Book Title: Raj Hriday Part 05
Author(s): 
Publisher: Vitrag Sat Sahitya Prasarak Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/007180/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TI h zrImad rAjacaMdra rAjahadaya Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vItarAgAya namaH rAjaya (bhAga-5) pUjya bhAIzrI zazIbhAInA zrImad rAjaceMdra' graMtha uparanA pravacano) prakAzaka vItAMga sat sAhitya prasAraka TrasTa bhAvanagara En la la la lalalt Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka tathA prApti sthAna | vItarAga sasAhitya prasAraka TrasTa 580, jUnI mANekavADI, pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmI mArga bhAvanagara-364001 phonaH (0278) 2423207 anya prApti sthAna : - zrI kuMdakuMda kahAna jaina sAhitya kendra, guru gaurava, sonagaDha - zrI khImajIbhAI gaMgara muMbaIH (022) ra6161591 - zrI DolarabhAI hemANI (kalakattA)H (03) ra475267 - zrI AdinAtha, kuMdakuda kahAna digaMbara jaina TrasTa, vimalAcala' harinagara, alIgaDha. phona : (0571) 410010/11/12 prathamavRtti H 3-12-2011 pUjaya bhAIzrI zazIbhAInI 79mI janmajayaMtI) prata' : 500 pRSTha saMkhyA : pa20 + 8 = pa28 paDatara kimata : 110/mUlya : 20/ OIL lesara thaIpa seTiMga : pUjA Ibrezansa 19245, 6, zAMtinAtha baMgalojha, zazIprabhu coka, rUpANI sarkala pAse bhAvanagara-364001 phona : 9725251131 muka : bhagavatI ophaseTa . . 15/- baMsIdhara mila kaMpAunDa bAraDolapurA, amadAvAda-3800 phona : 9825477745 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ goDANa pUjaya zrI zILI chAnI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama kRpALudeva zrImad rAjacaMdrajI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saumyamUrti pUjaya bhAIzrI zazIbhAI Page #9 -------------------------------------------------------------------------- Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA rajahRdaya' bhAga-5nuM prakAzana karatAM amone atyaMta harSa thAya che. prastuta graMthamAM kRpALudeva zrImad rAjacaMdra graMthamAM prakAzita vacanAmRto tathA patro upara samAdaraNIya siddhAMtaniSTha pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacanonuM prakAzana che. bhAvanagaramAM 1989mAM zrI sImaMdhara svAmI digaMbara jinamaMdiramAM zrImad rAjacaMdra' graMthano saLaMga svAdhyAya cAlyo hato. prastuta dhvanimudrita pravacanonA sI.DI. pravacano zrI zazIprabhu sAdhanA smRti maMdiramAM niyamitarUpe sAMbhaLavAno nityakrama cAlI rahyo hato. pravacano sAMbhaLyA bAda ghaNA mumukSuone evo bhAva Avyo ke jo A pravacano graMthArUDha thAya to sarva mumukSu samAjane AtmahitamAM lAbhanuM kAraNa thAya. A bhAvanAnA phaLasvarUpe "rAjahRdaya' nAmaka graMtha prakAzana karavAmAM AvI rahyo che. ApaNAM parama tAraNahAra, sAgara samAna gaMbhIra, adhyAtmayuga divAkara pUjya gurudevazrI banajIsvAmIno samasta mumukSu samAja upara avismaraNIya upakAra varte che. AvA duSamakALamAM tIrthakara jevA yugapuruSano janma e ApaNAM saunuM mahAna sadbhAgya che. pUjya gurudevazrInA vizALa ane gahana zAstra abhyAsanI zRMkhalAmAM eka graMtha hato "zrImad rAyaMdra pUjya gurudevazrInA parivartana bAda teozrIe A graMtha upara pravacano paNa ApelA che ane tyAre koI pUche ke, amAre kayu zAstra vAMcavuM? to pUjya gurudevazrI - kahetA, zrImad rAjacaMdra vAMco ! pUjya gurudevazrInA hRdayamAM "kRpALudeva' pratye keTaluM bahumAna, upakArabuddhi ane bhaktibhAva hato teno purAvo che "zrI Atmasiddhi zAstra para pravacano'. pAne pAne "kRpALudevanA guNagrAma karato A graMtha "kRpALudevanuM pUjya gurudevazrInA hRdayamAM zuM sthAna hatuM tenI prasiddhi kare che ! pUjya gurudevazrIe kahyuM che ke, "atyAre je A 'samayasAra' vaMcAya che te zrImad rAjacaMdrano upakAra che !" ApaNA guruvara kahAna' paNa jemano upakAra mAne che ane jemanA guNagrAma karatAM thAkatA nathI to ApaNane to keTalo upakAra, bhakti ane bahumAna hovA ghaTe te spaSTa samajI zakAya evI vAta che. janma-maraNa, mAnasika ane zArIrika dumba, pIDA, bAdhA, roga, zoka Adi aneka prakAranA dukhathI grasita saMsArI jIva aneka viDaMbanAone bhogavatA paravaza banI kALacakramAM paribhramaNa Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI rahyA che. aneka prakAranA karmabhanita citra-vicitra udaya prasaMgomAM rahetuM asamAdhAna, mUMjhavaNa Adi maTADavAno upAya zuM ? tenuM ajJAna hovAne lIdhe na icchatA chatAM dukhanI paraMparA anivAryapaNe bhogavI rahyA che. sukhanI jhaMkhanA, sukhanI prApti mATenA valakhAM ane dukhathI trasta saMsArI jIva Aja paryata sAcuM sukha prApta nathI karI zakyA e vAta vartamAna paristhiti uparathI spaSTa samajI zakAya tema che. - AvI eka aNaukelI samasyAnuM samAdhAna gaveSavA koIka virala jIva jAge che. tene pahelo vicAra e Ave che ke, A sukha-duHkhanI samasyAnuM samAdhAna ApanAra evA koI mahApuruSa che kharA ? jo hoya to mAre sAtame pAtALe pahoMcIne paNa A samasyAno aMta lAvavo che ! aMtaraMgathI utpanna thayelI sasamAgamanI bhAvanA sapuruSanI zodhamAM pariNamita thAya che ane kudaratanA niyamAnusAra te jIvane e divyamUrtinI prApti thAya che. te virala jIva jJAnIpuruSa dvArA upadiSTa bodha anusAra prayatna karatAM tene te satya sukhanI prApti thAya che ane kramazaH saMsAraduHkhathI parimukta thAya che. kRpALudeve pUrvabhavomAM AtmahitArthe aneka athAga prayatna karyA hatAM chatAM e sA niSphaLa gayA hatA paraMtu koI eka bhavamAM satyaruSano yoga thayA bAda teozrIne AtmajJAnanI prApti thaI hatI ane anaMta janma-maraNano aMta Avyo hato. mATe "kRpALudeve vartamAnamAM svayaMne pratyakSa satparuSano yoga thayo na hovA chatAM patre patre samAgamano mahimA niSkAraNa karuNAthI mAtra mumukSu jIvanA kalyANa arthe gAyo che. kRpALudevanA paricayamAM je koI supAtra jIvo AvelA temane te vakhatanI temanI yogyatAne joIne teoe patramAM mArgadarzana ApeluM. A mArgadarzana vartamAnamAM ApaNane sau koIne lAgu paDe tevuM mArgadarzana che. " "kRpALudeva ne samaSTigata upadeza ApavAno udaya nahoto paraMtu vyaktigata upadeza ApavAno udaya hato. mATe A vAtanI maryAdA samajIne kRpALudeve' Apela mArgadarzanane jo jIvanamAM avadhAravAmAM Ave to avazya doSamukta thavAya e vAta niHsaMzaya che. kRpALudevanI lakhANanI bhASA gUDha hoI prAyaH jIva temanA aMta:karaNane samajI zakato nathI. chatAM teozrInA lakhANamAM evo ja koI camatkAra che ke Aje teozrInI anupasthitimAM paNa hajAro loko temanA bodhane anusaravAno prayatna karI rahyA che ! kRpALudevanA lakhANamAM rahelI madhyasthatA, Azaya gaMbhIratA, Atmahitano pradhAna sUra, niSkAraNa karUNA, aMga aMgamAM niItarato vairAgya, pAralaukika vicakSaNatA, puruSArthanI tIvra Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 - gati, saraLatA, parecchAnucArIpaNuM ityAdi anekAneka guNothI vibhUSita thayelA temanA patro eka amUlya ratnonI nidhi che ! teozrInA lakhANamAM raheluM UMDANa temanA hRdayane - aMtaraMga pariNatine prakAze che. aMtaraMga pariNatimAM vartatA divya guNonI jhalaka temanA lakhANamAM vyakta thaI che. paraMtu A jhalakane pArakhanArA paNa koI viralA jIva ja hoya che. koIka ja viralA temanA hRdayane pArakhI zakyA che, jeNe pArakhyA te pote te divya dazAne pAmI gayA ! e divya hRdayane parakhIne vartamAna mumukSu samAja paryaMta te hRdayanA bhAvone prakAzamAM lAvanAra che 7 pUjya bhAIzrI zazIbhAI' ! 'rAjahRdaya' nAma anusAra 'kRpALudeva'nA aMtaraMgane kholanAra pUjya bhAIzrI zazIbhAI'nA anubhavarasa jharatA A pravacano amRtavelaDI samAna che. eka divyamUrtine AkAra ApatA A pravacano 'kRpALudeva' jevA mahAna sAdhakanI sAdhakadazAne svayaMnI anubhavavANIrUpI TAMkaNAMthI utkIrNa karIne mumukSujIvane darzAve che ke, A che 'kRpALudeva' ! A che 'rAjahRdaya'! 'kRpALudeva'nA lakhANamAM vyakta thatAM teozrInA aMtaraMga alaukika guNarUpI ratnonA khobA bharI bharIne mumukSu samakSa mUkyA che !! koIpaNa jIva grAhaka thaIne le to svayaM e ratnothI vibhUSita thaI jAya ! dhanya che pUjya bhAIzrInA sAtizaya jJAnane ane dhanya che temanI sAtizaya pravacanadhArAne ke jenA dvArA e divyamUrtinA darzana karAvyA ! jJAnIpuruSanA eka eka vacanamAM anaMta Agama rahelAM che e vAtanI pratIti karAvatA A pravacano mumukSujIva mATe ratnonI nidhi samAna che. mumukSujIvane potAnuM vyavahArika jIvana ane nizcaya jIvana kevI rIte ghaDavuM tevuM mArgadarzana ThAma ThAma aneka patromAM jovA maLe che. nAnI uMmarathI ja 'kRpALudeva'nA lakhANamAM teozrInA pUrvasaMskAra prakAzita thAya che ane koI gajabanA sAdhakane A kaLikALamAM janma dhAraNa karyo che tevI pratIti karAvI jAya che. lakhANanI aMdara jhaLakatI prauDhatA, vairAgya, viveka, Atmahitano saMvega, vizALatA, saraLatA Adi abhivyaktio darzanIya ane mananIya che. 17 varSanI uMmara pahelAM lakhAyelAM dasa vacano upara pravacana ApatAM pUjya gurudevazrI' pharamAve che ke, A to bAra aMgano sAra che ! evA vacanonA, e vacananA denAra evA puruSanA, alpamati jIva zuM guNagrAma karI zake ? chatAM upakArabuddhivazAt atra teozrInA thoDA guNonuM bahumAna, bhakti karI temanA caraNomAM vaMdana karIe chIe. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 prastuta graMthanA prakAzana prasaMge adhyAtma yugasRSTa pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmI', tabhaktaratna prazamamUrti pUjya bahenazrI 'caMpAbahena', guru gaurava puruSArthamUrti pUjya nihAlacaMdra sogAnIjI' tathA zAMtamUrti, 'rAjahRdaya' oLakhAvanAra evA pUjya bhAIzrI 'zazIbhAI'nA caraNomAM bhaktibhAvapUrvaka vaMdana karIe chIe. prastuta graMthamAM prakAzita pravacanone sI.DImAMthI sAMbhaLIne saMpAdana karavAmAM Avela che. ghaNA pravacanomAM rekorDiMga kharAba hoI kAMka kAMka spaSTa saMbhaLAtuM nahi hovAthI khAlI jagyA rAkhavAvAmAM AvI che. pUjya bhAIzrInA bhAvono pravAha yathAvata jALavavAno prayatna karavAmAM Avyo che tema chatAM kyAMka bhUla rahI gaI hoya to e satpuruSonI tathA jinavANI mAtAnI hRdayapUrvaka kSamA yAcIe chIe. tyArabAda A pravacanone bIjA mumukSu dvArA pharIthI tapAsavAmAM Ave che ane pachI ja presa upara mokalavAmAM Ave che. saLaMga pravacano 'bhAvanagara' jinamaMdiramAM cAlyA che, Azare pa0 pravacanomAM pUrNa thatA A graMthanA pravacanonA lagabhaga 18 bhAga prakAzita karavAnI bhAvanA che. prastuta graMthamAM je patro uparanA pravacano te zRMkhalAmAM nahi hovAthI tyArabAda pAchaLathI bIje sthaLe te ja patra uparanA pravacano cAlyA hoya to tyAM te pravacano levAmAM Avela che. je pravacano hindImAM cAlelA che tenI mAtra lipI gujarAtI karIne levAmAM AvyA che. bahAragAma cAlelA pravacananonuM sthaLa-nirdezana je te pravacananA mathALAmAM ApavAmAM Avela che. graMthanA prakAzana kAryamAM je je mumukSuono sahakAra prApta thayela che temano AbhAra mAnavAmAM Ave che. graMtha prakAzanArtha prApta dAnarAzino ullekha anyatra ApavAmAM Avela che te sarvano paNa AbhAra mAnavAmAM Ave che. graMthanA suMdara TAIpa seTiMga mATe pUjA imprezansa'no tathA suMdara mudraNa kArya mATe me. bhagavatI oNphaseTa'no AbhAra mAnavAmAM Ave che. aMtataH 'rAjahRdayamAMthI pravAhita A avirata amRta saravANIne pIne pratyeka jIva zAzvata sukhane prApta thAya evI bhAvanA sAthe virAma pAmIe chIe. tA. 10-11-2011 (kArtikI pUrNimA 'zrImad rAjacaMdra' janmajayaMtI divasa) TrasTIgaNa vItarAga satsAhitya prasAraka TrasTa bhAvanagara Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana anukramaNikA pravacana na. patraka pAnA na. 82. 83. XX. 36. 737. $ $ $ $ 2. patrAMka-299 thI 301 patrAMka-304 thI 36 patrAMka-307 thI 311 patrAMka-313 patrAMka-313 patrAMka-314 thI 315 patrAMka-316-317 patrAMka-317-318 patrAMka-319 thI 321 patrAMka-322 patrAMka-322 thI 328 patrAMka-328-329 . patrAMka-330 patrAMka-33331 patrAMka-332-333 patrAMka-334 thI 335 patrAMka-335 thI 337 patrAMka-341 thI 347 patrAMka-348 thI 3para patrAMka-3pa7 thI 3pa6 patrAMka-35-358 patrAMka-359 thI 363 patrAMka-364 thI 367 patrAMka-368 thI 371 patrAMka-371-373 patrAMka-373 . 001 012 034 056 070 075 096 119 138 159 180 201 222 242 260 281 302 323 346 367 388 406 427 449 472 494 94. 95. 96 $ $ $ $ $ $ 101 102. 103. 104. 105 108. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 'rAjadaya' bhAga-5nA prakAzanArthe prApta dAnAzi jamanAdAsa hemacaMda hemANI ceriTebala TrasTa, kolakATa dvArA sva. prANakuMvarabahena hemANInA smaraNArthe, ha. zrI DolarabhAI hemANI sva. zrI guNavaMtarAya je. hemANInA smaraNArthe, muMbaI zrImatI vINAbahena vIrendrabhAI zAha, madrAsa nesAsa, ha. jhaverIbhAI, muMbaI zrImatI caMdrikAbahena zazIkAMtabhAI zeTha, bhAvanagara zrI talakasiMha gAMgajI cheDA, muMbaI zrImatI sAkarabahena meghajI raMbhIyA, muMbaI eka mumukSu, yugAnDA zrI tanasukharAya, mAlavIyAnagara zrImati lakSmIbahena khImajIbhAI gaMgara, vIlepArle muMbaI zrI prazAMtabhAI mahendrakumAra jaina, muMbaI zrI ajItabhAI zAha, bhAvanagara zrImatI anurAdhA manojabhAI, bhopAla zrI nItina jaina, AgrA zrImatI uSAbahena bAkalIvAla, jyapura zrImatI jayAbahena, madrAsa zrImatI nalinIbahena dharmendrabhAI vorA, bhAvanagara zrI hemaMtabhAI sI. zAha, muMbaI zrImatI vimalAdevI hIrAlAla jaina, bhAvanagara zrI piyuSabhAI bhAyANI, kolakATA esa.DI. jaina, amadAvAda zrI mahendrakumAra jaina, iMdora zrI paricaMdajI ghoSAla, kolakAA zrI jayendrabhAI kApaDiyA, bhAvanagara zrImatI cArubahena nileSabhAI jaina, bhAvanagara zrIkAMta auSadhAlaya, akaluja eka mumukSu, amerikA, eka mumukSu, bhAvanagara zrI gobarabhAI, sonagaDha zrImatI premalatA jaina zrIrAma kasturI, belagAma hIrala voca sva. kasturIbahena lakSmIcaMda zAha, amadAvAda, ha. kanubhAI zAha sva. madhubahena kanubhAI zAha, amadavAda, ha. kanubhAI zAha DaoN. rekhAbahena udANI, rAjakoTa 25,000/25,000/ 25,000/ 20,000/ 11,000/ 10,000/ 10,000/ 5,060/ 5,000/ 5,000/ 5,000/ 5,000/ 5,000/ 5,000/ 5,000/ 4,000/ 2,500/ 2,500/ 2,100/ 2,100/ 1,800/ 1,100/ 1,000/ 1,000/ 1,000/ 1,000/ 1,000/ 1,000/ 5014 501/ 501/ 400/ 251/ 251/ 2304 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smaraNAMjali janma : 8-10-1910 dehavilaya : pa-10-2003 gaM. sva. prANakuMvarabahena jamanAdAsa hemANInI puNyasmRtimAM hemANI parivAra Page #17 -------------------------------------------------------------------------- Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zraddhAsumana sva. guNavaMtarAya jamanAdAsa hemANInI smRtimAM hemANI parivAra janma tArIkhaH 27-5-1940 avasAna tArIkhaH 25-8-2011 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaH zrIsiddhebhyaH rAjahRdaya bhAga-5 patrAMka-299 vavANiyA, kArtika suda 7, vi, 1948 game te kriyA, japa, tapa ke zAstravAMcana karIne paNa eka ja kArya siddha karavAnuM che; te e ke jgatanI vismRti karavI ane sA caraNamAM rahevuM. ane e eka ja lakSa upara pravRtti karavAthI jIvane potAne zuM karavuM yogya che, ane zuM karavuM ayogya che te samajAya che, samajAtuM jAya che. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 rAjahRdaya bhAga-5 e lakSa AgaLa thayA vinA japa, tapa, dhyAna ke dAna koInI yathAyogya siddhi nathI, ane tyAM sudhI dhyAnAdika nahIM jevA kAmanAM che. mATe emAMthI je je sAdhano thaI zakatAM hoya te badhAM eka lakSa thavAne arthe karavAM ke je lakSa ame upara jaNAvyo che. japatapAdika kaMI niSedhavA yogya nathI; tathApi te badhAM eka lakSane arthe che, ane e lakSa vinA jIvane samyaktvasiddhi thatI nathI. vadhAre zuM kahIe ? upara jaNAvyuM che teTaluM ja samajavAne mATe saghaLAM zAstro pratipAdita thayAM che. tA. 11-11-1989, pravacana naM. 82 patrAMka 299 thI 301 patrAMka 299, pAnuM 306. game te kriyA, japa, tapa ke zAstravAMcana karIne paNa eka ja kArya siddha karavAnuM che; te e ke jagatanI vismRti karavI ane satunA caraNamAM rahevuM,' zAstravAMcanane paNa ahIMyAM kriyAmAM gaNyuM che. tapa to bAhya kriyA spaSTapaNe samajAya che paNa zAstravAMcana, e paNa ahIMyAM kriyA gaNI che. eTale bAhya kriyA levI. pariNAma paNa jyAM sudhI bahAra ne bahAra hoya che athavA ArtadhyAnayukta hoya che. dhyAnathI tarata pakaDAya che, ArtadhyAna che. paNa kAma zuM karavAnuM che e lakSamAM hovuM joIe. asti-nAstithI be vAta karI che. bahAranI ane bahAranI kriyAmAM A vAta lIdhI che ke jagatanI vismRti karavI. jagatanI vismRti karavI eTale jagata pratyenuM kutUhala choDavuM, je 52 rucinA pariNAma svarUpa che ane svarUpa rucinA abhAvasvarUpa Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 patrAMka-299 che evuM je jagata tenI vismRti karavI. bIjuM jagata eTale potAno je udaya che, potAne udayamAna jeTalA saMyogo che, jyAM ene potAno saMbaMdha lAge evo jeTalo koI vistAravALo saMyoga che e badhuM potAnuM jagata che. A mArA phalANA, A amArA phalANA, e badhuM potAnuM jagata pote UbhuM karyuM. pote mAneluM potAnuM jagata che tenI vismRti karavI. tenI vismRti karavI eTale tenAthI bhinna paDavuM ema enI vismRti karavI. bhinna paDavuM. athavA japa, tapa, kriyA ane zAstravAMcanano hetu e che ke saMyogone mArA thatA aTakAvavA. kemake tapamAM tyAga che. zAstramAM e prakAranI samajaNa karavAnI che to enuM kArya AvavuM joIe ke mamatvabhAva che e na Upajavo joIe. ene jagatanI vismRti karavI ema kahe che. ane sA caraNamAM rahevuM.' bahAramAM ane bahAramAM e vAta lIdhI che ke koI satpuruSanA caraNamAM rahevuM. zAstravAMcanano hetu e lIdho. japa, tapano hetu e lIdho ke sunA caraNamAM rahevuM. baMnemAM Atmahetu sAmAnya che, Atmahita sAmAnya che, Atmahitano hetu che e baMnemAM sAmAnya che. paNa sIdhuM sAmAnyapaNe ema kahe ke AtmahitArthe zAstravAMcana karavuM, AtmahitArthe japa, tapa kriyA karavI to eTalI ghaDa na bese. kholIne kahe che ke jagatanuM vismaraNa karavuM, mamatva aTakAvavuM ane sA caraNamAM rahevuM. ane e eka ja lakSa upara pravRtti karavAthI jIvane potAne zuM karavuM yogya che ane zuM karavuM ayogya che te samajAya che, samajAtuM jAya che.' potAnA kartavya ane akartavyanI sUjha A lakSe Ave che. nahitara kartavya-akartavyanI sUjha nathI AvatI ema kahevuM che. athavA jIva japa, tapa karaze, zAstravAMcana ka2ze to paNa mamatva nahi choDI zake. athavA satpuruSanA mahimAthI satpuruSanA caraNamAM rahevAnuM nahi karI zake. eTale ene kartavya nahi samajAya, akartavya paNa nahi samajAya. akartavyane kare che eno artha e ke ene kartavya samajAtuM nathI. tyAre to akartavyane kare che ne ! eTale kahyuM ke, eka ja lakSa upara pravRtti karavAthI...' e lakSe ja pravRtti karavAthI jIvane potAne zuM karavuM te samajAya che, zuM na karavuM te paNa samajAya che athavA yathArthatA Ave che. bIjo sAmAnya artha laIe to ene yathArtha zuM e samajAya che. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-5 mumukSunI bhUmikAmAM samyakajJAna thayA pahelAM jJAnamAM yathArthatA ane ayathArthatA viSayaka samaja AvavI e samyajJAna thavAnI pahelI nizAnI che. evA jIvane samyajJAna AgaLa vadhIne prApta thavA yogya che. jo yathArthatA ane ayathArthatAnI samaja na Ave to ene samyakajJAna thavAno AgaLa koI avakAza nathI. athavA to yathArthatA ane ayathArthatAno potAnA prayojana vizeno je viveka che, e ja jJAna AgaLa vadhIne samyajJAnarUpa pariName che. e ja jJAna e rIte vizeSa nirmaLa thaIne kAma kare che. mATe emAMthI je je sAdhano thaI zakatAM hoya te badhAM eka lakSa thavAne arthe karavAM ke je lakSa ame upara jaNAvyo che.' jagatanI vismRti karavI, sanA caraNamAM * rahevuM. A be lakSa rAkhIne badhA sAdhana karavA athavA japa, tapa ke zAstra svAdhyAya karavo, bIjA prakAre na karavo. japatapAdika kaMI niSedhavA yogya nathI. eTale japa, tapano niSedha karIne koI azuddha pariNAmamAM laI javAno hetu nathI. japatapAdika kiMI niSedhavA yogya nathI. paNa AmAM zuM che, japa-tapa-zAstrAdikamAM lakSa zuM che. enA upara enuM mUlyAMkana che. japa-tapanuM mUlyAMkana mAtra japa-tapane lIdhe nathI ema kahevuM che. kayA lakSe jIva kare che enA upara enuM mUlyAMkana che. eTale kare che e nathI jovAtuM. kyA lakSe kare che e kharekhara jovAno ane tapAsavAno viSaya che, khAsa karIne pote potAne mATe. japatapAdika kaI niSedhavA yogya nathI; tathApi te badhAM eka lakSane arthe che, ane e lakSa vinA jIvane samyaktvasiddhi thatI nathI. joyuM ? A samyakatva prApta karavA mATe A lakSa hovuM jarUrI che ke huM jagatanI vismRti eTale mArA udayamAna saMyogomAM mArApaNuM choDavAno mAro prayAsa A kriyAthI cAle che ? e lakSe A thAya che ke koI bIjA lakSe thAya che ? ane jo koI vidyamAna sanduruSa hoya to, na hoya to enI khoja, na hoya to enA caraNamAM rahevAnI bhAvanA ema. ane hoya to rahevAno bhAva, abhiprAya hovo joIe). mumukSu - e lakSaNa eno dhruva kAMTo che. pUjya bhAIzrI :- dhruva kAMTo che. badhe e vAta lIdhI che. pheravI pheravIne badhe e vAta lIdhI che. e to ghaNIvAra vicAra Ave che ke graMthanuM nAma ja "satsaMganuM Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-29 mUlya zuM che evuM koI Title levAnI jarUra hatI. emanA patro che enA nAmathI ja graMthanuM nAma rAkhyuM che. emAM to ema kahevuM che ke zrImad rAjacaMdra zuM hatA ? koNa hatA ? kevA hatA ? athavA emane oLakhavA hoya to A rahyA emanA patro. e graMthanuM je Title che enA uparathI ema lAge che. emaNe je mukhya kahyuM A eka ja vAta karI che, patre patre A eka vAta karI che. mumukSa :- Agamane ane deva-guruzAstrane mAnIe chIe. pUjya bhAIzrI :- hA, evuM jIvane lAge che ke, huM jinavacana anusAra ja pravartI chuM. zAstramAM ema Ave che ke bhrAMtigatapaNe paNa jIvane evuM lAge che ke huM jinavacana anusAra ja pravarte chuM. paNa kharekhara ema hotuM nathI. Ama che. eTale thoDI vadhAre sAvadhAnI rAkhavA yogya che. ane enA mATe satsaMga jevuM upakArI sAdhana koI nathI. A pharI pharIne emane e kahevuM che. ' "e lakSa vinA jIvane samyakatvasiddhi thatI nathI. vadhAre zuM kahIe? upara jaNAvyuM che teTaluM ja samajAne mATe saghaLAM zAstro pratipAdita thayAM che. A badhA zAstrano sAra mUkI dIdho. ATaluM kahevA mATe badhA zAstro pratipAdita thayA che. samasta pratipAdana jANe ke A kAraNathI ja che ema potAne bhAsyuM che e spaSTa karyuM. mumukSu :- bAra aMgamAM paNa A ja kahevuM che ? pUjya bhAIzrI :- saghaLA zAstro. bAra aMga eTale saghaLA zAstro AvI gayA ke nahi ? A kahevA mATe saghaLA zAstro che. mumukSu :- "zImajI AcArya nahotA. pUjya bhAIzrI - hA, e vAta kharI. evI dalIlo Ave che ne ! dalIlo Ave che. paNa zrImadjI' AcArya nahotA ema kahenAra koI AcArya che ? AcArya to ema kaheze ke amane e mAnya che. zuM kaheze ? have je pote AcArya nathI e AcAryapaNuM kare che. ke "zrImadjI' kyAM AcArya che ? ToDaramalajI' kyAM AcArya che ? lokonI A dalIla Ave che. paNa pote kyAM AcArya che ? pote to AcArya thaIne bese che ane je saMmata karavAyogya che evA sapuruSa e AcArya nathI ema karIne uDAve che. mumukSu :- jema buddhigamya A viSe 55 varSa sudhI AvyuM nathI. atyAra sudhI nathI AvyuM ema ne ema anaMta kALa nIkaLI gayo ? Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujahRdaya bhAga-5 pUjya bhAIzrI :- hA, anaMta kALa nIkaLI gayo. athavA dharmanA kSetramAM AvIne A ja bhUla karI che. zAstra vAMcyA, japa-tapAdika kriyA karI paNa satpuruSanuM caraNa cUkyo. jagatanI vismRti to thAya ja kyAMthI ? e to prazna ja kyAM che ? mumukSu :- satpuruSanA caraNomAM to 30 varSathI chIe. pUjya bhAIzrI :- ema mAnyuM che. evuM mAnyuM che ke ApaNe to A satpuruSanA caraNamAM rahyA chIe. paNa satpuruSanA caraNamAM rahyA hoIe to eno je lAbha che e thayA vinA rahe nahi. pArasamaNi loDhAne sonuM na kare to kAM loDhuM nathI kAM pArasamaNi nathI. pArasamaNine to svIkArIe chIe. ane A to evo pArasamaNi che ke loDhAne pArasamaNi kare, sonuM na kare. pote pArasamaNI ane sAmAne paNa pArasamaNi kare. evA pArasamaNi che A. paNa pote loDhAthI paNa badatara paristhitimAM rahe to pArasamaNi zuM kare ? evI vAta che. mumukSu :- loDhAthI paNa badatara ? pUjya bhAIzrI :- hA. nahitara to pArasamaNi thaI jAya ne ! bahu vicAravA yogya viSaya che. bahu sUkSmatAthI vicAravA (yogya), gaMbhIratAthI vicAravA yogya viSaya che. nahitara A je vAta lakhI che enuM mUlya ghaNuM che, thoDuM nathI. jIva saMsArathI pAra UtarI jAya ane saMsAramAM rakhaDato je sAmAnya prANI che e maTIne siddhapade jaIne birAjamAna thAya evuM enuM phaLa che. phLa kAMI sAmAnya nathI. eTalI kimata AvavI joIe ane eTalI kimata Ave e eTalI kimate emAM pravarte. mumukSu :- 'zrImadjI' AcArya nahotA paNa atyAre eNe je bahumAna karyuM che e koI kALamAM koIe karyuM nathI. khobo bharIne rUpiyA ApyA che. pUjya bhAIzrI :- enA karatAM paNa emAM rahelo abhiprAya vicAravA jevo che. ema je kahe che e satpuruSane uDAvavA mAge che. A kALamAM AcArya nathI, munirAja nathI dekhAtA. mumukSu :- zrImadbhu'e to ghaNuM bahumAna karyuM che. enA jevuM koIne .. pUjya bhAIzrI :- A to je AcArya nathI ema kahe che enA abhiprAyamAM bhayaMkaratA zuM che e vicAravA jevI che. e ghaNo bhayaMkara abhiprAya che. arihaMta ane AcArya (vartamAnamAM) che nahi. eka satpuruSa che. pokArI pokArIne kahe che ke Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ poMka--300 satpuruSanA caraNamAM javuM. ahIMthI ja ene uDADyA ke e kyAM AcArya che ke enuM mAnIe ? AcArya nathI eTale enuM mAnya karavA yogya nathI. eTale vartamAnamAM mokSamArganuM ekamAtra je nimitta sAdhana (che) ene khatama karavAnI enI aMdara vAta che. eTale ke mokSamArga baMdha karI devAnI vAta che. evo e jabaradasta apasiddhAMta che, bahu moTo apasiddhAMta che. mumukSu :- mokSamArge badho lopa thaI jAya pUjya bhAIzrI :- badho lopa thaI jAya. badhuM baMdha karavAnI vAta che. 299 5tra pUro) thayo. patrAMka-300 vANiyA, kArataka suda 8, soma, 1948 chi be divasa pahelAM patra prApta thayuM che. sAthenAM cAre patro vAMcyAM che. maganalAla, kIlAbhAI, khuzAlabhAI vagerenI ANaMda AvavAnI icchA che to tema karavAmAM kaMI aDacaNa nathI; tathApi bIjA manuSyomAM e vAtathI amAruM pragaTapaNuM jag2Aya che, ke emanA samAgamArthe amuka manuSyo jAya che, je jema bane tema ochuM prasiddhimAM AvavuM joIe. tevuM pragaTapaNuM hAla. amane pratibaMdharUpa thAya che. kIlAbhAIne jaNAvazo ke tame patrecchA karI paNa tethI kaMI prayojana siddha thaI zakaze nahIM. kaMI pRcchA karavA icchA hoya to temaNe ANaMda harSapUrvaka karavI.. 300, 'aMbAlAla lAlacaMda' u52no patra che. be divasa pahelAM patra prApta thayuM che. sAthenA cAre patro vAMcyAM che.' khaMbhAta'nA mumukSu bhAIonA patro che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jahRdaya bhAga-5 "maganalAla, kilAbhAI, khuzAlabhAI vagerenI ANaMda AvavAnI icchA che. pote vavANiyAthI muMbaI javAnA haze... e samayamAM A Trena-relave cAlu thaI gayelI. eTale tyAM thaIne pasAra thavAnA haze. "muMbaI pahoMcyA che. vacce "morabI aThavADiyuM rokAIne javAnA hatA. ANaMda mAgazara suda bIja. "ANaMda paNa gayA che. mAgazara suda bIje "ANaMdA che. ane muMbaIthI pahelo patra mAgazara suda 14no che. mumukSu- ANaMda gayA che. pUjya bhAIzrI :- hA, mAgazara suda bIja "ANaMda che. eTale "ANaMda rokAyelA che. A badhA maLavA AvavAnA hatA eTale "ANaMda UtarI gayA che. tathApi bIjA manuSyomAM e vAtathI amAruM pragaTapaNuM jaNAya che, ke emanA samAgamArthe amuka manuSyo jAya che...... tame badhA bhegA thaIne Avazo to bIjAmAM e vAtathI e vAta pracalita thaze ke phlANA kAraNathI A badhA "ANaMda gayA. A badhA khaMbhAtanA mumukSu hatA. khaMbhAtathI "ANaMda badhA sAthe Ave to e vAta jAhera thaze. pragaTa thaze eTale jAhera thaze ke emanA samAgama arthe amuka amuka manuSyo jAya che. je jema bane tema ochuM prasiddhimAM AvavuM joIe te khyAlamAM rAkhazo. sUcanA karI che ke A vAtano hobALo karavAnI jarUra nathI ke ame jaIe. chIe.... ame jaIe chIe.... cAlo badhA ame jaIe chIe. jene khAsa e prakArano bhAva hoya ane ekabIjA paricita hoya to e aMdaroaMdara nakkI karI, bahAra bIjAne bahu khyAla na Ave evI rIte A Programme karavo, ema emanuM kahevuM che. bahu prasiddhimAM na AvavuM joIe. - "tevuM pragaTapaNuM hAla amane pratibaMdharUpa thAya che. paricaya vadhe che e amane baMdhana che, amAre e baMdhana joItuM nathI. kaI rIte lAIna pakaDI che ! aneka mANasono paricaya vadhe che to e jAtanuM baMdhana gamatuM nathI). loko to potAnA anuyAyIo vadhAravA prayatna kare. jema dukAnadAra grAhaka vadhAravAno prayatna kare, jAherAto kare, Showroom goThave. sapuruSanI vAta judI che. e kahe che ke amAre kAMI prasiddhimAM AvavuM nathI. e amane pratibaMdha che. kAbhAIne jaNAvazo ke tame pacchA karI paNa tethI kaMI prayojana siddha thaI zakaze nahIM. eTale patramAM kAMIka sthULatA dekhANI haze e patrathI kAMI tamane prayojana Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-301 siddha nahIM thAya. kaMI pRcchA karavA icchA hoya." patrathI pUchAvyuM haze. to temaNe ANaMda harSapUrvaka..." eTale khuzIthI karavI.' rUbarU maLe tyAre pUchI le. patramAM e samajI zake evI yogyatA nathI lAgatI. patraka-301 vivANiyA, kArtika suda 8, soma, 1948 smaraNIya mUrti zrI subhAgya, jagata AtmarUpa mAnavAmAM Ave; je thAya te yogya ja mAnavAmAM Ave; paranA doSa jovAmAM na Ave; potAnA guNanuM utkRSTapaNuM sahana karavAmAM Ave to ja A saMsAramAM rahevuM yogya che; bIjI rIte nahIM. 1 vi. rAyacaMdanA ya. 301mo patra "sobhAgabhAI uparano che. "smaraNIya mUrti zrI subhAgya' smaraNa karavA yogya lIdhA che. potAne smaraNamAM Ave paNa che eTale ema lakhe che). mumukSu - Heading vAMcIne ja tRpti thaI jAya, AgaLanI vAta to kAMI... pUjya bhAIzrI :- juduM pADe che. badhAthI emane pahelethI judAM pADyA che. paNa e lakSa to Aje paNa emanA samAjamAM nathI. emanA Azramo che, emanA maMDaLo. che tyAM bIjA lokonI prasiddhi karI che. bIjAmAM khAsa karIne to A "agAsavALA lallujI mahArAjanI prasiddhi (bahu karI che. prabhuzrI kahe che athavA "laghurAjasvAmI kahe che. "sobhAgabhAInI sAyalA sivAya eTalI prasiddhi nathI. "sAyalAmAM to emanA nAmathI ja TrasTa che. "sAyalA to emanuM gAma che ane emanA paricayathI bIjA je peDhI dara peDhIthI je loko rahyA, paricayamAM AvyA e loko ja pachI ahIM sudhI atyAre calAve che. sapuruSanA samAgama vinA badhI je gaDabaDa UbhI thAya Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 cajahRdaya bhAga-5 e gaDabaDa spaSTa jovAmAM Ave che. ahIMyAM vedAMtanI je mAnyatA che enA uparathI vAta kADhI che. "jagata AtmarUpa mAnavAmAM Ave, je thAya te yogya ja mAnavAmAM Ave; paranA doSa jovAmAM na Ave; potAnA guNanuM utkRSTapaNuM sahana karavAmAM Ave to ja A saMsAramAM rahevuM yogya che; bIjI rIte nahIM." athavA to ja A saMsAramAM tarIne cAlI zakAze, nahitara aparAdhamAM AvyA vinA rahevAze nahi. niraparAdhipaNe nahi jIvI zakAya. koIne koI rIte virAdhanA thaI jaze ema kahevuM che. mumukSu - eka eka vacana mumukSu mATe amUlya che. pUjya bhAIzrI - hA, eka eka vAta ekadama (kAmanI karI che. A to mumukSune ja lAinadorI ApI che. kharekhara to jJAnIe mumukSune lAInadorI ApI che ke tAre jagatamAM rahevuM hoya, saMsAramAM rahevuM hoya to A rIte rahe to bacI zakIza nahitara nahIM bace, bacavuM muzkela che. . . . . -- - . .. . . . . . . | mumukSa - emaNe Challange ApI che e Aje yathArtha lAge che, mokSa na maLe to mArI pAsethI leje. - pUjya bhAIzrI :- hA. mArI pAsethI leje. e to Guaranteed vAta che. koI mahAna pramANika vyaktie Guarantee ApI che. koI sAmAnya mANase Guarantee nathI ApI. vizvAsa to pramANikatA upara ja mukAya che. to ekadama pramANika puruSanI - Guarantee che-khAtrI che. "jagata AtmarUpa mAnavAmAM Ave." eTale badhA AtmA mArA jevA che. pelA vedAMtI) loko paramabrahma kahe che ne ! eka AtmAmaya (che). to ahIMthI Ama kADhyuM. AkhuM jagata AtmAmaya che eTale badhA AtmA mArA jevA che. koI mArA karatA haNo che ema nathI levAnuM. mumukSu :- badhA bhagavAna che. pUjya bhAIzrI - badhA bhagavAna che. bhagavAna AtmAnI dRSTi. sIdhI vAta che. jagata AtmarUpa mAnavAmAM Ave; je thAya te yogya ja mAnavAmAM Ave; je thAya che te kudaratI yathAsamaye chae dravyonI paryAya, potAnA guNadharma anusAra yogya ja pariName che, bIjI rIte pariNamatI nathI. A paMcamakALa che atyAre, to. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-301 11 paMcamakALa sAro che ema koI apekSAe vicAramAM Ave evI vAta nathI. emAM paNa pAcho A suMDAvasaINI (kALa) che. bhagavAna mahAvIra' pachI zAsananI aMdara bahu tarata ja taDA paDavAnA zarU thaI gayA. ekadama ! pahelAM zvetAmbara, digaMbara thayA paNa e to evuM zvetAmbarapaNuM ane digaMbarapaNuM to ghaNA varSe prasiddha thayuM. paNa je taDa paDI e taDa moTI thatI gaI ane potapotAnA abhiprAyonI je pakaDa majabUta thatI gaI, pachI ekabIjA upara ekabIjAnuM AkramaNa thatuM gayuM. A badhA ja prakAro UbhA thayA e tarata ja 200400-500 varSamAM to ekadama DahoLAvA mAMDI gaI. | mumukSu - 500 varSa pachI to nigraMtha mArga ane nigraMtha muni eka zabda hatA. zvetAmbara thayA pachI ekabIjAnA... - pUjya bhAIzrI - tyAM sudhI zuM che e lokoe vastro nahotA paheryAM. mukhya vAta zuM che ? ke bAhyAcaraNamAM je pheraphAra kare che athavA zAstramAM je samajaNa zaktinI kSatine laIne je vipayasa, jJAnano viparyAsa-samajaNano viparyAsa-Ubho thAya che e baMnenuM mULa eka trIjI vAta che, ane te che darzanamoha. nahitara zuM thAya ke potAnA AcAraNanI aMdara zithilatA Ave ene doSa samaje, paNa e barAbara che ane eno bacAva kare, eno siddhAMta Ubho kare evuM na kare. jyAre zithilAcAramAM je munio AvavA mAMDyA eNe ene poSaNa ApavA mATe evuM ja arthaghaTana karavA lAgyA, evuM ja arthaghaTana karavA lAgyA. e vakhate to zAstro nahotA paNa mukhapAThe je maMtro, sUtro hatA enuM evuM arthaghaTana karavA lAgyA. pachI joyuM ke AvuM arthaghaTana karavAmAM ApaNA karatAM paNa samartha puruSo che e sAruM arthaghaTana kare che ane ApaNuM moLuM paDe che eTale e viSayane graMthArUDha karyA, e siddhAMtone graMthArUDha karyA. graMthamAM koI vAta Ave eTale sAmAnya mANasane-AmajanatAne pustakArUDha thayelI vAta e jamAnAmAM mAnya thaI jatI. AnuM to zAstra che, Ano to graMtha che ema kahevAya. atyAre je pustakanI kimata nathI evuM nathI. pahelAM to kAMIka kimatI vAtanA ja pustako banatA. atyAre to game te vAtanA pustako bane che, evuM pahelAM nahotuM. e pustakArUDha thavA lAgyuM. mULamAM darzanamohe ghaNuM kAma karyuM. darzanamohanI prabaLatA ane darzanamohanI prabaLatAvALA jIvonI saMkhyA vadhAre. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-304 vivANiyA, kArtika suda 1948 yathAyogya vaMdana svIkArazo. samAgamamAM Apane be cAra kAraNo mana kholI vAta karavA detAM nathI. anaMta kALanuM valaNa, samAgamIonuM valaNa ane lokalajajA ghaNuM karIne e kAraNanAM mULa hoya che. evAM kAraNo hoya tethI koI paNa prANI upara kaTAkSa Ave evI dazA te ghaNuM karIne mane rahetI nathI. paNa hAla mArI dazA kaMI paNa lokottara vAta karatAM aTake che; arthAtu mana maLatuM nathI. paramArtha mauna e nAmanuM eka karma hAla udayamAM paNa varte che, tethI ghaNA prakAranI maunatA paNa aMgIkata karI che; arthAtu paramArtha saMbaMdhI vAtacIta karavAnuM ghaNuM karIne rAkhavAmAM AvatuM nathI. tevo udayakALa che. kvacit sAdhAraNa mArga saMbaMdhI vAtacIta karavAmAM Ave che; nahIM to e viSayamAM vANI vaDe, temaja paricaya vaDe maunyatA che ane zUnyatA grahaNa karavAmAM AvI che. jyAM sudhI yogya samAgama chethaI citta jJAnI puruSanuM svarUpa jANI zakatuM nathI, tyAM sudhI upara jaNAvelAM traNa kAraNo kevaLa jatAM nathI, ane tyAM sudhI "satu nuM yathArtha kAraNa prApta paNa thatuM nathI. Ama hovAthI tamane mAro samAgama na thatAM paNa ghaNI vyAvahArika ane lokalajajAyukta vAta karavAno prasaMga raheze; ane te para mane kALo che. Apa game tenAthI paNa mArA te samAgama thayA pachI evA prakAranI vAtamAM gUMthAo e meM yogya mAnyuM nathI. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-304 tA. 12-11-1989, pravacana . 83 patraka - 304, 305 ane 306 zrImad rAjacaMdra graMtha. patrAMka 304, pAnuM 308. "sobhAgabhAI' uparano patra che. yathAyogya vaMdana svIkArazo. samAgamamAM Apane be cAra kAraNo mana kholI vAta karavA detA nathI. A arasAmAM maLavAnuM thayuM lAge che. kArataka suda cAle che. samAgamano saMbaMdhita (viSaya) patramAM darzAvyo che. samAgamamAM Apane be cAra kAraNo mana kholIne vAta karavA detA nathI. amArI sAthe mana kholIne tamAre je vAta karavI joIe e be cAra kAraNovaza tame nathI karI zakatA. evuM ame joyuM. kAraNo paNa darzAve che. eka to "anaMta kALanuM valaNa... pariNati. anaMta kALanuM pariNatimAM valaNa che. bIjuM, "samAgamIonuM valaNa....' A eka dhyAna kheMcyuM che ke tamane je saMga che e saMga barAbara nathI. kusaMga pratye dhyAna doryuM che. eka to anaMta kALanuM valaNa barAbara nathI. bIjuM tame jenA samAgamamAM cho, jenA paricayamAM cho e paNa barAbara nathI. mumukSu :- kusaMga to TALI zakAya che, asatsaMga TALI zakAto nathI. - pUjya bhAIzrI :- asatsaMga TALI nathI zakAto paNa pote to sAvadhAna rahI zake che ne ! rasa pote keTalo levo e to potA upara AdhArita che ke e kAMI bahAranA saMyogo upara AdhArita che ? pote UlajhI UlajhIne paDe ane pachI saMga upara doSa nAkhe to e vAta to kAMI yogya nathI. lokanA dravyo lokamAM che. pote lokamAM che ane lokanA dravyo lokamAM che. chae dravyano saMyoga che. vAstavikatAe jovAmAM Ave to koI padArtha ISTa-aniSTa potAne mATe nathI. je che te pUrvakarmane kAraNe che. je che emAM paNa pote pUrvanA aparAdhathI nimitta che, potAno aparAdha ja nimitta che. maphatano to koI saMyoga viSe gayo nathI ke Avyo nathI. eTale iSTa-aniSTapaNuM kare che e pote kare che. jJAtA-daSTa rahevuM hoya to kAMI takalIpha nathI, Apatti nathI ane nahitara viTaMbaNAno pAra nathI. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 cajahRdaya bhAga-5 mumukSu - bhAIne prazna thayo tyAM tame ja javAba ApI dIdho. satsaMga, kusaMga, asatsaMga e to nimittAdhina dRSTi che, aparAdha potAno che. - pUjya bhAIzrI - aparAdha to potAnA ja che. kusaMgamAM zuM che ke evA hIna guNIono saMga karavAnI potAnI prIti che. mATe kusaMgane vadhAre niSedhavAmAM Avyo che e to nimittanA niSedhathI upAdAnano niSedha che. kusaMga kone kahIe ? ke hIna guNIono, avaguNIono, virAdhaka jIvono saMga. to e to pote kare che. pote apekSA rAkhe che, pote saMbaMdha rAkhavAnuM samaje che ke ApaNe saMbaMdha toDavo na joIe. ApaNe saMbaMdha rAkhavo joIe. kAMIne kAMI ene aMdaramAM UMDe UMDe kAraNa rahI jAya che. to kherakhara to enI vRttino-kusaMganI vRttino-niSedha che. kusaMga to kusaMganA ghare che paNa tuM pote saMga kare che, ema asatsaMgamAM saMyogo to saMyogo che, tArA pUrvanA aparAdhane laIne, paNa tane rAga-dveSa thAya che e to tArA kAraNathI thAya che. ema levuM che, mULamAM ema levuM che. - mumukSu - nimittanA niSedhamAM enA upAdAnano niSedha AvI jAya che. pUjya bhAIzrI :- upAdAnano niSedha che ja, cokkasa niSedha che. ekAMte to nimittano niSedha karavA yogya ja nathI. e to eka satsaMga ane asatsaMga, parama satsaMga ane kusaMga vacceno taphAvata jANIne potAnI vRttimAM viveka karavA yogya che. viveka to upAdAnano viSaya che ne ! to sAme je taphAvata che e tAvata jANIne potAnI vRtti kaI bAju vaLe che eno viveka karavA jevo che. vAta to saravALe upAdAna upara AvIne UbhI rahe che. mumukSu - be joDakA lIdhA-parama satsaMga ane AnI sAme kusaMga lIdho. pUjya bhAIzrI :- hA, enI sAme eTaluM ja aniSTa che A jeTaluM iSTa thAya nimittapaNe eTaluM ja A potAnI vRttithI aniSTa paDe che. ane asatsaMga che ane satsaMga che. asatsaMga to kudaratI saMyogo che. satsaMga to pote khoje ke mane kyAM saMga maLe evo che. satuno saMga thAya evI satunI vArtA kyAM thaI zake evuM che? kyA evA pAtra che ? koNa evA yogya che ? eno viveka vicAra pote kare, enI khoja pote kare-zodha pote kare. prazna :- ahIMyAM eka prazna evo UThe ke zrImadjI' e to koI ardha caDAvyA . Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-304 15 nathI, tIrthayAtrA karI nahi. cha Avazyaka karyA nahi ane anubhava thaI gayo to pachI A badhuM AyuSya jaMjALamAM ja jAya che ? samAdhAna - hA ! jhAjhuM to zuM che ke kriyAno je vizeSa prakAra che e to bALajIvo mATe che. jJAnIone saheje vRtti UThe ane kare che paNa bALajIvo ene vadhAre anusare che. mumukSu - emane to anubhava pahelAM paNa koI evI kriyA, jainamArga pramANenI koI kriyA dekhAtI nathI. pUjya bhAIzrI - e to kahyuM ne ? ke zreNika mahArAjAnuM (kAvyamAM) gAyuM ke na gAyuM ? "nahi tyAga vastu koIno zreNika ThANAMga joI lyo' ene koI vastuno tyAga che nahimahApavA tIrthaMkara thaze.' tIrthakara thaze ane eka ja bhava pachI tIrthaMkara thaze. bAhya kriyAthI to kAMI mokSamArga che nahi. vyavahAra vyavahAranA sthAnamAM Ave che ane vyavahArathI UMcI koTInA pariNAma na hoya eTalI enI maryAdA che eTalA pUratI vAta karI. prazna :- digaMbara maMdire darzana karavA gayA hoya ke kAMI nahi ? samAdhAna :- gulAlavADImAM jatA hatA. muMbaI' hatA tyAre gulAlavADInA digaMbara maMdiramAM darzana karavA jatA hatA e vAta eka jagyAe Ave che. bhagavAnanA caraNa paLAgyA-caraNa sparza-karyA, ema. eTale ullekha Ave che. paNa chatAM ethI enuM koI mahattva nathI. enuM koI eTaluM mahattva nathI jeTaluM emanuM mokSamArganI aMdara puruSArthanuM mahattva che. enI AgaLa bIjuM koI zubhabhAvanuM eTaluM mahattva nathI. mumukSu :- "zreNika rAjA sAtamI narakamAMthI pahelI narakamAM AvI gayA. sAtamI narakanA daLiyA bAMdhyA hatA ane pahelImAM AvI gayA. eTalA badhA khatama karI nAkhyA. pUjya bhAIzrI - e to sthiti TuMkAI jAya che. gati nathI badalatI, sthiti badalAI che. mokSamArgamAM AvI gayA. kSAyika samyagdarzana prApta karyuM che. bhagavAna mahAvIra svAmInA samavasaraNamAM kSAyika samyagdarzana prApta karyuM. koI vrata paccakhANa nahotA lIdhA. paNa kSAyika samyagdarzana prApta karyuM eTale AvI gayA, sthiti TuMkAI gaI, ema. e to moTI vAta che ne ! kSAyika samyagdarzana kahe kone !! mumukSu - svarUpa ramaNatA vadhI gaI. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 rAjahRdaya bhAga-5 pUjya bhAIzrI :- hA ! ane tyAM paNa duHkhI nathI. moTI vAta to e che ke tyAM paNa dukhI nathI. tyAM atyAre tIrthakara nAma ane gotrakarma baMdhAya evA zubha pariNAma tyAM emane thAya che, kartabuddhie nahi. saheje evA pariNAma thAya che ke tyAM tIrthaMkara prakRtinA daLiyA baMdhAya che e badhA. evA bhAva kare che. mumukSu :- ATaluM badhuM duHkha paDatuM hoya topaNa . pUjya bhAIzrI - topaNa... topaNa... badhuM paDyuM rahe. A mANasa bahu pIDAmAM hoya, eTalI badhI pIDA sahana na thAya evI pIDA hoya, emAM ociMtuM khabara paDe ke, paccIsa varSe khovAI gayelo chokaro ociMto Avyo che. pIDA paDI rahe ke na paDI rahe ? mumukSu :- ghaDIkavAra paDI rahe. pUjya bhAIzrI :- jo ghaDIkavAra thaI zake to e laMbAI zake che. evI zakyatA to kharI ke nahi ? pachI to ene kevI rIte laMbAvavuM e bIjo viSaya thaI gayo. A be paiDAnI sAIkala phare che ne ? e ghaDIka ja sthira rahe che. jAjIvAra rAkho to paDI jAya. to pachI enA upara loko mAIlo sudhI duniyAnI musApharI kare che. jo ghaDIka sthira rahe to AkhI duniyAnI musApharI kare che. paNa ghaDIka sthira rahevI to joIe ne ! pachI keTalI laMbAvavI e bIjo viSaya thaI gayo. ema che. game tevI pIDAmAM eka rAgathI pIDAthI chUTI zakAya che to pachI vItarAgatAthI pIDAthI chUTI zakAya emAM na samajAya evuM zuM che ? mumukSu :- bannenA nimitta kAraNomAM paNa phera che ne ? pUjya bhAIzrI :- moTo phera che. ghaNo phera che. avalaMbananA kAraNamAM moTo phera che. ene avalaMbana eka chokaro che e kSaNika che. Ane avalaMbana potAno trikALI zuddha paramAtmA che. eTalo badho avalaMbanamAM pharaka che. mumukSa :- zrImadjI' e bhale bAhya kriyA na karI hoya paNa e bhAvathI to badhuM viveka-aviveka, e badhuM to che ne ! pUjya bhAIzrI :- hA, e to che ja ne. e to enA vyavahAranA sthAnamAM vyavahAranA pariNAma thAya to paNa ThIka, na thAya to ThIka. enI yogyatA ene baLe che. jemake "bharata mahArAjAne paMca mahAvratanI kriyAo na thaI. dIkSA lIdhA pachI Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-304 sAtamA guNasthAnathI zreNI mAMDI dIdhI. chaThThA guNasthAnamAM praveza ja na karyo. TapIne gayA. to chaThThA guNasthAnanI kriyAnuM mUlya che ? zreNInuM mUlya AMkavuM che ke chaThThA guNasthAnanI kriyAnuM AMkavuM che ? zubhabhAvanuM AMkavuM che ? konI kimata karavI che ? e to jene zubhabhAvanuM mahattva che ene evo vicAra Ave che ke enA mahattvanuM zuM ? e zubhabhAva ene hoya ke na hoya ? paNa ethI UMcI koTInA pariNAma thayA pachI evI vAta vicAravAnI vAta kyAM rahe che ? somAM navvANuM AvI gayA. koI ema kahe ke, mArI pAse so rUpiyA che. to kahe navvANuM che ke nahi ? paNa e prazna ja asthAne che. somAM navvANuM AvI ja jAya che. mumukSu - mAro prazna e che ke, bhale bAhya kriyA na thaI paNa bhAvamAM badho e jAtano viveka (hato). pUjya bhAIzrI - yogyatA badhI hoya ja che. upayoga thAya na thAya e judI vAta che. yogyatA guNasthAna bahAra azuddha pariNAmanI hotI nathI. azuddha pariNAma che. zubhabhAva che te azuddha pariNAma che. enI maryAdA, enI yogyatA enA guNasthAnanI bahAra nathI jatI. ane je uparanI koTImAM jAya che ene to prazna ja nathI ke enI koI yogyatA nIce jAya. A to prazna tyAMthI cAle che ke atyAre je ApaNe kriyAo karIe chIepUjA, bhakti, dAna, zAstra svAdhyAya e badhA jJAnI to AvuM nathI karatAM dekhAtA. keTalAka jJAnIo AvuM badhuM karatA nathI dekhAtA. enI koI AvazyaktA nathI. bahu bhAga to ToLAbaMdhapaNe dekhAya che emAM bALajIvone azubhamAM na cAlyA jAya eTale eka paraMparAnI goThavaNI karavAmAM Ave che. nahitara azubhamAM cAlyA jAya che, loko potAnA udayanI pravRttimAMthI UMcA AvatA nathI ane kAMI karatA nathI ane zuddhatAnI ene yogyatA nathI to ene deva-guzAstranI bhakti-pUjA AdimAM lagAve che. jJAnIo paNa koI vAra e preraNA Ape, ene tyAM lagADe. paNa jenI jeTalI kimata che eTalI enI kimata samajavI. mumukSu :- emAM lAbha mAne to doSa. pUjya bhAIzrI :- adharma-mithyAtvano doSa. doSa eTale mithyAtvano doSa thAya. enAthI lAbha mAne ke kAMIka meM karyuM. kalyANanuM kAMIka nimitta thayuM. kAMIka kalyANa Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cajahRdaya bhAga-5 mATe thoDuMka paNa kArya karyuM. e badhI mithyAtvano doSa lAge che . | mumukSu - sIdho svarUpano puruSArtha UpaDato hoya to pachI A badhI jaMjALa choDI 2T? devI. pUjya bhAIzrI - kAMI prazna ja nathI. koI AvazyakatA nathI. mumukSu :- pachI A badhI jaMjALamAM khapI. pUjya bhAIzrI - eTale to kahyuM ne "sogAnIjIe ke, "SaTuM Avazyaka nahIM hai, eka hI Avazyaka hai" rAjI rAjI thaI gayA. AtmadharmamAM jyAM eka AvazyakanI vAta sAMbhaLI to vikalpathI thAkyA hatA. vikalpanI vedanA hatI. huM ! cha nahi ekathI kAma thAya? vAha ! basa ! mArga ja A che. eTalo aMdarathI harSa Avyo che. mumukSu :- meTrika sudhI bhaNyA pachI bI.e. thavAya ke nahi ? pUjya bhAIzrI :- hA, e to ema ja che. meTrika pachI bI.e. thavAya che. sIdhuM bI.e. nathI thavAtuM. e vAta ThIka che. mumukSu :- . pUjya bhAIzrI :- paNa Agraha rAkhavA mATe koI vAta nathI. chatAM paNa meTrikano Agraha rAkhavA mATe e vAta nathI. eTalI maryAdA rahelI che. pachI eno artha mana phAve ema loko kare che. pahelAM keTalAka zubhabhAva karIe pachI zuddhatAno vAro Ave ne! mATe amane pahelAM keTalAka zubhabhAva karavA dyo, ema kahe che. pachI pelI vAta amane saMbhaLAvajo. e paNa samajatA nathI. mumukSu :- bane vastu thAya che. emAM kriyA paNa thAya che ane sAthe... pUjya bhAIzrI - eTale potAne kyAre zuM karavuM A vAta upara eno-jIvano viveka kAma karavo joIe. jIvano viveka-mane kyAre zuM karavA yogya che ? eka to samaya samayanI yogyatA che. eka sarakhI yogyatA rahevAnI nathI. koI jIvanA pariNAmanI nahi rahe. eNe e vicAra karavAno che. e jo ene viveka karatA AvaDe to sAMgopAMga pAra Utare nahitara gothA to khAdhA ja che anaMta kALathI, ema gothA khAdhA ja karavAno che. eTale to zrImadjI ene satyaruSa pAse laI jAya che ke kadAca tArI bhUla thavAnI saMbhAvanA eTalI badhI che ke A viSayamAM lagabhaga tuM bhUla ja karato Avyo. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-34 19 cho. tAre tArA hita mATe kyAre zuM karavuM e viSayamAM te anaMtavAra bhUla karI che. lAkha-karoDavAra bhUla nathI karI, anaMtavAra bhUla karI che. A tane sahelo upAya batAvIe chIe ke jyAre kharekhara bhavaroga che ja tane khabara paDI ke A bhavaroga che, bhayaMkara bhavaroga che ene TALavA jevo che. tyAre sArA vaidya, DokTara pAse jAne have hAthe davA karavA karatA. tane zuM emAM vAMdho che ? Apatti zuM che tane ? ke jenA jANakAra tane sIdho ja rasto batAve, kyAMya bhUlavA ja na daye. AthI vadhAre sugamatA bIjI kaI joIe ? eka to satpaSa maLavA ja durlabha che. paNa jo maLe to pachI tuM cUkIza nahi. eka to maLavA durlabha che paNa kadAca tane koI parama parama puNyayoge maLe to pachI huM e viSayamAM bhUla karato nahi. e to AkhA graMthanuM kendrasthAna, kendrabiMdu ja A che, emane je kahevuM che AkhA graMthamAM.. mumukSu - AvI taka pharIvAra maLe nahi pUjya bhAIzrI :- maLe nahi evI vAta che. "sobhAgabhAI'... mumukSu - nimittAdhIna daSTi thaI javAnI AzaMkA thaI jAya che. pUjya bhAIzrI - nA nA ! paNa viveka che ke nahi ? potAne kyAM jAvuM ane kyAM na jAvuM. e nimittAdhIna to paDyo che. nimittAdhIna dRSTimAM na hoya to thaI javAnI vAta che, paDyo ja che, nimittAdhIna ja paDyo che. nimitte karIne harSa thAya che, nimitte karIne zoka thAya che. kAMIka udayamAM AghuMpAchuM thaI jAya, be lAkaDA AghApAchA thaI jAya to rovA maMDe. AMsuDAM paDe che. ane kAMIka ThIka thaI jAya to harakha samAto nathI. nimittAdhIna to paDyo che. kyAM nimittAdhIna nathI ? .nimittAdhIna ja che pote. ene to kharekhara upAdAnano ghaNo viveka thayo che ema gaNavuM joIe. potAnA upAdAnano sudhAra karavAno ghaNo viveka thayo che ema tyAM gaNAya che. nimittAdhInapaNuM gaNe che e to UMdhuM gaNe che, viparIta gaNe che athavA ghaNI vakratAthI e najara UbhI thayelI che. emAM kharekhara to vakratA vadhAre che. sIdhI vAta to levI joIe. mumukSu - nimittane bahAne UMdho cAle che. pUjya bhAIzrI :- hA, ema kahe A satpaSanI mukhyatAmAM to nimittAdhIna daSTi AvI jAya che ane ene kusaMgamAM nahi javAne badale paramasatsaMgamAM javAno Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 gujahRdaya bhAga-5 viveka thayo e enuM upAdAna nahi ? upAdAna vaga2 ene ema thayuM ? meLa zuM ? mumukSu :- satpuruSano prazna nathI. kusaMga ane asatsaMganI vAta che. satpuruSane mATe koI prazna ja nathI. pUjya bhAIzrI :- e to pariNAma to potAnA che ne ! je saMga kare, je bAjuno saMga kare pariNAma to potAnA che ne. to upAdAnanI dRSTithI to pahelo vicAra karavo joIene ke AmAM upAdAne zuM kAma karyuM ? pachI nimittane gaNo. pachI nimittanuM mUlya karo ke avamUlyana karo. mUlyAMkana karavuM ke avamUlyana karavuM e to pachInI vAta che. enA potAnA pariNAma zuM upAdAnamAM ? e vicAra karI le eTale kAMI na samajAya evI vAta nathI. mumukSu :- prazna to emAMthI Ubho thayo ke koIpaNa jAtanI bAhya kriyA vagara 'zrImadbhu' pAmyA. enA uparathI A vicAra Avyo. pUjya bhAIzrI :- hA, e to bAhmakriyAnuM evuM koI mUlya nathI. paNa potAne saheje Ave to koI zubha choDIne azubha javAno prazna nathI. saheje bhAva Ave to zubha choDIne azubhamAM javAno prazna nathI. tema bAhmakriyAnA himAyatI thaIne emAM lAgyA rahevuM e to artha vagaranI vAta thaI, samajaNa vagaranI vAta thaI. mumukSu :- bAhyakriyAmAM vacce svacchaMda thaI jAya evuM to na ja Ave ne ? pUjya bhAIzrI :- e to upAdAna tapAsato hoya ene svacchaMda na thAya. jene potAnA pariNAmano khyAla che ene e svacchaMda nahi thAya. e to niSpakSapaNe potAnA doSa joze to svacchaMda nahi thAya. nahitara to bAhyakriyA ka2ze topaNa svacchaMdI thAze, zAstra vAMcIne paNa svacchaMdI thaze, kriyA karIne paNa svacchaMdI thaze. kriyAnuM abhimAna thAya ja che ne! zAstranA kSayopazamanuM abhimAna thAya che, kriyAnuM abhimAna thAya che. e badho svacchaMda ja che ne ! bIjuM zuM che ? kAMI azubhamAM ja jAya to svacchaMda kahevAya evuM thoDuM che ? mumukSu :- bhagavAnanA samavasaraNamAM jaIne paNa svacchaMdI thAya. pUjya bhAIzrI :- tyAM paNa svacchaMda kare. eTale samAgama upara emaNe 'sobhAgabhAI'nuM dhyAna kheMcyuM che. ane lokalajjA lokasaMjJA ke loko zuM bolaze ? e kAraNanAM mULa hoya che.' je mana kholIne tame Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 patrIka-34 vAta nathI karatA enA A traNa kAraNa mane dekhAya che. evA kAraNo hoya tethI koI paNa prANI upara karAkSa Ave evI dazA ghaNuM karIne mane rahetI nathI. keTalI potAnI pariNAmanI sthiti che e batAve che ke sAmAnya rIte sAmA jIvano avaguNa dekhAya to sIdhI nahi to ADakatarI rIte enA upara kaTAkSa thAya che. to kahe che ke nahi mane to e paNa nathI thatuM. mArI koI sudharatI sthiti evI che ke mane evA koI prANIno khyAla Ave topaNa kayakSa thAya evA pariNAma mane nathI thatA. mumukSu :- basobhAgabhAI jevA pAtra maLIne. pUjya bhAIzrI :- hA, to paNa emane. mumukSu :- ... pUjya bhAIzrI :- khyAla che chatAM tamane koI divasa e viSaya upara kaTAkSa nathI karyo. mumukSu :- sobhAgabhAI khAsa doSa lakhatA hatA. pUjya bhAIzrI - hA. doSa hatA enI vAta karI. ane evA kAraNo tamArA upara ke koI prANI upara hoya to amane kaTAkSa nathI Avato. mumukSu - amArA jevAnI to koI sthiti... pUjya bhAIzrI - vicAravA jevo viSaya che. A svAdhyAyano e to lAbha che ke pote potAnuM mApa samajI zake. mumukSu :- "sobhAgabhAI uparano eka Thapako dekhAya che paNa kharekhara enA pratyenI karuNA, anurAga che. pUjya bhAIzrI :- ghaNI karuNA che. mumukSu - sIdhI rIte Thapako lAge. pUjya bhAIzrI - hA, kyAMka kyAMka kaDaka Thapako paNa Apyo che. kyAMka kyAMka emanuM bahumAna paNa karyuM che. badhI rIte bane bAjuthI ghaDe che. emanA pariNamananuM ghaDatara jANe karatA hoya. ghaNI karUNA che. prazna :- samAgamIonuM valaNa emAM zuM kahevA mAge che ? samAdhAna :- samAgamIonuM valaNamAM emane e to vedAMtanA mAnyatAvALA hatA ne gosaLiyA... Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ajahRdaya bhAga-5 mumukSu - DuMgarazIbhAI pUjya bhAIzrI - DuMgarazIbhAI, parvatanA nAme lakhyuM che ne ene eka patra Ave che. parvatanA nAme jenuM nAma che ene yathAyogya pahoMce, praNAma pahoMce ema karIne 308mAM patramAM lakhyuM che). "satsaMgI parvatane nAme jenuM nAma che tene yathAyogya.' 'DuMgarabhAI' karIne hatA. emanA pratye emane prIti rahetI hatI, mitratAno anurAga hato. eTale zraddhAnamAM paNa e badho prakAra hato. vedAMtanI bhASA eTale vAparI che. e bAju thoDAka vaLI gayA hatA, e emanuM valaNa thaI gayuM hatuM. - samAgamIonuM valaNa-e bAjunuM emanuM valaNa hatuM. eTale to yaima lAgyo che. nahitara bahu pAtra hatA. pAtratA ghaNI joI hatI, paNa gRhItamAM cAlyA gayA hatA. tIvra darzanamoha ! gRhIta eTale tIvra darzanamoha. emAMthI bahAra kADhyA che. ghaNuM kAma e pAMca-cha varSamAM karyuM che. pAMca-cha varSano samaya lIdho che. paNa hAla mArI dazA kaMI paNa lokottara vAta karatA aTake che; athata mana maLatuM nathI. mana kholIne tamane kahevAtuM nathI. emAM potAnI dazAnuM paNa kAraNa che ema kahe che. paramArtha mauna..." A to juo ! kALa pAkyo nathI to banne prakAra sAme bane che. eka to sAme meLa khAto nathI, eka bAju potAnA pariNAma che e saheje saheje kAma karatA nathI. eTale ene udayamAM nAkhyuM che. paramArtha mauna' e nAmanuM eka karma hAla udayamAM paNa varte che.' evI koI karmanI prakRti nathI. paNa potAne je bhAva che e bhAvanuM nAma pADyuM ke paramArthanA viSayamAM paNa mauna rahevuM. viSaya eTalo gaMbhIra che, eTalo UMDo che ke e rahasya koI pakaDI zake ema jyAre nathI dekhAtuM tyAre puruSanI vANI saheje e viSayamAM maunapaNAne bhaje che ke Ano kAMI artha nathI. jema gharamAM bahu kimatI jhaverAta hoya paNa ene zerImAM oTale mUkavAno kAMI artha nathI. gharano oTalo hoya, zerImAM paDato hoya to kAMI pAtharIne besI jAya? e... badhA jAva e jotA jAva. amasto lUMTAI jAya. koI enA jANakAra hoya, jenI najara hoya, e viSayane samajato hoya ke tamAre cIja hovI hoya to ApaNA gharamAM che, ApaNI tijorImAM che Avo tamane dekhADuM. ane gharamAM laI jaIne gharanA khUNe dekhADuM. ene koI zerI vacce khulluM mUkavAno koI artha nathI. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-304 23 paramArtha mauna' e nAmanuM eka karma hAla udayamAM paNa varte che, tethI ghaNA prakAranI maunatA paNa aMgIkRta karI che; arthAt paramArtha saMbaMdhI vAtacIta karavAnuM ghaNuM karIne rAkhavAmAM AvatuM nathI. tevo udayakALa che.' bahAranI paristhiti, aMdaranA potAnA pariNAmanI sthiti koI evo ja meLa che ke mULa pAramArthika rahasya che e kholIne kahevAnuM koI ThekANuM dekhAtuM nathI. amane paNa aMdarathI eTalo vikalpa UThato nathI. jANe ame emAM TharI jaIe. ame to amArAmAM TharI jaIe. e vRtti vizeSa rahe che. kvacit sAdhAraNa mArga saMbaMdhI vAtacIta karavAmAM Ave che;...' eTale kyAreka mArga saMbaMdhInI vAtacIta karavAnI sAdhAraNa paristhiti bane che. nahIM to e viSayamAM vANI vaDe, temaja paricaya vaDe maunyatA ane zUnyatA grahaNa karavAmAM AvI che.' kyAreka thoDI saheje thAya eTalI vAtacIta thAya che. bAkI lagabhaga zUnyatA ane maunapaNuM rAkhyuM che. jyAM sudhI yogya samAgama thaI citta jJAnIpuruSanuM svarUpa jANI zakatuM nathI.... jJAnIpuruSanA samAgame ane jJAnIpuruSanuM svarUpa yathAyogyapaNe jANI zake evuM jJAnanuM pariNamana thatuM nathI. tyAM sudhI upara jaNAvelAM traNe kAraNo kevaLa jatAM nathI.' kAM to lokalajjA rahe, kAM to ene je jUno Agraha che e chUTe nahi, je grahaNa karyuM che pahelAM e Agraha chUTe nahi kA saMgadoSa chUTe nahi. tyAM sudhI upara jaNAvelAM traNa kAraNo kevaLa jatAM nathI, ane tyAM sudhI 'sanuM' yathArtha kAraNa prApta paNa thatuM nathI.' tyAM sudhI ene je Line upara AvavuM joIe e Line u52 jIva caDato nathI. Agho ne Agho rahe che. bhale uparaTapake game te kare paNa Line upara Avato nathI. Ama hovAthI tamane mAro samAgama thatAM paNa ghaNI vyavahArika ane lokalajjAyukta vAta karavAno prasaMga raheze.' amArA piracayamAM AvuM paNa tamane saheje saheje banI jaze. kemake tamArAmAM A traNa prakAro UbhA che. mATe AvuM amArA rUbarU samAgamamAM paNa tamane Avo prakAra utpanna thaze. ane te para mane kaMTALo che.' e vAta mane jarApaNa pasaMda nathI, A prakA2 mane pasaMda nathI. Apa game tenAthI paNa mArA samAgama thayA pachI evA prakAranI vAtamAM gUMthAo e maiM yogya mAnyuM nathI.' choDI kyo, saMga choDI o ema kahe che. koI evI vAtomAM paDo nahi. vadhAre kyAMya saMga karo nahi, amAro saMga-samAgama thayo che Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 cajahRdaya bhAga-5 pachI A tame mUkI lyo. mumukSu - emanA prazna uparathI A tAraNa kADhyuM haze. pUjya bhAIzrI :- hA, e to bahu vicakSaNa hatA ! ghaNA vicakSaNa hatA !! thoDI vAtamAM ghaNuM pakaDI le. e to puruSane to evI sUkSma dRSTi hoya ja che. jeNe sUkSmAtisUkSma svabhAvane grahaNa karI lIdho ane sUkSmamAM sUkSma rAgAMzanevikalpAMzane-aMdaramAM bhinna rAkhI dIdho eTaluM kAma aMdara karyuM che. A to badhA sthULa pariNAma che. bahAranA je badhA pariNAma che e to sthULa pariNAma che te na samaje evuM kAMI nathI. mumukSu - ema kahIne sIdho Adeza ApI dIdho.. pUjya bhAIzrI :- sIdhI vAta che, samaje to sIdhI vAta che. mumukSu :- morabIthI javA pahelA vavANiyAthI lakhe che. pUjya bhAIzrI :- hA, atyAre e "vavANiyA' thI ja lakhe che. AgaLathI sUcanA ApI che. have "morabI' Avaze ne. patrAMka-305 vivANiyA, kArataka vada 1, 1948 dharmavAsI che jeo, temane samyakajJAnanI hajI jo ke prApti ja nathI, tathApi mAganusArI jIva hovAthI teo samAgama karavA joga che. temanA AzrayamAM vartatA mumukSuonI bhakti, vinayAdi rItabhAta ke nivasanApaNuM e joI anusaravA joga che. tamAro je kuLadharma che, je che tenI keTalIka rItabhAta vicAratAM upara jaNAvelA mumukSuonI rItabhAta che Adi'. temanI mana, vacana, kAyAnI anusaraNA saraLatA mATe Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka30pa 25 A samAgama karavA joga che. koI paNa prakAranuM darzana thAya tene samyakajJAna moTA puruSoe gayuM che, ema samajavAnuM nathI. padArthano yathArtha bodha cheprApta thAya tene samyakuzAna gaNavAmAM AvyuM che. dharmaja jemano nivAsa che, teo hajI te bhUmikAmAM AvyA nathI. temane amuka tejomayAdinuM darzana che. tathApi yathArtha bodhapUrvaka nathI. - darzanAdi karatAM yathArtha bodha zreSTha padArtha che. A vAta jaNAvavAno hetu e che ke koI paNa jAtanI kalpanAthI tame nirNaya karatAM nivRtta na thAo. upara je kalpanA zabda vAparavAmAM Avyo che te evA arthamAM che che ke ame tamane te samAgamanI sammati ApavAthI te samAgamIo . vAstuzAnanA saMbaMdhamAM je kaMI prarUpe che, athavA bodha che, temaja amArI mAnyatA paNa che, arthAt jene ame sahu kahIe chIe te, paNa ame che hAla mauna rahetA hovAthI temanA samAgamathI te jJAnano bodha tamane meLavavA icchIe chIe. pachI kArataka vada ekamano patra 'tribhuvana mANekacaMda uparano che. "dharmajavAsI che jeo, temane samyakazAnanI haju jo ke prApti nathI." "dharmajanI aMdara koI kabIrapaMthInI vAta che. koI pUrvabhavano emane saMbaMdha che, khyAla che. eTale enA samAgama mATe sUcanA kare che. paNa chatAM vyaktinI yogyatA spaSTa karI de che. pelA to oLakhatA paNa nathI. ene khabara nathI. Ane khabara che-potAne khabara che. dharmajavAsI che jeo...." "dharmaja karIne gAma che, "naDiyAda pAse "dharmaja' nAmanuM gAma che. temane samyakajJAnanI hA jo ke prApti nathI, tathApi mAganusArI jIva hovAthI teo samAgama karavA joga che.' aMtara vRttio sArI che. samAgama mATe doSa nathI. eno satsaMga karavA jevo che. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 cajahRdaya bhAga-5 temanA AzrayamAM vartatA mumukSuonI bhakti,...' eTale koI evo mANasa haze ke jene bIjA paNa mumukSuo-enA anuyAyIo haze. temanA AzrayamAM vartatA mumukSuonI bhakti, vinayAdi, rItabhAta, nirvAsanApaNuM e joI anusaravA joga che.' zuM karavA tyAM mokaluM chuM ema kahe che. ApaNe ema kahIene ke ApaNA mumukSuo karatA 'zrImadda'nA mumukSuomAM amuka prakArano pheraphAra che. ApaNe tyAM vAtsalya ochuM dekhAya che, tyAM vAtsalya ajANyA thaIne jAva topaNa dekhAya che, je moTo pharaka che ane A (vAtsalya) to eka saheje saheje hoya ja. na hoya to eka bahu moTI kSati che. ane ene laIne satpuruSathI bIjo Akho samAja dUra rahe che. 'zrImadbhu'no samAja dUra rahe che enuM eka moTAmAM moTuM kAraNa ApaNuM sAmAjika dUSaNa A che. je bhUSaNa hovuM joIe e jagyAe dUSaNa che. e loko zuM vicAre che ke tattvanI to UMcAmAM UMcI vAta kare che ane sUkSmamAM sUkSma carcAo kare che paNa vAtsalyanuM ThekANuM nathI. eTale avizvAsa pedA thAya che ke A lokonI vAta vizvasanIya nathI. A evuM koI mahAna parama tattva che, utkRSTa tattva che eTalI UMcI koTInuM tattva che gharamAM besIne vAta karavAmAM vAMdho nahi eTale kahIe chIe, nahitara kahevuM muzkela che. koIne kharAba lAgI jAya. evI vAta che jarA. loko dUra thaI jAya che. AmAM kAMI ApaNane nahi phAve. A jAtanuM ToLuM che emAM ApaNane nahi phAve. lokone phAve nahi, dUra rahe. e samAjathI dUra rahevAne badale satpuruSathI dUra rahI jAya che. ane emAM nimitta paDe che, je-te vAtsalya vihIna pravRttivALA jIvo emAM nimitta paDI jAya che. mumukSu :-- e truTi ghaTADavA prayatna karavo joIe. pUjya bhAIzrI :- hA, prayatna to karIe chIe, ka2vo joIe, karIe chIe. badhI vAta sAcI, paNa paristhiti je che e to che ema ja kahevAya ne. emAM DhAMkapichoDo thoDo karAya che. eTalI vAta che. eTale e vAta upara thoDuM vajana levA jevuM che. samyAna nathI, samyakttAnI nathI evA eka mANasanA, evI eka vyaktinA AzrayamAM rahetA mumukSuo pAse zrImadjI' pote potAnA mumukSuone mokalyA che ke tyAM jAva tame ane tyAM jaIne tame e samajo ke AnI bhakti keTalI che ? Ane vinayanI vAta keTalI che ? ane nirvAsanApaNuM keTaluM che ? eTale ke lolupI keTalA ? Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-305 ochA che ? ApaNe tyAM to thALIo pachADe. jamatA jamatA jhaghaDA thatA hoya, rasoDAmAM takarAro UbhI thAya, e zobhe nahi eka TAima bhUkhyuM rahevuM paDe to zuM thaI jAya ? maryAdA choDIne mumukSuo varte e to bilakula yogya nathI. mumukSu :- vyavahAranA klAsa cAlu thaI gayA. pUjya bhAIzrI :- hA, vyavahAranA klAsa cAlu thaI gayA. mumukSu :- uttama vyavahAra, AtmalakSI hoya. pUjya bhAIzrI :- hA ! khAnadAna mANasa hoya, khAnadAna mANasa, paisA cAlyA gayA hoya pachI notarA to Ave ne ! saMbaMdhone laIne game tyAM notarA Ave to e jamavA jAya paNa enI khAnadAnI choDIne kAMI jame ? ene zobhe evI rIte e jamaze, ke rADo pADaze ke mane ahIMyAM ApI jA. e.ya. olIkora pelI bAjI kyAM jAya che tuM ? pIrasavAvALAne ema kahe, olI kora kyAM jAya che ? mumukSu - khAnadAna... pUjya bhAIzrI - na cIja cAle to calAvI le. paNa bahAra bole ? eTaluM to have laukika vyavahAramAM hoya che. A to lokottara sthAna che. prazna :- A mArgAnusArIno zuM artha ? samAdhAna - mAganusArImAM zuM che ke evI saraLatAvALo jIva hoya che ke ene paramArtha rucatuM hoya che. paramArthanI vAta, paramArthano viSaya rucato hoya che. ruci sArI hoya che. jo koI ene satpaSa maLe, yogya puruSa maLe to ene mokSamArga pakaDatA vAra na lAge. anusarI zake. mArgane anusarI zake evI jenI pragaTa yogyatA che ema levuM che. ene mAganusArI kahe che. "e joI anusaravA joga che. tamAro je kuLadharma che, tenI keTalIka rItabhAta vicAratAM upara jaNAvelA mumukSuonI rItabhAta Adi. tamAro je kuLadharma che eTale jaina, ema. tenI keTalIka rItabhAta vicAratA ane upara jaNAvelA mumukSuonI rItabhAta vagere. temanI vacana, kAyAnI anusaraNA, saraLatA..." juo ! "saraLatA' zabda lIdho che. mATe samAgama karavA joga che. enA muddA ApyA che. huM zA mATe tamane enA samAgamamAM mokaluM chuM ? koI AtmA tyAM tamane samajAvI deze ane samyakajJAna che eTalA mATe nathI mokalato, paNa pahelAM vyavahAranA klAsamAM tamane besADavAnI Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 rAjahRdaya bhAga-5 mArI icchA che. ATalo vyavahAra tyAMthI zIkhI lo. tyAM mokale che. ema 'zrImadUjI' e vyavahA2no klAsa kholyo che. nahitara e badhA mumukSuo to ghaNA saraLa hatA. to paNa e saraLatA... e bAju mokalyA che. koI paNa prakAranuM darzana thAya tene samyAna moTA puruSoe gaNyuM che, ema samajavAnuM nathI.' darzana eTale A dhyAnamAM kAMI citra-vicitra koI aneka prakArano camatkAra (kahe), koI kahe, ame Ama joyuM, tema joyuM, moTo teja tejanA aMbAra jevuM joyuM. lANuM joyuM. e koI samyakttAnanuM cihna nathI. padArthano yathArtha bodha prApta thAya...' nija svarUpa. padArtha eTale potAnuM mULa svarUpa. 'samayasAra' svarUpa. dravyakarma, bhAvakarma, nokarma rahita zuddhAtmA e padArthanuM svarUpa che. eno bodha eTale evo huM evo anubhava prApta thAya tene samyajJAna gaNavAmAM AvyuM che.' dharmaja jemano nivAsa che, teo hA te bhUmikAmAM AvyA nathI.' eTale ke emane evo koI padArthano bodha che ane samyajJAna che ema nathI. temane amuka tejomayAdinuM darzana che.' emane koI dhyAna..... pachI zuM che ke kAMI ne kAMI to kAMIka karatA hoya emAM dhyAna-dhyAnanI prakriyAmAM caDyA hoya, kaSAyanI maMdatA vizeSa hoya to ema kahe ke bhAI mane Ama thayuM. mane Ama thayuM che. mane Ama thayuM che. e loko ene sAkSAtkAra mAne che ke divyajyotinA darzana thayA. bahu teja hatuM. eTaluM badhuM teja... teja... teja... varNana na karI zakAya evuM teja ! e koI AtmAnuM jJAna nathI, e koI pa2mAtmA saMbaMdhInuM jJAna nathI. ... mumukSu :- zrImadjIne kevI rIte khabara hatI emane Ama che... pUjya bhAIzrI :- kyAMka maLyA lAge che. pUrvabhavamAM maLyA lAge che. A koI moTI uMmaranA haze. kAraNe ke emanuM A 25muM varSa che. eTale koI . 40-50 varSa pahelAMno koI samAgama hoya, 50-60 varSa pahelAMno, evuM lAge che. nahitara ghaNI vAta lakhI che ATalI badhI vAta lakhI... pelAne to kAMI khabara paNa nathI. mumukSu :- maLyA hoya ane jJAnamAM AvyuM hoya, zrImad' pote ene maLyA hoya ane jJAnamAM AvyuM hoya. pUjya bhAIzrI :- maLyA nathI. kemake... mumukSu :- gayA janmamAM. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 patrAMka-30pa pUjya bhAIzrI :- gayA janmamAM to saMparka che, e to dekhAya Ave che. nahitara ATaluM badhuM na lakhe. tathApi yathArtha bodhapUrvaka nathI." evuM che paNa yathArtha bodhapUrvaka nathI. darzanAdi karatAM yathArtha bodha zreSTha padArtha che. samyaphajJAna che e to UMcI vAta che. Ane koI riddhi, siddhi, labdhi kAMI hoya e kAMI moTI vAta nathI. zAstrakAra to ema kahe che ke, jene Atmaupalabdhi thaI, upalabdhimAM labdhi' zabda che ne ? Atma upalabdhi thaI, Atmolabdhi, enI pAse tamAma riddhi, siddhi, labdhi enA caraNamAM ALoTe che. sAmuM joto nathI. eTalI enI UMcI koTI lIdhI che. mumukSu :- "zrImajI' jemAM jeTalI zakti AtmAnI hatI enI 25 TakA paNa bahAra AvI hoya evuM nathI lAgatuM. hajI ghaNI zakti hatI. pUjya bhAIzrI :- ghaNI zakti hatI. e to "gurudeva' kahetA ne ! chellA seMkaDo varSamAM Avo puruSa thayo nathI. gRhasthAzramamAM ! munirAjanI vAta judI che. bAkI chellA seMkaDo varSamAM gRhasthAzramamAM Avo puruSa thayo nathI ! ema kahetA. mumukSu - dharmajavALAnuM varNana tyAM beThA kare che. pUjya bhAIzrI - ghaNI zakti hatI emAM kAMI savAla nathI. e to AvA mahApuruSa che paNa ApaNA mumukSuo hobALe che ghaNIvAra. Ama bole, zrImadda ne A khabara paDe nahi, zvetAMbara-digaMbaranuM kIdhuM nahi, phalANuM karyuM nahi. chAnomAno besa ne, bhAI ! enI pAse tAruM kAMI bUtuM nathI. pote mAInasamAM Ubho hoya ane mahApuruSanI game tema vAto kare. svaccheda ghaNo thaI jAya che. thoDuM be copaDI vAMce, pyAlo phATI jAya. vAta to be copaDInuM jJAna thoDuMghaNuM yAda hoya eTaluM hoya che emAM kAMI lAMbuM ThekANuM nathI hotuM. zuM kahe che ? ke "darzanAdi karatAM yathArtha bodha zreSTha padArtha che. A vAta jaNAvavAno hetu e che ke koI paNa jAtanI kalpanAthI tame nirNaya karatAM nivRtta thAo.' AmAM koI bIjI kalpanA karatA nahi). ame tamane tyAM mokalIe chIe mATe koI bIjI kalpanAmAM tame caDI jatA nahi. evI rIte pAchI enI mahimAmAM nahi AvatA tame. tamane amuka kAraNasara mokalIe chIe, maryAdita prayojana mATe mokalIe chIe eTalI maryAdAmAM ja tame e prayojana samajo, ema kahevuM che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 cajahRdaya bhAga-5 upara je kalpanA zabda vAparavAmAM Avyo che te evA arthamAM che ke." ema karIne avataraNa cilamAM je kahevuM che e khulAso kare che. ame tamane te samAgamanI sammati ApavAthI te samAgamIo "vastuzAnanA saMbaMdhamAM je kaMI prarUpe che...kemake evI koI vAta karaze. vastujJAnanA saMbaMdhamAM kAMI nirUpaNa kare athavA bodha che, temaja amArI mAnyatA paNa che. evuM jo ke tame mAnI letA nahi, ema kahevuM che. kemake ene samyakajJAna nathI. arthAta jene ame sahu kahIe chIe te, paNa ame hAla mauna rahetA hovAthI temanA samAgamathI te jJAnano bodha tamane meLavavA IcchIe chIe." evuM paNa tame mAnI letA nahi. be vAta nahi mAnatA. eka to e padArthajJAna saMbaMdhI vAta kare to padArthadarzana e lokone nahi hovAthI e viSayamAM paNa amArI mAnyatA evI che ema tame samajI nahi letA ke eNe kahyuM evuM (ame mAnIe chIe. tamane eTalA mATe mokalyA che ke amArI mAnyatA sarakhI che, ema nathI. vaLI, ame jene sat kahIe chIe eTale ame jene AtmAnuM mULa svarUpa kahIe chIe te jJAnano bodha, te sanA jJAnano bodha tenA samAgamathI tamane karAvavA mATe amAruM atyAre maunapaNuM che mATe tamane tyAM mokalyA che evI paNa tame kalpanA nahi karatA, evo tame vicAra nahi karatA. tamane mokalyA che e lokonI saraLatA jovA, e lokonA vinayAdi guNa jovA, e lokonI bhakti vagere jovA mATe mokalIe chIe. e lokonI je lolupatA ochI che, vyavahAranI aMdara khANI-pINI jIvananI aMdara... e badhuM jovA mokalIe chIe ke juo ! hajI AvA loko hoya che. je tamAre zIkhavA jevuM che evA loko che. jarAka jaI Avo tame, ema karIne mokalyA che. ghaNuM mArgadarzana ApyuM che. dharmajavAsIonA saMbaMdhamAM hajI eka koI vistAravALo patra paNa che, AgaLa Avavo joIe. eka patra che. emAM ghaNo vistAra karyo che. 305 (patra pUro) thayo. