ હવે આસવતત્વસંબંધી વિપરીત માન્યતા કેવી રીતે થાય છે તે વિચારીએ.
આસ્રવતત્ત્વસંબંધી વિપરીત માન્યતા
પાછલાં પત્રમાં આસવ એટલે શું તે આપણે જોયું હતું. મોહ, રાગ, દ્વેષ એટલે મિથ્યાત્વ અને કષાય એ આસવ છે – વિભાવો છે. સ્વભાવથી વિરૂદ્ધ ભાવ એટલે વિભાવ. જેમ પાણીનો સ્વભાવ શીતલ છે અને ઉષ્ણતા એ પાણીનો વિભાવ છે. પર નિમિત્તે થાય તે વિભાવ. અને નિમિત્ત વિના હોય તે સ્વભાવ છે. જ્ઞાન, આનંદ આત્માનો સ્વભાવ છે. મોહ રાગ દ્વેષ આત્માના વિભાવ છે. આમ હોવા છતાં મિથ્યાદષ્ટિ જીવ તેમને પોતાનો સ્વભાવ માને છે. આસવો દુઃખરૂપ છે. મિથ્યાષ્ટિ જીવ તેમને સુખરૂપ માને છે. રાગભાવ – ભલે શુભ હોય કે અશુભ-વર્તમાનકાળમાં આકુલતા ઉત્પન્ન કરે છે. તેમ જ તેને કારણે બંધ થતાં હોવાથી ભવિષ્યકાળમાં પણ દુઃખ આપે છે.
કહ્યું જ છે - “આસવ દુઃખકાર ઘનેરે, બુધિવંત તિર્લ્ડ નિરવેરે
દુઃખનું કારણ મોહરાગદ્વેષ છે. પણ અજ્ઞાની સંયોગને, પરપદાથને દુઃખનું કારણ માની એ રાગદ્વેષની શૃંખલા ચાલુ જ રાખે છે. આસવતત્ત્વસંબંધી ભૂલ ટૂંકામાં ફરીથી વિચારીએ –
૧) રાગ-દ્વેષ-મોહ (આસવ) વિભાવો છે તેમને આપણો સ્વભાવ માને છે.
ર) રાગ અને આત્મા ભિન્ન છે, પરંતુ રાગદ્વેષ અને જ્ઞાનમાં એકત્વ માને છે.
૩) રાગ (આમ્રવ) દુ:ખરૂપ, બંધનું કારણ અને ભવિષ્યકાળમાં પણ દુ:ખોનું હેતુ છે, પરંતુ તેઓને સુખરૂપ માને છે.
૪) સંયોગના કારણે મને દુઃખ થાય અને પ્રતિકૂલતા મને ક્રોધ ઉત્પન્ન કરાવે છે એમ માને છે. પણ દુઃખનું કારણ આસવો છે એ જાણતો નથી. સાહજિક છે, રાગ-દ્વેષ પોતાના ભાસે પછી તેમને ખરાબ (ખોટા) કેમ કહેવાય ?
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
