________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२९ उ.३ सू०५ लोकस्य परिमाणनिरूपणम् ६९ श्रेणयः 'दबट्टयाए' द्रव्यार्थतया-द्रव्यार्थरूपेण 'कि संखेज्जाओ' किं संख्याताः, 'असंखेज्जाओ' किमसंख्येयाः 'अणंताओ' अनन्ता वा ता' श्रेणयः ? इति प्रश्न: ?" भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि । 'गोयमा' हे गौतम ! 'नो संखेज्जाओ-नो असं. खेज्जाओ' नो संख्येया आकाशप्रदेशश्रेणयो न वा-असंख्येयाः किन्तु-'अणंताओ' अनन्ता एवाऽऽकाशपदेशश्रेणयो भवन्तीति । सामान्याकाशास्तिकायस्य श्रेणीनां विवक्षितत्वादनन्ताः सामान्यतः श्रेणय इति । 'पाईण पडीणाययाओ णं भंते ! सेटीओ' प्राचीपतीच्यायताः पूर्वापराकाशपदेशभागे लम्बायमानाः श्रेणयः । 'दव, टयाए कि संखेज्जाओ०' द्रव्यार्थतया द्रव्यरूपेणेत्यर्थः किं संख्याता:-असंख्याता, अनन्ता वा ? इति मनः ?, भगवानाह-एवं चे' एवमेव पूर्वापराकाश. लेकर ही गौतम स्वामीने प्रभुश्री से ऐसा पूछा है कि हे भदन्त ! आकाश प्रदेशों की ये श्रेणियां द्रव्यरूप से क्या संख्यात हैं ? अथवा असंख्यात है ? अथवा अनन्त हैं ? इसके उत्तर में प्रभु श्री कहते हैं-'गोयमा ! नो संखेजाओ, नो असंखेज्जाओ' ये आकाश प्रदेशों की श्रेणियां न संख्यात हैं, न असंख्यात हैं। किन्तु 'अणताओ' अनन्त हैं । सामान्य रूप से आकाशास्तिकाय की ही श्रेणीयां विवक्षित हुई हैं अतः वे श्रेणियां सामान्यतया अनन्त ही कही गई हैं।
'पाईण पाडीणाययाओण भते ! सेढी मोदवट्टयाए किं संखेज्जाओ०' इस सूत्र द्वारा प्रभु श्री से गौतम स्वामीने ऐसा पूछा है कि हे भदन्त ! पूर्व से पश्चिम तक लम्बी जो श्रेणियां हैं-पूर्व से पश्चिम तक के आकाश સુધી લાંબી છે. આ રીતની આ શ્રેણિયે લોકમાં પણ છે, અને અલકમાં પણ છે. આ તમામ અભિપ્રાયને લઈને જ ગૌતમ સ્વામીએ પ્રભુશ્રીને એ પ્રમાણે પૂછયું છે કે હે ભગવન આકાશ પ્રદેશમાં રહેલી આ શ્રેણી દ્રવ્ય પણાથી શું સંખ્યાત છે? કે અસંખ્યાત છે? અથવા અનત છે? આ प्रश्न उत्तरमा प्रभु ४३ छ, 'गोयमा ! नो स खेज्जाओ नो असंखेज्जाओ' હે ગૌતમ! આ આકાશ પ્રદેશોની શ્રેણી સખ્યાત નથી અસખ્યાત પણ नयी ५२ ते अणताओ' ते मनात छे. सामान्य पाथी भाशास्तियनी શ્રેણીની જ અહિયાં વિવક્ષા કરી છે, જેથી તે શ્રેયે સામાન્યપણથી અનંત જ કહેવામાં આવી છે.
पाडीणपडीणाययाओ ण' भंते । सेढीओ दव्वट्टयाए कि संखेज्जाओ' આ સૂત્ર દ્વારા શ્રી ગૌતમ સ્વામીએ પ્રભુ શ્રીને એવું પૂછયું છે કે-હે ભગવન જે શ્રેણી પૂર્વથી પશ્ચિમ સુધી લાંબી છે અર્થાત્ પૂર્વથી પશ્ચિમ સુધીના આકાશ પ્રદેશ ભાગમાં લાંબી જે શ્રેણી છે, તે દ્રવ્ય પણુથી શું સ ખ્યાત