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-306 31 patrAMka-306 morabI, kArataka vada 7, ravi, 1948 OM brahma samAdhi zrI subhAgya premasamAdhi viSe varte che. apragaTa satu. A 306. eka TukaDo che khAlI. "aMbAlAlabhAIne khAlI posTakArDanI aMdara eka TukaDo lakhIne mokalI dIdho che. "aMbAlAlabhAI upara dhyAna vadhAre kheMcyuM che. avAranavAra "sobhAgabhAIno samAgama karavAnuM, "sobhAgabhAI" pratye Adara rAkhavAnuM, vinaya rAkhavAnuM, emanI sevA karavAnuM dhyAna "aMbAlAlabhAIne kheMcyuM che emaNe. chelle chelle paNa khaMbhAta' patra lakhIne "sobhAgabhAInA dehAMta vakhate paNa emane tyAM mokalyA che. emanI dehanI chellI sthiti che tame tyAM jAva ane enI sevAmAM rokAva. "sAyalA' mokalyA) sobhAgabhAInA dehAMta vakhate "aMbAlAlabhAI upasthita hatA. mumukSa - ATaluM chatAM potAne javAno bhAva na Avyo, vikalpa na Avyo. pUjya bhAIzrI :- nA, emaNe to kAma karI lIdhuM hatuM. mumukSu :- tyAM jaIne rahevAno vikalpa nathI Avyo. pUjya bhAIzrI :- nahi. thoDA divasa pahelAM e jaIne AvyA che. aDhAreka divasa pahelAM "sAyalA' gayA che ane emane "iDara" laI gayA che. "iDara". emane je rahasyabhUta viSaya je kaheto hato e kahyo che. kathananI emAM mukhyatA nathI. darzAvavAnI rItanIpaddhatinI emAM mukhyatA che. vAta eTalI badhI gupta nathI. je paramatattvano viSaya che, eno je upAya che e vAta eTalI badhI atyAre gupta nathI. adhyAtma viSaya gurudeve ghaNo kholyo che. paNa sAme eTalI ja taiyArIvALo jIva ke kahetA pakaDe, eTalI taiyArI hoya) ane e taiyArI hoya tyAre ja e kahevAnI paddhati che).... viSaya pratyakSatAno che thoDo. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hara rAjahRdaya bhAga-5 e vastu pratyakSa che ane sahaja pratyakSa che, anaMta pratyakSa che. jJAnalakSaNa che e to AMzika pratyakSa che ane enA uparathI je pratyakSa taurathI pratyakSapaNe pratyakSa vastune pratyakSapaNe grahaNa karavuM e je paddhati che e pakaDAya che. sAme pakaDavAnI. yogyatA che ane ahIMyAM pakaDAvavAnI yogyatA che. evo e meLa che. evI koI vAta tyAM banI che ane emane potAne svAnubhava thaI gayo che. eTale enA anaMta bhava to toDI nAkhyA. have zuM ? have rUbarU jaIne vizeSa to koI kAma karavAnuM che nahi. emane potAne khyAla AvI gayo ke have A jIvane vAMdho nathI. ene vepAra karavAnI je mUDI joIe e maLI gaI che. have A to Abhe pATuM mAraze. je Capacity AvavI joIe e AvI gaI che eTale) have mokSamArgamAM A jIva AgaLa vadhI jaze. eTale enuM koI maraNa bagaDavAno prazna nathI. e to aMbAlAlabhAI gayA che, "aMbAlAlabhAIne khyAla nathI ATalo badho ke hamaNA thoDA divasa pahelAM zuM prasaMga banyo che. eTale e ene chello divasa che tyAre smaraNa karAvavA jAya che. dharma saMbhaLAvA jAya che. to "sobhAgabhAI) izAro karIne nA pADe che, kAMI saMbhaLAvAnI jarUra nathI. mAruM lakSa barAbara che, mAro upayoga barAbara che, mane vikSepa paDe che. kAMI vAta karo nahi, tamArI bAju mAruM lakSa doro nahi. mAruM AtmA bAju barAbara lakSa che. nA pADI dIdhI. mumukSu :- bahu sAcI Line che. pUjya bhAIzrI :- "aMbAlAlabhAI ne khyAla nathI ke enI aMdaranI zuM sthiti che. ene nA pADI dIdhI. eTale pachI javAno to kAMI prazna nahoto. e vakhate to. ene enuM ja kAma karavA devAno prazna hato. jAya to UlaTAnuM lakSa bahAra kheMcAya. mumukSu - e vAta pUratI che.' pUjya bhAIzrI - bahu vicakSaNa hatA. pote bahu vicakSaNa hatA. ghaNA vicakSaNa hatA. A jIvane atyAre zuM jarUra che ? e to emanuM jJAna je kAma karyuM che e koI aMdAja bahArano viSaya che. eTaluM badhuM jabarajasta kAma karyuM che. ahIMyAM dhyAna kheMcyuM che. mathALuM eTaluM bAMdhyuM che. brahma samAdhi OM paNa zuddhAtmAno vAcaka che. brahma' zabda paNa zuddhAtmAno vAcaka che ane emAM je lInatA che enuM nAma samAdhi che. mathALAmAM svarUpalInatAnuM smaraNa karyuM che. pachI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka 306 33 'sobhAgabhAI'nI yogyatAno nirdeza karyo che ke zrI subhAgya premasamAdhi viSe varte che.' emane satno mahimA ghaNo Avelo che evI emanI dazA che. ATaluM kahI, dIdhuM. satno ghaNo mahimA jemano varte che. premasamAdhino artha e che ke ene sat pratye atyaMta... atyaMta.... atyaMta mahimA varte che. joke vAtsalyanuM mULa kAraNa A che ke potAne paramasatno atyaMta mahimA che, bIjA jIvane e mArge AvavuM che; to ene potAnA koIpaNa sagA-saMbaMdhI karatA vadhumAM vadhu prema AvyA vagara rahe nahi. A cokhkhuM cokhkho hisAba che. prazna :- kuTuMba karatA ? samAdhAna :- koIpaNa karatA. kuTuMba to kahevAmAtra. koIpaNa karatA. jene potAne sat pratye paramaprema che, 52ma mahimA che ene e ja lAinamAM AvavAne utsuka che, e ja lAinamAM AvavA mATe je rAjI thayo che, khuzI thayo che, icchAvAna thayo che enA pratye atyaMta prema AvI jAya, atyaMta vAtsalya Ave ja che. bahu kudaratI vastu che. evuM na thAya to akudaratI che. nahitara A ekadama kudaratI vastu che. mumukSu :- likhitaMga 'apragaTa sat' pUjya bhAIzrI :- hA ! likhitaMga apragaTa sat mumukSu :- je vastu meLavavA so varasa pahelAM vana-jaMgalamAM rakhaDavuM paDatuM enAthI hajAra gaNI vastu gurudeve' gharabeThA ApI. pUjya bhAIzrI :- emAM to kAMI savAla nathI. vAta ghaNI spaSTa che. pragaTa bahAra AvI che. ahIM sudhI rAkhIe. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-307 ANaMda, mAgazara suda 2, 1948 evuM che parama satya tenuM ame dhyAna karIe chIe. bhagavatane sarva samarpaNa karyA sivAya A kALamAM jIvanuM che dehAbhimAna maTavuM saMbhavatuM nathI. mATe ame sanAtana dharmarUpa parama satya tenuM niraMtara dhyAna karIe chIe. je satyanuM dhyAna kare che, te satya hoya che. tA. 13-11-1989, pravacana naM. 84 patraka - 307 thI 311 emano (kRpALudevano) 1924mAM kArataka suda punamano janmadivasa che. 2046 thayA ne. 122 varSa thayA. "morabI pAsenA nAnA gAmaDA "vavANiyAmAM janma thayelo. pUrvanA ArAdhaka puruSa hatA. pAchA ahIMyAM manuSyapaNe AvyA che. koI alaukika ughADa laIne AvelA che. sAmAnya manuSyane eTalo ughADa nathI hoto. sAta varSanI uMmare jAtismaraNanuM jJAna thayuM che. 12-14 varSanI uMmarathI suvicAraNA pragaTa thaI che-AtmadharmanI vicAraNA pragaTa thaI che. zatAvadhAna Adi jyotiSa vagerenA aneka prakAranA kSayopazama viziSTa jJAnadhArI hovA chatAM lokasaMjJAnuM AvaraNa AtmAne na Ave eTalA khAtara e badhA camatkAra jevA dekhAtA bahAranA) prakArane bAjue mUkI dIdhA ane ekadama AtmArthe jIvana zarU karyuM. 18 varSe zatAvadhAna vagere e badhuM choDI dIdhuM hatuM. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-307 35 tyArapachI 23 varSathI ekadama AtmArthanI dazAvizeSa svarUpa ciMtavana, svarUpa gholanavALI thaI che emanI. jene laganI lAgI che ema kahI zakAya. 23 varSathI e dazA atyaMta spaSTa emanA potAnA ja patrothI prasiddha thAya che. 1947 eTale navvANuM varSa pahelAM samyagdarzanane pAmyA che. 2046 cAle che. 1947mAM samyagdarzanazuddha samyagdarzana prakAzita thayuM-pragaTa thayuM. ane jemanA mAtra patro rahyA che, akSaradeha jene kahevAmAM Ave che, enAthI emanA bhAvano paricaya thAya che, bhAvanI oLakhANa paDe che. emanI dazA emaNe ThekaThekANe potAnA patramAM varNavI che. ethI emanI dazA mokSamArganI zarUAta hovA chatAM paNa kevI prabaLa dazA hatI, e vAta AgaLanA ja patramAM Avaze. cAle che 307 paNa 313mAM e vAta che. trIjo peregrApha che. koI evA prakArano udaya che ke, apUrva vItarAgatA chatAM vepAra saMbaMdhI kaMIka pravartana karI zakIe chIe." apUrva vItarAgatA lakhI che. kemake have paDavAnA nathI. "tema ja bIjA paNa khAvApIvA vagerenAM pravartana mAMDa mAMDa karI zakIe chIe. mAMDa mAMDa karI zake che. khAvuM bojo lAge. mANasa AhAra vakhate svAda levA TANe badhuM bhUlI jAya che. bhUkha lAgI hoya, azAtA vedanIne zAMta karavI hoya ane chatAMya svAda levo hoya, be vAta bhegI thaI jAya. bhUlI jAya che mANasa, huM AtmA chuM e vAta bhUlI jAya che. mAtra dehadhArI chuM. dehAdhyAsa eTalo badho che ke AtmA chuM e bhUlI jAya che. ahIMyAM kahe che ke mAMDa mAMDa pravRtti karI zakIe chIe. "mana kyAMya virAma pAmatuM nathI..... e badhI dazAnuM emaNe ThAma ThAma potAnA patromAM varNana karyuM che. ane jemanA A vacanone lIdhe aneka aneka hajAro jaina, jainetaronuM lakSa badalANuM che, saMpradAyabuddhi chUTI che ane apUrva puruSa che, apUrva kahenArA che, apUrva emanA vacano che evo mahimA aneka aneka jIvone Avyo che. A so varSanI aMdara ghaNA to cAlyA gayA haze. aneka jIvo, hajAro jIvo ajainamAMthI jaina thayA che. jemanA vacanamAtrathI ajainamAMthI jaina thayA che. evo emano vacana atizaya paNa kahevAnI jarUra nathI. batAvavAnI jarUra nathI evo vacana atizaya A graMthane viSe spaSTa che. sAdhAraNa lekhakanA evA vacano maLe nahi evA mahApuruSano Aje janma divasa che. emanI sAdhanA-emanI ArAdhanAnuM smaraNa karavAno A avasara che. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 rAjahRdaya bhAga-5 cAlato viSaya che. zrImad rAjacaMdra' graMtha patrAMka 307, pAnuM 309. 'ANaMda' AvI gayA che mAgazara suda bIje patra lakhelo che. vacamAM morabI'thI eka lITIno 306 naMba2no eka patra che, 'vANiyA'thI ravAnA thayA pachI (lakhelo che). tyAM ATheka divasa rokAIne muMbaI' jatA vacce 'ANaMda' rokANA che. "ANaMdathI 'sobhAgabhAI'ne patra lakhe che. eka ja patra che 'ANaMda'no, pachI badhA patro muMbaI'thI zarU thAya che. '(evuM je) parama satya tenuM ame dhyAna karIe chIe.' A mathALuM pharIne emaNe doharAvyuM che. AgaLa 302mAM je sobhAgabhAI" uparano maMtra che, emAM mathALuM bAMdhyuM che), satyaM paraM dhIra. enuM bhASAMtara che ke, '(evuM je) parama satya tenuM ame dhyAna karIe chIe.' eTale ke nija paramAtma tattvanuM (dhyAna karIe chIe). jemAM anaMtajJAna, anaMtasukha Adi sAmarthya raheluM che, vidyamAna che, mojUda che. sattAno artha e che. atyAre che, evo jenI sattAno zraddhAne, zAnane ane cAritrane AdhAra Ave che, cAritrane ahIMyAM dhyAna kahe che. zraddhAne samyakdarzana kahe che, jJAnane samyaggAna kahevAmAM Ave che. tenuM ame dhyAna karIe chIe.' bhagavatane sarva samarpaNa karyA sivAya A kALamAM jIvanuM dehAbhimAna maTatuM saMbhavatuM nathI.' jIva svarUpe karIne sarvotkRSTa mahAna padArtha hovAthI badhe ja potAnI mukhyatA cAhe che. svarUpane bhUle che eTale zarIrathI enI zarUAta thAya che. dehAbhimAna-dehAbhyAsa. badhe ja mukhya, dehanI mukhyatA. AbarU-kIrtinI mukhyatA. e vastu thaI paDI che. guNanA badale avaguNa pragaTa thayelA che), pote mahAna che paNa anya dravya ane anya bhAvamAM ahapaNuM kare che tethI ene abhimAna kahevAmAM Ave che ane avaguNa kahevAmAM Ave che. evuM ja ahamupaNuM potAnI sattAne viSe karavAmAM Ave, potAnA aizvaryane viSe karavAmAM Ave to e samyagdarzana Adi guNa che, mahAna guNa che. eTale ema kahe che ke, mahimA karavo to bhagavatsvarUpa AtmAno karavo. anyamatamAM ema lAgu paDe bhagavat eTale koI bIjA paramezvara. to kahe che ke badhuM bhagavAnane arpaNa karI do eTale namratA pUrepUrI AvI jaze. ahIMyAM ema nathI. ahIMyAM deva-guru-zAstra ane satpuruSa pratye parama vinayabhAva utpanna thAya tyAre jIvane namratA ghaNI Ave che. paNa e deva-guru-zAstra ane satpuruSa evA paramAtma Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-307 37 svarUpane dekhADe che. darzAve che ke tuM sarvathI mahAna cho. traNa lokano nAtha ja tuM cho. evo mahimAvaMta padArtha darzAve che. eno mahimA karavo eno artha bhagavatune sarva samarpaNa karyuM, karavuM apekSAe bahAramAM deva-guru-zAstra ane sanduruSa e bhagavat eTale pUjya puruSo che, pUjya AtmAo che - enA parama vinayane sarva samarpaNa kahe che. evuM thayA vinA A kALamAM... A kALamAM athavA sarva kALamAM jIvanuM dehAbhimAna maTavuM saMbhavatuM nathI. evo eno artha che. anyamatI potAnI rIte artha kADhe paNa kharekhara eno evo artha nIkaLe che. mATe ame sanAtana dharmarUpa parama satya tenuM niraMtara dhyAna karIe chIe. have satyamAMthI dharma kADhyo. kemake dharma satyasvarUpa che, satya che e dharmasvarUpa che. eTale ema kahe che. ane te sanAtana-traNe kALe je ekarUpa che, traNe kALe paramanirdoSa che, paramapavitra che. jevo AtmA che tevA ja pariNAma svarUpa che. sanAtana eTale traNe kALe levuM. sanAtana dharma (kahIne) koI vADo na lIdho, koI saMpradAyanuM nAma nathI lIdhuM. sanAtana dharmarUpa paramasatyanuM niraMtara sevana karIe chIe. gurudeva' vADAbaMdhIthI bahu nArAja hatA ane jarApaNa vADAmAM na paDavuM ema hatuM) eTale zarUAtamAM "svAdhyAya maMdira mAM sanAtana dharmanuM Title lagADeluM hatuM. tamane to khabara haze. sanAtana dharma lakhAyelo tyAM. jaina dharma evuM nahotA lakhatA, digaMbara evuM nahotA lakhatA. sanAtana zabdano prayoga karatA hatA. pachI joyuM ke A goLagoLa rahevAmAM badhA potAnA dharmane sanAtana kahe che. mATe phoDa pADIne mukhya karyuM ke amArI spaSTa mAnyatA digaMbara saMpradAyamAM je AcAryo thayA emano je kathAnuyoga, emano karuNAnuyoga, emano caraNAnuyoga e badhuM amane mAnya che. e rIte saMpradAyabuddhimAM nahi rahIne e vAta spaSTa karI. "ame sanAtana dharmarUpa parama satya tenuM niraMtara dhyAna karIe chIe. aMdaramAMthI lakSa ane pariNati niraMtara rahe che, e dhyAna chUTatuM nathI athavA dharmadhyAna sadA niraMtara rahe che. dharmadhyAna vagarano koI samaya jato nathI. je satyanuM dhyAna kare che, te satya hoya che je satya svarUpanuM dhyAna kare che e pote AtmA ja satya che. enA pariNAma satya che eTale e AtmA ja satya che. jema corI kare che, jenI paryAyamAM corIno bhAva che te cora che. ema jene satyadharmanuM pariNamana che e AtmA Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 cajahadaya bhAga-5 ja satya che, e satya hoya che. prazna :- satya atyAre pragaTa mAnavuM ke apragaTa mAnavuM ? apekSAe. samAdhAna :- emane to pragaTa thatuM hatuM. prazna :- atyAre vartamAnamAM satya pragaTa mAnavuM ke apragaTa mAnavuM? samAdhAna :- satya to AtmAnuM svarUpa che. satya AtmAnuM svarUpa che e svasammukhavALAne to pragaTa ja lAge che. je enI sanmukha thAya che e to potAnA satyasvarUpane pragaTapaNe jove che. e to kahe che ke satya to pragaTa ja che. apragaTa-apragaTa kema loko kahe che? amane samajAtuM nathI. jene nathI dekhAtuM e ema kahe che ke satya to apragaTa che. amane dekhADo, pragaTa karIne amane dekhADo. e ubhukha Ubho che, moDhuM pheravIne Ubho che to kahe che ke mane pragaTa nathI. je sanmukha thAya che e kahe che ke satya to pragaTa ja che. e kedI DhaMkAyeluM hatuM ? ene AvaraNa kedI hatuM? e to trikALa nirAvaraNasvarUpa che. ene to satya pragaTa ja che. ema che. prazna :- bhagavatane sarva samarpaNa karyA sivAya kahyuM che, to sarva samarpaNa eTale? samAdhAna :- sarva samarpaNa eTale pUrepUro mahimA, saMpUrNa mahimA. arpaNatA, samarpaNatA konA pratye thAya che ? ke jeno mahimA Ave enA pratye samarpaNa thAya che ne ? aMdaramAM potAnuM bhagavatsvarUpa che. e paripUrNa mahimAvaMta che. bihAramAM devaguruzAstra ane satyaruSa jeno yoga hoya enA pratye sarvasamarpaNabuddhi thAya che, Ave che ema kahevuM che. tyAre dehAbhimAna maTe che. tyAre ene anya dravya ane anya bhAvamAM ahamRddhino tyAga thAya che. e sivAya ahamubuddhi choDI chUTatI nathI. ahapaNuM thaI jAya. choDavuM hoya e kahe ke choDavA lAyaka che. abhimAna karavA lAyaka nathI, mamatA karavA lAyaka nathI paNa chUTe nahi. chUTe (to) A eka ja prakAre chUTesamarpaNa kare tyAre. prazna :- vairAgyathI na chUTe ? samAdhAna :- nA, tyAga-vairAgyathI na chUTe. e mAruM choDavuM ema kahe meM mArA rUpiyAnuM dAna dIdhuM, meM mAro saMyoga hato eno meM tyAga karyo. pUrvakarmanuM phaLa mane phaLa AvyuM hatuM topaNa meM eno tyAga karyo. mane maLyuM hatuM topaNa eno meM tyAga Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 patrAMka-307 karyo. mumukSu - pahelAM adhikAra sAbita kare che pachI tyAga kare che. pUjya bhAIzrI :- adhikAra rAkhIne tyAga kare che. tyAga karyo ane adhikAra rAkhyo, enA jevuM che. gurudevazrI birAjamAna hatA tyAre ApaNA svAdhyAyamAM eka vakhata carcA cAlI hatI. e vakhate dara ravivAre ApaNe badhA ahIMthI mumukSu bhAIo sonagaDha jatA. je grahaNa karavuM joIe e grahaNa na thAya to pachI tyAM rahe ke tyAM jAya eno koI artha sarato nathI. je upadeza gurudevazrIno che e grahaNa na kare to tyAM javAno ke tyAM rahevAno koI artha sarato nathI. eka bhAIe pUchyuM ke dara ravivAre basanuM bhADuM kharcIne, paisA kharcIne tyAM jaIe topaNa enI kAMI kimata nahIM ? paisA khacya enI kevI kimata AvI ! zuM kahyuM? praznamAM zuM vAta hatI ? ke dara ravivAre paisA kharcIne tyAM jaIe ane enI kAMI kimata ja nahi ? basa ! eTale paisA kharmA enA upara vajana jAya che. e mArA paisA hatA. enAmAM A kAraNe kharmA, enI tame kimata AMkatA nathI ? evo khyAla na rahe ke bhalene tyAM jAya che. mumukSu :- paisA kharcIne "gurudeva" upara upakAra karyo. pUjya bhAIzrI :- bhAva to zIkhaDAvavo paDato nathI, Avo bhAva kAMI zIkhaDAvavo paDato nathI. sUkSmatAthI tapAsavAmAM Ave to pote je kAMI samarpaNa kare che e eNe samarpaNa ja karyuM nathI. mahimA to e cIjano rAkhyo che to enI arpaNato kyAM thaI ? ene arpaNatA nathI thatI. arpaNa karyuM topaNa eNe arpaNa karyuM nathI enA jevuM che. e carcA vAMcanamAM cAlI hatI, ghaNA vakhata pahelAM e carcA cAlI hatI. e rIte ahIMyAM sobhAgabhAIne saMkSepanI aMdara svarUpadhyAna upara, svarUpanA mahimA upara lakSa kheMcyuM che. pote paNa samAgamamAM che eTale e paNa lakSa ADakatarI rIte kheMcyuM che. potA upara sIdhuM na Ave eTale ADakatarI rIte kheMcyuM che. pachI mAgazara sudamAM ja "muMbaI pahoMcyA che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 cajaya bhAga-5 patrAMka-308 muMbaI, mAgazara sudi 14, bhoma, 1948 % sat zrI sahaja samAdhi - atra samAdhi che. smRti rahe che, tathApi nirUpAyatA varte che. asaMgavRtti hovAthI aNumAtra upAdhi sahana thaI zake tevI dazA nathI. toya sahana karIe chIe. satsaMgI parvatane nAme jemanuM nAma che temane yathAyogya. banne jaNA vicAra karI vastune pharI pharIne samajo; manathI karelo nizcaya sAkSAt nizcaya mAnazo nahIMzAnIthI thayelo nizcaya jANIne pravartavAmAM kalyANa che. pachI jema bhAvi. sudhAne viSe amane saMdeha nathI. tame tenuM svarUpa samajo, ane tyAre ja phaLa che. praNAma pahoMce. suda caudazano patra pahelAM sobhAgabhAI uparano che. tyArapachIno amAsano patra paNa "sobhAgabhAI uparano che. atra samAdhi che. smRti rahe che, tathApi nirUpAyatA varte che. atre samAdhi che, smRti varte che tathApi nirUpAyatA varte che eTale ke smaraNa Ave to paNa vismaraNa karavA jevuM thAya che. "asaMgavRtti hovAthI azumAtra upAdhi sahana thaI zake tevI dazA nathI, toya sahana karIe chIe.' sahana karIe chIe. eka vikalpa (Ave) e paNa duHkhadAyaka che e AmAMthI nIkaLe che. upAdhi eTale vikalpa karavo, koI bAbatamAM patra lakhavo. smRti rahe che, vikalpamAM jora to nathI paNa vikalpanuM duHkha che-e sahana karatAM karatAM A badhI pravRtti karIe chIe. jeTalA upAdhirUpa kAryo (che) e rUpa vikalpo, e vikalpanuM duHkha sahana karIne Ama Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 patrAMka-308 ne Ama calAvIe chIe. asaMgavRtti hovAthI." evI asaMgavRtti che ke "aNumAtra upAdhi sahana thaI zake tevI dazA nathI, thoDIka paNa upAdhi-bojo upADavAnuM amArAthI banI zake evuM nathI paNa parANe parANe sahana karIe chIe. evI dazA lIdhI che. je vyavahAramAM UbhA che, je vyavahAranA kAryonI upAdhi che-e badhI upAdhi che. loko ema mAne che ke vepAra karavo e pharaja che, bIjA badhA sAMsArika kAryo gRhasthone karavA te tenI pharaja che. A kahe che ke amane upAdhi che ane na sahana thAya evI upAdhi che. thoDuM paNa, AMkha pAse ghaNuM upADavAnI vAta to ekabAju rahI paNa poTalA bharI bharIne majUrI karAvavA jevI vAta che. mATI upADAve che TopalA bharI bharIne ? e AMkha pAse eTale jJAtAdartha evuM je jJAnanetra-upAdhirahita bhAva che enI pAse upAdhi karAvavI che. mumukSu :- yamanA dUta kahe che. pUjya bhAIzrI :- hA, yamanA dUta jevuM che. "upayoga bahAra nIkalA kI yamakA dUta samajo.' evI badhAnI dazA hoya che, mokSamArgamAM jJAnIonI evI dazA che emane upAdhi karavI pAlavatI nathI, poSAtI nathI. tethI jJAnIne ochAmAM ochI upAdhi thAya, e jene oLakhe che e evuM thoDuM lakSa rAkhe che. mumukSu - pharIthI. pUjya bhAIzrI :- eTale che ke jJAnIne upAdhi na karavI paDe enI kALajI rAkhavAnuM paNa je emanA saMparkamAM hoya ene evo bhAva thAya che ke, A upAdhi karI zakatA nathI, upAdhi AnAthI sahana thatI nathI, to emane upAdhi na hoya evuM kAMIka rAkhIe, upAdhi na karavI paDe ema karIe. eTale enA kAma pote karI le. e kAraNa che enI aMdara. satsaMgI parvatane nAme jemanuM nAma che temane yathAyogya. A DuMgarabhAI karIne emanA paricayame emanA mitra hatA emane yAdI ApI che. banne jaNA vicAra karI vastune pharI pharIne samajo.' tame baMne mitro cho. vastunuM svarUpa samajo. pharI pharIne vicAra karIne vastunuM svarUpa samajo. aMdhazraddhAe koI IzvarakartApaNuM, koI riddhisiddhi ke yogalabdhi AmAM tame paDo nahi. vastunuM svarUpa samajo. pharI pharIne vicAra Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-5 42 karIne vastunA svarUpane samajo. manathI karelo nizcaya sAkSAt nizcaya mAnazo nahIM.' AtmA je atIndriya padArtha che e atIndriya padArthano nizcaya atIndriya jJAna lakSaNathI ane atIndriya pariNAmathI thAya, spaSTa anubhavAMze pratIti lIdhI che. ane jJAna lakSaNa e paNa sAmAnya lIdhuM che, indriyajJAna nathI lIdhuM. eTale manathI karelo nizcaya te sAkSAt nizcaya eTale sAco nizcaya nahi mAnatA. e kalpanA che ema samajo). jJAnIthI thayelo nizcaya jANIne pravartavAmAM kalyANa che.' satpuruSathI samajAya ane satpuruSa potAnA nirNayamAM sAkSI pUre ke Ama ja satpuruSa kahe che, evA pariNAmathI je nizcaya thAya ene nizcaya jANIne pravartavAmAM kalyANa che. nahIMtara akalyANa che. kalyANa to nathI paNa akalyANa che. kAraNa ke kalpanA thAya che. AtmasvarUpano viSayamAM je kalpanA thAya che e eka viparyAsa che athavA darzanamohanI vRddhi thavAnuM tyAMthI zarU thaI jAya che. e nizcaya dRDha thAya tyAre darzanamoha tIvra thaI jAya che. khAsa karIne je mumukSujIva svarUpano vicAra kare che--AtmasvarUpano vicAra kare che enA mATe A eka bahu javAbadArIvALuM kArya che, ghaNI javAbadArIvALuM kArya che. kemake Ave che AtmAno nizcaya karavA mATe, manathI vAMcIne vicArIne-zravaNa karIne AtmAno nizcaya meM karyo che ema mAnI lye che. ahIMyAM ema kahe che ke, evo manathI karelo nizcaya-kharo nizcaya-sAkSAta nizcaya eTale kharo nizcaya ene tame nahi mAnatA, nahi samajatA. nahitara akalyANa thaI jaze. kalyANa to eka bAju rahyuM paNa akalyANa thaI jaze. evI paristhiti Avaze. AmAM to pote bhASA jarA mRdu rAkhatA hatA ke, kalyANa nathI emAM. jJAnIthI thayelo nizcaya jANIne pravartavuM emAM kalyANa che. eTale je vidyamAna jJAnI che enI sAthe meLa khAya che ke nahi enI jarA khAtarI karI levI athavA e rIte pratIti AvI jaze ke jJAnI Ama ja kahevA mAMge che. A (svarUpa) nizcaya saMbaMdhamAM jarAka dhyAna doryuM che. kemake sAmAnya rIte to mANasa zuM kare ? manathI ja nizcaya kare. vAMcana, vicAra, zravaNa emAM zuM kare ? manathI ja mANasa nizcaya kare. ahIMyAM kahe che ke, manathI karelo nizcaya ene sAco nizcaya-sAkSAta nizcaya nahi mAnatA. jJAnIthI thayelo Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-308 43 nizcaya (eTale) jJAnI saMmata kare che tArA nizcayane ? tArI vAtane saMmata kare che to e nizcaya barAbara che enAthI kalyANa thaze. nahitara kalyANa nahi thAya, kalpanAe caDI jaIza. mumukSu :- vastunA baMdhAraNanI... pUjya bhAIzrI :- nahi. svarUpa nizcayanI vAta che. vastune pharI pharI samajo eTale vastunA svabhAvane samajo ema kahevuM che. baMdhAraNa emAM Apo Apa AvI jAya che, samAveza pAmI jAya che. paNa mAtra vastunA baMdhAraNa pUratI maryAdita vAta nathI. vastune pharI pharIthI vicArIne eTale vastunA svabhAvane samajo. AtmA je vastu dravyakarma, bhAvakarma, nokarma rahita padArtha che, svabhAvamayI vastu, jene "samayasAra' kahyo, ene samajo. maLa svarU5-atindriya padArthane samajo ane je rIte samajAya e rIte samajo. jJAnInI AjJAe jJAnI saMmata kare che. ke nahi ? jJAnIthI thayelo nizcaya e che ke nahi ? A emano e viSayamAM gUDhArtha che. ema kahIne ema kahevuM che ke, keTalAka jIvo zAstra vAMcIne ema samaje che ke ApaNI pAse zAstra che, ApaNI pAse samajavAno kSayopazama paNa che, saMjJI paMcendriya chIe, koI kudevAdine mAnatA nathI. vItarAga deva, guru, zAstrane mAnIe chIe. ApaNe vAMcI, vicArIne svarUpano nirNaya karI lezuM. ene ema kahe che ke, bhAI sapuruSathI thayelo nizcaya yathArtha che, emAM ja kalyANa che ema samajavuM. mumukSu - 144 mI gAthAmAM AvyuM, jJAnasvarUpI AtmAno nizcaya karavo. AmAM thoDo phera paDe che. jJAnIthI evo zabda lakhyo che. pUjya bhAIzrI :- nahi. emAM dravyazrata lIdhuM che ne ! jJAnInI vANI dravyakRta che, jJAnInI vANI che e dravyazrata che. Agamane ja dravyazruta kahevAya che evuM nathI, vANI je che e paNa dravyakRta che. e nimitta paDe che. pAmelA che e nimitta paDe che. vagara pAmelA nimitta paDatA nathI eTalo bheda pADavo che. dravyathata kahIne ema kahevuM che. jJAnInI vANI nimitta paDaze, ajJAnInI vANI nahi paDe ane ahIMyAM to zuM che ke jJAnIthI thayelo nizcaya eTale pratyakSa jJAnIthI thayelo nizcaya, enI AjJAe thayelo nizcaya, emaNe saMmata karelo nizcaya ene tuM nizcaya gaNaje. emanema te manathI ema nakkI karI lIdhuM ke mAro AtmA Avo che, anaMta jJAnasvarUpa che, Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cajahRdaya bhAga-5 anaMta sukhasvarUpa che. anaMta AnaMdasvarUpa che, eka che, abheda che, pAriNAmikabhAva dhruva apariNAmI (che). e manathI karelo nizcaya e kharekhara nizcaya nathI ema kahe che. mumukSu - A je zabdo Apa bolyA ke jJAnInA mukhethI AtmAnA svarUpane batADatI vakhate evA zabdo Ave. pUjya bhAIzrI :- hA, chatAM phera paDe che emAM. sarakhA dekhAya chatAM emAM phera paDe che. enI pAchaLa AtmabhAva che. jJAnInA zabdomAM nimittapaNe emano AtmabhAva che. emanA jJAnamAM AtmA pratyakSa che. ane bIjA evA ja zabdo kahe che paNa sAme kAMI che nahi-jJAnamAM kAMI nathI. AtmA nathI, kAMI nathI. eTalo badho phera che. mumukSu :- ... pUjya bhAIzrI :- nahitara pUchI levuM. ame mAnIe chIe ke pote ema mAne che ? ema pUchI jovuM ke che AtmA sAme ? jJAnamAM pratyakSa che ? to nA pADaze. hA nahi pADe. lagabhaga to hA nahi paDe ane hA pADe to bIjA be prazno pUcho eTale vAta pUrI thaI jaze. mumukSa - gurudevazrInuM pravacana, "gurudeva jyAre pravacana karatA te vANI ane bIjA je pravacana) karatA emAM phera paDI jato hato. pUjya bhAIzrI - paDe ja paDe. paDyA vagara rahe nahi. samajavAnI dRSTi joIe. phera to paDe ja. mumukSu :- ghaNAM sUkSma bheda che. ' pUjya bhAIzrI :- hA, bheda che. manathI karelo nizcaya tene yathArtha nizcaya nahi mAnatA. jJAnIthI thayelo nizcaya jANIne pravartavAmAM kalyANa che. jJAnIne khyAla AvI jAya che ke Ano nizcaya barAbara che. e saMmata kare che. barAbara kalyANa che. e saMmata na kare tyAM sudhI eNe potAnA nizcayane kharo nizcaya nahi mAnavo joIe. mumukSu :- jenI pAse bhAvakRta che enI pAse ja dravyazrata che. pUjya bhAIzrI - enI pAse ja dravyadbhuta che. bhAvakRta vinA dravyazruta kyAMthI kADhe ? jene bhAvakRta pragaTa thayuM nathI... zuddhopayoga che e bhAvakRta che. prathama zuddhopayoga thAya che e bhAvathuta pragaTa thayuM jene paMdaramI gAthAmAM jainazAsana kahyuM. sarva jainazAsana emAM samAI gayuM che. eka svAnubhavanI aMdara AkhuM jainazAsana Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 patrAMka-308 samAvI dIdhuM che. kemake bAra aMganI labdhi tyAM pragaTI che), kevaLajJAnanI labdhi pragaTI che). bAra aMga to kevaLajJAna pAse anaMtamAM bhAge che. parvatabhAI karIne DuMgarabhAI karIne che. e DuMgarabhAInI mAnyatA thoDIka bIjI rIte hatI ane A baMnene mitratA ghaNI hatI. eTale enuM valaNa-sobhAgabhAInuM valaNa ane asara saMgadoSathI hatI. emAMthI bahAra) kADhyA che. eTale A bhagavatu zabda ane A badhA zabda eTalA mATe vApare che. mumukSa :- jJAnI je rIte vAta kare che eno nirNaya to manathI ja kare ne ! pUjya bhAIzrI :- nahi. svarUpano nirNaya A karavo che. jJAnI je vAta kare che e AtmasvarUpanI kare che ane AtmasvarUpano je nirNaya te karelo nirNaya manathI. nathI, anubhavaze thayelo nirNaya che. gurudeve to lIdhuM ne ke, "rAgano aMze abhAva karIne karelo nirNaya' 'samayasAra) 144 mI gAthAnuM ja pravacana che. rAgano aMze abhAva karIne karelo nirNaya che ema spaSTa vAta karI che. Atmadharma vizeSAMka gujarAtImAM che ne emAM vacce nAkhyuM che. gujarAtImAM pAchaLa che ? chelle che. paraMtu nirNaya vakhate buddhipUrvakanA sarve vikalpo chUTI jatA nathI. svarUpamAM jAmI jato nathI eTale vikalpa cAle che. mananI pravRtti cAle che tyAranI vAta che. kemake nirNaya manathI thAya e uparachallI vAta che. nirNaya to manathI ja thAya ne. vicAranI bhUmikAmAM, vikalpanI bhUmikAmAM nirNaya thAya che to e vAtane sthApe che ke nirNaya vikhate buddhipUrvakanA sarve vikalpo chUTI jatA nathI. svarUpamAM jAmI jato nathI paNa, ahIMyAM paNa' karIne vAta lIdhI che. je vizeSa vAta che e ATalI che. paNa nirNaya kare che te vakhate paNa AtmAthI AtmAno nirNaya kare che." jJAnathI jJAnasvabhAvano nirNaya kare che. rAganI ADaza, rAganI mukhyatA, rAgano AdhAra choDIne jJAnAzano AdhAra laIne. jJAna to tyAM vedanasvarUpa che, jJAna to anubhavasvarUpa che, eno AdhAra laIne. jJAnathI jJAnano ema kahevAne badale AtmAthI AtmAno nirNaya kare che, ema kahe che. AtmAthI AtmAno nirNaya kare che, mana ane rAganI gauNatA kare che.' zuM kahyuM? mana ane rAganI gauNatA kare che. AtmAne adhika kare che.' eka eka zabda khyAlamAM. levA jevA che. ane rAgane gauNa kare che. rAga che kharo. vikalpa che kharo paNa ene Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 rAjaya bhAga-5 gauNa kare che. eTale ke...' A badhA vAkyono have artha kare che. eTaleke aMze rAgathI chUTIne...' vikalpa vakhate paNa aMze rAgathI chUTIne pote adhika thaIne. jJAna-anubhava badho zabda mUkI dIdho have. AtmA badho zabda mUkI dIdho. pote adhika thaIne. juo ! svayaM' zabda Avyo. pote adhika thaIne AtmAthI AtmAno nirNaya kare che.' Ane nirNaya kIdho. prazna :- samyagdarzana pahelAM ? samAdhAna :- hA, samyagdarzana pahelAM. pachI jyAre svarUpamAM jAmI jAya tyAre buddhipUrvakanA vikalpo chUTI jAya. buddhipUrvakanuM mananuM nimitta chUTI jAya ane cidrupamAM cidAnaMdamAM upayoga lIna thAya che. tyAre ene samyagdarzana ane svAnubhUti pragaTa thaI ema kahevAmAM Ave che. tyAre ene svarUpanuM dhyAna thayuM ema paNa kahevAmAM Ave che. e vakhate avinAbhAvIpaNe jevo siddha paramAtmAne paramAnaMda che enI jAtano AnaMdano aMza paNa anubhavagocara thAya che. e badhI vAta pachI eka sAthe bane che. e vAta AgaLa paNa pharIne pAchI laMbAvI che. 221mAM pAne. gurudeva'nA pravacanamAM to Repeatation Ave che ne? eTale zabdo phare che. e vAta pAchI laMbAve che. eka ja pravacana nAkhyuM che e A pravacana nAkhyuM che. AjathI 45 varSa pahelAM (saMvata) 2000 nI sAlamAM A pravacana lakhAyuM che. pUjya bahenazrInuM jhIleluM A pravacana che. samayasAra pravacano'nA pustakomAM A AvI gayeluM pravacana che, emAMthI lIdheluM che. mumukSu :- kusaMgamAMthI je rIte sobhAgabhAIne mukAvyA che (e adbhuta rIte mukAvyA che). pUjya bhAIzrI :- ane keTalA kunehathI ! moTI vAta e che. je koI vicAravA jevo viSaya che e e che ke kevA kunehathI ! jema bALakane moTuM kare to janmyuM hoya to ene teDatA na AvaDe ene teDavA na .. kAM hAtha-paga khaDI jAya kAM gaLuM paDI jAya. evuM kUNuM bALaka hoya che ne janme tyAre to ? ene kevI rIte moTuM kare che e to enI kaLA hoya che, enI AvaData hoya che. evuM kAma karyuM che. 'sobhAgabhAIne je gRhIta mithyAtvamAMthI kADhIne samyagdarzana sudhI laI gayA che ane emAM je emanI kuneha vAparI che e gajabanuM kAma karyuM che ! e viSaya samajavA Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 patrAMka-308 jevo che. mumukSu - "sobhAgabhAI ne kayAreya nathI lakhyuM ke, tame phalANAno saMga karajo, lANAnI sAthe samAgama karajo. emane Direct rAkhyA che. pUjya bhAIzrI - hA. e to bIjAne sUcanA karI che ke tame sobhAgabhAInA saMgamAM jajo. bIjA mumukSuone AjJA karI che. sobhAgabhAIne koIne saMgamAM javAnI AjJA nathI karI. e emane potAnI sAthe rAkhyA che. mumukSu - e to kAle javAba Apyo hato ne parama satsaMga pUjya bhAIzrI :- hA. ene pote satsaMgayogya gaNyA che emane. koI evI pAtratA emanI joI che. bIjAnI ethI ochI pAtratA hoya enI pAse kema mokale? bIjAne enI pAse mokale. Ane enI pAse mokalavAno prazna nathI raheto. mumukSu :- "bhagavAnabhAIne bIjA dharmajavALA pAse mokalyA. pUjya bhAIzrI :- "sobhAgabhAIne nathI mokalyA. bhagavAnabhAIne to gayA patramAM AvI gayuM, ke tame dharmajavAsInA AzramamAM jo. Amane to zuM che ke pAtratA ghaNI hatI. eTale eno to kAMI prazna ja nathI. pelA lokone ema kahyuM ke tame vAtsalya zIkho, tame vinaya zIkho, tame lolupatA, nirvAsanApaNuM samajo, A lokonI pAse jaIne. Ane te I badhuM hatuM. ema kahevuM che. vinaya ane vAtsalya, lolupIpaNuM nahi, anAsaktapaNuM e to badhuM hatuM ja ane dharmanA, satyanA, satya dharmanA bahu icchuka hatA, tIvra icchuka hatA. moTI vAta to e che ke satya pAmavA mATenA tIvra icchAvALA hatA. e bhAvanA che e bahu moTI vAta che. enI bhAvanA joI lIdhI che. emanAmAM je joyuM che e enI bhAvanA joI lIdhI ane e bhAvanAnuM mApa AvatA ene AnuSagika je vAtsalya AdinA mumukSunI bhUmikAnA saddaguNo joIe e badhA ApoApa ja hoya che. parIkSA karavAnI jarUra nahi hoya. hoya ja. na hoya ema bane nahi ema kahe che. jene potAnuM svarUpa prAptinI utkaTa bhAvanA thAya, utkRSTa bhAvanA thAya, tIvra bhAvanA thAya emAM bIjA badhA AnuSagika sadguNo ApoApa UbhA thaI jAya che. evo to e viSaya che. e badhuM joyuM che. mumukSu :- "kRpALudevanuM paNa sAmarthya keTaluM ! pUjya bhAIzrI - ghaNuM ! e to pote jabarajasta puruSa che ! bahu sAmarthyavAna Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 cajahRdaya bhAga-5 puruSa che. e to lakhe che ne ke, bhagavAna mahAvIrano mArga pravartAvavo hoya to atyAre koI vidyamAna hoya to ame chIe." e kAMI emanema addharathI gAMDapaNamAM nathI lakhyuM. potAnI zaktinA mApano khyAla che emane ane lakhyuM che. ke atyAre mArga pravartAvI zake evA hoya to ame chIe. gRhasthamAM rahyA chIe eTale atyAre sarvasaMga parityAga karyA vinA e pravRtti nahi karIe ema vicArI lIdhuM. mumukSu - bhAvanA, pAtratA, jijJAsA AvavA chatAM kusaMga jAto nathI. pUjya bhAIzrI :- hA, e kusaMga hato to e kudaratI pahelethI hato. A badhuM to pAchaLathI thayuM, peluM to pahelethI hatuM. saMbaMdha to jaldI chUTe nahi mANasane. saMbaMdha choDavAmAM takalIpha paDe che. saMbaMdha jaldI chUTe nahi. prazna :- emane jJAnI mAnatA hatA ? samAdhAna :- hA, vizvAsa hato, vizvAsa hato. DuMgarabhAI upara, DuMgarabhAInI vAta upara emane vizvAsa hato. A eka takalIpha hatI. have jo sIdhuM kahe to nukasAna thavAno saMbhava hato. kuMbhAra ghaDe TapaluM mAre paNa taDa na paDavI joIe kyAMya. mATaluM taDavALuM rahI jAya to pANI bharavA mATe nakAmuM thaze. Lickage rahI jAya, pachI kevI rIte kare ? mATInA vAsaNane) pAkI gayA pachI kAMI ene reNa thAya nahi. e to khalAsa thaI gayuM. taDa na paDavI joIe. evI rIte ghaDatara karyuM che e bahu moTI vAta che. mumukSu :- amArA khyAlamAM ema Ave che ke sobhAgabhAIne kusaMga hato eTale eNe pote saMbhALyA hatA. bIjA bhAIone kusaMga nahoto ane asatsaMga hato. pUjya bhAIzrI :- nahi evuM kAMI nathI. bIjAne saMbhALyA to che ja. paNa yogyatA AmanI vizeSa hatI. emAM kAMI zaMkA nathI. pAmyA to e pAmyA che. ane pahelethI emanA pratye Adara che e enI yogyatA joIne ja che. yogyatAno viSaya thoDoka UMDo che ane gaMbhIra che. ekalI upara uparanI paristhiti emAM nathI jovAtI. bahu jhINo viSaya che. khAlI kusaMga che enA uparathI yogyatA nathI jovAtI. ene e saMgavALA pratye bahumAna ke zraddhA che vizvAsa che eTaluM nathI jovAtuM. jJAna ethI UMDe jaIne jue che, ema vAta che. eTale e rIte nathI jovAtuM. sthULa gaNitano viSaya nathI. moTI vAta nathI, jADI vAta nathI, jhINI vAta che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-308 49 mumukSu :- "sobhAgabhAI thI potAne lAbha che ema mAnatA hatA ne ! pUjya bhAIzrI :- lAbha eTale nimitta paDelA vicAraNAmAM, vicAraNAmAM nimitta paDelA ane bIjuM ke emanI yogyatA evI hatI ke pote AtmabhAvamAM emanA patromAM, emanA saMgamAM vizeSa AtmabhAva AvirbhAva thAya evo koI nimitta-naimittika saMbaMdha emane hato. sAmAnya rIte bahu pAtra jIvo hoya to enI upasthitimAM AtmabhAva vizeSa AvirbhIta thaIne vANI sudhI bahAra AvI jAya che. ApaNe nathI kahetA, gurudevazrInA AvA sUkSma, UMDA adhyAtmamaya pravacano thayA enuM kAraNa "gurudevazrInI sabhAmAM bahenazrI jevA dharmAtmA, mahAtmAo birAjamAna hatA. kadAca e na hotA to ATalI vAta nIkaLI hota ke kema ? e zaMkAno savAla che. | mumukSu :- nIkaLata ja nahi. pUjya bhAIzrI - nIkaLata nahi ema ja kahevAya. bIjI rIte ema kahIe to nIkaLata nahi ema kahevAya. e rIte eka nimitta-naimittika saMbaMdha hoya che. e bahu moTI vAta che. ema evo nimitta-naimittika saMbaMdha sobhAgabhAIne ane zrImadjIne hato. | mumukSu - Ano artha ema karavAno ke amAre kusaMga nathI to AmAM kAMI amAre saMtoSa mAnavAnI jarUra nathI. pUjya bhAIzrI - nahi, nahi bilakula nahi. tamAre to kusaMga na hoya, tame to mULa digaMbaramAM cho. e prazna nathI. evuM kAMI yogyatAnuM mApa nathI ke kasaMga nathI mATe pAtratA vadhAre che evuM kAMI nathI. pAtratA to jeTalI svarUpa prAptinI tIvra bhAvanA ane jeTalI svarUpa prApti mATenI tIvra garaja enA pramANamAM-enA anupAtamAM pAtratA hoya che. enuM Meter ahIMthI nakkI thAya che. bIjo koI enA Meter reading no upAya nathI. nizcayano viSaya-svarUpa nizcayano viSaya A patramAM zarU karyo che. AgaLa svarUpa nizcaya mATe thoDI emane vadhAre vAta karavI che. eTale ahIMyAM svarUpa nizcayanI eka vAta nAkhI dIdhI che. sudhAne viSe amane saMdeha nathI, tame tenuM svarUpa samajo, ane tyAre ja phaLa che. A sudhAno viSaya AgaLa nizcayanA prakaraNamAM pote lya che. ene eka pariNati (gaNe che), sudhAnI pariNati gaNe che. sudhAno sIdho artha thAya che Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 rAjahRdaya bhAga-5 amRta. sudhA eTale amRta. mukharasane viSe amRtano svAda Ave che evI eka vAta AgaLanA patramAM Avaze, eka jagyAe. e svarUpa nizcayanI bhUmikA emane levI che. nirNayanA kALamAM Atmasanmukha thAya che ane je paristhiti UbhI thAya che tyAM emaNe A "sudhAzabdano prayoga karyo che. e bhUmikAne viSe amane saMdeha nathI. kemake e pote to svarUpa sanmukha thaIne anubhava thaIne AgaLa nIkaLI gayelA che. paNa nizcayanA viSayamAM kAMIka carcA be vacce thayelI che. sudhAno svAda Ave che, amRtano svAda Ave che evI vAta thayelI. eTale eno kAMI ahIMyAM saMkSepa nirdeza karyo che ke amane saMdeha nathI. tame tenuM svarUpa samajo. hajI tamArI samajamAM e vAta nathI. ane samajo tyAre ja enuM phaLa che. jyAM sudhI viSaya nahi samajo, svarUpa nizcaya zuM che e nahi samajavAmAM Ave tyAM sudhI enuM phaLa je svAnubhava che e to kyAMthI AvavAnuM che ? eTalI vAta ahIMyAM saMkSepamAM nAkhI che. praNAma pahoMce. tyArapachIno patra paNa "sobhAgabhAI uparano che. patrAMka-309 muMbaI, mAgazara vada )), guru, 1948 anukrame saMyama sparzato ja, pAmyo kSAyakabhAva re; saMyama zreNI phUlaDe che, pUruM pada niSpAva re.' (AtmAnI abhedaciMtanArUpa) saMyamanA eka pachI eka kramane anubhavIne kSAyakabhAva (jaDa pariNatino tyAga)ne pAmelo evo je siddhArthano putra tenA nirmaLa caraNakamaLane saMyamazreNirUpa phUlathI pUje chuM. uparanAM vacano atizaya gaMbhIra che. li. yathArtha bodha svarUpanA yathArtha che Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-309 309, anukrame saMyama sparzato jI, pAmyo kSAyakabhAva re; saMyama zreNI phUlaDe , pUjuM pada niSpAva re. . A eka pada koI graMthamAMthI, pustakamAMthI nAkhyuM che. zvetAmbara sAdhunuM raceluM pada haze evuM lAge che. koI pustakamAMthI nAkheluM che. so upara anukrama Ave che ne pAchaLa ? "anukrame saMyama sparzato jI mokSamArganI aMdara kramazaH cAritranuM je pariNamana thAya che, kramazaH thAya che eTale anukrame lIdhuM che. pAmyo kSAyakabhAva re AgaLa vadhatA kSAyikazreNI, je kSAvikabhAva che e kSAyika zreNIrUpa pariName che. "saMyama zreNI phUlaDe che, pUjuM pada niSpAva re. je paripUrNa mokSapada che e... mumukSu - saMyamazreNI stavana. stavananuM nAma che. paMDita uttamavijayajI... pUjya bhAIzrI:- hA, stavananuM nAma che, pustakanuM nAma che. "vijaya' zabda lagabhaga zvetAmbara sAdhumAM Ave che. pUjuM pada niSpAvI je mokSapada che enA caraNane saMyama phUlaDethI cAritranA phUlaDethI-mokSanA, kevaLajJAnanA caraNane pUchuM chuM. eTale ke pahelAM cAritra Ave che ane tyArapachI cAritranuM nirvAhana karatA karatAM mokSapadanI prApti thAya che. anukrama lIdho che ne ? AtmAnI abhedaciMtanArU5) saMyamanA eka pachI eka kramane anubhavIne kSAyakabhAva (jaDa pariNatino tyAga)ne pAmelo evo je siddhArthano putra tenA nirmaLa caraNakamaLane saMyamazreNirUpa phUlathI pUjuM chuM. bhagavAnanI pUjA karuM chuM ema karIne (lakhyuM che. kevI rIte ? pote cAritramAM AvIne. AtmAnI abheda ciMtanArUpa saMyama. vikalpavALI ciMtanA nahi, bhejavALI ciMtanA nahi. je cipariNati AtmAmAM abheda thAya che ane paramArtha saMyama Upaje che. koI bIjo vikalpa nahi, rAgano aMza paNa nahi evo je paramArtha saMyama che te eka pachI anubhavIne. kramathI emAM vizeSa vizeSa lInatA karIne kSAvikabhAvane pAmelA evA je siddhArthanA putra, "mahAvIra' bhagavAnanuM nAma lIdhuM che ? temanA nirmaLa caraNakamaLane huM paNa saMyamazreNIrUpa phUlathI pUjuM chuM. huM paNa saMyamamAM pariNamIne pUchuM chuM, AtmAmAM lIna thaIne pUchuM chuM. A phUlathI pUjuM chuM ema nahi jaDa phUlathI pUjuM chuM ema nahi, sonAnA phUlathI pUjuM chuM ema nahi. saMyamazreNInA klathI pUjuM chuM. saMyamanI zreNI uttarottara caDatI zreNI eTale Upalo Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahadaya bhAga-5 varga... Upalo varga Upalo varga. upara uparanA vargamAM jAya ene zreNI kahe che. mumukSu - tIrthakara bhagavAnanI nizcaya stuti karI. pUjya bhAIzrI - nizcaya stuti karI che ke huM mArA AtmAmAM paramArtha saMyamane uttarottara vRddhigata karato karato bhagavAnanI pUjA karuM chuM. uparanAM vacano atizaya gaMbhIra che.' uparanA vacano atizaya gaMbhIra che ema karIne paramArthane samajo ema kahevuM che. Ama bhagavAna siddhArthaputrane lIdhA mATe badhA bahAranA jIva phUlathI pUjA kare che evI rIte phUlanI pUjAnI A vAta nathI. A paramArtha saMyamanI vAta che ane kSAvikabhAvanI vAta che. pote enI bhAvanA bhAvI che. bIjI rIte kahIe to siddhArthaputranA nAme, bhagavAnanA nAme potAnA mokSapadanI bhAvanA bhAvI che. paripUrNapadanI bhAvanAne bhAvI che. pUrNa thaI javuM che. pUrNa thaI javuM che... e eka emanI pariNati thaI gaI che ke pUrNa thaI javuM che. jarA paNa, azuddhi mArI avasthAmAM joIe ja nahi. pUrNa thaI javuM che. pUrNa zuddha ! enI je laganI che enI pAchaLa A padanuM uddharaNa kareluM che. eTale e hisAbe keTalA keTalA pustako vAMcI nAkhyA haze ! emAMthI koI khAsa vAta hoya to upADI le che. mArmika vAta hoya to e judI kADhI le che. mumukSu - amAro upayoga hajAro zAstromAM pharI vaLe che, ema kahyuM che. pUjya bhAIzrI - hA, eka zAstranI eka vAta batAvatA, siddhAMtanI eka vAta batAvatA amAro upayoga hajAro zAstromAM pharI vaLe che. athavA eka vAta, paramArthanI eka vAta badhI apekSAo laIne janme che, jJAnamAM badhI vAta che. vastunuM anaMta dharmAtmaka svarUpa jJAnamAM che ne ! eTale badhuM jJAnamAM che ema kahevuM che. mumukSu - sIdhA koI tIrthaMkara pAsethI AvyA haze evuM lAge che. mahAvIranA ziSya hatA ane laghuzaMkAthI... pUjya bhAIzrI - e Avaze, Avaze. kevI rIte e bahu khyAlamAM nathI AvatuM. eka patra che. paNa bahu Ama vicAratA meLa nathI paDato. kemake AyuSya je che e yathArtha hoya to... emAMne emAM ja lakhyuM che eka patramAM agiyAramethI paDyAnI vAta lakhI che. agiyAramethI paDyAno amane anubhava che. have e e ja bhavamAM ke ghaNA bhava pahelAMnI vAta che e khyAlamAM nathI AvatuM. evI eka ja patramAM Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 patrAMka-310 vAta Ave to mANasa saMbaMdha joDI de evuM lAge. mumukSu :- pariNatinuM jora evuM che ke jANe najIkanA ja bhavamAMthI AvyA hoya evuM lAge che. pUjya bhAIzrI - ArAdhaka to, najIkanA ArAdhaka che emAM to koI savAla nathI. ArAdhakapaNuM to bahu najIkanuM ja che, pUrvabhavanuM ghaNuM najIkanuM ArAdhakapaNuM che emAM kAMI savAla nathI. paNa meLa besADavo e ApaNI samajaNano viSaya nathI. mumukSu- bhAvanA bhAvIe.. pUjya bhAIzrI :- kharI vAta che. patrAMka-310 muMbaI, poSa suda 3, 1948 che. anukrame saMyama sparzato jI, pAmyo kSAyakabhAva re; saMyama zreNI phUlaDe jI, pUjuM pada niSpAva re. darzana sakalanA nava grahe, Apa rahe nija bhAve re; hitakarI janane saMjIvanI, cAro teha carAve re. darzana je thayAM jUjavAM, te ogha najarane phera re; bheda thirAdika draSTimAM, samakitadraSTine hare re. yoganAM bIja IhAM rahe "jinavarI zuddha praNAmo re; bhAvAcAraja sevanA, bhava uga suThAmo re. janaka videhI viSe lakSamAM che. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 rAjahRdaya bhAga-5 pachInA padamAM 310 (naMbara)no no je patra che e tribhuvana mANekacaMda uparano patra che. emAM cAra kaDI judI judI jagyAethI nAkhI che. je emAM paheluM A pada paNa je emane raTaNamAM hatuM "sobhAgabhAInA patramAM, e be divasa pahelAM amAse patra lakhyo che. "anukrame saMyama sparzato jI. pAmyo kSAyika bhAva re saMyama zreNI phUlaDe jI pUruM pada niSNAva re' e uddharaNa karyuM che. pachI "darzana sakalanA naya grahe Apa rahe nija bhAve re; hitakarI janane saMjIvanI, cAro teha carAve re.' yazovijayajInuM che. bAkInA badhA yogadRSTi sajAmAMthI yazovijayajInA pada che. emAM zuM lIdhuM ? darzana sakalanA naya grahe badhA darzanono je nyAya che e grahaNa karI le ke A nayamAMthI A darzana UpasyuM che. jemake zuddha nizcayamAMthI sAMkhya Upajyu. to sAMkhyanI vAtamAMthI naya zuddha nizcayane pakaDI le, zuddhanizcaya naya grahaNa karI lya. bIjI viparyAsanI vAta choDI de. eTalo phera pADI de. naya grahaNa karI le. nayano viSaya grahaNa karI le. viparyAsa choDI de. "Apa rahe nija bhAve re. kemake naya to badhA AtmAmAM dorI jaze. eTale sakala darzananA naya grahaNa karatA pote nijabhAvamAM rahI jAya. nayAbhAsamAM na Ave. hitakArI janane saMjIvanI. A saMjIvanI che je jIvane hitakArI che. e rIte saMjIvanIno cAro carAve. bIjAne paNa e rIte kahe ke AmAM A rIte nyAya kADhavAno che. AtmA kUTastha che, apariNAma che e badhI vAta sAcI paNa avalaMbanano viSaya che ema e vAta sAcI. avalaMbana vagara zuM ? evI rIte "cAro teha carAve re yazovijayajI e ATha dRSTinI sajjAmAM ghaNI vAto lakhI che. | darzana je thayAM jUjavAM, te ogha najarane phera re oghadRSTinA kAraNe A eka ja bhagavAnanI vANImAMthI bhinna bhinna darzano UpajyA enuM mukhya kAraNa oghasaMjJA che. eTale vastunuM yathArtha darzana nathI. oghasaMjJAne laIne jIvoe kalpanA karI che. bheda thirAdika draSTimAM, samatidraSTine hera re.' je samyakdaSTi che e to badhA bheda enA jANe che. di karIne emanI je ATha dRSTinI sarjAya che emAM amuka amuka nAma pADyA che, kama pADyA che. samyakdarzana pahelAM je kAMI zraddhAmAM pheraphAra, rucimAM pheraphAra thAya che tyAre kevA kevA prakAra Upaje che enA bheda emaNe pADyA che. emane digaMbara sAhityano ghaNo svAdhyAya hato, ghaNuM vAMcana hatuM. "AnaMdaghanajI', devacaMdajI) Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 patrAMka-310. ane yazovijayajI'. yazovijayajI e to prakhyAta rIte ghaNuM vAMcyuM che ane ughADamAM yazovijayajIno ughADa sauthI vadhAre che. yoganAM bIja IhAM grahejinavara' zuddha praNAmo re; bhAvAcAraja sevanA, bhava uga suThamo re." A bhASA "AnaMdaghanajIne maLatI bhASA che. yoganAM bIja IhAM grahejinavara' zuddha praNAmo re... jinavara zuddha, potAno zuddha AtmA jinavara che ene praNAme, ene name, e bAju vaLe tyAre je yoga che enuM bIja ahIMyAM grahaNa thAya che. pachI je AcaraNa thAya che e sevana e mokSamArganI sevAnA che enAthI badhA bhavano nAza thaI jAya che. evo eno sAmAnya artha che. mumukSu :- yazovijayajInuM che. pUjya bhAIzrI :- hA, e paNa yazovijayanI ATha dRSTinI sajjAmAMthI lIdhuM che. janaka videhI viSe lakSamAM che. tribhuvanabhAIe koI vAta lakhI haze ke janaka videhI rAjA hatA, gRhasthamAM hatA chatAM svarUpamAM ghaNA rahetA hatA. videhIpaNe rahetA hatA, jANe deha nathI evI rIte. e vAta amArA lakSamAM che. jANIbUjIne e vAtane laMbAvI nathI. (ahIM sudhI rAkhIe. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-313 muMbaI, poSa suda 7, guru 1948 jJAnInA AtmAne avalokIe chIe ane tema thaIe chIe ApanI sthiti lakSamAM che. ApanI icchA paNa lakSamAM che; guru anugrahavALI vArtA lakhI te paNa kharI che. karmanuM udayapaNe bhogavavuM paDe te paNa kharuM che. Apa atizaya kheda vakhatovakhata pAmI jAo cho, te paNa jANIe chIe. viyogano tApa asahya Apane rahe che ke te paNa jANIe chIe. ghaNA prakAre satsaMgamAM rahevA joga cho ema mAnIe chIe, tathApi hAla to ema sahana karavuM yogya mAnyuM che. game tevA dezakAlane viSe yathAyogya rahevuM, yathAyogya rahevA kyA ja karavuM e upadeza che. mananI ciMtA lakhI jaNAvo toya amane tamArA upara kheda thAya tema nathI. jJAnI anyathA kare nahIM, tema karavuM tene sUjhe nahIM, tyAM bIjo upAya icchavo paNa nahIM ema vinaMtI che. koI evA prakArano udaya che ke, apUrva vItarAgatA chatAM vepAra saMbadhI kaMIka pravartana karI zakIe chIe, tema ja bIjA paNa khAvApIvA vagerenAM pravartana mAMDa mAMDa karI zakIe chIe. mana kyAMya virAma pAmatuM nathI, ghaNuM karIne atra koIno samAgama icchatuM nathI. kaMI lakhI zakAtuM nathI. vadhAre paramArthavAkaya vadavA icchA thatI nathI, koIe pUchelA praznono uttara jANatAM chatAM lakhI zakatA nathI, cittano paNa jhAjha saMga nathI, AtmA AtmabhAve varte che. samaye samaye anaMtaguNaviziSTa AtmabhAva vadhato hoya evI dazA re rahe che, je ghaNuM karIne kaLavA devAmAM AvatI nathI. athavA kaLI zake che tevAno prasaMga nathI. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka 313 AtmAne viSe sahaja smaraNe prApta thayeluM jJAna zrI vardhamAnane viSe hatuM ema jag2Aya che. pUrNa vItarAga jevo bodha te amane saheje sAMbharI Ave che, eTale ja tamane ane gosaliyAne lakhyuM hatuM ke tame padArthane samajo. bIjo koI tema lakhavAmAM hetu nahoto. tA. 10-10-1998, pravacana naM. 736 patrAMka 313 - 57 'zrImad rAjacaMdra' patrAMka-313, pAnuM 310. patranuM mathALuM pharIne laIe. jJAnInA AtmAne avalokIe chIe ane tema thaIe chIe.' vartamAnamAM potAnI zAnadazAnuM je potAnuM pariNamana che, e pariNamanamAM jJAnInuM Atmika pariNamana nimitta che. eTale jJAnadazA thayA pachI paNa bIjA jJAnIonuM je aMtara pariNamana che, AtmabhAve pariNamana che, e pariNamana Visualise thAya che, avalokanamAM Ave che. pariNamana zAMta nirAkuLa hovAthI, enA avalokanathI potAne paNa evI ja nirAkuLa zAMtinI prApti thAya che. e vedanapradhAna paDakhuM che, avalokananuM A vedanapradhAna paDakhuM che. bAkI to jJAnIne paNa udaya che, udayabhAva che. tIrthaMkarane paNa tIrthaMkaprakRtino udaya che, paNa tyAM udayabhAva nathI. kemake e paramAtmA thayA che. jJAnIne sAdhakapaNuM hovAthI karaNAnuyoga anusAra, bAkI to e paNa potAnA paramAtmasvarUpane anubhavatA hovAthI e paNa eka nyAye paramAtmA ja thayA che, paNa karaNAnuyoga pramANe sAdhakadA hovAthI emane udaya paNa che ane udayabhAva che, paNa enuM avalokana karatA nathI. enuM avalokana kare to tenA jevA thAya. jenuM avalokana kare enA jevA thAya. eTale enuM avalokana nathI karatA. jJAnInA AtmAnuM avalokana kare che, jJAnInA udaya Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 cajahRdaya bhAga-5 ane udayabhAvanuM avalokana nathI karatA. jo ke udaya ane udayabhAva sthULa che ane AtmA ane AtmabhAva sUkSma che, to sUkSma jaNAya ene dhULa na jaNAya ema kema bane ? to kahe che, jaNAya che to kharuM. udaya na jaNAya, udayabhAva na jaNAya ema na bane paNa ene gauNa karavuM ane e pote paNa ene gauNa kare che to tamAre mukhya karavAno savAla thato nathI, chatAM mukhya karo to nukasAna thAya. eTale jaNAya topaNa gauNa karavuM ane jenuM mUlya karavA jevuM che, jenI kImata AMkavA jevI che, jene mukhya karavAthI potAne paNa lAbha che, ene mukhya karavuM joIe. e rIte eka paddhati batAvI, potAnA pariNamanathI paddhati batAvI ke, ame paNa jJAnInA AtmAnuM avalokana karIe chIe ane tevA thaI chIe, tema thaI chIe. tame paNa jo jJAnInA AtmAnuM avalokana karo to tame paNa tevA thAva. ema emAMthI ApoApa nIkaLe che. e vAta paNa nIkaLI ane bIjuM jaNAya topaNa avalokana karavA jevuM nathI-emAMthI e vAta paNa nIkaLe che. bane vAta emAMthI nIkaLe che. - have patranI zarUAta kare che. "ApanI sthiti lakSamAM che. ApanI IcchA paNa lakSamAM che; guanugrahavALI vAta lakhI te paNa kharI che. karmanuM udayapaNuM bhogavavuM paDe te paNa kharuM che. Apa atizaya kheda vakhatovakhata pAmI jAo cho; te paNa jANIe chIe. viyogano tApa asahya Apane rahe che te paNa jANIe chIe. ghaNA prakAre satsaMgamAM rahevA joga che ema mAnIe chIe; tathApi hAla to ema sahana karavuM yogya mAnyuM che. juo ! emanI sthitinuM eka peregrAphamAM varNana karyuM che. konI? sobhAgabhAInI sthitinuM ke ApanI sthiti lakSamAM che.' aMtara-bAhya baMne. "ApanI icchA paNa lakSamAM che;" pAramArthika ane vyavahArika. guanugrahavALI vAta lakhI.." e koI vAta lakhI haze. gurunI kRpA hoya to jIvane ghaNo lAbha thAya. to kahe che, e vAta paNa kharI che. e vAta tamArI kharI che. eTale guru upakAranI vAtamAM to nA kahevA jevuM nathI. e vAta tamArI kharI che. karmanuM udayapaNuM bhogavavuM paDe... badhAne karmano udaya bhogavavo paDe. jJAnI hoya Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uc patrAMka-313 topaNa bhogavavo paDe, ajJAnI hoya topaNa bhogavavo paDe. e vAta paNa kharI che. Apa atizaya kheda vakhatovakhata pAmI jAo cho, te paNa jANIe chIe.' sobhAgabhAInI Arthika paristhiti ghaNI nabaLI hovAthI e viSayamAM emane kayAreka, kyAreka AkuLatA thaI jatI. e prakArano kacAza kaho, e prakArano doSa kaho. te paNa jANIe chIe.' e paNa ame jANIe chIe. viyogano." eTale amArA viyogano tApa asahya Apane rahe che te paNa jANIe chIe." e bahu moTo guNa hato. have juo ! be prakAre emane okuLatA thatI hatI. eka saMyoga saMbaMdhI ane eka emane jJAnInA pratyakSa yogano viyoga raheto hato enI. emAM ema lIdhuM ke "viyogano tApa asahya Apane rahe che.. sahana na karI zako eTalo Apane amArA viyogano tApa che. bIjI bAju saMyoganI pratikULatAno kheda, e doSa ane A guNa. eka sAthe be che. have A doSa nAno gaNAya. saMyoganI pratikULatAmAM je AkuLatA thAya che e doSa nAno gaNAya. kema ? ke emane viyogano asahya tApa rahe che evo moTo guNa che tethI. A jarAka tulanAtmaka rIte vicAravA jevo muddo che. nahitara ema thAya ke, "sobhAgabhAInI to ghaNI pAtratA hatI pachI emane saMyoganI AkuLatA zuM karavA thavI joIe ? thaI jatI hatI e hakIkta che. doSa che e traNa kALamAM doSa che. doSa che e guNa nathI. topaNa ene toLavo hoya to kevI rIte toLAya ? jo emane viyogano asahya tApa na lAgato hota to, ApaNe eka tarka karIe, to e moTo doSa gaNAta. kema ? ke tyAM kuTuMba pratibaMdha che. paNa jo emane pratyakSa jJAnInA yogano asahya tApa rahyA karato hoya to, kaTuMba pratibaMdha avazya nabaLo paDyo hoya, gayo na hoya ane gayo na hoya tethI e pratibaMdhane laIne AkuLatA thAya. jeTalo rahyo hoya eTalo. paNa e nabaLo paDyo hoya eTale ene toLavAnI aMdara mahattA na ApavI joIe, vajana nahi ApavuM joIe. paNa emane je asahya tApa thato hato evA guNane khUba mahatva ApavuM joIe. atyaMta mahatva ApavuM joIe. kemake jJAnInA pratyakSa yogano, viyogano asahya tApa ko'ka ja jIvane thAya Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .* rAjahRdaya bhAga-5 che, koka ja jIvane thAya che. koIne ocho thAya, koIne na thAya evuM bane. paNa asahya thAya evuM ko'ka ja jIvane bane sahana na karI zake. evuM koIka ja jIvane bane ane e bahu moTo guNa che. e evaDo moTo guNa che ke bIjA e bhUmikAnA je koI doSo thatAM hoya to te gauNa karavA yogya che. e eTalo moTo guNa che. bahu moTo guNa che. jeTaluM viyoganuM asahyapaNuM, eTalo ja darzanamoha hAni pAme, eTalo ja darzanamoha moLo paDI jAya athavA zaktihIna thAya- A eno moTo lAbha che. ane eTalI ja sanmArganI samyagdarzana AdinI samIpatA thavAno e avasara che. A bahu moTI vAta che. "sobhAgabhAI mAM koI vizeSatA hatI, khAsa prakAranI vizeSatA hatI ane kAMI kImata karavA yogya, anumodana karavA yogya, lakSamAM levA yogya ane avadhAraNa karavA yogya koI moTo guNa hato to A hato emanAmAM. ke emane je jJAnI puruSa pratye prema thayo, e viyoga sahana nahotA karI zakatA. A bahu moTI vAta che. A vAta sAdhAraNa nathI. eTale emane je vakhato vakhata kheda pAmI jAo cho te ame jANIe chIe to enI mukhyatA "kRpALudevane nahotI AvatI to bIjAne AvavAno savAla raheto nathI. ane Ave to e kRpALudeva' karatA thoDAka vadhAre AgaLa ke sAva pAchaLa, je gaNavuM hoya e gaNavA joIe pachI. mumukSu - svaccheda thaI jAya. pUjya bhAIzrI - e svaccheda thaI jAya. ghaNA prakAre satsaMgamAM rahevA joga cho ema mAnIe chIe.... A eka guNa to emaNe kahyo. e sivAya paNa emanAmAM je pAtratAne anusarIne bIjA saguNo hatA. saraLatA hatI, bIjA mumukSuo pratyenuM vAtsalya bahu hatuM. saraLatA to ghaNI hatI, je mumukSatAno mukhya guNa che. pachI je emanI hiMmata hatI, bhale saMyogo nabaLA hatA paNa emanI je hiMmata hatI, e saMyogomAM paNa mAre mAruM kArya karavuM che, AtmakArya Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka 313 61 karI levuM e je hiMmata hatI. moTAbhAganA hiMmata hArI jAya che. jyAM saMyogo nabaLA paDe tyAM hiMmata hArI jAya. mumukSu :- jJAnInI AjJAe cAlavAno adbhuta nizcaya. pUjya bhAIzrI :- jJAnInI AzAe cAlavAno adbhuta nizcaya e to bahu moTo guNa hato emano. eTale (kahe che) ghaNA prakAre satsaMgamAM rahevA joga cho ema mAnIe chIe...' juo ! kRpALudeva'ne potAne satsaMga karavA yogya lAgatA hatA to, bIjA mumukSuone mATe e vAta samajAvavAnI jarUra rahetI nathI. chelle chelle 'aMbAlAlabhAI'ne to, 'aMbAlAlabhAI'nI yogyatA bahu sArI hatI. topaNa, aMbAlAlabhAIne enI sevAmAM mokalyA che ke emanA AyuSyanA chellA divaso che, tame emanI sevAmAM raho. mAtra sevA karavA nahotA mokalyA. 'kRpALudeva' bahu vicakSaNa hatA. tame tyAM raho, temanA paricayamAM raho, temanA aMtara pariNamanane, temanI yogyatAne samajo, tamArA AtmAne lAbha thaze. sevA to eka sAnidhyanuM bahAnuM che. kharekhara to sUtra jevo viSaya che. sevA to eka sAnnidhyanuM bahAnuM che e bahAne- e nimitte sAnnidhya maLe che ane sAnnidhya maLatA ene aMtara pariNamanano paricaya thAya che. bAhya kArya che enuM A aMtara rahasya che. ane e paraMparA jJAnIonA vakhatanI bahu jUnI cAlI Ave che. pAtratA avazya joIe. sevAmAM rahenAranI pAtratA avazya joIe. nahitara jJAnInA samIpamAM rahevuM e eTalA ja moTA nukasAnanuM kAraNa thaI paDatA vAra na lAge. kemake ene udaya ane udayabhAva bane che ane e sthULa che, peluM sUkSma che. vaLI gADI UMdhI cAlI jAya. nukasAna paNa eTaluM ja moTuM thAya. eTale e vAta jarAka pAtratA to jarUra mAge che. ghaNA prakAre satsaMgamAM rahevA joga cho ema mAnIe chIe, tathApi' mumukSu :- pAtratA kevA prakAranI ? pUjya bhAIzrI :- pAtratAnuM eka ja mApadaMDa che ke potAne potAnuM AtmakalyANa ane AtmazAMti prApta karavAnI garaja keTalI che ? A eka ja enuM mApadaMDa che. jeTalI garaja vadhAre, jeTalI garaja vizeSa eTalI pAtratA paNa vadhAre ane vizeSa. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 cajaya bhAga-5 basa! bAkI bIjuM badhuM gauNa che. bIjA badhA ene anusarIne enA AnaSaMgika pariNAma pachI hoya che. eno je mukhya muddo che e ATalo ja che ke potAne garaja keTalI che ? e garaja batAvavA "gurudevazrI' to jJAnInuM dargata ApatI hatA ke jJAnIne keTalI garaja hoya che ? mumukSunI vAta to mumukSue potAnI bhUmikA pramANe samajI levI joIe. ane enA mATe samavasaraNamAM saudharma Indra sAMbhaLavA Ave tyAre kevI rIte Ave che ? enuM varNana bahu rocaka zailImAM karatA hatA. saudharma Indra eTale 3ra lAkha vimAnano sAhebo. keTalA? 32 lAkha gAma nahi. 32 lAkha vimAna eTale enA bahu moTA deza hoya che. pRthvI upara evaDA moTA deza na hoya. hindustAna nAno paDe, "cAInA' nAnuM paDe, "amerikA ane yuropa badhuM nAnuM paDe. are. A pRthvIno goLo nAno paDe. kemake AmAM 6 abaja ja che. 595 karoDa. vimAnamAM asaMkhya devo hoya ane ahIMyAM to sAMDa-mAMkaDa paNa rahetA hoya, koIne eka rUma hoya, koIne be rUma hoya, pelA to badhA puNyazALI. moTAmoTA mahAlayo hoya ene. eTale enA pramANamAM anI jagyA hoya ne ? ahIMyAM to koIne nAnI oraDI hoya, to koI phUTapAtha upara paNa hoya. tyAM koI evI rIte na hoya. tyAM badhA moTA-moTA vaibhavazALI mahelAto hoya, devonA mahAlayo hoya. evA eka-eka vimAnamAM asaMkhya devo hoya, evA 3ra lAkha vimAnano dhaNI, e bhagavAnanA tIrthaMkaradevanA samavasaraNamAM sAMbhaLavA Ave tyAre gurudeva' Action karIne batAve pAchA, ema kahe Ama galuDiyAnI jema bese. pote ema kare. Ama galuDiyAnI jema sAMbhaLavA bese. Tha thaIne na bese ke huM moTo rAjA chuM. bhale dAgInA, kapaDA, mugaTa badhuM enA pramANamAM paheryuM hoya. jJAnI che, ekAvatArI che, aMtara vairAgI che ane chatAM enA pramANamAM ene vaibhava eTale dekhAva enA pramANamAM hoya. moTo vaibhavazALI lAge. aMtaramAM vairAgI hoya. IndrAsananI sAmuM jue tyAM ene duHkha lAge, AkuLatAno anubhava thato hoya, ene pakaDAtuM hoya. IndrAsana paNa evuM daivI! devIratnonuM baneluM hoya. duHkhanuM nimitta che. ane samavasaraNamAM Ave tyAre galuDiyAnI. jema sAMbhaLavA bese. "gurudevane zuM kahevuM che ? ke ene AtmakalyANanI garaja keTalI Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-313 63 che ? AtmakalyANa sAdhI rahyA che. devano bhava pUro karIne manuSya thaze ane e manuSyanA bhavamAM muktimAM jaze, eno chello bhava che. evI asAdhAraNa yogyatAvALAne ATalI garaja hoya to bIjAne samajAvavAnI jarUra nathI ke ene upadeza ane AtmakalyANanI keTalI garaja hovI joIe ? mumukSu :- A badhuM joyuM haze ne gurudeve' ? ' pUjya bhAIzrI :- emane to badhuM pratyakSa jevuM ja hatuM, pratyakSa jevuM ja hatuM. zAstromAM to vAMceluM. mumukSu :- bahenazrInA vacanAmRta' mAM Ave che ke 'gurudeva' tyAM samavasaraNamAM hatA. pUjya bhAIzrI :- hA, tyAM mahA videhakSetramAM hatA. mumukSu :- pUjya bahenazrIe (sUryakIrti bhagavAnanI vAta) kIdhI ane gurudeve hA pADI eTale A vAta ghaNA ema kahe che A 25 mA tIrthaMkarane kyAMthI lAvyA ? pUjya bhAIzrI :- sUryakIrtidevanI sthApanA karI ne eTale. ghaNA bhaDakI gayelA. e vAta upara ghaNA bhaDakayA hatA. paNa e to emanuM bahumAna hatuM. bhAvi tIrthaMkara tarIke e pUjya che. ane tIrthaMkara dravya bhAvi tIrthaMkara tarIke haMmezA pUjya hoya che, emAM koI anucita nathI. evA itihAsamAM pahelA agAunA tIrthaMkaro mATe paNa e ghaTanAo ghaTI che. e badho zAstra AdhAra paNa maLe che. eTale ame to 'gurudeva'nuM bahumAna kareluM ane eka tIrthaMkara tarIke emanuM bahumAna karyuM hatuM. paNa amAre eka bIjA nihAlacaMdrajI sogAnI' jJAnI thaI gayA. tame emanuM dravyadRSTiprakAza' vAMcyuM che ? nahi vAMcyuM hoya. mumukSu :- patro vAMcyA. pUjya bhAIzrI :- dravyadRSTiprakAza'mAM patro vAMcyA ? mumukSu - pUjya bhAIzrI :- hA, enuM nAma 'dravyadRSTiprakAza' ApyuM che. adhyAtmika patra. emanI carcA paNa vAMcavA jevI che. pustaka na hoya to laI jajo. amArI pAse ... Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-5 emaNe ema kahyuM ke, "gurudeva to mArA mATe anaMta tIrthakarothI adhika che. eka tIrthakara barAbara che ema nahi. anaMta tIrthakaranI barAbarImAM na mUkyA. emane anaMta tIrthakarathI adhika mUkyA. enuM nAma upakArabuddhithI utpanna thayelI behada bhakti. pharIthI, kharI bhakti behada hoya che. je vyaktine hada hoya e bhakti kharI bhakti nathI. je vyaktine hada Ave, maryAdA Ave e kharI bhakti nathI. kharI bhakti hoya e haMmezA behada hoya. ke emAM zuM karavA ? A to chaMcheDIne nakkI karavA jevo prazna che ke emAM zuM karavA ? zA mATe behada bhakti hovI joIe ? kema ? ke, lAbha paNa behada thAya che mATe, mATe e bhaktinuM pramANikapaNuM che. jema eka tolo sonuM kharIdavuM hoya to pAMca hajAra rUpiyA (ke) je bhAva hoya e devA paDe. ane jenI jeTalI kImata hoya eTalI ja kImata daIne mAla maLe. barAbara che ? ane e kImata ApIne eTalo mAla laIe to ApaNe pramANika chIe ane kImatathI ochA paisA ApIe to ApaNI pramANikatA nathI. barAbara che ? ApaNane lAbha anato thAya ane ApaNe bhakti maryAdita rAkhIe. lAbha Unlimited laIe ane bhakti Limited Ave-be vAtane meLa che ? tyAM to pramANikatA ja nathI, kharekhara to kharI bhakti ja nathI. basogAnIjIne je bhakti AvI, behadabhakti AvI e yathArtha che ane e kharI bhakti che, ane jene Ave ene yathArtha ane kharI Ave e behada ja hoya. Ama che. mumukSu - meM e bhAIne kIdhuM ke evuM meM nathI vAMcyuM pustakamAM ke 25mAM tIrthaMkara thaze paNa "gurudeva' bhAvi tIrthaMkara thaze evuM vAMcyuM che. bhAIzrI :- koIpaNa jIva bhAvi tIrthakara thAya eno niSedha kema karI zakAya ? kemake tIrthakaro to anaMtA thavAnA che. covIsa to A bharatakSetramAM thAya che. mahAvidehamAM to atyAre vIsa tIrthaMkara mojUda che. ahIM to eka pachI eka covIsa thAya. vacce kALano ghaNo Period jAya. Gap paDe. kALano-samayano Gap paDe. mahAvideha kSetramAM to eka sAthe vIsa che ane vadhIne ekasAthe 160 hoya. