________________
તેમાં ઊંડાણ વધુ હોય છે. કહેવાની જરૂર નથી કે જેમ તપનું અજીર્ણ ક્રોધ છે, જ્ઞાનનું અજીર્ણ માન છે, તેમ ગુણ વૃધ્ધિનું અજીર્ણ ઈર્ષ્યા-અસૂયા છે. ઈતિહાસ કહે છે જ્યારે-જ્યારે, જ્યાં-જ્યાં, જેટલી-જેટલી વાર મહાભારત યુધ્ધો ખેલાણા, રામાયણો રચાણા, બળવાની હોળી પ્રગટી, લૂંટફાટો થઈ, ખોટ ધંધો ને ખાટ ધંધો વધ્યો, દગાબાજીઓ દેખાણી કે દગલબાજ સ્પર્ધાઓ ગોઠવાણી, ત્યારે ત્યારે તે દુર્ઘટનાના મૂળમાં પ્રમોદ ભાવનાનો વિનાશ મલાઈ મારી ગયો હતો, કારણકે પ્રમાદને વશ પડી પુણ્યાત્મા પણ પામરાત્મા બની ગયો હતો અને પ્રમોદભાવથી પડી પ્રકોપભાવમાં ચડી ગયો હતો.
જો તે જીવાત્મા જીરવી શકયો હોત પરનો પ્રકર્ષ કે સહી શક્યો હોત સામેવાળાની સિધ્ધિ – પ્રસિધ્ધિઓ તો કદાચ ઐતિહાસિક કથા વાર્તાઓના પાના કોઈક કદરૂપી કથાને બદલે ગુણીઓની ગૌરવગાથાથી ગૂંજતા હોત પણ.
"પણ' શબ્દ વચમાં આડો આવી કહે છે કે મુશ્કેલ છે એટલુંજ નહિ ઘણું દુષ્કર છે બીજાના બધાય ગુણોને ગૂંથી-ગૂંથી તે તે ગુણવાનોની ગુણપ્રશંસા કરી ગૌરવ વધારવાનું. અનાદિ કાળથી આપણા આત્માએ અન્ય અન્ય કૈક જીવાત્માઓ સાથે મૈત્રી સાધી મૈત્રીભાવનાના સંસ્કારો ધબકતા રાખ્યા પણ તે સ્વાર્થી મિત્રતા માર્ગમાં આગળ આગળ ધપે તે પહેલાંજ ભાંગી પડી કારણકે બે મિત્રોમાંથી એક મિત્ર બીજા કરતાં ગુણોમાં, વૈભવમાં, સુખમાં, આગળ વધી ગયો તે પેલા મિત્રથી ન ખમાયું. બસ આમ ઈર્ષા અદેખાઈના આટાપાટામાં, અટવાયેલા એ આત્માએ મિત્ર ખોયો, મૈત્રી ખોઈ અને મૈત્રીથી વધી પ્રમોદ ભાવનામાં પ્રગતિ કરવાને બદલે પ્રમાદમાં પડી પછડાટ ખાધી.
ગુણવાનોના ગુણો જોઈ રાજીરાજી થવું ને જાહેરમાં ગુણાધિકનું ગૌરવ વધારવું ઘણું જ અઘરું છે, કારણકે જીભલડીને ખાવું જેટલું ગમે છે તેટલુંજ ખાંડવું પણ ગમે છે. તે આડુંઅવળું ખાઈ જેટલી એંઠી નથી થઇ, તેટલીતો ગુણવાનોની નિંદા કરી એંઠી જૂઠી થઈ છે. 'મિસ્તી મે સવભૂએસુ ને ગોખી, નાખનાર પણ લેવાયેલ પરીક્ષા વખતે ગૂંગો બની જઈ નાપાસ થયો છે.
આવી વિષમ માનસિક સ્થિતિ-પરિસ્થિતિની વચ્ચે અન્યના ગુણો વિષે ચિંતવન કરવું દુર્લભ તેથીય વધી કથન કરવું દુષ્કર અને સૌથી વધુ ગુણાધિકોના ગુણો ગોતી ગોતી લેખન કરવું તે તો અતિદુષ્કર છે. ગુણાનુરાગના મહેતા બાગનો મહાન માળી જ અતિદુષ્કરને પણ સુકર રૂપે સાધી શકે છે.
-
14