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 patrAMka-313 mumukSu :- cha mahinA ne chaso ATha jIva mokSe jAya... pUjya bhAIzrI :- e to AkhA lokamAM thaIne vAta che. cha mahinAmAM 608 mAM. paNa ahIMyAM evI asaMtI covIsI thaI. A bharatakSetramAM evI anaMtI covIsI thaI gaI. eTale anaMta tIrthakaro ahIMyAM paNa thaI gayA ane tyAM paNa thaI gayA ane hajI anaMta tIrthaMkaro thavAnA. jo tIrthakaro anaMta thavAnA che to A saMsAramAM je jIvo che emAMthI ja thavAnA che ne ? bahArathI to koI navA jIvo to AvatA nathI. to pachI koI AtmA bhAvi tIrthakara hoya emAM vAMdho levA jevuM che zuM ? mAnavuM na mAnavuM saunI svataMtra vAta che. paNa koI mAnatuM hoya to emAM ajugatuM zuM thAya che ? mumukSu :- emAM 25 mAM tIrthakara tarIkenI kayAM vAta ja rahI ? pUjya bhAIzrI :- emAM Politics che, ke tame 25 mAM tIrthakara kaho eTale samAja bhaDake. hai. amAre covIsa ja hoya. pacIsamAM kayAMthI AvyA ? e to bhaDakAvA mATeno Point che. eTale vAtane Twist karIne, jeNe Twist karI che ene khabara che ke A bhAvi tIrthaMkaranI vAta che, paNa vAtane Twist karIne samAjamAM mUko eTale samAja bhaDake ane geraraste dorAya. geraraste dorAvAnuM bahu moTuM pApa che e pAchI Twist karanArane bicArAne khabara na hoya ke A huM kevaDuM moTuM pApa karuM chuM. rAjaramata che, Politics che enI aMdara to Twist karIne vAtane mUkavAnI paddhati hoya che ane e rIte loko bharamAya. je bharamAya enA nasIba ane na bharamAya enA paNa nasIba. kAMI badhA nathI bharamAtA. "sUryakIrtideva' tarIke mAnanArA paNa hajAro mANaso cho ane virodha karanArA paNa hajAro mANaso che. eTale mAnavuM, na mAnavuM saunA nasIbanI vAta che. jevI jenI yogyatA. eno kAMI harakha-zoka karavAno hoya nahi. ApaNe ApaNuM saMbhALavuM joIe. duniyA to Ama ja cAlavAnI che. zuM kahe che ? ke satsaMga karavA yogya Apa cho, tema chatAM hAla to amAre paNa viyogamAM rahIne sahana karavuM paDe che. tamAre sahana karavuM paDe che ema nahi, amane paNa sahana karavuM paDe che. tamAro viyoga ame paNa sahana karIe chIe ane Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-5 te yogya mAnyuM che. enI aMdara bIjo upAya nathI. udayane pheravI zakAya evuM nathI ane bIjo emAM koI upAya nathI. game tevA dezakAlane viSe yathAyogya rahevuM. yathAyogya rahevA izyA ja karavuM e upadeza che. eTale ke game tevI tamArI saMyoganI paristhiti hoya topaNa yogya rahevuM ane yogya rahevA mATeno abhiprAya rAkhavo e ja upadeza che. yathAyogya rahevuM...yathAyogya rahevuM eTale zuM ? ke pariNAma bagaDe nahi ane pAramArthika dizAmAM pariNAma AgaLa vadhyA kare, enuM nAma yathAyogya rahevuM. paristhiti game te hoya, e pUrvakarma anusAra che. anukULatAnI paristhita hoya to chakI jevA jevuM nathI ke anukULatAno rasa caDI jAya evA pariNAma bilakula thavA na joIe. tema pratikULa paristhiti Ave, banne zubhAzubha karmano udaya che bIjuM kAMI nathI, pratikULa paristhiti Ave, azubha karmano udaya Ave, ApaNA ja karelA karmano udaya che, to emAM kheda pAmavA jevuM nathI. na rAgarasa caDavo joIe. na ASano rasa caDavo joIe. ane to ja tamane Atmarasa, caitanyarasa, vItarAgarasa caDI zake. jene ghaNo rAgarasa caDe ke jene ghaNo dveSarasa caDe ene Atmarasa caDavAno avakAza nathI. kemake e eka evA raMga che ke jenA upara bIjo raMga na caDe. eka ghATo raMga hoya enA upara bIjo raMga na caDe. Acho-pAtaLo raMga hoya enA upara bIjo raMga caDe. ema kadApi kyAre paNa koIpaNa paristhitimAM, game tevA dezakALa eTale game tevI paristhitimAM rAgano rasa ke dveSano rasa e rAga-dveSanA raMge raMgAvA jevuM nathI. A dhyAnamAM rAkhavA jevI vAta che ane e ja upadeza che. mananI ciMtA lakhI jaNAvo toya amane tamArA upara kheda thAya tema nathI.' joyuM! kevuM lakhyuM che ! tamArI yogyatAno bahu khyAla che ne, eTale tamArA mananI ciMtA tame lakhI jaNAvo cho. e to bahu saraLa hatA ne ! eTale chupAvatA nahotA. e emano guNa jotA hatA. avaguNa emAM nahotA jotA. emAM e emano guNa jotA hatA ke juo ! kAMI chupAvatA nathI. jenA pariNAma che evA pariNAma lakhe che. eTale "mananI ciMtA lakhI jaNAvo toya amane tamArA upara kheda thAya tema Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-313 nathI.' ke zuM karavA tamane Ama thAya che ? tamane zuM karavA ciMtA thAya che ? saMyoganI ciMtA tamane zuM karavA thAya che ? tamArA jevA mumukSane zuM karavA saMyoganI ciMtA thavI joIe ? evuM amane nathI thatuM. juo ! "jJAnI anyathA kare nahIM." ane jJAnI che e jJAnInI rIte ja mApe, jJAnInI rIte jove, anyathA eTale bIjI rIte nahi. tema karavuM tene sUjhe nahIM. ane bIjI rIte karavAnuM emane sUjhe paNa nahi. "tyAM bIjo upAya icchavo paNa nahIM ema vinaMtI che. eTale ema ke koI evI IcchA na karavI ke A pratikULatA maTe to sAruM, pratikuLatA maTe to sAruM. pratikuLatA. maTe to sAruM. evo bIjo upAya icchavo paNa nahIM. ene prayoganuM sAdhana banAvavuM. pratikULatAnA udayane haMmezA haMmezA prayoganuM sAdhana banAvavuM, prayoganuM nimitta banAvavuM. e to taravAnuM pANI che, taratA zIkhavuM che ke nahi ? nahitara tamAre pANI vagara taratA zIkhavuM che enA jevI vAta che. saMsAra taravo che ke nahi ? to kahe hA, taravo che. to A pratikULatA e saMsAranuM pANI che. Practice tyAM karavAnI che. mATe icchavuM nahi ke A pratikULatA dUra thAya to sAruM, A pratikULatA dUra thAya to sAruM, A pratikULatA dUra thAya to sAruM. mumukSu :- badhI pratikULatA AvI jatI hoya... pUjya bhAIzrI - e badhuM to samAdhAna na karI zake tyAre tyAM sudhI jAya. A to je mumukSu hoya che, e thoDuMghaNuM to samAdhAna karatA ja hoya che. bIjA saMsArI prANIonI jema sAva na kare ema nathI hotuM. e -saMsArI prANI) bhale Sucide sudhI jAya, paNa mumukSu hoya ene thoDuM ghaNuM to samAdhAna Ave ja. tema chatAM paNa mAtra bauddhika stare samAdhAna karavuM eTalI vAta pUratI nathI, e pUratI vAta nathI. prayoga karavo joIe, prayoga caDavuM joIe ane e rIte pariNAmane keLavavA joIe, pariNAmane keLavavA joIe. A jarA viSaya bahu Technical che. pariNAmane dabAvavA paNa nathI, vRttine dabAvavI paNa nathI ane vRttinA ghoDAne chUTo mUkavAno paNa nathI. trIjo rasto. pakaDavAno che. eTale A kAma bahu Technical che. bhalabhalA buddhizALIo A Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 cajahRdaya bhAga-5 viSayanI aMdara niSphaLa gayA che, thApa khAya jAya che. kAM to pariNAmane dabAve ane tyAga karI nAkhe ke ApaNe tyAga karo. A choDI dyo... A choDI dyo. A choDI dho. aMdaramAM abhiprAya badalAya nahi ane rasa chUTyo na hoya ane dabANa kare. Spring ne dabAvo to) eTalI ja jorathI UchaLaze pAchI. eTale e vRtti Spring jevI che. kyAMka dabAvI rAkhI haze, moDhuM kADhaze, jorathI UchaLaze. rasto khoTo che. vRttidamanano rasto sAco nathI. tema vRttine chUTI mUkI devI. zuM karIe ? bhAI ! amArA pariNAma bagaDI jAya che, bahu vikalpa Ave che-e rasto paNa sAco nathI. rasto trIjo pakaDavAno che ke e ja udayane prayoganuM sAdhana banAvIne pariNAmane keLavavA, ane emAM keTalI bAMdhachoDa karavI e bahu Technical viSaya che ane emAM satsaMganI bahu jarUra paDe che, emAM satsaMganA mArgadarzananI paNa Dagale ne pagale bahu jarUra paDe che. eTalA mATe satsaMgane vizeSapaNe AdaravA yogya, upAsavA yogya. Azraya karavA yogya vizeSapaNe kahevAmAM Avyo che. enuM kAraNa A che ke AmAM bhUla khAya che, AmAM jIva bhUla khAya jAya che. Balance rahevuM muzkela paDe che. kAM damana kare, kAM chUTI mUkI de-Balance na rAkhI zake. abhiprAyane ThIka karavo ane pariNamananuM saMtulitapaNuM rAkhavuM. eTale to ApaNe AnA upara eka Akho Article lakhyo hato. AtmasaMtulana karIne eka Akho Article AnA upara lakhelo che. "tattvAnuzilana' AtmasaMtalana che ne ? e A viSaya upara lakhelo Article che. emAM jarA jhINuM karyuM che. mumukSu :- bahu Deep mAM gayA cho. pUjya bhAIzrI - e to viSaya ja Deep che jarA. bahu Technical viSaya che, paNa satsaMge e samajAya evuM che. pAtratAe kAma thaI zake evuM che. ane anaMtakALe e kAma nathI karyuM. bhUlyo che ahIMyAM. udayamAM bhUlyo che. kAM udayamAM vRttine dabAvI che, kAM udayamAM vRttine chUTI mUkI dIdhI che. muMjhAI jAya, sahana na karI zake eTale chUTI mUkI de ane kAM khoTI rIte dabAvI ane vRtti damana kare. ane emAM kAMI abhiprAya palaTANo na hoya, rasa palaTANo na hoya to kAma thAya nahi. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka 313 69 tyAM bIjo upAya icchavo paNa nahIM ema vinaMtI che.' amArI vinaMtI che ke tamane je udaya Avyo che e tamAro kuTuMba pratibaMdha maTADavA mATe Avyo che, lokalajjAne maTADavA mATe Avyo che ane tamArA AtmAne nirmaLa karavA mATe Avyo che. eno tame lAbha lyo ema kahe che. mumukSu :- bhale padhAryAM evuM board mArI dIdhuM. pUjya bhAIzrI :- hA. eTale jJAnI bIjI rIte kare nahi, bIjI rIte karavuM ene sUjhe nahi. ane tamane paNa vinaMtI che ke bIjo upAya nahi karavo. bIjo upAya eTale zuM ? ke saMyoga sudhAravAnA tIvra pariNAma tame nahi karo. paNa je paristhiti UbhI thaI che emAM tame tamArI mumukSutAne keLavo. koI evA prakArano udaya che...' have potAnI vAta kare che ke koI evA prakArano udaya che ke, apUrva vItarAgatA chatAM vepAra saMbaMdhI kaMIka pravartana karI zakIe chIe, tema ja bIjuM paNa khAvApIvA vagerenAM pravartana mAMDa mAMDa karI zakIe chIe.' potAnA pariNamananuM eka vAkya lakhyuM che. bahAramAM mana kyAMya vikrama pAmatuM nathI, ghaNuM karIne atra koIno samAgama icchatuM nathI.. muMbaImAM mumukSuono samAgama paNa icchatA nathI. 'kaMI lakhI zakAtuM nathI. vadhAre paramArthavAkya vadavA icchA thatI nathI.... vadavA eTale bolavAnI. koIe pUchelA praznono uttara jANatAM chatAM lakhI zakatA nathI, cittano paNa jhAjho saMga nathI....' ThIka ! amArA cittano amane saMga nathI. amane amArA AtmAno saMga che, paramAtmAno saMga che. AtmA AtmabhAve varte che.' amAro AtmA AtmabhAve varte che. ATalI vAta emaNe potAnI dazA vize lakhI che. nIce paNa emaNe potAnI dazA ja varNavI che. jJAnadazAnI jarA UMDI vAta che. eTale thoDI vistArathI ApaNe kAlanA svAdhyAyamAM laIzuM. atyAre samaya thaI gayo che. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 11-1-1998, pravacana naM. 737 patraka - 313 zrImad rAjacaMdra vacanAmRta" patrAMka-313 cAle che, gujarAtI pratamAM pAnuM 310. sobhAgabhAIne potAnuM pariNamana vyakta kare che. potAnuM aMtaraMga pariNamana, aMtarabAhya pariNamanane darzAvavA pAchaLa Azaya evo che ke, amArA pariNamanane tame samajo, to tamane e pariNamananuM anusaraNa karavAnuM thaI zake, tamArAthI banI zake. eTalA mATe emaNe mathALuM bAMdhyuM che, Heading lIdhuM che ke "jJAnInA AtmAne avalokIe chIe ane tema thaIe chIe." pote paNa jJAnI che. jo amArA AtmAnuM avalokana tame karo to tame paNa amArA jevA thaI zako. eTale Heading sAthe anusaMdhAna che. zuM lakhe che ? bahAramAM koI evA prakArano udaya che ke, apUrva vItarAgatA chatAM vepAra saMbaMdhI kiMIka pravartana karI zakIe chIe. tema ja bIjAM paNa khAvApIvA vagerenAM pravartana mAMDa mAMDa karI zakIe chIe." zuM kahyuM? bahAramAM to evo udaya che ke ame vepAra saMbaMdhI pravRtti karI zakIe chIe. aMdaramAM apUrva vItarAgatA che. bahu sArI evI jJAnadazA vartatI hovA chatAM paNa bahAramAM vyApAra saMbaMdhInI pravRtti karI zakIe chIe, je pravRttimAM azubharAga che. kevo che ? azubharAga che. aMdaramAM apUrva vitarAgatA che, bahAramAM azubharAganI pravRtti cAle che. "tema ja eTale e uparAMta bIjA paNa.... rojanA udaya pramANe khAvApIvA vagerenAM pravartana mAMDa mAMDa karI zakIe chIe. eTale emAM to jarApaNa mana lAgatuM nathI. jANe parANe parANe karatA hoya evI rIte karIe chIe. vyApAranuM baMdhana to svIkAryuM che eTale e pravRtti karI laIe chIe ke A to ApaNe pote bhUtakALamAM baMdhana svIkArI lIdhuM che, have AmAM bIjo upAya nathI. AmAMthI chaTakI zakAya, chUTI zakAya evI paristhiti nathI, eTale e pravRtti pote karI le che. khAvApIvA vagerenI Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka 313 71 je pravRtti che e mAMDa mAMDa thAya che, eTalo upayoga cAlato nathI. jANe parANe parANe karavuM paDe, baLajabarIthI karavuM paDe evI rIte pravRtti karIe chIe. have juo ! jJAnInI dazA ane mumukSunI dazAnI ApaNe tulanA karIe ke mumukSune khAvA pIvAnuM aTakAvyuM nathI. hajI to chAza-roTalImAM Transfer karyuM che, topaNa mAMDa mAMDa thAya che. A to kahe che, khAvA pIvAnuM ja mAMDa mAMDa thAya che, keTalo badho phera ? zAnInI dazA juo tame ! mAMDa mAMDa jANe, parANe parANe-khAvuM pIvuM parANe thAya che. bahenazrI'nI dazA joyelI. bAra vAge jamavAno TAima thAya eTale baheno rasoI banAvIne kahe, rasoI taiyAra thaI gaI che. jamavA padhAravuM hoya to Apa padhAro. eka jAtano jamavAno kola Ave tyAMthI kaMTALo Ave emane. eTale koIvAra kaMTALIne zuM bole khabara che ? basa ! A Time thayo ke tamArA jamavAnA paDaghama vAgyA, ema kahe. paDaghama vAgyA ema kahe, paDaghama eTale zuM ? evI vAto amane kAnamAM vAge che. paDaghama vAge ne ? eTale bahu avAja thAya eTale mANasa kaMTALI jAya. na gamato avAja. ema A tame jamavA bolAvo cho e amane gamatuM nathI, ema kahe. pachI udAsabhAve thoDuMka khAya laIe. paNa udAsabhAve khAya. mAMDa mAMDa jANe khAtA hoya evuM lAge. eka doDha roTalI, eka doDha thepaluM kAMIka khAdhuM. e paNa chAza sAthe thepaluM khAya letA hatA. ekAduM zAka banAvyuM hoya, kyAreka levuM hoya to le, nahitara na lye. chAzano aDadho glAsa ane eka-doDha thepaluM. vAta pUrI jamavAnI. paNa e paNa parANe parANe. eka vakhata tabIyata kharAba hatI ane eka vaidyarAjane ame laI gayelA. e vaidyarAje bahenazrI'ne bahu bIjI DhabathI vAta karI ke Apane zarIramAM kAMI roga nathI, bImArI nathI. phakta hojarI ane AMtara saMkucAI gayA che eTale pAcana nathI thatuM. nAnA bALakanI je hojarInI ane AMtaranI paristhiti hoya evI rIte thaI gayuM che. bahu anyAya karo cho. eTale badhAne ema thayuM ke A vaidyarAja zuM bole che ? anyAya kare che. to kahe, tame zarIrane bahu anyAya karo cho. zarIrane nyAya nathI ApatA. to kahe kema ema kaho cho ? to kahe manuSyadeha to uttama che ema to badhA dharmo kahe che. vaidyarAja ghaNuM karIne brAhmaNa hatA. manuSya che e to uttama zarIra Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-5 che e to ApaNe badhA mAnIe chIe. ApaNA AtmAne ApaNe caitanyadeva kahIe chIe. maMdiramAM birAjamAna che. to maMdira to sarakhuM rAkhavuM ja joIene ! kevI rIte nyAya utAryo ? tame sarakhuM khAtA-pItA nathI. A eka ja vAMdho che, bIjo kAMI vAMdho nathI. e sAMbhaLI le. javAba na de kAMI. bahu gaMbhIra hatA. javAba nahotA detA. ame sAMbhaLanAra badhA hasIe ke A ThIka saMbhaLAve che. e to emane karavuM hoya e kare. khorAka bahu nahotA letA eTale saMtarA ane mosaMbI ne evuM pachI vadhAre ApavAnuM zarU karyuM. poSaNa paNa maLe ane bahu vajana paNa hojarI upara na Ave. hojarI saMkocAI gayelI eTale bahu vajana karo topaNa nakAmuM. ene dhIredhIre saMdhukaNanI jema emano jaTharAgni pragaTAvavo paDe. evI dazAmAM jaTharAgnine pradipa karavo hoya to pelA saMdhukaNathI kema thoDoka bhUko nAkhatA jAya tAvaDA upara. agni thoDo... thoDo thoDo baLavAna thAya evI rIte. evI jAtanI Treatment hatI. davA nahi. khorAkanI evI jAtanI Treatment hatI. Azaya e che ke bIjA sAmAnya mANasone khAvA na maLe to ene AkuLatA thAya. Amane khAvA maLe to khAvAnI AkuLatA thatI hatI. evuM lakhe che. hajI to 25 varSanI yuvAna uMmara che. bahenazrI to 70 vaTAvI gayA hatA. A jyAre vAta thaI tyAre to 75 vaTAvI gayA hatA. paNa A to 25 varSanI yuvAna uMmara che. 25 varSa e to bharayuvAnI kahevAya. khAvA-pIvAnuM pravartana mAMDa mAMDa karIe chIe. mana kyAMya virAma pAmatuM nathI....' kyAMya TharatuM nathI. kyAMya mana TharIne ThAma thatuM nathI. "ghaNuM karIne atra koIno samAgama icchatuM nathI. ahIMyAM koI Ave e emane pasaMda nathI. kemake vyApArano udaya che. AvanArane nukasAna thavAno saMbhava vadhAre che. kiMI lakhI zakatuM nathI.' lakhavAmAM paNa eTalo upayoga cAlato nathI. vadhAre paramArthavAkya vadavA icchA thatI nathI, vadavA eTale kahevAnI. bolavAnI icchA thatI nathI. paramArtha vAkya bolavAnI paNa bahu icchA thatI nathI. aMtaramAM samAI javAno bhAva rahe che ema kahevuM che. AtmA je caitanyasvarUpa che e zAMta ane sudhAmayI tattva che. zAMta sudhAmayI tattva che. basa! emAM TharIne ThAma, TharIne DhIma thaIne rahIe. koIe pUchelA praznono uttara jANatAM chatAM lakhI zakatA nathI; ene javAba Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-313 Apavo e jANIe chIe paNa lakhavAmAM upayoga cAlato nathI. cittano paNa jhAjho saMga nathI,..." citta eTale mana. manamAM je vikalpo thAya che e vikalpothI bhinna amAro AtmA aMtara pariNamanamAM varte che, eno paNa saMga karatA nathI. citta che, mana che e bahibhava che ane AtmA aMtarmukha bhAve varte che. ene enI sAthenuM ekatva nathI. jhAjho saMga nathI eTale enI sAthenuM, vikalpa sAthenuM ekatva nathI. AtmA AtmabhAve varte che.' amAro je AtmA che enuM mukhya je amAruM pariNamana che e AtmabhAvarUpa che. samaye samaye anaMtaguNaviziSTa AtmabhAva vadhato hoya evI dazA rahe che....' pratisamaya amAro Atmarasa, AtmabhAva thoDo vadhato nathI, bahu vadhe che. bahu vadhe che. gaNatarInA varSo laIe to lagabhaga sADA dasa varSanI emanI jJAnadazA che. covIsamAM varSe samakita thayuM che. tetrIsa varSa ane sADA pAMca mahine, 33 varSa pAMca mahinA ane vIsa divasa. caitra vada pAcameM dehatyAga karyo che. atyAre to tetrIsa varSa eTale yuvAna uMmara ja gaNAya. sADA dasa varSanI sAdhakadazAmAM, jJAnadazAmAM mAtra eka bhava bAkI rahe eTalA ja karma Balance - bAkI rahI gayA, bAkI nirjarA thaI gaI. kema ? ke, sAdhakadazAmAM ghaNo puruSArtha karelo, ghaNo puruSArtha cAlelo ane pote 25mAM varSe lakhe che. jJAnadazAne hajI savA varSa thayuM che. samaye samaye anaMtaguNaviziSTa." thoDI nahi. guNa eTale Square. 5 x 5 = 25, 25 x 25 = 625, 625 x 625 ema. evI rIte karmanI nirjarA (thAya che). bahu ja sArI dazA hatI. A kALamAM AvA jJAnI thAya e A kALanuM bahu moTuM Azcarya che. bhUlA paDelA ja ahIMyAM Ave. nahitara ahIMyAM Ave ja nahi. AvA badhA jJAnIo mahAvidehamAM hoya. paNa koI koI jIvonA sadbhAgya hoya che ke ahIMyAM AvI caDe che to kaMIkano uddhAra thaI jAya che. samaye samaye anaMtaguNaviziSTa AtmabhAva vadhato hoya evI dazA rahe che, je ghaNuM karIne kaLavA devAmAM AvatI nathI. bIjAne khabara paDe evI rIte ame rahetA nathI. bIjAne khyAla ja na Ave ke aMdaramAM ame kyAM cAlIe chIe. aMtaramAM UMDA... UMDA... UMDA AtmasvabhAvamAM vicaratA hovA chatAM bahAramAM koIne gaMdha na Ave ke aMdara zuM cAle che. bIjA samajI na zake ane koI na samaje ema ja pote Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-5 rahe che. jJAnIpaNAno jarA paNa dekhAva ke Dabara karatA nathI. evI rIte rahe che. athavA kaLI zake tevAno prasaMga nathI. evA koI pAtra jIvo nathI. A to bahu pAtra jIva hoya te pakaDI zake. nahitara pakaDI na zake. AtmAne viSe sahaja smaraNe prApta thayeluM jJAna zrI vardhamAnane viSe hatuM ema jaNAya che." "mahAvIra svAmIne je jJAna hatuM te jJAna amArA AtmAmAM che, ema sahaja smaraNa thatAM tamane lakhyuM che. evuM smaraNa thatAM tamane lakhyuM che ke amArA AtmAmAM atyAre je AtmajJAna varte che evuM AtmajJAna bhagavAna "vardhamAna' svAmIne viSe hatuM. pUrNa vItarAga jevo bodha te amane saheje sAMbharI Ave che." eTale tIrthaMkaradeva je bodha kahetA hatA te amane atyAre sAMbhare che. samavasaraNamAM ame sAMbhaLyuM che. potAne jAtismaraNa jJAna hatuM ane samavasaraNanuM koI smaraNa paNa emane Ave che. eTale ja tamane ane gosaliyAne lakhyuM hatuM ke tame padArthane samajo." juo! have ahIMthI emane dravyAnuyoga upara laI jAya che. atyAra sudhI emane vedAMtanI bhASAmAM emaNe vAto karI. lakhApaTTI karI. hariicchA Ama che ane zrI hari Ama che, phalANuM Ama che, Izvara icchA Ama che. have ema kahe che ke tame padArthane samajo. amane je jJAna che e ame tIrthaMkara pAsethI laIne AvyA chIe. tIrthakarathI sAMbhaLelo bodha amane sAMbhare che, smaraNamAM Ave che ke bhagavAna Ama kahetA hatA, bhagavAna Ama kahetA hatA ane amArA pariNamana sAthe Aje Tally thAya che. e jJAna ane amAruM pariNamana barAbara Tally thAya che. eTale ja tamane ane gosaliyAne lakhyuM hatuM ke tame padArthane samajo.' bIjI vAta bhUlI jAva. koI pUrvagraha hoya to choDI do. pUrvanA Agraho mUkI do. padArthane samajo. bIjo koI tema lakhavAmAM heta nahoto. ema karIne ahIMyAM A patra samApta karyo che. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-314 muMbaI, poSa suda 11, soma, 1948 | jina thaI jinavarane ArAdhe, te sahI jinavara hove re; | bhegI IlikAne caTakAve, te bhaMgI jaga jove re. Atama dhyAna kare jo kola, so phira isameM nAve; vAkya jALa bIjAM sau jANe, eha tattva citta cAve. tA. 20-11-1989, pravacana na. 86 patrAMka - 314 ane 315 ban AnaMdaghanajInuM pada che. jina thaI jinavarane ArAdha, jinavarane pUje, jinavarane ArAdha enI eka pUrvazarata che ke jina thaIne jinavarane ArAdha. jinabhAvamAM AvIne jinezvaranuM ArAdhana karavuM. bahAramAM arihaMta paramAtmA jinezvara che, aMdaramAM potAno AtmA jinezvara che. jina thaIne ArAdha. viSaya kaSAya pratye samyak prakAre vijaya meLavyo che tene jina kahevAmAM Ave che. pachI AMzika vijaya kaho ke pUrNa vijaya kaho. pUrNa vijaya kahetA ene jinavara kahe che, AMzika vijaya kahetA ene jina kahe che. karaNAnuyogamAM nemicaMda siddhAMta cakravartI AcAryamahArAja karaNalabdhinA pariNAmamAM "jina" zabdano prayoga kare che. apUrvakaraNa jyAM AvyuM, traNa karaNamAM bIjuM apUrva karaNa che, apUrvakaraNamAM Avyo eTale e jina thayo. samyapha prakAre AtmAbhimukha thaIne eNe vijaya meLavyo pahelo mithyAtva upara. mithyAtva upara vijaya Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 cajahRdaya bhAga-5 meLavyo eTale bAkInA badhA vibhAvo upara ApoApa eno vijaya sAbita thaI gayo, nizcita thaI gayo. eTale tyAM jina kahyA che. prazna :- jinavarano artha, bhAvArtha zuM ? samAdhAna - jinavara eTale jinamAM zreSTha te jinavara. arihaMta paramAtmA jinavara che. potAno AtmA paNa jinavara che. paNa jina thaIne ArAdha. rAganuM ArAdhana eno niSedha che emAM. rAgathI ArAdhanA thatI nathI. rAga ArAdhanA karI zakato nathI. jinavara pratyenI bhaktino rAga te jinavaranuM ArAdhana nathI paNa aMdaramAM jina prApta karyuM-jinapaNuM prApta karyuM e ArAdhana sAcuM che. ene bhagavAna kuMdakuMdAcAryuM 331-32 gAthAmAM nizcayabhakti kahI te sahI jinavara hove re." te ja kharekhara jinavara thaze. pachI eka daSyata TapakAvyo che ke bhaMgI ilikAne caTakAve bhRga eTale bhamarI. bhamarI che e iyaLane caTakA bhare che. jema IMDAne sevatA IMDAmAMthI pakSIno janma thAya che. A pakSInA IMDA hoya che. ema e eka jAtanuM sevana che. ene bhamarI caTakA bhare che. zarIra to pAMkha bAda karo to bhamarInuM zarIra paNa IyaLanA AkAre ja hoya che. ene pAMkho phUTavA mAMDe che. jo ke zAstrajJAnanI dRSTie to AkhI paryAya badalAya jAya che. iyaLa be indriya che ane bhamarI traNa indriya che. kadAca paryAya badalatI hoya paNa drazyamAna e prakAra che ke bhamarI che e iyaLane caTakA bhare che ane emAMthI iyaLa bhamarI rUpe thAya che. ahIMyAM to ene alaukika arthamAM utAre che ke je AtmA jinavara thAya che. e potAnA jina svarUpane jinabhAvanAthI jinabhAve aMtarmukha thaIne sparze che, vAraMvAra aMtarmukha thaIne sparze che. aMtarmukha thaIne sparzatA pote jinavara thaI jAya che. chaprasthamAMthI te ja jIva, jema pelo jIva be indriyamAMthI traNa indriya paryAyane prApta kare che, ema A chadmastha paryAye rahelo jIva siddhadazAne, kevaLajJAnadazAne prApta kare che, chadmasthapaNAno tyAga karIne, choDIne. - jaga eTale AkhuM jagata jove che ke iyaLamAMthI bhamarI thAya che. evuM eka parasparamAM guru ane ziSyanuM dAMta che ke guru che e ziSyane aTakAve che ane ene potAnA samAna kare che. evo upadeza Ape che ke jo tuM mArA jevo cho. potAnA Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-314 AtmAmAM paNa siddhapaNuM sthApe che, ziSyanA AtmAmAM paNa siddhapaNuM sthApe che. pahelI gAthAmAM je TIkA karI e paddhati. evI rIte paNa potAnA samAna kare che. AnaMdaghanajInuM bahu sAruM pada che. bIjuM paNa "AnaMdaghanajI nuM ja che. AtamadhyAna kare jo kou, so phira iNameM nAve; vAkya jALa bIjuM sau jANe, eha tattva citta cAle." "AtmadhyAna kare jo kou, so phira iNameM nAve' ahIMyAM INa eTale saMsAra. je koI AtmadhyAna kare e pachI pharI saMsAramAM na Ave. A basa saMkSepa ATalo ja che. svarUpadhyAna karavuM eTalo ja saMkSepa che. bAkI badhuM vAkyajALa che-vacananI jALa che. jeTaluM lAMbuMlAMbuM lAMbuM... kahevAya che e badhI vacanakALa che. A sivAyanuM badhuM vacanakALa je jANe che e aMdaramAM potAnA cittamAM Atmatattvane cAve che. cAve che eTale jema koI vAraMvAra svAda le che. cAvatI vakhate zuM kare che ? khuba svAda levAnI e prakriyA che. cAvavuM to cAvavuM che paNa e vakhate svAda levAnI prakriyA che. ema AtmAmAM, cittamAM eTale jJAnamAM potAnA svarUpanuM AsvAdana kare che. AtmadhyAna kare che. e bIjuM badhuM AtmadhyAna sivAyanuM vacana jALa jANIne vistArathI chUTIne vistAranA vikalpothI paNa, vikalpa vistArathI paNa chUTIne potAnA svarUpanI aMdara svAda levAmAM paDI jAya che. svarUpanA AsvAdanamAM lAgI jAya che. bAkI koI lAMbI vAkayajaMjALamAM UtaratA nathI. mumukSu :- ... paryAya - pUjya bhAIzrI - e to vastu na samajyA hoya to samajavA mATe che. paNa e paNa buddhipUrvakanA vipasane toDavA pUratI ja maryAdA che. buddhipUrvakano viparyAsa Ubho thayo hoya evA jIvane. bAkI jene buddhipUrvakano viSayasa evo nathI e to svarUpa nizcaya bAju Ave che. tyAre svarUpa nizcaya pahelAM ene zuM UbhuM thayuM che? ke mAre nirdoSa thavuM che, mAre zuddha thavuM che. to e to avasthA jJAna thayuM. avasthAnuM jJAna ati ane nAstithI baMnethI thayuM ke vartamAnamAM mArI avasthA doSita che. aneka prakAranA rAga-dveSa, mohanA doSa bhAvo mane pratyakSa anubhavagocara thaI rahyA che. A bhAva sArA nathI, duHkhadAyaka che, emAM mane kleza che. eTale avasthAnuM jJAna thayuM ke AvI avasthA na joIe ane A vinAnI avasthAne zuddha kahI. bhale bIjI zuddhatAnI khabara nathI paNa A nahi te zuddha. A azuddha to A nahi te zuddha. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 cajahRdaya bhAga-5 A asti-nAstithI avasthAnuM jJAna thayuM. have pote jyAre aMtara saMzodhanathI potAnA mULa svarUpanA nizcaya upara Ave che ke huM trikALa zuddha eka AtmA chuM. mAruM mULasvarUpa anaMtajJAna, anaMtasukha Adi divyaguNothI saMpanna che ane zAzvata evuM ja che. evo jyAre potAnA mULa svarUpano nizcaya kare che tyAre ene dravyanuM jJAna thayuM. dravyamAM rahelA guNonuM-zaktionuM anaMtajJAna, anaMtasukhanuM paNa jJAna thayuM. paryAyanuM (jJAna) to pahelAM kareluM che. to kliAsamAM beThA vagara dravya-guNa-payayanuM jJAna thaI gayuM. thayuM ke na thayuM ? mumukSu - be liTImAM AkhuM dravya-guNa pUruM karI nAkhyuM. pUjya bhAIzrI - enA dravya-guNa-paryAya thaI gayA ane te yathArtha thayA. pelA (zIkhelA) hajI yathArtha nathI. pAThazALAmAM bhaNyo tyAre hajI yathArtha nathI. tyAre to hajI eNe bheda pradhAna samajaNa karI che. ane e bheda pradhAnatA to evI che ke jo bheda pradhAnatA na chUTe to abheda sudhI pahoMce ja nahi. eTale e to eka buddhipUrvakanA viparyAsane toDavA pUratI ja emAM maryAdA che, ethI vadhAre koI maryAdA emAM nathI. mumukSa :- tattva nirNayamAM AnI jarUra... pUjya bhAIzrI :- tattvanirNayamAM A prakAre nirNaya thavo joIe. tattva nirNaya A prakAre che ke prathama ene potAne nirdoSa thavAnI bhAvanA eTale ruci hovI joIe ane rucipUrvaka padArthajJAna kare. nahitara para padArthanuM karaze. svarUpa mahimAno viSaya cAlyo ne tyAM ! nahitara para padArthanuM jJAna karaze, bIjA AtmAnuM jJAna karaze, Third person nuM jJAna karaze. A svarUpanuM jJAna karavuM che, to rucipUrvaka karavuM paDaze. e cimAM prathama avasthAnuM jJAna che pachI potAnA mULa svarUpano nizcaya thatI vakhate ene dravya-guNa-paryAya traNenuM jJAna yathArtha thAya che ane eTale ja ene dravya-paryAya vaccenuM saMtulana jaLavAya che. nahitara zuM thAya che ke anAdi paryAya uparanuM vajana che eTale koIne to dravyanI samajaNa karavA chatAM dravya upara vajana jatuM nathI. koIne dravyanI samajaNa thAya che ane eTalo khyAla Ave che ke vajana devA jevI A cIja che. A tattva upara vajana javuM joIe. to yathArtha nahi hovAthI evI rIte vajana de che ke e saMtulana gumAvIne nizcayAbhAsI thAya che. vyavahArAbhAsI anAdino che. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-314 79 koI nizcayAbhAsI thAya che. koI vaLI ema samaje che ke nizcayAbhAsI paNa mAre na thavuM joIe, mAre vyavahArAbhAsI paNa na thavuM joIe. mATe nizcaya u52 vajana devuM ane vyavahA2 upa2 paNa vajana rAkhavuM ane mArI bhUmikAno mATe barAbara vyavahAra pALavo, to ubhayAbhAsI paNa koI thAya che. tyAM paNa enuM baMne u52nuM vajana khoTuM hoya che. ane enuM kAraNa eka ja ke ene aMda2mAM oLakhANa nathI. eTale je prakAre oLakhANa thaIne vajana AvavuM joIe ane e vajana AvatA paNa paryAyanA paDakhAnuM saMtulana jaLavAvuM joIe A paristhiti nathI UbhI thatI. mumukSu :- vyavahAramAM bhUla kare ema kahe ke enA vyavahAranA ThekANA nathI ... pUjya bhAIzrI :- barAbara che. e to ema ja che. eTale zuM che ke vyavahAranI bhUla kyAre TaLe ? ke potAne nirdoSa thavuM hoya tyAre TaLe. potAnA doSa apakSapAtapaNe joI zakato hoya, avalokana karI zakato hoya; e avalokana karatA ene pakSapAta ane bacAva na Avato hoya tyAre vyavahAranI bhUla na kare. to vyavahAranI bhUla nahi kare. pachI jo e dravyanI zodha karaze ke mAre avalaMbana levA yogya zuM che ? AvuM nirdoSa thavA mATe, pUrNa nirdoSa thavA mATe avalaMbanabhUta tattva zuM che ? to jJAnI to kahe che ke tuM jJAnasvabhAvI AtmA cho e tArA avalaMbanano viSaya che enI oLakhANa kara, oLakhIne avalaMbana le. eTale emAM dravya-paryAyanuM samyak, samucita valaNa raheze ane koIpaNa prakAre tuM doSamAM nahi AvI jA. nahitara mArga avazya sUkSma che. A mArga avazya sUkSma to che ja ane ene koI sthULa karIne grahaNa karavA cAhe to evI rIte kAMI sthULa thAya nahi. koI ema kahe ke hIrAnI najara bahu jhINI najara che enA karatA jADI najare hIro parakhAya evo kAMIka rasto kharo ke nahi ? eno bIjo koI rasto ja nahi. e naja2 keLavavI ja rahI. mArga sUkSma che, svabhAva sUkSma che ane e sUkSmatAmAM AvavuM e kAMI AtmAne mATe moTI vAta nathI. kemake svarUpe karIne pote sUkSma svabhAvI che. e to eno dharma che. eTale ene kAMI sUkSmatAthI DaravA jevuM, bhaya pAmavA jevuM ke bIjI koI kalpanA karavA jevuM nathI ke AvI sUkSmatA kema AvI zake. AnaMdaghanajI'nA be pada 314mAM lIdhA che. prazna :- ahIMyAM cAvavuM eTale vAgoLavuM evo artha che ? Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cajahRdaya bhAga-5 samAdhAna :- hA. "eha tattva citta cAve" cAve eTale ghUMTe, vAgoLe, svAdaAsvAda le, gholana kare. bhUmikA pramANe badhA artha kADhI zakAya. mumukSu :- nirdoSa thavAnI bhAvanAne vAraMvAra cakAse. pUjya bhAIzrI - bhAvanAne cakAsavI eTale avalokana kare ene to khabara paDe ja ke mAruM jIvananuM dhyeya zuM che ? jIvanamAM eka dhyeyathI Akho saMsAra cAle che ke bAhya padArtho meLavavA, vadhumAM vadhu emAM vRddhi karavI athavA koI saMtoSa pakaDanAra hoya to je che ene jALavIne sAcavI rAkhavA ke jethI ApaNane kAMI takalIpha paDe nahi. A dhyeya to badhA jIvonuM che ja ane e saMbaMdhIno rAga paNa tIvra rase karIne -anAdithI ghuMTato Avyo che. e dhyeya to che ja te. eTale jIva saMsArArthI to anAdithI che. dhanArthI to anAdithI che. dhanArthI kaho, saMsArArthI kaho anAdithI che.. mokSArthI thavuM emAM AtmArthIpaNuM utpana thaze. jo mokSArthI thavuM haze to AtmArthItA Avaze, nahitara AtmArthatA nahIM Ave. to ene paripUrNa zuddha e mokSa che. paripUrNa zuddhatAnuM dhyeya e jo ene nizcita thaI jAya ke A ja mArA jIvananuM dhyeya che, to badhA pariNAma dhyeyane anusarIne ApoApa cAlavA mAMDaze. e Automatic che. e ApoApa ja thAya che. pachI karavuM nathI paDatuM. kemake jene jyAM jAvuM che e bAju ja enI cAla pakaDaze, bhalene vAto karato hoya. ghare jAvuM che to vAto karatA karatA ghare ja javAno che. evuM nathI ke vAtomAM dhyAna che eTale bIjAnA gharamAM garI jAya che. evuM nathI thatuM ke adhavaca koI kokanA gharamAM cAlyuM gayuM. barAbara bhAna rahe che ke huM mArA ghara bAju ja cAluM chuM. ema bIjA udayanA aneka kAryo AvI paDaze, nahi Ave evuM nathI. e to pUrvakarmano udaya che tyAM sudhI AvavAno ja che. paNa jenuM dhyeya badalANuM che tenI cAla badalAze. A sIdhI vAta che. prazna :- sAmA mANasanI vRtti tarata samajI jAya che ane potAnI vRtti nathI dhyAnamAM AvatI. enuM zuM kAraNa ? samAdhAna :- tIvra paralakSa che ane tIvra doSadaSTi che, doSanI dRSTi che. kemake bIjAnI vRttimAM e doSa ja jove che. zuM jove che ? bIjAnA doSa jove che. mumukSu - sArI ke kharAba koI paNa bhAvanA tarata samajI jAya che. potAnI. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka--314 81 pUjya bhAIzrI :- paNa emAM sArI ochI samajAya che, kharAba ja vadhAre samajAya che. bIjA upa2 jyAM sudhI najara che ne tyAM sudhI bIjAnA doSa jovAnuM vadhAre bane che. guNane Appreciate karavo e sahelI vAta nathI. ane e to tyAre ja thAya che ke potAne guNanI dRSTi pragaTa thAya, guNa pragaTAvavAnuM dhyAya thAya tyAre bIjAnA guNa sArI rIte joI zake che ane tyAre to e guNagrAhI evo thAya che ke bIjAno nAno guNa hoya topaNa dhyAnamAM le. bhale doSa ghaNA che paNa ATalo guNa chene ApaNe e pakaDavA jevo che, e keLavavA jevo che. ema enI dRSTi doSane gauNa karIne guNa upara jAze. nahitara to lagabhaga doSa ja joze. ane evuM paralakSa to anAdithI che. e kAMI navuM samajavAnuM ke zikhavAnuM nathI. anAdithI paralakSI ja che. svalakSa keLavavAnuM che. mumukSu :- A mULamAM ja bhUla che evuM lAge che. pUjya bhAIzrI :- e ja jagyAe zarUAtamAM ja bhUla che. zarUAtanI bhUla na maTe to A kAryanI zarUAta na thAya. bIjuM badhuM thAya, A kAryanI zarUAta na thAya. ane anAdithI ekke vAra zarUAta thaI nathI e vAta pAkkI che. ekke vAra paNa eNe mokSamArge caDavuM joIe evI zarUAta je karavI joIe e zarUAta nathI karI hajI. karyuM che ghaNuM eNe, dharmanA nAme ane dharmanA bahAne dhamAla ghaNI karI che. koI divasa zarUAta nathI karI. prazna :- e vAta vaga2 ? samAdhAna :- hA, zarUAta ja nathI thaI. zarUAta thaI hoya to zarUAta thaI hoya e raste AgaLa ja vadhe, bIjuM kAMI na thAya. eTale e vicAravA yogya che ke bhale ghaNI vAto samajavAmAM AvI hoya paNa tethI zuM ? zarUAta thaI ? vAta to ghaNI sAMbhaLI, ghaNI samajamAM lIdhI paNa zarUAta nathI thaI enuM zuM ? hajI to zarUAta paNa nathI thaI. enuM zuM ? basa ! ahIMthI UpaDe to kyAMya samajaNanuM ahampaNuM na Ave. mumukSu :- zarUAta nathI thaI ane pachI ema samaje ke huM bahu samajuM chuM. pUjya bhAIzrI :- paNa tuM samajyo ghaNuM paNa zarUAta na thaI enuM zuM have ? mumukSu :- zarUAta thaI nathI chatAM ema samaje che ke mane .... Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-5 pUjya bhAIzrI :- pachI Accident na thAya to zuM thAya ? e gADIne pachI Break nahi rahevAnI. e Break vagara gADI cAlavAnI che. pachI Accident nahi thAya to zuM thAze? prazna :- zarUAta kone karI kahevAya ? samAdhAna - paripUrNa zuddhatA e jIvananuM dhyeya baMdhAya jAya tyAre zarUAta thaI. gurudevazrI" e bahu suMdara sUtra jevI e vAta karI che "pUrNatAne lakSe zarUAta e ja vAstavika zarUAta che. e sivAyanI bIjI koI vAtamAM zarUAta mAne to te e avAstavika eTale zarUAtanI khoTI vAta che. zarUAta ja nathI thaI. koIe prazna pUchyo ke sAheba pUrNatAne lakSe eTale trikALI dhruva svarUpanA lakSe ? to kahe nahi, ahIMyAM e vAta nathI. ahIMyAM pUrNa zuddha mokSadazAnI vAta che. gurudeva pAse A badhI cokhavaTa thayelI che. nahitara loko vaLI tyAM utArI jAya che. mumukSu :- gujarAtI AtmadharmamAM AvI gayuM. pUjya bhAIzrI:- hA. A to AtmadharmamAM to AvI ja jAya ne. badhA pravacanonI aMdara ghaNI vAto bahAra AvI gaI che. AtmadharmamAM paNa A vAta AvI gaI che ke pUrNatAne lakSe eTale pUrNatA eTale trikALI pUrNa svabhAva ke pUrNa zuddha paryAya? to kahe, nahi. ahIMyAM pUrNa zuddha paryAyanI vAta che. kemake je jIvane praveza karavo che, zarUAta karavI che eTale praveza karavo che to pravezamAM to pahelI e vAta Avaze ke huM azuddha chuM mATe mAre azuddhatA TALavI rahI. e vagara bIjI vAta, AgaLanI vAta kaI rIte Ave ? pachI avalaMbana konuM levuM ane konuM choDavuM e pachI vAta che. paNa pahelAM to pote kyAM Ubho che ? ke huM azuddhimAM Ubho chuM. "adhamAadhama adhiko patita sakaLa jagatamAM huMya, e nizcaya AvyA vinA sAdhana karaze zuM ? A AvI jAya che. A prakAra Ave che. ane A jyAre ene potAnA doSa samajAya che tyAre eno AtmA raDe che ke are! have tAre keTaluM duHkhI thAvuM che ? anaMta kALathI rajhaLyo, duHkhI thayo ane na samaja to hajI anaMta kALa duHkhanA DuMgarAmAM dhakelAI jaIza. kyAM sudhI tAre duHkhI thAvuM che ? ema pote potAne samajAvyA pachI bahAra AgaLa nIkaLI zake evuM che. mumukSu :- AtmA potAne jyAre samajAve che to... Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-314 - pUjya bhAIzrI - nahi, nahi. eka vAra thayelA doSono atyaMta pazcAtApa thAya che pachI e doSanI nivRtti saMbhavita che. nahitara thayelA doSonuM anumodana ane eno Asava cAlu che. naLano koka khullo che, pANI cAlyuM ja jAya che, ema che. AcaraNanA adhikAramAM prAyazcitano je viSaya cAle che e ema saMketa kare che ke je munione, dharmAtmAone traNa kaSAyano abhAva thaI gayo che, pracura svasaMvedana ane svarUpa sthiratAmAM je birAjamAna che, evA munio alpa cAritrano doSa thAya to paNa guru pAse enuM prAyazcita mAge che. e ema batAve che ke jene tIvra doSa thayA che ane keTalo pazcAtApa thAya to e doSa nivRtti thavA mATe enI taiyArI aMdaramAM AtmAmAM thAya. kAco raMga che ene dhovA mATe paNa ATalI mahenata kare che to jene varSono lAgI gayo che, jAmI gayelo kATa che, jAmI gayelo kacaro che, jAmI gayelI gaMdakI che, jAmI gayelo raMga che, kALo maza jevo, pelo to Acho raMga che topaNa Avo pazcAtApa kare che. to jene kADhavo che ene keTalo pazcAtApa ane keTaluM ene aMdarathI thAvuM joIe. eTale be zabda vAparyA. adhama zabda na vAparyo, adhamAadhama zabda vAparyo. mumukSu :- A digaMbaro mATe che. pUjya bhAIzrI :- nahi, A badhA mATe, badhA tamAma mithyASTine lAgu paDe che. je jIvane potAne zuddha thavuM che e badhAne lAgu paDe che. digaMbara, zvetAmbara koI ahIMyAM nathI. ahIMyAM to badhA AtmA ja che. "AnaMdaghanajInuM to pada cAle che. mumukSu :- je sAcA deva-zAstra-guru maLyA, sAcA sanduruSa maLyA tyAM A jIva kAMI nathI karato. to ene kevI rIte AtmA bhaLe ? pUjya bhAIzrI :- hA, to adhamAadhama ja thayo ne e to ! maLyA chatAM nathI karato. mumukSu - eTalA mATe vizeSa lAgu paDe che. pUjya bhAIzrI :- hA. vizeSa lAgu paDe che. e to dareke potA upara vizeSa ja levuM paDe. je hoya e, game tyAM Ubho hoya, eNe ema ja levuM paDe ke huM adhamAadhama chuM. e vagara mArA doSa kevI rIte TaLaze ? paripUrNa nirdoSa thavuM che eno artha zuM ? Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 cajahRdaya bhAga-5 kAMI zabda thoDA che, vAstaviktAnI vAta che. mumukSu :- vAgTanA rUpamAM A nyAya Avyo. pUjya bhAIzrI - ema che. e vagara e doSomAMthI nivRtti thavAnI paryAyamAM koI yogyatA Ave ja nahi. AvI zake ja nahi. e to jAmI gayelo kATa che. enA mATe enA Solution ane Acid ne je jeTalI davAo nAkhavI paDe eTalI nAkhIne kADhavuM paDe. anaMta kALathI e badhuM jamAveluM che, sahaja thaI paDyuM che. mumukSu :- A bhUmikAmAM koI jIva Ave to paradoSa jovAnuM ja na thAya. pUjya bhAIzrI - ene bIjAnA doSa dekhavAnI mAthAkUTamAM Utare ja zuM karavA ? mAre zuddha thavA mATe huM navaro thaI zake evuM nathI to bIjAnuM kyAM huM jouM. mAruM to pahelAM kAThuM, mArI sArI karavAmAMthI ja huM navaro thayo nathI. mumukSu :- vakIlAtanuM badhuM bhaNyA pachI corI karI evuM thayuM pUjya bhAIzrI - enA jevuM thaI jAya pachI, enA jevuM thaI jAya. mumukSu :- zAstra vAMcIne e pUjya bhAIzrI - zAstra vAMcanAranI to aura javAbadArI che, vadhAre javAbadArI che. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-315 patrAMka-315 muMbaI, poSa suda 11, 1948 ame koI vAra kaI kAvya, pada ke caraNa lakhI mokalIe te Ape kyAMya vAMcyAM, sAMbhaLyAM hoya to paNa apUrvavatu mAnavAM. ame pote to hAla banatA sudhI tevuM kaMI karavAnuM icchavA jevI dazAmAM nathI. svarUpa sahajamAM che. jJAnInAM caraNasevana vinA anaMta kALa sudhI paNa prApta na thAya evuM vikaTa paNa che. Atmasayamane saMbhArIe chIe. yathArUpa vItarAgatAnI pUrNatA. icchIe chIe. e ja. zrI bodhisvarUpanA yathAyogya. 315. "ame koI vAra kAMI kAvya, pada ke caraNa lakhI mokalIe te Ape kyAMya vAMcyAM, sAMbhaLyAM hoya to paNa apUrvavatu mAnavA.' bhale koI pada lakhyuM hoya, koI vAkya lakhyuM hoya, koI kAvya lakhyuM hoya. caraNa eTale eka kaDIno eka bhAga ene caraNa kahe che. (dA.ta) "jina thaI jinavarane ArAdha' te paheluM caraNa. te sahi jinavara hove te bIjuM caraNa. padanI eka kaDI che. AkhA padano eka vibhAga eTale eka kaDI. enA cAra caraNa che. "bhUMgI ilikAne caTakAve, alpavirAma karyuM che e eka caraNa che. eka caraNa lakhyuM hoya to paNa kyAMya vAMcyuM hoya, sAMbhaLyuM hoya, khabara hoya, teno artha AvaDato hoya ema kahevuM che ke tame vAMcyuM hoya, sAMbhaLyuM hoya eno artha samajyA hoya paNa jayAre ame tamane koIvAra lakhIe tyAre koI apUrva arthanuM grahaNa karavA mATe lakhIe chIe evo pahelethI abhiprAya rAkhIne vAMcajo. mane khabara che (ema abhiprAyamAM rAkhIne nahi vAMcatA). Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-5 gurudeva'nuM pravacana zarU thAya ke agiyAramI gAthA (cAlavAnI che. (to kahe, barAbara che bhUtArthanI gAthA che. bhUtArthane Azraye jIva samyaphadRSTi thAya che, A gAthAnI to khabara che. ApaNe ghaNIvAra sAMbhaLI che. ane ApaNA koka koka vidvAna to evA sarasa che ke "gurudeva' karatAM paNa emAMthI vadhAre artha kare che. AvA mANaso nIkaLe. kAle eka bhAI maLI gayA. mane kahe, eka AtmA zuddha che enA upara to keTalA divasa pravacana ApyuM meM ! eka zabda upara traNa divasa, cAra divasa, pAMcapAMca divasa pravacana Ape. eka ja zabda upara pravacana Ape. ema nathI. Ano koI apUrva artha kADhavo paDe che. e koI zabdArthano viSaya nathI. eno bhAva UMDo keTalo jAya che ? padArthane sparze che ke nahi ? padArthadarzana che ke nahi ? jJAnanI aMdara padArtha dazyamAna che ke nahi ? A vastu mAge che. ekaluM koI vaktavya che e to vAkya jALa che). kahyuM ne ? "vAkya jALa bIjAM sau jANe, eha tattva cita cAve aMdaramAM tattvane cAve-ghUMTe, eno rasa le. e karavA jevuM che. apUrva mAnavuM ema kahe che. ame bhale tamane pracalita koI vAta lakhI hoya paNa kAMI apUrva artha grahaNa karavA mATe lakhI che ema tame vicArajo, evo lakSa rAkhajo. eTale ke (gauNa nahi karatA). (gauNa karavuM eTale eno niSedha karavo. gauNa karavuM eTale eno nakAra karavo. e bahu ochAne khabara che. gauNa karavuM eno artha zuM che ? eno niSedha thAya che, enI aMdara nakAra Ave che ke A nahi bIjuM kAMIka joIe che mAre, A nahi bIjuM kAMIka hajI joIe che. ema eno artha thAya che. A nathI joItuM. mumukSu :- paryAyane gauNa karavI eTale nakAra karavo. pUjya bhAIzrI - nakAra karavo, niSedha karavo. vyavahArane gauNa karavo eTale vyavahArano niSedha karavo. mumukSu :- . pUjya bhAIzrI :- ema ja che. ema ja che. ema ja che. badhe ema lAgu paDe che. ame pote to hAla banatA sudhI tevuM kaMI karavAnuM icchavA jevI dazAmAM nathI.' kAMI koIka vAtanA anusaMdhAnamAM lakhyuM che ke Apa kAMIka Ama karo, to kahe evuM karavAnI icchA thAya evI dazAmAM paNa ame nathI. game e A patranI aMdara Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-315 arasaparasa cAlI che eTale enI nA lakhI che. svarUpa sahajamAM che. jJAnInAM caraNasevana vinA anaMta kALa sudhI paNa prApta na thAya evuM vikaTa paNa che. e vAta sAthe lIdhI che. eka bAju sahaja kahe che, bIjI bAju ene vikaTa darzAve che. svarUpa sahajamAM che kemake potAnuM ja svarUpa che, kAraNa paramAtmArUpe potAno ja svabhAva che, pote ja kAraNa che. evuM svarUpa sahajamAM hovA chatAM anAdithI te aprApya che. e vAta paNa nakkI ja che ke anaMta kALa sudhI enI prApti nathI thaI e vAta pAkI che. eTale sahelAmAM sahelo upAya e che ke jJAnInA caraNasevana vinA anaMta kALa sudhI paNa prApta na thAya evuM vikaTa paNa che. sahaja hovA chatAM vikaTa paNa che ke koI jIva jJAnInA caraNasevana sivAya prApta karavA jAya to prApta na thAya evuM vikaTa paNa che ane jJAnInA caraNa sevanamAM e prApta thAya evuM che. e vAta to e vIsamA varSathI nAkhatA Ave che. A to paccIsamuM cAle che. AtmAne paramAtmAne dhyAvavAthI paramAtmA thavAya che. paramAtmasvarUpa evo AtmA tenuM dhyAna karavAthI paramAtmA thavAya che. paraMtu te dhyAvana satparuSanA caraNakamaLanI vinaya upAsanA vinA thatuM nathI. A sarvazreSTha nigraMtha pravacana che. evI vAta vIsamA varSamAM nAkhI che. mumukSu - caraNasevana eTale . jJAnIno upadeza je hoya ene sAMbhaLIe tenuM AcaraNa karIe... - pUjya bhAIzrI - jJAnIne jJAnI tarIke oLakhIne enuM bahumAna thAya, bahumAna Ave e enuM caraNa sevana che. loko caraNa eTale A paga samaje che. caraNanA ghaNA artha che. caraNa eTale paga thAya, caraNa eTale vacana thAya. vacanane paNa caraNa kahevAya che. ane caraNa eTale AcaraNa. AcaraNane paNa caraNa kahevAya che. dravyAnusArI caraNam, caraNAnusArI dravyamU-pravacanasAra AThamo kaLaza che. ema caraNanA ghaNA artha che. ahIMyAM caraNano artha eTalo levo ke bahumAna thavuM te. caraNasevA koNa kare ? paganI sevA koNa kare ? A to nikRSTa aMga che, A utkRSTa aMga che-mastaka che te utkRSTa aMga che. caraNa che te nikaSTa aMga che. nathI kahetA ? ame to gurunI caraNaraja chIe. ziSya guruno mahimA kare tyAre Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 cajahRdaya bhAga-5 zuM kahe che ? ke ame to zrIgurunI caraNaraja chIe. to kahe, emanA paga upara lAgelI je dhUDa che tyAM amAruM sthAna che. eTalI potAnI namratA batAve che. to namratAno artha zuM che ? ke eTaluM amane bahumAna che emAM namratA UbhI thAya che. bahumAna vagara namratA kyAMthI AvavAnI ? e bahumAnanuM sUcaka che. - yathArthapaNe bahumAna kyAre Ave ? ke jyAre oLakhANa thAya tyAre ja Ave. e sivAya bahumAna Ave e badhuM othe odhe che. e to jinendradevanA samavasaraNamAM kalpavRkSanA phUla ane maNiratnanA dIvAthI bhakti-AratI karI che ke nathI karI? pUjA ne AratI karI che nathI karI ? badhuM othe othe anaMtavAra karyuM che. jJAnI anaMtavAra maLyA ane jJAnInA bAhya caraNanI sevA paNa anaMta vAra karI. pagacaMpI karI, caraNa dhoyA badhuM karyuM, paNa oLakhyA vinA bhAva nahi Ave emAM. oLakhANa vagara bhAva kyAMthI Avaze? mumukSu - caraNa eTale jJAnInA vacana anusAra ja anusaravuM. pUjya bhAIzrI - anusaravuM. paNa e vacana anusAra kyAre anusare ? bahumAna Ave to. eTale to kahyuM ke, ame eka kAvya, pada ke caraNa lakhyuM to apUrva mAnajo e kyAMthI Avaze? enI apUrvatA kyAre Avaze ? pUjya bahenazrI carcA kare che tyAre koIvAra kahe che, Aje paNa kahe che ke, "gurudevanA pravacano sAMbhaLatAM apUrva apUrva lAgyA karatuM.' pravacano emaNe to varSo sudhI sAMbhaLyA, 4pa varSa sAMbhaLyA. have enI e vAta to ghaNIvAra AvatI hoya. kaMI badhI vAta kalAke kalAke navI ja vAta Ave kAMI bane ? tenI te vAta to ghaNIvAra AvatI hoya. apUrva kema lAge che ? ke apUrva tattva je AtmA eno bhAva emAM emane dekhAya che. e vacanamAM e bhAva dekhAya che. basa ! pachI mahimA Ave ja, mahimA karavo nathI paDato. mumukSu - atyAra sudhI kharekhara jJAnInI oLakhANa nathI thaI. pUjya bhAIzrI - ekavAra paNa nathI thaI. anaMta kALamAM AtmA to oLakhyo nathI paNa e to gupta tattva che, zaktirUpa ane sAmarthyarUpa tattva che, na jaDe jaldI, paNa bahAramAM je pragaTa sat che, A AtmA to apragaTa sat che, pragaTa satu che enI ekavAra paNa oLakhANa nathI thatI. ekeya vAra nathI karI. anaMta vAra saMyoga thayo, anaMta vAra othe othe bahumAna karyuM paNa) ekavAra oLakhANa nathI karI. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-315 89 ekavAra oLakhANa karI hoya to A dazA na hoya, atyAre che e dazA na hoya. A sIdhI vAta che. prazna :- oLakhANamAM bIjuM zuM hoya ? samAdhAna :- oLakhANamAM emanA je samyagdarzana-jJAna-cAritranA je pariNAma che e sAdhaka dazA che ane enuM saMdhAna emanA siddhapada sAthe che. A vastu samajAvI joIe, e vastu parakhAvI joIe. oLakhANa e oLakhANa che. mANasa nathI kahetA ke phlANA bhAI mArA oLakhItA che. emane huM sAMgopAMga oLakhuM chuM. e Ama bolyA paNa e tame na samajo e zuM karavA ema bolyA che. ema kema khabara paDe che ? jeno ghaNo paricaya che enI koI eka vAtano khAsa artha oLakhANavALo kADhI. zake ane bIjo aMdarathI bIjuM kADhe evuM bane che ke nathI banatuM ? jene piracaya nathI e to sAmAnya artha kADhaze. jene oLakhANa che e AgaLapAchaLanI badhI. saMdhi pakaDaze ke-nahi ? ema oLakhANa to bahu moTI khANa che. eTale ahIM oLakhANapUrvakano je mahimA Ave che; 'zrImadbhu'e to Guarantee ja ApI che ke je jJAnIne oLakhe che te krame karIne jJAnI thAya che. athavA je zAnIne oLakhe che te krame karIne jenI oLakhANa thaI che evI dazAne prApta kare che. Guaranteed vAta karI che. ane enA mATenI je pAtratA che e vagara e vastuno khyAla Avato nathI. pAtratA vagara 50 varSa sAMbhaLyA pachI na oLakhe evI paristhiti rahI jAya. 50 varSa sAMbhaLe ane pachI na oLakhe evI sthiti rahI jAya. (koI ema kahe), ame to jJAnI tarIke ane guru tarIke ja sAMbhaLavA besatA hatA. badhuM oghe oghe jAya. mumukSu :- oLakhyA ho to atyAre A sthiti na hoya. pUjya bhAIzrI :- A sthiti na hoya. sIdhI vAta che. oghasaMzA mithyAtvano tyAga na thavA che. oghasaMjJA oLakhANa na thavA de. athavA oghasaMjJAno bIjo artha evo che, bahu vAstavika vyavahAru artha karIe to evo che ke, je jIvane saMtoSa thaI gayo, saMtoSa pakaDAI gayo ane je jIvane have vAstavika prApti karavA mATeno prayatna nathI karavo ne paDyuM rahevuM che jyAM che tyAM ne tyAM, enuM nAma oghasaMzA che. ApaNane to jJAnI maLI gayA. ApaNane to zAstra ane tattva maLI gayA ane Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 02 rAjahRdaya bhAga-5 ApaNe A badhuM vAMcyA karIe ane sAMbhaLyA karIe. tyAMne tyAM paDyA rahevuM che. jene prApta karavA mATenI koI aMdarathI pachI bhAvanA rahetI nathI. u52 uparanI bhAvanAthI badhuM karye jAya che ane joto nathI ke mane A prApta thatuM nathI. ATalo samaya gayo..... ATalo samaya gayo... paNa huM khAlI ne khAlI ja chuM. e oghasaMzAmAM paDyo rahe che. eno artha ke ene darakAra ja nathI. potAnI aprAptinI darakAra nathI thaI, darakAra UDI gaI che tyAre oghasaMjJA rahI jAya che. pachI oghasaMjJAe badhI. dharmanI kriyA kare. zAstravAMcana, pUjA-bhakti-dAna-dayA yAtrAthI mAMDIne badhuM kare. paNa badhuM oghasaMjJAmAM rahIne kare. e koI rIte darakAra vagarano jIva upekSA kare che. upekSA kare che ene prApti thavAno prazna kevI rIte hoI zake ? prApta thAya ene e vAta kevI rIte hoI zake ? A paristhiti anaMta kALathI cAle che. samajIne nivRtta karavA jevI che. prazna :- tattva zuM e barAbara samaje ane ene mATe aMgIkAra karavA puruSArtha na kare to e oghasaMjJAne kA2Ne ? samAdhAna :- oghasaMjJAne kAraNe. pote enI prAptino puruSArtha kare evI ja samajaNano viSaya che. samajaNamAM e vAta garbhita che. yathArtha samajaNamAM puruSArtha garbhita che. puruSArtha vinA samajaNa yathArtha nathI. samajaNa pote ja puruSArthanI utpAdaka che. jo puruSArthanI utpAdaka samajaNa nathI to e samajaNa yathArtha nathI. pachI oghasaMzAmAM paDyo raheze. mAruM samajavuM barAbara che ane samajavuM barAbara kema ene lAge ? ke zAstra sAthe meLavI che. nyAya, yukti, Agama, tarka badhuM ene meLa khAya jAya ane saMtoSa pakaDI le ke barAbara che, huM barAbara samajuM chuM. paNa oghasaMzAmAM ja hoya. e oghasaMzA mithyAtvane choDavA nahi de, satpuruSane oLakhavA nahi de. 'zrImadbhu' e traNa vAta lIdhI che. AgaLa Avaze. traNa vAta lIdhI che. lokasaMjJA, oghasaMjJA ane asatsaMga A traNa evI cIja che ke je satnI oLakhANa na thavA de. che. 449 (patra che), pAnuM 372. vairAgyAdi sAdhanasaMpanna bhAI kRSNadAsa khaMbhAta' kRSNadAsa karIne koI vairAgI bhAI che ene bahu vistA2thI 26 mAM varSamAM patra lakhyo che. pAMcamo peregrApha lyo. AtmAne bhinna bhinna prakAranI kalpanA vaDe vicAravAmAM lokasaMzA, oghasaMzA - Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-315 91 ane asatsaMga e kAraNo che. jIva zAstra vAMce che, bhinna bhinna prakAre AtmAno vicAra kare che ane bhinna bhinna prakAre e AtmAnI kalpanA kare che, ema kahe che. zuM kare che ? zAstra vAMcIne AtmAne kahyuM che ke, mAro AtmA Avo che evI kalpanA kare che. koI kAMI kahyuM che. koI kAMI kahyuM che. koI kAMI kahyuM che. aneka jIvane bhinna bhinna prakAranI kalpanA varte che. tenuM kAraNa, evuM vicAravAmAM kalpanAyukta (kAraNa) UbhuM thAya che. lokasaMjJA, oghasaMjJA ane asatsaMga e kAraNo che. kAM to jIvanI najara loko sAme che ke lokomAM zuM dekhAze ? loko kaI najare mane joze ? kAM to jIvanI saMjJA oghasaMjJA che, darakAra nathI mane prApti che ke nathI prApti. ane asatsaMga. kAM to avaguNI manuSyo pratye, avaguNI jIvo pratye ene prIti thAya che ke mAre kAmano che, A mANasa mATe kAmano che, bhale enAmAM avaguNa rahyo paNa mAre kAmano che. e kadI AtmAne na vicArI zake. AtmAne vicAravA jAya to ene kalpanA ja thAya, bIjuM kAMI na thAya. mumukSa - A be to aMdaranA bhAva che. A bahArano pravRttirUpa bhAva che. - pUjya bhAIzrI :- hA, paNa potAno bhAva to aMdarano che ne prItirUpa bhAva to potAno che ne enuM nimitta bahAra che. e to lokasaMjJAmAM paNa nimitta evA) loko to bahAra ja che ne ! lokasaMjJAnA bhAvanuM nimitta koNa che ? samAja che. nimitta bhale bahAranuM hoya, oghasaMjJAnI aMdara bIjuM kAMI bahAranuM nimitta nathI paNa aMdara ne aMdara pote saMtoSa pAmI gayo che. aMdara ne aMdara huM samajuM chuM ema karIne e pote AgaLa nathI vadhato, darakAra nathI karato. pelAmAM bannemAM bahAranA nimitta che. e traNe kAraNomAM udyazIna thayA vinA, ni:satva eTale jemAM kAMI mAla nathI. namAlI. ni:satva eTale jemAM kAMI mAla nathI. "evI lokasaMbaMdhI japatapAdi kriyA. samAjamAM mAna maLe. A.hA.! ghaNuM tapa karyuM. ghaNuM kArya karyuM. "sAkSAt mokSa nathI, paraMparA mokSa nathI, ema mAnyA vinA, niHsatva evA asatuzAstra..." kalpitazAstro ane asagara' eTale khoTA gu-mithyAdaSTi. je AtmasvarUpane AvaraNanA mukhya kAraNo che..... AtmasvarUpane AvaraNanA e mukhya kAraNo che. tene sAkSAt AtmaghAtI jANyA vinA jIvana jIvanA svarUpano... potAnA svarUpano nizcaya thavo bahu durlabha che, atyaMta durlabha che. jJAnIpuruSanAM pragaTa AtmasvarUpane Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * rAjahRdaya bhAga-5 kahetAM evA vacano paNa te kAraNone lIdhe jIvane svarUpano vicAra karavAne baLavAna thatAM nathI. sAkSAt jJAnI hoya, AtmasvarUpane darzAvanArA emanA vacano hoya to paNa uparanA kAraNone lIdhe jIva eno yathArtha vicAra karI zakavA mATe baLavAna thato nathI. lokasaMjJA, oghasaMjJA ane asatsaMgane lIdhe A paristhiti UbhI thAya che. mumukSu - lokasaMjJA ane asatsaMga e bane AtmaghAtI che. pUjya bhAIzrI - traNe AtmaghAtI che. oghasaMjJA paNa AtmaghAtI ja che. traNe AtmaghAtI che. traNe kAraNa levA. ekTa kAraNa ochuM na levuM. kemake oghasaMjJAmAM anaMta kALa gayo che, oghasaMjJAmAM anaMta kALa rahyo che. ane atyAre paNa e potAnuM avalokana zarU na kare eno artha ke ene darakAra nathI ane oghasaMjJAmAM rahevA icche che, e cAhe che ke huM oghasaMjJAmAM rahI jAuM. A ghAta che. mumukSu :- nAka boLavA jevuM che. pUjya bhAIzrI :- ema ja che, ema ja che. mumukSu - jJAnInA vacano maLe to paNa vicAra nathI karato. pUjya bhAIzrI :- nathI karI zakato ane e sIdhI vAta che, ApaNane to lAgu paDe evI vAta che, e vAta ApaNane lAgu paDe evI che. e to mumukSuonI sAme emaNe potAnA anubhavano nIcoDa kADhIne mUkyo che. bahu anubhavI puruSa anubhavathI mUkelI vAta che ne ! mumukSune sIdhI vAta lakhe che. e "kRSNadAsa game te hoya, ApaNe kRSNadAsa thaI javuM paDe evuM che. evI vAta che. mumukSu :- jemane patra lakhyo che e "kRSNadAsajI nI pAtratA joIne lakhyo che. pUjya bhAIzrI - cokkasa, coksa. e emanuM bahu UMDuM jJAna hatuM. e saMbaMdhamAM emanA jJAnanI nirmaLatA, emanA jJAnanI sAmAnI pAtratAne mApavAnI je kSamatA che, e anumAna na thaI zake evo viSaya che. sAdhAraNa jIvanuM anumAna TUMkuM paDe evI vAta che. na pahoMcI zake evI vAta che. jabarajasta samartha hatA pote ! je je vAto lakhI che e ghaNI anubhavathI lakhI che ane sAmA jIvane paNa atyaMta upakArI thAya evI rIte lakhI che. nahitara e to mauna thaI jatA, kahetA nahi, bolatA nahi. sAmAnI pAtratA na jove to bole nahi. vAta na kare. ene jijJAsA. jagADavA ekAdo coMTako bharI le ko'kavAra paNa pachI na jAge to thaI rahyuM. have Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-315 tuM paNa sUI jA, huM paNa sUI jAva chuM. - ghare tyAM mATuMgAmAM eka emanA saMbaMdhI hatA e AvI gayA hatA paNa saMbaMdhI eTale pachI sagAnI dRSTie to mukhyapaNe jue ane jJAnI tarIke mAne ke barAbara che ApaNA sagA che ane vaLI jJAnI che. bahu sarasa. ApaNe to sAruM emanA ghare UtaravAnI jagyA che. UtaryA emane tyAM. Akho divasa kAMI jijJAsA nahi eTale kAMI vAta tattvanI kADhe nahi. sAMje vALu karIne sUI gayA. emane evuM thayuM ke Avyo che A kAraNe A mANasa, eNe vAta karelI ke huM A kAraNe AvuM chuM. paNa jijJAsA hoya to kADhe ne vAta ? vagara jijJAsAe reDavAno kAMI artha nahi. e to bahu e bAbatamAM jokhI jokhIne ja detA hatA. ema thayuM ke Ane jijJAsA nathI paNa jarA jijJAsA thAya to Try karI joIe. kema tarasabarasa lAgI che ? tRSA lAgI che ? to kahe ke kema Ama vAta karo cho ? ApaNe to covIhAra karI lIdho. eno artha ke e loko e divasomAM covihAra karatA hatA. aphavA evI bIjI hatI ke rAtre khAya che, phlANuM che ne DhIMkaNuM che. loko to najIka na jAya eTale sAdhu loko to uDADe ke koI enI pAse jAya nahi. covihAra vALI lIdho che. have pANI pIvAnI Ape kevI rIte pIvAnI vAta karI ? kAMI samajANuM nahi. to (kRpALudeva) kahe, kAMI nahi. sUI jAva. emane eTalI khabara nathI ke covihAra vALI lIdho che ne huM pANI pIvAnuM ene kema pUchuM ? paNa tRSA eTale jijJAsA kAMI che ema emane pUchyuM. bicArA ekadama sthULa vicAramAM hatA eTale) samajI na zakyA. patI gayuM. have ene jJAnIno yoga thayo ke na thayo? A enI vAta nathI. A jeTalA oghasaMjJAe zAnIno ApaNe samAgama karIe chIe e badhAnI e ja vAta che. e tRSAnI vAta Ave che ane ApaNe covihAranI vAta saMbhArIe chIe. kAMI emanI vAtane ane ApaNI vAtane levA-devA rahetI nathI. AvuM che. bahu vicAravA jevo viSaya che. - mumukSu - oghasaMjJA na jAya to pAtratA na Ave. pUjya bhAIzrI :- pAtratA na Ave, pAtratA na Ave. A traNe apAtratAnA lakSaNa che. lokasaMjJA apAtratAnuM lakSaNa che, oghasaMjJA apAtratAnuM lakSaNa che ane asatsaMga paNa apAtratAnuM lakSaNa che. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-5 mumukSu :- pahelAM lokasaMjJA jAya pachI asatsaMga jAya. pahelAM be vastuno tyAga karIne pachI satsaMga karavA jevo che. pUjya bhAIzrI - hA, nahitara tane asatsaMga rahI jaze. evo viSaya che. mArgadarzana to ghaNuM ApyuM che. mumukSu - lokasaMjJA bhAvanAne pragaTa na thavA de. bhAvanA paNa pragaTa na hoya. pUjya bhAIzrI :- lokasaMjJAvALAne to potAnuM lakSa ja na thAya. paralakSa ja daDha rahe. lokasaMjJAmAM paralakSanI daDhatA rahelI che. svalakSa ja na thavA de. tyAre A viSaya ja ekalo svalakSI che, ekAMta svalakSI vAta che A badhI. jene ema kahIe ne ke, bhAI ! nizALamAM jene abhyAsa karavA besavuM eNe bIjI vAto na karavI, abhyAsamAM lakSa rAkhavuM. enA jevI A vAta che ke A mArgamAM AvavuM eNe paralakSa na rAkhavuM, potAnuM lakSa rAkhavuM. evI pahelI ja vAta che A. mumukSa - pote mumukSu che ke nahi e nakkI karavAno vAro che. pUjya bhAIzrI :- hA, nakkI karavAno vAro che. nAmathI kAMI mumukSu nathI thaI javAtuM. evuM che. prazna :- kALakUTa jhera che ? * samAdhAna :- hA, lokasaMjJAno to emaNe bahu niSedha karyo che. kALakUTa jhera che, haLAhaLa jhera che ema jANyA vinA nahi chUTe. kemake e eka evI chetarAmaNI vastu che ke pote je kAMI kare che e lokone khyAlamAM Ave che ke nahi e to ene jALavI ja rAkhavuM che. huM zAstravacana karuM chuM. huM dAna ApuM chuM, huM darzana karavA AvuM chuM, huM "sonagaDha' jAva chuM, huM vadhAre jAva chuM, ocho jAva chuM, phalANuM, DhIkaNuM badhuM. badhI ene loko upara ja najara rahe. mumukSu - mAna kaSAyane poSavAnI vAta che. pUjya bhAIzrI - mAna kaSAya to paDyo ja che paNa lokasaMjJA to eka evI graMthI che ke jene kALakUTa jhera, haLAhaLa jhera na jANe to jIva choDI ja na zake. eTale enuM atyaMta nukasAna na samaje, bahu moTuM nukasAna che ema na samaje to samAjanI daSTi jIva choDI na zake, lokaSTi choDI ja na zake. evI lokasaMjJA bahu bhayaMkara vastu che.. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 patrAMka-315 eTale lokasaMjJAe koI sukArya karatA hoya to acakAvuM. satkArya karatA ho to acakAvuM ke A lokasaMjJAe kema karuM chuM? A satkAryanI aMdara mane lokasaMjJA nukasAna kiraze. prazna :- satkArya kevI rIte karavuM joIe ? samAdhAna :- satkArya eka AtmalakSe karavuM. bIjuM koI lakSa na rAkhavuM. mArA AtmAnI zuddhi sivAya mAre bIjuM kAMI lakSa nathI), mAruM lakSabiMdu bIjuM kAMI nathI. eka ja lakSabiMdu hovuM joIe to badhI jagyAethI nirdoSa rahI jAya. ane nahitara sapaDAyA vinA rahe nahi kyAMka ne kyAMka evo phasAya ke ene khabara na hoya huM kyAM phasANo chuM, enI ja khabara na hoya. nIkaLe kevI rIte ? eTale jJAnInA caraNasevananI vAta lIdhI che ke jo jJAnInA aMtevAsI thaIne rahe, caraNasevanano artha e che, enA samIpavAsI rahe. je pAtratAne laIne jJAnIne enA pratye ghaNI karaNAdRSTi rahe to jJAnI ane kyAMka bhUla thatI hoya to aTakAve ke Ama nahi, Ama nahi. eTale caraNasevananI vAta lIdhI che. kemake potAne khabara nahi paDe huM kyAM bhUla karuM chuM. potAnI bhUla potAne nahi dekhAya e saMbhavita che. eTale potAnA rogano IlAja to eNe kuzaLa vaida pAse ja karAvavo eTalI bhalAmaNa che AnI aMdara che. eTale (kahe che), svarUpa sahajamAM hovA chatAM paNa "jJAnInAM caraNasevana vinA anaMta kALa sudhI paNa prApta na thAya evuM vikaTa paNa che. AtmasaMyamane saMbhArIe chIe. potAnI bhAvanA to vizeSa vizeSapaNe saMyamanI rahe che. svarUpamAM lIna thaI jaIe evo je AtmasaMyama ene saMbhArIe chIe. yathArUpa vItarAgatAnI pUrNatA icchIe chIe.' paripUrNa vItarAgatA icchIe chIe. "e ja. zrI bodhasvarUpanA yathAyogya.' ema karIne pote potAnI AtmabhAvanAne bhAvI che. saMkSepamAM patra che paNa ghaNI vAta lakhI gayA che. ahIM sudhI rAkhIe. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-316 muMbaI, poSa vada 3, ravi, 1948 eka parinAmake na karatA darava doI, | doI parinAma eka darva na dharata hai; eka karatUti doI darva kabahuM na kare, doI karatUti eka dave na karatu hai; jIva pudgala eka kheta avagAhI douM, apane apane rUpa, kou na karatu hai; jaDa parinAmaniko, karatA hai pudgala, cidAnaMda cetana subhAva Acaratu hai.' samayasAra . bWd tA. 21-11-1989, pravacana ne. 87 33 patraka - 316 ane 717. board zrImad rAjacaMdra patrAMka 316. samayasAranuM banArasIdAsajI racita eka pada che ahIMyAM. kartA-karma adhikArano viSaya che. ahIMyAM pahelIvAra sobhAgabhAInI sAthe dravyAnuyogano viSaya cheDyo che. ahIM sudhI upadezabodhano viSaya cAlyo che. siddhAMtabodhano viSaya pahelavahelo ahIMthI zarU karyo che ane e "samayasArathI zarU karyo che. eno artha e thayo ke A pahelAM samayasAra emaNe pote adhyayana kareluM che. samayasAra ane samayasAra nATaka bane. A banArasIdAsajI'nuM "nATaka Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-316 samayasAranuM pada che eka parinAmake na karatA darava doI, doI parinAma eka darva na dharata hai; eka karatRti doI darva kabahuM na kare, doI karatUti eka darva na karata hai; jIva pudgala eka kheta avagAhI dou, apane apane rUpa, kou na Taratu hai; jaDa parinAmaniko, karatA hai pudgala, cidAnaMda cetana subhAva Acarata hai.' padArtha ane padArthanA pariNAmanI kartA-karmapaNAnI vyavasthA kevI che ? ane jIva ane pugalano ekakSetrAvagAhI saMyoga hovA chatAM paNa baMne potapotAnA pariNAme pariName che. eTalI spaSTatA A padamAM karI che. 317 patramAM pote eke eka lITIno artha karyo che. ApaNe saMkSepamAM Ano artha karI laIe. vistArathI to pAcho 317 patramAM e ja viSaya che. "eka parinAmake na karatA darava doI. pariNAma eka hoya ane be dravya ene kare ema banatuM nathI, ema hotuM nathI. jemake jIvano rAga. to jIva paNa kare ane karmano udaya paNa kare. ema be dravya thaIne eka pariNAmane kare ema banatuM nathI. athavA zarIranI kriyA, A bolavAnI kriyA lyo. e bolavAnI kriyA pudgala vacanavargaNA paNa kare ane jIva paNa kare ema be thaIne nathI karatA. eka pariNAmanA. kartA be dravya hoI zakatA nathI. vacananA pariNAma pudgala vacanavargaNA pariNamIne kare che. emAM jIvanA pariNamanano abhAva che ema kahevuM che. jIvanA rAganA pariNamanamAM jIva rAga rUpe pariName che emAM karmanA udayanA pariNamanano abhAva che. karmanA sattAnA pariNamanano to prazna nathI. kArmaNa vargaNAnA karmano prazna nathI. udayamAM je nimitta gaNAya che eno paNa emAM abhAva che. dravyAnuyogano siddhAMta ema kahe che ke, eka pariNAmanA kartA be dravya hoI zake nahi. eka pariNAmanuM kartA eka ja dravya hoya, kadI be dravya sAthe maLIne eka pariNAma Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 rAjahRdaya bhAga-5 kare evuM banatuM nathI, banI zakatuM paNa nathI. A siddhAMta che. dravyAnuyogano A siddhAMta che. mumukSu - kevI vicakSaNatAthI sobhAgabhAI ne mA pUjya bhAIzrI - ahIMthI have zarUAta karI. upadezabodhamAM ahIM sudhInI Training ApyA pachI, keLavaNI ApyA pachI have siddhAMtabodha zarU kare che. mamatva choDavuM ema to badhA kahe che ke bhAI ! jIve saMsAramAM kyAMya koI saMyogika padArtha upara athavA karmanA udaye AvI maLelA saMyogo upara A jIve mamatva karavA jevuM nathI. te padArtho saceta, aceta, saceta-aceta mizra traNa prakAre hoya che. emAM koI upara A jIve mamatva karavA jevuM nathI Avo upadeza che ane e sarvasAmAnya upadeza badhA ja dharmomAM che. paNa koI dharmanI aMdara, jaina dharma sivAya, be padArtha bhinna hovAthI te mamatva karavA yogya nathI evA siddhAMtanA AdhAre upadeza nathI. jaDa ane caitanya sarvathA judAM che. koI pariNAmanuM koI kAMI karI zake nahi. saMyogika padArthanuM jIva kAMI na karI zake, saMyogika padArtho jIvanuM-potAnuM kAMI na karI zake, evI vastusthiti hovAthI mamatva e karavuM e duHkhadAyaka che ane nirmamatva thavuM e ja sukhadAyaka che. e vastusthitine AdhArita upadeza che. e prakAra kharekhara upadezano che eTale tyAMthI e vAta levI che. doI parinAma eka darva na dharata hai? ane jIva paNa be pariNAmane na kare. doi pariNAma-be pariNAmane eTale jIvanA ane pudgalanA pariNAmane koI eka dravya kare ema paNa nathI banatuM. mANasa AhAra le che. AhAra levAnA pariNAma pudgala paNa kare ane jIva paNa kare, jIva ane pariNAma kare-jIva AhArano rAga paNa kare ane jIva koLiyo laIne peTamAM paNa utAre. ema baMne pariNAmane eka dravya na kare. jIva banenA kArya na kare. jIva AhArano rAga paNa kare ane jIva AhAranA paramANunuM kSetramaMtara paNa kare. cAvavAno rAga paNa kare ane cAve, banne pariNAma) eka jIva na karI zake. AhAranA paramANu moDhAmAM AvyA to e cAvavAno ane roga thAya che ke huM cAvuM. vikalpa UThe che ke AhArane cAvuM. evo rAga paNa kare ane dAMta, jaDabuM. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-316 jIbha, hoTha badhuM calAvavAnI kriyA paNa jIva kare, ema be pariNAma, be dravyanA pariNAma jIva eka na kare. tema eka pugala dravya karmano udaya Ave e udayanA pariNAmane paNa kare ane jIvanA rAgane paNa kare ema na bane. jIvane rAga paNa karAve ane potAnA udayanA paNa pariNAma) kare. ema eka dravya kadI be pariNAma dhAraNa karatA nathI. jIva jIvanA pariNAmane dhAraNa kare. pugala, pugala pariNAmane dhAraNa kare. jIva, jIvanA ane pudgala baMnenA pariNAmane dhAraNa kare, pugala jIva ane pudgalanA pariNAmane dhAraNa kare evuM banatuM nathI. ' prazna :- pudgalane pariNAma hoya che ? . samAdhAna :- hA, pudgalane pariNAma che ja ne. A Plastic nA pariNAma che, A lAkaDAnA pariNAma che, bane pudgala che. prazna :- bane kare che ? samAdhAna :- karyA vagara kevI rIte thAya ? pariNAme jo na pariName to A jUnuM thayuM, A navuM thayuM (e) kema thAya ? makAna jUnuM thayuM paNa koNe karyuM? navuM thayuM tyAre to ema kahIe ke kaDiyAe karyuM. paNa jUnuM koNe karyuM? pugala pariNamyA. pugala pariNamyA. ApaNe ema kahIe ke A dUdha bagaDI gayuM. gharamAM dUdha paDyuM hoya, bagaDI gayuM. koNe bagADyuM ? meLavaNa nAkhIne dahIM banAve tyAre to pote dhaNI thAya ke dUdhamAMthI meM dahIM banAvyuM. paNa have dUdha bagaDI gayuM. koNe bagADyuM? pudgala pariNamyA ke na pariNamyA? mumukSu - dUdha meLavavAnI IcchA hatI ne ? - pUjya bhAIzrI :- icchA hoya to pariName evuM koI baMdhana nathI. pariNamana chae dravyane che. emAM icchA eka jIvane thAya che. pudagala dhamastikAya, adhamastikAya, AkAzitAya ane kALANuM, A pAMcane icchA nathI. kemake e jaDa padArtha che. jaDa padArthane icchA nathI, jaDa padArthane sukha-dukha nathI. kemake e jIvanA dharma che. e pugalanA ke ajIvanA dharma nathI eTale emAM prakAranA pariNAma nathI thatA. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 rAjahRdaya bhAga-5 potAnA guNadharma anusAra pariNAma e dravyane thAya che. samaye samaye koI cha dravyamAMthI ekapaNa dravya pariNamana vinAnuM nathI. pariNamana thayA ja kare che. pariNamananuM cakra aTakatuM nathI. tema pariNamananuM cakra aTake ane ene cAlu karavuM paDe evuM paNa nathI, cAlatuM ja rahe che. A vastusthiti che. mumukSu - pariNamana thayA ja kare che. pUjya bhAIzrI - basa ! thayA ja kare che. enA krama pramANe thayA ja kare che. prazna :- kAMI AghuMpAchuM karI zakAya ? samAdhAna :- nahi, kAMI karI zakAya nahi. je svayaM thAya che ene karI zuM zakAya? je svayaM thaI rahyuM che ene zuM karI zakAya ? ke kAMI karI zakAya nahi. eTale be pariNAmane eTale be padArthanA pariNAmane eka dravya dhAraNa karatuM nathI. athavA eka dravya eka samaye paNa be pariNAmane dhAraNa karatuM nathI. ema baMne laI zakAya. eka jIvadravya cetana ane acetana ema be pariNAma, ema levuM che. ahIMyAM to jaDa-cetananI bhinatA levI che ne ! eTale eka ne ekamAM be pariNAmanuM ahIMyAM arthaghaTana nathI levuM. eka karatI. karatUtI eTale kriyA. kriyA eTale zuM ? pariNAmanuM badalavuM. eka paryAyamAMthI bIjI payaya thAya. A bALaka samaya jatA yuvAna thAya che. moTo thAya che ne ? to jIvanuM kSetra paNa laMbANuM, zarIranuM kSetra paNa moTuM thayuM. barAbara ? paramANue paramANunuM kArya karyuM che, jIve jIvanuM kArya karyuM che. jIva paramANunuM nathI karyuM. paramANunuM jIve nathI karyuM. e je paryAya palaTANI emAM eka kriyAne "eka karatUtI doI darva kabahuM na kare. eka kriyA che, koI ekanI kriyA bIjuM dravya na kare. ekanI kriyA bIjuM dravya na kare. eTale ke eka kriyAmAMthI bIjI kriyAmAM palaTAvAnuM kArya koI na karI zake. pariNAma ane pariNAmanI kriyA ema juduM juduM pADyuM. eka kriyA te be dravya kyAre paNa kare nahi. athavA jIvane rAga karavAno hoya tyAre be jIva ane pudgala thaIne rAga kare, be bhegA thaIne palaTAve ema paNa nahi. ema paNa nahi. mumukSu :- bahArathI evuM lAge ke. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 patrAMka-316 - pUjya bhAIzrI :- hA, bahArathI evuM lAge ke be jaNAe bhegA thaIne A kAma karyuM. jyAre bhUkha lAgI hatI tyAre khAdhuM. khAdhuM tyAre jIva ane pudgale bhegA thaIne kAma karyuM ane sudhAne maTADI. evuM nathI, ema kahe che. mumukSu - jIvano sahakAra na hoya to kAma kevI rIte thAya ? pUjya bhAIzrI :- paNa na hoya to e prazna nathI. bhUkha lAgI ane jIvane AhAra levAnI IcchA thaI paNa e vakhate taiyAra na hoya, AhAra maLe evI paristhiti na hoya to jIva zuM kare ? ghaNA bhUkhe marI jAya che. jIva zuM kare emAM ? ene bhUkhyA rahIne maravuM che ? ethI kAMI evuM nathI ke jIva karI zake che. koI padArthanI kriyA, bIjA padArthanI kriyA jIva karI zake che e vastusthiti nathI, ema kahevuM che. | doI karati eka darva na karatu hai." ane be kriyA-jIvanI kriyA ane pudgalanI kriyA. kriyA eTale eka pariNAmamAMthI palaTIne bIjA pariNAmamAM laI javuM te. evuM paNa eka dravya kadI na kare. have jIva pudgala upara e utAre che. jIva pudgala eka kheta avagAhI do. jIva ane pugala eka kSetramAM avagAhana karIne rahelA che. karmanA ane nokarmanA pagalo, zarIranA, zarIrarUpI nokarma, bIjA paNa nokarma che paNa eka kSetramAM to zarIra che ane eka kSetramAM bIjA karma paramANa che. taijasanA paramANu che. ema traNa jAtanA pugalanA paramANu ane jIva eka kSetramAM rahelA che. baMne eka kSetra avagAhIne rahyA che. AkAzanI apekSAe, hoM. bAkI pudgalanA paramANumAM jIva nathI jato ane jIvamAM, jIvanA pradezamAM pugala paramANuno praveza nathI thato. koI polANa nathI. pudgala paramANumAM evuM polANa nathI ke emAM jIva jaI zake. jIvamAM kyAMya evuM polANa nathI ke pudgala jaI zake. paNa AkAza che, je kSetre AkAza che, e ja kSetre, e ja AkAzanA kSetre jIva paNa hoya. e ja AkAzanA kSetre paddagala paNa hoya. ene ekakSetrAvagAhI kahe che. eka eTale AkAzanuM kSetra levuM. ekabIjAnuM nahi. eTale emAM nimitta-upAdAna utArAya che ke avagAhanamAM AkAza nimitta che. to nimitta apekSAe baMne eka kSetre rahelA che, upadananI apekSAe baMne potapotAnA kSetramAM rahelA che. koInA kSetramAM koI rahyuM nathI. koInA kSetramAM koI jAtuM nathI, pravezatuM nathI, sparzatuM nathI, ema che. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 rAjahRdaya bhAga-5 "jIva pudgala eka kheta avagAhI dou, apane apane rUpa, kou na Tarata " koI potAnuM rUpa choDatuM nathI, TALatuM nathI. eka kSetre rahevA chatAM jIva pudgala rUpe thato nathI. pudgala jIva rUpe thatA nathI. lokonI aMdara bolAya che ema ke, bhAI ! A jIvatuM zarIra che ane A maDaduM che. zuM bolAya che ? A jIvatuM zarIra che ane A maDaduM che, jIva vinAnuM che. to e saMyoga jIvano che ane saMyoga jIvano nathI eTaluM tyAM samajavAnuM che. paNa zarIra jIvatuM che ema samajavAnuM nathI. zarIra to maDaduM ja che. jIva jyAre saMyogamAM che tyAre zarIra maDaduM ja che. tyAre zarIra kAMI jIvatuM nathI. paNa mANasa take kare che ke, jyAre saMyogamAM jIva che tyAre zarIra bahu sAruM dekhAya che. jyAre zarIramAM jIva nathI tyAre zarIra bihAmaNuM dekhAya che, sAruM nathI dekhAtuM, vikRta dekhAya che athavA vikRta thaI jAya che. mATe nakkI kAMIka jIva ane pudgalane ekabIjAnuM rUpa ApavAnuM kAraNa hovuM joIe. ahIMyAM enI nA pADe che ke baMne eka kSetre rahelA hovA chatAM koI potAnA rUpathI TaLatuM nathI, koI potAnuM rUpa choDIne bIjAmAM jAtuM nathI, bIjArUpe thatuM nathI. jaDa parinAmaniko, karatA hai pudgala' karatA hai pudgala. jaDa pariNAmane to pudgala ja kare che. pudgala pote ja jaDanA pariNAmane kare che. joyuM ? IcchA ane anicchAno savAla nathI ahIMyAM. jaDane kyAM icchA che ke huM AvI rIte thAuM, paNa e prazna nathI. e kudaratI ja bane che. pANImAMthI varALa thaI. A vAdaLA thayA. to pANInA paramANu vAdaLArUpe svayaM thayA che. koIe banAvyA nathI, koI karavA nathI gayuM. temAM pANInA paramANunI IcchA nathI ke huM vAdaLuM thAuM. vAdaLuM varase che ane nathI varasatuM emAM ene kAMI IcchA nathI. na icchA thAya tyAre na varase ane icchA thAya tyAre varase evuM nathI. varasavA yogya paristhitimAM varasI jAya. na varasavA yogya paristhitimAM pote ja nathI varasatuM. e paristhiti potAnI pote ja kare che. koI enI icchAthI, koInI icchAthI kAMI thAtuM nathI. eTale jaDa pariNAmano kartA pudgala che. cidAnaMda cetana subhAva Acaratu hai: cidAnaMda evo AtmA che e caitanya svabhAve AcaraNa kare che nAma pariNamana kare che. evo eno sAdo artha che. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-316 - 103 mumukSa - eka kAraNanA aneka kAraNa hoya che, zAstramAM ema Ave che. pUjya bhAIzrI - nimitta apekSAe ene kAraNano upacAra karAya che. paNa zAstramAM banne vAta AvI ke, eka dravya bIjA dravyanI kriyA ke pariNAma na kare ane zAstramAM bIjI vAta AvI, je taddana viruddha lAge ke ekanA kAraNamAM bIjuM kAraNa che, ekanA kAryamAM bIjuM kAraNa che. aneka kAraNamAM. ApaNe ema lyo ne ke jyAre bhUkha lAgI hatI tyAre AhAra levAnI kriyA thaI. bhUkha nahotI lAgI tyAM sudhI AhAra levAnI kriyA nahotI thatI. jIva kAraNa kharo ke nahi? nimitta kAraNa kahI zakAya, kharekhara kAraNa nahi. nimitta kAraNano artha ke kharekhara kAraNa nahi. Ama levuM. | phoTo paDe che ke mANasano ? kemerAmAM phoTo paDe che ke nahi ? jevo mANasa hoya evI ja barAbara enI mukhAkRti Ave che. barAbara che ? DAgha hoya to DAgha Ave. tala hoya to tala Ave. barAbara ? jevA hoTha hoya, jevuM nAka hoya, jevI AMkha hoya, evo cahero, mahoro je prakAre hoya barAbara evuM sAme thaI jAya che. e badhuM citarAmaNa pugalanuM che ke nahi ? jeno phoTo pADyo eNe zuM karyuM ? kAMI nathI karyuM ? kAraNa kharo ke nahi ? e phoTAmAM jeno phoTo lIdho e kAraNa kharuM ke nahi ? eNe kAMI karyuM to nathI ja. e to nakkI vAta che. ene khabara paNa nathI. phoTo pADe to khabara paDe evuM kAMI nathI. barAbara ? e kAraNa kharuM ke nahi ? jo tame kAraNanI sadaMtara nA pADo to emAM eno ja phoTo kema Avyo ane bIjAno na Avyo ? to phoTo tamAro pADe ane mAruM moDhuM AvavuM joIe. kAraNa ke tame kAraNa nathI enA. ema nahi thAya. tamArA phoTAmAM nimitta apekSAe tame ja kAraNa cho ane huM kAraNa nathI. chatAM tame kAMI karyuM nathI. aMdaranI philma upara ane e philma uparathI kAgaLa upara Positive kADhI. kacakaDAnI philma upara to Negative AvI ane enA uparathI kAgaLa upara Positive AvyuM. emAM tame kAMI karyuM nathI. tame kyAMya pharo cho ane kriyA kyAMya thAya che. kAMI levA devA kharI ? mumukSu :- Negative no asara Positive upara Ave che. pUjya bhAIzrI - Negative no asara paNa Positive upara nahi ema kahe. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 rAjahRdaya bhAga-5 Negative ne kAMI khabara nathI. Negative nA paramANune kAMI khabara nathI Positive nA paramANu kema pariName che. AvuM che. eTale kAraNa nimitta apekSAe kahevAmAtra che. kharekhara nathI eTalA mATe ke e pariNamatA nathI. e dravyo e rIte pariNamatA nathI. e paramANu dravya che enuM e pariNamana nathI, e bhinna dravyanuM pariNamana che. A vAta jagatane gaLe na Utare evI che. kemake jagatamAM nimitta naimittika saMbaMdhe eTalA badhA kAryo thAya che ke AkhA jagatano vyavahAra enA upara cAle che. AkhA jagatano vyavahAra ja enA upara, saMsArano vyavahAra enA upara cAle che. ane AkhA saMsArane UthalAvI nAkhe evI A vAta che ane saMsArane UthalAvyA vinA mokSa thAya evuM nathI. saMsAra paNa rahe ane mokSa paNa rahe ema be vAta bane evuM nathI. banne viparIta che. mumukSu : pUjya bhAIzrI :- e to ko'kavAra jIva hoyane (topaNa) nathI pharatI, to zuM karo ? pheravavI hoya topaNa na phare to zuM karo ? thAya che ne evA roga thAya che. pote AMkhanI pAMpaNa na calavI zake, kIkI na calavI zake, kAMI nahi, DoLA phATyA rahe. jIvato hoya mANasa, kAMI na thAya. ... mumukSu : roganuM kAraNa jANIne to mANasa ... pUjya bhAIzrI :- bhale roganuM kAraNa jANavuM. paNa jIva che ane nathI karI zakato e vAta to sAbita thAya che ke nahi ? Point eTalo che ke jIva karI zake ke na karI zake ? roga-nIrogatA to bIjI vAta che. jIva nathI karI zakato e hakIkata che ke nahi ? eTalI vAta che. mumukSu - ParalysismAM jIva hoya chatAM na karI zake. pUjya bhAIzrI :- A hAtha-paga khoTA paDe che ke nahi ? potAnA hAtha-pagane bolanA. bolavuM che paNa bhAI nathI calAvI zakato, bolI nathI zakato. lavA vaLe bolI zakatA nathI. vANI karI zakato hoya to zA mATe nathI bolI zakato ? ane A korTamAM jubAnI de che tyAM to roganuM bahAnuM kADho cho ke mAre bolavuM hatuM Ama ne bolAI gayuM Ama. zuM kahe ? athavA mAre je kahevuM hatuM e huM raju na karI zakyo Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-316 105 e huM kabUla karuM chuM. ema kahe che ke nathI kahetA ? athavA bolavuM nahotuM joItuM e bolAI gayuM. A badhuM bane che ke nathI banatuM ? kema ema thAya che ? (kemake) svataMtra che. jo jIva vANI karI zakato hoya to sArAmAM sAro vaktA che evA badhA ja thaI zake. eka vaktA bahu sAro che sArAmAM sAruM ekadama suMdara vaktavya ApI zake che, to evuM badhA kema na ApI zake ? bIjA kema ema nathI karI zakatA ? karI zakatA hoya to badhA kare. paNa e eka svataMtra pariNamana che. e enA jIvanA adhikArano viSaya nathI to vaLI bIjAnA adhikAranA viSayano to prazna raheto nathI. mumukSu :- TreatmentnA to ghaNA bhAva che paNa ghaNAne nathI thatuM. pUjya bhAIzrI :- davA nathI lAgu paDatI. DokTara ema kahe ke A davA A roga upara aksira sAbita thayelI che. hajAro roga maTyA che. tamane nathI maTato, bhAI ! ame kabUla karIe chIe ke tamane A davA lAgu nathI paDatI. zuM karavA nathI lAgu paDatI ? enuM koI kAraNa nathI. svataMtra pariNamana che. A lyo ne mANasa lakhe che ne ? to kone potAnA akSara sArA nathI rAkhavA ? koI Icche che ke mArA akSara kharAba hoya ? kema sArA nathI karI zakatA ? badhAyanA akSara judAM judAM. ekano bIjA sAthe meLa na khAya. karavA jAya topaNa enI sahI na karI zake. karI zakato hoya to to badhuM kare. paNa) karI zakAtuM nathI. evA to hajAro dAkhalA che ke nathI karI zakAtuM. paNa pelA je saMyogika nimitta-naimittika saMbaMdha je kAryo thAya che e mukhya thAya to A vastu mANasa svIkArI na zake. A vastu svIkAre to tene nimitta naimittika saMbaMdhanuM yathArtha jJAna thAya. paNa nimitta-naimittika saMbaMdhane kartA-karma saMbaMdha tarIke svIkArI lIdho che, pahelethI aNasamajaNathI ja svIkArI lIdho che, e kartA-karmapaNAno abhiprAya na chUTe to ene nimitta-naimittika saMbaMdha samajAto nathI. bhinnatA samaje to ene nimitta-naimittika saMbaMdha samajAya eTalI vAta che. mumukSu :- ... dhamastikAya nimitta kAraNa che ? mULa kAraNa nathI ? pUjya bhAIzrI :- hA. mULa kAraNa nathI. e svayaM UDe to. nahotuM UDavuM tyAre dhamastikAya nahotuM ? kema ene uDADyuM nahi ? eTale dhamastikAyanI vyAkhyA ema Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 cajahRdaya bhAga-5 Ave che ke, "jIva ane pudgala svaye gatimAna thAya tyAre je nimitta thAya tevA dravyane, gatimAM nimitta paDe evA dravyane dhamastikAya kahe che. jIva ane pudgala, gatimAna evA jIva ane pudgala svayaM sthira thAya tyAre sthiratAne nimitta adhamastikAya thAya che. ema enI vyAkhyA e prakAranI che. mumukSu - pUjya bhAIzrI - hA, choDAve che ne. e IzvarakatamAM AvI gayA che eTale have hAthamAM siddhAMtabodha lIdho che. eTale have (kahe che). paristhiti A che. A jainadarzananI vastusthitine darzAvato A eka dravyAnuyogano Akho viSaya che ane siddhAMtano e pAyAno viSaya che. jyAM sudhI dravyAnuyoganA siddhAMtane na samaje tyAM sudhI upadezabodhamAM TakI nahi zake. upadezabodha kSaNajIvI nivaDaze. bIjuM, ke tyAM sudhI upadezabodhane ekAMte anusaravA jAya to para dravyanuM eTale asat kriyAnuM ahampaNuM utpanna thayA vinA nahi rahe. jemake eka mANasa dharmabuddhithI upavAsa kare che. roga thAya, tAva Ave ane lAMghaNa karavI paDe ema nahi. dharmabuddhithI upavAsa kare che ke, mAre Aje AhAra nathI levo. have jo ene dravyAnuyoganA siddhAMtanuM jJAna nathI ke jIva pudgalanA paramANu upara koI adhikAra rAkhI zakato nathI, enI koI kriyA pote karI zakato nathI. to meM AhArano tyAga karyo evo adhikAra AhAranA paramANu upara eno AvyA. raheze nahi. ke mArA gharamAM AhAranA cokhA, dALa, loTa badhuM hatuM chatA meM AhAra na karyo. gharamAM bIjA mANaso mATe rasoI karI hatI chatAM meM AhAra na lIdho, meM grahaNa na karyo. e prakArano pudgala paryAya uparano potAno je adhikAra, e adhikAra nahi choDI zake. meM choDyuM, mAruM hatuM ne choDyuM. ema leze. have tyAga to mamatva choDavA mATe che. tyAga zuM karavA karAve che ? ke mamatvanA tyAga arthe padArthono tyAga che. je jIva) nimittone mAtra ja choDe che, e zuM kare che ? ke sarpane mAravA mATe sarpanA dara upara lAkaDI mAryA kare che ane rAjI thAya che ke meM Aja to sarpanA dara upara eTalI badhI lAkaDI mArI che ne ke have sarpa karaDavA nahi Ave. sarpa daramAM cAlyo gayo, lAkaDI mArI dara upara. have mane sarpa nahi karaDe. kemake meM bahu lAkaDI Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-316 107 mArI che, ene bahu mAryo che. paNa sarpa aMdara ema ne ema jIvato ja che. ema mamattvano sarpa Ubho rahe che ane bahAra lAkaDI mAryA kare che. A choDI dyo. A choDI dyo... A choDI dyo. aMdara rasa emanema paDyo che, mamatvano bhAva emane ema paDyo che. kemake mArA che ne meM choDyA, mArA paisA meM dAnamAM ApyA, mArA AhAranA paramANu hovA chatA meM grahaNa na karyA. eTale asatu-potAmAM satuM nathI. satu eTale hovApaNe. potAmAM nathI evA padArthane viSe ahampaNuM karI lIdhuM. ene asakriyAnuM abhimAna kahe che. eTale dravyAnuyoga samajyA vinA upadezane anusaravA jAya to anusaratA anusaratA gRhIta mithyAtvanuM pApa ane ahaMtA Adino avaguNa, e avaguNo utpana thayA vinA rahe nahi. A paristhiti che. loko samanvaya kare che. juo ! jainadharmanI aMdara je tyAgIo, munio che e paMca mahAvrata pALe che. to bauddha dharmanI aMdara pAMca yama che. ahIMyAM pAMca mahAvrata che to tyAM pAMca yama che. AnuM kArya to badhA dharmanI aMdara che. bhAI ! bahu moTo phera che. enI pAse vastunuM vijJAna nathI ane vijJAnane AdhArita enuM anusaraNa. nathI. ahIMyAM vastuvijJAnane pAyAmAM rAkhIne enA Azraye-enA AdhAre-enuM anusaraNa che. ema AcaraNa AcaraNamAM uttara-dakSiNano taphAvata che. eno samanvaya koI nathI karatuM. e aMdarano viSaya che. bAhyadRSTithI mAtra bAhyakriyAnI sarakhAmaNI kare che. aMdaranA pariNAmane, vijJAnane koI samajatuM nathI. eTale jainadarzanamAM pAyAmAMthI ja dravyAnuyoganI zarUAta karavAmAM Ave che. pachI samyagdarzana thAya che, pachI samyaphajJAna thAya che ane samyaphacAritra thAya che. mumukSu - dravya eTale e pUjya bhAIzrI - dravya eTale padArtha. eno anuyoga eTale enI vicAraNA. enA bheda-prabhedonI vicAraNA, enA vijJAnanI vicAraNA, enA guNadharmonI paristhitino bayAna, ene dravyAnuyoga kahevAmAM Ave che. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 rAjahRdaya bhAga 5 patrAMka-317 muMbaI, poSa vada 9, ravi, 1948 eka parinAmake na karatA darava doI, vastu potAnA svarUpamAM ja pariName evo niyama che. jIva jIvarUpe pariNamyA kare che, ane jaDa jaDarUpe pariNamyA kare che. jIvanuM mukhya pariNamavuM te cetana (jJAna) svarUpa che; ane jaDanuM mukhya pariNamavuM te jaDatvasvarUpa che. jIvanuM je cetanapariNAma te koI prakAre Da thaIne pariName nahIM, ane jaDanuM jaDatvapariNAma te koI divase cetanapariNAme pariName nahIM; evI vastunI maryAdA che; ane cetana, acetana e be prakAranAM pariNAma to anubhavasiddha che. temAMnuM eka pariNAma be dravya maLIne karI zake nahIM; arthAt jIva ane jaDa maLI kevaLa cetanapariNAme pariNamI zake nahIM. athavA kevaLa acetana pariNAme pariNamI zake nahIM. jIva cetanapariNAme pariName ane jaDa acetanapariNAme pariName, ema vastusthiti che; mATe jina kahe che ke eka pariNAma be dravya karI zake nahIM. je je dravya che te te potAnI sthitimAM ja hoya, ane potAnA svabhAvamAM pariName. doI parinAma eka darda na dharatu hai; temaja eka dravya be pariNAme paNa pariNamI zake nahIM, evI vastusthiti che. eka jIvadravya te cetana ane acetana e be pariNAme pariNamI zake nahIM, athavA eka pudgaladravya acetana ane cetana e be pariNAme pariNamI zake nahIM. mAtra pote potAnA ja pariNAmamAM pariName. cetanapariNAma te acetana padArthane viSe hoya nahIM, ane acetanapariNAma te cetanapadArthane viSe hoya nahIM; mATe be prakAranAM Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-317 109 pariNAme eka dravya pariName nahIM, - be pariNAmane dhAraNa karI zake nahIM. eka karatUti daI darva kabahuM na kare, mATe eka kriyA te be dravya kyAre paNa kare nahIM. be dravyanuM maLavuM ekAMte hovuM yogya nathI. jo be dravya maLIne eka dravya UpajatuM hoya, to vastu potAnA svarUpano tyAga kare; ane ema to koI kALe bane ke nahIM ke vastu potAnA svarUpano kevaLa tyAga kare. jyAre ema banatuM nathI, tyAre be dravya kevaLa eka pariNAmane pAmyA vinA eka kriyA paNa kyAMthI kare ? athatu na ja kare. "doI karatuti eka darva na karata hai tema ja be kriyA eka dravya dhAraNa paNa kare nahIM. eka samayane viSe be upayoga hoI zake nahIM mATe "jIva pudgala eka kheta avagAhI do, jIva ane pugala kadApi eka kSetrane rokI rahyAM hoya to paNa "apane apane rUpa, kou na Taratu hai potapotAnAM svarUpathI koI anya pariNAma pAmatuM nathI, ane tethI karIne ja ema kahIe chIe ke - "jaDa parinAmaniko, karatA hai pudgala, dehAdike karIne je pariNAma thAya che teno pudgala kartA che. kAraNa che ke te dehAdi jaDa che; ane jaDapariNAma to pudgalane viSe che. jyAre ema ja che to pachI jIva paNa jIva svarUpe ja varte che, emAM kaMI - bIja pramANa paNa have joItuM nathI; ema gaNI kahe che ke - cidAnaMda cetana subhAva Acaratu hai.' Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 cajahRdaya bhAga-5 kAvyaktano kahevAno hetu ema che ke, jo Ama tame vastusthiti che che. samajo to to jaDane viSeno je svasvarUpabhAva che te maTe, ane para ravasvarUpanuM je tirobhAvapaNuM che te pragaTa thAya. vicAra karo, sthiti paNa ema ja che. ghaNI gahana vAtane ahIM TUMkamAM lakhI che. jo ke, ne yathArtha bodha che tene to sugama che. e vAtane ghaNI vAra manana karavAthI keTaloka bodha thaI zakaze. ApanuM patuM 1 gaI parame maLyuM che. citta to Apane patra lakhavAnuM rahe che; paNa je lakhavAnuM sUjhe che te evuM sUjhe che ke Apane te vAtano ghaNA vakhata sudhI paricaya thavo joIe ane te vizeSa gahana hoya che. sivAya lakhavAnuM sUjhatuM nathI. athavA lakhavAmAM mana rahetuM nathI. bAkI to nitya samAgamane icchIe chIe.. prasaMgopAtta kaMI jJAnavAta lakhazo. AjIvikAnA dukhane mATe Apa lakho cho te satya che. citta ghaNuM karIne vanamAM rahe che, AtmA to prAye muktasvarUpa lAge che. vItarAgapaNuM vizeSa che. veThanI peThe pravRtti karIe chIe. bIjAne anusaravAnuM paNa rAkhIe chIe. jagatathI bahu udAsa thaI gayA chIe. vastIthI kaMTALI gayA chIe. dazA koIne jaNAvI zakatA nathI. jaNAvIe tevo satsaMga nathI, manane jema dhArIe tema vALI zakIe chIe. eTale pravRttimAM rahI zakyA chIe. koI prakArathI rAgapUrvaka pravRtti thatI nahIM hoya evI dazA che, ema rahe che. lokaparicaya gamato nathI. jagatamAM sAtuM nathI. vadhAre zuM lakhIe ? jANo cho. atre samAgama ho ema to icchIe. e chIe, tathApi karelAM karma nirjaravAnuM che eTale upAya nathI. li. yathArtha bodhasvarUpanA ya. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-317 111 have 317 laIe. have patranI aMdara eka eka lITIno artha zrImadjI pote kare che. cha divasa pachI e patra lakhyo che. poSa vada trIje e pada lakhI nAkhyuM. poSa vada nome eka eka lITIno artha karIne patramAM spaSTIkaraNa Ape che. "eka parinAmake na karatA darava doI, vastu potAnA svarUpamAM ja pariName evo niyama che.' vastu potAnA dravya-kSetrakALa-bhAva choDIne bahAra jaIne pariNamana karI zake nahi. vastu potAnA svarUpamAM ja pariName evo niyama eTale siddhAMta che, evI vastusthiti che. potAnuM svarUpa eTale potAnuM dravya, potAnuM kSetra, potAno kALa, potAno bhAva. AnI bahAra na jaI zake. "jIva jIvarUpe pariNamyA kare che, ane jaDa jaDarUpe pariNamyA kare che. jIvanuM mukhya pariNamavuM te cetana (jJAna) svarUpa che. jIvanuM mukhya pariNamana zuM che ? jJAna athavA caitanya. ane jaDanuM mukhya pariNamavuM te jaDatvasvarUpa che. A saMkSepamAM lIdhuM. aneka guNonA peTA bheda...bheda levAne badale jaDa ane cetana lIdhA). cetana cetanapaNe pariName. jaDa jaDapaNe pariName. jIvanuM je cetana pariNAma te koI prakAre jaDa thaIne pariName nahIM ane jaDanuM jaDatvapariNAma te koI divase cetanapariNAme pariName nahIM? have jo jIva jaDa pariNAme na pariName to zarIrathI mAMDIne, AhArathI mAMDIne paradravyanA grahaNa-tyAganI badhI kriyAomAM cetana pariNamyuM ke jaDa pariNamyuM ? ke jaDanI kriyAmAM jaDa pariNamyuM che, cetana pariNamyuM nathI. evI vastunI maryAdA cheA maryAdA toDIne, A maryAdAthI AgaLa vadhIne koI padArtha kArya karI zakatA ja nathI. koI icche, koI na icche, koI mAne, koI na mAne enI sAthe padArtha baMdhAyelo nathI. ema ApaNe kahe che ne ke bhAI ! tame kAyado toDo che eTale kAMI kAyado tUTI jato nathI. kAyado toDavAno aparAdha tamane thAya che. tame kAyadA pramANe nathI vartatA to kAyado toDavAno aparAdha tamane thAya che, paNa ethI kAMI kAnUna tUTato nathI. ema padArthanI je maryAdA che e na svIkAravAmAM Ave. mATe e padAthe potAnI maryAdAne toDIne AgaLa kAma kare che. evuM banatuM nathI, banI zakatuM nathI. to kahe paNa bhale na bane, amAre to ema ja karavuM che. amAre to jaDanA kAryo karavA che. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 cajahRdaya bhAga-5 amAre to jagatanA badhA kAryo karavA che, bhale na thaI zakatA hoya. to kahe che, dukhI thaIza, bIjuM kAMI nahIM thAya. enuM phaLa zuM Avaze ? duHkha thavuM e Avaze. je nathI thaI zakatuM e karavA dhAre to duHkhI thAya, bIjuM kAMI thAya nahi ema che. e rIte te koI divase cetanapariNAme pariName nahi; evI vastunI maryAdA che' ema koI divasa to thAya ne koI kALe to thAya ne ? amuka paristhitimAM to thAya ne ? to kahe che, nahi. A siddhAMta traNe kALe abAdhita che. ene koI toDI zakatuM nathI. "ane cetana, acetana e be prakAranAM pariNAma to anubhavasiddha che.' have vAtane anubhava upara laI gayA. juo ! spaSTIkaraNamAM A vizeSatA che. khAlI vAta mUkI detA nathI ke A Ama che ne A Ama che. have kahe che, tamArA anubhavane tapAso ke cetanapaNe pariNAma che ane jaDapaNe pariNAma che. be prakAranA pariNAma dekhAya che ke nathI dekhAtA ? cetananuM jJAnarUpa pariNAma anubhavagocara thAya che ? anubhavagocara thAya che. aneka jaDa padArthonA pariNAmo anubhavagocara thAya che? anubhavagocara thAya che. maracuM tIkhuM hoya che, goLa gaLyo hoya che, sonuM pILuM hoya che, mATI mATI rUpe che. A badhA acetana pariNAmo anubhavagocara thAya che. - temAMnuM eka pariNAma e dravya maLIne karI zake nahIM. koI eka pariNAmane be dravya bhegA thaIne karI zake nahi. cAkaDA upara mATIno pIMDa mUkI ane kuMbhAra ghaDo banAve che, zakoruM rAmapAtra banAve che, kUMDuM banAve che ema) aneka jAtanA mATInA vAsaNo bane che. to kuMbhArano jIva, kuMbhAranuM zarIra, cAkaDo, mATI A badhuM bheguM maLI jIva, jaDa bhegA maLIne eka vAsaNa banyuM ke na banyuM ? sthULa dRSTithI jovAmAM Ave to kuMbhArano jIva na hota to A badhA jaDa padArtho, mATInA DhagalAmAMthI mATInuM vAsaNa na banyuM hota, sthULa dRSTithI ema lAge. mATe be jaNAe thaIne jIva ane jaDe bhegA maLIne A banAvyuM. vaLI jyAre icche tyAre hAMDaluM banAve, jyAre icche tyAre rAmapAtra banAve. kuMbhAra enI icchA pramANe banAve. mATIno pIMDalo to pIMDalo che. cAkaDA upara mUkyo. have e jevI rIte enA icchA ane hAthanI kriyAne kare evI rIte vAsaNa thAya che. pAcho kuMbhAra karI zake ane bIjo mANasa nathI karI zakato. e jagyAe vANiyAnA Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-317 113 vepArIne besADo, vakIlane besADo, lyo ! Advocate ne koIne besADo. nahi banAvI zake. DokTarane besADo. iMjekSana mAre DokTara paNa hAMDaluM ghaDI de ? to ema lAge. ke nahi A jIve ane A sAdhanoe nakkI cokkasa prakAre bhegA maLIne karyuM che. siddhAMta nA pADe che. nara sAme dekhAya evI vAta che. siddhAMta nA pADe che eTale siddhAMta samajavo, siddhAMta svIkAravo kaThaNa thaI paDe che. je AmAM muzkelI che, kaThinAI che e A jagyAe che. eTale nimittakartA to anAdithI jIvanI mithyA mAnyatA che. e mAnyatA jenI bahu daDha thaI gaI che, chatAM zAstra vAMcIne vidvAna thayA che evA loko eka prakAranI dalIla kare che ke, tame daISTane mAnatA nathI. daSTaiSTa eTale zuM ? ke najare dekhAya ene tame mAnatA nathI. A kaI jAtanI tamArI vAta che ? je vAta Common sense mAM samajI zakAya evI vAtanI tame nA pADI dyo cho ? ema kahe. agni ane pANI judAM judAM paramANu che. lAkaDAno agni, chANAno agni game te agni hoya) ane pANI. have agni pANI UnuM kare ke nahi ? have emAM pUchavAno zuM savAla che ? e kAMI pUchavAnI vAta che ? 360 divasa agnithI pANI Una thAya che. siddhAMta nA pADe che. agni pANI UnuM kare ke pANI agnine ThAre ? zuM kare ? je baLavAna hoya e kAma kare. Ama najara sAme dekhAya. chatAM koI paramANu koI paramANunuM kAma karatuM nathI. eka paramANu potAnI anaMta zaktine saMgraha karIne beTheluM che. enI anaMta patimAMthI koI zaktine koI bIjA paramANu ke bIjA jIvanI zaktinI jarUrata nathI. evuM nirbaLa nathI, jIva ke paramANu koI evA nirbaLa nathI ke potAnI anaMta zakti saMpanna che ke koIne koInI jarUra paDe. paNa jagatamAM nimitta naimittika saMbaMdho evA che ke je padArthanI bhinnatAne svIkAravA ja na du. eTale gata mtanA raste cAle che ane mokSamArgI jIvo potAnA raste cAle che. e jagatano rasto choDI de che. AnuM kAraNa A che ke bannenA rastA judAM judAM che. koI koInA raste koI cAlatA nathI. zuM kahyuM ahIMyAM ? "cetana acetana e be prakAranAM pariNAma to anubhavasiddha che. temAMnuM eka pariNAma be dravya maLIne karI zake nahIM. be dravya bhegA thaIne eka kAma kare evuM kyAreya banI zake nahi. enuM to vijJAna che. bahu suMdara vijJAna Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 cajahRdaya bhAga-5 che ke jaDa ane cetana baMne padArthamAM je anaMta zaktio che emAM kArya karavA mATe kArya karanArI je zaktio che evI ja zaktio bannemAM potapotAnI che. kArya karavA mATe karyAzakti, karmazakti, sAdhana eTale karaNazakti, saMpradAnazakti, apAdAnazakti ane adhikaraNazakti che. jenA AdhAre kArya thAya, jemAMthI kArya thAya, jene laIne kArya thAya, jenA vaDe kArya thAya, je pote kAryarUpe pariName ane je pote kAryanA karUpe paNa pariName. e chae zakti darekane potAnI che. e chae cha zaktimAM anaMta sAmarthya che. jo jaDa cetananuM kArya kare to kaI zaktie kaI zaktinuM kArya karyuM ? ane e vakhate potAnI A zaktie kema kAma na karyuM ? eno koI javAba che ? A prazna rAmasurI mahArAja sAthe pAlitANAmAM cAlyo hato. prazna e hato ke, "jIvane vikAra thAya che enuM kAraNa zuM?" ATalo prazna hato. to kahe, karmano udaya. zuM uttara Apyo emaNe ? ke karmanA udayathI jIvane vikAra thAya che. eTale enI sAme ApaNe khulAso mAgyo ke karmanA udayanA cha kArako (che). karmanA paramANuo paDyA hatA emAMthI vipAka AvIne udayarUpa prakriyA thaI. enA cha kArako ane jIvanI vikArI paryAyamAM cha kArako, jIvanA cha kArako-A banne kArakoe ekabIjAnA kevI rIte kAma karyA? jo Apa A samajAvo to to karmanA udaye jIvane vikAra karAvyo e vAta nakkI thAya, sAbita thAya. ane jo ema na thaI zake to karmanA udaye jIvane vikAra karyo che ema sAbita nathI thatuM. cha kArako. vijJAna ja pUchavuM sIdhuM. to kahe, juo! siddha bhagavAnane ekke karma nathI mATe emane vikAra nathI thato. saMsArI jIvane anaMta karma che. tarka karyo. vijJAnanuM spaSTIkaraNa ApavAne badale tarka enI sAme laDAvyo. tarkanI sAme tarka laDAvyo. ke AkhA jagatanA karmano siddhAlayamAM laI jAva. jeTalA jagatamAM karmanA paramANu che e badhAyane siddhAlayamAM eka ThekANe bhegA karo. siddha bhagavAnane vikAra nahi thAya. mATe karmano udaya vikAra kare che e vAta to kArako sivAya siddhi na thAya. have kArakonA prakaraNathI ajANyA hatA. eTale viSayAMtara upara sIdhA jatA hatA. bIjo prazna kADhe. bIjo prazna carco. e pUro thAya eTale ema kahyuM ke e viSayAMtara thAya che. ApaNe kArakonI vAta cAle che e pUrI karaze. eTale vaLI pAcho bIjo Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vitrIka-317 115 prazna kADhe emAMthI. bIjuM viSayAMtara kare. ATha vakhata eka kalAkamAM AvuM thayuM. khyAla to AvI gayo ke mULa praznane aDatA nathI. AvuM badhuM thayuM. jainadarzananuM je vijJAna che-vastuvijJAna che, dravyAnuyoga che enA siddhAMto samajavA kaThaNa paDe evI vAta che. kemake zAstra paNa e ja paddhatithI jaino, jainanA sAdhako je kahevAya che e badhA ema ja artha kare che. je jagatamAM eka dravyanI kriyA bIjuM dravya kare che e je mithyAtva sahitanI samajaNa che e ajJAna rAkhIne e ja prakAre badhuM samaje che. ke jIvane kema roga thAya ? to kahe, karmano udaya Ave to rAga thAya. krodhanI prakRtino udaya Ave tyAre jIvane krodha thAya che ane lobhanI prakRtino udaya Ave tyAre jIvane lobha thAya che. mAyAnI prakRtinA udayamAM jIva mAyAcAranA pariNAma kare che, to eno artha e thayo ke jevo karmano udaya Ave che evA ja jIva pariNAma kare che. eTale e ja dRSTie samaje che ke eka padArthanuM pariNAma bIjA padArthanA pariNAma upara asara kare che. gaLapaNa joIne khAvAnI icchA thaI. to gaLapaNa-mIThAI che e nimitta paDI. jIvanI icchAmAM mIThaI nimitta thaI. paNa jIvane mIThAIe zuM karyuM ? to Aropa nAkhe ke mIThAI na AvI hota to mane kAMI IcchA nahotI thavAnI, mIThAI AvI eTale mane icchA thaI gaI. vAta khoTI che tArI. mIThAInA paramANu bicArA nirdoSa che, ene kAMI khabara nathI. tAro aparAdha tuM svayameva tArI meLe kare cho e vAtane te vicArato nathI. e vAtane e rIte jIva vicArato nathI. e rIte ahIMyAM ema kahevuM che ke, eka pariNAma be dravya maLIne karI zake nahi. "arthAtu jIva ane jaDa maLI kevaLa cetanapariNAme pariNamI zake nahIM. athavA kevaLa acetana pariNAme pariNamI zake nahIM. jIva ane jaDa maLIne eka cetanapariNAme paNa na pariName, eka acetana pariNAme paNa na pariNamI zake. kemake siddhAMta evo. che ke eka pariNAma be dravya kata hoI zakatA nathI. jIva cetanapariNAme pariName ane jaDa acetanapariNAme pariName. evI vastusthiti che. mATe jina kahe che ke, ahIMyAM pAchA jinezvarane nAkhyA. mATe jina kahe ke, eka pariNAma be dravya karI zake nahIM. eka pariNAma be dravya karI zake nahi. je je dravya che te te potAnI sthitimAM ja hoya ane potAnA svabhAvamAM pariName." Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 rAjahRdaya bhAga-5 potAnA dravya-kSetra-kALa-bhAvanI maryAdAmAM pariName evI ja vastusthiti che e vastusthitinuM ullaMghana thaI zakatuM nathI. A jinezvarano abhiprAya che. A abhiprAyathI je bahAra che e jinamatanI bahAra che. samayasAranI eka gAthA che. A kartA-karmano je adhikAra cAlyo che emAM kikriyAvAdI. prikriyAvAdI eTale eka jIva potAnuM ane bIjA jaDanuM kArya kare ema dviIkriyAvAdI jeno abhiprAya che e jinendranA matanI bahAra che. eTale jainamatamAM e nathI, e anyamatanI vAta che. ema viSaya tyAM cAlyo che. have bIjI lITIno artha kare che. pahelI lITImAM zuM vAta hatI ke eka pariNAmane sacetana ane acetana evA be padArtho bhegA thaIne na kare. pachI e pariNAma cetana hoya ke e pariNAma acetana hoya. athavA jagatamAM evuM koI eka pariNAma nathI ke je kevaLa cetana, acetana na hoya. kevaLa cetana na hoya ke kevaLa acetana na hoya. eTale ke mizra pariNAma hoya. (koI ema kahe ke, bhAI ! A eka evuM pariNAma che ne ke jemAM jaDa-caitanyanI mizrarUpa sthiti che. evuM ekke pariNAma nathI. eTale to ApaNe klAsa cAle che emAM zikhaDAve che ke bhUkha lAgI. bhUkha lAgI ne ? to A bhUkha lAgI e konA pariNAma che ? jIvanA ke zarIranA, jaDanA? konA pariNAma che ? kemake lAge che jJAnamAM. to lAge che jJAnamAM e jIvanA pariNAma che. lAgavuM te jIvanA pariNAma che. ane sudhA jene kahevAmAM Ave che ke je A hojarInA paramANu uSNa paryAya pariName che. jaTharAgni tIvra thAya che jene kahe che. vaidika bhASAmAM vaido zuM kahe ? ke AnI jaTharAgni atyAre barAbara pradIpta thaI che. to e pugalanA paramANu che. to bhUkha lAgavI e mizra paryAya che ? ke nahi. jIvanI paryAya jIva kare che, pugalanI paryAya pudgala kare che. hojarInA paramANumAM jIvanI paryAya nathI ane jIvane je jJAna thayuM ke ahIMyAM garamI che. tarasa lAge che, lyone ! ahIMyAM kaMThanA paramANu uSNa paryAyamAM thAya che. pANI jAya che tyAre zItaLatA Ave che. to jJAna thayuM e jIvanI paryAya ane paramANamAM uSNatA thaI te paramANanI paryAya. paramANanI paryAyamAM jIvanI paryAya nathI. jIvanI paryAyamAM paramANunI paryAya nathI. jyAM jJAna thayuM tyAM hojarI nathI, hojarI che tyAM jJAna thayuM nathI. jJAnamAM hojarI nathI, hojarInA paramANumAM jJAna nathI. paramANu jaDa che enAmAM Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-317 117 jJAna hoI zake nahi. AvI bhinna bhinna paristhiti che, ema jinadeva kahe che. ahIMyAM e vAta nAkhI che ke AvI rIte jina kahe che ane jema jinendra kahe che tema svIkAravuM joIe. mATe jina kahe che. Ama jina kahe che. be rIte vAta nAkhI. eka vastunuM vijJAna che ane jinendradeve e vijJAna jANIne potAnI divyadhvaninI aMdara prasiddha kareluM che. loko kahe che, loko mAne che jo ema vastusthiti hoya to jinendrano mata ane e be mata eka thaI jAya che. lokono mata ane jinendrano mata banne eka thaI jAya che. loko mAne che ema to saMsAra cAle che. jinendra mAne che ema mokSa thAya che. saMsAra thAya che ane mokSa thAya che, be viruddha kArya thAya che. saMsAra thAya che tyAM mokSa nathI thato, mokSa thAya che tyAM saMsAra nathI thato. - have bIjI lITIno artha kare che. "doI parinAma eka darva na dharata hai have be pariNAma che e eka dravya. na kare. temaja eka dravya be pariNAme pariNamI zake nahIM jIva jyAre jJAnarUpe pariName ke icchArUpe pariName tyAre te bIjA jaDanA kAryanA rUpe paNa sAthe sAthe pariNamI jAya evuM banI zakatuM nathI. evI vastusthiti che. A paNa vastusthiti che ke eka dravya potAnA ja eka pariNAme pariName. potAnA ane bIjAnA bIjA dravyanA pariNAme paNa pote pariName evI kyAMya vastusthiti nathI. mumukSu - eka jJAnathI kare ane eka icchAthI kare... pUjya bhAIzrI :- I paNa bane enA ja judAM judAM guNanA pariNAma che. eka jJAnaguNanA ane eka cAritraguNanA. eTale e jIvanuM ja pariNAma che, ema. paNa bolavAnI IcchA kare mATe jIva bolavAnI icchAnA pariNAmane paNa kare ane vacanavargaNAnA pariNAmane paNa jIva kare ema na karI zake, ema kahevuM che. evI vastusthiti che. eTale to "gurudeva' pravacana ApatA ApatA kahetA ne ke "AtmA bolI zakato nathI. kemake AtmA cetana che ane bolavAnA je zabdo che e vacanavargaNA acetananA paryAyo che. AtmA bolI zakato nathI ema kahe ane pachI kahe ke loko to ema kahe che ke tame eka kalAka sudhI bola bola karo cho ane pAchA kaho cho ke AtmA bolI zakato nathI. eka kalAka to tame pravacana ApyuM. eka kalAka bolyA ke na Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 rAjahRdaya bhAga-5 bolyA ? e AtmA nathI bolato. e vacanavagaNA bole che. atyAre TepanI aMdara avAja Ave che, to Tepano avAja kahevAya che. gurudeva' to kyAMya svargamAM che. jo be vastu bhinna na hota to to A vastu ahIMyAM rahI gaI ane pelI vastu tyAM svargamAM cAlI gaI ema na banI zakata, e sAthe sAthe cAlI ja jAta.. kuMbhAra ane hAMDaluM eka hota to hAMDaluM phUTatA tyAre kuMbhAra marI jAta. ane kAM kuMbhAra marI jAta tyAre hAMDaluM phUTI jAta. paNa bemAMthI ekano paryAya phera thatA bIjAne kAMI thAtuM nathI. mANasa cAlyo jAya che ne enA akSaravALA patro rahI jAya che ke nahi ? AmanA (kRpALudevanA) rahI gayA che ke nahi ? be vastu judI judI che. evI vastusthiti che. eka jIvadravya te cetana ane acetana e be pariNAme pariNamI zake nahIM athavA eka pudagaladravya acetana ane cetana e be pariNAme pariNamI zake nahIM. mAtra pote potAnA ja pariNAmamAM pariName....... jIva jIvanA ane cetana cetananA pariNAmamAM pariName. "cetanapariNAma te acetana padArthane viSe hoya nahIM. ane acetanapariNAma te cetanapadArthane viSe hoya nahIM. kyAMya jovAmAM AvatuM nathI ema kahe che. cetananA pariNAmamAM acetana padArthamAM pariNAma jovAmAM AvatA nathI. acetananA padArthamAM cetananA pariNAma jovAmAM AvatA nathI. mATe be prakAranA pariNAme eka dravya pariName nahi be pariNAmane dhAraNa karI zake nahi. A vanaspati cetana che ne ! ema kahe che. to emAM je A lIlo raMga dekhAya che e koI jIva nathI. je te raMganuM phUla khIle che e koI jIva nathI. raMga te jIva nathI. phUlanA paramANu te jIva nathI. jIva aMdara arUpI che. be judAM judAM che. e enuM zarIra che. vanaspati che e enI kAya che, enuM zarIra che. zarIra pudgalanuM che, emAM cetanapaNuM nathI. kemake acetana padArthamAM cetanane koI pariNAma hotA nathI ane jIva je cetana che emAM lIlo raMga ke koI rAto raMga hoto nathI. e acetana ja pariNAma ja enA hoya che. cetanamAM cetana pariNAma hoya che, acetana pariNAma hotA nathI. e rIte A patranI aMdara badhA padano artha karyo che. vizeSa lezuM... Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i tA. 22-11-1989, pravacana naM. 88 (patrAMka - 317 ane 318 zrImad rAjacaMdra graMtha, patrAMka 317, pAnuM 312. "zrI sobhAgabhAI uparano patra che. upadezabodhano keTaloka paricaya karAvyA pachI ane tadanukULa pAtratA joIne kRpALudeva' ahIMyAM dravyAnuyogano viSaya zarU kare che. be siddhAMtano viSaya cAlI gayo. eka pariNAmanA kartA be dravya hotA nathI. be pariNAmane eTale jaDa ane cetana baMne prakAranA, be eTale be prakAranA pariNAmane eka dravya dhAraNa karI zakatuM nathI. trIjI vAta have e kare che ke, eka kriyA "eka karatati doI da4 kabahuM na kare, mATe eka kriyA-eka karatI doI darava. eka kriyA be dravya kyAre paNa na kare. eTale ke koIpaNa eka pariNAmane bIjA pariNAmamAM badalavAnI je kriyA e be (dravya) bhegA thaIne na kare. artha kare che. mATe eka kriyA.." kriyA eTale pariNAma badale, eka pariNAmamAMthI bIjA pariNAmanuM badalavuM thAya tene kriyA kahe che. jarAka jhINuM kAMte che. pariNAma che enI vAta karI have pariNAmane badalavAnI vAta kare che. pariNAmamAM ne pariNAmamAM be vAta kare che. eka pariNAmanI vAta kare che, eka pariNAmane badalAvavAnI vAta kare che. kemake pariNAma che e padArthanI sthiti che ane kyAreya koIpaNa padArtha eka ja sthitie raheto nathI evI eka bIjI vAta pariNAma viSenI che. athavA jaDa ane cetana padArtho potAnI avasthA samaye samaye badalyA kare che. temAM be prakAra che-eka zuddha ane eka azuddha. zuddhatAmAMthI azuddhatA ane azuddhatAmAMthI zuddhatA evuM kAMIpaNa pudgalane ke jIvane pariNAmamAM thAya tyAre e pote ekalAe e kAma karyuM ke be padArthe sAthe maLIne kAma karyuM ? evuM badalAvAnuM kAma eka pote karyuM ke be padArthe sAthe maLIne karyuM ? to kahe che, eka kriyA, eka kiyA te be dravya kyAreya paNa kare nahi. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 cajahRdaya bhAga-5 be dravyanuM maLavuM ekAMta hovuM yogya nathI.' have ahIMyAMthI koI cAhe ke be dravyanuM maLavuM ekAMte na thAya to anekAMte to thAya. ekAMte eTale zuM che ? ahIMyAM jora devuM che. ekAMta Ama vastusthiti che. e ja eno anekAMta che ke bIjI rIte na thAya, ema eno (anekAMta che). ekAMte be dravya maLe ja nahIM evo ekAMta che. ekAMta che eTale emAM ekataraphI vAta che. emAM bIjAtaraphI koI vAta nathI. enuM nAma ekAMta che. - be dravya sadaMtara maLatA ja nathI. enuM maLavuM banI zakatuM ja nathI. "jo be dravya maLIne eka dravya UpajatuM hoya...' athavA be dravya maLIne koI eka dravyanI paryAya utpanna thatI hoya to vastu potAnA svarUpano tyAga kare.' to vastunA svarUpano nAza thaI jaze. tyAga karaze eTale nAza thaI jaze. ane ema to koI kALe bane nahi. vastuno nAza thAya, koI padArthano, koI dravyano nAza thAya evuM to jagatamAM banatuM nathI. ane ema to koI kALe bane nahIM ke vastu potAnA svarUpano kevaLa tyAga kare. evuM to kadI banI zakatuM nathI. mATe be padArtha maLIne koI eka pariNAmane badalAvavAnI kriyA kare, pherabadalI karI nAkhe evuM banatuM nathI. | doI karatUti eka darva na karata hai temaja be kriyA-jaDanI ane cetananI kriyA paNa eka dravya dhAraNa kare nahi. eka samayane viSe be upayoga hoI zake nahi. e jIva saMbaMdhI laI lIdhuM. eTale ahIMthI nIcethI jIvanI vAta leze. atyAra sudhI je vAta karI e chae dravyane lAgu paDe che. have jIvadravyane le che. eka samayane viSe be upayoga hoI zake nahIM. jIva jANe paNa ane je jANe evA jaDa padArthanA kAryane paNa kare. upayoganI kriyAne paNa kare ane upayogamAM jaNAya evA bIjA padArthanI kriyAne paNa jIva kare evuM kadI banatuM nathI. jIva anubhavane tapAse to ene spaSTa anubhavagocara thAya ema che ke huM jANavAnI mArI jJAnanI upayoganI kriyAne karuM chuM ethI AgaLa huM kAMI karI zakato nathI. jIva pudagala eka kheta avagAhI dou, "jIva ane pudgala kadApi eka kSetrane rokI rahyA hoya' AkAzanI apekSAe to paNa..." "apane apane rUpa, kou na Taratu hai; potapotAnAM svarUpathI koI anya Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-317 121 pariNAma pAmatuM nathI. pariNAma eTale phaLa. potAnA svarUpathI chUTIne koI anya svarUpe thatuM nathI. ane tethI karIne ja ema kahIe chIe ke jaDa parinAmaniko, karatA hai pudgala, "eTale dehAdike karIne." dehAdikamAM deha eTale mana-vacana-kAyA badhuM laI levuM. pachI dUravartI padArtho to ApoApa che. paNa mana-vacana-kAyA, je pudgalo AtmAnI sAthe saMyogarUpa joDAyelA che evA dehAdike karIne je pariNAma thAya che teno pudgala karyA che. kAraNa ke te dehAdi jaDa che ane jaDapariNAma to pudgalane viSe che.' jaDa parinAmaniko, karatA hai pagala' dravyapudgala ja jaDa pariNAmano karyA che, jIva kadApi nahi "jyAre ema ja che to pachI jIva paNa jIva svarUpe ja varte che. pudgala, pudgala svarUpe ja varte che, to ApoApa jIva, jIvasvarUpe ja varte che emAM kAMI bIju pramANa paNa have joItuM nathI. emAM bIjA pramANanI AvazyakatA lAgatI nathI. "ema gaNIne kahe che ke banArasIdAsajIno abhiprAya zuM che e have pote kahe che. kAvyanA kartA ema gaNIne kahe che ke cidAnaMda cetana sabhAva AcaratA hai: kAvyakatano kahevAno heta ema che ke.' ema. banArasIdAsajI'no abhiprAya have kahe che. hetu eTale ahIMyAM abhiprAya. jo Ama tame vastusthiti samajo. jo tame jaDa ane cetananA viSayamAM-jaDa, cetana padArthanA viSayamAM, enA pariNAmanA viSayamAM, enA pariNAmanA badalavAnA viSayamAM jo tame vastusthiti Ama che ema samajo to to jaDane viSeno je svasvarUpabhAva che te maTe..." je jaDane viSe AtmabhAva thAya che, dehAbhyAsa thAya che, dehane viSe Atmabuddhi thAya che, huM bolyo, meM khAdhuM, mAruM vajana vadhyuM, deha nabaLo paDatA huM nabaLo paDyo, huM vRddha thayo, huM yuvAna thayo, huM svarUpavAna chuM, huM kurUpa chuM e badhuM je svasvarUpa bhAva che dehane jaDane viSeno je svasvarUpabhAva che te maTe ane svasvarUpanuM je tirobhAvapaNuM che te pragaTa thAya. ane AtmA je zuddha cidAnaMda svabhAva che e tirobhUta thayo che, AvarIta thayo che te pragaTa thaI jAya. athavA potAnA anubhavamAM prakAzamAna thAya. "svAnumUlyA vavaI'. potAnA anubhavamAM prakAzamAna thAya. jo vastusthiti jaDacetananI A rIte samajavAmAM Ave to. prazna :- ema gaNI kahe che ke eTale zuM ? Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 rAjahRdaya bhAga-5 samAdhAna :- vastusthiti to jaDane viSe vicAra karI sthiti ema che. ghaNI gahana vAtane ahIM TUMkAmAM lakhI che. ghaNI ?, mumukSu - ema gaNI kahe che ke, pUjya bhAIzrI - hA, ema gaNI. gaNI eTale gaNatarI karIne. ema gaNIne. "emAM kaMI bIja pramANa paNa have joItuM nathI; ema gaNIne kahe che ke. ema. gaNI eTale ahIMyAM gaNatarI karIne. gaNIne kahe che ke jo AvI vastusthiti che . to pachI dehAdikane viSe svapaNuM potApaNuM mamatvapaNuM maTe. svasvarUpanuM tirobhAvapaNuM che te maTIne pragaTa thAya, maTIne pragaTa thAya. ahIMthI adhyAtma utAryuM. have dravyAnuyoga uparathI adhyAtma utAryuM ke jyAre be dravyo ekAMte bhinna ja che evI ja vastusthiti che to pachI evA dravyAnuyoga samajavAnuM, e prakAre dravyAnuyoga samajavAnuM phaLa zuM? ke enuM phaLa e che ke para svarUpa viSeno svasvarUpabhAva maTe. je svasvarUpa Avarita thaI gayuM che, tirobhUta thaI gayuM che te pragaTa thAya ane A rIte potAne je duHkha che e mATe ane sukhanI prApti thAya. A sIdho hisAba che. vicAra karo sthiti paNa ema ja che. mAno, vicArIne svIkAro to vastusthiti paNa Ama ja che. bIjI rIte koI vastusthiti nathI. "vicAra kare, sthiti paNa ema ja che. ghaNI gahana vAtane ahIM TUMkAmAM lakhI che. have A vAtanI gahanatA ghaNI che ema kahe che. have kaI apekSAe gahanatA che ? ApaNe to "gurudevazrIne varSo sudhI sAMbhaLyA pachI koI mumukSu ema kahe ke eka dravyathI bIjuM dravya bhinna che ane eka dravyanI kriyA bIjuM dravya karatuM nathI e to amane sthULa vAta lAge che. zrImadjI kahe che ke A to ghaNI gahana vAta che. e anubhava apekSAe gahana che. - kSayopazamamAM samajavAmAM bhale tamane e sthULa dekhAtI hoya paNa e vAtane anubhavamAM utAravA jazo tyAre tamane lAgaze ke dehamAMthI Atmabuddhi khaseDavI ane AtmAmAM Atmabuddhi grahaNa karavI e ghaNI gahana vAta che, e koI sAdhAraNa vAta nathI. deha ane AtmA bhinna che have e to bahu sIdhI sAdI vAta che emAM kAMI moTI vAta nathI, ema kahe. bhAI ! deha ane AtmA bhinna che e tane bahu sAdI vAta lAgatI hoya to jyAre zarIranI azAtA utpanna thAya che tyAre e sAdI vAta kema sAdI rahetI Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka 317 123 nathI ? tyAre e sAdI vAta kyAM cAlI jAya che ? azAtA to zarIranI paryAya `che, jaDanI paryAya che. ane mane azAtA thaI ema dehamAM Atmabuddhi thaI Ave che. to e vAta sthULa che ke gahana che ? e vAta gahana che. e rIte pariNamana karavuM emAM ghaNI gahanatA che ane pariNamana thavuM joIe. vAta koI vAtane arthe nathI, paNa vAtamAMthI bhAva utpanna thavo joIe. A bhAva che. kahevAmAtra evI vAta nathI. paNa A bhAva che kharekhara, ema lAvAnuM che. mumukSu :- sthULadaSTithI judo paDe paNa aMtaradRSTithI ane bhAvathI judo nathI paDato. pUjya bhAIzrI :- to pachI pelI vAta rahI gaI zabdomAM. e to vANIvilAsa thaI gayo ke deha ane AtmA bhinna che. jAo. eka dravya bIjA dravyanuM kAMI karatuM nathI. eka dravya bIjA (dravyanuM kAMI karatuM nathI). pAchuM ko'ka kAMIka ekAdo zabda kahI de to cha mahinA sudhI nIkaLe nahI ke cha varSa sudhI nIkaLe nahi. mane Ama kIdhuM hatuM, mane Ama kIdhuM hatuM. be dravyanI bhinnatA kyAM rahI ? ghaNI gahana vAtane ahIM TUMkAmAM lakhI che. (jo ke) jene yathArtha baudha che tene to sugama che.' gahana vAta che to paNa A viSeno yathArtha bodha che bhinnatAno yathArtha bodha che ene to ghaNI sugamatA che. ene koI kaThaNa vAta nathI. ene mATe sahaja che, saraLa che, sugama che. e vAtane ghaNI vAra manana karavAthI keTaloka bodha thaI zakaze.' 'sobhAgabhAI'ne lakhe che ke A vAtanuM tame manana karazo to tamane paNa keTaloka bodha AmAMthI maLaze. ApanuM pattuM 1... have juo ! patranI vAta to pachI kare che). sIdho pahelAM artha zarU karyo che. AgaLa cha divasa pahelAM eka pada lakhyuM che e padano arthano zarU karIne have patrano uttara patranI DhabathI kare che. ApanuM pattuM 1...' pattuM eTale posTakArDa. gaI parame maLyuM che.' gaI parame eTale gaye paramadivase. citta to Apane patra lakhavAnuM rahe che; paNa je lakhavAnuM sUjhe che te evuM sUjhe che ke Apane te vAtano ghaNA vakhata sudhI paricaya thavo joIe.' hajI e pote samaje che ke amAre je vAta lakhavI che e vAtano tamane paricaya nathI, ame kema lakhIe ? lakhavAnuM sUjhe che paNa je vAta lakhavI che e vAtano tamane paricaya nathI, e viSayathI tame aparicita Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 cajahRdaya bhAga-5 cho. ame tamane e vAta kevI rIte lakhIe ? juo ! ATalI pAtratA pachI mULa vAtathI tame ajANyA cho, mULa svarUpathI ajANyA cho e vAta ame tamane kevI rIte lakhIe? mana che lakhavAnuM paNa lakhatA nathI. te vAtano ghaNA vakhata sudhI paricaya thavo joIe ema kahe che. tamArA jevAne paNa ame je kahevA dhArIe chIe e vAtano ghaNA vakhata sudhI paricaya mAge evI hajI tamArI yogyatA che, ema kahe che. A vAtano ghaNo paricaya tamane hovo jarUrI che. pachI e vAta kAMIka sthAna pAme ema dekhAya che hajI. "ane te vizeSa gahana hoya che ane e paricaya thatA enI gahanatA kAMIka Ave che. sivAya lakhavAnuM sUjhatuM nathI. athavA lakhavAmAM mana rahetuM nathI.' mana thAtuM nathI athavA mana rahetuM nathI. vAta che tamane kahevA jevI paNa mana thAtuM nathI. kemake te viSayathI tame ajANyA cho. ame zuM kahIe ? kahIe to uparathI cAlyA jazo. - kIdhelI vAta nakAmI thaI jaze.. mumukSu :- koI paNa vAtano hetu sare nahi eTale ja nathI kahetA. pUjya bhAIzrI - eTale nathI kahetA. e khyAla che potAne. bAkI to nitya samAgamane icchIe chIe. tamane samAgama vizeSa rahe evuM icchIe chIe. prasaMgopAtta kaI jJAnavArtA lakhazo. AjIvikAnA dukhane mATe Apa lakho cho. te satya che. pachI e vAta vize pote laMbAvatA nathI. tame tamArA saMyogane vize lakho cho paNa jJAnavAta lakhajo. A ThIka che tame lakho cho e, paNa e vAtane ame atyAre kAMI sparzavA mAgatA nathI, e vAtane cheDavA mAgatA nathI. tame jJAnavAta lakhajo. have potAnI dazA lakhe che. citta ghaNuM karIne vanamAM rahe che. vanamAM citta rahe che eno artha zuM che ? ke koInI sAthe ahIMyAM amAre saMgano meLa khAto nathI. vanamAM koIne saMga na hoya. mANasa jaMgalamAM ekalo jAya to koI na hoya. ema ame ahIMyAM ekalA chIe. evuM amAruM citta che. citta ghaNuM karIne vanamAM rahe che. AtmA to prAye muktasvarUpa lAge che. amAre je svarUpa cidAnaMda svarUpa che e to mukta ja che. ene vartamAna avasthAmAM alpa baMdhabhAva thAya che enAthI e Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-317 125 vyatirikta-juduM ja che sAva, juduM che. ene ane ene kAMI pote bhaLato nathI. cAlatA vikalpanA aMzamAM pote bhinna rahe che, pote bhaLato nathI. ema kahevuM che. mumukSu :- mukhyatA A vastunI thAya che. pUjya bhAIzrI - bhinna paDI gayA che. bhinna svarUpa che ene bhinna anubhava kare che. bhinna svarUpanI bhinna anubhUti che eTale AtmA to mukta ja che. AtmA baMdhAyelo nathI. mumukSu :- prAye eTale kathaMcit levuM ? pUjya bhAIzrI :- nahi. ahIM to emanI lakhavAnI eka paddhati che. prAya mukta svarUpa lAge che eTale zuM ? ke amArA anubhavamAM paNa muktabhAva ghaNo che, muktabhAva ghaNo che. je alpa joDANa che e ghaNuM alpa che. joDANa che e ghaNuM alpa che. AtmA to mukta ja che. ghaNuM karIne evo artha thAya che. paNa emanI e lakhavAnI paddhati che. emanI je zailInI je mRdutA che ene hisAbe e zabdano prayoga thAya che. mRdubhASI bahu che. vItarAgaparuM vizeSa che. avasthAmAM vItarAgabhAva vizeSa che. "veThanI peThe pravRtti karIe chIe.' AvyuM? A je vepAra, dhaMdho, kuTuMba, parivAra jeTalI koI pravRtti karavI paDe che (e) veThiyo jema maphatamAM veTha kADhe ane veTha kADhe e kAmamAM kAMI sakkaravAra hoya nahi. kemake parANe karavuM paDeluM kAma che. sAme kAMI vaLatara maLatuM nathI. koI jIvane joke nathI maLatuM, hoM ! (mAtra) jJAnIne nahi jeTalA saMyoganI pAchaLa doDa mUkIne paDyA che e badhA veThiyAo che. ene kAMI maLatuM nathI ema kahe che. enA AtmAmAM kAMI AvatuM nathI. prazna :- veThiyA che ke zeThiyA che ? samAdhAna - mAne che. "gurudeva' to ene moTA majUra kahetA hatA. moTA majUra che A. pelA majUra rekaDuM kheMce e cha-sAta kalAkathI vadhAre kAma na kare. sAMja paDe eTale vaheluM baMdha karI de. vANiyA jaldI dukAna baMdha na kare. kemake ene to meLa meLavavAnuM ne ghaNuM kAma bAkI hoya. ugharANIthI mANasa AvavAno hoya. paisA gaNavAnA hoya, meLa meLavI levAno hoya. ene kalAka be kalAka bIjI hajI lapa cAle. pelo to cha-sADA cha jarAka aMdhAruM thayuM to bhAI have kAla badhuM. jeTaluM tamAruM kAma hoya Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 cajahRdaya bhAga-5 te kAla kahejo, huM jAuM chuM. pachI kAMI ene lapa nahi ane A ghare AvyA pachI, pAcho (phona upara) halo. halo karavA mAMDe. 24 kalAkanI majUrI. UMghe to UMghamAM paNa e ja badhuM phare. eka ja vAta AvyA kare, cAlu rahe. 24 kalAkanI majUrI. enA AtmAmAM zuM Ave? dukha sivAya kAMI na Ave. AkuLatA, dukha, ArtadhyAna, raudradhyAna A sivAya kAMI nahi. mumukSu - saDelA kUtarAne mAthAmAM jIvaDA paDe. eka sekaMDa kayAMya cenathI bese pUjya bhAIzrI - kyAMya cena paDe nahi. ene kyAMya cena hoya nahi, ene cena rahe nahi. evI bhaThThImAM saLagato hoya evI paristhiti che. jJAnIne to thoDoka vikalpa UThene topaNa ene bhaThThI lAge. pelAne bicArAne keTalI (bhaThThI che enI) khabara nathI. jJAnIne khabara che, ene bicArAne khabara nathI. "veThanI peThe pravRtti karIe chIe eTale jarAya rasa nathI. veThiyAne zuM rasa hoya? ene potAne kaI rasa nathI, koI pravRttimAM rasa nathI. bIjAne anusaravAnuM paNa rAkhIe chIe. parecchAnucArIne zabdabheda nathI.' AgaLa kahetA AvyA che. bIjAne anusaravAnuM rAkhIe chIe. tamAre ema karavuM che ne ? bahu sAruM, bhAI ! mAla levo che? bahu sAruM cAlo. vecI nAkhavo che ? nathI rAkhavo ? kAMI nahi, veMcI nAkho. bIjAne anusaravAnuM rAkhIe chIe. evo vikalpa UThyo che to ene je kAMI pUrvakarma anusAra saMyoga-viyoga to thavAno che ne. saravaiyuM to bAra mahine nIkaLe che paNa e badhuM nizcita thayeluM nIkaLe che. ahIM pote dhaNI thaIne kare to ArtadhyAna vizeSa thAya. paNa cAkara thaIne kare to ene kaI levAdevA rahetI nathI. - mumukSu :- mokSamArgamAM bahu kimatI vAta che. - pUjya bhAIzrI - hA che. mokSamArgamAM kimatI vAta che ane mumukSue enA jIvanamAM vyavahArika jIvana kevI rIte jIvavuM e zikhaDAve che. jJAnI zikhaDAve che ke tuM Ama jIva. huM Ama jIvuM chuM, jo tuM paNa Ama jIva. ema zikhaDAve che. A prazna :- gharamAM moTo hoya to ene cAkara kaI rIte mAne ? samAdhAna - moTo to mAnI beTho che ne ! mAnI beTho che ne ke huM moTo. evuM bane che ke cAra bhAIo hoya ane sauthI nAno kaDedhaDe hoya. evuM nathI banatuM? Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka317 127 lagAma badhI sauthI nAnA (bhAInA) hAthamAM, evuM nathI hotuM kAMI ? emAM zuM karazo ? adhiyArI na vahoravI hoya to ghaNA rastA che. ane adhiyArI vahoravI hoya to zuM karavA koI bIjA upAdhi kare ? tame karatA hoya to bIjA zuM karavA kare ? sIdhI vAta che. A joyuM che ke nathI joyuM ? kuTuMbanI aMdara bane che ke nathI banatuM ? kAMI moTo ja kartA hartA hoya badhe evuM kAMI nathI. paNa jene upAdhi ka2vI che ene koNa roke ? ane nathI karavI to hajI parANe karAvavAno prayatna thaze pachI bacatA AvaDavuM joIe ke kema ene upAdhithI nIkaLavuM, emAM prayatna karavo paDe che. emAM prayatna banne rIte karavo paDe che. eka to potAno rasa choDavAno prayatna karavo paDe che. bIjuM Pressure paNa Ave bIjAnuM. kema tame ATaluM karatA nathI ? kema pramAda karo cho ? kema kAma karatA nathI ? kema jAtA nathI ? jAva kyAMya, bahAragAma jAva, dhaMdho karo sarakhI rIte, phlANuM karo, DhIkaNuM karo. juo ! loko kyAM jAya che. cheka yuropa, amerikA sudhI paisA raLavA jAya che, jAya che ke nahi ? A deza-dezAvara kheDe che ke nahi ? A chApAmAM Ave che ne bhAI ame ATalA ATalA deza pharI AvyA, ATaluM ATaluM pharI AvyA chIe. to have hajI zuM karavA kare che ? paisA pacAsa-lAkho rUpiyA hoya to paNa pAchA zuM karavA majUrI kare che ? eka dInatA AvI gaI che. mumukSu :- nAma kADhavuM che. paisA mukhya vastu nathI. pUjya bhAIzrI :- nAma to anaMtA siddhAtmAo thayA, anaMtA tIrthaMkaro thayA, vizeSamAM vizeSa puNyavAna manuSyo laIe to tIrthaMkara ane cakravartI, benI prakRti sauthI puNyavaMta hoya che. A covIsInA pahelAM cakravartI 'bharata' cakravartI thayA. RSabhadeva' bhagavAnanA suputra. carama zIrI tadbhava mokSagAmI. kSAyika samyagdarzana bhagavAnanA samavasaraNamAM prApta karyuM. cha khaMDa sAdhavA gayA tyAre mAnuSottara parvata upara enuM nAma lakhavAnI jagyA nahotI. cakravartI chae cha khaMDa pAra karI. badhAyane potAnA kabajAmAM laI ane chello parvata ADo Ave pachI manuSya tyAMthI AgaLa na jaI zake. tyAre tyAM cakravartI potAnuM nAma lakhe. zenAthI lakhe ? hIrAthI lakhe. khodAya jAya eTale jaldI bhUMsAya nahi. A nAmano ATalo moha hoya che. tyAre emaNe joyuM ke ohoho...! mArI Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 cajahRdaya bhAga-5 pahelAM to eTalA badhA cakravartI thayA che ke ahIMyAM mAruM nAma lakhavAnI jagyA nathI. eTale emaNe eka cakravartInuM nAma bhUMsADyuM. ? pote zAnI hatA eTale khyAlamAM AvyuM ke A meM Aje eka jaNanuM nAma bhUMsADyuM che, kAle mAruM nAma ko'ka bhUMsADanAro ahIMyAM Avaze. A nAmano moha nakAmo che. ane pAMca-pacIsa varSe koNa saMbhAre che ? pAMca-pacIsa-so-baso (varSe) patI gayuM. be-cAra peDhI gaI pachI koI saMbhAratuM nathI. koI prakhyAta hoya topaNa. na prakhyAta hoya tevA to ghaNA cAlyA jAya che. paNa koI prakhyAta thAya. prakhyAta, kukhyAta thAya je rIte thAya e rIte paNa so-basso varase badhA khalAsa, bhUMsAya jAya che. e to jIvane eka vyAmoha che, bIjuM kAI nathI. nAmano paNa eka moha che, mAnano moha che. emAM kAMI vAtamAM mAla nathI. bIjAne anusaravAnuM paNa rAkhIe chIe. gatathI bahu udAsa thaI gayA chIe.' koI jagatanI sAme jovAnuM mana thAtuM nathI. khabara che gata kaI rIte cAle che. cAlavA dyo enI rIte. ApaNe ApaNA raste cAlyA jAva. vastIthI kaMTALI gayA chIe.' muMbaIthI lakhe che ne ? e jamAnAmAM ATalI vastI nahotI. atyAre to traNa gaNI vastI thaI gaI che. to kahe che, ame kaMTALI gayA che. vastIthI ame kaMTALI gayA chIe. dazA koIne jaNAvI zakatA nathI. amArI je aMdaranI dazA che e ahIMyAM kone kahIe ? kone batAvIe ? potAnA pariNAma che e potAnA Control bahAra tA nathI. mumukSu H pUjya bhAIzrI :- AvI ja jAya e to. e to samyagdarzana pahelAM AvI jAya che. eTalo bhedazAnano abhyAsa thAya pachI dhyAna thAya che. jene pariNAma kAbUmAM na Ave ene dhyAna kevuM ? ene dhyAna thavAno prazna ja nathI. manane jema dhArIe tema vALI zakIe chIe, eTale pravRttimAM rahI zakyA chIe.' nahitara to UthalI paDIe ema kahevuM che. saMsAranI pravRtti evI cIja che ke mANasa emAMthI UthalI paDe. koI prakArathI rAgapUrvaka pravRtti thatI nahIM hoya evI dazA che. ema rahe che.' koI prakArathI rAgapUrvaka pravRtti thatI nahIM hoya eTale padArthane Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-317 129 ISTa mAnIne, padArtha lAbhanuM karANa che, sukhanuM kAraNa che, zAMtinuM kAraNa che evA rAgapUrvaka amane pravRtti thatI nahi hoya evI amArI dazA che. jJAtA-dRSya che ne . eTale rAgapUrvaka pravRtti nathI. alpa rAga che enA paNa jJAtA-daNa che eka nyAye. athavA e rAgathI pote bhinna che. 'ema rahe che. evI sthiti rahe che. lokaparicaya gamato nathI.' lokono paricaya, lokono prasaMgavaza paricaya thAya che paNa amane e prasaMga gamatA nathI. "mtamAM sAtuM nathI. A kAThiyAvADI bhASA che. sAtuM nathI eTale suhAtuM nathI. jagatamAM amane suhAtuM nathI. AvA dharmAtmAo sahaja munidazAmAM Ave che. jene jagatamAM lokaparicaya gamato nathI te asaMga dazAmAM jaMgalamAM jAya che. jene jagatamAM suhAtuM nathI e jagatane choDI zake che. bIjAo kharekhara choDI zake che e vAta mAnavA jevI nathI. pahelI AvI dazA aMdaramAM thaI jAya che pachI munidazAmAM praveza thAya che. mumukSu - AvI dazAmAMthI pasAra thayA pachI munidazA Ave che. pUjya bhAIzrI :- evI dazAnI tIvratA Ave che tyAre munidazAmAM Ave che. e ja dazAnI tIvratA te pote svaye munidazA che. vadhAre zuM lakhIe ?' ekAvatArI che ne ! eTale munidazA yogya gRhasthanI aMdara evI sthiti AvI jAya che. vadhAre zuM lakhIe? jANo cho. atre samAgama ho ema to icchIe chIe, tathApi karelAM karma nirjaravAnuM che eTale upAya nathI.' juo ! potAno puruSArtha barAbara cAle che. jeTalI mAtrAmAM potAnI zakti anusAra jeTalo cAlavo joIe e pramANe cAle che ane cAle che eTale ema kahe che ke je kAMI have che e badhuM karma nirjaravA mATe che. hisAbakitAba sApha karIe chIe. jenI sAthenI leNa-deNa che e badhI pUrI karIe chIe. koI rAgathI pravRtti karIe chIe e vAta have amArA mATe nathI. mumukSu :- ATalI moTI pravRttimAM samyagdarzana prApta thavuM, bIjo dAkhalo nathI lIdho. bIjA moTe bhAge nivRtta thAya che. pUjya bhAIzrI :- hA, "sogAnIjIne pravRttimAM thayuM. e to AthI vadhAre kaparA saMyogomAM hatA, vadhAre kaparA saMyogomAM hatA ane vadhAre pravRtti ane vadhAre vastIvALA kSetramAM gayA. badhuM vadhAre thayuM. pachI kalakattA gayA che. "ajamera hatA. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 rAjahRdaya bhAga-5 pahelAM "ajamera hatA tyAre AvyA. pAchA "ajamera gayA. "ajamera choDIne pachI "kalakattA gayA, paristhitinA kAraNe. mANasa deza choDIne paradeza kyAre kheDe ? ke dezamAM roTalA na maLatA hoya e paradeza jAya. "muMbaImAM to loko hajI Aje carcA kare che ke bhAI ApaNe muMbaImAM zuM karavA AvyA ? ApaNane dezamAM roTalA nahotA eTale ApaNe ahIMyAM AvyA. ema tyAM carcA karatA hoya che ApaNA loko. sIdhI vAta che ke nahi ? li. yathArtha bodhasvarUpanA yathAyogya' e rIte keTalIka potAnI dazAnuM varNana karIne A patra pUro karyo che. mumukSu - mumukSune ... pUjya bhAIzrI :- pharIthI samajANuM nahi. mumukSu :- mumukSune loka paricaya na hovo joIe. pUjya bhAIzrI - ocho karI nAkhavo joIe. hA, bane eTalo ghaTADavAno prayatna karavo joIe. kemake lokaparicaya to kyAre kare che ? ene e paricayamAM rasa paDe che tyAre kare che. prasaMga paDe to paNa ema icche ke jeTalo prasaMga ocho paDe evI pravRttimAM rahuM. lokaparicaya che e to kusaMga che. zuM che ? lokono je paricaya che e zuM che? kusaMga che, koI susaMga-satsaMga thoDo che kAMI ? loko to raMgarAgamAM paDelA che. jagatanA jIvo to raMgarAgamAM (che). zuM vAta Avaze ? be-pAMca jaNA bhegA thaze zuM vAta karaze ? kAM rAjakathA karaze, kAM bhojanakathA karaze, kAM strIkathA karaze. cAra kathAmAMthI bIjuM kAma, bhogabaMdhananI kathA sivAya cAra jaNA bhegA thaIne bIjuM zuM karaze ? emAM to jene rasa che e bhegA thAya che. sIdhI vAta che. A sagAsaMbaMdhIo bhegA thaIne kare che zuM ? carcA zuM cAle che? vepArI hoya to vepAranI karaze. vakIla haze to vakIlAtanI karaze. eTale enA dhaMdhAnI karaze. jAjI to dhaMdhAnI karaze. kAM dezanI karaze, kAM gAmanI mAMDaze. zuM kare che ? prasaMga paDe ane javuM paDe ke bhAI A sAdaDImAM jAvAnuM, ke lagnamAM javAnuM che to jAvuM paDe che vyavahAre. bAkI amatho amatho paricaya vadhAravAnuM zuM kAraNa che ? kAraNa vagara javAnuM prayojana zuM che ? ke potAne e prakAranA vAtacItano rasa hoya to jAya. mumukSu - jAjAnA paricayathI mAre vepAramAM phAyado thaI jaze. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-317 131 pUjya bhAIzrI :- to e to patI gayuM. e to vaLI emAM to kAMI bAkI rahyuM ja nahi pachI. pachI to kAMI bAkI rahetuM nathI. jene hajI lAbha meLavavo che ene to lAbha meLavavAnI hajAra dukAno karavI che. ene eka paricaya nathI karavo. ene AkhA jagatamAM jeTaluM thAya eTaluM badhuM karavuM che. abhiprAyamAM to e che. pachI prApta saMyogo anusAra kare che, paNa ene to kAMI karavAmAM bAkI ja nathI rAkhavuM. mumukSu - hajI to chokarAonA sagapaNa karavA che. pUjya bhAIzrI - hA, paNa e to karavA che ghaNAya, paNa have kAMI potAnI icchA pramANe thoDuM thAya che ? ane ema karavAthI thAze evuM kAMI thoDuM che ? evuM. kAMI nathI ke ema paricaya vadhAravAthI ja thAya evuM kAMI nathI. sau potAnA nasIba laIne AvyA che. enA nasIba nathI kAMI ? enA pUrvakarma nathI kAMI ? ke pote enuM pUrvaka ghaDe che? pUrvakarma anusAra che. vikalpa UThe to e judI vAta che. e potAnuM kAraNa che. potAnA pUrvakarmanuM kAraNa che. bAkI karI zake che e vAtamAM to kAMI mAla nathI. eTale to A kahe che ke be dravya bhinna che e vAta mukhya rAkhI che ? ke huM karI zakuM chuM e vAta mukhya che ? huM karI zakuM chuM ema laIne pharavuM che. e to patra che, patra to e cAle che. mumukSu :- TrasTanA kAryo hoya, sevAnA kAryo hoya... pUjya bhAIzrI :- koIne eka jAtano rAga hoya che. joke emAM zuddha mANaso ochA hoya che. koI mAna khAtara kare che, koI bIjA hetu khAtara karatA hoya che. paNa chatAM mAno ke koI mAna khAtara na karatA hoya ane lobha khAtara paNa na karatA hoya to paNa eka jAtano e rAga che, bIjuM kAMI nathI. e sivAya ethI vadhAre kiAMI nathI emAM. mumukSu :- vidyAlaya calAvavAnuM kAma. pUjya bhAIzrI :- emAM kAMI nathI. e badhA rAganA prakAra judAM judAM, bhinnabhinna rAganA prakAra che. karI zake che kAMI ? sevAno rAga kare. sevA karI zake che ? vidyAlaya calAvavAno vikalpa thAya, rAga thAya eTale calAvI zake che ? karI zake che e vAtamAM kAMI mAla nathI. mumukSu :- abhimAna AvyA vinA rahe nahi. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 cajahRdaya bhAga-5 pUjya bhAIzrI - kevI rIte na Ave ? paryAyabuddhimAM to Ubho che. jIva mithyAdaSTi hovAthI paryAyabuddhimAM to Ubho che. have je paryAya thavAmAM emAM ahampaNuM to karavAno ! huM Avo sevaka, huM Avo sevaka. chevaTe enuM abhimAna to karaze ja. abhimAnathI chUTavAno to koI avasara ja nathI. huM sArI vyavasthA karI zakuM chuM, badhA karatA vadhAre sevA karI zakuM chuM, sArAmAM sArI gAmanI sevA ApaNe karI. meM karyuM. meM kahyuM. karyuM. e to jANe kevI rIte ? TaLaze kevI rIte ? daDha thAze. pahelI vAta to e che ke jIve potAne eka prazna pUchavAnI jarUra che ke tAre tAruM Atmahita karavuM che ke nahi ? anaMta kALe manuSyapaNuM Ave che ane AvyuM. durlabha evuM manuSyapaNuM maLyuM) emAM Atmahita karI levuM che ke A lokanA badhA "dhA-udhAmAM che e badhA karavA che ? zuM karavuM che ? potAnA AtmAne pote pUchI "levuM. sIdhI vAta che. pachI ene khabara paDaze ke mAre kharekhara zuM karavuM che ? je karavuM hoya enA mATe tuM svataMtra cho, koI baMdhana nathI. tAre je karavuM hoya te. paNa tuM nakkI to kara ke tAre karavuM che zuM AkharamAM ? | mumukSu :- pacAsa TakA A bAju ane pacAsa TakA pelIbAju ema kare to... pUjya bhAIzrI :- kAMI kAMI nahi. eka Tako pelI bAju gayo ke soe soe Tako gayo. eka Tako paNa pelI bAju gayo eTale soe so TakA gayo. sIdhI vAta che. mumukSu :- kAM to pUrepUro Ama jAya, kAM to pUrepUro AmAM jAya. be che. pUjya bhAIzrI :- nakkI to-nirNaya to eka ja bAjuno ja thAze. A bAju ghara che ane A bAju gAma che. barAbara ? have amuka TakA A bAju jAva ane amuka TakA A bAju jAva, ema karI dyo joI. mumukSu :- na bane. pUjya bhAIzrI - amuka TakA tame ghara bAju cAlo. amuka TakA tame gAma bAju cAlo. ekke bAju nahi jAva. e TakAvALI samajaNa vagaranI vAta che. ke amuka TakA rAkhIe to ? e vAta samajaNa vagaranI che. je bAjunA TakA che e soe so TakA hoya che. kAM to jIva soe so TakA saMsArArthI che, kAM to jIva soe so TakA mokSArthI che. be ja mArga che-eka saMsAramArga che ane eka mokSamArga che. je mokSamArgI che te saMsAramArgI nathI ane saMsAramArgI che te mokSamArgI nathI. emAM TakAvArI phakAvArI Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-318 133 kAMI che nahi. nirNaya potAne karavAno che. kayA mArge cAlavuM e nirNaya potAne karavAno che. ane emAM pote svataMtra che. emAM tIrthaMkara paNa ene bAMdhI zake evuM nathI. e to pote AgaLa lakhaze ke, "bAMdhanArane koI choDAvanAra nathI ane jene chUTavuM che ene jagatamAM koI bAMdhanAra nathI." A sIdhI vAta che. e to pote nI aMdara lakhe che. keTalI vAto lakhI che ! koI paDakhuM jANe bAkI nathI rAkhyuM eTalI vAto lakhI che ! mumukSa :- je jJAnI karatA hoya te mArga ja mumukSa mATe che. pUjya bhAIzrI :- jo jJAnI thavuM hoya to, mumukSue jJAnI thavuM hoya to jJAnI je rIte e varte che e mArge cAlavAno prayatnavAna thAya ane e ja rIte cAlavAno prayatna kare. pachI cAlI zake potAnI zakti anusAra, paNa prayatna to ene e karavo ke ethI UlaTo karavo ? kaI rIte prayatna karavo ? sIdhI vAta to e che. 317 patra pUro) thayo. patrAMka-318 muMbaI, poSa vada 13, guru, 1948 bIjA kAmamAM pravartatAM paNa anyatvabhAvanAe vartavAno abhyAsa rAkhavo yogya che. vairAgyabhAvanAe bhUSita evA zAMtasudhArasAdi graMtho niraMtara ciMtana karavAyogya che. pramAdamAM vairAgyanI tIvratA, mumukSatA maMda karavA yogya nathI; evo nizcaya rAkhavo yogya che. zrI bodhasvarUpa che Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 cajahRdaya bhAga-5 318. kuMvarajI maganalAla' ghaNuM karIne kalolanA koI bhAI che. bIjAM kAmamAM, pravartatAM paNa anyatvabhAvanAe vartavAno abhyAsa rAkhavo yogya che. zuM kahe che? A sIdhuM mArgadarzana ApyuM che ke pUrvakarmane vaza aneka prakAranA prasaMga thaze, UbhA thaze. lAvavA paDatA nathI, prasaMga UbhA thaze. to gRhasthI mANasane saMsAranI aMdara koIpaNa bIjA kAmamAM pravartavAnuM thAya che paNa anyatvabhAvanAe vartavAno abhyAsa rAkhavo yogya che. A Practice karAve che, juo ! sIdhI PracticenI vAta che. anya chuM, pArako chuM-e bhAvanAe vartavAno abhyAsa rAkhavo yogya che. mAruM che ema dhaNI thaIne karIza to marI jaIza. khalAsa ! DUbI jaIza tuM. emAM pachI bahAra nIkaLavAno koI avasara nathI. mAruM nathI paNa koIe mane vyavasthA soMpI che, A nokarIe caDAvyo che. nokarI pUrI karIne, pagAra laIne cAlato thAva. A mahine pagAra le che ne ! ema gharamAM khAvuM, pIvuM. potAnI IcchA anusAra to pote pagAra le che ke nahi ? pagAra le ane kAma karI devuM. paNa pagAradArane dhaNIpaNuM AvatuM nathI. nukasAna jAya topaNa zeThane ane napho thAya topaNa zeThane.. mumukSu - Paying guest tarIke rahe. - pUjya bhAIzrI :- hA. Paying guest. "sogAnIjIe kahyuM hatuM ke meM to paMgu ho gayA huM paNuM eTale hAtha-paga bhAMgI jAya ene paMgu kahe che. to kahe che, meM to paMgu ho gayA huM do yaima roTI khIlA denA. be Taima roTalI khavaDAvI dejo. mAruM have AmAM kAMI kAma karI zakuM evuM mane nathI lAgatuM. tabIyata kAMI kharAba hatI evuM nahotuM. paNa potAno utsAha nivRtta thaI gayo, kAma karavA mATe potAno utsAha nivRtta thaI gayo. to parivAravALAne kIdhuM ke bhAI! mane be TAima roTalI ApI dejo, huM to paDyo rahIza ekakora. bAkI mane kAMI kAma karavuM sUjhe evuM have kAMI mArI sthiti dekhAtI nathI. e vAta vAMcIne 'gurudevane bahu asara thaI hatI. mumukSu - eka lITImAM keTalo badho mAla bharyo che. pUjya bhAIzrI - eka lITImAM to ghaNI vAta lakhI che. gurudeva' ema bolyA hatA ke juo to kharA gharamAM rahIne Ano vairAgya keTalo che ? ema mumukSane ahIMyAM mArgadarzana che ke bIjA kAmamAM pravartatI vakhate paNa cAlu vartamAna dhe che, pravartatA eTale cAlu vartamAna, pravartatA paNa anyatvabhAvanAe Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-218 135 vartavAno abhyAsa cakhavo yogya che. pArakuM che. ahIM to Doso thAya topaNa chokarAne Control na Ape. mumukSu :- A pahelAMnI vAta hatI. pUjya bhAIzrI :- atyAre to laI le. paNa e laI le to gharSaNa thAya che. laI le emAM zuM thAya ? ene devuM na hoya to zuM thAya ? gharSaNa thAya ke na thAya? eka moTI uMmaranA mumukSabhAI hatA. ame eka vakhate phaMDa mATe gayA. bahu zrImaMta paisAvALA mANasa hatA. paisA to ghaNA che, bhAI paNa have bhAva nathI cAlato. devAno bhAva nathI thato. paisA to ghaNA che. paisA nathI evuM nathI paNa mArI koI yogyatA ja evI che ke devAno bhAva mane nathI thato. meM kIdhuM, paNa konA devA che. e to nakkI karo have ? tamArA devA (cha)? ame gayA tyAre chokarAo bahAra beThA hatA ke A lokonA devAnA che tamAre ? tame to mahemAna cho have. have je devAnA che e ochA thaze to AnA ochA thaze tame dezo topaNa. tamAre zuM che paNa have ? jeTalA che eTalA tame khAI zako ema cho nahi paisA ghaNA che. tame vAparI zako. evuM che nahi. vAparavAnI tamArI dehanI paristhiti nathI. have emAMthI daI do to. AnA ochA thAya che, tamArA kyAM ochA thAya che ? paNa anyatvabhAvanA AvavI bIjI vAta che. mArA che ne huM dauM chuM. denAra ema kare che. athavA mArA che ne mAre devA nathI. ema kare che. ane eka sarakhA UbhA che. anyatvabhAvanAe vartavAno, hoM ! anyatvabhAvanAe vicAravAno abhyAsa rAkhajo ema nathI kahetA. vartavAno abhyAsa rAkhajo. juo ! bIjAM kAmamAM pravartatA paNa anyatvabhAvanAe vartavAno abhyAsa rAkhavo yogya che.' mumukSu - bhAvanA zabda lakhyo che, vicAra nathI lakhyuM. pUjya bhAIzrI - hA. ane bhAvanAe vartavuM, ema. bhAvanAe pariNamavuM, ema vAta che. vikalpa karavo e vAta nathI. vairAgyabhAvanAe bhUSita evA "zAMtasudhArasAdi graMtho niraMtara ciMtana karavAyogya che. e khAsa pote gRhastha mumukSune vairAgyanA graMtho vAMcavAnI khAsa bhalAmaNa karatA. kemake jIvane rAga tIvra thAya che. mumukSune paNa gRhasthanI paristhitimAM tIvra rAga thAya che to vairAgyanI vAta vAraMvAra khAsa batAve che. vAMcana paNa vairAgyanA graMthonuM Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 cajahRdaya bhAga-5 rAkhavuM. * mumukSu :- bacAve che. pUjya bhAIzrI :- ene e davAnI jarUra che ema kahe che. graMtho niraMtara ciMtana karavAyogya che. vAMcI javuM ema nahi. enuM ciMtana karavuM. mumukSu - eka eka zabda toLI toLIne lakhyo che. pUjya bhAIzrI - emAM kAMI savAla nathI. eka eka zabdanuM ghaNuM mUlya che! emAM paNa jene lakhyuM che e jo enI kimata karI zake to eno beDo pAra thaI jAya. moTI vAta e che. jene sIdhuM kIdhuM che e jo enuM mUlya karI zake to eno uddhAra thaI jAya. evI vAta che. ane e ja rIte enA sthAnamAM besIne koI mumukSu vicAre to ene paNa e ja prakAre lAbha thavAno, lAbha thAya che. jene patra lakhyo che e sthAnamAM have huM mArI jAtane goThavuM chuM, to ene lAbha thAya che. mumukSu - lAbha ja thAya. pUjya bhAIzrI :- hA. e to sIdhI vAta che. lAbha thAya evI ja vAta che. sva-para upakArI vAta che. A to badho vyavahAra che ne. tIrtha pravRtti. A patrathI satsaMga thAya che. paNa satsaMga eka tIrtha pravRtti che ne ? tIrthanI, bAhya tIrthanI pravRtti che. vyavahAra nayano viSaya che. paNa vyavahAra nayane eka sAthe, vyavahAra nayanA eka sikkAne be bAju che. enI eka bAju evI che ke je dharmatIrthanI pravRtti kare che ane e ja sikkAnI eka bAju evI che ke e vyavahAra dvArA nizcayanuM nirUpaNa kare che. vyavahAra dvArA nizcayanuM nirUpaNa thAya che ane e ja vyavahAra naya dvArA dharmatIrthanI pravRtti thAya che. eTale vyavahArane vyavahAranA sthAnamAM ucita mAnavAmAM Avyo che. enuM kAraNa A che. mumukSu :- vyavahAra nizcayanuM pratipAdana kare che. pUjya bhAIzrI :- hA, nizcayanuM pratipAdana kare che. che ne ? ("samayasAra' nI bAramI gAthA che. mumukSu - loko kahe che, "gurudeva' vyavahArane UDAve che. UMcAmAM UMco vyavahAra gurudeva' no che. pUjya bhAIzrI - vyavahAra eTalI rIte sthApatA hatA ke jarAka koI vyavahAra Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-318 137 bahAra jAya to lAla AMkha thaI jAya "gurudevanI. eTalo vyavahAra jorathI sthApatA hatA. ApaNe paramAgamasAra'mAM to e vAta lIdhI che ke arihaMtanI sthApanAno viSaya pote lIdho che e viSayamAM to. jene sAcA nimittanuM bahumAna AvatuM nathI. A vyavahAra che. devaguruzAstra ane sanduruSa sAcA nimitta che. jene sAcA nimittanuM bahumAna AvatuM nathI. tene AtmAnuM mahAbhya to AvatuM ja nathI. koI kALe na Ave ene AtmAnuM mahAsya. nimittano viveka... nimittane uDAtatA nahotA. "nimittano viveka te kharekhara AtmAno viveka che. ema kahe che. e upAdAnano viveka che. koI mAne 'gurudevanA zabdo che? evI vAta kheMcI che. "mokSamArtha prakAzakano viSaya cAlyo che. mokSamArga prakAzaka uparanA pravacanomAMthI kheMceluM che. svarUpanI daSTi jene thaI che tene nimittano vinaya AvyA vinA raheto nathI. loko nizcayanA bahAne bhUlyA che. ane vyavahArane samajatA nathI. ane tethI te nizcaya vyavahAra bane bhalyA che. eno nizcaya paNa khoTo ane vyavahAra to eno sIdho ja khoTo che. e paramAgamasArano 827(mo) bola che. (ahIMyAM) chellI lITImAM kahe che. pramAdamAM vairAgyanI tIvratA, mumukSatA maMda karavA yogya nathI; evo nizcaya rAkhavo yogya che. A eka dRDha nizcaya rAkhavo yogya che ke pramAdavaza eTale bIjA kAmamAM tIvra rasathI pravartavuM te ahIMyAM pramAda che, emAM vairAgyanI tIvratA ghaTavI na joIe athavA mumukSatA maMda thavI na joIe. mumukSutA. maMda thAya ke vairAgya maMda thAya e prakAre pramAdamAM vartavuM yogya nathI. athavA e prakAre jo jIva pramAdamAM varte che to eNe eno nizcaya barAbara karyo nathI. ene vikalpAtmaka nirNaya paNa daDha nathI. e daDha nizcayamAM nathI. upara uparathI badhuM kare che to enI to kAMI asara rahevAnI nathI. ApaNe kahe che ne ke bhAI ! vAMcIe chIe tyAre, sAMbhaLIe chIe tyAre badhuM barAbara lAge che paNa pachI kAMI rahetuM nathI. enuM kAraNa zuM che? ke pramAdamAM na to vairAgyanI tIvratA rahe che, na to mumukSatAnI tIvratA rahe che. enuM kAraNa nizcaya daDha nathI. mAre je kAma karavuM che eno paNa mAre daDha nizcaya nathI. eTale e badhuM thoDuM sAMbhaLeluM, vAMceluM hoya che e dhovAI jAya che, enI koI asara nathI rahetI. enuM kAraNa che. ahIM sudhI rAkhIe. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-319 muMbaI, mAha suda 5, budha, 1948 anaMtakALa thayAM svarUpanuM vismaraNa hovAthI anyabhAva jIvane sAdhAraNa thaI gayo che. dIrghakALa sudhI satsaMgamAM rahI bodhabhUmikAnuM sevana thavAthI te vismaraNa ane anyabhAvanI sAdhAraNatA TaLe che; arthAt anyabhAvathI udAsInapaNuM prApta hoya che. A kALa viSama hovAthI svarUpamAM tanmayatA rahevAnI durghaTatA che; tathApi satsaMganuM dIrghakALa sudhI sevana te tanmayatA Ape emAM saMdeha nathI thato. jiMdagI alpa che, ane jaMjALa anaMta che; saMkhyAta dhana che, ane tRSNA anaMta che; tyAM svarUpasmRti saMbhave nahIM; paNa jyAM jaMjALa alpa che, ane jiMdagI apramatta che, temaja tRSNA alpa che, athavA nathI, ane sarva siddhi che tyAM svarUpasmRti pUrNa thavI saMbhave che. amUlya evuM jJAnajIvana prapaMce AvareluM vahyuM jAya che. udaya baLavAna che ! tA. 24-11-1989, pravacana naM. 89 patrAMka 319 thI 321 pAnuM 313. zrI sobhAgyabhAI' u52no patra che. anaMtakALa thayAM svarUpanuM vismaraNa hovAthI anyabhAva jIvane sAdhAraNa thaI gayo che. vartamAnamAM saMsArI jIvanI zuM sthiti che enuM varNana karyuM che. A jIvanI hayAtI anaMta bhUtakALathI che. koIpaNa kALe potAnA mULa svarUpanI saMbhALa jIve lIdhI nathI athavA mULa svarUpe Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-319 139 pote kevo che enI ene khabara ja nathI. khabara ja nathI ene ahIMyAM vismaraNa kahe che. anaMta kALathI pote potAnA mULa svarUpe kevo che enI jIvane khabara nathI ane aneka prakAranA udayikabhAvo eTalA sAmAnya thaI paDyA che ke sahajapaNe te bhAvamAM jIva pariNamI jAya che. anyabhAva eTale svarUpa sivAyano (bhAva). svarUpabhUta, svarUpAkAra bhAva nahi. svarUpathI virUddha koIpaNa kalpanAe, koIpaNa kalpanAe eTale udaya janita paryAya je kAMI che tevo ja huM AkheAkho evo ja chuM, sadAya evo ja chuM. evo je anyabhAva. anyabhAvano artha e levo. vibhAvabhAva. vibhAvabhAva che te anyabhAva che svabhAvabhAva te ananyabhAva che, potAno bhAva che.. - "svarUpanuM vimaraNa hovAthI." svarUpanI khabara nahi hovAthI vibhAvabhAva jIvane sAdhAraNa thaI gayo che. sahajamAtramAM jIva vibhAvarUpe pariName che. jo ke eno UMdho puruSArtha emAM che. topaNa pote UMdho puruSArtha samaye samaye karI rahyo che enI paNa ene khabara nathI. vibhAvabhAva eTalo sahaja thaI gayo che, sAdhAraNa thaI gayo che eTale sahaja thaI gayo che. ApaNe nathI kahetA ke bhAI ! A kAma karavuM e to amAre sAdhAraNa vAta che. phlANuM kAma karavuM e to amArA mATe bahu sAdhAraNa vAta che. mANasa ema kahe bhAI ! amAre pAMca-pacIsa DagalA cAlavA e to sAdhAraNa vAta che. pAMca-pacIsa DagalA to cAlIe, emAM zuM ? e to sAdhAraNa vAta che. ema rAgAdi vibhAvabhAve pariNamavuM e to bahu sAdhAraNa thaI paDyuM che. enuM kAraNa zuM ? ke anaMta kALathI e eno abhyAsa che. mumukSu - topaNa ene keTalo lAMbo kALa lAge che. pUjya bhAIzrI - topaNa krame jAya che. topaNa vibhAva TaLe che e krame krame TaLe che. mumukSu - keTalo lAMbo kALa ! traNa-traNa-cAra-cAra bhava nIkaLI jAya. pUjya bhAIzrI :- hA, ethI paNa koIne jAjA (vadhu) nIkaLe che. paNa e to zuM che ke jIvanI zakti ghaNI che chatAM paNa jeTalo puruSArtha hoya teTaluM kAma thAya che. niyamathI krama to paDe ja che. akrame koI sIdho samyagdarzananA kALe ja siddhapadane pAme evuM kadI koInA mATe banatuM nathI ane enA mATe emaNe ghaNI vAto lakhI che. jema eka patthara che. Akho divasa tapelo rahe. sAMja paDI jAya tyAre enA Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 rAjahRdaya bhAga-5 upara chAyo Ave to paNa ekadama tapelo hoya che. chAMyo che tyAre koI prazna kare ke have chAMyAmAM rahelo patthara Uno kema che ? to kahe che. Akho divasa tapelo rahyo che eTale TharatA ene samaya lAgaze. ema vibhAvabhAva eTalo abhyAsita thaI gayo che. eTalo sahaja thaI gayo che ke e krame krame jatA, ghaTatA, maTatA ene samaya lAge che. (vAla paranA dom) mumukSu - enAthI pAcho viruddha dAkhalo paNa che. "bharata mahArAjAnA so putro nigodamAMthI AvyA che. kAMI pUrva saMskAra nahotA. topaNa eka bhavamAM... - pUjya bhAIzrI :- eTale to ema kahyuM ke zakti che. jIvamAM aMtarmuhUrtamAM samyagdarzana pAme tene te ja dhyAna avasthAmAM pote aMtarmuhUrtamAM kevaLajJAna laI zake. munidazA pahelethI aMgIkAra karIne kaSAya to eTalA badhA pAtaLA paDI gayA hoya ke e to eNe samyagdarzana pahelAM bAhyacAritramAM AvavAnuM to badhuM patAvI lIdhuM hoya. have samyagdarzana thAya ane enA e ja dhyAnastha avasthAmAM chUTe ja nahi, bahAra Ave ja nahi. zreNI mAMDe topaNa aMtarmuharta to lAge. eTale krama to paDe ja. paNa utkRSTa zakti evI che ke aMtarmuhUrtamAM pAme. anautkRSTamAM evuM che ke samyagdarzana pAmyA pachI vadhumAM vadhu paMdara bhava sudhI bhavAntara thAya che. mumukSu - dasa to mahAvIra bhagavAnane thayA. pUjya bhAIzrI :- dasa bhava to bhagavAna mahAvIrasvAmInA prasiddha che. mumukSu :- be pAMca bhavanI gaNatarI zuM che ? pUjya bhAIzrI :- hA, koI gaNatarI nathI. anaMta kALamAM sAdhakadazAno asaMkhya samayano kALa che. jeTalA bhava thAya koIne emAM asaMkhya samayathI vadhAre nathI. anaMta samaya koIne nathI. eTale anaMta kALanA pramANa pAse e pramANa ghaNuM alpa che, ema vAta che kharekhara to. ane dRSTi thatAM potAnuM svarUpa kabajAmAM AvyuM pachI e saMbaMdhInuM asamAdhAna nathI. pachI potAnA puruSArthamAM jIva udyamavaMta rahe che, puruSArthavaMta rahe che ane yathA samaye pUrNa thaI jAya che. basa ! koI vahelo, koI thoDo vahelo, koI thoDo moDo e bahu mahattva vagaranI vAta che, enuM koI khAsa mahattva nathI. ahIMyAM to mumukSu mATe vAta lIdhI che ke vartamAna mumukSunI dazA jovAmAM Ave Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-319 141 to ene vibhAva to sahaja thaI gayo che, sAdhAraNa thaI gayo che enuM kAraNa e che anaMta kALa thayA ene svarUpanuM vismaraNa che. nigodamAMthI AvIne pAmI jAya che emAM buddhipUrvakano aparAdha bahu nathI. jANI joIne jIva aparAdha kare che e jarA kADhavo muzkela paDe che. jANI joIne je jIva aparAdha kare che tyAre te aparAdhanuM je kalaMka che e bhUMsADavuM e ene thoDuM kaThaNa paDe che, emAM samaya jAya che, emAM samaya jAya che. - bhagavAna mahAvIra svAmIno itihAsa laIe to anaMta kALanA e AtmAno itihAsa eka kroDAkroDI sAgarano maLe che. "RSabhadeva bhagavAnanA (samayathI) marizIkumAra' tarIke janmyA. tyArathI itihAsa maLe che e pahelAM emano itihAsa nathI maLato. tyArapachI siMhanA bhavamAM eTale nava bhava agAu dasamA bhave je emane samyagdarzana prApta thayuM e eka kroDAkoDI sAgarano gALo che. Akho cotho Aro pasAra karyo. caturtha ArAnA prAraMbhamAM maricIkumAra hatA. ahIMyAM dasamA bhavamAM lagabhaga chellA thoDA bhava rahyA e caturtha ArAnA thoDA kALanA rahyA. emAM A to sAva cheDe pote lagabhaga be mahinA ane cAlIsa ke vIsa divasa jevo samaya rahyo che ane pote nirvANa pAmyA che. caturtha ArAne be mahinA ene vIseka divasa bAkI che, pachI paMcamaAro bese che. have eTalA kALamAM vacce e bahu moTo gALo gayo emAM buddhipUrvakano aparAdha ghaNo karyo che ane vizeSa karIne sanmArgano virodha karyo che e bahu moTo aparAdha karyo che. ane e aparAdhanA phaLamAM aneka vAra naraka gatine prApta thayA che. naraka gatimAMthI nIkaLe tyAre hiMsaka prANI thAya. hiMsA karIne vaLI pAchA naraka gatimAM jAya. kyAreka manuSya thAya to pAcho sanmArgano virodha Adare. Ama ne Ama emaNe bahu moTo kALa pasAra karyo che. chelle paNa siMhanA bhavamAM nArakImAMthI AvyA che. pachI samyagdarzana thayA pachI emanI bIjI koI gati nathI. mumukSu :- A nigodavALo kema pAmI jAya che eno nyAya bahu sarasa che. pUjya bhAIzrI :- buddhipUrvakano je aparAdha che e kADhavo muzkela paDe che. jANI joIne karelo (aparAdha kADhavo muzkela paDe che). e AgaLa lakhI gayA eka jagyAe. DAbA hAtha bAju upara che. 292 (patra che). icchAe karIne je doSa jANIbUjIne Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 cahadaya bhAga-5 karyo che enuM phaLa ghaNuM kaThaNa che ema karIne lakhyuM che. enuM phaLa ghaNuM kaThaNa che. enuM phaLa kaThaNa che eTale tyAMthI nIkaLavuM muzkela paDe che. rasa ghaNo le che ne ! ahIMyAM to ema kahevuM che ke, anaMta kALathI svarUpanuM vismaraNa hovA chatAM paNa azakya nathI. e vibhAvano nAza karavo, abhAva karavo e koI azakya nathI. mumukSu jIva mATe ene zuM karavuM yogya che ? ke dIrghakALa sudhI satsaMgamAM rahI bodhabhUmikAnuM sevana thavAthI te vismaraNa ane anyabhAvanI sAdhAraNatA TaLe che, paNa mumukSue dIrghakALa sudhI satsaMgamAM rahIne bodhabhUmikAnuM sevana karavuM joIe.. A aMge salAha ApI che, mArgadarzana ApyuM che ke potAne potAnA anubhavathI ema lAge ke vibhAva to sahaja thaI paDyo che ane avAranavAra tIvra vibhAva paNa thaI Ave che, sAmAnya vibhAva to maTato ja nathI, cAlu ne cAlu rahe che, ghaNo. sAdhAraNa thaI paDelo A vibhAva che, to zuM karavuM? ke eNe sudIrghakALa sudhI satsaMgamAM rahevuM. bodha bhUmikAnuM eTale AtmAnI zuddhi thAya evI bhAvanA sevavI. satsaMgamAM rahIne potAnI zuddhatAnI bhAvanAnuM sevana karavuM. to tene svarUpanuM vismaraNa TaLe ane anya bhAvanI sAdhAraNatA paNa TaLe. A eno upAya che. sIdhI vAta e che ke jIvane satsaMgamAM bane teTaluM vadhAre rahevuM. , athatu ema thavAthI) anyabhAvathI udAsInapaNuM prApta hoya che. je anyabhAvamAM rasa Ave che emAM nIrasapaNe Avaze. satsaMganA sevanathI ene anyabhAvanI aMdara, udayikabhAvonI aMdara nIrasapaNe utpanna thaI zakaze. nahitara tIvra rasa karIne paNa ghUsI jAya che. A kALa viSama hovAthI svarUpamAM tanmayatA rahevAnI durghaTatA che..." svarUpa lInatA thavI e ghaNuM durghaTa che. A kALa evo che eTale ghaNI vicitratA che, ghaNI viSamatA che ke svarUpamAM lIna thavuM e durghaTa che. athavA bhAgye ja koI virala jIva e dazAne prApta kare che. tathApi satsaMganuM dIrghakALa sudhI sevana te tanmayatA Ape emAM saMdeha nathI thato joyuM ! chatAM ame nizaMka chIe, amane zaMkA paNa nathI ke jo jIva dIrdhakALa sudhI satsaMganuM sevana kare to avazya tene AtmalInatA sudhI pahoMcavAno avasara Ave. amane e vAtamAM zaMkA paDatI nathI. niHzaMka vAta che ke satsaMgathI, satsaMgane ArAdha to jarUra e svarUpa lInatA sudhI pahoMce. eTale samyagdarzana, samyakajJAna, Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 patrAMka-319 svAnubhavanI dazAne e prApta kare emAM amane koI zaMkA paDatI nathI. have satsaMganuM eTaluM mahattva darzAvyA pachI vartamAna paristhiti upara vAta kare che. jiMdagI alpa che. A kALamAM AyuSya che e ghaNuM maryAdita che. jiMdagI ghaNI alpa che, anizcita che. alpa paNa che ane anizcita paNa che. evo koI nizcaya nathI ke 50 to thAya ja, 75 to thAya ja. evo koI niyama nathI. koIpaNa AyuSyamAM, koIpaNa AyuSya pahoMcatA AyuSya pUruM thavAno prakAra hoya che kharo. anizcita prakAra jene kahevAmAM Ave che. jiMdagI alpa che, ane jaMjALa anaMta chejIvane je abhilASA che enuM mApa nathI. vicAra bhale pote na karyo hoya topaNa jIvane anaMtAnubaMdhInA kaSAyane lIdhe enI jaMjALa anaMta che. potAnA vikalpane tapAse, avalokana kare to khyAla Ave evuM che ke eka pachI eka pachI eka pachI vikalpanI jaMjALa cAlu ne cAlu ja rahe che. chaTatI nathI. e vikalpanI jaMjALa, udayabhAvonI jaMjALa anaMta che. anaMtAnubaMdhI che ne ! eTale anaMta che. enAthI cheDo chUTato nathI. chUTavA cAhe topaNa pote chUTI zakato nathI. mumukSu - . pUjya bhAIzrI :- hA, enI sAthe anaMtano anubaMdha che. bhale eka vikalpa dekhAya sAdhAraNa. koI ema kahe ke bhAI ! ame to have saMtoSa pakaDyo che. amAre kAMI have koI saMyogonI vRddhi karavI, vaibhava vadhAravo, parigraha vadhAravo kAMI amAre karavuM nathI. je che emAM saMtoSa mAnIne besI gayA chIe. mumukSu :- sArI chApa besADavAnI samAjamAM prathA che. pUjya bhAIzrI :- topaNa bhAvanagara che e nivRtta mANasonuM gAma kahevAya che. City of retired people, ahIMyAM mANasane nivRttinA vicAra Ave che. ahIMyAM amastA Avene bahArathI koI deza-paradeza kheDIne to ema thAya ke have nivRtti laIne ahIMyAM rahIe to tyAM anaMtAnubaMdhI che ke nahi ? ke tyAM paNa anaMtAnubaMdhI che. anaMtAnubaMdhIthI nathI chUTyo. bIjA padArthamAM potApaNAno adhyAsa, pachI zarIra ho ke bIjA prApta saMyogo ho, e mArA che, A mAruM che. jaLavAya rahe che. vadhAravuM nathI paNa jaLavAya rahe Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 cajahRdaya bhAga-5 e to bhAva che ke nahi ? ke khoI besavAno bhAva che ? jaLavAI to rahevuM joIe. 'jeTaluM che eTaluM to barAbara sacavAI to rahevuM joIe. keTalo kALa sacavAI rahevuM joIe ? mumukSu - jIvIe tyAM sudhI. pUjya bhAIzrI :- pachI ? mumukSu - pachI je thAvuM hoya te thAya. pUjya bhAIzrI - abhiprAyamAM to jIvavuM paNa anaMta kALa che ane sAcavavuM paNa anaMta kALa che. e to ene khabara che ke A hakIkata durnivAra che ke AyuSya pUruM thavAnuM ja che. atyAre so varSano Maximum vadhumAM vadhu AMka che. bAkI to 80 upara to eka-be TakA hoya che. 90 upara to eka Tako paNa nathI Avato. je loko vidyamAna rahe che e. eTaluM AyuSya alpa che. 60 pachI to badhA jokhama ja che. 70 pachI 780mAM to 998 TakA loko manuSyanuM AyuSya pUruM kare che. to evuM je vadhumAM vadhu pramANa che e pramANanI aMdara A jIvane khabara che eTale ema kahe che, jIvuM tyAM sudhI mAruM jaLavAI rahe paNa ene jIvavuM che keTaluM) ? paryAya choDavI nathI ene. je paryAyane prApta che e paryAya ene choDavI nathI. abhiprAyamAM anaMta kALa rahevuM che ane prApta saMyogo paNa anaMta kALa rAkhavA che. abhiprAyamAM ema che. eTale anaMtAnubaMdhI che. sAcavavAmAM paNa anaMtAnubaMdhI che. vRddhi karavAmAM anaMtAnubaMdhI to che ja. kemake emAM to keTalI vRddhi karavI che enuM mApa ja nathI jIvane. paNa sAcavavAmAM paNa anaMtAnubaMdhI che ema kahevuM che. je jIva svarUpanI apekSAe udayathI upekSita thAya, ahIMyAM udAsIna zabda vAparyo che, ene ja anaMtAnubaMdhI maTavAno avasara che. koIpaNa saMyogonI apekSAmAM anaMtAnubaMdhI khase ja nahi, mATe ja nahi. evI eka cokkasa paristhiti che. A zarata eka bahu AkarI che, kaThaNa zarata che. kemake jIva pote eTalo dIna ane lAcAra thaIne jIve che ke AjIvikA AdinA, peTa bharavAnA saMyogo hoya to huM nabhI zake, jIvI zakuM, TakI zakuM, rahI zake ane nahitara huM nirAdhAra thaI jAuM. kharekhara jIvane TakavA mATe enA anaMta astitvane koInA AdhAranI jarUra nathI. sUrya-caMdra AkAzamAM phare che konA AdhAre kare che ? koI nIce Teko che ? kema nIce Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-319 145 paDatA nathI ? nIce UMDANa ghaNuM che (chatAM) kema addhara rahe che ? e potAnA AdhAre addhara ja rahe che. ema A jagatanuM dravya potAnA astitvanA AdhArathI ja pote sadAya TakeluM che. koI roTalA-pANInA hisAbe nahIM, koI saMyogane hisAbe nahIM koI dehane hisAbe nahIM. koIne hisAbe nahi koInI AdhAraddhi ja che, parapadArthanI AdhAraddhi che e AdhAraddhi khalAsa thayA vinA, khasyA vinA ene upekSA Ave nahi, apekSA jAya nahi ane tyAM sudhI potAnuM svataMtra nirAlaMba nirapekSa tattva che eno AdhAra pote laIne samyagdarzanane prApta karI zake nahi. samyagdarzana eTale svasattAno AdhAra je zraddhAe lIdho enuM nAma samyagdarzana. A samyagdarzananI AdhAra-Adheya bhAvathI paribhASA che ke je zraddhAe potAnA nirAlaMba nirapekSa tattvano svarUpano AdhAra lIdho e zraddhAne samyakuzraddhA kahIe. ene samyagdarzana kahIe. e zraddhA jyAM sudhI eka vikalpano ke eka vikalpa Azrita eka rajakaNano AdhAra le che tyAM sudhI te samyapha nathI paNa pUrepUrI mithyA che. thoDI mithyA nathI paNa pUrepUrI mithyA che. eTale ema kahe che ke jiMdagI alyA che ane jaMjALa anaMta che? badhAne, tamAma mithyAdRSTine anaMta jaMjALa che. pachI moTo dhaMdho vepAra kare che ene ghaNI jaMjALa che. ame nivRtti lIdhI mATe ochI jaMjALa che evuM nathI). (saMkhyAta dhana che, ane tRSNA anaMta che.) evI paristhitimAM "tyAM svarUpasmRti saMbhave nahi.' tyAM svarUpanI jAgRti Ave nahi, svarUpanI saMbhALa thAya nahi, svarUpano Azraya thAya nahi ane svarUpa e prakAre sAMbharatuM paNa nathI ema kahe che. A loko smaraNa kare che ke huM AtmA jJAyaka chuM. evI ahIMyAM vAta nathI. ene ahIMyAM smaraNa nathI kahyuM. svarUpamRti eTale svarUpapaNe pote sadAya che evuM bhAna rahevuM ane enuM bebhAnapaNuM nahi thavuM ene ahIMyAM smRti kahI che. smRti eTale yAdadAsta ema nahi. smaraNa karavuM ema nahi. A bhAna rahevuM. pratIti. pratItimAM bhAna ja che. pratItimAM bhAna che. tyAM svarUpamRti saMbhave nahi.' jiMdagI a5 che. jaMjALa anaMta che eTale eka to jANe te samayanA bharose rahIza nahi ke mArI pAse hajI ghaNo samaya che. hajI to taMdurastI sArI dekhAya che, hajI kAMI taMdurastI eTalI badhI bagaDI nathI eTale ke paravaza thayA nathI. sAdhAraNa Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 rAjahRdaya bhAga-5 to badhAne cAle. ochA-vattApaNAnI zArIrika phariyAda to badhAne hoya eno kAMI vAMdho nahi paNa hajI ApaNane vAMdho nathI. ema bharose rahevA jevuM nathI. tuM je jALa laIne beTho cho e evI che ke tArA vikalpa khUTatA ja nathI ane khUTe evA paNa nathI. evI paristhitimAM tuM rahelo cho. je kAMI saMyogo che e maryAdita che enI kAMI kimata nathI. keTalA che, game teTalA hoya to paNa enI koI kimata nathI. ane icchA che, tRSNA che e anaMta che. eka pachI eka pachI IcchA cAlu ja rahe che, e anaMta che. AvI paristhitimAM AtmasvarUpanuM smaraNa saMbhavita nathI. AtmasvarUpanI saMbhALa laI zakAtI nathI. evI paristhiti UbhI thaI che. paNa..." have gulAMTa mAravI joIe. mumukSue zuM karavuM joIe? jagatanA jIvanI A to sthiti che ja. paNa kyAM jALa alpa che.' jyAM pote pravRttine maryAdita karI nAkhI che athavA eka nizcaya karI nAkhyo che ke mArA jIvananuM dhyeya mAre svarUpa grahaNa karavuM, svarUpa prApti ane sanmArge caDavuM. pUrNa zuddhino rasto pakaDI levo, ene jaMjALa alpa thaI gaI. kemake e badhI ja jagyAe eka ja vAtane pakaDaze ke mAre kevI rIte mArA svarUpanA Azraye jAvuM. enI taka gotaze, enI ja zodhamAM raheze. dareka jagyAe enI najara e kAma karaze ke na cAlatA bhale game te karavuM paDe paNa mAre chUTavuM che e vAta nakkI che. chUTavuM che... chUTavuM che. dareka udayamAM ene chUTavuM che e lakSa maTe nahi ene jaMjALa alpa che. pachI bhale game te udayavaza karavuM paDatuM hoya ane karato hoya topaNa ene jaMjALa alpa che. kemake eNe maryAdA bAMdhI lIdhI ke A dizAmAM nathI jAvuM, A dizAmAM jAvuM che. e pAcho vaLyo che. jyAM jaMjALa alpa che, ane jiMdagI. eTale jIvana. jIvana eTale pariNamana. apramata che..." eTale jyAM puruSArtha vinAno samaya jAto nathI. udyamavaMta che. potAnA svarUpane saMbhALavA mATe je prayatnavaMta che. apramata eTale ahIMyAM chaThTha guNasthAna nahi. jenA pariNamanamAM pramAda nathI jAgRti che ane je potAnA puruSArtha mATe kSaNe kSaNe prasaMge prasaMge kAryo kArye jAgRta thaIne udyamavaMta che evI jenI paristhiti che. je jagatathI pAcho vaLyo che, jagatanA rastethI pAcho vaLyo che enI jALa alpa che. je potAnA cAlatA vartamAnamAM puruSArthata che, udyamavaMta che, prayatnavaMta che te apramatta che. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka--319 147 temaja tRSNA alpa che.' eTale ke jene udaya pUrato nikAla karavo che. potAnA pariNAmanI sthiti bagaDI na jAya eTalA pUratI, eTalA pUratuM jene kSaNika Adjustment karI levuM che ene alpa che, tRSNA ene alpa che. eTale ke ene e laMbAvAno prazna nathI. eTalA pUratuM ene kAma rahe che). ema kahe che ne ke sogAnIjImAM eka viSaya Ave che ke, bAra varasano saMbaMdha tame kaho cho amAre to evuM kAMI nathI. je kSaNe upayoga ane vikalpa thayo eTalo kSaNika saMbaMdha (che). AgaLa pAchaLa kAMI levA devA nathI. bhinna bhinna che. e vakhate paNa bhinnatA rAkhI che. chatAM asthiratAthI upayoga gayo eTalI alpatA che. evI. jene tRSNA alpa che athavA nathI...' je alpa che e nahivat che eTale nathI ema kahe dIdhuM. ane sarva siddhi che.' ane potAne puruSArthanI vizeSe karIne prApti che. siddhi eTale prApti levI. jeTalo potAnA vIryaguNano kSayopazama che, sarva udyamathI je potAnA svakAryamAM lAgelo che 'tyAM svarUpasmRti' eTale svarUpanI saMbhALa pUrNa thatI saMbhave che.' tyAM sArI rIte, sarakhI rIte, pUrepUrI rIte potAnA svarUpanI saMbhALa thaI zake che, thavI saMbhave che. A eka bahu pracalita emanA vacano che. je jIvo saMsAramAM racyApacyA che athavA jene sanmArga sUjhato nathI ene bahu asarakAraka evA A vacano che ke bhAI ! tuM kyAM paDyo cho ? tAruM jIvana alpa che. jaMjALa anaMta laIne kAM beTho cho ? tArI icchAone maryAdita karI nAkha ane svarUpanI saMbhALa karavAno prayatna kara. mumukSu :- mokSamArgano rasto cIMdhe che. pUjya bhAIzrI :- hA. bahu sarasa vAta lIdhI che. ene kevI rIte pAchA vaLavuM (enuM suMdara mArgadarzana ApyuM che). amUlya evuM jJAnajIvana...' A manuSyajIvana na lIdhuM. jJAnajIvana che, jJAnanuM jIvana che, zAnathI pote nikuLa zAMtimAM rahe evuM je jJAnajIvana che. prazna :- A bhave je ughADa vadhyo che e jJAnajIvana ? samAdhAna :- jJAnajIvanamAM ema kahevuM che, pote jo potA upara utAre che to. kemake udayamAM pote phasAyelA che ane udaya baLavAna che ema jyAre kahe che tyAre jJAnadazAne to prApta thayA che ane e jJAnadazAmAM ja jIvana jIvavuM ane paripUrNa Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 rAjahRdaya bhAga-5 zuddha thaI javuM evuM je potAnuM mArganI aMdara pariNamana che emAM thoDA paNa udayaAzrita pariNAma thAya che e ene bAhya kAryano prapaMca lAge che. ane e prapaMcamAM A jJAnajIvanane AvaraNa Ave e pote icchatA nathI. kemake jeTalo vibhAva thAya che eTaluM to AvaraNa Ave che. navuM karmabaMdhana che. pachI to "amUlya evuM jJAnajIvana cAlatuM jJAnajIvana, prapaMce AvareluM vahyuM jAya che.' e e rIte pasAra thAya, A eka bahu khedanI vAta che. potAnI icchA nathI jarApaNa potAnA mATe lakhe che. udaya baLavAna che. ema karIne thoDI potAnI vAta nAkhI dIdhI che. mumukSu - kheda jAhera karyo che. pUjya bhAIzrI :- kheda jAhera karyo che. aMdaranI dazA evI hatI ke jo koI caturthakALamAM AvA jIvo hoya to caramazarIrI hoya ane paMcamakALamAM hoya to ekabhavatArI hoya, evI aMdaranI dazA hatI. to evuM je jJAnajIvana prApta thayuM che e AyuSya udayanA prapaMcamAM vahyuM jAya che, e rIte e kharcAya jAya che e samaye (to) potAne e viSaya upara kheda thAya che. mumukSu - A jIMdagI alA che tyAMthI pharIthI lezo. pUjya bhAIzrI :- jiMdagI alpa che eTale alpa che, kALanI apekSAe paNa so-pacAsa varSa zuM gaNavA ? anAdianaMta je kALano mahAsAgara che enI pAse so-pacAsa varSanuM manuSya AyuSya e to eka samudranA mojAmAMthI jaNa UDe. mojuM UchaLe tyAre emAMthI nathI phuvArA jevI jaNa UDatI ? eTalI badhI alpatA che. manaSya AyanI. eTalo badho kALa anAdianaMta moTo che ke munuSa Ayu eka taddana alpa che_ eka bIjI paNa ene upamA Ape che-vIjaLInA jhabakArAnI. vijaLInA jhabakArAno aMdhakAra, ghero aMdhakAra hoya emAM eka lisoTo pasAra thaI jAya, evuM kALanI anaMtatAmAM A manuSyajIvana bahu ghaNuM alya che. eTalI enI alpatA. samajavI joIe ke koIpaNa kALe pUruM thaI jAya che. evuM nathI ke ene koI kAraNa maLavuM joIe evuM kAMI nathI. koIpaNa kAraNa maLe na maLe AyuSya pUruM thatAM eka ja samaya lAge che. mumukSu - vicAra kare to UMgha na Ave. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka319 149 pUjya bhAIzrI :- eka samaya lAge che. asti ane nAstino eka ja samaya che. eka samayamAM nAsti. khalAsa ! A paristhiti che. mumukSu :- ATaluM sAMbhaLyA pachI rAtre nirAMte UMghI jAya che. pUjya bhAIzrI :- evI to koI eka vakhata ciMtAvALI dazA thavI joIe ke UMgha UDI jAya. jyAM sudhI svarUpanI prApti na thAya tyAM sudhI UMgha na Ave, nicaMte khAtuM bhAve nahi, nirAMte UMghI zakAya nahi. evI aMdaranI koI paristhiti UbhI thAya to to vAMdho nathI. to ene najIkatA Ave che. nahiMtara potAne upekSA varte che. svarUpa prAptinA pariNAmanI potAne upekSA varte che. have pote traNa lokano nAtha che, paramAtmA che enI upekSA kare. sAdhAraNa mANasanI upekSA karo topaNa ghare na Ave. sAmAnya mANasa hoya ane tame upekSA karo, enI sAthe vAta na karo to e tamArA ghare na Ave. Ave ? (ema) kahe, ApaNe kyAM mAthe paDatA jAvuM ? e to sAmuM paNa jotA nathI, bolAvatA paNa nathI maLe tyAre. to A to traNa lokano nAtha paramAtmA che enI upekSA kare che. mumukSu :- enI upekSA kare che ane apekSA kare che. pUjya bhAIzrI :- enA duzmananI apekSA kare che. vibhAva che e eno duzmana che. AtmA AnaMda-amRtathI bhareluM sarovara che ane bIjuM haLAhaLa viSa che enI apekSA kare che. vibhAvanI apekSA kare che, svabhAvanI upekSA kare che. ema che. duzmana sAthe maitrI che ane je potAnuM ja anaMta guNavAna svarUpa che eno virodha kare che. kharekhara to pote ja potAno virodha kare che. kevI rIte Ave ? kevI rIte prApti thAya ? evI rIte anaMta jaMjALa laIne beTho che. thoDo kALa maLyo che topaNa jaMjALa. anaMta laIne beTho che. saMyogonI prApti maryAdita che topaNa pote anaMta tRSNA laIne beTho che, anaMta icchAo laIne beTho che. tyAM kevI rIte svarUpanI saMbhALa thAya ? tyAM koI svarUpanI saMbhALa thaI zake evI paristhiti hotI ja nathI. paNa je pAcho vaLe che, jaMjALa alpa karI nAkhe che eTale potAnA vibhAvane phakta sthitisthApakatAmAM rAkhavA pUratI jaMjALa che. pariNAma nIce cAlyA na jAya eTalA pUratI jenI saMbhALa che ane apramata che eTale puruSArthavaMta che jenuM pariNamana. jene Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 rAjahRdaya bhAga-5 tRSNA nathI, kAMI joItuM ja nathI. eka AtmA sivAya bIjuM kAMI joItuM nathI. ene tRSNA alpa che ema kahI zakAya. kharekhara to ene tRSNA ja nathI. ane sarvasiddhi che ane sIdhe raste badhI ja rIte potAnuM svarUpa prApta karavuM e eka ja jenuM lakSyabiMdu che tyAM svarUpasmRti saMbhave che. have potAne amUlya evuM jJAnajIvana udayanI aMdara kharcavuM paDe che e potAne zoca che, eno kheda che. potAne AkuLatA thAya che ke A prakAre to jIvana cAlatuM na joIe ane udayanA baLavAnapaNA pAse ane potAnI azakti pAse pote khedakhinna thAya che. mumukSu :- satsaMgamAM kyAMya jinavANIjIno virodha thAya to kevo aparAdha ? pUjya bhAIzrI :- bahu moTo aparAdha che. e vibhAva toDavo bahu kaThaNa paDaze. tyAMthI khasatuM, tyAMthI nivRtta thavuM bahu muzkela paDe che. aparAdha eTalo badho che ke keTalo kALa pote jinavANIthI, keTalA anaMta kALa sudhI jinavANIthI dUra thaI jaze enuM kahevuM muzkela paDe evuM che, gaNatarI kADhavI muzkela paDe evo viSaya che. ane e jinavANIthI ghaNA anaMta kALa sudhI dUra thaI jaze tyAre kevA kevA prakAranA duHkhanI aMdara e duHkhI thaze e kahevuM muzkela che. eno hisAbakitAba kADhavo bahu muzkela che. paNa e citra eTaluM badhuM kharAba che ke vicArI zakAya nahi, joI zakAya nahi enI kalpanA karI zakAya nahi, eTaluM badhuM kharAba citra (e) duHkhanuM che. mumukSu H pUjya bhAIzrI :- eTale mULa zuM che ke icchAe karIne, icchAe karIne aparAdha kare che, icchitapaNe aparAdha kare che. icche che ke A to mAre karavuM che. e bahu kharAba che. bAkI ajANatA thAya che emAM eTalo rasa nathI paDato jeTalo AmAM icchAe karIne kare che emAM rasa paDe che. eno aparAdha evo che ke e TaLavo muzkela paDe che. TaLavo muzkela paDe che eTale enA je kaDavAM phLa che e ghaNA sahana karavA paDe che. ... mumukSu :- mahAvIrasvAmI bhagavAnano jIva eka kroDAkroDI sAgara sudhI bhamyo, emAM hisAba kADhyo ke pacAsalAkha vakhata narakamAM gayo haze, 10,000 varSathI mAMDIne 33 sAgaranuM AyuSya hoya to pacAsa lAkha to kAMI nathI kroDAkoDI sAme... Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 patrAMka-319 pUjya bhAIzrI - e to dukhI thaI thaIne thothA nIkaLI jAya. vAta mUkI dyo. herAna-parezAna thaI jAya. mumukSu - jinavANInA virodhamAM enA phaLa kahevA muzkela che to puruSanA virodhamAM ... pUjya bhAIzrI :- badhuM AvI gayuM. jinavANImAM badhAno virodha thaI gayo. devaguru ane puruSano. satyaruSamAM deva-guruzAstrano virodha thaI gayo. e to ekavAra badhAno virodha thaI gayo. koI bAkI nathI rahetA. mumukSu - pUjya bhAIzrI - sAcI vAta che. emAM zuM che ke e vAta enA artha gAMbhIrya vinAnI, enI je arthanI gaMbhIratA che e vagaranI thaI gaI. eTale jema mANasane koIka marI jAya to na lakhe ke bhAI ! Izvara IcchA baLavAna che ane paMcamakALa ghaNI kaThaNa che ne lANuM-DhIMkaNuM ene kAMI asara ja na hoya. enA jevuM che e to. sAdhAraNa thaI jAya che. enI gaMbhIratA zuM che e pachI nathI rahetI. mumukSu :- aMdara lakhe ke dharma karaze te sukhI thaze. pUjya bhAIzrI - dharma karaze te sukhI thaze. potAne kAMI levAdevA hoya nahi. je karaze te sukhI thaze. mAre kyAM karavo che? evuM ja che. vicAra to potAno karavA jevo che. jagata to Ama ja cAlavAnuM che. duniyA anaMta kALathI Ama cAlI rahI che ane Ama ja cAlatI rahevAnI che. have AkhI duniyA dukhe karIne saLage che, koI sukhI nathI. pUcho koIne. jJatamAM koI sukhI nathI. have badhA AkuLatAnI hoLImAM saLage che to pote nIkaLI jAya. cArekora Aga lAgI che. pote kevI rIte chalAMga mArIne chaTakI jAya. ATaluM DahApaNa potAne vAparavAnuM che. bAkI Ama ja jagata cAlavAnuM che. anaMta kALathI A cAle che ane anaMta kALa cAlavAnuM che. 319 (patra pUro thayo. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra caya bhAga-5 patraka-320 muMbaI, mAha suda 13, budha, 1948 (rAga-prabhAtane anusarato) 3. jIva navi puSyalI nava pUgala kadA, puggalAdhAra nahI tAsa raMgI; para taNo Iza nahIM apara aizvaryatA, vastudharme kadA na parasaMgI. (zrI sumatinAthanuM stavana-devacaMdrajI) praNAma pahoMce. te 320. e paNa "sobhAgabhAI uparano patra che. phakta emAM devacaMdrajInuM sumatinAtha bhagavAnanA stavananuM eka pada graMkyuM che. kemake have chellA patrathI emaNe pelI vedAMtanI bhASA choDI dIdhI che. dhyAna, lakSyamAM rAkhavA jevI vAta e che ke je emaNe 317 mo patra lIdho, 316thI dravyAnuyoga zarU karyo tyArathI emaNe vedAMtanI paribhASA choDI dIdhI che. emanA patramAM je avAranavAra je vedAMtanI paribhASA letA hatA enA badale jainadarzananI zAstra paribhASAmAM pravyAnuyogamAM e viSaya upara AvI gayA. ahIMyAM paNa thoDI e vAta lIdhI che. devacaMdajInA stavanano adhyAtmano viSaya che. jIva navi pugalI naiva puSpala kadA, pugalAdhAra nahIM tAsa raMgI; para taNo iza nahIM apara aizvaryatA, vastadharme kadA na parasaMgI. jIva pudgala, pagalI thaI gayo nathI, pudgalarUpa svarUpe thayo nathI athavA pudgala dravyarUpe thayo nathI. 322 naMbaranA patramAM chelle eno artha karyo che. pAnuM 315. je "AnaMdaghanajInuM pada che enA upara chellA peregrAphamAM che. jIva e pudgalIpadArtha nathI. jIva navi puSyalI eTale pudgalI padArtha nathI. ane pote pudgala paNa nathI. naiva puggala kadA." kyAre paNa pudgala nathI. pudgala Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-320 153 AdhAra. tema pugalano AdhAra nathI.' huM zarIrane nabhAvuM, huM zarIrane TakAvuM, saMyogano. AdhAra huM chuM. dukAnano AdhAra huM che, dhaMdho huM calAvuM. naiva-pudgalano AdhAra nathI. tema tenA raMgavALo nathI.' nahIM tAsa raMgI. tenA raMgavALo nathI." pudgalano koI varNa ene lAgu paDato nathI. para taNo iza nahIM potAnI svarUpasattA sivAya je anya teno te svAmI nathI." dhaNI nathI. mAlika nathI, koIno paNa mAlika nathI. kAraNa ke paranI aizvaryatA. svarUpane viSe hoya nahIM. vastutva dharme jotAM te koI kALe paNa parasaMgI paNa nathI.' vastudharma jovAmAM Ave, svarUpa jovAmAM Ave to e kyAre paNa koIno saMga eNe karyo ja nathI. na to eka rajakaNano saMga karyo che. na to koI bIjA jIvano eNe saMga karyo che. evuM jIvanuM mULa vastu svarUpa che. asaMga, asaMgatattva che. ema bhagavAnanA stavanamAM adhyAtma utAryuM che ane dravyAnuyoganI bhinnatAno viSaya lIdho che. che bhagavAnanuM stavana, vAta lIdhI che adhyAtmanI ane dravyAnuyoganI. praNAma pahoMce. "sobhAgabhAIne praNAma. parathI bhinnatAmAM zarUAta karI banArasIdAsajInA padanI, tyArapachI devacaMdajInA padanI vAta paNa e ja viSaya upara emaNe lIdhI che. ahIMthI sva-paranI bhinnatA zarU karI che. tyArapachIno patra che "aMbAlAlabhAI uparano. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 cajahRdaya bhAga-5 patrAMka-321 muMbaI, mAha vada 2, ravi, 1948 atyaMta udAsa pariNAme raheluM evuM je caitanya, tene jJAnI pravRttimAM chatAM tevuM ja rAkhe che; to paNa kahIe chIe; mAyA dustara che; duraMta che; kSaNavAra paNa, samaya eka paNa, ene AtmAne viSe sthApana karavA te yogya nathI. evI tIvra dazA A atyaMta udAsa pariNAma utpana thAya che; ane tevA udAsa pariNAmanI je pravartanA - gRhasthapaNA ko sahitanI) - te abadhapariNAmI kahevA yogya che. je bodhasvarUpe sthita che te ema kaThinatAthI vartI zake che, kAraNa ke tenI vikaTatA parama che. - videhIpaNe janakarAjAnI pravRtti te atyaMta udAsa pariNAmane lIdhe te rahetI; ghaNuM karIne temane te sahaja svarUpamAM hatI; tathApi koI mAyAnA kurata prasaMgamAM samudrane viSe jema nAva yatkiMcit DolAyamAna thAya che tema te pariNAmanuM DolAyamAna thavApaNuM saMbhavita hovAthI pratyeka mAyAnA prasaMgamAM kevaLa jenI udAsa avasthA che evA nivru aSTAvakranI zaraNatA svIkArI hovAthI mAyAne sukhe tI zakAya ema thatuM hatuM. kAraNa ke mahAtmAnA AlaMbananI evI ja baLavattaratA che. 321. atyaMta udAsa pariNAme raheluM evuM je caitanya. tene jJAnI pravRttimAM chatAM tevuM ja rAkhe che; topaNa kahIe chIe; mAyA dustara che. duraMta che. kSaNavAra paNa, samaya eka paNa, ene AtmAne viSe sthApana karavA yogya nathI." zuM kahe che? pahelAM to jJAnadazAnI vAta karI che ke atyaMta udAsa pariNAme raheluM evuM je caitanya caitanya svarUpe karIne kevuM che ? ke svarUpe to e sarvathI udAsa che. caitanyane koInI Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-321 155 apekSA nathI). mULa svarUpe to e sarvathI nirlepa che. udAsa che kaho ke nirlepa che. jJAnI mokSamArgamAM gRhasthadazAmAM hoya evA jJAnI gRhasthanI pravRttimAM hoya che chatAM te caitanyane tevuM ja rAkhe che. potAnI zraddhAmAM, potAnA jJAnamAM ene evuM ja rAkhyuM che. nirlepa svabhAva lepAyamAna thato nathI evA anubhavamAM ja e rahe che. eTale ke pote lekhAtA nathI. potAnA svarUpane vaLagIne ja rahe che. pravRttimAM hovA chatAM paNa potAnA nirlepa svarUpane vaLagIne rahe che ane udayamAM udAsa pariNAme _pravRtti kare che. to paNa kahIe chIe;.' AvI jJAnInI dazA hovA chatAM paNa eTalI jAgRtinI vAta ahIMyAM rAkhIe chIe ke "mAyA dustara che;" eTale ke jagatanI anukULatApratikULatA, sukha-duHkhanI kalpanA ene taravI muzkela che, enAthI dUra thavuM muzkela che, eno aMta lAvavo e kaThaNa che. pUrata che... eTale eno aMta lAvavo, eno sarvanAza karavo e kaThina che. "kSaNavAra paNa... eTale ke thoDo kALa paNa, samaya eka paNa...' kSaNavAra paNa ane eka samaya paNa "ene AtmAne viSe sthApana karavA yogya nathI. kyAre paNa eka samaya paNa kalpanAmAM AvavA jevuM nathI ke parapadArtha sukharUpa che. parapadArtha sukharUpa che e mAnyatA) mAyA che. koIpaNa parapadArtha sukharUpa che evuM eka kSaNa paNa AtmAnA vize sthApana thavA devA yogya nathI. mumukSu :- bhAIe vAta sAcI karI. pUjya bhAIzrI - evI sthiti che. eTalA jAgRta che. jJAnI pravRttimAM hovA) chatAM paNa jevuM caitanya nirlepa che evA ja nirlepa rahe che enuM kAraNa ke e potAnA nirlepa caitanyane viSe eTalA ja jAgRta che ke jene laIne eka samaya paNa e potAmAM mAyAnuM sthApana eTale kalpanAnuM sthApana karavA detA nathI. eka kSaNa paNa kalpanAnuM sthApana karavA detA nathI ke A ThIka che ane A aThIka che. e vAta khalAsa karI che. ISTa-aniSTapaNe jeNe nAza karI nAkhyuM che. evI tIvra dazA AvyuM atyaMta udasa pariNAma utpanna thAya che ane tevA udAsa pariNAmanI je pravartanA-gRhasthapaNA sahitanI -' pravRtti, sthiti te abaMdhapariNAmI kahevA yogya che' evI tIvra dazA AvyuM atyaMta udAsa pariNAma Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 , cajahRdaya bhAga-5 utpanna thAya che. je udaya che e udaya to kamasara cAlyo Ave che paNa pote emAM hAnI vRddhi karavA icchatA nathI, iSTa-aniSTapaNe emAM icchatA nathI ane tethI tevA pariNAmane tyAM aTakatA nahi hovAthI, rokAtA nahi hovAthI, pratibaMdhapaNuM pAmatA nahi hovAthI e abaMdhapariNAmI kahevA yogya che. evA jJAnI che te abaMdhapariNAmI che athavA sarva udaya enA nirjarA khAte jAya che, ene navo baMdha che nahi ema gaNavAmAM Ave che. je bodha svarUpe sthita che te ema kaThinatAthI vartI zake che, kAraNa ke tenI vikaTatA parama che. vAta to potAne anulakSIne le che ke potAne AtmajJAna thayuM che, bodhasvarUpe sthira thayA che, prayatnathI e rIte vartI zake che chatAM paNa ema vartavAmAM ghaNI vikaTatA che. ema vartavAnI aMdara paNa ghaNA prakAra ane ghaNA prasaMga evA utpana thAya che ke bahu sahelAIthI emAM cAlI zakAtuM nathI. bahu sAvadhAnI rAkhIne pote cAle che, ghaNI jAgRtimAM pote udayamAMthI pasAra thAya che. jAgRtino viSaya mukhyapaNe lIdho che. kemake "aMbAlAlabhAIno chellA keTalAka patrothI janaka videhInA viSayamAM kAMIka prazna cAlyo Avyo che. eTale janaka videhI hatA e "sItAjI' nA pitAzrI thAya che. jJAnI hatA ane rAjapATamAM rahelA hatA. rAjyano vahIvaTa eTalI kuzaLatAthI karatA hatA chatAM paNa dehathI bhinna rahe, dehAtIta dizAmAM rahetA hatA. eTale potAnI jJAnadazAnI tIvratA ghaNI hatI. evI tIvra dazA Ave atyaMta udAsa pariNAma (rahe che. jeTalA kAryo rAjapATanA vahIvaTanA kare e paNa udAsa pariNAme karatA hatA, lepAtA nahotA. evI ja koI emanI aMtaraMga dazA baLavAna hatI. te dazAnI prasiddhithI e videhI kahevANA. deha hovA chatAM jANe ene dehanI pravRtti nathI ema gaNAtuM. videhIpaNe janakarAjAnI pravRtti te atyaMta udAsa pariNAmane lIdhe rahetI...?" videhI- evA janaka rAjAnI pravRtti te atyaMta udAsa pariNAmane lIdhe rahetI. itihAsamAM to ghaNA sAdhako evA thayA che, jeNe atyaMta pravRtti vacce paNa potAnI nirlepatA jALavI rAkhI hoya. "ghaNuM karIne temane te sahaja svarUpamAM hatI." AtmapariNAmano eTalo abhyAsa hato ke sahajamAtramAM te nirlepa ja rahetA. enA Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-321 157 mATe emane koI vikaTatA nahotI lAgatI. bhinna rahevuM, nirlepa rahevuM te emane bahu sAdhAraNa vAta thaI paDelI. tathApi koI mAyAnA duraMta prasaMgamAM samudrane viSe jema nAva yatkiMcit DolAyamAna thAya tema te pariNAmanuM DolAyamAna thavApaNuM saMbhavita hovAthI pratyeka mAyAnA prasaMgamAM kevaLa jenI udmasa avasthA che evA nijaguru aSTAvakranI zaraNatA svIkArI hovAthI mAyAne sukhe tarI zakAya ema thatuM hatuM, kAraNa ke mahAtmAnA AlaMbananI evI ja baLavattaratA che.' pote bahu suMdara artha kADhyo che. ema kahyuM che ke jJAnI hoya topaNa kyAreka thoDAka asthira thaI jAya. jema koI samudranI aMdara tophAna UbhuM thAya ane nAvano to taravAno svabhAva che, game teTaluM samudranuM pANI nIce UMDuM hoya, nAvane koI jarUra nathI ke chIcharuM pANI che ke UMDuM pANI che e to ekasarakhI sapATI upara tare che. paNa kyAreka jyAre tophAna thAya che tyAre e paNa hAlakaDolaka thAya che. ema koI evA prasaMgane viSe pariNAma thoDA asthira thAya tyAre jene koI mahApuruSa athavA mahAtmAno samAgama hoya tyAre enI aMdara e pote vadhAre satsaMgane kAraNe potAnA pariNAmanI sthitisthApakatAmAM sahelAIthI AvI zake che. ema karIne ema kahyuM ke jJAnIne paNa AvI paristhitimAM satsaMga upakArI thaI paDe che. eTalA mATe jJAnI paNa satsaMgI icche che to mumukSue to vicAra karI levA jevuM che. ema karIne saMketa karyo che e vAta upara. pharIthI laIe. videhIpaNe janakarAjAnI pravRtti te atyaMta udAsa pariNAmane lIdhe rahetI; ghaNuM karIne temane te sahaja svarUpamAM hatI,...' saheje saheje je udAsa rahI zakatA hatA. tathApi koI mAyAnA duraMta prasaMgamAM samudrane viSe jema nAva yatkiMcit DolAyamAna thAya tema te pariNAmanuM DolAyamAna thavApaNuM saMbhavita hovAthI...' ema koI evA udayanA AkarA prasaMga Ave ane pariNAmanI asthiratA thoDI UbhI thAya to tevA mAyAnA prasaMgamAM kevaLa jenI udAsa avasthA che.,,' emanA aSTAvakra karIne jJAnI guru hatA emanI zaraNatA svIkArI hovAthI...' juo ! jJAnI hatA chatAM ema lIdhuM ke emanI zaraNatA svIkArI hovAthI. mArA guru che, to guruno e vakhate saMga kAmamAM Avyo che. koI koI prasaMge emaNe aSTAvakranuM zaraNa lIdhuM Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 jahRdaya bhAga-5 che ke mArA pariNAma atyAre koI asthiratAne bhaje che. mULa svarUpane cUkatA nathI. paNa chatAM asthiratAne bhaje che to e vakhate eTalI asthiratAne maTADavA e guruno upadeza, e gurunuM sAMtvana, e gurunA vacano ene sthiratAmAM laI Ave che. mumukSu :- nijaguru eTale potAno AtmA. pUjya bhAIzrI - nija guru eTale potAnA guru. aSTAvakra karIne hatA). jene rAmAyaNano khyAla che ane enA pAtrano khyAla hoya che. ATha aMga jemanA vAMkA hatA. A rAmAyaNamAM to nathI vAMcyuM paNa hindu rAmAyaNamAM e vAta Ave che ke aSTAvakra pahelAMvahelA janakarAjAnI sabhAmAM Ave che. janakarAjA jJAnI hatA eTale enI sabhAmAM vidvAno besatA. rAjanA adhikArIo sivAya vidvAno paNa enI sabhAmAM upasthita rahetA. e jyAre Ave che tyAre vidvAno hase che. tyAgInA rUpamAM Ave che, vidvAno hasI paDe che. tyAre saMbodhana kare che, are...! rAjA ! A tArI sabhAmAM DheDha, bhaMgI, camArane tuM kyAM besADe che ? jenI najara hADakA, cAmaDA upara jAya che, deha upara jAya che. e hADakA, cAmaDAno vyavasAya to camAra, DheDha-bhaMgIno che. ene te sabhAmAM kyAM besADyA? ema karIne ToNo mAre che eTale sabhA zAMta thaI jAya che. tame jJAnane juo, tattvane juo, zarIrane zuM juo cho? evo eka prasaMga Ave che. e jJAnI hatA ane mahAtmAnA avalaMbananI evA kaparA samayamAM mahAtmA taraphathI je kAMI bodha maLe che tene kAraNe) ekadama svarUpa sthiratAmAM AvI jAya che ane asthiratA cAlI jAya che ane vibhAvamAM AgaLa vadhatA baMdha thaI jAya che. e vAta satsaMgano AdhAra levA mATe emaNe saMketa karyo che. bahu gUDhatAthI mumukSune keLavaNI Ape che. kathAnuyogathI ene mULa vAta upara laI Ave che. ahIM sudhI rAkhIe. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-322 ravivAra, 1948 laukikadRSTie tame ane ame pravartazuM to pachI alaukikadRSTie koNa pravartaze ? AtmA eka che ke aneka che, kartA che ke akartA che, jagatano koI kartA che ke jgata svataH che, e vagere krame karIne satsaMge samA yogya che; ema jANIne patra vATe te viSe hAla lakhavAmAM AvyuM nathI. sabhyaprakAre jJAnIne viSe akhaMDa vizvAsa rAkhavAnuM phaLa nizcaye muktapaNuM che. saMsArasaMbaMdhI tamane je je ciMtA che, te ciMtA prAye amane jANavAmAM che, ane te viSe amuka amuka tamane vikalpa rahe che te paNa jANIe chIe. temaja paramArthaciMtA paNa satsaMganA viyogane lIdhe rahe che te paNa jANIe chIe; beya prakArano vikalpa hovAthI tamane AkuLavyAkuLapaNuM prApta hoya emAM paNa Azcarya lAgatuM nathI, athavA -- asaMbhavarUpa lAgatuM nathI. have e beya prakA2ne mATe cokhkhA zabdomAM nIce je kaMI manane viSe che te lakhavAnuM prayatna karyuM che. saMsArasaMbaMdhI tamane je ciMtA che, te jema udayamAM Ave tema vedavI, sahana karavI. e ciMtA thavAnuM kAraNa evuM koI karma nathI. ke je TALavA mATe jJAnIpuruSane pravRtti karatAM bAdha na Ave. jyArathI yathArtha bodhanI utpatti thaI che, tyArathI koI paNa prakAranA siddhiyoge ke vidyAnA yoge sAMsArika sAdhana potAsaMbaMdhI ke parasaMbaMdhI karavAnI pratijJA che; ane e pratijJAmAM eka paLa paNa maMdapaNuM AvyuM hoya ema haju sudhImAM thayuM che ema sAMbharatuM nathI. tamArI ciMtA jANIe chIe, Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 cajahRdaya bhAga-5 che ane ame te ciMtAno koI paNa bhAga jeTalo bane teTalo vedavA icchIe chIe. paNa ema to koI kALe banyuM nathI, te kema bane ? amane paNa udayakALa evo varte che ke hAla riddhiyoga hAthamAM nathI. prANImAtra prAye AhAra, pANI pAmI rahe che. to tama jevA prANInA kuTuMbane mATe tethI viparyaya pariNAma Ave evuM je dhAravuM te yogya ja nathI. kuTuMbanI lAja vAraMvAra ADI AvI je AkuLatA. Ape che, te game to rAkhIe ane game to na rAkhIe te banne sarakhuM che, kemake jemAM potAnuM nirUpAyapaNuM rahyuM temAM to je thAya te yogya ja mAnavuM e draSTi samyaka che. je lAgyuM te jaNAvyuM che. amane je nirvikalpa nAmanI samAdhi che, te to AtmAnI svarUpapariNati vartatI hovAne lIdhe che. AtmAnA svarUpa saMbaMdhI to. prAye nirvikalpapaNuM ja rahevAnuM amane saMbhavita che, kAraNa ke anyabhAvane e viSe mukhyapaNe amArI pravRtti ja nathI. baMdha, mokSanI yathArtha vyavasthA je darzanane viSe yathArthapaNe kahevAmAM AvI che, te darzana nikaTa muktapaNAnuM kAraNa che; ane e yathArtha vyavasthA kahevAne jogya jo koI ame vizeSapaNe mAnatA hoIe to te zrI A tIrthaMkaradeva che. ane e je zrI tIrthaMkaradevano aMtara Azaya te mATe mukhyapaNe ke atyAre koIne viSe A kSetre hoya to te ame hoIzuM ema amane draDha karIne bhAse che. kAraNa ke je amAruM anubhavajJAna tenuM phaLa vItarAgapaNuM che, ane . vItarAganuM kaheluM je zrutajJAna te paNa te ja pariNAmanuM kAraNa lAge che A che; mATe ame tenA anuyAyI kharekharA chIe, sAcA chIe. vana ane ghara e bane koI prakAre amane samAna che, tathApi Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-322 161 vanamAM pUrNa vItarAgabhAvane arthe rahevuM vadhAre rUcikara lAge che; che sukhanI icchA nathI paNa vItarAgapaNAnI icchA che. jagatanA kalyANane arthe puruSArtha karavA viSe lakhyuM to te puruSArtha karavAnI icchA koI prakAre rahe paNa che, tathApi udayane anusarIne te cAlavuM e AtmAnI sahaja dazA thaI che, ane tevo udayakALa hAla te samIpamAM jaNAto nathI; to te uderI ANavAnuM bane evI dazA amArI nathI. mAgI khAIne gujarAna calAvazuM; paNa kheda nahIM pAmIe; jJAnanA anaMta AnaMda AgaLa te duHkha tRNa mAtra che. A bhAvArthanuM je vacana e lakhyuM che, te vacanane amAre namaskAra ho ! evuM je vacana te kharI jogyatA vinA nIkaLavuM saMbhavita nathI. "jIva e pudgalIpadArtha nathI, pudgala nathI, tema pudgalano AdhAra ke nathI, tenA raMgavALo nathI; potAnI svarUpasattA sivAya je anya teno te svAmI nathI, kAraNa ke paranI aizvaryatA svarUpane viSe hoya nahIM vastatvadharme jotAM te koI kALe paNa parasaMgI paNa nathI. e pramANe sAmAnya artha jIva navi puSyalI vagere padono che. duHkhasukharUpa karama phaLa jANo, nizcaya eka AnaMdo re, cetanatA pariNAma na cUke, cetana kahe jinacaMdo re." (zrI vAsupUjya stavana, AnaMdaghanajI) Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 2 cajahRdaya bhAga-5 tA. 25-11-1989, pravacana na. 90 patrAMka - 322 patrAMka-322, pAnuM 314. "sobhAgabhAI uparano vistArathI patra che. patranuM mathALuM che. laukikaSTie tame ane ame pravartazuM to pachI alaukikadaSTie koNa pravartaze ?' baMne vacce AtmIyatA thaI che topaNa e AtmIyatAnuM kAraNa lokottara Atmahita karavuM eTaluM che. jagatamAM je rIte saMbaMdha hoya che, paraspara rAga hoya che ane rAgane laIne rANayukta je te prakAranI pravRtti thAya che evo ApaNA vacceno prakAra nathI, ema kahevuM che. athavA je loka vyavahAra che enI mukhyatA, lokasaMjJAnI mukhyatA e ApaNI pravRtti nahIM hovI joIe. lokottara hetue ApaNe maLavuM, prasaMga rAkhavo, saMga rAkhavo ane Atmahita thAya te mArge cAlyA javuM. nahitara aneka prakAranuM aniSTa emAMthI utpanna thAya che. ApasamAM je kleza thAya che, pakSApakSI thAya che, doSa hovA chatAM doSanuM saMrakSaNa karavAmAM Ave che, doSanuM pAlana karavAmAM Ave che, poSavAmAM Ave che, e badhA prakAra laukikadaSTimAM jAya che. alaukikadaSTie to jema AtmIyatA vadhAre tema ekabIjAnA doSanuM nivAraNa karavAnI najara sUkSma thaI jAya che ane sUkSmamAM sUkSma doSa paNa raLavAno prayAsa thAya che. aukika daSTie koInA doSa kahevAmAM Ave to ene duHkha lAge che ke mAruM vAMkuM bole che, mane kharAba cItare che, mArA viSe Ama kahe che. alaukikadaSTie UlaTo phera che. jo koI potAnA doSa kahe to ene upakArI mAne che ke A mAro upakArI che. mane sAvadhAna kare che, mane cetAve che. mArA doSa mane mArI najaramAM na AvatA sAruM thayuM enI najaramAM AvyA. ema laukikadaSTi ane alaukiSTi vacce bahu moTo AMtaro che, uttara-dakSiNano phera che. ahIMyAM ema kahe che ke keTalIka ame evI paNa vAta karIzuM ke je tamArA pariNAmane Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka 322 163 viSe na hovA yogya (hoya) evI vAta paNa karIzuM. e koI vAta laukikadRSTie tame nahi khatavatA. athavA laukikaTaSTie koI tame amArI pAsethI evI apekSA paNa nahi rAkhatA ke ame tamane loka saMbaMdhe, laukikamAM jema ekabIjAne madada kare che, ekabIjAne sahAya kare che evuM koI laukika vyavahArathI ApaNo saMbaMdha vadhAre dRDha thAya evI apekSA paNa tame nahi rAkhatA athavA amAre tamAre baMnene paraspara nahi rAkhavI joIe. laukikamAM ema che ke jo koI potAnI sAthe asaraLatA kare to ADe lAkaDe ADo ve2-pote paNa enI sAthe asaraLatA ja kare, sIdho na cAle. alaukika mArgamAM evuM nathI. alaukika mArgamAM to asa2LatA kare tenI sAme paNa saraLatA kare. krodha kare tenI sAme paNa kSamA kare. krodhanI sAme krodha kare e laukika mArgamAM jAya che, alaukikamArgamAM nathI jatuM. ema aneka prakAre laukika vyavahArano viSaya ane alaukika vyavahAranA viSayanI vacce ghaNuM moTuM aMtara hoya che. have thoDo vedAMta ane jainadarzananA viSaya upara sarakhAmaNIthI prakAza pADavo che. AtmA eka che ke aneka che...' vedAMta ema kahe che ke AkhA jagatamAM eka ja paramabrahma che, bIjo koI padArtha ja nathI. jainadarzana ema kahe che ke AtmA saMkhyAe karIne anaMta che. ekathI vadhAre che, aneka che to anekamAM bethI mAMDIne anaMta sudhI badhA anekamAM samAya che. eka nahi e badhuM aneka. to AtmA eka che ke aneka che, karyAM che ke akartA che,...' sAMkhya ema kahe che ke AtmA sarvathA akartA che. jainadarzana ema kahe che ke svabhAve karIne svabhAva pariNAmano kartA che ane vibhAve karIne vibhAva pariNAmano kartA che. ane sAmAnya dhruvanI apekSAe AtmA akartA paNa che. athavA sva pariNAmano kartA che ane para pariNAmano akartA che. evI aneka vivikSAo syAdvAthI jainazAstramAM nirUpaNa karelI che. AtmA kartA che ke akartA che, jagatano koI kartA che ke jagata svataH che,... koIe gata banAvyuM, racyuM, sRSTi karI ke anAdithI che ? bhinna bhinna abhiprAya che. jainano abhiprAya ema che ke gata svataH anAdithI che. Izvara kartAvALA ema mAne che ke IzvaranI e racanA che. e vagere krame karIne satsaMge samajavA yogya che,..' e badhA je prakAra che bhinna bhinna prakAranA abhiprAyo che, e rUbarUmAM satsaMge Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164. cajahRdaya bhAga-5 eTale rUbarUmAM samajavA yogya che. rUbarUmAM ApaNe enI carcA karIzuM ema jANIne patra vATe te viSe hAla lakhavAmAM AvyuM nathI.' AvA koI prazno emaNe uThAvyA haze. emanI saMgane hisAbe amuka prakAre zraddhA hatI. "zrImadjIno samAgama thayA pachI e vicAramAM AvI gayA che ke vAtamAM kAMIka phera che. eTale pote prazna pUchyA che. to kahe che, samAgamamAM Apane kahIzuM. patramAM A lakhatA nathI. prazna :- konA uparano patra che ? samAdhAna - "sobhAgabhAI uparano che. "sobhAgabhAIne pelA je "gosaLiyA hatA e thoDA vedAMta bAju DhaLelA hatA. ane emanA saMgathI emane paNa "gosaLiyA' upara keTaloka vizvAsa hato. bhale zraddhA cokhkhI vedAMtanI na hoya, paNa karavuM, karAvavuM ane anumodavuM emAM mithyAtvano sparza thaI jAya che, gRhIta mithyAtvano sparza thaI jAya che ane e pariNAmane choDavA kaThina paDe che, muzkela paDe che. evA e pariNAma che. prazna :- dareka bAbatamAM karavuM, karAvavuM ane anumodavuM potAne tapAsavuM? samAdhAna :- hA, karavuM, karAvavuM ane anumodavuM emAM kyAMya paNa jarA paNa koIpaNa kAraNathI gRhIta mithyAtvano pakSa thAya evuM thoDuM paNa na thAya enI kALajI, rAkhavI joIe. cokkasa jAgRti hovI joIe. have eTaluM kahyA pachI eka vAtano meTala mAryo che ke "samyaka prakAre jJAnIne viSe akhaMDa vizvAsa rAkhavAnuM phaLa nizcaye muktapaNuM che. A barAbara yogyatA joIne ane avasara joIne vAta mUkI dIdhI che. pelI bAjuthI halI gayA che. je "gosaLiyAnA. saMgathI emane je gRhIta mithyAtvanA amuka prakAramAM DhaLavuM hatuM, vaLavuM hatuM, abhiprAyamAM thoDI gaDabaDa hatI emAM halI gayA che. zrImadjIno saMga thayo che to kahe che, samyaka prakAre jJAnIne viSe akhaMDa vizvAsa rAkhajo. samyaka prakAre eTale AtmahitanA kAraNathI. ekamAtra AtmahitanA hetuthI jJAnIne viSe akhaMDa vizvAsa rAkhajo ke e je kahe te paramasatya che. evo akhaMDa vizvAsa rAkhajo. jIva bhUla zuM kare che ke jJAnInA vacanamAM paNa zaMkA kare che ke jJAnI bhale Ama kahe paNa ApaNane to cokhkhuM lAge che ke AnA kAraNathI Ama thayuM ane AnA kAraNathI Ama thayuM. ahIMyAM bhale jJAnI ema kahe ke be dravyamAM paraspara kArya-kAraNa saMbaMdha nathI. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-322 165 kemake svataMtra rIte potAnA guNadharmothI pariName che. meLa khAtA nimitta-naimittika saMbaMdha gaNavAmAM Ave che paNa ApaNane to spaSTa lAge che ke AnA kAraNe ja Ama thayuM. Ama lAbha thAya ane Ama nukasAna thAya. eTale samyaka prakAre jJAnIne viSe akhaMDa vizvAsa rAkhavo ema. vizvAsanI sAme akhaMDa vizvAsa rAkho. je kahe che te parama satya che. mArI buddhimAM, mArI buddhi kadAca koI vacanane viSe, koI vAtane viSe saMmata na thatI hoya to huM kyAM bhUluM chuM e mAre vicAravuM ja raheze. e mATe vicAravuM joIe, e mAre tapAsavuM joIe ane e tapAsa karIne mArI bhUla zodhIne, mArI bhUla mAre maTADavI joIe. Avo abhiprAya ane vicAraNA mumukSujIvanI hovI ghaTe che. nahitara jJAnInI paNa be vAta evI Ave ke paraspara viruddha dekhAtI hoya. have koI ema kahe ke ame to jJAnInI badhI vAta AMkha mIMcIne mAnI lIdhI che. to ene paNa ema kahe che ke Ubho rahe. A be paraspara viruddha vAta kevI rIte mAnI che ? jo e kahe che e vAtano abhiprAya nathI samajANo to te mAnyuM che e vAta barAbara nathI ane buddhimAM abhiprAya samajAtA virodha Ubho rahe che ane chatAM mAnyuM che ema kahe cho, kemake satyaruSa che mATe mAnI levuM joIe, to paNa barAbara nathI. emAM pramANiktA nathI, tArI buddhi nA pADe che. eTale yathArtha samajaNa karIne, potAne nakAra Avato hoya to e bhUlane zodhIne samajaNathI, samajaNapUrvaka saMmata thavuM evI jJAnInI AjJA che. ane e samajaNa karavA mATe jJAnInA vacananI game teTalI parIkSA karavAnI chUTa che. ene jJAnIo haMmezA AvakAre che ke te samajavA mATe game teTalI vAra pUcha amane enuM duHkha nahi lAge. kemake tAro hetu samajaNane spaSTa karavAno che. Astikya buddhithI pUche che. mumukSu :- 144 kaLazamAM lIdhuM che, jJAnI ciMtAmaNi deva che. pUjya bhAIzrI :- "samayasAra' mAM che, e to ciMtAmaNi deva ja che. evuM ja che. mumukSu :- AcArya bhagavAnanuM kathana che. - pUjya bhAIzrI :- hA, che ja ne ! "amRtacaMdrAcAryanuM kathana che. ema ja che. e to "ratnakaraMDa zrAvakAcAramAM samaMtabhadrAcArya deva kahyAM che. 28mI gAthAmAM. mithyAtvanI traNa prakRti ane anaMtAnubaMdhInI cAra prakRti, A sAtene dabAvI, upazamAvI che. upazama eTale eka nyAye abhAva karyo che. udayamAM na AvavA devo. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 rAjahRdaya bhAga-5 udayano abhAva karI nAkhyo. takalIpha to udayamAM Ave tyAre joDAya che tyAre thAya che. udayano abhAva karyo. jema kSaya kare che tyAre udayano abhAva thAya che, ema upazama kare che tyAre paNa udayano abhAva thAya che. e kALano je samyagdaSTi AtmAno puruSArtha che e traNe kALe vaMdanIya che.. mumukSu - samudranI bharatIne rokI che. pUjya bhAIzrI :- AkhA sainyane, anaMta karmonA sainyanA rAjAne harAvyo che eNe, enA upara vijaya meLavyo che ene jina kahyA che. karaNAnayogamAM nemicaMdra siddhAMta cakravartI gommadasAramAM ene jina kahe che. carcA kare che ke ame ene jina kahIe chIe. zuM karavA jina kahIe chIe ? ke jinatva prApta karyuM che mATe ene ame jina kahIe chIe. e pote ne pote prazna uThAvIne uttara Apyo che. enuM kAraNa e che. . mumukSa :- khoja karavAnI vRtti ja nathI cAlatI, e bhUmikA ja utpana nathI thatI. - pUjya bhAIzrI - eTale to oghasaMzA rahe che. oghasaMjJA rahevAnuM kAraNa e che ke satyanI zodha karavAnI vRtti kuMThita thaI jAya che athavA baMdha thaI jAya che. eTale oghasaMjJA rahe che. eno bIjo sIdho artha e thAya che ke A jIva zodha karato nathI kemake ene zodha karavAnI jarUra lAgatI nathI. jarUrata lAge to duniyAnA paDamAM jAya che ke nahi ? pAtALamAMthI peTrola kyAre zodhyuM ? jarUra paDe to pAtALa sudhI gayo ke nathI gayo ? AnuM 2000 phUTa sudhI DriliMga karo. jarUra paDe to game tyAM jAya che. khoja nathI karato, satyanI zodha nathI karato eno artha e ke ene jarUra nathI. jarUra nathI eTale darakAra Ave nahi. jarUriyAta vagara darakAra UbhI thAya nahi. darakAra nathI to upekSA che. to oghasaMjJAe to anAdithI mAnelo dharma kare che. jevI jenI mAnyatA. potAnI mAnyatA anusAra sau dharma karatA hovAnuM mAne che. dharma dharma karatA sau phire dharma na jANe marma jinezvara' evuM che. (ahIMyAM) kahe che "samyaka prakAre jJAnIne viSe akhaMDa vizvAsa rAkhavAnuM phaLa nizcaya muktapaNuM che.' ema kahIne ema kahyuM ke tamane amArA upara jeTalo vizvAsa che e vizvAsanI daDhatA joIne amane prasannatA AvI che. nakkI tame e phaLamAM mukta thaI Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 patrAMka-322 jazo. "sobhAgabhAIne 25 mAM varSe AzIrvAda daI dIdhA che. "samyaka prakAre jJAnIne viSe akhaMDa vizvAsa rAkhavAnuM phaLa nizcaye muktapaNuM che.' thaI gaI mukti tamArI, evI vAta karI che. enA vizvAsane puSTi ApI che. "sobhAgabhAIne vizvAsa utpana thayo che ke A ja sapuruSa che. emanA vizvAsane poSaNa ApyuM che, anumodana ApyuM che. AnuM phaLa muktapaNuM che. tamArI mukti nizcita che, nakkI tame mukta thaI jazo. mumukSu :- - pUjya bhAIzrI :- hA, zuM che ke e lIdhuM ke, jJAnIne viSe akhaMDa vizvAsa rAkhavo. to jJAnIne viSe eTale tenA vacanane viSe, e je kAMI kahe che enA viSe. tyAre emAM aneka prakAra bane che. koI jIva keTaluMka mAne che, keTaluMka nathI mAnatA ke A vAta to ghaNI sarasa che paNa pelI vAta ApaNane barAbara nathI lAgatI. to ene akhaMDa vizvAsa nathI, khaMDa pADyo. ene jJAnI upara kharekhara vizvAsa nathI. aDadho che eTalA TakA enA jame rAkhavA e vAta emAM nathI AvatI. enuM badhuM bAda karavuM paDe che. to kahe che ke othe othe mAnavuM ke bhAI ! sapuruSamAM vizvAsa rAkhavAnI AjJA che mATe jJAnI che mATe ApaNe vizvAsa rAkhavo. ema paNa nahi. jo potAnI buddhi koI vAtane viSe niSedha karatI hoya, saMmata na thatI hoya to ene pahelethI e abhiprAya vicArI rAkhavo joIe ke kyAMka mArI bhUla thatI haze. potAnI bhUla zodhI ane bhUlane maTADe. vaLI keTalIka vAto evI hoya che ke je paraspara viruddha hoya che evuM jJAnInA vacanamAM dekhAya che. tyAM kevI rIte mAnaze? ke paraspara viruddha hovA chatAM, paraspara aviruddhatA enI aMdara kevI rIte che e vAta samajIne grahaNa karavI joIe. banne vAta mAnI lIdhI che. amane to badhuM saMmata che ne eTale ame badhuM mAnI lIdhuM che. AgaLa eka vacana) AvI gayuM. ghaNA vacano je AvyA ne emAM vIsa varSa AsapAsa vacananA thokaDA AvI gayA. emAM eka vAta emaNe lakhI che ke, "amArI vAta dhAkaDe dhAkaDa tuM mAnavA taiyAra cho ? dhAkaDe dhAkaDa eTaluM jeTaluM kahIe eTaluM badhuM tane saMmata che ? to tuM Ubho raheje. nahitara tuM khasI jaIza. have emAM zuM paristhiti takalIphavALI che ke keTalIka vAta to paraspara viruddha che athavA vastumAM ja viruddha dharmo che. vastu nitya paNa che ane anitya paNa che. eka paNa che ane Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 cajahRdaya bhAga-5 aneka paNa che. zuddhatA che ane azuddhatA paNa che. asti paNa che ane nAsti paNa che. to dhAkaDe dhAkaDa mAnavAno artha zuM che ? paraspara viruddha vAto paNa aviruddhapaNe svIkArI che ke nahi, enuM nAma barAbara mAnyuM che. ane ema samajIne mAne ene oghasaMjJA nathI rahetI. nahitara to emanema mAne che e kharekhara ene mAnato nathI. bahu samajaNano mArga che, samajaNapUrvaka cAlavAno mArga che. ema ne ema ogheoghe cAlavAno A mArga nathI. mumukSu :- buddhithI grahaNa karavuM samyapha che ke hRdayathI mAnavuM samyaka che ? pUjya bhAIzrI - buddhi vagara hRdayathI svIkAravAnI vAta kevI rIte Ave ? je vAta samajavAmAM ja na AvI hoya. potAne samajANI hoya emAM hRdayathI mAnI levAnuM kevI rIte bane ? je vAtamAM potAne samajaNa na hoya, samajatA ja na hoya e hRdayathI kevI rIte mAne ? eTale e oghasaMjJAmAM cAlyuM jaze. ane buddhi nakAra kare to pote kyAM, kevI rIte saMmata thato nathI, emAM zuM khAmI che, zuM kSati che, zuM bhUla che e potAne vicAravuM paDe che. ApaNA koI jhaverI saMbaMdhI hoya, vevAI hoI, mitra hoI, ghare AvIne ema kahe ke bhAI ! A amArA pUrvajonA dAgInAmAM A je hIro che e hIro atyAre maLato nathI. bajAramAM Avo mAla hajI kayAMya joyo nathI. amArI jiMdagImAM Avo mAla ame joyo nathI. A to bahu kimatI cIja che. to mAnI leze. mAnaze ema nahi, enuM barAbara rakSaNa karaze, ene surakSita jagyAe mUkI deze ke rakhe koI AmAM lUMTaphATathI corI thaI jAya nahi. paNa e hIrAne pote oLakhe, enuM teja pote oLakhe ane potAnA saMbaMdhInA kahevAthI mAnyuM che emAM keTalo phera ? eTale pote je samaje che ane enI je kimata Ave che e ja yathArtha che. anyamatamAM e viSaya bahu Ave che. kyAMya mAthAkUTamAM UtaravuM nahi, hRdayathI samarpita thaI javuM, hRdayathI pUrI bhaktivaza thaI javuM, hRdayathI pUruM samarpaNa karavuM. anyamatamAM bhAvukatAno viSaya ghaNo Ave che. jainadarzanamAM e vAta nathI. ekAMta AjJApradhAnane kharekhara ziSya ja nathI kahyo. jainadarzanamAM A carcA karI che. parIkSApradhAnIne kharo ziSya kahyo che. ToDaramalajIe A carcA karI che, "mokSamArga prakAzakomAM carcA karI che. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-322 169 mumukSu - anubhavathI pramANa karavuM. pUjya bhAIzrI :- basa ! eno artha AvI gayo. anubhavathI pramANa karyuM ema samayasAramAM kuMdakuMdAcAryadeve kahyuM, eno artha ja ke tuM anubhava sudhI pahoMcIne hA pADaje. mumukSu :- potAne kAMI anubhavanI paddhati na hoya.... pUjya bhAIzrI :- anubhavanI paddhati na hoya to anubhavanI paddhati zIkhe, samaje. chokaro bhaNIne kolejamAMthI bahAra nIkaLI gayo. vidyArthIjIvana enuM pUruM thayuM. have e ema prazna karaze ke meM AkhI jiMdagImAM vepAra, dhaMdho, kArakhAnuM kAMI karyuM ja nathI. paisA kamAvA che e vAta sAcI paNa e to kAMI mane zIkhavADyuM nathI. nizALamAM, kolejamAM vepAra karatA nathI zIkhaDAvyuM, dhaMdho karatA nathI zIkhaDAvyuM. to zuM karavuM ? ema karIne aTakI jAya che ? zrImaMta mANasano dIkaro hoya to ene ema kahe ke, jo bhAI tuM anubhava levA mATe lANI jagyAe nokarIe jA, nokarI karI le ane anubhava laI le. pagAra ocho Ape to vAMdho nahi ane na Ape to vAMdho nahi. paNa tuM anubhava karatA zIkha. A dhaMdho anubhavano viSaya che. te anubhava levA mATe maphata kAma kara. A Stifen Ape che ke nahi ? e paNa nathI joItuM. kAMI nathI joItuM. paNa emane anubhava levA dyo tamAre tyAM. evI rIte paNa mANaso anubhava levA jAya che. mumukSu - hIrAvALAne tyAM sAmethI paisA devA paDe. pUjya bhAIzrI :- hA, daye. badhuM thAya. jenI jevI Demand & Supply upara bhAva che badhA. eTale evuM kAMI nathI. mANasane anubhava nathI to anubhava karatA zIkhavuM joIe. paNa anubhava karIne anubhavathI hA pADaje ema kahyuM che eTale e rIte ja hA pADavAnI che, bIjI rIte hA pADavAnI nathI. anubhavathI pramANa karaje to anubhava karIne ja pramANa karavuM paDaze. ema ne ema hA pADavAno artha nathI kAMI. jo ke tyAM to kuMdakuMdAcAryo saMketa mUkI dIdho ke bhAI ! A anubhava pradhAna mArga che ane pahelethI te anubhava paddhatie ja A vAta samajavAno prayatna karaje. mAtra vicAra paddhatithI samajIne saMtoSa nahi pakaDato. A Line anubhavanI che, mArga anubhavano che ane anubhava paddhatie ja tuM emAMthI badhI vAta samajaje. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 rAjahRdaya bhAga-5 prazna :- 'kuMdakuMdAcArya'nA vacanamAM e anubhavathI pramANa kara to tyAM anubhava eTale samyajJAna levuM ke anubhava eTale yathArtha samajaNa levI ? samAdhAna :- svAnubhava. svAnubhava levo. kemake pote ekatva vibhakta AtmAne darzAvavA mAge che. emanuM vacana ema paDyuM che ke huM ekatva vibhakta AtmAne mArA nija vaibhavathI, mArA anubhavanA nija vaibhavathI darzAvIza. tuM paNa anubhavathI pramANa karaje. emanema hA pADIza nahi. eTale tuM ekatva vibhakta AtmAno anubhava karaje ane anubhava karIne ema nakkI karaje ke Apa kaho cho e barAbara che. nahitara tArI hA pADelI (vAta) oghasaMjJAe teM saMmata karyuM che e tane kAmamAM nahi Ave. 'zrImadda' to bahu spaSTa kahe che. ApaNe 449 vAMcyuM ne ? oghasaMjJA, lokasaMjJA ane asatsaMga e traNa mithyAtvano tyAga thavA detA nathI. 449 mAM (vAMcyuM). patra 449, 372 pAne. AtmAne bhinna bhinna prakAranI kalpanA vaDe vicAravAmAM lokasaMjJA, oghasaMjJA ane asatsaMga e kAraNo che.' kalpanA kaho ke gRhIta mithyAtva kaho. gRhIta mithyAtva sahita je vicArajJAna che emAM AtmAne viSe kalpanA thaI jAya che. jevuM AtmasvarUpa che tevuM AtmasvarUpa samajAtuM nathI. to emAM lokasaMzA, oghasaMjJA ane asatsaMga A traNa kAraNo che. e kAraNomAM udAsIna thayA vinA....' eTale e kAraNothI khasI gayA vinA niHsatva evI lokasaMbaMdhI japatapAdi kriyAmAM sAkSAt mokSa nathI paraMparA mokSa nathI, ema mAnyA vinA, niHsattva evA asAstra ane asadguru je AtmasvarUpane AvaraNanAM mukhya kAraNo che, tene sAkSAt AtmaghAtI jANyA vinA jIvane jIvanA svarUpano nizcaya thavo bahu durlabha che, atyaMta durlabha che. jJAnIpuruSanAM pragaTa AtmasvarUpane kahetAM evA vacano paNa te kAraNone lIdhe jIvane svarUpano vicAra karavAne baLavAna thatAM nathI.' asara karatAM ja nathI. jJAnIpuruSanA vacano maLe to Fail jAya che. enuM kAraNa ke eNe khoTo saMga karyo che, kAM oghasaMzA choDato nathI kAM lokonI najarathI lokasaMjJAnI tIvratA paDI che. A traNa kAraNo ene mithyAtvano tyAga nahi karavA de. mumukSu :- AvuM UMDANathI mArgadarzana kyAMya nathI AvyuM. pUjya bhAIzrI :- hA, bahu jabaradasta vAta karI che ! khAsa karIne saMpradAyanA Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-322 171 sAdhuone lokadaSTine kAraNe mANasa nathI choDI zakato. ApaNA samAjamAM vaLI ApaNA mATe kAMI vAto thAya enA karatAM ApaNe kyAMya jAvuM nahi. saMpradAyanuM sAcavI rAkhavuM, aMdarathI ApaNe badhuM vAMcavuM, vicAravuM badhuM karavuM paNa kyAMya jAvuM nahi. mumukSa - dIkarA-dIkarI varAvavA bahu muzkela che. pUjya bhAIzrI :- haze, emAM evuM che ke e enA nasIba laIne AvyA che. jIva pote evuM mAnI bese che ke mAruM karyuM thAya che, huM karuM ema thAya che. paNa e potAnA pUrvakarma laIne AvelA che. dIkarA-dIkarI sau potAnA pUrvakarma laIne AvelA che. eTale emAM e potAnI khoTI kalpanA che. Atmahitane rokIne evA sAMsArika kAryomAM rokAvuM e AtmArthIone mATe to yogya nathI ja, ke Atmahitane rokI pADe evA mATe AtmAnuM hita bhale rokAI jAya. koI dIkarA ke dIkarI tane paribhramaNathI choDAvavA nahi Ave, duHkhathI choDAvavA nahi Ave. e to nakkI karavuM paDaze ne. mumukSu - 45 varSa pahelAM dIkarIone mAravAmAM AvatI hatI. pUjya bhAIzrI - tyAMthI mAMDIne jenI zraddhAmAM phera hoya ane je upadezakanA sthAne vartatA hoya evA koI sAdhuo, vidvAno e badhAno AmAM naMbara AvI jAya che. kyAMya paNa saMga karavA jatA vicAra karavAno. phera paDyo, phera dekhAya eTale saMga na thAya. nahitara zuM thAya che ke jIvane e asatsaMga nathI chUTato tyAM sudhI ene gRhIta mithyAtvano tyAga nathI thato, mithyAtva moLuM (na) paDe, daDha thaI jAya. asatsaMgano viSaya che e jarA vadhAre sUkSmatAthI vicAravA jevo viSaya che. ane traNe kAraNa eka evA kAraNa che ke jIve atyAra sudhI nathI choDyA evA kAraNo che. A traNe kAraNane atyAra sudhI jIve tyAga nathI karyo evA A kAraNo che. eTale jyAre satpaSanA vacanamAM e vAta AvI che to eno talasparzI vicAra karIne e kAraNano tyAga karI devo. samyapha prakAre jJAnIne viSe akhaMDa vizvAsa rAkhavAnuM phaLa nizcaye muktapaNuM che.' ene je vizvAsa Avyo che e nizcayathI enuM muktapaNuM che. "saMsArasaMbaMdhI tamane je je ciMtA che, have emanA vyaktigata saMyogonI thoDIka carcA kare che ke saMsArasaMbaMdhI eTale Arthika je je prakAranI ciMtA che te ciMtA prAye amane jANavAmAM che..." tame amane jaNAvo cho paNa ame kAMI ajANyA nathI. amane e vAtanI Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 rAjahRdaya bhAgarUpa khabara che. ane te viSe amuka amuka tamane vikalpa rahe che te paNa jANIe chIe.' e ciMtAnA vikalpa tamane rahe che ane e viSe amuka vikalpa rahe che eTale amArA pratye paNa koI tamane apekSAno vikalpa rahe che e paNa ame jANIe chIe. temaja paramArthaciMtA paNa satsaMganA viyogane lIdhe rahe che te paNa jANIe chIe;...' juo ! sobhAgabhAI"nI AkhI yogyatA eka peregrAphamAM cItarI che ke, tamane paramArtha ciMtA ane satsaMgano viyoga rahe che enuM paNa tamane duHkha che e paNa jANIe chIe, Arthika duHkha che e paNa jANIe chIe, Arthika duHkha amArAthI maTADavAno tamane vikalpa rahe che e paNa ame jANIe chIe. badhI yogyatAnI khabara che. beya prakArano vikalpa hovAthI...' A baMne prakAranI pratikULatA hovAthI tamane AkuLavyAkuLapaNuM prApta hoya emAM paNa Azcarya lAgatuM nathI.... tamArI dazAmAM AkuLatA vyAkuLatA ghaNI thAya che ane svabhAvikapaNe ema ja thAya e paNa amane kAMI Azcarya lAgatuM nathI ke ema ja thAya tamane. AkuLatA ja vadhe bIjuM zuM thAya ? athavA asaMbhavarUpa lAgatuM nathI.' e saMbhavita vAta che ke tamane AkuLatA thaI Ave. have e beya prakArane mATe cokhkhA zabdomAM nIce je kaMI manane viSe che te lakhavAnuM prayatna karyuM che.' A jagyAe ame have cokhkhI vAta lakhI nAkhIe chIe. atyAra sudhI goLa goLa thoDI vAto lakhI che paNa have amArA manamAM je kAMI je kahevA jevI vAta che e cokhkhI tamane lakhI nAkhIe chIe. saMsArasaMbaMdhI tamane je ciMtA che,...' have pahelI vAta e le che ke saMsAra saMbaMdhI tamane je ciMtA che te jema udayamAM Ave tema veThavI.' A pote sIdhI AzA karI che. sAMsArika prasaMgo je prakAre udayamAM Ave e udaya tamAre vedavo, sahana karavo. emAM sahanazIlatA keLavavI ene vedana karavuM. e ciMtA thavAnuM kAraNa evuM koI karma nathI. e ciMtA thavAnuM kAraNa evuM koI karma nathI ke je TALavA mATe jJAnIpuruSane pravRtti karatA bAdha na Ave.' kahe che ? ke jJAnIpuruSa paNa enI e ciMtA TALavAnI pravRtti karavA jAya to ene paNa bAdha Ave evuM che. kemake ene sahana karavuM nathI. kudaratI je paristhiti UbhI thaI che ene sahana karavI nathI. ene to maTADavuM che. mumukSu :- saMyoga pheravavo che. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 patrAMka-322 pUjya bhAIzrI - saMyoga baladavo che. emAM to rAga-dveSa thayA vagara nahi rahe. ane e rAga-dveSa, moha to jJAnIne baMdhana kare evA che. jyArathI yathArtha bodhanI utpatti thaI che, tyArathI koI paNa prakAranA siddhiyoge...' have potAnI vAta kare che ke jyArathI amane yathArtha bodhanI utpatti thaI che-AtmajJAna thayuM che tyArathI koI paNa prakAranA siddhiyoge ke vidyAnA yoge sAMsArika sAdhana potAsaMbaMdhI ke parasaMbaMdhI karavAnI pratijJA che." A emaNe AtmajJAna thayuM tyAre pratijJA laI lIdhI che ke koI paNa riddhi, siddhi ke vidyAnA prayogathI amArA saMyoga sudhAravA ke koI amArA najIka hoya jenA upara amAre jenI sAthe saMbaMdha hoya eno saMyoga sudhAravo ema karavuM nathI), meM to pratijJA laI lIdhI che. eTale eno je vikalpa che ke kAMIka tamArI pAse riddhi-siddhi hoya, kAMI vidyA hoya to kAMIka amane anukULatA thaI jAya. enA upara bahu cokhkhA zabdomAM vAta lakhI nAkhI ke e to ame pratijJA lIdhelI che ke koI vidyA ke riddhi-siddhinA yoge amAre pratikULatAo TALavI ane anukULatA karavI, amArI ke amArA saMbaMdhInI, e amAre pratijJA che. ane e pratijJAmAM eka paLa paNa maMdapaNuM AvyuM hoya ema haju sudhImAM thayuM che ema sAMbharatuM nathI. ame bhUtakALa tapAsIe chIe tyAre e pratijJAmAM kAMI DhIlA-pocApaNuM paNa utpana thayuM hoya evuM sAMbharatuM nathI. ame emAM bahu makkama chIe. ame nirNaya karyo che paNa emAM thoDuMka kAMIka, thoDuMka kAMIka ema DhIluMpocuM (karIe ema) bilakula nahi. e to sakhata che, bahu makkama che A bAbatamAM. juo ! keTalI cokhkhI vAta karI che ke potA saMbaMdhI ke parasaMbaMdhI maMdapaNuM AvyuM hoya evuM paNa haju sudhImAM thayuM che ema sAMbharatuM nathI. tamArI ciMtA jANIe chIe. ane ame te ciMtAno koI paNa bhAga jeTalo bane teTalo vecavA icchIe chIe. tamArI ciMtA e amArI ciMtA, ema. eno vAMdho nathI. tamArA pratye AtmIyatA che e vAta jarUra che. tamAruM duHkha e amAruM duHkha che ema samajIe, paNa koI avaLe mArge, UlaTe mArge cAlavAnuM amArAthI ane tamArAthI thAya ema nahi bane. eTale to kahyuM ke laukikadaSTie tame ane ame pravartazuM e eTalA mATe to mathALuM bAMdhyuM, to alaukika dRSTie koNa pravartaze ? Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 rAjahRdaya bhAga-5 jagatamAM to ekabIjAne madada kare che ke bhAI ! A mAro saMbaMdhI che. emane duHkha paDyuM, lAvo enI madade jaIe ApaNe. ApaNe jo laukikaSTie pravartazuM to alaukika dRSTie koNa pravartaze ? e prakArano saMbaMdha ApaNe nathI. vAtsalya nathI ema nathI, hoM ! pote eTalA mATe to e vAta nAkhI dIdhI ke tamArI ciMtA jANIe chIe ane te ciMtAno koI paNa bhAga jeTalo bane teTalo vedavA icchIe chIe. eTaluM vAtsalya che. paNa mArga choDIne nahi, mArga choDIne nahi ema kahe che. paNa ema to koI kALe banyuM nathI, te kema bane ?" koI koInI ciMtA laI zake? ke koI koInuM duHkha laI zake ? e to koI kALe banyuM nathI ke bane. amane paNa udayakALa evo varte che ke hAla riddhiyoga hAthamAM nathI." kahI dIdhuM. evA udayamAM chIe ke jANe samajI lyo ke riddhiyoga amArA hAthamAM nathI. have ema kahe che ke prANImAtra prAya AhAra, pANI pAmI rahe che. lagabhaga jagatanA badhA jIvone AhAra-pANI to maLe che. loko nathI kahetA ? ke saune thoDuMjAjuM paNa maLI rahe che. to tama jevA prANInA kuTuMbane mATe tethI viparyaya pariNAma Ave evuM je dhAravuM te yogya ja nathI. mATe tamane kAMI AhAra, pANI nahi maLe evI paristhitimAM tame mukAI jazo evuM tame dhAratA nahi, evuM dhAravuM yogya nathI. jagatamAM lagabhaga badhAne AhAra, pANI to maLI rahe che. tamane paNa nahi maLe. evI kalpanA karavI e amane ThIka nathI lAgatuM. phakta kuTuMbanI lAja vAraMvAra ADI AvI je AkuLatA Ape che. A eka takalIpha thAya che. badhAnI takalIpha A hoya che. roTalA koIne nathI maLavAnA evuM nathI banatuM paNa pote je AbarU bAMdhIne samAjamAM sthAna pAmyo che e sthAnamAMthI thoDuM paNa Degrade thavuM, thoDuM paNa nIce sthAna AvavuM e koIne posAtuM nathI. e koI rIte koI icchatuM nathI. enA mATe e game te karI levA taiyAra thaI jAya che. eTale kuTuMbanI lAja jene kahevAya che ke ApaNA mATe Ama kahevAI jaze, Ama bolAI jaze. have bolAI jaze to tuM kAMI ADo hAtha nahI daI zake. jyAre bolAI jaze tyAre kAMI tAruM cAlavAnuM nathI. paNa tuM e kalpanAmAM, e lAjane mukhya karIne paramArthane gauNa nahi kara ema kahevuM che. e vyavahArane mukhya karIne paramArthane gauNa nahi karavuM. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-322 175 kuTuMbanI lAja vAraMvAra ADI AvI je AkuLatA Ape che, te game to rAkhIe ane game to na rAkhIe te bane sarakhuM che.... e lAja rAkhavI ane lAja kADhavI bane sarakhuM ja che, emAM kAMI amane to phera dekhAto nathI. e sAmAjika mAnaapamAnanI kalpanA je che e sAmAjika kalpanA choDI devI. kemake jemAM potAnuM nirUpAyapaNuM rahyuM..che. kAraNa ke e koI tArA hAthanI bAjI nathI. kemake jemAM potAnuM nirUpAyapaNuM rahyuM temAM to je thAya te yogya ja mAnavuM e draSTi samyak che.' je thAya te yogya (thAya che), je thavA yogya haze te thAze. ApaNe to samatAbhAve vedavuM, sahana karavuM e ja ApaNo dharma che. e ja samyapha che. je lAgyuM te jaNAvyuM che. A tamArA saMyoga viSe je lAgyuM e ame tamane jaNAvI dIdhuM. have ahIM potAnI dazAnI vAta kare che. "amane je nirvikalpa nAmanI samAdhi che, te to AtmAnI svarUpapariNati vartatI hovAne lIdhe che. juo ! pariNatinI vAta kare che. ahIMyAM emanI potAnI mokSamArganI je pariNati cAlu che eno nirdeza karyo che ke je nirvikalpa nAmanI samAdhi amane varte che te to amArI svarUpanI nirvikalpa pariNati che. "AtmAnA svarUpa saMbaMdhI to prAye nirvikalpapaNuM ja rahevAnuM amane saMbhavita che...' eno koI vikalpa UThe evuM nathI. AtmasvarUpane viSe to, nirvikalpa AtmasvarUpane vize, nirvikalpa pratIti, nirvikalpa jJAna ane nirvikalpa vitarAgI pariNAma, vItarAgI cAritranA pariNAma e sthiti amArI je che emAM kAMI bIjo vikalpa saMbhavita nathI. AtmAnA svarUpa saMbaMdhI to prAye nirvikalpapaNuM ja rahevAnuM amane saMbhavita che, kAraNa ke anyabhAvane viSe mukhyapaNe amArI pravRtti ja nathI. ame to vItarAgabhAvamAM rahyA chIe. je anyabhAvane viSe pravRtti che e gauNapaNe uparachallI thaI jAya che. mukhyapaNe kyAMya ame koI vAtamAM pravartatA ja nathI. A potAnI dazA cokhkhI karI che. mumukSu :- "sobhAgabhAI sivAya koIne Ama nathI lakhatA. pUjya bhAIzrI :- hA, cokhkhI vAta lakhI che. hajI muMbaImAM ja che. muMbaIthI badhAne patro lakhe che paNa bIje amArI pravRtti nathI ema kahe che. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 rAjahRdaya bhAga-5 have pelI anya darzananI ane A darzananI sarakhAmaNI kare che. ahIMyAM A patramAM pahelIvahelI emaNe carcA karI che. pahelAM thoDI vAta lakhI nAkhI. pachI kahe samAgama lakhIzuM. vaLI thoDIka vAta nAkhI che. baMdha, mokSanI yathArtha vyavasthA je darzanane viSe yathArthapaNe kahevAmAM AvI che, te darzana nikaTa muktapaNAnuM kAraNa che." jene baMdha, mokSanI vyavasthAnI yathArtha khabara nathI, samajaNa nathI e mukti kevI rIte pamADe ? je darzanane viSe baMdha ane mokSanI vyavasthA yathArtha kahI che e darzana mukta thavAmAM nimitta kAraNa che ane e yathArtha vyavasthA kahevAne jogya jo koI ame vizeSapaNe mAnatA hoIe to te zrI tIrthaMkaradeva che. Ama karIne jainadarzanane sthApyuM ke AvI baMdha, mokSanI vyavasthA konA viSe che? ke tIrthaMkaradeve je darzana sthApyuM che, je darzana mAnya karyuM che ane e mAnIe chIe. bIjAne ame mAnatA nathI. ema kahIne A vedAMta Adino niSedha karI nAkhyo. bhASA vAparI che ne ? AgaLa keTalAka patromAM vedAMtanI bhASA vAparI che. cokhkhuM lakhI nAkhyuM. A jagyAe cokhuM lakhyuM. baMdha, mokSanI vyavasthA tIrthaMkaradeve kahI che e sivAya bIjAnA darzanamAM e vAta eTalI cokhkhI kyAMya che nahi. e spaSTa karyuM. ane e je zrI tIrthaMkaradevano aMtara Azaya te prAye mukhyapaNe atyAre koIne viSe A kSetre hoya to te ame hoIzuM ema amane draDha karIne bhAse che. A vizvAsa mUkyo che ne pote ! tame amArA upara vizvAsa mUkyo che. tamArA vizvAsanuM phaLa muktapaNuM che. to ene enI pAchaLa oghasaMjJA na rahe eTale cokhavaTa karI ke jagatanA jeTalA koI saMpradAyo ane darzano che emAM tIrthakaradevanuM je darzana che te yathArtha che. ane e tIrthaMkaradevano aMtara Azaya atyAre A kSetre amArA hRdayamAM che. A viSaya amArI pAse cokho che. eTale tIrthaMkarano je bodha che e atyAre A kSetre jo koIne viSe hoya to te amAre viSe che. bIjAne koIne emaNe joyA nathI. e vakhate saMpradAyanA sAdhuo vagere, tyAgIo je kAMI che paNa koImAM emaNe yathArtha jJAna joyuM nathI. A kSetre A viSe hoya to amAre che, amArAmAM che. "kAraNa ke je amAruM anubhavajJAna tenuM phaLa vItarAgapaNuM che..." amane anubhava varte che. ane vItarAganuM kaheluM je zrutajJAna te paNa te ja pariNAmanuM kAraNa lAge che. ane vItarAgadeve je zrutajJAna kahyuM che te amane paNa vItarAgapaNuM hovAthI Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-322 177 anubhava varte che. "ame temanA anuyAyI kharekhA chIe. kharekharA anuyAyI ame chIe, ame sAcA anuyAyI chIe. vItarAgadevanA tIrthaMkaradevanA ame sAcA anuyAyI. A kSetre ame chIe e cokhkhuM karI nAkhyuM. vizvAsa mUkyo che ne ! eTale badhI vAta spaSTa karI. "vana ane ghara e bane koI prakAre amane samAna che... kemake amane koI gharanI aMdara evI spRhA nathI, evuM Attachment nathI, evo koI rAga nathI. vana ane ghara koI eka prakAre eTale jJAtA-daNabhAve to amAre vana ke ghara baMne zeyamAM ja jAya che. baMne jJAnanuM zeya che. amane koI phera nathI, samAna ja che. tathApi.." amAro rAga kyAM kAma kare che ? tathApi amArI vRtti kyAM kAma kare che ? ke "tathApi vanamAM pUrNa vitarAgabhAvane arthe rahevuM vadhAre rUcikara lAge che. A vItarAgapaNAnI. sAthe amArI bhAvanA to vItarAga thavAnI ja che ane e vItarAgatA upara amArI najara che. lakhe che ne ke, amArI vRtti to paripUrNatAnI mULa viSe paDI che. mULa zabda vAparyo che. pAyAmAM amArI dRSTi kyAM che ? pUrNa thaI javuM tyAM amArI dRSTi che. mumukSu - laukika sukhanI icchA nathI. pUjya bhAIzrI :- laukika sukha-eno vikalpa nathI, ema. sukha mATeno vikalpa nathI. vItarAgatAno vikalpa che. joke vItarAgatA ane sukha baMne avinAbhAvI che. paNa loko zuM Icche che ? ke mokSa zuM karavA joIe ? sukhI thaI jaI ne. sukhI rahIe ne. AkuLatA na thAya. emAM ane vItarAgatAmAM zuM phera rahe che? vItarAgatAmAM ekalo samabhAva che. samabhAvamAM avasthA pratyeno paNa samabhAva che. "bhava mokSe paNa zuddha varte samabhAva jo bhava ane mokSa paraspara viruddha che. amane samabhAva che. e samabhAvanA pote cAhaka che ene vItarAgatA kahe che. samapaNuM kaho, sAmyapaNuM kaho, vItarAgatA kaho, cAritra kaho badhuM eka che. koI vAra to sukha ane cAritrane abheda gaNIne zAstramAM kahevAya che paNa ahIMyAM thoDI sUkSma vAta lIdhI. mumukSu : pUjya bhAIzrI :- zuM che ke sukhI thavuM che... sukhI thavuM che... sukhI thavuM che. duHkha nathI jotuM. sukha joIe che. ema kaMDha rahe che. vItarAgatAmAM ThaMdra nathI, vItarAgatAmAM koI addha nathI. samabhAva, eka jJAtA-dApaNuM pachI sukha to sAthe Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 cajahRdaya bhAga-5 hoya che paNa Ama sIdhI sukhanI icchA nathI. mumukSu - saMyoganA sukhanI icchA nathI. pUjya bhAIzrI :- nA, e to emane prazna ja nathI, e to prazna ja nathI. jagatanA kalyANane arthe puruSArtha karavA viSe lakhyuM to te puruSArtha karavAnI icchA koI prakAre rahe paNa che....... kAraNa ke bahu samartha che. ApanA jevA samartha puruSa che to lokonuM paNa ghaNAnuM kalyANa thaI jAya. evI pravRtti kare to lokone hitanuM kAraNa thaI jAya, mArga pAmavAnuM kAraNa thaI jAya. paNa e puruSArtha karavAnI icchA koI prakAre rahe paNa che, evo paNa kyAreka vicAra Ave che. tathApi udayane anusarIne cAlavuM e AtmAnI sahaja dazA thaI che,..." jyAM sudhI kudaratI e prakAra Ubho na thAya tyAM sudhI koI vAta parANe karavA javI evuM amane nathI). kemake athaDAmaNa to thAya, samAjamAM to athaDAmaNa ja thavAnI che. evI paristhiti che. ke jagatanI aMdara guru na hovA chatAM gurunA sthAne loko besIne pravRtti karatA ja hoya che. A traNeya kALa hoya che. have e jagyAe jo koI AvavA mATe prayatna kare to pahelo sIdhu loko gharSaNa kare che. kemake enI dukAnadArInuM sIdhuM prayojana enuM haNAya che eTale traNe kALe jJAnIono, tIrthakarono, sapuruSono virodha thayo che enuM kAraNa A che. bIjA to dukAna mAMDIne beThA che, dukAnadArI je calAve che ene to sIdhI ja khabara paDe che ke mArI gharAkI keTalIka tUTI javAnI che. ane eno mAla joIne gabharAya che. mAla joIne gabharAya. o...ho...! Avo koI vyakti che ! loko tyAM vaLI jaze. eTale enI sAme gharSaNamAM AvyA vagara rahe nahi. have udayane anusarIne cAlavuM. e prakArano puNyodaya hoya, sAmo game teTalo dhamapachADA kare enuM kAMI kAma na Ave. paNa ApaNe potAno puNyano udaya na hoya ene pote parANe parANe karavA jAya to ene potAne pariNAmanI aMdara ghaNuM nukasAna thaI jAya. eTale kahe che ke amArA AtmAnI dazA ja evI che ke udayane anusarIne cAlavuM. koI vAta tArIkheMcIne parANe karavI e ame karavA mAMgatA nathI. ane tevo udayakALa..." eTale ke lokonA kalyANane arthe. jagatanA kalyANa arthe kAMI puruSArtha karIe evo udayakALa hAla samIpamAM jaNAto nathI.' evuM koI dekhAtuM Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-322 179 nathI. e prakArano puNyodaya dekhAto nathI. to te uderI ANavAnuM bane evI dazA amArI nathI.' tArIkheMcIne udIraNA karIne lAvIe e amArAthI banI zake evuM nathI. ema karIne emaNe potAno aMtara bhAva, banne dazAnuM spaSTIkaraNa A jagyAe ApyuM che. have avataraNa cihnamAM je vAta lakhI che e "sobhAgabhAInI vAta lakhI che. bhAgI khAIne gujarAna calAvazuM paNa kheda nahIM pAmIe jJAnanA anaMta AnaMda AgaLa te dukha tRNa mAtra che... A bhAvArthanuM je vacana lakhyuM che, te vacanane amAro namaskAra ho " "sobhAgabhAI paNa AvI ja gayA che puruSArthamAM ! Arthika paristhitinA kAraNe je dInatA thatI hatI. e dInatA pahelavahelI A jagyAe emane ghaTI che. hajI vikalpa Ave che. e to mumukSanI bhUmikAmAM che paNa pahelAM vahelA fullformmAM AvyA che ke, jyAM jJAnano anaMta AnaMda, jJAnanA anaMta AnaMda pAse AkhuM jagata tRNavatu bhAse che. emAM bahAramAM koI puNyano udaya na hoya ane kadAca bhIkha mAMgavAno vAro Ave to paNa vAMdho nathI. kAMI vAMdho nahi bhIkha mAMgavAno vAro Ave to kAMI vAMdho nahi. ATalo puruSArthano uchALo emane Avyo hato kRpALudeve) namaskAra karyA che. tamArA A vacanane ame namaskAra karIe chIe. bahu suMdara vAta lakhI che. vizeSa laIzuM... Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 26-11-1989, pravacana na. 91 patrAMka - 322 thI 328 bad zrImad rAjacaMdra vacanAmRta, patrAMka 322 cAle che. pAnuM 315 bIjo peregrApha. mAgI khAIne gujarAna calAvazuM.' tyAMthI levuM che. ATalo vistArathI patra lakhavA pAchaLa eka vAtano utsAha Avyo che ke je vAta "sobhAgabhAIe lakhI che ane pote e vAtane vaMdana karyA che, namaskAra karyA che. sobhAgabhAInI Arthika paristhiti ghaNI nabaLI hatI. e viSenI ciMtA paNa emane thatI hatI. e ciMtA emane ghaNA navA karmabaMdhananuM kAraNa hatI. eTaluM ja nahi paNa jo jIvane saMyoganI AdhAraddhi maTe nahi khase nahi to koIpaNa prakAre zaddha jJAnamaya svarUpa sattA che enuM AdhArapaNuM. avalaMbanapaNuM AvI zake nahi. ane to mokSamArgamAM praveza thAya nahi. saMsAramArgano koI rIte aMta Ave nahi. A eka paristhiti samasta saMsArI jIvo mATe sAmAnya che. - ahIM to "sobhAgabhAInuM caritra kathAnuyoganA sthAne gaNIe paNa tamAma saMsArI jIvone A eka viTaMbaNA che ke eNe kono AdhAra lIdho che. ane je kAMI kiThina vAta che e A jagyAe che ke jIva potAnuM AdhArasthAna badalI zakato nathI. eTalI zakti hovA chatAM yathAsthAne eno prayoga karI zakato nathI. zakti to che jIvamAM. saMjJI paMcendriya jIvamAM zakti nathI evuM nathI paNa eno prayoga yathAyogya prakAre, yathArthapaNe karavo joIe e karI zakato nathI, karato nathI, bhayavAna che ane bhayano tyAga karavA jeTalo vizvAsa keLavyo nathI, eTalo nizcaya Avato nathI. khAmI je kAMI che e mULamAM nizayanI khAmI che. ahIMyAM "sobhAgabhAInuM e baLavAnapaNuM joIne namaskAra karyo che ke Arthika paristhitimAM sudhAro na thavA chatAM emanA pariNAmamAM je AdhAra badalavAno utsAha Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 patrAMka-3rara Avyo che, puruSArtha thayo che eTale emanA vacanane namaskAra karyA che. mumukSu - AkhA saMsArano sukha-dukha e AdhArabuddhi che. pUjya bhAIzrI :- AdhArabuddhi upara ja che. Akho saMsAra ja AdhArabuddhi upara cAlyo che. saMsAracakra che enI dharI che). eNe dehano AdhAra ane dehane TakavA nabhavAnA sAdhanono AdhAra lIdho che e ja enI dharI che. nahitara e cakra pharI zake evuM nathI, baMdha thaI jAya evuM che. eTale satparuSo, zrIguru ane tIrthaMkaradeva saddhAM ema kahe che ke tuM tArA dhruvapadano AdhAra le, tArA mULa svarUpano AdhAra le. anaMta zakti ane anaMta sAmarthya saMpana tAruM svarUpa che, nirAlaMba nirapekSa che. koInI jarUra paDe evI tArI paristhiti nathI. tuM vizvAsa kara amArI vAta upara ane vizvAsa kara tArA samAA upara to tane koI musIbata nathI, koI muzkelI nathI, koI dukha nathI ane kAMI koI prakAre bAdhA Ave evuM nathI. mumukSu :- vyadRSTinI jeTalI vAta che eTalI badhI AdhAra badalavA mATe... pUjya bhAIzrI - daSTi eTale AdhAra levo enuM nAma ja dRSTi. AdhAra levAnuM mukhya kAma zraddhAnuM che. pachI jJAna ane cAritra to ene anusare che. paNa zraddhAnuM kAma AdhAra levAnuM che. zraddhAe AdhAra lIdho che pugalano. sthita karma pudgalanA pradeze parasamaya jIva jANavo." "samayasAranI) bIjI gAthAmAM vAta nAkhI. jyAre zrImadjInA samAgamathI sobhAgabhAIne ATaluM baLavAnapaNuM AvyuM che ke ekavAra mAgI khAIne eTale bhIkha mAgIne gujarAna calAvazuM, peTa bharazuM paNa kheda nahi pAmIe.' e dazAno kheda nahi pAmIe. e kSaNika vRtti che. nahi cAlatA eTaluM kArya karavuM paDe to judI vAta che, bAkI eno kheda nahi hoya, eno kheda nahi pAmIe. eno AdhAra levA mATe have pharIne e bAju nahi jaIe. kema ? ke aMdaramAM "jJAnanA anaMta AnaMda AgaLa te dukha tRNa mAtra che. evo saheja vikalpa UThe, AkuLatA thAya e to nahivata che. jyAM jJAnano anaMta AnaMda, jJAna eTale AtmAno anaMta AnaMda ane kyAM kSaNavartI vikalpa ! "A bhAvArthanuM je vacana lakhyuM che... zabda bIjA haze pote emAMthI bhAva kADhyo che. mumukSu - potAnI bhAvanA tyAre vadhAre che. pUjya bhAIzrI - ene bahu Adara Apyo che. juo ! keTalo Adara Apyo Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 rAjahRdaya bhAga-5 che ! eka jIva svarUpa tarapha vaLavA mATe thoDoka paNa taiyAra thAya che to ene eTalo badho sanduruSa Adara Ape che ke pote sAme cAlIne ene namaskAra kare che. AvI vAta che. kAMI levuM devuM che ? paNa jene sanI prIti che, satuno prema che, sanmArgano jene prema che ane bIjA sanmArga pratye AvanArA jIvo pratye evo ja Adara thAya. bahu kudaratI e vastu che. evuM na thAya to te akudaratI che, kudaratI nathI. A bhAvArthanuM je vacana lakhyuM che, te vacanane amArA namaskAra ho' e vacanane ame namaskAra karIe chIe. tamArA A bhAvane ane A vacanane ame namaskAra karIe chIe. zAbAza che ! dhanyavAda che tamane ke tame AtmAnA AnaMdano AdhAra levA mAgo cho ! koI rAga ane rAganA viSayabhUta saMyogono AdhAra levAno have tamAro nizcaya badalANo che e eka jabarajasta vAta che. AvuM je vacana - mumukSu :- mumukSunI suvicAraNamAM paNa A ja vAta che. pUjya bhAIzrI :- vicarANAmAM vicArato vicArato A nizcaya upara Ave. evuM je vacana te kharI jagyatA vinA nIkaLavuM saMbhavita nathI. A kharI yogyatA che tamArI. lyo ! yogyatAnuM mApa lIdhuM. yogyatAnuM mApa dIdhuM, meLavavAnuM pote che, potAnA pariNAmamAM meLavavAnuM potAne che. A jagyAe AvyA vinA kadI paNa AdhArabuddhimAM phera paDato nathI. jyAM sudhI AdhArabuddhimAM phera paDato nathI tyAM sudhI AtmAnA hitanuM eka DagaluM paNa bharavAnuM saMbhavita nathI. koI rIte jIva eka DagaluM paNa AgaLa vadhI zake nahi. | mumukSu :- eTale je kaMI tapAsavAnI cIja che e potAnI AdhAraddhi kyAM che e ja tapAsavAnI che. pUjya bhAIzrI :- e ja tapAsavAnI vAta che. bhale game teTalo tyAga kare paNa AdhArabuddhi zuM che ? A tapAsavAno viSaya che. mumukSu :- atyAre to AdhArabuddhi eka upara ja che. eTale ene ... pUjya bhAIzrI - basa jIva kAM no-sva svarUpano AdhAra lya, kAM parano AdhAra lya. sIdhI vAta e che. prazna :- "sobhAgabhAInI ATalI badhI vikaTa paristhiti che chatAM Arthika sahAya nathI karatA enI pAchaLa Azaya zuM che ? Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-322 183 samAdhAna :- Arthika sahAya nathI karatA enuM kAraNa e che ke emanI je AdhArabuddhi che e kevI rIte phare ? anukULatAmAM ThIka-e AdhArabuddhi che. e kevI rIte phare ? emane to e pheravavuM hatuM. eTale khAsa prakAranuM emanI sAthenuM valaNa apanAvyuM che. bahu samajIbUjIne, bahu gahanadRSTithI athavA mukhya pAramArthika dRSTithI e vatya che ema kahI zakAya. eTale to ema kahyuM ke tamArA mATe amAre kAMI karavuM paDe to amane kAMI vAMdho nathI. ame tamArI ciMtAno game teTalo bhAga, bane teTalo vedavA icchIe chIe. tamArI ciMtA jANIe chIe ane ame te ciMtAno koIpaNa bhAga jeTalo bane teTalo vedavA icchIe chIe. paNa ema kevI rIte banI zake ? ema to banI zake nahi. eTale potAnI sahAnubhUti pradarzita karI che, kaThoratA nathI rAkhI. chatAM rasto A che ema kahe che. rasto pelo -Arthika sahAya ApavAno) nathI. rasto A ja che ke tamAre AdhArabuddhi badalavI e eka ja rasto che. e to hajI bahu kaheze. kemake ATalo nizcaya karyA pachI paNa vikalpa to UThe che. jJAnadazA hoya topaNa keTaloka vikalpa UThe che paNa A to mumukSu dazA che eTale vikalpa to Ave che topaNa emanI sAthe e evI rIte kevI kevI vAto lakhe che e to hajI badhA patromAM ghaNuM Avaze. mumukSu :- AmAM to evuM che ke potAnI sAdharmI pharaja tarIke karavuM to e je vicArasaraNI che emAM kevI rIte... pUjya bhAIzrI :- emAM be vAta judI judI che. denAranI vAta judI che, lenAranI vAta judI che. banne eka vAta nathI, taddana judI judI vAta che. lenArane to AdhArabuddhi pheravavAno prayatna hovo ja joIe. denAranI vAta judI che AkhI. e to emAM mokSamArgano Adara kare che. de che e to mokSamArgano Adara kare che. koI mokSamArge AgaLa vadhato hoya to enA vikalpa jeTalA saMyoganA ghaTe ane potAnA AtmA taraphanA pariNAma vadhAre evo hetu che enI pAchaLa. enI pAchaLa evo hetu nathI ke sAmA jIvane AdhArabuddhi daDha thAya. evo hetu nathI hoto. hetu baMneno eka che paNa baMnenI paristhiti judI judI che. baMnenA pariNAma judAM judAM che. prazna :- lenAranI paNa A pramANe buddhi hoya to ? samAdhAna - A pramANe eTale kevI rIte ? Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 rAjahRdaya bhAga-5 mumukSu - mAre saMjogavazAta levuM paDe che. " pUjya bhAIzrI :- saMjogavazAt levuM paDe che e barAbara che paNa levAnI enI apekSAvRttino ene niSedha hoya to yathArtha che, to yathArtha che. mumukSu - mumukSano Ape je A hetu batAvyo e hetu to amAre lokone ... pUjya bhAIzrI - hetu to ema ja che ke koI jIva mokSamArgamAM AgaLa vadhe eTalo ja hetu che. mokSamArgamAM sthira thAya, mokSamArgamAM padArpaNa kare, mokSamArgamAM praveza kare, praveza karelo hoya to vizeSa vRddhigata thAya. ene mArga jIvaMta rAkhavo che. AcaraNanA adhikAranI aMdara zAstromAM e Ave che. mumukSa - "sobhAgabhAInA patromAMthI e ja nIkaLe che ke eka korathI protsAhana ApatA jAya che ane AgaLa vadhAratA jAya che, protsAhana ApatA jAya che ane AgaLa vadhAratA jAya che. A eka saLaMga sUtra Ave che. pUjya bhAIzrI :- AcaraNanA adhikAramAM eka viSaya Ave che ke munine AhAradAna devAmAM Ave che. to muni che e mUrtimaMta jinamArga che ane e jinamArgano prakAza cAla ne cAlu rahe. jo ke deha to enA AyuSya samApta thAya e pahelAM paDavAno nathI paNa muninI aMtara-bAhya sarva paristhiti evI che ke bIjAne e mokSamArgamAM AvavAmAM ja nimitta thAya che, bIjuM koI emAMthI viparIta kAraNa UpajatuM nathI. e muni che ene khabara che ke AnA AyuSya paryata deha TakavAno che. chatAM, paNa je maryAdAmAM e AhAra grahaNa karavAno eno vikalpa che emAM denAranI eTalI ja vAta che ke A sthiti jo barAbara jaLavAI rahe to anya jIvane mokSamArganuM lAbhanuM kAraNa che, dharmalAbhanuM kAraNa che. eTale mokSamArga jIvaMta raho, eTalI ja vAta che emAM. A maMdira je che emAM dAna Ape che te loko ? maMdiramAM. to e paNa eka mokSamArganuM nimitta che. to e jIvaMta raho e emAM bhAvanA che. | mumukSu :- sAcI bhAvanAthI pUjya bhAIzrI - mArganI khabara che ne. kevI bhAvanA che ? sAcI eTale kevI bhAvanA che? ke eka jIvano nizcaya badalavAno A Turning point che. pahelovahelo enA jIvanano Turning point che to pote ene namaskAra karI lya che ! zAbAza ! Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-322 185 tame pAchA vaLyA, pAchA vaLavAnI taiyArI karI. ame tamane namaskAra karIe chIe ! eTalo jabaradasta Adara kare che. have devacaMdajInA padano artha karyo che. je AgaLa lakhI gayA. "jIva e pudagalIpadArtha nathI, pudagala nathI, tema pudgalano AdhAra nathI.' eTale ke jIvanA AdhAre zarIra TakI rahyuM che ema paNa nathI. tenA raMgavALo nathI;" zarIranA aneka raMga che. jIvano koI raMga nathI, arUpI padArtha che. potAnI svarUpasattA sivAya je anya teno te svAmI nathI....... eka rajakaNano paNa svAmI nathI. jagatanA koI saMyogo pUrvakarma nasIbane lIdhe potAnA gaNAya che eno paNa jIva svAmI nathI. kAraNa ke paranI aizvaryatA svarUpane viSe hoya nahIM. koI bIjAnuM dhaNIpaNuM svarUpane viSe utpanna thAya nahi. "vastutvadharme jotAM te koI kALe paNa parasaMgI paNa nathI." ane koI parapadArthano saMga kare evo paNa eno svabhAva dharma nathI. vibhAvane laIne keTaloka saMyoga jovAmAM Ave che paNa svabhAvathI jotA ene koI saMyoga nathI. siddha paramAtmAne kyAM saMyoga che koI ? "vastRtvadharme jotAM te koI kALe paNa parasaMgo paNa nathI.' evo eno traNe kALe svabhAva che. e pramANe sAmAnya artha jIva navi pagalI vagere padono che.' have ahIMyAM pharIne "AnaMdaghanajI' nuM eka pada TAMkyuM che. "vAsupUjya bhagavAnanA stavanamAMthI A pada caMkyuM che. 24 tIrthakaranI stuti karI che. "AnaMdaghanajI' e 24 pada racelA che. zvetAmbara saMpradAyamAM "AnaMdaghana covIsInA nAme e prasiddha che. dukhasukharUpa karama phaLa jANo, nizcaya eka AnaMdo re, cetanatA pariNAma na cUke, cetana kahe jinacaMdo re. jinendracaMdra evA je tIrthakara vAsupUjya bhagavAna che e to ema kahe che ke A sukhaduHkha je saMyoga aneka prakAranA citravicitra anukULa-pratikULa utpanna thAya che e to pUrvakarmanuM phaLa che. emanema banatuM nathI. kAraNa che e pUrvakarmanA phaLa svarUpe ja che. je koI prakAranI vicitratA hoya te badhI ja pUrvakarmanA phaLasvarUpe che ane pUrvakarmanuM phaLa jANIne ene gauNa karI nAkho. enI mukhyatA jarA paNa pariNAmane viSe na rAkho. na to anukULatAno rasa levA jevo che, na to koI pratikULatAno rasa levA jevo che. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 rAjahRdaya bhAga-5 eka nizcaya svarUpa je AnaMdasvarUpa AtmA che eno AnaMda lyo, eno anubhava karo. nizcaya svarUpanA AnaMdano anubhava karo. eka nizcayane AnaMdo bAkI A sukhaduHkhanI badhI ja kalpanA choDI dyo. kharekhara to badhuM jJAnanuM zeya che. samyajJAnamAM to badhuM zeya che. mithyAjJAnamAM anukULatA ane pratikULatAnI kalpanA UbhI thAya che. kharekhara vastusthiti ema che nahi - cetanatA pariNAma na cUke.... je caitanya svabhAva che e to potAnA caitanya pariNAmane cUkatA nathI. evA caitanya svarUpa thayA che je jinacaMdra-jinezvara-e ema kahe che, e evuM kahe che. Ama bhagavAnanI stuti kare che. bhagavAnano bodha zuM che e batAvatA batAvatA AnaMdaghanajI bhagavAnanI stuti kare che. "AnaMdaghanajI' nA badhA padomAM adhyAtmarasa ghaNo che. mumukSu :- saMpradAya choDI dIdho hato. pUjya bhAIzrI - chelle chelle choDI dIdho hato. AgaLa to pote artha karaze. pAchaLa je 751-para-53-54 che emAM pote artha zarU karyA che. AMka 7pa3 mAM paheluM "RSabhadeva bhagavAnanuM je pada che. raSabha jinezvara prItama mAharI re, ora na cAhuM re kata; rIjhayo sAheba saMga na parihare re, bhAMge sAdi anaMta." eno artha karyo che 570 pAne. pachI AgaLa vItarAga stavanAmAM paNa AgaLa e padano artha karyo che. pachI tagaDo che emAM bIjA "ajitanAtha bhagavAnanA stavanano artha karyo che. paMthaDo nihALuM re bIjA jina taNo re, ati ati guNadhAma; je te jItyA re, teNe huM jItiyo re, puruSa kiyuM muja nAma ?" ema karIne e bIjA padano artha karyo che ane tyAMthI e vAta apUrNa rahI gaI che. pachI lakhavAmAM rahI ke maLI nathI. paNa be padanA artha emaNe karyA che. 30 mAM varSamAM karelA che. e 322 patra) pUro thayo. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-323 187 patraka - 3ra3 muMbaI, mAha vada 2, ravi, 1948 rana atra samAdhi che. pUrNa zAne karIne yukta evI je samAdhi te vAraMvAra te te sAMbhare che. paramasanuM dhyAna karIe chIe. udAsapaNuM varte che. 323 e paNa sobhAgabhAI uparano ja patra che. 329 sudhInA badhA patra sobhAgabhAI uparanA ja cAle che. atra samAdhi che. pUrNazAne karIne yukta evI che samAdhi.. eTale kevaLajJAna dazA te vAraMvAra sAMbhare che. potAnuM dhyeya che te pUrNa thavAnuM. puruSArtha paNa pUrNa thavAno che, bhAvanA paNa pUrNa thavAnI che, svarUpa paNa pUrNa che. eTale pUrNajJAna karIne yukta evI samAdhi dazA che, jemAM kevaLajJAna vartatuM hoya te dazA amane vAraMvAra sAMbharI Ave che. athavA te dazA vAraMvAra bhAvanAmAM rahe che ane tadanusAra puruSArthanI vRtti paNa vatya kare che. e potAne vartamAna samAdhi che. paramasatunuM dhyAna karIe chIe. paramasatu evuM je potAnuM svarUpa tenuM dhyAna karIe chIe athavA enuM dhyAna khasatuM nathI, dharmadhyAna che e khasatuM nathI. ane jagatane viSe "udAsapaNuM varte che.' upekSA varte che. e bAjunuM jarA paNa lakSa nathI. saMyogonuM paNa udAsapaNuM varte che. ema karIne potAnI dazAnI vAta "sobhAgabhAIne lakhI che. eTale e paNa e dazAne anusare eTalA mATe potAnI dazAnI vAta lakhe che. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 cajahRdaya bhAga-5 patrAMka - 3ra4. muMbaI, mAha vada 4, budha, 1948 he co tarapha upAdhinI jvAlA prajvalatI hoya te prasaMgamAM samAdhi che ra rahevI e parama duSkara che, ane e vAta to parama jJAnI vinA thavI ? che vikaTa che. amane paNa Azcarya thaI Ave che, tathApi ema prAye varyAM che te ja kare che, evo anubhava che. te AtmabhAva yathArtha jene samajAya che, nizcala rahe che, tene e samAdhi ki prApta hoya che. " samyakdarzananuM. mukhya lakSaNa vItarAgatA jANIe chIe ane tevo che anubhava che. 324. "co tarapha upAdhinI jvAlA prAlatI hoya te prasaMgamAM samAdhi rahevI e parama duSkara che, ane e vAta to parama jJAnI vinA thavI vikaTa che. amane paNa Azcarya thaI Ave che, tathApi ema prAye varyA ja kare che, evo anubhava che. cAre tarapha upAdhinI jvALA, upAdhinI hoLI, aneka prakAranI citra-vicitra paristhiti saMyogonI vartatI hoya evA prasaMgamAM paNa samAdhi rahevI, evA prasaMgamAM paNa vItarAgatAnI mukhyatA sahita pariNAma rahevA e parama duSkara che, e ghaNI agharI vAta che, kaThina vAta che. kemake emAM ghaNo puruSArtha hoya che jIvano-mokSamArgI jIvano, dharmAtmAno atyaMta puruSArtha hoya che eTale e vAta to paramajJAnI vinA thavI vikaTa che. e paramajJAnI eTale ghaNI vItarAgatA vadhI hoya. nahitara sAdhAraNa jJAnIne paNa e vAta vikaTa che e paNa hAlakaDolaka thatA jovAmAM Ave che. potAne evo anubhava che ke pote game tevI upAdhimAM paNa samAdhAna rAkhI Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-3ra4 189 zake che, samAdhi rahe che. eTale e potAne Azcarya thAya che. "amane paNa Azcarya thaI Ave che..." AvI amArI dazA che. saheje saheje AtmA halato nathI, UthalapAthala je kAMI saMyogonI thAya che paNa) amAro AtmA aMdarathI halato nathI ema kahe che. AzcaryakArI vAta che ! bhinnatA bhAse che (eTale) rasa paDato nathI. je thayuM te, AtmAne kAMI thayuM nathI. game te thayuM topaNa mArA AtmAne kAMI thayuM nathI evo pratyakSa anubhava varte che. AtmAno anubhava ja ema varte che. eTale amane paNa prAyaH ema ja varte che. AvI AzcaryakAraka potAnI dazA che e najIkanA emanA pAtra che ane darzAvatA. jAya che. eTale ke tame kAMI muMjhAva nahi. paristhitinI gaDabaDa to amAre thAya che paNa samAdhi rAkhIe chIe. samAdhimAM chIe ane e keLavavA jevI dazA che, e karavA jevI dazA che. e dazAmAM tame AgaLa vadho, e dazA pratye AgaLa vadho. maMjhAvAnuM kAraNa nathI, mUMjhAvuM joIe nahi. je thayuM te thayuM enuM kAMI kAraNa levuM nahi. AtmAne kAMI nukasAna thatuM nathI. kAMI AtmAmAMthI jAtuM nathI, kAMI AtmAmAM AvatuM nathI. mumukSu - upAdhimAM samatA rahe to ja . pUjya bhAIzrI - hA. kharI jAya. karma khare che. e vakhate nirjarA vizeSa thAya che. bahAranA saMyogonA udayanA pheraphAro thAya), tIvra udaya Ave paNa jo jIva samAdhAna rAkhI zake che to nirjarA vizeSa thAya che. sIdhI vAta che. ddhi vadhatI jAya che. amane "evo anubhava che. ema kahe che. "AtmabhAva yathArtha jene samajAya che...." AtmasvabhAva ane AtmabhAva yathArtha jene samajAya che, svasammukha thaIne evo ja chuM ema grahaNa thAya che te nizcala rahe che. te potAnA svarUpabhAvamAM, svabhAvabhAvamAM nizcaLa rahe che ane tene e samAdhi prApta hoya che. evI je samAdhi-samapaNuMrAga-dveSanuM viSamapaNuM nahi thavuM evuM je samapaNuM te ene prApta hoya che' samyakdarzananuM mukhya lakSaNa vItarAgatA jANIe chIe...." loko samyakdarzanasamyakdarzana kare che ema nahi. samyakdarzananuM mukhya lakSaNa ja vItarAgatA che. A to samyagdarzanane nAme rAga-dveSa (kare). juo ! vicitratA ! bhUlI gayA samyagdarzana Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 cajahRdaya bhAga-5 zuM cIja che. "samyakdarzananuM mukhya lakSaNa vItarAgatA jANIe chIe; ane tevo anubhava che. amane e vItarAgatAno anubhava che. samyakdarzanano anubhava che, e vItarAgatAno paNa amane anubhava che. mumukSu - A vItarAgatA pAtratAthI ja hoya che. ? pUjya bhAIzrI - pAtratAmAM vItarAgatA nathI AvatI paNa vItarAgatAnI pUrva bhUmikAne pAtratA kahevAmAM Ave che. eTale e vItarAgatAno prayAsa zarU thAya che ene pAtratA kahevAmAM Ave che. enI saphaLatA te vItarAgatAnI prApti che. paNa prayAsa pote pAtratA che. prayAsa vinA pAtratA nathI. mAtra vicAra kare te pAtratA nathI. prayAsa kare te vartamAnamAM pAtratA che. mumukSu :- upAdhi sAme jue to ja upAdhi che. pUjya bhAIzrI - upAdhimAM ahampaNuM thAya tyAre upAdhi che. mumukSu - sAme jovuM. - pUjya bhAIzrI - hA, sAme jovuM eTale A mArA saMyogo che, A mane lAgevaLage che. A nukasAna mane che, A lAbha maLe che. A roga mane che. A kAraNa mAre che ema lAgyuM ke basa ! pakaDANo upAdhimAM. mumukSu :- upAdhi pahelAM to AtmA jaNAya che paNa e joto nathI. pUjya bhAIzrI :- kharekhara to ema ja che. jIva kono anubhava kare che enA upara ja badho AdhAra che. vAstavikatAe jIva anya padArthano anubhava karI ja zakato nathI. adhyAse karIne mithyA anubhava kare che ke mane parano ane rAgano anubhava thAya che. karI zakato nathI. paNa e adhyAsa UMdhA nizcayane lIdhe che. 17 mI gAthAnA bhAvArthamAM jayacaMdajIe bahu sArI vAta lIdhI che. kuMdakuMdAcAryadeve ja e vAta lakhI che, jayacaMdajIe nahi. chello peregrApha je TIkAno lIdho che emAM e vAta lIdhI che. 1918 gAthA che. A anubhUti che te ja huM chuM evuM je AtmajJAna te AtmajJAna udayarUpa thatuM nathI. to kevuM ajJAna udaya thAya che ? ke A rAga te huM chuM, A saMyoga te huM chuM, A vibhAva te huM chuM. evuM 'ajJAna udaya thAya che. chatAM ajJAne karIne jIva parane anubhavI zakato nathI. paNa anubhavamAM Avato hovA chatAM paNa ene AtmajJAna udaya nathI. enuM kAraNa ke Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-324 191 enA paradravya sAthe ekapaNAnA nizcayathI mUDhatAne prApta thayo che. enuM jJAna mUMDhAI gayuM che. e nizcaya che. para sAtheno nizcaya che e kharAba che. mumukSu - meru parvata jeTalo ADo AtmA che topaNa dekhAto nathI. pUjya bhAIzrI :- taraNA othe DuMgara. gurudeva' kahetA hatA 'taraNA othe DuMgara' kya taraNuM che ? ke paradravya sAthe ekapaNAno nizcaya. e. nizcayathI eno anubhava che ema ene lAge che ke mane Ano anubhava che, mane A anubhavAya che. A rAga anubhavAya che athavA A para anubhavAya che. vAta jUThI che. te anubhavI zakato ja nathI. mumukSu - ATaluM saheluM to kyAMya jagatamAM nathI. pUjya bhAIzrI :- eTale to mArgane sugama kahyo che, saraLa kahyo che, suMdara kahyo che ane sahaja kahyo che enuM kAraNa e che. prApta thavo kaThina eTalA mATe che ke eno ekapaNAno nizcaya ghaNo daDha che. e nizcaya e toDI zakato nathI. puruSArtha vinA e nizcaya tUTato nathI. ekavAra eNe para sAthe ekapaNAnA nizcayane toDI nAkhavo joIe. nizcaya badale eTale AkhI duniyA badalAI jaze. AkhA jagatanI kimata saDelA taraNA jevI thaI jaze. ane AtmA ? anaMta AnaMdano mahAsAgara che. sAkSAt siddhapada ! mUrtimaMta siddhapada dehAkAre birAjamAna che potAmAM ! mumukSu :- anubhave che ane kahe che ke anubhavAto nathI. pUjya bhAIzrI :- e sivAya to anubhava thaI zakato paNa nathI. jJAnamAM bIjAno anubhava thavAno avakAza nathI-jagyA nathI. kharekhara to jagyA ja nathI ane jJAna vedanano tyAga karI zake evuM nathI. ajJAnabhAve paNa jJAnamAM je vecavAno dharma che eno tyAga karI zake ema nathI. bIjAne potAnI aMdara vedI zake ema nathI. AvI to vastusthiti che. eka nizcaya badale eTalI vAra che. nizcaya phare eTale thaI gayuM). eTale to AgaLa kaheze nizcaya badalaze ene to sudhArasa kaheze. sudhArasanI emaNe bahu sarasa vAta lIdhI che. e e tabakkAnI vAta ghaNI sarasa lIdhI che. mumukSu :- mUDhatA paNa keTalI ke eno pAra ja nahi. pUjya bhAIzrI - eTale to kahyuM ne ke prabhu ! tArA apalakSaNano paNa pAra nathI. pote ne pote kaheze. mumukSu :- kaI gAthA che ? Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 rAjahRdaya bhAga-5 pUjya bhAIzrI - 17-18 gAthAnI TIkAno chello peregrApha. "svabhAva yathArtha jene samajAya che, te) nizcala rahe che, tene e samAdhi prApta hoya che. samyakdarzananuM mukhya lakSaNa vItarAgatA jANIe chIe; ane tevo anubhava che.' amane to e samyakdarzananA mukhya lakSaNabhUta je vItarAgatA eno anubhava varte che. ene ja ame samyakdarzana jANIe chIe. vItarAgatA vinA ame samyakdarzanane oLakhatA nathI. ema kahe che. e 324 patra pUro thayo. patraka - 325 muMbaI, mAha vada 9, soma, 1948 jaba hIte cetana vibhAvaso ulaTi Apu, same pAI apano subhAva gahi lIno hai; tabahIte jo jo lenejoga so so saba lIno, jo jo tyAgajoga so so saba chAMDI dIno che; leveka na rahI Thora, tyAgIvekIM nAhIM ora, bAkI kahA ubaya jU, kAraja navIno hai; saMgatyAgI, aMgatyAgI, vacanataraMgatyAgI, manatyAgI, buddhityAgI. ApA zuddha kIno hai.' - kevI adbhuta dazA ? jevo samajAya tevo yogya lAge to artha lakhazo. praNAma pahoMce. ' 325 mAM patramAM eka "banArasIdAsajInuM pada TAMkyuM che ane jJAnInI dazA che e emaNe varNavI che. e paNa "sobhAgabhAI uparano patra che. jabahIta cetana vibhAvaso ulaTi Apu, sI pAI apano subhAva gahi lIno che; Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-325 193 tabahIte jo jo lenejIga so so saba lIno, jo jo tyAgajoga so so saba chAMDI dIno hai; levakoM na rahI Thora, tyAgIvekIM nAhIM ora, bAkI kahA ubaryo ja. kAraja navIno hai; saMgatyAgI, aMgatyAgI, vacanataraMgatyAgI, manatyAgI, buddhityAgI, ApA zuddha kIno hai. jyArathI cetana eTale AtmAe vibhAvathI palaTI mArIne UlaTI dazA karI, UlaTI eTale palaTo mArI dIdho. vibhAva bAju je mukha hatuM e para sanmukhatA hatI. UlaTIne svasammukha thayo. jyArathI caitanya pote-AtmA pote vibhAvathI pAcho pharIne pote ja Apo eTale pote ja same pAI apano subhAva gahi lInI hai.' evo eka dhanya samaya eNe grahaNa karyo, prApta karyo ke mA ? ke jemAM eNe potAnA svabhAvane grahaNa karI lIdho. potAno svabhAva to hato paNa grahaNa nahoto karyo. e svapaNe grahaNa karI lIdho. tabahIte jo jo lenejIga so so saba lIno. eka svabhAvane grahaNa karatA, svabhAva eTale potAnuM siddhapada che-paramezvara pada che, AtmA pote ja jinacaMdra che. gurudeva' to bahu malAvatA. aMdaramAM AtmA pote ja jinacaMdra che. ene grahaNa karatA eNe badhuM laI lIdhuM. levA yogya evuM badhuM laI lIdhuM. tyAga karavA yogya badhuM tyAgI dIdhuM. grahaNa-tyAga baMneno pheMsalo thaI gayo. yathArtha grahaNa thaI gayuM. ayathArtha badhuM ene chUTI gayuM. kyAMya mamatva ene rahetuM nathI, thatuM nathI. - jo jo tyAgajoga so so saba chAMDI dIno hai levoka na rahI Thora.' have kAMI levAnuM zuM bAkI rahyuM ? have kAMI meLavavAnuM ane bAkI rahetuM nathI. bIjuM kAMI levAnuM (rahyuM nahi). ahIMyAM 328mAM artha karyo che, bhale ko nahIM Thera." eno artha karyo che. svarUpanuM bhAna thavAthI pUrNakAmapaNuM prApta thayuM che. have bIjuM koI kSetre kAMI paNa levAne mATe rahyuM nathI. levako na rahI Thora. koI sthAnamAMthI kAMI koI ThekANethI kAMI levAnuM nathI ene. tyAgaveka nAhIM ora. ane potAnA svarUpano koNa tyAga icche ? ene to potAmAMthI kAMI choDavAno prazna nathI, svabhAvane choDavAno prazna nathI. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 rAjahRdaya bhAga-5 bAkI kahA ucharyo kAraja navIno hai.' to have A sivAya navuM kArya zuM karavAnuM che ? koI navuM kArya ene karavAnuM rahetuM nathI. navIna kAMI karavAnuM rahetuM nathI. levuM bane nivRtta thaI gayuM tyAre bIjuM koI navIna kArya karavA mATe zuM UgaryuM ? zuM bacyuM ? UgaryuM eTale zuM bacyuM ? kAMI levuM nathI ke kAMI devuM nathI. to have karavAnuM zuM bacyuM ? to kAMI ene karavAnuM bacatuM nathI. saMgatyAgI, aMgatyAgI, vacanataraMgatyAgI pachI koI parasaMga ene rucato nathI. zarIra suddhAno saMga paNa ene grahaNa karavAno prazna nathI. | mumukSa - pacAsa varSano koI paMDita hoyane topaNa Avo artha na karI zake e pacIsamA varSe suMDhArI bhASA zIkhavA kyAM gayA haze ! pUjya bhAIzrI :- e to duniyAbharanI bhASAmAM vAta karatA hatA. kSayopazama eTalo badho hato ne ! pote hindImAM racanA karI che. hindI bhASA bhaNyA vinA. to hindImAM pado racyA che. ane bIjI paNa duniyAnI bhASAmAM vAto karI che. A zatAvadhAnanI aMdara 18 varSe duniyAbharanI bhASAmAM badhI vAto karI che. AgaLa AvI gayuM ne, AvI gayuM AgaLa. manatyAgI buddhityAgI.. eTale potAmAM kyAMya mamatva nathI. koI saMgamAM, saMyogamAM mamatva nathI. potAnA dehamAM mamatva nathI. aMga eTale deha laI le. potAnA vacanamAM, vacanane to taraMga ja jANe che. pugalanA taraMga jANe che. emAM paNa mamatva nathI. peluM to mANasane zabda pheravavo game nahi. A mAruM vacana, mAro zabda badalAya nahi, pheravAya nahi. "vacanataragatyAgI manatyAgI" mananA vikalpamAM paNa mamatva nathI ane buddhinA vicAronI aMdara paNa mamata nathI. buddhithI pAra evuM je nirvikalpa tattva ene tanmaya thayelI je nirvikalpa dazA, e sivAya buddhinA vikalpamAM paNa pote mamatva karatA nathI. e rIte jeNe potAnA AtmAne zuddha karyo che enI dazA kevI abhuta ! evI nirvikalpa dazA te kevI addabhuta dazA che ! ema kahe che. jainadarzanamAM aneka prakAre je upadezabodha che e badhA ja upadezabodhanuM lakSabiMdu evuM che ke A nirvikalpa dazAmAM AvI jAya. anya darzanamAM paNa aneka prakAre upadeza cAle che. loko samanvaya kare che ke A jainadarzanamAM Avo upadeza che, anya darzanamAM Avo upadeza che, ANe eTalo tyAga karyo, ANe paNa ATalo tyAga karyo. AnuM Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-325 195 Ama, AnuM Ama. paNa jainadarzanamAM aneka prakAranA upadezanuM lakSabiMdu zuM che ? ke jeTalo buddhipUrvaka upadeza upadezAya che, upadeza karavAmAM Ave che enuM lakSabiMdu buddhithI pAra je nirvikalpa dazA che tyAM pahoMcADavAnuM che. e prakAra kayAMya nathI. upadezanI vAta badhe che paNa e prakAra kyAMya che nahi. mumukSu :- pelAnA upadezamAM AdhArabuddhi rakhAya che, AmAM AdhArabuddhi choDAve che. = pUjya bhAIzrI :- pelAmAM to AdhArabuddhinI carcA paNa kyAM che ? pachI choDavAno prazna kyAM Ave). e to paDyA che tyAM paDyA che. rAga ane kSayopazama jJAnanI badhI ramata che. zubharAga, kaSAyanI maMdatA ane kSayopazama jJAnanI ramata sivAya bIjuM kAMI emAM che nahi. eTale ke jJAnaguNano kSayopazama paralakSI ane cAritraguNano kSopazama paralakSI. A benuM piraNamana che. ethI AgaLa koI vAta ja nathI, ethI AgaLa koI vAta nathI. jainazAsanamAM to atIndriya je AtmapadArtha che enA AdhAre atIndriya AtmajJAna Adi je dazA-AnaMda Adi pariNamana ene lakSamAM, kendramAM rAkhIne badhI upadeza cAlyo che. Akho prakAra ja judo che ke jene koInI sAthe sarakhAvI zakAya evuM nathI. mumukSu :- 200-200 varSanA aMtare badhA jJAnI thaI gayA paNa vAta badhI ekasarakhI che. pUjya bhAIzrI :- ekadhArI. anaMta jJAnIno eka abhiprAya, eka ja abhiprAya (che). kemake badhAe eka ja nirvikalpa AtmasvarUpanA nirvikalpa jJAnamAM darzana karyAM. nirvikalpa AtmasvarUpanA nirvikalpa jJAnamAM badhAe ekasarakhA darzana karyA. eTale 2000 varSa pahelAM lakhelA jJAnInI vAta hoya to vartamAna jJAnI pakaDe. kema pakaDe che ? ke baMnenA anubhavanuM sAmyapaNuM che mATe pakaDe che. ene anubhavanI bhASA samajAya che ke A anubhavapUrvaka nIkaLelI bhASA che. dravyadRSTi prakAza'mAMthI e ja vAta banI ne ! anubhavanI bhASA pakaDI che. nakala karavA jAya to na thaI zake. tarata phera paDI jAya. emAM zuM che, nakala karavA jatA je kRtrimatA Upaje che, nirvikalpa dazA thayA vinA nirvikalpa tattva jJAnamAM rahe kevI rIte ? zAnamAM je vastu nathI enI vAta koI zIkhIne karavA jAya to kRtrimatA Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 cajahRdaya bhAga-2 AvyA vinA rahetI nathI. e kRtrimatA jJAnInI najaramAM achAnI rahetI nathI. koI bIjA bhUle, ajANyA bhUle paNa jeNe vastu joI che ene to tarata ja khyAla Ave ke AmAM kRtrimatA che. *-kevI addabhuta dazA ? jevo samajAya tevo yogya lAge to artha lakhazo.' tamane A dazAno evo artha samajAya evo artha tame lakhajo. ahIMthI have barAbara emanI parIkSA zarU karI che. jJAnadazAno bhAva kAMI pakaDAya che ? ema kahevuM che. to tamane jeTalo pakaDAya, jevo pakaDAya tame jaNAvo. pachI bIjuM pada paNa 326 patramAM) "nATaka samayasAramAMthI banArasIdAsajI' nuM lakhyuM che. patrAMka - 326 - muMbaI, mAha vada 11, budha, 1948 zuddhatA vicAre dhyAve, zuddhatAm kelI kare, zuddhatArma thira che amRta dhArA varase. (samayasAra nATaka) zuddhatA vicAre dhyAve, zuddhatAmeM kelI kare, zuddhatA meM thira vahe amRta dhArA varase. A nirvikalpa anubhavanI vAta lIdhI che ke jyAre zuddhopayoga thAya che, samyakdarzana thAya che tyAre vicAramAM paNa zuddhatA hoya che ane eTale jJAnamAM paNa zuddhatA zuddha svarUpa hoya che ane AcaraNanI aMdara paNa zuddha svarUpa ja che. jJAnano viSaya paNa zuddha svarUpa che, AcaraNamAM eTale ramaNatA, kelI kare eTale ramaNatA. kare che e paNa zuddhatAmAM eTale zuddha svarUpamAM, sthira rahe che e paNa zuddha svarUpamAM zuddhabhAve sthira rahe che. ane e vakhate AnaMdaamRtano anubhava thAya che. ubharAyane Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-3ra6 197 AnaMda upayogamAM, upayoganI ekAkAra dazAnI aMdara atIndriya AnaMda anubhavagocara thAya che tyAre amRtanI dhArA varasI hoya ema lAge che. jema koI mANasa phuvArAthI hAya to ekasAthe Akho bhIMjAya jAya. ema anubhava dazAmAM sarva pradezathI AkhA caitana pIMDamAM akhaMDa AnaMdanI varSA che. ekasAthe AnaMdathI bhIMjAya jAya che, AkhuM Atmatattva taraboLa thaI jAya che. eTale ene amRtadhArA varase che ema kahe che. pariNatinA AnaMda ane zuddhopayoganA AnaMdamAM e rIte ghaNo taphAvata che. e paNa "nATaka samayasAramAM banArasIdAsajIe zuddhopayoganuM varNana karyuM che. mumukSu :- dravyamAM UbhA rahIne vicAravAnuM che. pUjya bhAIzrI :- hA. e ane bIjuM ke atIndriya je dazA che e dazA kharekhara to vacanAtIta nahi paNa manAtIta dazA che. vikalpAtIta ane manAtIta dazA che to vacanAtIta cheema kahevAnI jarUra nathI. kemake e to vacana to sthULa vikalpano prayoga che topaNa evA atIndriya bhAvane kathaMcit vacanagocara kare che. e eka anubhavI dharmAtmAonuM vizeSa sAmarthya che ke kathaMcit ene vacanagocara kare che. ane e je rIte ane je prakAre vacanagocara kare che emAM evo eka nimittapaNAno dharma Ubho thAya che ke jene laIne evI ja atIndriya naimittika dazA prApta thavAnuM bIjAne enI aMdarathI kAraNa UbhuM thAya che, nimittakAraNa UbhuM thAya che. evuM nimittakAraNa ajJAnInA koI vacanamAM utpanna thatuM nathI. ajJAna dazAmAM koIpaNa jIvanI vANI hoya to emAM evuM nimittapaNuM hotuM nathI, jevuM jJAnadazAmAM utpanna thayeluM vANInuM pariNamana che ke jenA nimitte naimittikabhAva mokSamArgano utpanna thAya. A eka kudaratI vastusvarUpanI suMdaratA che. kudaratI ja che A, koI karyuM karAvyuM thAya evuM nathI, kudaratI che. 326 patra pUro) thayo. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 cajahRdaya bhAga-5 patrAMka - 327 muMbaI, mAha vada 14, zani, 1948 adbhuta dazAnA kAvyano artha lakhI mokalyo te yathArtha che. anubhavanuM jema vizeSa sAmarthya utpana hoya che, tema evAM kAvyo, zabdo, vAkyo yathAtaththarUpe pariName che; AzcaryakAraka dazAnuM emAM varNana che. satparuSanuM oLakhANa jIvane nathI paDatuM ane potA samAna vyAvahArika kalpanA te pratye rahe che, e jIvane kyA upAyathI TaLe che te lakhazo. upAdhi prasaMga bahu rahe che. satsaMga vinA jIvIe chIe. 3ra7 mAM emaNe je mahA vada nome patra lakhyo hato e mahA vada caudaze javAba maLI gayo che. banArasIdAsano je artha emaNe mAgyo hato, adbhuta dazAnA kAvyano artha mAgyo hato te artha lakhI mokalyo. adbhuta dazAnA kAvyano artha lakhI mokalyo te yathArtha che.' te barAbara che. tamAro artha che e barAbara che. parIkSA karI, parIkSAmAM pAsa thayA enI vAta paNa karI. mumukSu :- "sobhAgabhAI taiyAra thaI gayA. pUjya bhAIzrI :- taiyAra thaI gayA che. yogyatA to emaNe pahelethI joI che. anubhavanuM jema vizeSa sAmarthya utpana hoya che, tema evAM kAvyo, zabdo, vAkyo yathAtaththarUpe pariName che. pachI e vANImAM je nimitta che e nimitta anusAra ahIMyAM naimittika bhAva utpana thAya che. jevI yogyatA, jevuM anubhavanuM sAmarthya. e vizeSa ene nimitta paDe che. jJAnIo paNa satzAstronuM adhyayana kare che enuM kAraNa vikalpa vRddhi karavI nathI, kSayopazama jJAna vadhAravuM nathI paNa je AvI adhyAtma Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-327 199 dazA ane adhyAtma bhAva hoya che enuM yathAtathyarUpa pariNamana vadhatuM jAya, e pariNamananI vRddhi thAya evuM enI aMdara nimittapaNuM hoya che. tethI e nimittanA bahAne e potAnI dazAne vadhAre che. mumukSu - zuddhinI vRddhi thAya che. pUjya bhAIzrI :- zuddhinI vRddhi thAya che. e vAta amRtacaMdrAcArye' lakhI che ke mane paNa A samayasAra'nI TIkA karatA mArI adhyAtma dazA, mArI mokSamArganI dazA vRddhigata thAo. 'samayasAra'nI TIkA karatA e emaNe pote lakhyuM che ane bahu bhAvanA bhAvI che. e jAtanI TIkA karatAM karatAM svarUpanI bhAvanA bahu bhAvI che. emAM 21 mo kaLaza che e bahu sarasa che. teja zabda lIdho che. amane evuM teja, kharekhara amane evuM teja ho. ema karIne lakhyuM che. 14mo zloka che. rmaduH paramamastu'. 'te utkRSTa teja-prakAza amane ho ke je teja sadAkALa caitanyanA pariNamanathI bhareluM che.' A mULa tattva che ene teja zabdathI lIdhuM che. te utkRSTa teja-prakAza amane ho...' AgaLa emanI TIkA pUrI karI che ke jJAna che te AtmA che ane AtmA che te zAna che. A pramANe guNI-guNanI abhedaSTimAM AvatuM je Atmatattva), sarva padravyothI juduM, potAnA paryAyomAM ekarUpa, nizcaLa, potAnA guNomAM akarUpa, para nimittathI utpanna thayelA bhAvothI bhinna potAnuM svarUpa tenuM anubhavana te jJAnanuM anubhavana che, ane A anubhavana te bhAvazrutajJAnarUpa jinazAsananuM anubhavana che.' jyacaMdajI'15 mI gAthA uparanI TIkAno bhAvArtha lakhe che ane enA uparano A kaLaza che, 15mI gAthA uparano kaLaza che. bahu bhAvanA bhAvI che. te utkRSTa teja-prakAza amane ho ke je teja sadAkALa caitanyanA pariNamanathI bhareluM che.' jema mIThAnI gAMgaDImAM cAre tarapha khAro rasa bharelo che. tema je teja eka ja jJAnasvarUpane avalaMbe che,...' AgaLa AcArya mahAreje pote (lakhyuM che), sarvataH eka vijJAnaghanapaNAne lIdhe jJAnapaNe svAdamAM Ave che. je trikALI zuddha AtmA che emAM ThAMsI ThAMsIne jJAnasvabhAva bharelo che. sarvataH vijJAnaghana-vijJAnano ghana AtmA che ene anubhavavA jatA e zAnapaNe te svAdamAM Ave che-jJAnapaNe te anubhavAya che. cAre tarapha eka jJAnarasasvarUpane avalaMbe che, je teja akhaMDita che- zeyonA AkArUpe khaMDita thatuM nathI.' jJAna upara game teTalA zeyonA AkAra AvIne Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 rAjahRdaya bhAga-5 sAya jAya (topaNa) jJAna khaMDita thatuM nathI. jJAna akhaMDa rahI jAya che. * je anAkuLa che. jemAM karmanA nimittathI thatA cagAdibhAvothI utpana AkuLatA. nathI, je avinAzIpaNe aMtaraMgamAM ane bahAramAM pragaTa dedipyamAna che..." zobhAyamAna che. aMtara-bAhya zAzvatapaNe jenI zobhA che. ane je svabhAvathI thayuM che-koIe racyuM nathI ane haMmezAM jeno vilAsa udayarUpa che." evA ekarUpa pratyakSa pratibhAsarUpa je AtmAnuM teja che te amane sadAya ho, evI bhAvanA bhAvI che. svarUpanI bhAvanAno kaLaza che. evA "amRtacaMdrAcAryanA racelAM svarUparasanA zloka, ghaNA kaLaza AnI aMdara che. eTale ahIMyAM artha che e barAbara lakhyo che ema kahe che "AzcaryakAraka dazAnuM emAM varNana che. mokSamArganI je adbhuta dazA che enuM emAM jJAnadazAnuM varNana che. sapuruSanuM oLakhANa jIvane nathI paDatuM ane potA samAna vyAvahArika kalpanA te pratye rahe che, e jIvane kyA upAyathI TaLe te lakhazo.' A bIjo prazna. pelo jJAnadazAno prazna karyo have ema kahe che ke jo jIvane koI pratyakSa satparuSano yoga hoya to ene je rIte eno bhAsa Avavo joIe enA badale potA jevI kalpanA ene rahyA karatI hoya to ene e vyavahArika kalpanA potA samAna rahetI hoya e kevI rIte TaLe ? tame ja mane jaNAvajo. ema karIne puruSanI oLakhANa upara emane kheMcI jAya che. "upAdhi prasaMga bahu rahe che. satsaMga vinA jIvIe chIe.' satsaMga vinA jIvana jIvavuM kaThina che paNa have A ema ne ema anivAryapaNe jivAya che. e 327 mAM jarA vizeSa vAta lakhI che. AgaLa e viSaya thoDo Avaze. e bahu sAro Ave che. 333 mAM e viSayano khulAso vadhAre Avaze. paNa ahIMthI satparuSanI oLakhANa upara emaNe dhyAna doryuM che. mumukSa:- ahIMyAM je satsaMga zabda lakhyo che emane -kapALadevane) je svarUpano uchALo Ave che eno jhIlanAra koI nathI. pUjya bhAIzrI :- jhIlanAra koI nathI. hA, ema ja che. potAne je bhAva che kahevo che e kahevAnuM koI ThekANuM nathI maLatuM. ema ja che. (ahIM sudhI rAkhIe). Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka - 328 muMbaI, mAha vada 0)), ravi, 1948 - leveka na rahI Thora, tyAgIvekIM nAhIM ora, bAkI kahA ubaryo , kAraja navIno hai". | svarUpanuM bhAna thavAthI pUrNakAmapaNuM prApta thayuM eTale have bIjuM koI kSetra kaMI paNa levAne mATe rahyuM nathI. svarUpano to koI kALe - tyAga karavAne mUrkha paNa icche nahIM, ane jyAM kevaLa svarUpasthiti che, tyAM to pachI bIjuM kaMI rahyuM nathI; eTale tyAgavApaNuM paNa rahyuM che nahIM have jyAre levuM. devuM e bane nivRtta thaI gayuM tyAre bIjuM koI navIna kArya karavAne mATe zuM UgaryuM ? arthAta jema thavuM joIe che tema thayuM tyAM pachI bIjI levAdevAnI jaMjALa kayAMthI hoya ? eTale ke kahe che ke, ahIM pUrNakAmatA prApta thaI. tA. 2911-1989, pravacana . 92 patraka - 328 ane 329 patra-328, pAnuM 316. banArasIdAsajI'nA padanI eka kaDIno artha karelo che. 325 mAM je pada jJAnInI adbhuta dAnanuM) TAMkyuM che, emAMthI eka kaDIno ahIMyAM pote artha kare che. sobhAgabhAIne patra lakhe. e padano arthano puchAvelo. sobhAgabhAIno e kAvyano artha yathArtha lAgyo che. pote paNa have artha kare che Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 eTale vizeSatA zuM che eno paNa sobhAgabhAIne khyAla AvI jAya. levekoM na rahI Thora, tyAgIvekoM nAhIM o, bAkI kahA ubaryo jI, kAraja navIno hai ! eTaluM pada che. svarUpanuM bhAna thavAthI...' caturtha guNasthAne pote svarUpe karIne paripUrNa che evuM bhAna thayuM che. bhAna thavAmAM e thayuM che ke pote potAnA anaMta guNathI paripUrNa che. potAnA sukha mATe ane potAnA AnaMda mATe jarAya apUrNatA paNa nathI. nathI e to prazna nathI paNa apUrNapaNuM paNa nathI. evuM anaMta sukhanuM nidhAna potAnuM svarUpa hovAthI jIvane sukha mATe je aneka prakAre icchA thAya che, e icchA baMdha thAya che. athavA e icchA pote ja duHkharUpa che ane duHkhanA kAraNarUpa che evuM spaSTa tyAM jJAna thAya che. eTale pUrNakAmapaNuM prApta thayuM,...' che. ahIMyA kAma eTale icchA. icchA samApta thaI ene pUrNakAmapaNuM kahyuM che. icchAnI samApti thaI gaI. rAjahRdaya bhAga-5 koI ema kahe ke samyaSTine mokSanI icchA che ke nahi ? ke mokSanI paNa icchA nathI. bhAvanA che e bIjo viSaya che, e eka judo nyAya che paNa jyAM pote svarUpathI paripUrNa che to pirapUrvano artha ja e ke bIjAnI koInI jarUriyAta jemAM na UbhI rahe enuM nAma pUrNatA che. jo bIjAnI jarUriyAta paNa rahe to pUrNatA kyAMnI ? kevI rIte ? A prazna IzvarakartAvALAne sIdho lAgu paDe che. pote pAchA e mAnyatAmAM hatA ne. eTale emaNe bahu UMDo dRSTikoNa lIdho che. jo Izvara paripUrNa che, koI potAnA Izvarane apUrNa kahe e to ene e aizvaryanI ja khAmI rahI. ane paripUrNa kAMI kahevAne ene kAMIka icchA batAvavI, e be vAtane to susaMgatatA nathI, visaMgatatA che. eTale je svarUpanuM bhAna thayuM ane tethI icchA samApta thaI. eTale have bIjuM koI kSetra kaMI paNa levAne mATe rahyuM nathI.' koI jagyAethI kAMI levuM evI koI jagyA rahI nathI ene mATe. koI kSetra nathI ke ahIMthI have kAMI meLavavuM che. ane svarUpano to koI kALe tyAga karavAne mUrkha paNa icche nahIM...' 'tyAgInekoM nAhIM ora.' have potAne to potAnuM svarUpa che emAMthI zuM choDavAnuM hoya ? potAno nAza, Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 patrAMka-328 svarUpano tyAga eTale potAno nAza, potAno nAza to mUrkha nathI icchato. bIjAno to kyAM prazna che ? ane jyAM kevaLa svarUpasthiti che,' svarUpa svarUpamAM barAbara sthita che, avicaLapaNe sthita che, zAzvatapaNe sthita che tyAM to pachI bIjuM kaMI rahyuM nathI;." pachI to kAMI levA devAno koI prazna raheto nathI. eTale ekavAra nirvikalpatA thaI jAya che. AvA pUrNa svarUpanA Azraye jJAnI ekavAra to nirvikalpa thaI jAya che ke koI vikalpa nahi. pachI vikalpa UThe eno niSedha Ave che. kemake nirvikalpa svarUpa, evI ja nirvikalpa svarUpAkAra dazA-svaAkAra dazA enAthI dazAmAM viruddha AkAra utpanna thAya che eno niSedha kare che. eTale pachI bIjuM kaMI rahyuM nathI; eTale tyAgavApaNuM paNa rahyuM nahIM. have jyAre levuM, devuM e bane nivRtta thaI gayuM, tyAre bIjuM koI navIna kArya karavAne mATe zuM UgaryuM ? zuM bAkI rahyuM "arthAta jema thavuM joIe tema thayuM. tyAM pachI bIjI levAdevAnI jaMjALa. kyAMthI hoya ? eTale kahe che ke ahIM pUrNakAmatA prApta thaI athavA badhI IcchAo samApta thaI gaI. koI tarka kare ke samyakdaSTine icchA to dekhAya che. to kahe che, icchA dekhAya che ane icchAno niSedha dekhAya che ke nahi ? ke ekalI icchA ja dekhAya che ? enA niSedhasahitanI icchA che. ane evA icchAnA vikalpamAM pote svAmItvabhAve vartato nathI. A eka bahu moTI vAta che. icchAnA vikalpathI bhinna potAnuM svarUpa pariNatimAM anubhave che tethI ene paradravyavatu parabhAvane jANe che. jyAM potApaNuM nathI tyAM saMbaMdha raheto nathI. e rIte ene pUrNakAmatA prApta thaI. evI addabhutadazA jJAnInI-sanduruSanI che ema banArasIdAsajInA padathI svarUpanI oLakhANa karAvavAno ahIMyAM viSaya hAthamAM lIdho che. 327 mAM je doDha lITI, be lITI lakhI che emAM saMketa karyo che ke "sapuruSanuM oLakhANa jIvane nathI paDatuM ane potA samAna vyAvahArika kalpanA te pratye rahe che. oghasaMjJAe satparuSa mAne topaNa ene kalpanA to sAmAnya manuSya jevI ja rahe. puruSanuM jevuM svarUpa che evuM svarUpa ene lakSamAM hoya nahi. to "e jIvane kyA upAyathI TaLe." ema karIne enAmAMthI kADhavuM che ke tamane Ama che ema nathI kahetA. prazna mUke che. tamane sapuruSanI hajI oghasaMjJAe saMmati che ane hajI oLakhANa nathI thaI to e Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 jahRdaya bhAga-5 oLakhANa kaI rIte thAya ? e prazna e pote Ubho kare che. e vAtane emaNe ahIMthI 25 mAM varSe mahA mahinAthI hAthamAM lIdhI che. pachI 329 patra paNa sobhAgabhAI uparano che. patraka - 329 * muMbaI, mAha vada 1948 na gamatuM evuM kSaNavAra karavAne koI icchatuM nathI. tathApi te te karavuM paDe che e ema sUcave che ke pUrvakarmanuM nidhana avazya che. avikalpa samAdhinuM dhyAna kSaNavAra paNa maTatuM nathI. tathApi aneka che. varSo thayAM vikalparUpa upAdhine ArAdhyA jaIe chIe. che jyAM sudhI saMsAra che tyAM sudhI koI jAtanI upAdhi hovI to saMbhave che tathApi avikalpa samAdhimAM sthita evA jJAnIne to te upAdhi paNa abAdha che, arthAta samAdhi ja che. - A deha dhAraNa karIne pake laI mahAna zrImatapaNuM bhogavyuM nathI, zabdAdi viSayono pUro vaibhava prApta thayo nathI, koI vizeSa evA rAjyAdhikAra sahita divasa gALyA nathI. potAnAM gaNAya che evAM te koI dhAma, ArAma sevyAM nathI. ane haju yuvAvasthAno pahelo bhAga te varte che, tathApi e koInI AtmabhAve amane kaMI icchA utpanna thatI ja nathI, e eka moTuM Azcarya jANI vartIe chIe, ane e padArthonI prApti aprApti ane samAna thayA jANI ghaNA prakAre avikalpa samAdhine che ja anubhavIe chIe. ema chatAM vAraMvAra vanavAsa sAMbhare che, koI prakArano lokaparicaya rUcikara thato nathI, satsaMgamAM suratI pravahyA kare Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-329 205 che che, ane avyavasthita dazAe upAdhiyogamAM rahIe chIe. eka te avikalpa samAdhi sivAya bIjuM kharI rIte smaraNa rahetuM nathI, ciMtana te rahetuM nathI. ruci rahetI nathI, athavA kaMI kAma karatuM nathI. che. jyotiSAdi vidyA ke aNimAdi siddhi ke mAyika padArtho jANI 3 AtmAne tenuM smaraNa paNa kvacita ja thAya che. te vATe koI vAta jANavAnuM athavA siddha karavAnuM kyAreya yogya lAgatuM nathI, ane e che te vAtamAM koI prakAre hAla to cittapraveza paNa rahyo nathI. pUrva nibaMdhana che je je prakAre udaya Ave, te te prakAre che. anukrame vedana karyA javA che ema karavuM yogya lAgyuM che. te tame paNa tevA anukramamAM game teTalA thoDA aMze pravataya to te 2paNa tema pravartavAno abhyAsa rAkhajo ane koI paNa kAmanA prasaMgamAM ja vadhAre zocamAM paDavAno abhyAsa ocho karajo; ema karavuM athavA te na thavuM e jJAnInI avasthAmAM praveza karavAnuM dvAra che. to koI paNa prakArano upAdhi prasaMga lakho cho te, joke vAMcyAmAM . Ave che, tathApi te viSe cittamAM kaMI AbhAsa paDato nahIM hovAthI ja ghaNuM karIne uttara lakhavAnuM paNa banatuM nathI, e doSa kaho ke guNa to kaho paNa kSamA karavA yogya che. sAMsArika upAdhi amane paNa ochI nathI. tathApi temAM svapaNuM A rahyuM nahIM hovAthI tethI gabharATa utpana thato nathI. te upAdhinA te udayakALane lIdhe hAla to samAdhi gauNabhAve varte che; ane te mATeno ? zoca rahyA kare che. li. vItarAgabhAvanA yathAyogya che. 1. kAgaLa phATavAthI akSara UDI gayA che. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 rAjahRdaya bhAga-5 329. na gamatuM evuM kSaNavAra karavAne koI icchatuM nathI. tathApi te karavuM paDe che ema sUcave che ke pUrvakarmanuM nibaMdhana avazya che. koI jIva potAne aNagamatuM kArya karavA icchato nathI paNa jyAre ene karavuM paDe, ene e pote karavA mATe bAdhya thAya che tyAre e enA baMdhanane sUcave che ke A baMdhAyelo che, Ama karavA mATe A baMdhAyelo che. enI icchA nathI chatAM kare che e ene pUrvakarmanuM nibaMdhana che. A ADakatarI rIte potAnI dazAnI vAta kare che. koI vakhata sIdhI kare che to koI vakhata ADakatarI rIte kare che. ke na gamatuM evuM kSaNavAra paNa koI icchatuM. nathI chatAM karavuM paDe che. e ema batAve che ke pUrvakarmanuM koI avazya baMdhana che. have sIdhuM lakhe che. "avikalpa samAdhinuM dhyAna kSaNavAra paNa maTatuM nathI." dharmadhyAna cAlu ja che ema kahe che. loko kahe che ne ke cothA guNasthAne cAritra na hoya to dhyAna to cAritranI pariNati che. dhyAnanA pariNAma e to cAritranA pariNAma che. jo caturtha guNasthAne dharmadhyAnano abhAva mAno to dharmano paNa abhAva ja mAnavo paDaze. jema mithyAdaSTine ArtadhyAna, raudradhyAna hoya che e be dhyAna mAnavA paDaze. paNa "avikalpa samAdhinuM..." nirvikalpa zabda vAparavAne badale avikalpa zabda vApare che. vikalpanA abhAvarUpa je pariNAma che evI "samAdhinuM dhyAna..." evuM samAdhirUpa dhyAna "kSaNavAra paNa maTatuM nathI. tathApi aneka varSo thayAM vikalparUpa upAdhine ArAdhyA jaIe chIe. chatAM bIjI bAju eka vikalpanI dhArA-karmadhArA paNa cAlu che. Ane mizradazA kahe che. jyAM sudhI saMsAra che tyAM sudhI koI jAtanI upAdhi hovI to saMbhave che; tathApi avikalpa samAdhimAM sthita evA jJAnIne to te upAdhi paNa abAdha che, arthAt samAdhi ja che. athavA je vikalpa ane upAdhi alpa che te temanI dharmadazAne nAza karI zakavA samartha nathI. mizradazAmAM be prakAranA pariNAma che. je avikalpa samAdhinA pariNAma che emAM samyagdarzana che, samyaphajJAna che, samyakRdhyAna eTale cAritra che, dharmadhyAna che ane samyaka puruSArtha che, samyaphasukha paNa che, zAMti paNa che. bIjI bAju rAgAMza che, upayoga paNa svarUpane choDIne bahAra jAya che eTalI azAMti paNa che, eTaluM puruSArthanuM asthiratArUpa pariNamana paNa ochuM che-puruSArthanuM alpatva che. paraMtu baLavAnapaNuM jJAnadhArAnuM che, baLavAnapaNuM karmadhArAnuM nathI. eTale banne eka dazAmAM Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-329 207 sAthe hovA chatAM karmadhArA nabaLI paDatI jAya che, ghasAtI jAya che. jJAnadhArA sabaLa thatI jAya che, vadhatI jAya che. A mokSamArganI aMdara vicaratA dharmAtmAnI sahaja sthiti che. AvI sthiti hoya che. eTale ema kahyuM ke jyAM sudhI saMsAra che...' eTale teramA guNasthAna sudhI to saMsAra gaNyo che paNa savikalpa dazA chaThThA guNasthAnathI pachI koI AgaLanI dazAmAM sAtamAMthI koI savikalpa dArUpa upAdhi hotI nathI. jyAM sudhI saMsAra che tyAM sudhI koI jAtanI upAdhi hovI to saMbhave che;...' mukhyapaNe to pravRtti cothA guNasthAnamAM che, pAMcamAmAM to pravRtti ghaNI ghaTI jAya che, bahu maryAdita thaI jAya che. chaThThA-sAtamAmAM to asaMga dazA che eTale saMsArika pravRtti pachI nathI hotI. 'tathApi avikalpa samAdhimAM sthita...' evA jJAnIne cothA guNasthAne paNa te upAdhi abAdha che arthAt ene samAdhi ja che. upAdhi gaNavAmAM AvatI nathI. che te gaNavAmAM AvatI nathI. ene to samAdhi ja che ema gaNavAmAM Ave che. have potAnI thoDI vAta kare che. A deha dhAraNa karIne joke koI mahAna zrImaMtapaNuM bhogavyuM nathI.... zuM karavA A vAta kare che ? ke pUrNakAmatA prApta thaI che ema kahyuM ne ! to eka to mANasa dharAI gayo hoya e na khAya, paNa jeNe khAdhuM (na) hoya e na khAya to e AzcaryakAraka vAta gaNavI joIe. mANase peTa bharIne khAdhuM hoya to ema kahe ke have mAre khAvAnI icchA nathI, mArI khAvAnI icchA samApta thaI gaI. paNa khAdhuM nathI ane khAvAnI icchA nathI to evuM zuM kAraNa che ? evI eka vAta karI che. A deha dhAraNa karIne joke koI mahAna zrImaMtapaNuM bhogavyuM nathI, zAki viSayono pUro vaibhava prApta thayo nathI... pAMca indriyano pUrepUro vaibhava jene kahIe evA koI amane bhoga-upabhoga badhA bhogavAI gayA che evuM kAMI nathI. koI vizeSa evA rAjyAdhikAre sahita divasa gALyA nathI...' koI evo puNyavAna bhava pasAra nathI karyo. potAnAM gaNAya che evAM koI dhAma, ArAma sevyAM nathI....' evI koI bahu sArI paristhiti bahAramAM bhogavI nathI ke have kAMI icchA na thAya. ane haju yuvAvasthAno pahelo bhAga varte che...' 25muM varSa che, 24 pUrA thayA che. bharayuvAnI che. yuvAvasthAmAM paNa 35-40 pahoMce eTale ene yuvAvasthAno uttara Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 cajahRdaya bhAga-5 bhAga kahI zakAya. 40 AsapAsa. paNa 225no gALo to yuvAvasthAno hajI to zarUAtano Period che. yuvAvasthAno pahelo bhAga varte che. eTale ke A avasthAmAM to ghaNI mahAtvakAMkSAo sAmAnya rIte manuSyane hoya che. 20 thI 25 varSanI uMmaramAM to duniyAbharanI mahatvakAMkSAo utpanna thAya che ane ema thAya ke lAva AkAzane pATuM mAruM. yuvAvasthA che ne ! tathApi e koInI AtmabhAve amane kaMI iccha utpana thatI nathI. e eka moTuM Azcarya jANI vartIe chIe; evI ja koI svarUpasthiti thaI gaI che. svarUpanI zAMti varte che. evo koI mahAviveka pragaTyo che ke e badhA duHkhabhAvone to kyAMyanA. kyAMya mUkI dIdhA che. enAthI to kevaLa udAsInatA jANe thaI gaI che. eTale evI koI icchA amane utpanna thatI nathI. AtmabhAve pAchI ema. AtmabhAve nathI. thoDo je vikalpa che, pravRtti cAle che (e) AtmabhAve nathI, ema kahe che. AtmabhAve koI icchA utpanna thatI nathI. e eka moTuM Azcarya jANI vartIe chIe;.' ane e sahaja che. Azcarya eTalA mATe che ke e sahaja che. koI damana karIne, koI parANe potAnA pariNAmane rokI rAkhe che, baLajabarI kare che ane e rIte sahana kare che ema nathI. saheje nIrasa pariNAma varte che. evI aMdaramAM AtmAnI zAMtinA AtmarasanA pariNAma varte che. ane e padArthonI prApti-aprApti ane samAna thayAM jANI ghaNA prakAre avikalpa samAdhine ja anubhavIe chIe. e padArthonI prApti ho, na ho tamArA AtmAnA viSe ethI koI amane phera paDato nathI. enA saMyoga ho, enA viyoga ho; game te saMyoga viyogamAM pheraphAra thAva, amane to eno vikalpa ja nathI. e viSe avikalpa nAmanI samAdhi varte che. eTaluM samAdhAna varte che ke vikalpa ja nahi jANe. prazna :- avikalpa ane nirvikalpamAM phera che ? samAdhAna - thoDoka bhAvathI levuM hoya to laI zakAya. Ama to ekAImAM che paNa bhAvathI levo hoya to laI zakAya. svarUpa avikalpa che. nirvikalpamAM zuM che ke vikalpa hato eno dazAmAMthI nAza karyo eTale vikalpane nirvikalpa karyo paNa svarUpamAM to vikalpa ja nahoto, svarUpa to pahelethI ja vikalpa vinAnuM che eTale avikalpa to svarUpa che, ema. nirvikalpapaNuM dazAne lAgu paDe. svarUpa to avikalpa Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-329 209 ja che. vikalpa ja kyAM hato emAM ? vikalpanA abhAvasvabhAve to svarUpa che sadAne mATe. eTale zAstranI aMdara-A samAdhitaMtra AdimAM-evA zabdano prayoga che.. yogasAra' che, 'samAdhitaMtra' che emAM kyAMka kyAMka Ave che. evA arthamAM laI zakAya. zabda to zabda che. artha, artha che paNa bhAvabhAsana e eka AnI aMdara moTI vAta che. eTale amane e viSe koI vikalpa karavAno prazna ja nathI. AgaLa paNa e kahI gayA che ke bhaviSya mATe ekakSaNa paNa vicAra thato nathI. bhaviSyano eka kSaNa paNa vicAra karIe evI paristhiti nathI rahI. jagatanA tamAma jIvo bhaviSyanI ciMtAmAM paDelA che. sukhI gaNAtA loko paNa bhaviSyanI ciMtAmAM, vartamAna prApta saMyogomAM saMyogonuM sukha levAne badale bhaviSyanI ciMtAnA duHkhane veDhe che. jagatanA jIvonI A to paristhiti che. AvI gRhasthamAM avikalpa samAdhi dazA hovA chatAM ema chatAM vAraMvAra vanavAsa sAMbhare che...' juo ! munidazAnI ghaNI bhAvanA che. puruSArtha jora kare che. e to hajI Avaze. kahe che ke A bhavamAM ja pUruM thaI javuM che amAre to. amAre A bhavamAM ja paripUrNa dazA laI levI che eTaluM jora kare che, aMdarathI AtmA jo2 ka2e che. eTale bhavAMtara lAMbo nathI. eka ja vacceno bhava che. anivAryapaNe devagati Ave che eTale. kemake aghAtino baMdha paDI jAya ne. zubha evuM thaI jAya, zuddhatAnI sAthe vartatuM zubha che A. eTale emAM te devagati ja baMdhAya, bIjI koI gati na rahe. ema chatAM vAraMvAra vanavAsa sAMbhare che, koI prakArano lokaparicaya rucikara thato nathI....' koI prakAre koIne maLavuM, haLavuM jarAya phAvatuM nathI, jarAya gamatuM nathI. evI 'satsaMgamAM suratI pravahyA kare che,...' satsaMga cAhe che pote. koI nigraMtha dharmAtmA mahAmuni maLe. jema gurudeva' kahetAne ke evA koI nigraMtha bhAvaliMgI saMta maLe to enA caraNamAM besI jaIe, enA paganA taLiyA cATIe pote bhAvanA vyakta karatA hatA ne ! e sthitimAM e ja prakArano vikalpa UThe che. ane avyavasthita dazAe upAdhiyogamAM rahIe chIe.' A je vartamAna kArya ka2vAnA prasaMgo che emAM avyavasthita dazAe rahIe chIe. koI vyavasthA, koI yojanA evuM kAMI nathI. je thAya che e uparachallA upayogathI thAya che. sAdhAraNa mANasathI to vicakSaNatA ghaNI hoya che. sAdhAraNa buddhivALA karatA to ghaNI kuzaLatA Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 rAjahRdaya bhAga-5 hoya che emanA vyavahArika kAryomAM, topaNa emano AtmA tyAM nathI. jIva bIje che. mANasa nathI kahetA ke Ano jIva bIje che. eTale enA kAmamAM bhalIvAra nathI. ema emano jIva-AtmA-AtmAmAM che. AtmA bAhya kAryamAM Avato nathI. eka avikalpa samAdhi sivAya bIjuM kharI rIte smaraNa rahetuM nathI..." juo! ahIMyAM avikalpa avikalpa zabdano pahelethI prayoga karatA AvyA che. eka avikalpa samAdhi sivAya bIja kharI rIte smaraNa rahetuM nathI, ciMtana rahetuM nathI, ruci rahetI nathI, athavA kaMI kAma karatuM nathI.' karI zakatA nathI. keDa bhAMgI gaI-rAganI keDa bhAMgI gaI. karI zakato nathI, kevI rIte karuM ? ema (kahe che). vikalpa UThe che e bekAra che, karI zakato nathI. athavA kAMI kAma karAtuM nathI. jyotiSAdi vidyA ke aNimAdi siddhi...' have AvI aMdaranI dazA che ene to samaje nahi ane bahAramAM zabdanI kAMI bhUla gotI kADhe. emAM to kahe che ke zvetAmbara digambarano phoDa na pADyo. paNa have phoDa pADyo che, tane khabara nathI. (eka bhAIe) kAvyuM hatuM ne? (e bhAI) be-traNa divasa pahelA AvyA hatA. 157 AMkamAMthI emaNe vAta kADhI. emAM pAnuM 236. 18 mo aMka che. 157 nI aMdara eka, be, traNa karI ane aDhAra judAM judAM viSaya lIdhA che. emAM cothI lITI che. paNa pAmelA padArthanuM svarUpa tenAM zAstromAM kAM nahIM ? jinanAM vacananI racanA. addabhuta che emAM to nA nahIM paNa pAmelA padArthanuM svarUpa tenAM zAstromAM kAM nahIM ?' mumukSu - anubhavano viSaya ja nathI. pUjya bhAIzrI - anubhavano viSaya nathI, ema kahe che. kADhavuM to potAnI buddhithI kADhe ne mANasa ! mumukSu :- digaMbaranA zAstramAM... pUjya bhAIzrI - ema ke zAstra joyA paNa emAM kAMI pAmelA padArthanuM varNana kema na AvyuM ? jJAnadazAnuM je varNana AvavuM joIe e varNana nathI. ema kahe che. zuM tene Azcarya nahIM lAgyuM hoya kAM chupAvyuM haze ?" mumukSu :- kaTAkSa karyo che. pUjya bhAIzrI :- kaTAkSa karyo che. emAM zuM che ke je darzana bhraSTatA utpana Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-329 211 thaI pachI to zAstro racANA che. kharekhara zuM thayuM che ? zAstro to tyArapachI ghaNA varSe racANA che ane maMdiro tyArapachI ghaNA varSe racANA che. lagabhaga 500600 varSe sUtrabaddha zAstronI racanA thaI che ane maMdiro kAMIka 700-800 varSa pachI thayA che. saMpradAya vahelo zarU thayo che. tyAM sudhImAM to ghaNI peDhI cAlI gaI. je loko darzanabhraSTa thayA tyArapachI to ghaNI peDhI cAlI gaI. ene anusaravALA rahI gayA. mULa mANasane to hajI bhUtakALa paNa kaMI yAda hoya paNa pelAne to koIne padArthadarzana ja nathI, eTale e vAta kyAMthI Ave ? emAMthI je mukhapATha hatuM te ghasAtuM gayuM... ghasAtuM gayuM... ghasAtuM gayuM. mukhapAThano viSaya to ghasAto ja jAya. pachI jarUriyAta lAgI ke Ane pustakarUDha karo. pachI pustakarUDha karyA che. mumukSu :- adhivezana mathurAmAM... pUjya bhAIzrI :- hA, paheluM adhivezana mathurAmAM bharyuM ane tyArapachI bIjuM adhivezana bharyuM e "vallabhIpuramAM bharyuM, dhoLAmAM. mumukSu :- kevalIgamya che, pAchaLathI ema lakhe che. pUjya bhAIzrI :- hA, e to emAM kAMI bIjo upAya nathI. ApaNe thoDo itihAsa lIdho che jina sAsaNa savaM' nA prakAzananA upoddaghAtamAM itihAsa lIdho che. bhagavAna "mahAvIra svAmI pachI keTalA keTalA AcArya thayA (e lIdhuM che). (ApaNA eka mumukSubhAIe) thoDuM zodha karIne meLavyuM che. jinazAsanano viSaya lIdho che. e thoDo itihAsa lIdho che. ane dravya ane bhAve jinazAsana kevI rIte hoya? jinazAsana nathI to anya zAsanamAM kema phera paDe che ? kevI rIte che ? enI carcAo paNa thoDI karI che. mumukSu :- bhagavAnanI AratI ane pUjA e vallabhAcAryanA vakhatathI... pUjya bhAIzrI :- hA, e to vaiSNava (hatA). emAM zuM thayuM ke koI evo puNyanI prakRtivALo koIpaNa dharmamatamAM, koIpaNa saMpradAyamAM puruSa thAya tyAre eno eka Craze Ubho thAya. loko-AmasamAja kAMI samajato nathI. paNa ToLe ToLA e bAjuno pravAha cAlu thaI jAya. tyAre jue ke Ano pravAha kema e bAju che ? to moTA bhAge lokapravAha vadhavAnuM kAraNa lokaraMjananI koI pravRtti hoya tyAM lokapravAha vadhe che. A eka sAmAnya Psychologic kAraNa che. mAnasika kAraNa che. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 rAjahRdaya bhAga-5 mumukSu - kahevAya chene ke tamAzAne teDuM na hoya. pUjya bhAIzrI - tamAzAne teDuM na hoya. to emaNe zuM che ke zRMgAramArga zarU karyo. vallabhAcArye zRMgAramArga zarU karyo. AMgIne 500 varSa ja thayA, basa ! ema vallabhAcAryane 500 varSathI vadhAre nathI thayA. yu.pI.nA, yu.pI. pAse kAnapura pAse eka gAma che tyAMnA baMne eka ja gAmanA che. eka ja gAmanA be vyakti che. judAM judAM kALe thayA. baMnee potapotAno mata pravartAvyo ke je atyAre sArI rIte vidyamAna che. eTale e zRMgAramAM mANaso tyAM javA mAMDyA. to kahe, ApaNe ApaNA bhagavAnane zRMgAra karo nahitara loko tyAM cAlyA jaze. A paraMparA TakAvavA mATe khoTA sAdhanano upayoga thaI gayo. paraMparA TakAvavA mATe sAdhananI bhUla karI. (evuM) koI divasa na karAya. kemake emAMthI saravALe zAsanane nukasAna ja thAya, bIjuM kAMI na thAya. koIpaNa paraMparA TakAvavA mATe sAdhananI bhUla nahi karavI joIe. - have ApaNe ApaNo vicAra karIe koInI thakA nathI karavI. samajavA mATe. gurudeva eka yugapuruSa thayA. hajAro mANaso AkarSita thayA. ToLe ToLA AvavA mAMDyA. badhA kAMI samajadAra mANaso Ave che evuM to banatuM nathI. e to khyAla AvI jAya che lokonI samajaNa keTalI che. to kahe have emaNe zuM zarU karyuM ? to kahe, svAdhyAya zarU karAvyo. to kahe, svAdhyAyanI paraMparA calAvo. tattvanA abhyAsanI paraMparA cAlavI joIe. zAstro chapAvavA, zAstro vasAvavA ane zAstrono svAdhyAya karavo. A traNe kArya barAbara che paNa emAM kyAMya sAdhana khoTuM nahi apanAvavuM joIe. yogya sAdhanathI e kArya thavuM joIe. khoTA sAdhanathI koI kAma nahi thavuM joIe. sAdhana jo khoTuM pakaDyuM to) bahuM moTuM nukasAna thAya. Ano vicAra bhAgye ja anusaranArA anuyAyIomAM thAya che ane enA kAraNe A badhA locA pAra vagaranA UbhA thAya che. saravALe zAsanane bahu moTuM nukasAna emAM thAya che. A paristhiti che. e badhI carcA A vakhate karI che, badhuM upadaghAtamAM nAkhyuM che. mumukSu - sthAnakavAsIne 500 varSa thayA. pUjya bhAIzrI :- hA, ene 500 varSa thayA. sthAnakavAsIne 500 varSa thayA. che. e to eka zuM che ahiMsAnA chaLamAMthI Ubho thayelo saMpradAya che. bane eTalI Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 213 patrAMka 329 vadhAre ahiMsA pALo. muhapatti vAyukAya jIva mATe lIdhI. gRhasthane paNa asnAnatA, snAna vagere na karavuM e paNa emaNe lIdhuM. e paNa pANInA jaLanA jIvonI hiMsA ochI thAya enA mATe lIdhuM. maMdirAdi na karavA kemake enI aMdara paNa bIjI hiMsA thAya che. mumukSu :- AraMbha samAraMbha thAya. pUjya bhAIzrI :- AraMbha samAraMbha thAya. bhUmi khodavI paDe. pAyo nAkhavo paDe to e paNa kAya che ne. jamIna paNa e pote kAya che. A jamIna che e badhA ekendrIya jIvo--pRthvIkAya jIvo ThAMsI ThAMsIne che. to pRthvIkAya jIvonI hiMsA na thAya, vAyukAya jIvonI hiMsA na thAya, jaLakAya jIvonI hiMsA na thAya. enuM chaLa pakaDIne enAthI keTalo..... eka azubha, thoDA azubhathI bacavA keTalA zubhathI khase che eno vicAra nathI karatA ke pAchaLa enI hajAro varSa sudhInA aneka jIvone zubhanI je pariNAmanI paraMpaca che e aTakAvIe chIe, evo koI vicAra nathI karatA. e prakAre Akho saMpradAya judAM judAM kAraNathI Ubho thAya che. mULa to kAMIka matabheda UbhA thayA hoya che. matabheda UbhA thAya emAMthI judAM paDe. judAM paDe pachI potapotAnI rIte ame to A paddhatie cAlazuM. pelA kahe ame A paddhatie cAlaze. ThIka bhAI ! tamArI A paddhati, amArI A paddhati. ApaNe A paraMparA calAvo, ApaNe A paraMparA calAvo. AmAMthI vADA ane saMpradAyo vadhatA jAya che. mumukSu :- pratimAjImAM ja zaNagAra che e bahu vicitra che ema lAge. kemake dhyAnastha dazA ane pAchA badhA mugaTa, bAjubaMdha, kapaDA paherAvavA. rAma ane sItAnA phoTA Ave ne evI pratimA hovI joIe. rAjagAdIe beThA hoya paga nIce laTakAvIne paNa A dhyAnasthadazA ane mugaTa, kapaDAM kAMI samaja ja nathI paDatI. pUjya bhAIzrI :- koI vicAra kare che ? mumukSu :- huM mugaTa paherIne dhyAnamAM besuM to kevuM lAge. pUjya bhAIzrI :- saMpradAyabuddhimAM kAMI vikalpa ja na Ave. dA.ta. tame pote ja e saMpradAyamAM janmyA cho to e vicAra na Avyo hoya. jyAre jIva saMpradAyamAM anusarato hoya tyAre ApaNA mahArAja kahe e ja badhA ne ApaNA vaDavAo kahe, ApaNA bApa-dAdAo kahe e badhuM barAbara. A sivAya kAMI bIjo mANasane vicAra Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 cajahRdaya bhAga-5 ja nathI Avato. svataMtra vicAraka to koka ja jIva nIkaLe. je svataMtra vicAratA hoya evo koka ja jIva nIkaLe ke je cAlatI praNAlIkAno vicAra kare ke A barAbara che ke nahi. ema nahi, Ano viveka ApaNe karavo joIe. barAbara che ke nahi ene nakkI karo, pachI ApaNe vAMdho nahi. emanema nathI cAlavuM. evA koIka ja nIkaLe che. mumukSu - A badhI vAtanuM kAraNa eka sapuruSathI jarAka AgaLa gayA... pUjya bhAIzrI - hA. enuM kAraNa zuM che ke Ano-bAhyAcaraNano viveka je saruSane hoya che (evo sAmAnya jIvane hoto nathI). AmAM eka Point lIdho che ke, mokSamArgamAM bAhyAcaraNa che e kyA nimittarUpa bhAvano naimittika pariNAma che. A eka jarA UMDA UtarIne vicAravA yogya che. mokSamArgI jIvane vItarAgatA ane sarAgatAnI mizradazArUpa je mokSamArga varte che, vyavahAra nizcayayukta, enA pariNAma svarUpe enA mana-vacana-kAyAnI pravRtti hoya che. emAM nimitta e che, naimittika bhAve mana-vacana-kAyAnI bAhya pravRtti che. to vacana suddhAM emAM AvI gayuM. emAM svarUpa-nirUpaNa AvI gayuM. ane AcArya-upAdhyAya Adi pote pravRtti kare che ane karAve che. e paristhitine samajyA vinA ekalA rAgathI ane khAlI paraMparAne ja anusare, bAhya paraMparAne ja anusare ane e paraMparAno nimittarUpa bhAva ekalo rAga hoya to e jainazAsananI pravRtti nathI, anyamatanI pravRtti che. e badhI AmAM carcA karI che. chapAya che hajI. "jiNa sAsaNaM savaM'. e Title thI e saMpAdana che. jJAnInI dazA ane muninI dazAnA eka ja viSayane pasaMda karIne enI aMdara saMkalana kareluM che ane enA upoddaghAtamAM A badhI vAta nAkhI che. upoddAta thoDA vistArathI lakhyo che. eTalA mATe bAhya prabhAvanAnA adhikArI jJAnIo che, puruSo che, ajJAnIo nathI. e je "zrImadjI AmAM kaheze AgaLa, AgaLa kaheze e. e emAMthI nIkaLe. che. e emAMthI siddha thAya che. zrImadjI pote ghaNA UMDANathI ghaNI vAto lakhI gayA che. e vAta to "zrImadjImAMthI vadhAre spaSTa thAya che. emaNe e vAta lIdhI che-eka to jJAnI adhikArI che kAM jJAnInA AzrayavAna eTale jJAnInI AjJAe vartatA. ema kahe ke pAcho vaLa eTale pAchaLa vaLI jAya. ema na thAya eTale na thAya. paNa nirNayano adhikAra eno che. bAhya kAryomAM nirNayano adhikAra ajJAnIno Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 215 patrAMka-329 koIno nathI. prazna - bAhyamAM badhI pravRtti sarakhI hovA chatAM pelI pravRtti enA hita mATe anukULa che ? samAdhAna - sarakhI pravRttimAM kyAre pheraphAra thAze emAM zuM khabara paDe? kyAre pote potAnI buddhithI pheraphAra karaze eno koI niyama che ? aneka mANaso pravRtti karatA hoya che. eka mANasanA hAthamAM sAmAjika pravRtti to kadI rahe nahi. to aneka mANasane kone kyAre kayo tukko UThyo zuM khabara paDe ? eTale eno koI Control karI zakAya nahi. e pravRttine koI rIte Control karI zakAya ja nahi. ane emAM avazya zAsanane nukasAna thAya, thAya, ane thAya ja. A niyama che. - have AgaLa bIjI vAta lakhe che. jyotiSAdi vidyA ke aNimAdi siddhi e mAyika padArtho jANI AtmAne tenuM smaraNa paNa kvacit ja thAya che. kyAreka ja enuM smaraNa thatuM haze. bAkI A Line ja AkhI choDI devA jevI che ema nirNaya karI nAkhelo che. eTalo eno vicAra, smaraNa paNa bhAgye ja thAya che te vATe koI vAta jANavAnuM athavA siddha karavAnuM kyAreya yogya lAgatuM nathI, kyAreya paNa yogya lAgatuM nathI. ane e vAtamAM koI prakAre hAla to cittapraveza paNa rahyo nathI. eTale e viSe to vicAratA ja nathI. amAruM citta ja e viSayamAM praveza na karI zake evuM thaI gayuM che. prazna :- aNimAdi eTale ? samAdhAna :- je ATha riddhi-siddhi che ne. ATha siddhi ane nava nidhi. emAM aNimA ne e badhA ATha nAma che enA. eTale AnAthI Ama thAya, AnAthI Ama thAya, AnAthI Ama thAya. badhA guNavAcaka nAma che. vAMcyuM hoya paNa e kAMI yAda nathI rahe evuM. eTale chUTI jAya che. pUrva nibaMdhana je je prakAre udaya Ave, te te prakAre... anukrame vedana karyA javAM..." tyAM kAgaLa phATI gayo che paNa eTaluM laI zakAya ke, pUrva nibaMdhana je je prakAre udaya Ave che te prakAre samabhAve anukrame vedana karyA javA. vItarAgabhAve anukrame vedana karyA javA "ema karavuM yogya lAgyuM che.' 'tame paNa tevA anukramamAM game teTalA thoDA aMze pravartAya topaNa tema pravartavAno Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 cajahRdaya bhAga-5 abhyAsa rAkhajo... ahIMyAM sIdhI mArgadarzananI vAta karI che ke pUrvanibaMdha je je prakAre udaya Ave te te prakAramAM tame paNa samabhAve vartavAno prayatna rAkhajo. abhyAsa rAkhajo eTale tame prayatna karajo. prazna :- zuM kahevA mAMge che ? pUrvanibaMdhamAM e zuM kahevA mAge che ? samAdhAna :- pUrvanibaMdhamAM koIpaNa udaya Ave-anukULatAno, pratikULatAno, rogano, sarogatA, nirogatA, nirdhanatA, sadhanatA (Adi). samabhAve game te prasaMga hoya, samabhAve tIvra rAga dRSTi nahi, jJAtAdRSTA bhAve pravartavAno abhyAsa rAkhajo ane koI paNa kAmanA prasaMgamAM vadhAre zocamAM paDavAno abhyAsa ocho karajo.' koI paNa kAmanA prasaMgamAM vadhAre zocamAM paDavAno abhyAsa..." eTale prayatna evI rIte rAkhajo ke tame tIvra pariNAma, tIva rasa na thAya e dhyAna rAkhajo. A darzanamoha maMda karavAnI paristhiti che. prasaMga to badhA pUrvakarma anusAra Avaze paNa je te prasaMganI aMdara tIvra ciMtA thAya, tIvra rasa thAya, pariNAmamAM tIvratA Ave evuM na bane eno prayatna tame barAbara rAkhajo. "ema karavuM, athavA thavuM e jJAnInI avasthAmAM praveza karavAnuM dvAra che.' darzanamohanI maMdatA thAya ene ja darzanamohano upazama thAya. darzanamoha maMda thayA vinA darzanamohano upazama kadI na thAya. e to "gurudeve e vAta lIdhI che vacanAmRtanI aMdara. (gurudevazrInAM vacanAmRta 203 (bola) che. "darzanamoha maMda karyA vinA vastu svabhAva khyAlamAM Ave nahi" padArthano nirNaya ja na thAya. padArthano nirNaya kSayopazama vadhe tyAre thAya evo niyama nathI, koIpaNa ochAmAM ocho kSayopazamavALo saMjJI paMcendriya jIva AtmapadArthano nirNaya karI zake, svarUpano nirNaya karI zake. paNa kyAre ? ke darzanamoha maMda hoya che. tIvra darzanamohAvezamAM hoya e bhale phATa phATa ughADa hoya, aMga pUrvadhArI hoya, agiyAra aMga ane nava pUrva dhArI hoya paNa e) svarUpano nirNaya na karI zake. mumukSu - A spaSTatA jainadarzana sivAya kyAMya nathI. pUjya bhAIzrI :- A Line ja nathI ne darzanamohanI ! AmAM e vAta che ke bhAI ! A lokoe cAritramAM pheraphAra karI nAkhyo. pahelAM nagna rahetA have kapaDA paheravA mAMDyA. ema nathI. darzanamAM phera paDyo che. zraddhAmAM pahelo phera paDyo che, Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-329 217. e koIne khyAla nathI, enI koI carcA nathI karatuM. carcA bAhyAcaraNanI kare che ke ANe ATalo pheraphAra karyo, ANe ATalo pheraphAra karyo, ANe Ama rAkhyuM. ema nathI. zraddhAmAM phera paDyo che. darzanamohanI zuM sthiti che ? ke mULa mArga, mULa paraMparA tIrthaMkaradevano mArga ane tIrthaMkaradevanI paraMparA zraddhAmAM phera paDe e ja choDe. cIlo koNa cAtare ? rAjamArga choDIne, tIrthaMkaradevano rAjamArga (choDIne cIlo koNa cAtare che. "eka hoya traNa kALamAM paramArthano paMtha'. AmAM to kAMI phera nathI. to traNe kALe eka evo je mArga-rAjamArga emAM cIlo koNa cAtare ? ke jenI pahelAM zraddhAmAM phera paDe e cIlo cAtare. nahitara enI AgaLa koNa che ? tIrthaMkaradevathI AgaLa koNa che athavA kone Licence che ema karavAnuM ? koIne paravAno nathI. mATe zraddhAmAM phera paDyo, tIrthaMkaradevanI zraddhA chUTI che e vAta nakkI che. pachI emAMthI jeTalA aniSTa UbhA thAya eTalA thaI zake che. . darzanamoha maMda karyA vinA vastusvabhAva khyAlamAM Ave nahi ane darzanamohano abhAva kyAM Atma anubhavamAM Ave nahi' A be sUtra nAkhyA che-203 naMbaramAM. AtmAno anubhava darzanamohanA upazamakALe athavA abhAvakALe Ave. e upazama kyAre thAya ? enuM kAraNa kyAre maLe ? ke darzanamohanI zakti hINI thAya tyAre. dabAya koNa ? hINo thAya e dabAya, nabaLo paDe e dabAya. e to sIdhI vAta che. enI ahIMyAM sobhAgabhAIne Treatment zarU karI. | darzanamoha maMda thavA mATe zuM karavuM ? eka to satvaruSanI samIpa AvavuM. to e to e AvyA che. have eka bIjI aMtaraMga vAta kare che ke tamArA udayanI aMdara jyAM tyAM tamAro rasa tIvra na thAya enI jAgRti rAkhajo eTale rasa tIvra nahi thAya. jo tamane ema khabara haze ke A rIte koIpaNa udayanA prasaMgamAM tIvra rasanA pariNAme na pariNamavuM evo abhyAsa, evI jAgRti e jJAnInI avasthAmAM pravezavAno daravAjo che, AMgaNuM che, e enI pUrvadazA che, e enI AgaLanI sthiti che, prAraMbhika dazA che to e jAgRtimAM tamane darzanamoha nahi vadhe, tIvra nahi thAya. rasanA pariNAma cAritramAM jAya che paNa rasa ane cAritramoha ane darzanamoha ahIMyAM avinAbhAvI rahe che. koI eka jagyAe avInAbhAvI rahe che. eTale cAritramohanI prakRti anaMtAnubaMdhI sAthe ne sAthe jAya che enuM kAraNa e che. cIkaNA pariNAma Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 rAjahadaya bhAga-5 anaMtAnubaMdhInA hoya che. jeno rasa tIvra enA pariNAma cIkaNA. jenA pariNAma cIkaNA eno darzanamoha tIvra ja hoya. eTale eka jAgRti mumukSu jIve haMmezane mATe rAkhavA jevI e che ke kyAMya paNa koIpaNa udayanA prasaMganA kALamAM pariNAma cIkaNA nahi thavA joIe. bhale game teTalo lAbha thAya ane game teTaluM nukasAna thatuM hoya. cIkaNA pariNAma nahi karavAnA. lALa laMbAvI nahi joIe. prasaMga thayo, pariNAma thayA chUTI gayuM. vAta pUrI thaI gaI. paNa ethI cIkAzavALA pariNAma nahi thavA joIe. e ja jJAnInI avasthAmAM pravezavAnuM dvAra che. ahIMthI darzanamoha maMda rahe che. prazna :- kyA prakAranI jAgRti hoya ? samAdhAna :- enA lAbha-nukasAnano khyAla hoya to. tame darakAra kyAM karo cho? kAcanuM vAsaNa hAthamAM lyo ane sTIlanuM vAsaNa hAthamAM lyo emAM phera paDe che ke nathI paDato ? A kAcanuM vAsaNa che hAthamAMthI paDaze ke bhaTakAze to phUTI jaze. jene potAnA nukasAnano khyAla che ene darakAra ane jAgRti AvyA vinA raheze ja nahi. potAne-AtmAne keTalo napho-nukasAna che e AdhAra enI samajaNa. upara che. enA nizcaya upara che. mumukSu - e vAta dekhAtI nathI. jyAM AgaLa dhyAna kheMco cho tyAM... pUjya bhAIzrI :- e to che ja. eTale to mUDhatA kahI che. e dazAne mUDha dazA zA mATe kahI che ? ke potAnI mati ja mUMDhAI jAya che. potAnA nukasAnane na jue to mati mUMDhAI gaI hoya to ja na jue ne. nahitara potAnA nukasAnane koNa na jue ? ema. je potAne ja nukasAna kare e vAtane koNa na tapAse ? koNa enI darakAra na rAkhe ? avazya rAkhe ja pote. paNa jyAM buddhi bIDAI jAya che tyAM potAnA nukasAnanI paNa potAne khabara paDatI nathI. eTalA mATe svAdhyAya che. satsaMga eTalA mATe che ke koIpaNa rIte haLavo thaIne e mArgamAM, pahelAM mArganA daravAjA sudhI to Ave. mArgamAM pachI Ave paNa daravAjAnI samIpa to jAya.. koI paNa prakArano upAdhiprasaMga lakho cho te, joke vAMcyAmAM Ave che. tame tamArI upAdhi amane jaNAvo cho te joke vAMcavAmAM Ave che. tathApi te viSe cittamAM kaMI AbhAsa paDato nahIM hovAthI amArA cittamAM enI koI chApa ja nathI paDatI. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-329 219 ghaNuM karIne uttara lakhavAnuM paNa banatuM nathI....' ke tamane evI vAtano uttara lakhIe. e doSa kaho ke guNa kaho paNa kSamA karavA yogya che.' kevI vicakSaNatAthI vAto mUke che ! ke amArI dazA evI che ke AvI vAtomAM amAro upayoga cAlato nathI. ane jyAM amAro upayoga cAlato nathI eno uttara ame tamane zuM lakhIe ? kadAca tamane khoTuM lAge to doSa gaNajo. tamane ema lAga ke nA, mArA hitanI vAta che to guNa gaNajo. je gaNo e, tamane uttara na maLe enI kSamA mAgI laIe chIe. kalama kevI cAlI che ! 'sobhAgabhAI' lagabhaga roja kAgaLa lakhatA hatA. emano jIva 'zrImad'mAM lAgelo raheto hato. saMsAramAM pratikULatA ghaNI hatI paNa temano jIva tyAM hato. roja kAgaLa DhasaDe, roja lakhe. roja lakhe eTale ke jJAnIne evo kAgaLa lakhAya ke na lakhAya evo koI divasa emaNe vicAra nathI karyo. emanA patro vAMcyA, vavANiyA' nI aMdara lagabhaga 80 jeTalA patro vAMcyA. navAI lAge ApaNane. kAle savAre vaheluM pAMca vAgye UThIne ugharANIe jAvuM che. gADA raste ATalA kalAka thAze. bAjunA gAmaDAnuM koI nAma hoya. pAchA vaLatA lagabhaga roMDhAno TAima thaze. cAra vAge mAMDa ghare pAchA AvazuM. evI badhI vAto lakhI che. koIne navAI lAge jJAnIne AvI vAto lakhavAno zuM artha che ? koI tattvanI vAta (lakhe to barAbara che). ApaNe to zuM che eka bIjI rIte 'gurudeva' pAse taiyAra thayelA chIe. koI tattvanI vAta jJAnI pAse ko, koI AtmAnA prayojananI karo. huM ugharANIe jaIza, vahelo UThIne jaIza, gADAmAM besIne jaIza. pAcho AvIza tyAre ATalo vakhata lAgaze. AnI pAchaLa enA pariNAma zuM kAma kare che ? bahu UMDethI vicAravA jevo viSaya che, hoM ! ke ene potAnI 'zrImad' pratye eTaluM badhuM samarpaNa hatuM ke mArA ekeka pariNAmanI huM emane vAta karI dauM. mArA piraNAmanA jIvananI kitAbanA pAnA khullA karI nAkhuM. eTalI saraLatA ane samarpaNatA che enI aMdara ! bahu moTo guNa che e. emaNe e paddhati apanAvI che ke mAre emanI AjJA bahAra jarAya cAlatuM nathI. eka zvAsozvAsa cAle enI AjJA bahAra, bAkI kAMI na cAle. mArA mana-vacanakAyAnA koI pariNAma na cAle. zvAsozvAsano bIjo upAya nathI. e AjJA bahAra paNa cAlavAnA che. evI eka 'sobhAgabhAI'nI saraLatA ane samarpaNabuddhi jabarajasta Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 cajahRdaya bhAga-5 hatI. zrImadjIe e ja joI che. eTale enA upara eTalI karuNA vizeSa che. emane badho khyAla che kAgaLa kevA lakhe che zuM lakhe che. badho khyAla che. pote to mahA vicakSaNa che. paNa evA badhA patro lakhelA che. che, Aje badhA kAgaLo che tyAM paDyA che. evuM samarpaNa ane evI saraLatA parama satsaMga prApta thayo che evA khyAlamAM potAne bilakula paripUrNa nirdoSa thavuM che evI bhAvanAmAMthI utpana thAya che. eTale enI pAtratA tyAM bahu vizeSa che. vAta to uparachalle sAdhAraNa dekhAya evI che paNa enuM UMDANa ghaNuM che ke kyAMthI e vAta UgI che. zrImadjIe e joyuM che ke Ane je parama satsaMga che enI kimata AvI che ane nirdoSa thavuM che enI bhAvanA AvI che. chUTavuM che ene, potAne chUTI javuM che saMsAramAMthI e bhAvanA Ane thaI gaI che. A be vAtane joI che. emane pote je Response Ape che-ene je Adara Ape che enI pAchaLa enI keTalI pAtratA che e vAta emanA najara samakSa bahu spaSTa AvI che. - mumukSu :- ADIavaLI nakAmI vAtomAM paNa ene jJAnI pratyenI arpaNatA dekhANI. pUjya bhAIzrI - arpaNatA ane saraLatA. potAnA doSa koNa kahI zake ? kAle pelI bAya nIkaLI to na kahyuM ke A gAMDI bole che. paNa badhAnA pariNAma to gAMDapaNa jevA ja hoya che. A bole che ane A nathI bolatA, eTalo ja phera che. e vAta karavI tAkAta mAge che, saraLatA mAge che, sahelI vAta nathI. eTale e enI saraLatA ane samarpaNa joI lIdhuM che. enI pAtratA joI lIdhI che ane eTale ene game evI vAta lakhe che to Teko Ape che. ene kevI rIte vALavA ? paramArtha tarapha kevI rIte vALavA enI barAbara lAInadorI hAthamAM laI lIdhI che. e koI kuzaLa AcArya enA ziSyane kevI rIte tattvanI prApti karAve evI lagabhaga sthiti che. zrImadjI" ane "sobhAgabhAI vaccenI Line evI goThavANI che. juo ! kevI vAta lakhI ke koI paNa kAmanA prasaMgamAM vadhAre zocamAM paDavAno abhyAsa ocho karajo ... ane ema karavuM athavA ema saheje thavuM e jJAnInI (avasthAmAM praveza karavAnuM dvAra che). ema prayatnathI karavuM, prayatna karatA ema saheje thavuM e jJAnInI avasthAmAM pravezavAnuM dvAra che. tame koIpaNa tamArI upAdhino prasaMga Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-329 221 lakho cho te joke vAMcavAmAM Ave che paNa enI koI asara amane paDatI nathI. e saMbaMdhI ame uttara paNa lakhatA nathI. kemake emAM tamane rasa levaDAvavo nathI. tamAro rasa tyAMthI uDADI devo che. tame vadhAre rasa lyo ema tamArI anukULatApratikULatAnI carcAmAM amAre rasa nathI levo ke tamane vadhAre rasa Ave. sogAnIjIe lakhyuM che ne eka patramAM ? "amArI sAMsArika vAtomAM tamane rasa Ave e amane rucatuM nathI." kudaratI ja e vAta hoya che. enI kAMI kimata nathI. je saMyoga-viyoganI kAMI kimata nathI emAM ame rasa nathI letA, tame zuM kiravA rasa lyo cho ? ema kahe che. sAMsArika upAdhi amane paNa ochI nathI. tamane upAdhi che, amane paNa ghaNI upAdhi che. "tathApi temAM svapaNuM rahyuM nahIM hovAthI.." emAM amane mamatva nahi hovAthI, potApaNuM nahi hovAthI. tethI gabharATa utpanna thato nathI. gabharATa kyAM thAya ? potApaNuM Ave tyAM ja gabharATa thAya, potApaNuM na hoya tyAM gabharATa thAya nahi. game teTaluM nukasAna bIjAnA gharamAM, pADozInA gharamAM thAya koI kAMI vicAra karato nathI. te upAdhinA udayakALane lIdhe hAla to samAdhi gauNabhAve varte che ane te mATeno zoca rahyA kare che. eTale upayoga devo paDe che, eTalI upayogamAM gauNatA thAya che, ema. pariNatimAM nahi. eno paNa amane zoca thAya che. ane eTalA mATe upAdhithI bAhya nivRtti paNa pote cAhe che, pote icche che. vanavAsa sAMbhare che enuM kAraNa che ke pravRttimAM je upayoga devo paDe che eno emane kheda che. (ahIM sudhI rAkhIe). Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ And tA. 1610-1989, pravacana na. 97 patrAMka - 330 "zrImad rAjacaMdra graMtha, patrAMka 330, pAnuM 317. mumukSu :- pUrva nibaMdhana je je prakAre udaya Ave, tyAMthI pharIthI lezo. pUjya bhAIzrI - pUrva nibaMdhana je je prakAre udaya Ave, te te prakAre anukrame vedana karyA javAM.' te te prakAre samabhAvathI, sAkSI bhAvathI; hAni-vRddhi karavAnAiSTa-aniSTapaNAnA abhiprAya rahita anukrame vedana karavA. eka pachI eka anukrame eTale je prakAre udaya Ave te prakAre). A atyAre na Ave to sAruM, Avo udaya atyAre na Ave to sAruM, amuka udaya vahelo udaya AvI jAya to sAruM, ema nahi. anukamano artha e che. je kramamAM kudaratI enI vyavasthA goThavAya che te ja kramamAM te Ave ema karavuM yogya lAgyuM che. ema karavAthI potAne AkuLatA ane ArtadhyAnanA pariNAma che e nahi thAya e yogya lAgyuM che. athavA koIpaNa udayanA kAryamAM rasa tIvra nahi thavAthI darzanamohanI paNa ugratA nahi thAya. mukhya hetu to e che. UMDe UMDe kahevuM to e che ke koIpaNa rIte mumukSajIvane darzanamohanI zakti hIna thAya evI rIte pravartavuM joIe. darzanamohanI zakti tIvra thaI jAya to samyaktathI pote dUra jAya che. jo darzanamohanI zakti hINI thAya to pote svabhAvanI samIpa jaI zake, samyakdarzananI samIpa jaI zake e hetuthI e vAta cAle che. eTale ema kahyuM ke koIpaNa kAmanA prasaMgamAM vadhAre zocamAM paDavAno abhyAsa ocho karajo.' eTale ke bane eTalo ocho rasa levAya evo prayatna karajo ema eno artha thayo. ema prayatnapUrvaka karavuM ane ema prayatna karatA saheje ema thavuM, ema karavuM athavA thavuM bane vAta lIdhI che. prayatnapUrvaka ema karavuM, e prayatna karatA saheje ema thavuM thAya che. e jJAnInI avasthAmAM praveza karavAnuM dvAra che. ethI je jJAnadazA che enI pUrvabhUmikA taiyAra thAya che. darzanamoha emAM haNAya che. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka 329 223 upAdhi prasaMga viSe lakho cho paNa amAruM citta ane amAro abhiprAya e bAju jarA paNa tamane vadhAre vicAramAM ke vadhAre ciMtAmAM ke vadhAre rasa lyo e prakAre mUkavAmAM amAruM jarApaNa valaNa nathI ema kahevuM che. ane tethI uttara nathI lakhatA. tene doSa gaNo, uttara na maLe eTale ene doSa gaNo topaNa kSamA karavA yogya che. tamAruM hita joIne pravartIe chIe ene guNa gaNo topaNa kSamA karajo. pote to kSamA mAgI lye che. mumukSu :- koI saMyoga mATe Ta prApti thAya avA bhAva che. pUjya bhAIzrI :- hA, paNa tyAM rasa tIvra thaze. anukULatA jaTa maLI jAya to rasa tIvra thaze. rasa tIvra thaze to mithyAtva saMbaMdhInuM nukasAna thaze e khyAlamAM- lakSamAM hoya to ghaNo pharaka paDe ane e vAta lakSamAM ja na hoya to ene potAne ema ne ema ja AgaLa vadhI javAya che. aMdhArAmAM UlaTI dizAmAM keTalo AgaLa vadhe che enI potAne khabara nathI paDatI, evuM bane che. vaLI, e vAtanuM paNa dhyAna nathI rahetuM ke anaMta kALamAM nahi prApta thayuM evuM samyaktva prApta thavAnI A eka bahu taka che ane taka che eTale enA mATe samaya bahu ocho Apelo che. bahu ochA samayamAM e kAma thAya evI paristhitimAM jarApaNa e kAma thavAthI viruddha na javAya eTaluM (lakSamAM rahevuM joIe.) paNa viruddha javAnuM to bilakula koIpaNa prakAre banavuM na joIe eTaluM to potAne khyAlamAM, lakSamAM rahevuM joIe. e lakSamAM nathI. eno artha ema che ke vartamAna manuSya paryAyamAMthI jANe huM chUTavAno ja nathI evo bhAva paryAyabuddhimAM tIvra thaI jAya che. anityamAM nityatA tIvrapaNe sthapAya jAya che. pariNAma e Avaze ke emAMthI duHkha ghaNuM vadhaze. anitya kAMI nitya thAze nahi ane anitya anitya tarIke thaIne UbhuM raheze tyAre eno pratyAghAta pariNAma upara eTalo moTo Avaze ke tIvramAM tIvra pAchA karmabaMdhana thAya evA pariNAma pote karI besaze. eTale eno sarvAMga vicAra karavA jevo che ane koIpaNa kAmanA prasaMgamAM tIvra 2sa na thAya, maMda 2se pravRtti thAya eTaluM ochAmAM ochuM sahaja thaI jAya, prayatnapUrvaka paNa sahaja thaI jAya evI to mumukSunI bhUmikA thavI joIe to AgaLa svabhAva samIpa ane samyagdarzana samIpa javAno avasara che. nahita2 najIka javAno avasara nathI. prApta karavAnI vAta to bahu dUra che paNa Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 najIkapaNuM paNa nahi thAya evI paristhiti Ave. potAnA dRSTAMtathI kahyuM ke, amane paNa upAdhi ghaNI che paNa mamatva nathI.-svAmItva nathI-potApaNuM emAM lAgatuM nathI eTale game te UthalapAthala thAya to eno gabharATa amane Avato nathI. ane mamatva hoya tyAM gabharATa AvyA vinA rahe nahi. A sIdhI vAta che. chatAM paNa thoDoghaNo je upayoga devo paDe che ane sAdhanAne eTalI gauNa rAkhavI paDe che eno amane zoca rahe che, eno kheda rahe che ke amane to evuM hovuM ja na joIe. ekAMte ame amArA svarUpanuM ja ArAdhana karIe evo prakAra kAM nahi ? jyAre aMdarathI AtmA ATalo taiyAra thaI gayo che to pachI ekalA AtmakAryane viSe sarvakALane viSe evo ja prakA2 amAro thAya ema kAM thatuM nathI ? eno potAne kheda rahe che. cajahRdaya bhAga-5 patraka. 330. muMbaI, mAha, 1948 kisanadAsAdi jijJAsuo, dIrgha kALa sudhI yathArtha bodhano paricaya thavAthI bodhabIjanI prApti hoya che; ane e bodhabIja te prAye nizcaya samyaktva hoya che. jine bAvIza prakAranA pariSaha kahyA che, temAM darzanapariSaha nAme eka pariSaha kahyo che, temaja eka bIjo ajJAnapariSaha nAmano pariSaha paNa kahyo che. e banne pariSahano vicAra karavA yogya che; e vicAra karavAnI tamArI bhUmikA che; arthAt te bhUmikA (guNasthAnaka) vicAravAthI koI prakAre tamane yathArtha dhIraja AvavAno saMbhava che. koI paNa prakAre pote kaMI manamAM saMkalpya hoya ke AvI dazAmAM AvIe athavA AvA prakAranuM dhyAna karIe, to samyaktvanI prApti thAya, to te saMkalpeluM prAye (jJAnInuM svarUpa samajAye) khoTuM che, ema jaNAya che. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-330 yathArtha bodha eTale zuM teno vicAra karI, aneka vAra vicAra karI, potAnI kalpanA nivRtta karavAnuM jJAnIoe kahyuM che. adhyAtmasAra'nuM vAMcana, zravaNa cAle che te sAruM che. aneka vAra graMtha vaMcAvAnI ciMtA nahIM, paNa koI prakAre tenuM anuprekSaNa dIrghakALa sudhI rahyA kare ema karavuM yogya che. paramArtha prApta thavA viSe koI paNa prakAranuM AkuLavyAkuLapaNuM rAkhavuM - thavuM - tene darzanapariSaha' kahyo che. e pariSaha utpanna thAya te to sukhakAraka che; paNa jo dhIrathI te vedAya to temAMthI darzananI utpatti thavAno saMbhava thAya che. tame darzanapariSahamAM koI paNa prakAre varto cho, ema jo tamane lAgatuM hoya to te dhIrajathI vedavA yogya che; ema upadeza che. darzanapariSahamAM tame prAye cho, ema ame jANIe chIe. koI paNa prakAranI AkuLatA vinA vairAgyabhAvanAe, vItarAgabhAve, jJAnI viSe paramabhaktibhAve satzAstrAdika ane satsaMgano paricaya karavo hAla to yogya che. koI paNa prakAranI paramArtha saMbaMdha manathI karelA saMkalpa pramANe icchA, karavI nahIM; arthAt kaMI paNa prakAranA divyatejyukta padArtho ityAdi dekhAvA vagerenI acchA, mana:kalpita dhyAnAdi e sarva saMkalpanI jema bane tema nivRtti karavI. "zAMtasudhArasa'mAM kahelI bhAvanA, 'adhyAtmasAramAM kahelo AtmanizcayAdhikAra e pharI pharI manana karavA yogya che. e benuM vizeSapaNuM mAnavuM. AtmA che' ema je pramANathI jaNAya, AtmA nitya che' ema je pramANathI jaNAya, AtmA kartA che' ema je pramANathI jaNAya, AtmA ama 225 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 rAjahRdaya bhAga-5 ke bhoktA che ema pramANathI jaNAya, "mokSa che ema je pramANathI jaNAya che ane teno upAya che ema je pramANathI jaNAya, te vAraMvAra vicAravA yogya che. "adhyAtmasAramAM athavA bIjA game te graMthamAM e vAta re hoya to vicAravAmAM bAdha nathI. kalpanAno tyAga karI vicAravA yogya che. janakavidehInI vAta hAla jANavAnuM phaLa tamane nathI. badhAne arthe A patra che. have 330 mo patra che. e khaMbhAta' nA keTalAka mumukSuo upara che. emAM 'kisanadAsabhAI ne udezIne patra lakhyo che. "dIrgha kALa sudhI yathArtha bodhano paricaya thavAthI bodhabIjanI prApti hoya che, ane e bodhabIja te prAye nizcaya samyakatva hoya che. nizcaya samyakatvane bodhanuM bIja kahyuM che. kevaLajJAnane sarvAga bodha kahyo che ane enuM bIja che e samyakatva che, samyakajJAna je pragaTa thayuM te kyAre samyagdarzana pragaTe ? ke "dIrgha kALa sudhI yathArtha bodhano paricaya thavAthI." ghaNA lAMbA kALa sudhI koI satparuSanA yoge yathArthapaNe bodha grahaNa karavAnI vRttithI sAro evo samaya vyatIta karyo hoya to enuM phaLa samyagdarzana AvavAno saMbhava che. prAye eTale ghaNuM karIne ene prApti thAya ja. mumukSu - nizcaya zabda vAparyo. pUjya bhAIzrI - hA. nizcaya samyakatva. mumukSu - kyAMya eka akSara cUkatA nathI. pUjya bhAIzrI - pelI vAta nathI-deva-guru-zAstra-zraddhAnI vAta nathI. nizcaya samyaktva thAya. ahIMyAM to zuM kahevuM che ? A patranI aMdara pote samyagdarzananI pUrvabhUmikAnI ahIMyAM eka carcA kare che. jine bAvIza prakAranA pariSaha kahyA che, temAM darzanapariSaha nAme eka pariSaha kahyo che..." mithyAdarzanano pariSaha pariSaha eTale pratikULa bhAva, Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-330 227 pratikULa prasaMga, pratikULa udaya ene pariSaha kahe che. to mithyAtvano je udaya che enI pratikULatA lAge che ane darzanapariSaha kahyo che. darzana eTale ahIMyAM zraddhA levuM. mithyAzraddhA e pratikULa lAge che ane e pratikULa dazAmAM rahevuM jIvane pasaMda nathI tyAre e darzanapariSahane vede che, sahana kare che ema kahevAya che. "jine bAvIza prakAranA pariSaha kahyA che, temAM darzanapariSaha nAme eka pariSaha kahyo che temaja eka bIjo ajJAnapariSaha nAmano pariSaha paNa kahyo che. potAne viSe samyakajJAna pragaTa nathI thayuM ane mithyAjJAna varte che enuM duHkha, evI je pratikULatA. enuM duHkha, ene ajJAnapariSaha kahe che. samyakdarzana ane samyakajJAnanI prApti thayA. pahelAM mumukSujIva darzanapariSaha ane ajJAnapariSahamAMthI pasAra thAya che. mumukSu - pote pasAra thayA che. pUjaya bhAIzrI :- pote pasAra thayA che. pote AgaLa eka patra lakhI gayA che. evo pariSaha je samyagdarzananI samIpa Ave che evA jIvane utpanna thAya che. e vAta kare che. evo darzanapariSaha che "eka bIjo ajJAnapariSaha paNa kahyo che. e banne pariSahano vicAra karavA yogya che. e pariSaha kevA hoya eno vicAra karavA jevo che. eno sUkSmapaNe vicAra karavo joIe ke A kevA prakArano pariSaha che. potAne anya padArthane viSe iSTa-aniSTapaNuM thaI jAya che e ene duHkhadAyaka lAge che. e bhrAMti che athavA e mithyAtva che ane enuM phaLa janma-maraNanI, anaMta janma-maraNanI saMtati che-paraMparA che evI bhayaMkaratA enI bhAse to maMda mithyAtva hoya topaNa enuM duHkha lAge. tIvra mithyAtvamAM to darzanapariSaha ane ajJAnapariSaha nathI AvatA paNa jenuM ajJAna paNa maTavAnI taiyArI thaI che ane jenuM mithyAtva paNa maMda thayuM che ene e dazA paNa suhAtI nathI, e dazA paNa duHkhadAyaka lAge che ane e dazA choDavA mATe eno taraphaDATa Ubho thAya che, AkuLatA thAya che. ene darzanapariSaha ane ajJAnapariSaha kahevAmAM AvyA che. e darzana pariSaha ane ajJAna pariSaha che e banneno vicAra karavA yogya che. "e vicAra karavAnI tamArI bhUmikA che.' zuM kahe che ? eno vicAra karavAnI atyAre tamArI bhUmikA che. sAmAnI bhUmikA pakaDe che. "arthAt te bhUmikA guNasthAna) Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 rAjahRdaya bhAga-5 vicAravAthI..." bhUmikA eTale guNasthAna, che paheluM guNasthAna, paNa e paheluM guNasthAna chUTavAnI taiyArIvALuM che te bhUmikA guNasthAnaka) vicAravAthI koI prakAre tamane yathArtha dhIraja AvavAno saMbhava che. emAM AkuLatA vadhe che. ajJAna ane mithyAzraddhAno abhAva thato nathI enI je AkuLatA che emAM paNa dhIraja kartavya che. AvI be taraphI vAta che. enuM duHkha na lAge topaNa yathArtha bhUmikA nathI. enuM duHkha lAge ane adhIraja thAya ane muMjhAya to evI mUMjhavaNa paNa vadhAravA jevI nathI. e paNa dhIrajathI e pariSaha vedIne pAra UtaravA jevuM che. evI thoDI sUkSma viSayanI vAta ahIMyAM lIdhI che. evA jIvane evI mUMjhavaNa na thavI joIe ke enI mati mUMDhAI jAya. tema ene AkuLatA na thAya evuM paNa bane nahi, enuM duHkha na lAge evuM paNa bane nahi. duHkha lAge to ghaNI adhIraja thAya ane te adhIrajane laIne koI ene vizeSa tIvra AkuLatAmAM potAnuM jJAna avarAya e prakAramAM paNa e na Ave. evo eka sUkSma prakAra ajJAnapariSahano ane darzanapariSahano che. mumukSu - jJAnane ajJAna lagAvyuM che, darzanane adarzana nathI lagAvyuM. pUjya bhAIzrI - nahi evuM kAMI nathI. darzanapariSaha ane ajJAnapariSaha. darzanapariSaha eTale mithyAzraddhA saMbaMdhIno pariSaha ema ApoApa ja levuM. emAM zuM che ke zAstranA je pAribhASika zabdo che e AgamanA zabdone pheravavAno bahu koI jJAnIno ke vidvAnono e prayatna nathI hoto. enuM arthaghaTana samyakamrakAre kare eTalI vAta che. caturtha guNasthAna che. caturtha guNasthAnanuM nAma guNavAcaka che ke avaguNavAcaka che. eka bAjuthI caturtha guNasthAnamAM koI praveza kare to ene jinezvaranA laghunaMdana kahIne ghaNA ja protsAhita karavAmAM AvyA che. AcAryoe, munioe samyakdaSTine vaMdana karavA sudhInA pado racI nAkhyA che, zloko racyA che. paNa AgamanI aMdara Agama bhASAmAM e guNasthAnane avaguNavAcaka guNasthAna tarIke nAma pADyuM che. e nAma hajI sudhI koI pheravatuM nathI. avirata samyakdaSTi. to avirata che e guNa che ke avaguNa che ? ke avaguNa che. eTale to ame AnI aMdara carcA karI che, "daMsaNa mUlo dhammo' mAM enI carcA karI che ke samyakdRSTi ane aviratI ? AvuM kema ? pachI "gomaTasArano AdhAra Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-330 229 lIdho che. kemake A to karaNAnuyoganA Agamano zabda che. AgamabhASA ane adhyAtma bhASA. adhyAtmabhASAmAM guNavAcaka zabdo ghaNA che. AgamabhASAmAM A avaguNavAcaka zabda che. zAstranI aMdara bhASAnI be zailI che. mukhyapaNe be zailI che. eka adhyAtmabhASA zailI ane eka AgamabhASAnI zailI. emAM A AgamabhASAmAM jAya che. 320 gAthAmAM "jayasenAcArye TIkAnI aMdara e vAta lIdhI che. AgamabhASAe kahIe to Ama che, adhyAtmabhASAe kahIe to Ama che ema karIne vAta lIdhI che ne zuddhopayoganI bAbatamAM e vAta lakhI che. te pariNamana samyakazraddhA ane jJAna ane AcaraNa, samyakdarzana-jJAna-cAritrarUpa je paryAya che te pariNamana AgamabhASAthI aupathamika, kSAyopazamika tathA kSAyika evA bhAvatraya kahevAya che ane te pariNamana adhyAtma bhASAthI zuddhAtma abhimukha pariNAma, zuddhopayoga ityAdi paryAyasaMjJAevA paryAyanuM nAma pAme che. ema AgamabhASAnA nAma, adhyAtmabhASAnA nAma eka ja paryAyane aneka prakAre zAstranI aMdara nAmathI kahevAmAM AvI che. eka ja paryAyane AgamabhASAnA nAma che, adhyAtmabhASAnA paNa nAma che. saMjJA eTale nAma. e aviratapaNuM che e AgamabhASAno zabda che. adhyAtmabhASAno zabda nathI. upazama, kSayopazama, kSAyika e AgamabhASAno zabda che. ema aviratapaNuM e paNa AgamabhASAno zabda che. kyA Agamano che ? ke karuNAnuyoganA Agamano. tyAM gomaTasAranI aMdara pote carcA karI che ke paMcama guNasthAna ane chaThThA-sAtamA guNasthAnane yogya cAritra nahi hovAthI ane chatAM caturtha guNasthAnane yogya cAritra che e vAta sthApIne uparanI dazAnA cAritrano abhAva darzAvavA mATe ahIMyAM avirata samyakdRSTi evuM nAma kahIe chIe. kevI carcA karI che pote. nemicaMdra siddhAMtacakravartI e aviratapaNA upara carcA karI che. mumukSu - bhAvArthamAM koI phera nathI e Clear karavA mATe vAta karI hatI). pUjya bhAIzrI - nahi koI phera nathI. darzanapariSaha e mithyAzraddhAnano pariSaha che. ajJAnapariSaha e mithyAjJAnano pariSaha che ema levuM. mumukSu :- padArthajJAnanuM kyAMka Ave che ke kyAreka jJAnadhArA AgaLa kare che, kyAreka cAritradhArA AgaLa kare che. be dhArA... Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 rAjahRdaya bhAga-5 pUjya bhAIzrI :- e to mokSamArganI vAta thaI, e mokSamArganI vAta thaI. ahIMyAM to samyagdarzana pahelAM mumukSunI bhUmikAmAM... mumukSu - hA, vAta to barAbara che paNa pelI avirata samyagdaSTinI vAta thaIne... pUjya bhAIzrI - hA, cAritramAM karmadhArA che, tyAM karmadhArAnI mukhyatA che. eTale bahAranI aMdara eTalI svarUpa sthiratA nathI ke parapadArthanA grahaNano vikalpa na UThe. parapadArthanA grahaNano vikalpa te atyAgabhAva che ane svarUpasthiratA ane vItarAgatAnI vRddhine lIdhe je-te vikalpano guNasthAna anusAra abhAva thAya ene tyAga kahevAmAM Ave che. grahaNa karavAno vikalpa ja utpanna na thAya. mokSamArgamAM ane mokSamArga vagaranA tyAgamAM phera A che ke mokSamArgI jIvane svarUpasthiratA ane vItarAgatAnA sabhAvane lIdhe vibhAva utpanna thato nathI, buddhipUrvaka vikalpa ja utpanna thato nathI. jyAre mithyAtva avasthAmAM eTalo ja tyAga koI kare, paMcama guNasthAnane yogya dIkSA ke tye ke chaThThA guNasthAnanI dIkSA le topaNa ene vikalpa UThe paNa e vikalpane e dabAve che, e vikalpane e bIjA vikalpathI roke che. jemake muni hoya to upasarga, pariSaha ene paDe. kSadhApariSaha, tRSApariSaha athavA koI upasarga kare deha, manuSya, tiryakata koI pariSaha paNa hoya, upasarga paNa thAya to evA kALe e ema vicAre che ke huM to jaina muni chuM. upasarga ane pariSadane sahana karavA te mAro dharma che. kemake huM jaina muni chuM. ema eka vikalpanA Azraye, maMda kaSAyanA vikalpanA Azraye tIvra kaSAyamAM jatA aTake che. A bAhya tyAganI mithyAtvanI sthiti hoya che.. jyAre samyakatva avasthAmAM ema nathI. tyAM to huM muni paNa nathI ne zrAvake paNa nathI. " patto na mo' huM to jJAyakabhAva chuM. mAre ane udayane kaI levA devA nathI, bhinna bhinna chuM. udayanI sAthe mAre koI saMbaMdha nathI. huM to anaudaya svarUpa chuM ane huM anaudaya bhAvamAM rahuM e ja mAro dharma che. mumukSu - evo vikalpa paNa nathI. pUjya bhAIzrI - evo vikalpa nathI, sahaja ja che, evuM pariNamana sahaja che. vikalpa hoya topaNa ThIka, na hoya topaNa ThIka. pariNamana bane vakhate sahaja che. koI vakhata vikalpa UThe paNa, na ja UThe evuM kAMI nathI. na hoya to paNa ene Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-330 231 pariNamana sahaja che. eTale eka damana kare che eka zamana kare che. Automatic ja e prakRtionuM zamana thaI jAya che. ema bAhya tyAgamAM jJAnadazA ane ajJAnadazAmAM ghaNuM aMtara che. e vicAra karavAnI tamArI bhUmikA che. ane te bhUmikA guNasthAnaka) vicAravAthI koI prakAre tamane yathArtha dhIraja AvavAno saMbhava che. eno vicAra karazo eTale thoDI dhIraja-vyathArtha dhIraja Avaze. pAchI khoTI dhIraja Ave ema paNa nahi, khoTI utAvaLa thAya ema paNa nahi. A eka evuM kArya che jema dukAnadAra mANasa vepAra kare che to gharAkane potAnA bhAve ApavuM che ane chatAM ene evI rIte nathI kahevuM ke e cAlato thaI jAya. ene evI rIte samajAve che ane chatAM pelAne joIe che e bhAve nathI Apato, potAnA bhAve Ape che ke meM ATaluM nakkI karyuM che, AthI nIcA bhAve to A mAla mAre veMcAya nahIM evuM aMdara nakkI kareluM che. to game te yukti-prayukti kare, game te bolavAmAM samajAve, game te prakAranI ene Salesmanship kare paNa ene kharAba na lAgavuM joIe chatAM ene bhAva pUro ja levo che. baMne rIte kAma kare che ke nathI karatA ? to pelo ema kahe ke tamAro bhAva barAbara che, mAro eka rUpiyo ja ocho lyo. to kahe nahi, bhAva to eTalo ja laIza. eka rUpiyo nahi, doDha rUpiyAnI cA pIvaDAvI dauM tamane. paNa bhAvamAM cArA AnA paNa ochA nahi lauM. banne bAjuthI khoTI utAvaLa paNa thavI joIe, khoTI dhIraja paNa nahi thavI joIe. evuM sUkSma pariNamana ahIMyAM paNa hoya che, samyakdarzana pahelAM A badho viveka Ave che. koI paNa prakAre pote kaMI manamAM saMkahyuM hoya ke AvI dazAmAM AvIe athavA AvA prakAranuM dhyAna karIe, to samyakatvanI prApti thAya, to te saMkalpeluM prAya (jJAnInuM svarUpa samajAye) khoTuM che ema jaNAya che." have mumukSunI bhUmikAmAM eka A prakAranI aMdara paNa keTalAka jIvo Ave che. te evI rIte vicAra kare che ke amuka dazAmAM ApaNe AvIe, ene kRtrimatA Ave che. athavA amuka rIte ekAMtamAM besIne dhyAna karIe, nirvikalpa svarUpanuM dhyAna karIe ema saMkalpa-vikalpa, kalpanA kare che ane ema karatAM samyakatvanI prApti thaze evuM vicAre che. kahe che ke e prAya khoTuM che ema jaNAya che. e kyAre khoTuM jaNAya che ? ke koI jJAnI e viSayanI Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 cajahRdaya bhAga-5 aMdara spaSTIkaraNa Ape che tyAre ene jJAnInuM svarUpa paNa samajAya che ke sahajapaNe puruSArthanI gati ane puruSArthanI sthiti kevI hoya che e paNa ene samajAya che ane tyAre ene potAnI kalpanA che e kalpita vicAra che evuM lAge che. sahajapaNe pote e mArganI aMdara AgaLa nathI vadhato evuM ene samajAya che. eTale je A mumukSa che ane e prakAramAMthI paNa bacAve che ke kyAMya paNa tame dhyAna karavA saMbaMdhInI kalpanAmAM nahi caDI jatA. dhyAna karIe ane anubhava laI laIe, dhyAna karIe ane anubhava laI laIe evI rIte vicAramAM nahi AvatA. mumukSu :- yathArtha samajaNa lIdhA vagara saMtoSa pakaDI le. pUjya bhAIzrI - hA. emAM zuM thAya che ke kSayopazamamAM AtmA kevo che e samajAyuM hoya che ke AtmA jJAnasvarUpa che. anaMta jJAna, anaMta AnaMda Adi anaMta guNanuM svarUpa che. have e vAta to samajANI ke AtmA jJAnAnaMda svarUpa che. have mAre emAM sthira thavuM che. have A eka samyakatvano koI vicitra prakAra kaho, alaukika prakAra kaho, AzcaryakArI prakAra kaho to evo che ke paryAyanA kartutvanA nAzamAM enI utpatti thAya che. samyaktvanI utpatti kyAre thAya che ? ke jyAre jIvane payayanuM kartutva na rahe to thAya. nirNaya karIne dhyAna karavA je bese ke mAre samyagdarzana prApta karavuM che mATe huM ekAgratAno prayatna karavA mATe, puruSArtha karavA mATe ekAMtamAM besIne svarUpa vicAraNA ane dhyAna karuM. svarUpanA vicAra karyuM ane e vicAra karatAM karatAM svarUpadhyAnamAM huM AvuM. have enI aMdara bhUla zuM thaI ? ApaNe vicArIe to. bhUla e thaI ke je paryAyanA kartutvano ja sadaMtara nAza karavAno che e ja paryAyanuM kartatva laIne beTho ke huM Ama karuM. huM Ama karuM... huM Ama karuM... huM Ama kare. paryAyabuddhi, paryAyanA kartutvabuddhimAM e vAta lIdhI che. puruSArthanA bahAne paNa. puruSArthanA bahAne puruSArtha karuM, dhyAna karuM enA bahAne paNa paryAyanA kartRtvamAM je jIva Ave che e e vakhate darzanamohane tIvra kare che, darzanamohane vadhAre che. eTale paryAya uparathI lakSa ja UDI jAya tyAre svarUpadhyAna thAya che ane evuM svarUpa lakSamAM Ave tyAre ja paryAya uparathI lakSa UDe che evI je sahaja paristhita che e paristhitanA ajJAnamAM kRtrimatAe koI dhyAna ane ekAgratA karavA mATe prayatna kare che e khoTuM Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-330 233 che. evuM jJAnIpuruSanuM, sapuruSanuM svarUpa samajAya, enA samAgamathI e vAta samajAya tyAre ene khabara paDe che. nahitara ene e vAtanI khabara paNa paDatI nathI ke UlaTAnuM huM mithyAtva daDha karI jaIza, darzanamohane vadhArIza, paryAyanA kartutva uparanuM jora vadhI jaze. | mumukSu :- paryAyanuM kartRtva paNa nathI ane pAchuM dhyAna karanArI paryAya che ane chatAM paryAyamAM kartutva nathI. AvuM kyAMya nathI. pUjya bhAIzrI :- jainadarzananI viziSTatA A eka jagyAe che ke koIpaNa jIva jyAre dharmanA kSetramAM praveza kare che tyAre eno paryAyapradhAna vicAra hoya che ke mArAmAM duHkha che, avaguNa che, doSa che e mAre TALavA joIe. saddaguNa mAre pragaTa karavA joIe, sadguNathI utpannathI thatuM sukha mAre pragaTa karavuM joIe. nirdoSatA ane zaddhi e mAro dharma che. Ama paryAyapradhAna vicArathI praveza pAmelA jIvana paryAyanuM lakSa ja choDAvI de. evI ja koI mArganI paristhiti che ke enuM lakSa ja choDAvI de ane tyAre e sAcI vidhimAM praveza kare. to e kyAre thAya ? ke svarUpa nizcaya thAya, svarUpanI oLakhANa thAya, svarUpano pratibhAsa thAya, jevuM svarUpa che evuM ene sIdhuM lakSagocara thAya rAganI ADa vinA, rAganI pradhAnatA choDIne mukhyatA choDIne sIdhuM jJAnanI pradhAnatAmAM jJAnasvabhAvano nizcaya thAya to ja ene sAmarthya pakaDAya, sAmarthya pakaDAya, to ja ene vartamAna astitvarUpe pakaDAya ane to ja enuM paryAya uparanuM lakSa phare. nahitara anAdinuM paryAya uparanuM lakSa chUTatuM nathI, chUTavuM bahu muzkela che. mumukSu :- paryAya dvavyanuM lakSa kare che. pUjya bhAIzrI - potAnuM lakSa choDIne. payaya dravyanuM lakSa kare che, potAnuM lakSa choDIne. mumukSu - mAre pUchavuM hatuM ke to pachI saMsArane choDanAra koNa ? pUjya bhAIzrI - evI vAta che jarA. bIjuM emAM zuM che ? bahu sahaja ane svabhAvika. Ama aTapaTuM lAge paNa bahu sahaja ane svabhAvika emAM e vAta che ke AtmAnuM je mULa svarUpa lakSagocara thAya che e svarUpa ja evuM koI adbhuta ane asAdhAraNa AzcaryakArI che ke yathArthapaNe e lakSamAM AvatA enA sivAyanuM badhuM bhUlI ja javAya, lakSamAMthI chUTI ja jAya. A eka sahajatA che A viSayanI. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 rAjahRdaya bhAga-5 mumukSu :- A to dravyaparyAya vaccenI cokhavaTa... pUjya bhAIzrI :- je gaNo e paNa paristhiti A che. jyAre potAne potAno mULasvarUpano pratibhAsa Ave che e svarUpa paramezvarapada eTaluM mahAna che ! "gurudeva' kahetAne traNa lokano nAtha cho tuM.' enA lakSamAM badhuM ja lakSa chUTI jAya. AkhA jagatanuM lakSa chUTI jAya ema nahi, potAnI paryAya suddhAnuM lakSa chUTI jAya. mumukSu - paryAya pote potAne bhUlI jAya. pUjya bhAIzrI :- bhUlI jAya. eTale to emaNe bhAgavatano dRgaMta parAbhaktino lIdho che. gopAMganAno je daSThata lIdho che e emaNe A vRttino dRSTAMta lIdho che ke gopAMganA che e bhUlI jAya che ke huM koNa chuM ane zuM karavA nIkaLI chuM? bharabajAre mAkhaNa levAne badale mAdhava lyo ema kahe che. ane strI sahaja je ene lajjA Adi hoya che e badhuM chUTI jAya che, ene khabara nathI rahetI. jyAre zrIkRSNane jue che tyAre ene kAMI khabara nathI rahetI ke mArA kapaDAM aMga upara ThIka che ke nahi ? phalANuM ThIka che ke nahi ? kAMI khyAla nathI raheto, badhuM bhUlI jAya che. to. e zuM batAve che ? ke potAnuM bhAna bhUle che. ema svarUpa evuM che ke je svarUpane je jJAna lakSamAM lya che e jJAnanI coMTa evI che, jJAna upara e svarUpanI coMTa evI che ke paryAyanA pheraphArono je prakAra che e badho lakSamAMthI chUTI jAya che. kyAMya lakSa nathI rahetuM. mumukSu :- A vAta upara "sogAnIjIe bahu jora ApyuM che. pUjya bhAIzrI :- hA, emaNe ghaNuM jora ApyuM che. e dravyadRSTino viSaya ja evo che. mumukSu - emanA jeTaluM jora bIje kayAMya dekhAtuM nathI. emaNe jeTaluM jora ApyuM che... pUjya bhAIzrI - emAM zuM che e jAtano prakAra ja evo hato. emano upADa evo hato. kemake satsaMga na maLyo, satsaMganI cAhanA hovA chatA satsaMga na maLyo ane koI honahArane hisAbe gaNo ke game tema paNa ekale hAthe ghaNuM kAma karyuM! ghaNuM kAma karyuM ekalA hAthe !ekAvatArI thaI gayA eTale ghaNuM kAma karyuM ne ! pariNati bahu jamAvelI. emanA sahavAsamAM rahyA hoya to e khyAla Avato hato. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-330 235 pariNati bahu jamAvelI, ghaNI jamAvelI. e pariNatino jo paricaya thAya to UchaLI javAya evo e viSaya hato. eTalI badhI aMdarathI khUba jamAvaTa karelI. asAdhAraNa ! emaNe ghaNuM kAma karyuM. eTale emanI je vANI hatI e dazA pramANe nIkaLatI hatI. dazA pramANe nIkaLatI hatI eTale e sAme nahotA jotA ke Ane avaLuM paDaze ke savaLuM paDaze. eTaluM badhuM e bAbatamAM lakSa ochuM hatuM. mumukSu :- zubhabhAva upara ghaNA prahAra karyA che. - pUjya bhAIzrI - hA, ghaNA prahAra karyA che. zubhabhAva upara zuM zuddhabhAva upara paNa prahAra karyA che ! samyakdarzana huA, anubhava huA mata dekha. ema karIne kahyuM che). anubhava huA yA nahIM huA, mata dekha. e tuM jo nahi. enI sAme na jo. kemake dRSTi to svIkAratI ja nathI ne! jene samyaphazraddhA kahIe chIe, jene samyakdarzana kahIe chIe e to koI avasthAne svIkAratI ja nathI, kabUlatI ja nathI, mAnatI ja nathI ne. e to eka pUraNa paramAtmA sivAya koIne mAnatI ja nathI. evI jabarajasta enI udaDatA che ke kevaLajJAna bAjumAM thAya to nahi ne, ene nathI mAnatI. dRSTi ene mAnatI nathI, svIkAratI nathI, viSaya karatI nathI, sAmuM jotI nathI. mumukSu - dareka jJAnIone sarakhuM jora nathI hotuM. pUjya bhAIzrI :- e to tIvratA maMdatA hoya ne. mokSamArgI jIvone tIvratA maMdatA hoya che paNa dRSTimAM phera nathI hoto. dRSTimAM phera nathI hoto, abhiprAyamAM phera nathI hoto, jJAnamAM phera nathI hoto. puruSArthamAM phera hoya che. mumukSu :- jenI kAMI kimata nathI. pUjya bhAIzrI :- hA, e to nagaNya viSaya che, e koI gaNatarI karavAno viSaya nathI. bIjuM mumukSue to koI jJAnIonI sarakhAmaNI karavAno adhikAra paNa nathI. kemake ene to hajI jJAnInI pariNati ja pakaDAtI nathI, to enI vaLI sarakhAmaNImAM kyAM paDe ? e enA adhikAra bahArano viSaya che. eTale e carcA nahi karavI joIe. yathArtha bodha eTale zuM teno vicAra karI, aneka vAra vicAra karI, potAnI kalpanA nivRtta karavAnuM jJAnIoe kahyuM che. svarUpano yathArtha bodha zuM teno vicAra karI. teno aneka vAra eTale sArI rIte vicAra karI, yathArthapaNe vicAra karI kRtrimatA, Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 gujahRdaya bhAga-5 badhI ja anyathA kalpanA nivRtta karavAnuM jJAnIoe kahyuM che. yathArtha svarUpano bodha zuM ? svarUpane lakSamAM levuM eTale zuM ? e upara badhuM yathArtha utpanna thAya che ane nahitara kyAMya ne kyAMya pote kalpanA kare che ke Ama karuM, huM AvI rIte karuM, huM AvI rIte karuM, huM Ama kAma karuM. adhyAtmasAranuM vAMcana, zravaNa cAle che te sAruM che.' adhyAtmasAra' nAmano koI graMtha che, pote vAMce che evuM jaNAvyuM haze. to kahe (che), bhale tame vAMco cho e ThIka che. tema chatAM aneka vAra graMtha vAMcavAnI ciMtA nahIM.' athavA ghaNuM vAMcana karavuM ke ghaNuM sAMbhaLavuM e abhiprAya nahi paNa koIpaNa prakAre koI prakAre tenuM anuprekSaNa dIrghakALa sudhI rahyA kare ema karavuM yogya che.' kevuM mArgadarzana (che) ! eka eka pagale keTaluM mArgadarzana Ape che ! zAstra bhale tame vAMco ke sAMbhaLo e to jJAna prAptinuM judI judI indriyonuM mAdhyama che. ekamAM cakSu indriyano upayoga kAma kare che to ekamAM karmendriyano upayoga kAma kare che. paNa e vadhAre vAMco, vadhAre sAMbhaLo e jarUrI nathI, enuM anuprekSaNa vadhAre kALa rahe te jarUrI che. anuprekSaNa eTale bhAvanA. juo ! bhAvanA upara AvyA. bAra bhAvanA ApaNe kahIe chIe ne ! bAra bhAvanA. e bAra bhAvanAne bAra anuprekSA paNa kahevAmAM Ave che. 'kArtikeyasvAmIe' bArasa aNupekhkhA-bAra anuprekSA kahI che ne ? anuprekSA eTale bhAvanA. prekSa, pariprekSa nathI kahetA ? A prekSaka thAya che mANasa. jonAra-anusarIne jonAra. e bhAvanA, eno rUDhi artha utAryo che bhAvanA. ene anuprekSA kahe che. mumukSu :- prekSaka uparathI prekSA. pUjya bhAIzrI :- hA, mULa zabda e che. enA uparathI prekSA paryAyane lIdhI. prekSaka puruSa lIdho. prekSA enI paryAya lIdhI. anuprekSA eTale anusarIne e jJAnanI prekSA thavI te. vAraMvAra jJAna enA upara jAya e bhAvanA hoya to ja jAya. eTale e satpuruSonI AzA che ema kaho ke upadeza che ema kaho ke zAstra vAMcavuM ke zAstra sAMbhaLavuM to bhAvanAmAM rahIne, bhAvanAmAM AvIne bhAvanAsahita e adhyayana thavuM joIe. jo bhAvanAsahita thAya to e prakriyA pUrI thayA pachI e laMbAya. nahitara ApaNe jema prazna cAle che ke ahIM to sAMbhaLIe chIe ane sAruM lAge che pAchA Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka330 237 bahAra nIkaLyA pachI bhUlI jaIe chIe. e paristhiti kema thAya che ? ke ahIMyAM sAruM lAge che ane pachI vistRta thaI jAya che. kAmamAM paDI jaIe chIe mATe vistRta thaI jAya che ema nathI, bhAvanA nathI mATe vismRti thAya che. ema che. mumukSu :- jJAna hAjara rahevuM joIe. pUjya bhAIzrI :- hAjara rahevuM joIe. bhAvanA hoya to hAjara rahe nahitara gerahAjara thaI jAya. e to viSaya cAle che. potAnI bhAvanA hoya to hAjara rahe, bhAvanA na hoya to chUTI jAya. sAMbhaLeluM, vAMceluM, vicAreluM badhuM chUTI jAya che. mumukSu :- jJAna to hAjara rahe che paNa bIje ThekANe hAjara rahe che. pUjya bhAIzrI :- jJAnano nAza thato paNa kyAMyanA kyAMya pahoMcI jAya che. athavA je te udayanA kAryonI aMda2 tanmaya thaIne pravarte che. e to ene yogya nathI. e enI bhAvanAnI khAmI batAve che. eTale kahyuM ke adhyAtmasAra' nuM vAMcana, zravaNa cAle che te sAruM che.' vAMce paNa che ane zravaNa paNa banne cAle che ema kahe che. koI bhegA thaIne vAMcatA haze to zravaNa karatA haze, te sAruM che. aneka vAra graMtha veMcAvAnI ciMtA nahIM...' eTale e abhiprAya nahi pakaDatA. ghaNuM vAMcavuM, aneka vAra vAMcavuM ema nahi. paNa koI prakAre tenuM anuprekSaNa dIrghakALa sudhI rahyA kare ema karavuM yogya che.' mumukSu :- A bAjunuM mUlya hoya to Take nahitara pariNamana bIjI bAju cAlI jAya che. eTale pachI vAMcana, zravaNanuM AlaMbana le ne ! pUjya bhAIzrI :- e ThIka che paNa e Teva nahi paDavI joIe. jyAM sudhI bhAvanAmAM na avAya tyAM sudhI bhAvanAnI utpatti arthe thavuM joIe. eTale khya.la e hovo joIe. vicAramAM, samajaNamAM e khyAla hovo joIe ke mArI bhAvanA keLavavA mATe huM A vAMcuM chuM. phakta mAro upayoga phlANe lAgI jAya che ene choDAvavA mATe vAMcuM chuM eTalo abhiprAya nahi hovo joIe. jo bhAvanA na keLavAya to vaLI pAchI e ja paristhiti thaze ane saMyogo to keTalA potAnA kAbUmAM che ? nivRtti hoya to mANasa vAMcavA bese ke sAMbhaLavA bese, paNa koInI udayanI paristhiti ja evI hoya ke jemAM nivRtti na hoya to zuM kare e ? eNe zuM karavuM ? athavA tamAre kAma AvI paDyuM, nivRttivALAne koI prasaMga AvI paDyo. ene kAMI pUrvakarmano Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 rAjahRdaya bhAga-5 prasaMga nahi Ave koI ? ene koI pravRttivALo prasaMga AvI paDyo. cAlo bhAI phalANA tamArA bhAIne tyAM phalANuM kAma che ne tamane bolAvyA che. zuM karaze? nA. pADaze ? cAlo, tamArA pitAjI bolAvavA AvyA che. sAmethI koI AvI caDe lyo, bhAI ! tamAruM kAma che eTale A kAme Avyo chuM. zuM kare ? ene ema kahe ke tuM cAlyo jA. zuM kare? bahAranA prasaMgo to kaMI potAnA kAbUno viSaya nathI, Control no viSaya nathI. AdhIna nathI koI. to bhAvanA hoya to cAlu rahe. bhAvanA na hoya to je te prasaMgamAM tanmaya thaI jAya. ' eTale nivRttimAM paNa adhyayana hoya tyAre enuM dIrgha kALa sudhI enuM anuprekSaNa thavuM joIe e vAta lakSamAM hovI joIe. e to kahe che. ahIMyAM ke tame vAMco cho, sAMbhaLo cho ThIka vAta che. vadhAre vAra vAMcavAnI, vadhAre samaya vAMcavuM, sAMbhaLavuM evI ciMtA karavAnI jarUra nathI. evuM lakSa doDAvavAnI jarUra nathI, e abhiprAyamAM rahevAnI jarUra nathI. enuM anuprekSaNa dIrgha kALa sudhI rahe ema thavuM joIe. nahitara to zuM che ke Mechanically je tame karazo te karI lezo ke Aje vAMcI lyo, A nakkI karyuM ke bhAI ATalo TAIma vAMcavuM. ATalo TAIma to svAdhyAya karavo che. ema nahi. enuM anuprekSaNa cAlavuM joIe. pachI game te kAma karato hoya. mumukSu - jyAM bhUla karIe chIe e ja vAta karI che. pUjya bhAIzrI - mArgadarzana to ajoDa mArgadarzana ApyuM che ! mumukSu :- vAMcatAnI sAthe ja lAge ke ApaNe ahIMyAM bhUla karIe chIe. pUjya bhAIzrI :- evuM ja che. eka eka jagyAe keTalA seMkaDo paDakhethI A patromAM mArgadarzana ApyuM che. paramArtha prApta thavA viSe koI paNa prakAranuM AkuLavyAkuLapaNuM rAkhavuM thavuM- tene darzanapariSaha kahyo che. juo ! A darzanapariSahano artha karyo ke paramArtha prApta thavA viSe koI paNa prakAranuM AkuLavyAkuLapaNuM rAkhavuM-thavuM...." ke mAre prApti karavI ja che nahitara ene AkuLatA thaI jAya. aprAptimAM ene AkuLatA thAya. duHkha thAya tene darzanapariSaha kahyo che. ane e pariSaha utpana thAya te to sukhakAraka che. e sAro che, yogya che, thavo joIe. e sthitimAM na Ave topaNa AgaLa samIpa nahi jAya ane e sthitimAM Ave to te yogya che. paNa jo te dhIrajathI Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka 330 239 te vedAya to...' AkuLatA thavI joIe ane dhIraja rahevI joIe, ema kahe che. banne bAjuthI ghaDe che. jo dhIrajathI te vedAya to temAMthI darzananI utpatti thavAno saMbhava thAya che.' enAthI samyakdarzananI utpatti thavAno saMbhava thAya che. jo darzanapariSahamAM jIva Ave ane dhIrajathI vede to e samyakdarzana prApta kare. jo darzanapariSahamAM Ave ja nahi to samyakdarzana prApta kare nahi. jo darzanapariSahamAM Ave ane adhIrajathI vede to paNa samyagdarzana prApta kare nahi, ema che. evI vAta che jarA. mumukSunI bhUmikAmAM A badhA prakAra sUkSma che. mumukSu :- bahenazrI' e A ja vAta lIdhI che, kyAMka bola che. pUjya bhAIzrI :che, che. muMjhAvuM nahi, khedAvuM nahi, muMjhAvuM nahi, mati mUMDhAI jAya evI mUMjhavaNa na thavI joIe. mUMjhavaNa to tane thaze paNa chatAM paNa mati sUMDhAI jAya evI mUMjhavaNa na thavI joIe. 'vacanAmRta' mAM e vAta Ave che. barAbara che, e e ja vAta che. mumukSu :- manamAM evo bhAva thAya che ke ekasAthe be kAma kevI rIte thAya. pUjya bhAIzrI :- eno artha zuM che ke ruci nathI eTalI. je kAma karavuM che enI bhAvanA ane ruci nathI. bhAvanA ane ruci sAthe rahe che. nahitara to be kAma mANasa aneka jAtanA aneka rIte kare che. nathI karatA kAMI mANasa cAlato hoya to ghaNA vicAra nathI karato ? to cAle che tyAre kAMI khADAmAM paga mUkI de che ? ke moTara sAthe bhaTakAI jAya che ? ke mANaso sAthe bhaTakAto cAle che ? barAbara cAle che. potAne Traffic thI tAravato jAya che ane cAlato jAya che ane vicAra duniyAbharanA kare che ke nahi ?. prazna :- e rIte AmAM zuM karavuM ? samAdhAna :- jarUriyAta. rucine jarUriyAta sAthe sIdho saMbaMdha che. to khAtA, pItA, UThatA, besatA jarUriyAtanA viSayano vicAra kare che ke nahi mANasa ? jenI jarUriyAta lAge, je sukhanuM kAraNa lAgyuM hoya eno vicAra kare che ke nahi mANasa ? ke nathI karato ? be kAma thAya che ke nathI thatA ? eTale eno artha ja e che ke potAne rucimAM jarUriyAta lAgI hoya, bhAvanA utpanna thaI hoya to cAlaze, saheje cAlaze. ane nahitara nahi cAle. jarUriyAta nathI lAgI to vicAra kare ke enI Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 rAjahadaya bhAga-5 jarUriyAta nathI lAgI ane bIjI jarUriyAta lAgI che. to e to anaMta kALathI ema karyA ja karyuM che eNe. eka paramANu enuM thayuM nathI. enI jarUriyAtamAM to aneka padArthonI jarUriyAta icchI che paNa eka paramANu eno thayo nathI. have potAmAM ja raheluM je anaMta jJAna ane anaMta sukha ane anaMta zAMti enI jarUriyAta kema nathI ? enuM maMthana kare, potAnI vicAraNA kare to nukasAna ane naphAnI barAbara samajaNa thAya evuM che, ane samajaNa thAya e prakAre valaNa UbhuM thayA vinA rahe nahi. yathArtha samajaNamAM samajaNa anusAra pariNAmanuM valaNa thavuM e to saheja vAta che, karavuM nathI paDatuM pachI. svAdhyAya paNa enA mATe ja che. samajaNa yathArtha karavA mATe to svAdhyAya che. mumukSu :- eka kalAkano samaya kADhI emAM vAMcIe pachI pAchA pravRttimAM jaIe eTale... pUjya bhAIzrI - eka kalAkano samaya kADhIne vAMcIe emAM e khyAla hovo joIe ke evI bhAvanAthI A mAruM vAMcana thavuM joIe ke jenuM laMbANa cAle pachI, enuM anuprekSaNa cAle pachI. game te udaya zarU thAya topaNa enI anuprekSA na chUTe. e ene svAdhyAya karatI vakhate ja lakSamAM hovuM joIe. to emAM e rasa laI zakaze. nahitara to pariNAma lukhA thaI jaze. emAMthI zuSkajJAnanI utpatti thaze. svAdhyAya karanAranA be pariNAma thAya che. koI zuSkajJAnI paNa thaI jAya che ke nahi? ke nathI thatA ? zuSkajJAnI zuM karavA thaI jAya che ke je bhAvanA vihIna pariNAme svAdhyAya kare che e zuSkazAnI thAya che. bhAvanA UDI jAya che. eTalA mATe to "vacanAmRta' mAM "bahenazrI e eka bIjI vAta karI che ke mumukSanuM hRdaya to bhIMjAyeluM rahevuM joIe. e bhAvanAthI bhIMjAyeluM rahevuM joIe ema vAta che. have enuM bhAvanAthI bhIMjAyeluM hRdaya na hoya to enuM vAMcana che e zuSkajJAnamAM avazya laI jaze. mumukSu - aDadho divasa rajA hatI to vAMcavuM nathI gamatuM. TAIma na hoya tyAre ema thAya ke TAima nathI, jyAre TAima hoya tyAre ema thAya ke pUjya bhAIzrI :- eTale jarUriyAta keTalI che ? ruci keTalI che ? bhAvanA keTalI che? e tapAsavuM joIe ane eno naphA-nukasAna samajAvo joIe, eno lAbha Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-330 241 nukasAna ene potAne potAnA khyAlamAM Avavo joIe. to phera paDe nahitara phera na paDe. "tame darzanapariSaha mAM koI paNa prakAre varto cho, ema jo tamane lAgatuM hoya to te dhIrajathI veDavA yogya che; ema upadeza che. darzanapariSaha' mAM tame prAye cho ema ame jANIe chIe. khAsa eTalA mATe A badhI carcA karI che ke enI yogyatAno khyAla Avyo che. amuka lAyaka jIvo emanA paricayamAM hatA.. koI paNa prakAranI AkuLatA vinA vairAgyabhAvanAe, vItarAgabhAve, jJAnI viSa paramabhaktibhAve sanzAstrAdika ane satsaMgano paricaya karavo hAla to yogya che. juo ! ATalI lAinadorI ApI ke je sthitimAM tame cho emAM AkuLatA vinA vairAgyabhAvanAe eTale nIrasa pariNAme-udayanI aMdara nIrasa pariNAma thAya. rAgadveSa eTale iSTa-aniSTapaNAnI kalpanA chUTe te prakAre ane jJAnI viSe paramabhaktibhAve ane atyaMta atyaMta jJAnI pratyenI bhakti sahita sAAstrAdika ane satsaMgano paricaya karavo hAla to yogya che. A tamane yogya che. - jJAnIne viSe atyaMta bhakti karatA kadAca koI bIjA jIvane game te prakAranA pariNAma thAva-lAbhanA, nukasAnanA, rAganA, dveSanA, mAyAnA game te prakAranA (thAya) enuM durlakSa karavuM. jene je thAya tene eno hisAbakitAba che athavA ene e mubAraka che athavA enI javAbadArI enI che. mArA lAbhano viSaya to A che. potAno lAbha samajavAno che. potAno lAbha pote laI levo e prakAre vicAravAnuM hoya che. e rIte sanzAstrAdika ane satsaMga A prakAre karavA. juo ! A traNa bola, lIdhA. pachI vAMdho nathI, pachI te sahisalAmata cho. nahitara emAM jeTalo phera paDe eTalI salAmatI ochI che. koI paNa prakAranI paramArtha saMbaMdhe. samaya thaI gayo che eTale pachI laIza. ahIMyAM satsaMga ane sAstrano paricaya karavAnI sUcanAmAM paNa sAthe sAthe mArgadarzana lIdhuM che. vizeSa bIjI paNa kalpanAthI nivRtta thavA mATe e viSayanuM vadhAre mArgadarzana che. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ und tA. 29-11-1989, pravacana naM. 94 patrAMka - 330 ane 331 b zrImad rAjacaMdra' graMtha. patrAMka 330 cAle che. pAnuM 318 trIjI lITI. zAstra adhyayana ane satsaMga vairAgya bhAvanAthI jJAnI viSenI paramabhakti sahita karavA yogya che-eTaluM mArgadarzana ApyA pachI dhyAnano je khulAso karyo hato ke manamAM saMkalpa karyo hoya ke AvA prakAranuM dhyAna karIe e viSayamAM thoDo vadhAre khulAso kare che. lakhanAranA patramAMthI koI vAta cAlI lAge che eTale spaSTIkaraNa ApyuM che. koIpaNa prakAranI paramArtha saMbaMdha manathI karelA saMkalpa pramANe icchA karavI. nahije parama tatvanA darzana karavA che ene ahIMyAM paramArtha kahe che. artha nAma padArtha. paramArtha eTale paramapadArtha. paramapadArthanA saMbaMdhamAM manathI amuka kalpanA karIne icchA na karavI ke mane AvuM darzana thAya to sAruM, mane AvuM darzana thAya to sAruM), Ama dekhAya to sAruM. mane AvuM dekhAya to sAruM ema. ' arthAtu kaMI paNa prakAranA divyatejayukta padArtho ityAdi dekhAvA vagerenI icchA, manakalpita dhyAnAdi e sarva saMkalpanI jema bane tema nivRtti karavI.' eTale evI evI paNa koI kalpanA na karavI ke kAMI aMdara teja dekhAya, divya teja koI dekhAya jAya. lAla-pILA dekhAyane ! mANasa kalpanA kare che ke amane koI divyateja teja tejanA aMbAra jevuM dekhAya che ane e ja AtmAnuM svarUpa che. paNa jeTaluM cakSu indriyanA viSayathI AMkha kholIne ke AMkha baMdha karIne varNaguNano viSaya thAya che, varNaguNanI paryAyano viSaya thAya che, koIpaNa raMga dekhAya che e AtmAnuM svarUpa nathI. AtmA to arUpI che ene koI varNa nathI. paNa je ajANyA che, AtmAnA svarUpathI ja ajANyA che evA jIvo aneka prakAre kalpanA karI bese che. mane Ama dekhAya to Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-330 243 sAruM, mane dhyAnamAM Ama dekhAya to sAruM, koI mahAna teja dekhAya to sAruM). kemake AtmAne paNa divyatejathI evuM vizeSaNa lAgu paDe che, paNa e caitanyanuM teja che. e koI rUpI padArthane teja hoya che, sUrya-caMdrane, dIvAbattIne ke evuM koI teja AMkhathI dekhAya evuM hotuM nathI. mumukSu - A kALA, pILA dekhAya e badho cakSu indriyano viSaya che. pUjya bhAIzrI - e cakSu indriyano ja viSaya che. aMdhAruM paNa cakSu indriyano viSaya che ane ajavALuM paNa cakSu indriyano viSaya che. prazna - AMkha baMdha hoya topaNa ? samAdhAna :- topaNa e cakSu indriyano viSaya che. prazna :- manano viSaya che ? samAdhAna - hA, saMganI paMcendriyane manano viSaya to sAthe sAthe thAya ja che. koIpaNa indriyano viSaya thAya enI sAthe mana joDAya jAya che. prazna :- badhI indriyomAM ? - samAdhAna - hA, badhI indriyomAM. tamAma indriyomAM e prakAra che ke je indriyo potAno viSaya kare enI sAthe mananA pariNAma pAchA cAlu thaI jAya che. eTale A kALuM che, pILuM che, lAla che evuM je kAMI che e cakSu indriyano viSaya che, e manano viSaya nathI. pachI mane enI sAthe vizeSa vicAra karavAmAM sAthe rahe che. prazna :- mAkhI mIThAnA gAMgaDAM para bese che ane sAkaranA gAMgaDAM upara paNa bese che, e mIThuM che ke A khAruM che e kema khabara paDe che ? samAdhAna :- ene vAsathI khabara paDe che. enI je nAsikA che e bahu teja che. mumukSu :- mAkhIne to mana nathI eTale saMjJI nathI. pUjya bhAIzrI :- chatAM enI nAsikA teja che eTale iSTa-aniSTa to ene thaI ja jAya che ke A vAta mane sArI nathI ane A vAsa mane sArI che. pachI evuM nathI ke ene amuka mIThI vAsa ja sArI che. e to gaMdA padArtha upara paNa sAruM karIne besI jAya che. eTale e to jIvanI sArA-narasApaNAnI to kalpanA che. kyAM sAruM kare ? kyAM narasuM kare e to kalpanA che. mumukSu - tyAM mana vagaranI kalpanA thAya che. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 rAjahRdaya bhAga-5 pUjya bhAIzrI :- hA, thAya che. thAya che. A to manavALA prANIne (Ama thAya che ema kahevuM che). eTale to khulAso karyo. manavALA prANIne je te indriyano viSaya jJAnamAM AvatA sAthe tarata ja mananA pariNAma cAlu thaI jAya che. tarata ja enI sAthe mana joDAya che. ema. eTale dhyAnamAM divyateja vagere dekhAya che) evI paNa koI manamAM kalpanA na karavI. e paNa UMdhe mArge caDI javAno prakAra che athavA tyAM kalpanA thatAM darzanamoha tIvra thaze. zAMtasudhArasamAM kahelI bhAvanA, adhyAtmasAramAM kahelo AtmanizcayaadhikAra e pharI pharI manana karavA yogya che.' e graMtha potAnA vAMcelA lAge che eTale e saMbaMdhanI aMdara paNa pote be adhikAra, be muddA upara dhyAna kheMcyuM che ke 'zAMtasudhArasa'mAM bhAvanAno viSaya lIdho che ane adhyAtmasAra' mAM Atmanizcaya adhikAra lIdho che. adhyAtmasAra' ghaNuM karIne yazovijyajI'nuM che (te). pharI pharIne manana karavA yogya che. e benuM vizeSapaNuM mAnavuM.' e baMne graMthomAM e baMne viSaya jarA vizeSa lIdhelA che. have je AtmasiddhinA pada che e viSaya upara dhyAna kheMce che. AtmA che' ema je pramANathI jaNAya,...' eTale AtmAnuM astitva jenA dvArA grahaNa thAya. AtmA che' ema je pramANathI jaNAya, AtmA nitya che' ema je pramANathI jaNAya,..' enuM zAzvatapaNuM je pramANathI jaNAya. AtmA kartA che.' potAno pariNAmano kartA che ema je pramANathI jaNAya ane AtmA potAnA pariNAmamAM thatA bhAvono bhoktA che ema je pramANathI jaNAya, mokSa che' ema je pramANathI jaNAya, ane teno upAya che...' mokSano upAya eTale mArga che ema je pramANathI jaNAya. te vAraMvAra vicAravA yogya che.' Ama kahIne prayoja bhUta cha muddA mUkyA che. emaNe je Atmasiddhi' mAM muddA mUkyA che eno artha e che ke, e prayojanabhUta viSaya che. mumukSujIva mATe ATalo nirNaya karavo e vicArIne nirNaya karavo, oghasaMjJAe nahi paNa vicArIne nirNaya karavo. enuM pramANa lIdhuM che, darekamAM pramANa lIdhuM che. ke enuM pramANa zuM tamane lAge che ? kayA pramANathI ema lAge che ke AtmA che ? kyA pramANathI ema lAge che ke AtmA nitya che ? ema chae muddAmAM enA pramANa vicArIne vAraMvAra e cha padano vicAra karavA yogya che ane e rIte AtmAno Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-330 245 nizcaya karavA yogya che. AtmAnA svarUpano nizcaya karavA mATe A che muddA emaNe lIdhA che. have "AtmA che' emAM astitva grahaNa karavAnuM che. ke AtmA che ema kyA pramANathI jaNAya che ? to AtmA eTale koI bIjA padArthano nirNaya nathI karavo. potAno potAnA lakSe nirNaya karavo che to potAnuM astitva kyA bhAvathI grahaNa thAya che ke huM... huM... huM... huM.. huM... pada vaDe potAnuM astitva grahaNa thAya che. huM pada vaDe astitvane pakaDAya che. AtmA che enuM astitva-huM paNuM kare che, AtmA huM paNuM kare che huM huM huM huM paNAno bhAva ene thAya che e potAnI hayAtIno sUcaka bhAva che. huM chuM--e pahelo puruSa. huM chuM-mArI hayAtImAM huM chuM--ema potAnI hayAtI potAne bhAse che. potAnI sattA, potAnuM hovApaNuM potAne bhAse che to kyA pramANathI bhAse che ? ke huMpaNAno bhAva, huMpaNAno bhAva potAne anubhavagocara thAya che. huM... huM.. huM... huM paNuM thayA kare che evo je anubhava bhAva che enAthI potAnI hastI (jaNAya che) e enuM pramANa che. huMpaNAno bhAva potAne thAya che e potAnI hayAtInuM pramANa che. pramANa koI bahAra nathI gotavuM, pramANa koI zAstramAMthI nathI gotavuM. pramANa potAmAM potAnA anubhavamAM AvatA bhAvothI zodhavuM che, to ene anubhava pramANa thaze. kemake anubhavamAM AvatA bhAvo che ne ene pramANa karyA, ene mAnya karyA mATe e pramANa karavAnI, mAnya karavAnI anubhava paddhati thaI. pramANa karavuM eTale mAnya karavuM. yathArthapaNe mAnya karavuM ane pramANa kahe che. mumukSu :- paramAM huM paNuM thAya cheeTale huM paNuM to kare ja che. pUjya bhAIzrI :- paNuM to kare ja che eTale potAnuM huM paNuM che ke nahi? atyAre sAmAnya e vAta levI che. mumukSu - kAle evI vAta hatI ke ajJAnIne paNa ... pUjya bhAIzrI :- hA, ke pote che. AtmA tarIke pote che. enuM kAraNa ke AtmA pote huM chuM evo bhAva ene anubhavagocara thAya che. potAne huM chuM evo bhAva anubhavagocara thAya che. "AtmasiddhimAM to emaNe pote e vAta dAMta sahita samajAvI che. have "AtmA nitya che' to AtmA nitya che evuM kyA pramANathI samajAya che? Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 cajahRdaya bhAga-5 ke bALakapaNe paNa huM hato, yuvAnapaNe paNa huM hato ane have ethI AgaLa yuvAvasthA pachI paNa vRddhAvasthAmAM paNa huM ja chuM. ema pratyabhijJAnanuM kAraNa, je bhinna bhinna avasthAmAM pote ja rahelo che, evuM je jJAna thAya che e enI nityatAne sAbita nityatA kyAMthI nakkI thAya che? jo Akho padArtha badalI jato hoya to bALakapaNe koI bIjo hato ? ke nahi. bALakapaNe huM ja hato. yuvAnapaNe paNa huM ja hato. to pahelAM je jJAnamAM AvatuM hatuM e atyAre jJAnamAM Ave che e pratyabhijJAnanuM je kAraNa viSaya thAya che e pratyabhijJAna pote sAbita kare che ke AtmA nitya che. kAle eka cIja joI hatI e ja cIjane Aje meM pharI joI. to huM to teno te rahyo tyAre joI ke huM badalAI gayo tyAre joI ? barAbara ! teno te padArtha che. ema AtmA nitya che e kyA pramANathI jaNAya che ke pratyabhijJAnanA pramANathI jaNAya che). prazna :- kAle je cIja joI e Aje joI emAM thoDuMka ene vadhAre vizeSa na dekhAya ? samAdhAna :- ahIMyAM vAta eTalI ja che ke e jonAra Ino e ke bIjo ? mumukSu :- jonAra Ino I che. pUjya bhAIzrI - basa. to eno e che e e ema batAve che ke e saLaMga TakI rahyo che. saLaMga TarkI rahyo che eno artha ke enI nityatA che. A to sthaLa vicArathI laIe chIe, e ja vAtane sUkSma vicArathI ema laI zakAya ke mArAmAMthI mAruM jJAna sadAya pravAhita rIte pragaTa thayA ja kare che. jJAnano pragaTa pravAha cAlu ne cAlu rahe che, e mArAmAMthI mAro je pravAha je sadAya cAlu rahe che, aviratapaNe cAlu rahe che, baMdha na thAya e rIte cAlu rahe che e ema batAve che ke jJAnasvabhAvI huM sadAya chuM. huM zAzvata jJAnasvabhAvI chuM. huM chuM eTaluM nahi paNa huM zAzvata jJAnasvabhAvI chuM ema emAMthI siddha thAya che. 'samayasAramAM e vAta lIdhI che. bhagavAna AtmA, bhagavAna AtmA e 3132 gAthAthI karatA Ave che. 32 gAthAnI TIkA che. kevo che te jJAna svabhAva ? A samasta loka upara tarato,... eTale AkhA lokathI judo. lokane jANanAra lokathI Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-330 247 judo che, lokamAM bhaLI jato nathI. pratyakSa udyotapaNAthI sadAya aMtaraMgamAM prakAzamAna..." aMtaraMgamAM jovAmAM Ave to eno pratyakSa udyota che. cAlu ne cAlu ja eno-prakAzano pravAha rahe che. jJAnano prakAzano pravAha kyAre paNa baMdha thato nathI. e pratyakSa che. "avinAzI,..." AnA uparathI avinAzI zabda lIdho che. pote zAzvata che, avinAzI che eTale ke nitya che. ane potAthI ja siddha..." che. arthAtu paramArtha sat..." che ene koI sAbita karavA javuM paDe evuM nathI, svayaMsiddha che. evo bhagavAna jJAnasvabhAva che." evo jJAnasvabhAva che ema na kahetAM evo bhagavAna jJAnasvabhAva che (ema kahyuM). ema pote potAnA jJAnasvabhAvane potAnA avalaMbananA baLathI jANe, bhedajJAnanA baLathI jANe tyAre e mohane jItI zake che. ahIMyAM prakaraNa e cAle che ke tyAre e mohane jItI zake che. - jayacaMdajI' e (28) zlokano bhAvArtha bahu sAro lIdho che. 28 no bhAvArtha che. "nizcaya vyavahAranA vibhAga vaDe AtmAno ane parano atyaMta bheda batAvyo che33 gAthA pUrI karyA pachI. tIrthakara bhagavAnanA dehanI stuti te AtmAnI stuti nathI, AtmAnI stuti che te dehanI stuti nathI. paNa vyavahAre te tIrthakara bhagavAnano deha che ema kahevAya che. to nizcaya ane vyavahAranA vibhAga vaDe AtmA ane zarIrano atyaMta bheda... judAMpaNuM batAvyuM che. tene jANIne, evo koNa puruSa che ke jene bhedajJAna na thAya ?' bheda batAvyo che ene jANIne evo kyo AtmA che ke ene bhedajJAna na thAya ? Ama lya che. kAraNa ke jyAre jJAna potAnA svarasathI pote potAnuM svarUpa jANe tyAre avazya te jJAna potAnA AtmAne parathI bhinna ja jaNAve che. jayacaMdajIe A eka mahatvanI vAta karI che. nahitara koIpaNa mumukSune prazna UThe ke ame to deha ane AtmA bhina che ema kyAM nathI saMmata karatA ? barAbara vicArIne, jANIne saMmata karIe chIe ke deha ne AtmA bhinna che. paNa je bhedajJAna thatA amane anubhUti utpanna thavI joIe, bhedajJAnanuM phaLa anubhUti che, te anubhUti nathI thatI. to pachI A bhedazAne kema nathI thayuM ? jANyuM to kharuM ke deha ane AtmA bhinna che. AtmA parathI bhina che evuM jANyuM paNa bhedajJAna ane enuM phaLa anubhUti AvuM to kAMI thayuM nahi. A prazna thavA yogya che. eno eka uttara ahIMyAM mUkI dIdho che. Avo Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 cajahRdaya bhAga-5 prazna karIe to. kemake pote ema kahyuM ke koNa evo puruSa che ke ene bhedajJAna na thAya? tyAre (kahe che), kAraNa ke jyAre jJAna potAnA svarasathI pote potAnuM svarUpa jANa... rAgarasamAM rahelo kSayopazama jJAnano bhAva, AtmA ane paranuM bhinnapaNuM jANe che to ene jJAna thatuM nathI, bhedajJAna thatuM nathI, anubhUti thatI nathI. paNa jJAna jyAre potAnA svarasathI pote potAnuM svarUpa jANe, rAgarasa, pudgala rasamAM jyAM sudhI Ubho che tyAM sudhI ene bhedajJAna thayuM nathI. jJAna jJAnarasamAM rahIne potAnuM svarUpa jANe che tyAre ene bhedajJAna thAya che. juo ! A rasano muddo zuM kAma kare che ? athavA pariNAmamAM rahelA rasanuM mahattva zuM che ? ke rasa che, rAgamAM paNa jIvane rasa Ave che, rAganA viSayabhUta bIjA padArtho, saMyogo che emAM paNa jIvane rasa Ave che ane jJAnIone AtmAmAM-jJAnamAM caitanano AnaMdano rasa paNa Ave che. mumukSu - rasa to che. - pUjya bhAIzrI - rasa to che. have e rasa zeno che ? kono rasa jIva lya che enA upara ene saMsArano mArga ke mokSano mArga e phalita thAya che. A sIdhI vAta che. ApaNe tyAM A prazna che, ke bhedajJAna to ame aneka prakAre jANIe chIe ke dehane AtmA bhinna che, rAga ane jJAna bhinna che-paNa anubhava kAM nahi ? to kahe che, Ubho rahe. tuM kyA rasamAM Ubho cho e to nakkI kara. zeno rasa che e to nakkI kara. jayacaMdajIe bahu mahattvanI vAta A jagyAe eka lITImAM karI dIdhI che ke "jJAna potAnA svarasathI pote potAnuM svarUpa jANe tyAre avazya te jJAna potAnA AtmAne parathI bhinna ja jaNAve che.' parathI bhinna ja jaNAve che. parathI bhinapaNuM na thAya ema bane nahi thAya ne thAya ja. A niyamabaddha vAta che. pANImAM sAkara nAkho ane pANI gaLyuM kadAca na thAya to na thAya paNa AmAM phera na paDe ema kahevuM che. jo ke evuM banatuM nathI. paNa koI kAraNathI evuM bane topaNa te AmAM na bane, pheraphAra na thAya. ema levuM che. A sIdhI anubhava paddhatinI Concrete vAta che, bahu Solid vAta che. kema anubhava che ane kema anubhava nathI ? enI cokhkhI dIvA jevI A vAta che. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-330 249 ema to kaLaza bahu sAro che. paNa kaLazano viSaya thoDo sahaja ane svabhAvika che eTale na pakaDAya. jayacaMdajIe bhAvArthamAM sAro khulAso karyo che. kaLazamAM to ema lIdhuM che ke "kyA puruSane jJAna tatkALa yathArthapaNAne na pAme ?" "jyAre AtmA ane zarIranA ekapaNAne Ama nayanA vibhAganI yukti vaDe jaDamULathI ukheDI nAkhyuM che. to tyAre kyA purUSane tatkALa yathArtha bodha na thAya ? to kahe che, avazya thAya che. have e avazya bodha thAya e kema thAya ? enI eka vAta bahu svabhAvika anubhavanI lIdhI che. ke avazya pAme ja. kema ? potAnA nijarasanA vegathI kheMcAIne pragaTa thatuM AtmAmAM eka svarUpa thaIne pariNamatuM jJAna che mATe. AmAMthI jayacaMdajI e jJAnano rasa kADhyo che. potAnA nijarasanA vegathI kheMcANa thayuM, aMtarmukha thavAnuM kheMcANa thaI gayuM. potAnA svarUpane bhinna jANyuM to aMtarmukha thavAnuM nijarasanuM kheMcANa thaI gayuM. ane nijarasanA kheMcANathI vega pragaTa thayo, jora AvuM gayuM aMdaramAM, baLa AvI gayuM ke jenAthI pote potAmAM eka svarUpa thaI gayo. emAMthI A kAryuM ke jJAna potAnA rasathI potAnA svarUpane jANe che tyAre ene avazya bhedajJAna-bhinnapaNuM thAya ja che. evuM to jANIe chIe paNa nathI thatuM ema koI kahe ke evuM to jANIe chIe paNa nathI thatuM to kahe ke koI dIrgha saMsArI lAge che. ahIMyAM ame koI dIrgha saMsArInI vAta karatA nathI. kemake AvuM jANe ene to bhedajJAna thAya ja te to kahe kone na thAya? e dIrgha saMsArI hoya ene na thAya. jayacaMdajIe Astaka rahIne mRdu bhASAmAM. e Thapako ApI dIdho che. tuM "samayasAra' jANe cho, "samayasAra' vAMce cho ane tane anubhava nathI thato ? kAle rAtre kuMdakuMdAcAryanuM hatuM ne ? emAM vidvAnoe e vAta lIdhI ke "samayasAra' evo graMtha che ke vAMce ene anubhava thAya ja. eTaluM to oghasaMjJAe lokone khabara che. gurudeve" to "samayasAra' nA ekeka zabdane, ekeka mAtrAne, zlokanI mAtrAne pIMkhI pIMkhIne pravacana karyA che. mumukSu :- ame to ekavAra vAMcyuM nathI, emaNe ogaNIsa vAra vAMcyuM. pUjya bhAIzrI :- ogaNIsavAra to sabhAmAM. pote keTalIvAra vAMcyuM che eno hisAba nathI. "zrImaddano ullekha karyo hato. "zrImadjIno ullekha karyo. "samayasAra prakAzamAM AvyuM, digambara saMpradAyamAM hatuM paNa prakAzamAM nahotuM, "gurudeva' nA hisAbe Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 cajahRdaya bhAga-5 prakAzamAM AvyuM paNa nAma na lIdhuM, ane digambara saMpradAyamAM "zrImadjInuM nAma ajANyuM che to e nAma lIdhuM. mumukSu - samayasAra vAMcyA pachI anubhava thayo. pUjya bhAIzrI - anubhava thayo. A vAta to bIjo muddo che. pariNAmanI aMdara vakratA zuM che e e vAta che. mumukSu - gurudeva kyAMya ne kyAMya maLyA haze, pratyakSa maLyA haze. pUjya bhAIzrI - asaraLatA keTalI che e spaSTa thAya che. ema kahIne ema kahyuM ke je AvI vAta sAMbhaLIne bhedajJAna na kare e dIrgha saMsArI che. jayacaMdajIe e vAta lIdhI che. mumukSu - (bhAI) to pratyakSa virodhamAM hatA. pUjya bhAIzrI :- hA, e khyAlamAM che. A badhA akhabAromAM nAma AvatuM ne. mumukSu - A je paramabhaktithI satsaMga thavo joIe e mArgadarzana Ave che e prakArathI samajavAnuM nathI banatuM. pUjya bhAIzrI - eTalo lAbha samajAya to sahaja ja thAya che. potAnA parama hitano viSaya jeTalo samajAya che eTalo bhAva saheje Ave ja che. thoDuM paNa kAma karavuM hoya eka Minister pAse jaIne, License upara sahI karAvI nAkhavI hoya, pachI to ghaNo parizrama bAkI hoya che. udyogano pAyo nAkhavo ne calAvavo ne. paNa eka khAlI Permission maLI jAya to paNa keTalo AbhAra mAne ? pelo kahe eka paiso levAno nathI mAre. tamArI mAgaNI vyAjabI che. lAvo. sahI karI dauM. potAne lAbha samajAya, kemake jyAM lAkho-karoDo kamAvAnA che tyAM to lAbha samajAya che paNa anaMta bhavanA janmanA, maraNanA, roganA, pIDAnA, upAdhinA, mUjhavaNanA badhA ja anaMta kALa paryata duHkha khalAsa thaI jAya. e to nukasAnano viSaya che ane anaMta kALa paryata anaMta anaMta samAdhi sukhanI prApti thAya-ATalo hisAbakitAba karatA jene AvaDe ene saheje che. eTalo hisAbakitAba na thAya tyAM sudhI e sahajatA utpanna nahi thAya. mumukSu - e sukhanuM kAraNa che. pUjya bhAIzrI :- hA. tyAM sudhI A mArga viSe je paramabhakti AvavI joIe, Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-330 251 A to mArganI bhakti che, jJAnInI bhakti kahI) to jJAnI to mArgamAM UbhA che. e to jinazAsana che. e to mArganI bhakti che, e mArganI bhakti tyAre Ave che. enI pAchaLa ATalo hisAba che. eTaluM vajana paDe che. jeTalo napho-nukasAna hoya eTalo ja rasa Ave, dukAne paNa koI evo gharAka Ave ke jemAM kAMI kamANI na hoya to emAM ene rasa na paDe. mumukSu :- ene bhAva na Ape. pUjya bhAIzrI - enI sAmuM paNa sarakhuM na jue, sarakho javAba na de, enI sAthe sarakhI vAta na kare. Ubho rahe ke na Ubho rahe enI darakAra na kare. jyAM potAne lAbhanuM kAraNa hoya to keTalo rasa paDe che ? e sIdhI vAta che. AtmAne mATe eTaluM badhuM svabhAvika che ke ene jeTalo lAbha dekhAya eTalo rasa utpana thAya, thAya ane thAya ja. karavo paDe e prazna nathI karavo paDe e to prazna nathI paraMtu karato rokI zakAya nahi evI jIvanI svAbhAvika paristhiti che, ke e rasane pote rokI ja na zake. savAla eTalo ja che ke enI samajaNamAM spaSTa che ke nahi ke AmAM lAbha keTalo ? nukasAnano abhAva keTalo ? lAbhano sadbhAva keTalo ? A hisAbakitAbano viSaya che. svAdhyAya ATalo nirNaya karavA mATe che. mumukSu :- paMcamakALamAM AvI UMcI vAta ! pUjya bhAIzrI :- paMcamakALamAM AvI UMcI? AtmA to koI kALa vagarano padArtha che. kyA kALamAM pote nahoto ? kayA kALamAM nahoto ? e kALamAM kema sAdhyuM nahi? je kALamAM hato, cothA kALamAM hato tyAre kema na sAdhyuM ? have paMcamakALanuM bahAnuM kADhIne beTho. cothA kALano padArtha thoDA che ke bhAI A AtmA to cothA kALano ja che, evuM thoDuM che. zAzvata padArtha che. anaMtA cothA ArA gayA. keTalA? anaMtA cothA ArA gayA. kALa-phaLanuM bahAnuM khoTuM che. mumukSu :- zAstramAM paMcamakALanI ja vAta Ave che. cothA ane trIjA kALanI vAta nathI AvatI. paMcamakALavALI vAta pakaDI le, cothA kALavALI vAta vAta to bane Ave che. pUjya bhAIzrI - zAzvata che ke nahi ? paNa rUci pramANe pakaDe che. jene chUTavuM che ene koI bAMdhanAra nathI. hAthe karIne jene baMdhAvuM che ene choDAvanAra koI che Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 rAjahRdaya bhAga-5 nahi. A to sIdhI vAta che. jene karavuM che ene karavuM ja che. nathI karavuM ene nathI karavuM. pote potAnA AtmAnA pUche ke tAre tAruM hita karavuM che ke nahi ? AvuM parama satu, enI samIpa tuM Avyo, tane zravaNa thayuM, tane kAMI vicAramAM paNa AvyuM ke, nahi vAta to kAMIka AtmAnA hita mATe karavA jevI che. have karI levuM che ke nathI karI levuM, nirNaya karyo che ke nahi ? ke ema ne ema jAvuM che. A sIdhI vAta che. jo ema ne ema jAvuM che to anaMta bhavabhramaNa UbhuM che. anaMta duHkhanI khINamAM dhakelAIza ane jo kAMIka karI laIza to anaMta sukhano rasto hAthamAM AvI jaze. gaMbhIratAthI vicAra karavAno viSaya che, nirNaya karavAno viSaya che. viSayanI gaMbhIratA jeTalI che eTalI jJAnamAM na Ave to uparathI cAlyo jAya, mumukSu :- buddhimAM vicAramAM to A vAta Ave che. je bhUmikAmAM AvavA mATe mArgadarzana Ape che e rIte nathI AvatuM. pUjya bhAIzrI :- buddhimAM Ave che tyAre pelo rasa jaLavAI rahelo che. pelo rasa tUTavo joIe. ahitabhAvamAM thato je rasa e hitanA vicArakALe e rasa tUTavo joIe. nahitara e rasa che e pote ja jJAnane Avarita kare che. samajaNa oghasaMzAe zuM karavA kahI ene ? oghasaMjJA ane ghasaMjJAnI nivRttivALI samajaNa e bemAM pharaka zuM ? ke oghasaMjJAe jANe che to zabdArtha pramANe ane bhAvArtha pramANe kAMI pheraphAravALuM nathI jANato. ghasaMjJAmAM je arthaghaTana che emAM bhUla nathI paNa oghasaMjJA che ane je oghasaMjJAthI nivRtta thaIne jANe che ene to jeTalo rasa ane vajana AvavuM joIe eTaluM Ave che. eTale eno rasa pharI jAya che. pelo I rasamAM Ubho rahIne e vAta kare che. eTale tyAM jJAna nirmaLa nathI. jANe che paNa melA jJAnamAM jANyuM che, nirmaLa jJAnamAM jANyuM nathI. nirmaLa eTale rasanI nivRtti thAya eTalI ja bhUmikAnI nirmaLatA joIe. ene darzanamohanuM hInapaNuM kaho ke jJAnanI nirmaLatA kaho. e to zraddhAnA paryAya ane jJAnanA paryAyanA bhedanI vAta che. baMne samakALe hoya che. jyAre darzanamohanI zakti hINI thAya tyAre jJAna nirmaLa thAya. jJAna nirmaLa thAya (tyAre) darzanamohanI zakti hINI hoya. e bhUmikAmAM ene jANavuM joIe. eTale pramANa potAnA bhAvathI nakkI karavuM ke AtmA nitya che ema kyA pramANathI jaNAya che ? ke potAnuM je cAlu rahevApaNuM che, potAnuM je astitva TakI rahe che Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-330 253 e potAnI nityatAne sUcave che. AtmA karyA che. pariNAmarUpI kAryane pote kare che ema to spaSTa anubhavagocara thAya che. je te pariNAmanA AkuLatAdi bhAvone bhogave che paNa pote e paNa potAnA anubhavathI nakkI thAya che. baMne bhAvo nakkI thAya che. mokSa che ema je pramANathI...' nakkI thAya. have e pramANa evuM che ke baMdhana che e to jIvane rAgabaMdhana che. rAganuM vadhavAghaTavApaNuM pratyakSa anubhavagocara che. ethI rAganuM dhruvapaNuM nathI ema pratyakSa anubhavagocara che. to je adhuva che eno abhAva paNa thaI zake che evuM enuM enA-rAganA vadhavA-ghaTavA uparathI pramANa maLe che. je rAga vadhe che, je rAga ghaTe che te rAga abhAva paNa thaI zakavA yogya che. rAga e jIvane baMdhana che to baMdhanano abhAva te mokSa che. ema mokSa paNa A pramANathI jANI zakAya che. kyA pramANathI jANavuM ? ke potAnA anubhava pramANathI jANavuM. teno upAya paNa hovA yogya che. rAga jema vadhavAno upAya che, ema rAga ghaTavAno paNa upAya hovA yogya che. kemake ghaTe che, maTe che to eno upAya hoya to ghaTe-maTe ne ? nahitara kema thAya ? eTale teno upAya paNa che ema paNa e pramANathI jaNAya che. enuM paNa pramANa maLe che ke Ano koI upAya che ane eno pratyakSa pramANa e che ke anaMtA AtmAo siddhine pAmyA e potAnA jevA hatA. anaMtA AtmAo-satparaSAdi upAyarUpa mArgamAM vartI rahyA che e paNa enuM pratyakSa pramANa che. ane emanI vANIne, emanI vAtane vicAravAmAM Ave topaNa upAya che e spaSTapaNe pratItimAM Ave che ke Ano paNa upAya che koI, nathI evuM nathI. nahitara loko ema vicAre che ke A badhI evI gUDha vAto che ke e kAMI ApaNane samajAya evuM nathI. ApaNe samajavAnuM bhUtuM nathI ema samajIne ghaNA mAMDI vALe che. e raste ja nathI jatA. evuM nathI. A barAbara eno upAya samajAya evo che, na samajAya evo nathI. te vAraMvAra vicAravA yogya che. "adhyAtmasAra mAM athavA bIjA game te graMthamAM e vAta hoya to vicAravAmAM bAdha nathI. e viSaya jyAM paNa cacya hoya tyAMthI ene vicAravAmAM koI harakata nathI. phakta kalpanAno tyAga karI vicAravA yogya che. vAstavikatA, padArthanA vijJAnanI je vAstavikatA che, enA guNadharmonuM je vijJAna Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 cajahRdaya bhAga-5 che enuM vAstavika svarUpa che ene anusarIne, ene aDIne vicAravuM, koI kalpanA karIne vicAravA yogya nathI. janakavidehInI vAta hAla jANavAnuM phaLa tamane nathI.' "aMbAlAlabhAIne thoDo khulAso lakhyo che ne ? A badhA khaMbhAtanA mumukSu che. emAMthI kAMIka vadhAre taka thayo che. to kahe che, tamArI bhUmikAmAM janakavidehInI vAtane vadhAre jANavAnI atyAre tamane koI jarUra nathI, AvazyaktA nathI. A vAtamAM tamArA rasane tame nahi laMbAvo. ema kahevuM che. badhAne arthe A patra che' ema karIne bIjA mumukSuone paNa vAMcavAnI emAM pote rajA ApI che. 330 patramAM) paNa aneka prakAre mArgadarzana ApyuM che. mumukSu :- darzanapariSahamAM AvyA pachI paNa A vAta karavAnuM prayojana zuM ? pUjya bhAIzrI :- bahu prAraMbhamAM haze. darzanapariSaha saMbaMdhInA koI vikalpa, prAraMbhika vikalpo haze. vastusthiti evI che ke mumukSunI je bhUmikA che e eka bALaka jevI bhUmikA che. eka cha-ATha mahinAnuM bALaka cAlatA zIkhe to hajI UbhA rahevAmAM ene takalIpha paDe. UbhuM na rahI zake. ene kAMIka cAlanagADI Ape, ene kAMIka sAdhana Ape, ene kaThoDe Ubho rAkhe, kAMIka pakaDAvIne Ubho rAkhe, kAM to ene jhAlI rAkhe. ema bALakane Practice pADe ne. A evI paristhiti mumukSanI hoya che. potAnI paristhiti AvI che evuM bhAgye ja koI mumukSu samaje che. be-pAMca graMtho vAMce ke kAMIka sAMbhaLe pachI ene ema lAge che ke huM kaMIka samajuM chuM. A eka bahu moTI bhUla che A viSayamAM. bAkI mumukSanI bhUmikA eTalI badhI nabaLI che ke eka kSaNa pachI e kaI bAjunA pariNAmamAM gothuM khAyane darzanamohanI tIvratAmAM AvI jaze e kahevuM muzkela che. mumukSu :- "gurudeva! ATalA vakhata badhAne samayasAra zuM kAma saMbhaLAve ? ekanI eka vAta keTalI vAra kare. pUjya bhAIzrI - evI jarA paristhiti che. eka dAMta ApuM. samajavA mATe vAta che A to khAlI, koI TIppaNI mATe vAta nathI. dravyadRSTi prakAza'nA prakAzana vakhate thoDo UhApoha thayo. UhApoha vyApaka pramANamAM thayo. "gurudeva' no abhiprAya Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-330 255 thoDo emAM dabAyo. have joyuM ke mukhya mukhya mANaso paNa virodha kare che to je nAnA hatA e loko paNa sAthe joDANA. eka bhAI jarA viruddha bolavA gayA. hatA. zrImaMta mANasa paNa Ama samajaNamAM sAdhAraNa. "gurudeva ne to kAMI paisAvALA, vagara paisAvALAnI kAMI kimata hatI nahi. (emane kahyuM, "tame chAnAmAnA beso tamAruM kAma nathI emAM. zuM kIdhuM ? tame vacamAM nahi bolo, tamAruM kAma nathI emAM." have I bolyA hatA e to "gurudeva ne thoDuMka anukULa bolyA hatA. gurudeva' ne sAruM lAge evuM e bolavA jatA hatA. paNa "gurudeva' je vicakSaNatAthI vAta karatA hatA. e to pakaDavAnI emanI koI zakti nahotI. eTale emane ema thayuM ke gurudeva ne lAva thoDuMka sAruM lagADuM. jarAka TapakuM mUkyuM ane tarata ja kahyuM "tame vacce nahi bolo, tamAruM kAma nathI AmAM. have emAM eno artha zuM thAya che ? ke mumukSunI dazA ghaNI nabaLI che. ene pote paheluM e samajavAnI jarUra che ke huM kAMI samajato nathI. eTale mAre to kyAMya DahApaNa vaghAravAnI jarUra ja nathI. ATaluM ochAmAM ochuM pakaDIne besavuM paDe. nahitara bhUkkA nIkaLI jAya. kyAM keTalo aparAdha karI bese ene khabara na paDe. mumukSu :- kahevAno bhAvArtha ema ke tamArI hajI yogyatA nathI. pUjya bhAIzrI - yogyatA nathI tamArI. tame rahevA dyo. tamAro abhiprAya Apavo, tamAre kAMI vAta karavI, tamAre bolavuM e tamAruM A prakaraNamAM kAma ja nathI. evI vAta che. eTale kharekhara e bhUmikAmAM kevI nAjuka paristhiti hoya che eka bALakane sAcavavuM, nathI kahetA ke phUlane sAcavavA jevuM che, karamAI jaze ghaDIkamAM, ema kevI nAjuka paristhiti che enuM bhAna lagabhaga mumukSune mumukSunI bhUmikAmAM hotuM nathI. thAya to bacI jAya nahitara bacI na zake. evI paristhiti che. e to eka jagyAe lakhyuM che. e vAtano paNa emaNe saMketa karyo che. DAbA hAtha bAju uparanI eka be lITImAM e vAta AvI gaI che. 292mAM pAne che. ra57 patrano chello bhAga che. nIce 258 binA nayana pAve nahi enuM pada che enI upara lakhyuM che. "jIva svabhAve potAnI samajaNanI bhUle) doSita che. tyAM pachI tenA doSa bhaNI jovuM. eTale e doSanI mukhyatA karavI, bIjAnA doSanI mukhyatA karavI e anukaMpAno tyAga karavA jevuM thAya che... e to dayAne pAtra che. je bhUle che Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 cajahRdaya bhAga-5 bicArA e to dayAne pAtra che. enI niMdA zuM karavI ? e to enI niMdA karavI e to anukaMpano tyAga karavA jevuM che. ane moTA puruSo tema AcaravA icchatA nathI. kaLiyugamAM asatsaMgathI ane aNasamajaNathI." juo kaLiyugamAM eTale A kALamAM. "asatsaMgathI ane aNasamajaNathI bhUlabharele raste na dorAya ema banavuM bahu muzkela che; A vAtano khulAso pachI thazelagabhaga jIva khoTe raste dorAya jAya. bhAgye ja koI bacI zake evo A kALa che. bhUla thatA vAra na lAge. eTale eNe pote huM kAMI ja samajato nathI. ekAMta jijJAsAmAM Ubho rahI jAya. ane e rIte e satsamAgama kare to bacI zake, nahitara bacavuM bahu muzkela che. 330 (patra pUro) thayo. patraka - 331 muMbaI, mAha, 1948 te vItarAgapaNe, atyaMta vinayapaNe praNAma. bhAtigatapaNe sakhasvarUpa bhAse che evA A saMsArI prasaMga ane ? A prakAromAM jyAM sudhI jIvane vahAlapa varte che; tyAM sudhI jIvane potAnuM ja svarUpa bhosavuM asaMbhavita che, ane satsaMganuM mAhAsya paNa tathA rUpapaNe che bhAsyamAna thavuM asaMbhavita che. jyAM sudhI te saMsAragata vahAlapa A asaMsAragata vahAlapane prApta na thAya tyAM sudhI khacIta karI apramattapaNe te vAraMvAra puruSArthano svIkAra yogya che. A vAta traNe kALane viSe te avisaMvAda jANI niSkAmapaNe lakhI che. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka--331 257 331. saMkSepamAM patra che chatAM bahu sArI vAta mumukSu mATe lakhI che. kone patra lakhyo che e vAta nathI AmAM. adhyAhAra rahe che. vItarAgapaNe, atyaMta vinayapaNe praNAma.' ghaNuM karIne 'sobhAgabhAI' haze paNa koI koI jagyAe nAma bAda rAkhyuM lAge che. bhrAMtigatapaNe sukhasvarUpa bhAse che evA A saMsArI prasaMga..' saMsAranI anukULatAo vadhatI jAya, saMsAranI anukULatAo maLatI jAya tyAre jIvane saMsArI prasaMga sukhasvarUpa bhAse che ane sukha svarUpabhAse che emAM jIvanuM bhrAMtigatapaNuM che, sivAya bIjuM kAI nathI. anukULatAmAM sukha e jIvanI ekAMta bhrAMti che, bIjuM kAMI nathI ema kahe che. evA A saMsArI prasaMga ane prakAromAM aneka prakAra che, enA bhinna bhinna prakAra che. e prakAromAM-koIpaNa prakAramAM jyAM sudhI jIvane vahAlapa varte che;...' eTale mIThAza Ave che. A ThIka thayuM enI ene adhikatA rahe che, enI mIThAza Ave che. tyAM sudhI jIvane potAnuM svarUpa bhAsavuM asaMbhavita che. juo ! bhAsatuM' zabda lIdho che. svarUpano vicAra to game te bhUmikAmAM kare. bhAsyamAna thavuM eka bIjI vAta che. bhAsatuM kaho, svarUpano nizcaya thavo kaho, svarUpanuM lakSa thavuM ema kaho, nirNaya thavo ema kaho, je svarUpe che evA ja svarUpe potAne lAgavA maMDe ema kaho e pratibhAsa tyAM sudhI nathI Avato. emAM paNa rasane vicAro to tarata pakaDAze ke, jyAM sukhanuM nAmanizAna nathI tyAM sukhasvarUpa bhAsyuM emAM rasa keTalo vadhyo tyAre e thayuM. ke tIvra 2se karIne e veThe che, anubhava kare che. tyAM sudhI jIvane potAnuM svarUpa bhAsavuM banI zakatuM nathI. asaMbhavita che, zakya ja nathI. eno artha e thayo ke jyAM jyAM sukha ane duHkhano anubhava thAya, je je prasaMgamAM ane je je prakAramAM sukha ane duHkhano anubhava thAya tyAM kaI kalpanA thatAM e sukha ane duHkhano anubhava thayo ? baMne kalpita che. e tyAM vicAravuM joIe ane e vastunA svabhAvane vastunA svarUpane aDIne vicAravuM joIe ke vAstavika vestunuM svarUpa zuM che AmAM ? to emAM bhinnatA UbhI thAya che. vAstaviktAmAM jAva eTale bhinnatA UbhI thAya che. bhinnatA UbhI thAya che eTale sukha-duHkhanI kalpanA nivRtta karavI paDe evuM che. bhinnatAmAM to sukha-duHkhanI kalpanA nivRtta karavI Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 rAjahRdaya bhAga-5 ja paDe. tyAM sudhI jIvane potAnuM svarUpa to na bhAse paraMtu satsaMganuM mAhAsya paNa....' ene bhAsyamAna thavuM asaMbhavita che,..." A bIjuM pagathiyuM lIdhuM. sva ane para baMnemAM vAta lIdhI. svamAM potAnuM svarUpa na bhAse ane koI jJAnI-pratyakSa yoga thAya to enuM mahattva ene na bhAse. upara lIdhuM ne ? paramabhakti nathI AvatI. enuM mahatva nathI bhAsyuM. tyAM sudhI "satsaMganuM mAhAsya paNa tathArUpapo.." eTale jeTaluM AvavuM joIe teTaluM "bhAsyamAna thavuM asaMbhavita che. enI kimata na Ave. anaMta kALe jJAnI maLatA nathI. ane AvA paMcamakALamAM to durlabhathI durlabha ane chatAM maLe to ene enI kimata na thAya. eTale jeTalI thavI joIe eTalI. othe othe mAne bIjI vAta che. paNa je rIte thavI joIe, tathArUpapaNe eTale oghasaMjJAnI nivRtti thaIne je thavI joIe evI paramabhaktithI ene tyAM kimata bhAsyamAna thatI nathI. "tathArUpapaNe bhAsyamAna thavuM asaMbhavita che. A baMne prakAra UbhA thAya che. saMsArI prasaMgamAM anukULatAmAM sukhanI kalpanAne lIdhe, vahAlapa ane mIThAza che ene lIdha. pachI je duHkha thAya che e to enuM Reaction che ke emAM Puncture paDe che tyAre duHkha thayA vinA rahetuM nathI. jyAM sudhI te saMsAragata vahAlapa asaMsAragata vahAlapane prApta na thAya." eTale mokSanA mArga pratyenI e mIThAza UbhI na thAya. je rasa, vahAlapa eTale rasa Avavo, je rasa ane saMsArI prasaMgomAM Ave che e ja rasa ene mokSanA mArgane viSe na Ave, asaMsAragata eTale saMsArathI viruddha, evA mokSanA viSayamAM na thAya tyAM sudhI.' mumukSajIve khacIta karI. avazya. khacIta karIne-ahIMyAM jarA vajana devuM che. khacIta karI apramatapaNe..." eTale ke jarApaNa pramAdamAM rahyA vinA, galatamAM rahyA vinA, bedarakArImAM rahyA vinA, darakAra nahi karIne vAraMvAra puruSArthano svIkAra yogya che. eno A abhiprAya hovo joIe ke A aMgeno mAro puruSArtha-saMsAragata, vahAlapane toDavAno asaMsAragata vahAlapane prApta karavAno mAro puruSArtha cAlavo joIe. ATalI enI jAgRti AvavI joIe. cAra lITInI aMdara mumukSane DUbato bacAvyo che. kheMcIne bahAra kADhyo che. DUbato bacAvyo che ke tuM DUbI jA cho ! tArA saMsAranA anukULa prasaMga-pratikULa prasaMgonA Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-331 259 vahAlapamAM te DUbe che tyAM sudhI tane na to tAruM svarUpa bhAsyamAna thaze, na to tane satsaMganI-satu samAgamanI koI kimata Avaze. svarUpa bhAsavuM eTale kimata AvavI. tyAM sudhI khacItapaNe puruSArthano svIkAra yogya che. A vAta traNe kALane viSe... paMcamakALa, cothIkALa ahIMyAM nahi. tamAro kALano prazna AvI gayo. "A vAta traNe kALane viSe avisaMvAda jANI..." A viSayamAM vacamAM koI tarka uThAvIne visaMvAda Ubho karavA jevo nathI. Full & final judgement A viSayanuM ApI dIdhuM che. AmAM koI visaMvAdanI jagyA nathI. "A vAta traNe kALane viSe avisaMvAda jANI niSkAmapaNe lakhI che. koI spRhAthI lakhI che ema paNa gaNatarI karatA nahi. niSkAmapaNe lakhI che. niSkAmapaNe eTale koI IcchAthI, amuka vAtane lakSamAM rAkhIne, amuka hetuthI lakhI che, amuka prakArathI lakhI che evuM kAMI nathI. kevaLa AtmahitanA eka ja lakSe A vAtanuM ahIMyAM pratipAdana karyuM che. e sivAya amAre bIjuM koI kAraNa nathI. ema kahIne koIpaNa mumukSu jIvane potAnI vartamAna paristhitinuM avalokana karavAmAM mUkI dIdhA che. jo tane saMga prasaMgamAM keTalI vahAlapa UbhI thAya che ? keTalo rAjI thaI jA cho? icchA pramANe thatAM kevo rasa AvI jAya che ? ane e rasa Ave che to tuM keTalo emAM DUbI jA cho ? enuM nukasAna zuM ? ke tuM AtmAno vicAra karIza, zAstro vAMcIza paNa tane tAruM svarUpa nahi bhAse. jJAnI maLaze tane satsamAgamanuM svarUpa nahi bhAse. satsaMganuM svarUpa zuM che enI kimata nahi Ave. basa, khalAsa thaI gaI vAta. puya pUrA karavA sivAya bhava rahyo nahi. bhava rahyo e puNaya-pApanA phaLa pUrA karavA sivAya bIjuM koI emAM kAraNa rahyuM nahi. koI lokottara kAraNa na rahyuM. e paristhiti AvI jaze. (ahIM sudhI rAkhIe). Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka - 33ra muMbaI, phAgaNa suda 4, budha, 1948 AraMbha ane parigrahano jema jema moha maTe che, jema jema tene viSethI potApaNAnuM abhimAna maMdapariNAmane pAme che, tema tema mumukSatA vardhamAna thayA kare che. anaMta kALanA paricayavALuM e abhimAna prAye ekadama nivRtta thatuM nathI. teTalA mATe, tana, mana, dhanAdi je kaMI potApaNe vartatAM hoya che. te jJAnI pratye arpaNa karavAmAM Ave 2 che; prAye jJAnI kaI tene grahaNa karatA nathI, paNa temAMthI potApaNuM maTADavAnuM ja upadeze che; ane karavA yogya paNa tema ja che ke, AraMbhaparigrahane vAraMvAranA prasaMge vicArI vicArI potAnAM thatAM aTakAvavA tyAre mumukSatA nirmaLa hoya che. tA. 28-11-1989pravacana na. 95 patrAMka - 332, 333 hd "zrImad rAjacaMdra patra-332, pAnuM 318. "aMbAlAlabhAI uparano patra che. mumukSunI yathArtha bhUmikA kevI hoya) e saMbaMdhI A patrano viSaya che. "AraMbha ane parigrahano jema jema moha maTe che, jema jema tene viSethI potApaNAnuM abhimAna maMdapariNAmane pAme che; tema tema mumukSatA vardhamAna thayA kare che mumukSupaNuM kyA prakAre che e bahu zarUAtanI vAta karI che. je AraMbha ane parigrahamAM tIvra rasa Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-33ra 261 Ave che enuM kAraNa potApaNuM che. A mAruM che, mane lAbhanuM kAraNa che, mane sukhanuM kAraNa che, mane anukULatAnuM kAraNa che-evuM je potApaNuM che ane e saMbaMdhIno iSTapaNAno bhAva te vyAmoha che-moha che. evuM pariNAma maMda thAya, eno rasa maMda thAya te prakAre mumukSatA vardhamAna thayA kare che. Ama lIdhuM che. saMsArIjIva jyAM Ubho che, jenI vacce Ubho che tyAM e tIvra mamatva kare che ane tIvra mamatva kare che e ene potAnI dizA tarapha nahIM vaLavAmAM pratibaMdhaka kAraNa che-avarodharUpa kAraNa che. roke che koNa ene ? sAmAnyapaNe koIpaNa mumukSane pUchIe ke AtmakalyANa karavuM che ke nahIM bhAI ? to uttara ema maLaze ke AtmakalyANa to karavuM ja hoya ne ! eno prazna zuM hoI zake ? ke AtmakalyANa karavuM che ke nathI karavuM ? AtmakalyANa to saune karavuM ja hoya paNa evI icchAmAtrathI kAma thatuM nathI. pote jyAM Ubho che, je sthitimAM Ubho che, e saMyogomAM pote keTaluM mamatva kare che ? potApaNuM keTaluM kare che ? mamatva kare che eTale potAno bhAva keTalo rAkhe che, evA potApaNAnA pariNAmano rasa maMda thAya, e pariNAma maMdapaNAne pAme tyAre mumukSatA vardhamAna thAya che. nahitara eka bAjuthI mamatva kare, ghare-dukAne jaIne tIvra mamatva kare ane maMdiramAM AvIne pUjA-bhakti-svAdhyAya kare. ame to banne karIe chIe. AtmakalyANa mATe zAstra svAdhyAya, pUjA-bhakti, dayA, dAna karIe chIe. bAkI to saMsAramAM to saMsAranI rIte badhuM ja karavuM paDe. karavuM joIe. karavuM paDe eTale karavuM joIe. karavAnI pharaja che. mumukSu :- bhUmikA anusAra thAya. pUjya bhAIzrI :- bhUmikA anusAra to rAga-dveSa thAya, e paNa zAstra kahe che. ApaNane paNa ApaNI bhUmikA anusAra thAya che. ene anumodana Ape, zAstrakArane anumodana ApyuM. zAstrakArane anumodana ApyuM che ? zAstrakAra to nA pADe che. e bhUmikAmAMthI tuM AgaLa vadha. tArI je mumukSanI bhUmikA che e bhUmikA vardhamAna thAya, mumukSatA vRddhigata thAya enA mATe rAga-dveSa thavAnuM anumodana anukULa nathI. e to pratikULa pariNAma che ane evuM to sau kare ja che. sAmAnya rIte saMsAramAM sAdhAraNa rIte sau potAnA saMyoga saMga-prasaMganI aMdara potApaNAnA mamatvabhAve varte ja che. have mumukSu paNa ema ja varte to bIjAmAM ane Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 rAjahRdaya bhAga-5 emAM kema phera paDaze ? lakhyuM ne? eka mathALuM bAMdhyuM ke ame ne tame laukika pariNAme pravartazuM to alaukika bhAve koNa pariNamaze? laukika dRSTie tame ane ame pravartazuM... 322 (patra). 314 pAne 322nuM mathALuM che. laukikadaSTie tame ane ame pravartazuM to pachI alaukikadaSTie koNa pravartaze pachI to A viSaya kyAMya nathI. AtmAmAM Atmatva karavuM ane AtmA sivAya anya padArthone viSe Atmatva na karavuM. e kArya e prakAre asti-nAstithI karavAnuM che. athavA mumukSatA vardhamAna thatI nathI. varSo jAya che chatAM pote tyAMno tyAM che ema lAge che. enuM kAraNa zuM? ke jo avalokana kare ane tapAsa kare to ene khabara paDe ke mArA saMyogone viSe potApaNuM karavAmAM to huM kAMI pheraphAra karato nathI. je jagyAe pheraphAra karavo joIe e jagyAe to huM kAMI pheraphAra karato nathI ane bIjuM badhuM karuM chuM e to kazuM ja chuM. zAstro vAMcuM chuM, pUjA-bhakti karuM chuM, dayA-dAna karuM chuM ATaluM to karuM chuM. e badhuM dhovAI jAya che. evuM je kAMI karavAmAM Ave che e bahu alpamAtrAmAM karavAmAM Ave che. ane covIse kalAka je mamatvanA tIvra rasanA pariNAma che e to eTalA badhA karavAmAM Ave che ke baMneno hisAba-kitAba mUkIe to peluM to kAMI UbhuM rahI zake evuM nathI, sAme Takkara jhIlI zake evI koI vAta che nahi mumukSu :- A vAta smRtimAM ja nathI rahetI. pUjya bhAIzrI :- keTalI tIvratA Ave che ? eno e artha e thAya che ke tIvratA keTalI Ave che ? "samayasAra' mAM 38 gAthA pUrI karyA pachI "jayacaMdajIe keTalIka vAto lakhI che. vAta to bIjA kAraNanI lakhI che, koI bIjI vAta upara AvI gayA che. A nATaka samayasAra che. nATakanI aMdara zRMgAra Adi ATha rasa hoya che. sauthI utkRSTa rasa to zAMtarasa che, te sarva rasano rAjA che. AvI badhI nATaka zabdane lakSamAM rAkhIne carcA zarU karI che. emAMthI UtarI gayA che rasa upara ke ATha rasa ane nava rasa ne, A rasa zuM che ? to rasanI emaNe paribhASA bAMdhI che. ApaNe tyAM prazna UThe che ke rasa kyA guNanI paryAya che ? jJAnamAM je zeya AvatAM te zeyane viSe lInatA ane magnatAnA evA pariNAma thAya ke tyAre bIjuM badhuM vismRta thaI jAya, bIjI koI IcchA na rahe ene rasa pariNAma kahevAmAM Ave che. AvI paribhASA karI che. eTale guNabhedathI vicArIe Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-332 263 to jJAnamAM koIpaNa zeya AvatA, jaNAtA te zeyane viSe evI lInatAnA pariNAma utpanna thAya, evI lInatA rahe ke jene laIne bIjI IcchA na rahe, jene laIne bIjI icchA na thAya. ene rasa kahe che. ApaNe avalokanano mukhya viSaya e che ke potAnA rasanuM avalokana karavuM. mamatva to jyAM sudhI AtmAmAM Atmabuddhi thatI nathI tyAM sudhI dehAdithI mAMDIne badhA saMyogomAM jIvane mamatva thaze, potApaNuM thaI Avaze. keTalA rasathI thAya che enA upara enuM baLavAnapaNuM che. jeTalo rasa tIvra eTaluM te pariNAmanI zaktinuM baLavAnapaNuM, vizeSa zakti che te pariNAmanI aMdara. pariNAmanI zakti pariNAmanA rasamAM hoya che. tyAM tIvra rasa thAya che ane vibhAvarasane baMdha adhikAra mAM baMdhatattva evuM nAma ApyuM. navatattvamAM tattva dRSTie baMdhanuM svarUpa vicAravAmAM Ave to vibhAvarasa athavA rAgarasane baMdha kahyo che. kemake bhAvabaMdha laIe to tyAM jIva bhAvathI evo baMdhAya che ke evA rasavALA pariNAmamAM ene kAMI bIjI koI smRti na rahe. huM AtmA chuM ane jJAyaka chuM evuM hajAravAra vAMcyuM hoya, sAMbhaLyuM hoya ane vicAryuM hoya, (paNa) kyAM cAlyuM jAya che khabara nathI rahetI. kAraNa zuM che ? ke A rasa tIvra thaI gayo. paramAM potApaNAno rasa tIvra thayo. paramAM potApaNAno anubhavarasa, anubhava karato hovono rasa tIvra thaI gayo. A rasa AtmAne mAre che, basa ! mumukSa :- avalokananI to vAta vicAramAM Ave e pahelA to rasa AvI jAya che. pUjya bhAIzrI :- eTale to bahu jorathI AnuM vajana AvavuM joIe. janmamaraNano prasaMga hoya to mANasa keTalo gaMbhIra thaI jAya. eka maraNano prasaMga hoya to keTalo gaMbhIra thaI jAya mANasa ! eTalI gaMbhIratA to A viSayanI AvavI joIe. nahitara to kAMI hAthamAM rahe evuM nathI. udaya Avyo nathI ane UlajIne aMdara DUbyo nathI, paDyo nathI. kemake e ja samaye cAlu thAya che, bIjo samaya nathI lAgato, jJAnamAM zeya Ave te ja samaye tIvra rasanA pariNAma thAya. te ja samaye te rasamAM lIna thaI jAya, DUbI jAya. bIjo samaya nathI lAgato ene e ja samaye cAlu thaI jAya che. evI paristhiti che. prazna :- rasa ane ruci paNa emAM thAya ? Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 gujahRdaya bhAga-5 samAdhAna :- hA, ema ruci ane rasa sAthe ja kAma kare che. avinAbhAvI hoya che. che judAM judAM guNanI paryAya. ruci zraddhAnA bhedamAM jAya che ane rasa jJAnapUrvaka cAritranA bhedamAM jAya che. paNa saMsAra dazAmAM traNe eka sAthe zraddhA-jJAna-cAritranuM UMdhuM kAma jorathI thAya che. ahIMyAM to 'zrImadjI'e 332mAM eTaluM ja lIdhuM che ke, AraMbha ane parigrahano jema jema moha maTe che,...' jema jema moha maTe che eTale potApaNAnI pakkaDa DhIlI thAya che eTalI vAta ahIMyAM levI. je pakkaDathI AraMbha parigrahanA pariNAmamAM varte che, prasaMgamAM varte che enI pakkaDa DhIlI thAya che ke A mane nukasAnanuM kAraNa che, A ja mane baMdhananuM kAraNa che, A ja mane paribhramaNanuM kAraNa che, bahu moTuM nukasAna AmAM raheluM che. evuM jo ene pariNAmamAM maMdapaNuM thAya to mumukSutAnI vRddhi thAya. mumukSutAnI vRddhi thAya to koI eka tabakke jJAnadazAmAM praveza thAya. paNa mumukSutA ja na Ave athavA alpa mumukSutA hoya (to) tyAM ne tyAM paDyo rahe, bahu bhAga to jIva pAchaLa ja jAya che, AgaLa javAno prazna hoya to to bahu sArI vAta che. paNa lagabhaga to jIva pAchaLa jAya che. samaya jema jema jAya che tema tema. ahIMyAM upAya batAvyo che ke mumukSutA vardhamAna thavA arthe athavA jJAnadazAmAM praveza thavA arthe potAnA udayanA saMga-prasaMgamAM je kAMI AraMbha parigrahano prakAra varte che temAM potApaNAnA pariNAma (thAya che) eno rasa ThaMDo thaI javo joIe. game eTalo loko jene lAbha kahe che e paristhiti UbhI thAya to e ja vakhate ema vicAre ke AtmAmAM zuM AvyuM ? ane game te prakAre loko jene nukasAna thaI gayuM ema kahe che, lUMTAI gayo A mANasa (e vicAre ke) mArA AtmAmAMthI zuM gayuM ? sIdhI avalokanamAM Ave, tapAsa kare ke thayuM zuM AmAM ? to eno je rasa che e tIvra na thAya. ane jema jema e moha maTe che eTale pakkaDa DhIlI thAya che tema tema mumukSutA vardhamAna thAya che. saMyogo uparanI pakkaDa evI ne evI tIvra rahe pachI) game te kare topaNa enI mumukSutAmAM kAMI phera paDato nathI. ema kahevuM che. e potApaNAnuM abhimAna, anaMta kALanA paricayavALuM e abhimAna che. eno ghaNo anubhava che. paricaya che eTale ghaNo gADha prakArano eno saMbaMdha che, e badhA abhimAnanA, potApaNAnA pragADha pariNAma che te prAye ekadama nivRtta thatuM nathI.' Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-33ra. 265 . enI Practice karavAnI paristhiti UbhI thAya, lAMbA kALa sudhI enI Practice thAya tyAre e nivRtta thavAnI paristhiti Ave che. ema ne ema sIdhuM kAMI nAza pAmaze nahi. te prAye ekadama nivRtta thatuM nathI. teTalA mATe tana, mana, dhanAdi je kaMI potApaNe vartatAM hoya che, te jJAnI pratye arpaNa karavAmAM Ave che. be prakAra che. jJAnI pratyenA samarpaNamAM be prakAra che. eka to jJAnIno mahimA potAne bhAsyo che eTale emanA pratye samarpaNabuddhi Ave che. paNa potAne khyAla che ke jJAnI to apekSA rAkhatA nathI, pRhA vinAnA che, nispRha emanI aMtaraMga sthiti che, to samarpaNa karavAmAM zuM ? to kahe paNa mAre to mamatva maTADavuM che ke nahi ? bIju paDakhuM e che ke mAtra samarpaNano savAla nathI. mAruM je potApaNuM enI aMdara che, mAro je adhikAra che e mAre choDavo che. eTalA mATe paNa samarpaNa karavAmAM Ave che. be paDakhAM lIdhA che. eka zAnI saMbadhI mahimAnuM kAraNa che. potA saMbaMdhI vicAravAmAM Ave to potAne enA uparanI pakkaDa DhIlI karavI che. pakkaDa ema ne ema rAkhe ane jJAnIno mahimA kare topaNa niSphaLa jAya che, e badhuM dhovAI jAya che. eTale bane sAthe sAthe asti-nAstithI ane sva-paranI bane dizAmAM kevI rIte kArya karavuM ? bane dizAmAM kevI rIte AgaLa vadhavuM ? e vAta ahIMyAM che. prazna :- dhananA samarpaNane ja samarpaNa kahevAya ? samAdhAna :- nA, evuM kAMI nathI. tana, mana ane dhana ema lIdhuM che. mumukSu :- vakhate evo vicAra na kare ke e tana, mana, dhana kyAM mArA che? pUjya bhAIzrI :- evI rIte vicAra kare che ? cAlo, dhananuM samarpaNa karIza paNa mAruM nathI ema karIne vicAra kare che ? vicAra to ema kare che ke mAre che emAMthI ApuM chuM. mAruM jeTaluM che emAMthI amuka TakA mAre ApavuM joIe. badhuM daI daIe to pachI ApaNe kevI rIte cAle ? mATe thoDuMka to emAMthI ApaNe ApavuM joIe. mArApaNuM rAkhIne emAMthI TakA kADhIne Ape che). e koI samarpaNa karavAnuM lakSaNa nathI. samarpaNabuddhinuM e lakSaNa ja nathI. prazna :- tana-mana-dhananuM samarpaNa kevI rIte karavuM ? samAdhAna - tana-mana-dhananA samarpaNano artha che potApaNuM mUkavuM che. potApaNuM Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 rAjahRdaya bhAga-5 mUkIne je sarvasvapaNe che, potAnA sarvasvapaNe che, bahAramAM to zAnI sarvasvapaNe che. ene to potAne apekSA nathI, AvazyaktA nathI, jarU2 nathI. tyAre to e jJAnI thayA che. mamatva rAkhIne thayA che ke mamatva choDIne thayA che ? e to mamatva choDIne thayA che. e to mArganA prakAza arthe teno- tana-mana-dhanano kAMI upayoga thato hoya to e sUcana kare che, AMgaLI cIMdhe che. aneka jIvone AtmakalyANanA mArge caDhavAnA koI nimitto UbhA thAya, nimittonuM sarjana thAya to evo e mArga cIMdhe che ke A karavA jevuM che. ahIMyAM A che to A karavA jevuM che, A karavA jevuM che, thatuM na thavuM e kudaratane AdhIna che. prazna :- dhananuM samarpaNa to khyAlamAM Ave che. tana ane mananuM samarpaNa kevI rIte karavuM ? samAdhAna :- tanamAM to potAnA mana, vacana, kAyAnA yogadAnano savAla che. koI kahe ke bhAI ! paisA ApI dauM paNa mane vakhata nathI. mAre dhaMdho, vepAra, kAmakAja eTalA badhA che tame kaho to pAMca-pacIsa hajAra, lAkha-belAkha-pAMca lAkha laI jAva tame eno vAMdho nathI, paNa mArI pAse vakhata nathI, huM AvI nahi zakuM. to ene tyAM tana ane mana banne kAma nathI karatA. tana-mana-dhana che e to traNa zabda che. kharekhara to pote pUrepUro Surrender thAya che. jJAnInA caraNamAM gayo e pUrepUro gayo, adhUro na gayo. tana-mana-dhana eTale pUrepUro gayo ema ene kahevuM che. mArI koI svataMtra icchA nahi, ApanA vikalpa anusAra cAlavuM che. pachI tanathI kaho to tanathI, manathI kaho to manathI, dhanathI kaho to dhanathI. mumukSu :- jJAnI kAMI kahetA ja nathI. pUjya bhAIzrI :- e to Avaze. have pachIno e ja patra che ke satpuruSanI oLakhANa jIvane nathI paDatI to kema paDe ? 333 mo patra e che. A to eka Side lIdhI ke je AraMbha, parigraha ane saMyoganA prasaMgamAM pote potApaNuM (kare che), anya hovA chatAM potApaNuM rAkhIne pravarte che e darzanamoha sahitanI parapadArtha uparanI pakkaDa che. e pakkaDa tArI DhIlI thavI joIe. darzanamoha maMda thayA vinA svarUpa nizcaya nahi thAya ane abhAva thayA vinA anubhava nahi thAya. A to 'gurudevazrI' nuM 203 naMbaranuM vacanAmRta che. ArasamAM lagAvyuM che. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka 332 267 tethI mamatva maTADavA arthe... bahubhAga to jIva lokomAM dekhAva karavA mATe samarpaNa kare che ke huM ApuM chuM, huM ApanAra chuM ema loko paNa jANe. vaLI kyAMka chaLa ema paNa pakaDe ke AmAM kAMI mAre mArI prasiddhi nathI karavI paNa bIjAne preraNA thAya ne eTale huM jAherAta karavAnuM kahuM chuM. aMdara bIjI vAta hoya. bhAI ! A koI cAlAkI karavAnuM kSetra nathI. buddhinI cAlAkI karavAnuM A koI kSetra nathI. e to vakra pariNAma thayA. A to saraLatAnA pariNAmano mArga che. huM ApuM chatAM loko e jANIne mane mArI vizeSatAmAM gaNe ema to nahi thavuM joIe. ApavAno prasaMga che, apAya che topaNa ethI mArI mahattA lokone viSe nahi gaNAvI joIe. kemake mahAnatA hoya enI mahAnatA gaNAya to vyAjabI che, mArAmAM to hajI evI koI mahAnatA AvI nathI. lokonI najaramAM moTAI gaNAya evI koI mArI-mArA AtmAnI sthiti nathI. ema sIdhuM lye to bace. enA badale lokasaMjJA pahelAM UbhI thaI gaI hoya. eTale potApaNuM TALavA arthe, potApaNAne ahIMyAM abhimAna kahyuM che, hoM ! potApaNAnuM abhimAna kahyuM che. kemake tyAM astitva sthApe che ne. astitva nathI chatAM astitva sthApe che ke A mAruM che, eTale abhimAna lIdhuM che. e abhimAnanA tyAga arthe jJAnI pratye samarpaNa karavAmAM Ave che. prAye jJAnI kaMI tene grahaNa karatA nathI....' jJAnI to nispRha che eTale ene grahaNa karatA nathI. paNa temAMthI potApaNuM maTADavAnuM ja upadeze che,...' bhAI ! emAMthI mamatva choDavA jevuM che. amAre koI jarUra nathI. ame to bIjo rasto pakaDyo che. paNa tame paNa mamatva choDIne A raste Avo. A raste Avo ema nahi, mamatva choDIne A raste Avo, potApaNuM maTADIne A raste Avo. ema upadeze che. ane karavA yogya paNa tema ja che...' je jJAnI kahe che ema ja karavA yogya che potApaNuM maTADavA yogya che. ke, AraMbha-parigrahane vAraMvAranA prasaMge... eTale je. je udayanA prasaMgo avAranavAra Ave AraMbha-parigrahane vAraMvAranA prasaMge vicArI vicArI potAnAM thatAM aTakAvavAM,...' kevI bhASA lIdhI che ! 'karavA yogya paNa tema ja che ke, AraMbha parigrahane vAraMvAranA prasaMge...' je te prasaMge e ja vakhate avalokana kare ke AmAM mArApaNAno bhAva kema varte che. kevI rIte varte che ? keTalA rasathI varte che ? emAM huM nathI chatAM ? Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 rAjahRdaya bhAga-5 huMpaNAnuM, potApaNAnuM-mArApaNAnuM bhAsyamAna thavuM ema kema jJAnamAM thAya che ? A jJAna AvI bhramaNA kema kare che ? e ja vakhate pakaDe. potAnA udaya vakhate potApaNuM thAya che e bhAvane tapAsavo eno artha zuM ? avalokana karavuM eno artha zuM ? ke kema Ama thayuM ? AtmA AtmAmAM che. jANavuM mAtra jANavuM eTaluM enuM svarUpa che, jyAM huM nathI tyAM mAruM, A mAruM ema kema dekhANuM ? A piravAra che. to parivAranA sabhyonuM jJAnamAM zeyapaNuM thAya che. A mAruM ema kema AvyuM ? A e vakhate pakaDe. mArApaNAno bhAva emAMthI kema thayo ? A bhrAMti zAnamAM kema UpajI ? kevI rIte UpajI ? zuM che AmAM kAraNa ? (to) rasa, enI pakkaDamAM phera paDyA vinA rahe. e ja vakhate A Practice cAlu kare to enI pakkaDamAM phera paDyA vinA rahe nahi ane aMdarathI Avo phera paDyA vinA badhuM kare, game te kare nahi, badhuM kare emAM game te kare badhuM eno kAMI artha nathI. prazna :- tIvra udaya vakhate paNa AvuM karI zake ? samAdhAna H- tIvra udaya kone kahevo che ? bhAvano kahevo che ke prasaMgano kahevo che ? mumukSu :- saMyogo vakhate bhAva thAya e vakhate khyAla ja Avato nathI. pUjya bhAIzrI :- hA, to bhAvamAM tIvratA AvI gaI ne. tyAre to pote bhUlI jAya che. tIvratA Ave che tyAre bhUlI jAya che, paNa bhUlI jAya che e lAMbA kALa sudhI bhUlI jAya che ? have ApaNe enA pRththakaraNamAM jaIe. pariNAmanuM Analysis karIe ke koI to ema ne ema cAlyo ja jAya che, DUbI jAya che pUrepUro. pachI jyAre bhAva maMda paDe tyAre vicAra Ave che ane koIe vicAryuM hoya che ke AvuM nukasAna moTuM thAya tyAre jo tIvratAne kAraNe, pariNAmanI tIvratAne kAraNe bhUlI javAmAM Ave to moTuM nukasAna che, to koI tatkSaNa jAge, koI thoDI kSaNa pachI jAge. koI thoDI miniTo pachI jAge. ema bane ke na bane ? e to jeTalI potAnI jAgRti eTalI mumukSutA che. mumukSutA keTalI ? ke jeTalI potAnI jAgRti. jo jAgRti na hoya to mumukSutA nathI ema mAnavuM. jAgRti eTalI mumukSutA che. sIdhI vAta to e che. mumukSu : jAgRti pachI kAryasiddhi thAya enI Guarantee kharI ? Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-332 269 pUjya bhAIzrI :- cokkasa thAya, cokkasa thAya. thayA vinA rahe nahi. sIdhI vAta che. eno artha zuM thayo ? ke udaya tIvra Avyo. bhAvamAM paNa tIvratA thaI. e to eno duzamana che ne ! duzamanane mAryo e ja kAryasiddhi che. bIjI kAryasiddhi kyAM levA jAvI che ? e vakhate to e ja kAryasiddhi che. navaro beTho hoya zAstra vAMce tyAre vicAra kare ke zarIramAM mamatA karavI nahi, potApaNuM karavuM nahi. AraMbha, parigrahamAM potApaNuM karavuM nahi, paNa tyAre kyAM koI laDavA AvyuM che tArI pAse ? tyAre to havAmAM lAThI pherave che. paNa mAravA Ave tyAre lAThI pheravavAnI jarUra che. sAme laDAI vakhate lAThI pherava to bacI zaka. bAkI amasto amasto dAva karyA kira, ethI e vakhate tane koI lAbhanuM kAraNa nathI. ThIka che, thoDI Practice thAya. paNa kharekhara jarUra enI che tyAre jo eno upayoga na thAya to zIkheluM nakAmuM che. lAThI pheravatA zIkhyo paNa mAravA Avyo tyAre mAra khAdho. e kAMI kharekhara zIkhyo nathI. eTale jarUra to tyAre ja che, udaya vakhate ja jarUra che. mumukSu :- lAThI pherave ... parigraha na kare e vakhate . pUjya bhAIzrI :- emAM zuM che ke ema nathI kahetA ke tuM zAstra vAMcIne AraMbha, parigrahamAM potApaNuM nathI evo vicAra karyA karaje, ema ahIMyAM "zrImadjI nathI kahetA. zuM kahe che ? ke "AraMbha-parigrahane vAraMvAranA prasaMge... jyAre prasaMga paDe tyAre tuM ema karaje, ema kahe che. tane navarAza maLe, nivRtti maLe tyAre kalAka-be kalAka zAstra laIne besaje ane e vakhate vicAra karaje ke huM AtmA jJAyaka chuM, dehAdika koI saMyogo mArA nathI. ema nathI kahetA. svAdhyAya karaje ema nathI kahetA. A prasaMge tuM barAbara Ubho rahe. e prasaMge tane vicArIne potApaNuM thatuM aTakAvavuM. potApaNuM thatuM aTakAve koNa ? potApaNuM koNa aTakAve ? (je jAgRta che te aTakAve). - "tyAre mumukSatA nirmaLa hoya che. A enuM phaLa che. jo potAnA thatA aTakAve to mumukSatAnI bhUmikAmAM nirmaLatA Ave che. potApaNAno rasa athavA darzanamohano rasa maMda paDe che tyAre je nirmaLatA Ave che e prathama jJAnamAM nirmaLatA Ave che ke jIva potAnA svarUpanuM yathAtathya nizcayapaNuM karI zake, bhAsyamAnapaNuM karI zake. nahitara ughADamAM to samajI lya ke AtmA Avo che, AtmA AvI che. anaMta guNano samUha che ne phlANuM che ne asaMkhya pradeza che, Ama che...Ama che... kAMI ene lAge Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-5 nahi e bAbatamAM, kemake nirmaLatA nathI, ane tyAre mumukSutA nirmaLa hoya che. mumukSutA. nirmaLa hoya e mumukSu AgaLa vadhIne jJAnadazAmAM praveza karI zake. jo mumukSatAmAM ja nirmaLatA na hoya, malinatA hoya to jJAnadazA AvavAno avasara nathI. mumukSu - - pUjya bhAIzrI :- hA, evuM che. eTalA mATe to A kholI kholIne vAta kare che ke pote meLavI zake. potAnI dazAne meLavavA mATe to badhI vAta che. zAstramAM jeTalI dazA saMbaMdhInI vAta che e meLavaNI karavA mATe che. pote potAnA AtmalakSe, AtmahitanA lakSe meLavaNI kare ane pote jyAM bhUlato hoya tyAM barAbara potAnI Practice cAlu karI de ke A jagyAe mArI bhUla thAya che, A prasaMge mArI bhUla thAya che, A kAraNathI mArI bhUla thAya che. Ama lAge che tethI bhUla thAya che. Ama sukha lAge che, Ama zAMti lAge che, Ama lAbha mAne che, Ama koI ne koI prakAra to Ubho thAya che pariNAmamAM. 332 patra pUro) thayo. ' Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-333 271 patraka - 333 muMbaI, phAgaNa suda 4, budha, 1948 "satparaSanI oLakhANa jIvane nathI paDatI, ane vyAvahArika kalpanA potAsamAna te pratye rahe che, e jIvane kyA upAyathI TaLe?" chee praznano uttara yathArtha lakhyo che. e uttara jJAnI athavA zAnIno Azrita mAtra jANI zake, kahI zake, athavA lakhI zake tevo che. mArga kevo hoya che jene bodha nathI, tevA zAstrAbhyAsI puruSo tene yathArtha re uttara na karI zake te paNa yathArtha ja che. "zuddhatA vicAre dhyAve' e te che pada viSe have pachI lakhIzuM. aMbArAmajInA pustaka viSe Ape vizeSa vAMcana karI je abhiprAya e lakhyo te viSe have pachI vAtacItamAM vizeSa jaNAvAya tema che. ame e pustakano ghaNo bhAga joyo che; paNa siddhAMtajJAnamAM vighaTatI vAto lAge che, ane tema ja che, tathApi te puruSanI dazA sArI che; mAganusArI na jevI che, ema to kahIe chIe. jene saiddhAMtika athavA yathArthajJAna ame mAnyuM che te ati ati sUkSma che, paNa te thAya tevuM jJAna che. vizeSa have pachI. citte kahyuM karyuM nathI mATe Aje vizeSa lakhAyuM nathI, to te kSamA karazo. parama premabhAvathI namaskAra pahoMce. 1. zrI saubhAgyabhAIe Apela uttara H nirpekSa thaI satsaMga kare to satu jaNAya ne pachI satyaruSano joga bane to te oLakhe ane oLakhe eTale vyAvahArika kalpanA TaLe. mATe pakSa hita thaI satsaMga karavo. e upAya sivAya bIjo upAya nathI. bAkI bhagavakupA e judI vAta che.' Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 cajahRdaya bhAga-5 - 333 patra che, "sobhAgabhAI uparano. phUTanoTamAM "sobhAgabhAIno patra zuM hato e vAta lIdhI che. "sobhAgabhAI e uttara Apelo. prazna pUchelo che eno uttara "sobhAgabhAIno A jagyAe AkhA graMthamAM eka ja jagyAe chApyo che. jo ke mahattvano viSaya che. "satparuSanI oLakhANa jIvane nathI paDatI... satparuSano-jJAnIno yoga bAje che. pUrvakarmanA koI lokottara puNyanA udayanA prasaMge jIvane satparuSano, jJAnIno samAgama thAya che, eno yoga maLe che. chatAM jIvane oLakhANa nathI paDatI. bahAramAM saMyoga thavo jJAnIno, samAgama thavo e puNyanuM phaLa che ane oLakhANa thavI e vartamAna lAyakAta mAge che. e vartamAna lAyakAtanA kAraNe enI oLakhANa bane che. e puNyanA kAraNe oLakhANa nathI thatI. mumukSu - emAM puruSArthanI jarUra che. pUjya bhAIzrI :- emAM potAne puruSArthanI jarUra che. kyA prakArano puruSArtha e sobhAgabhAI e uttaramAM Apyo che. ane anaMta vAra jJAnIno evo saMyoga thayo, samAgama thayo. satparaSono thayo, muniono thayo, samavasaraNamAM jinendrano paNa thayo; ekavAra paNa oLakhANa nathI thaI. emanI je sAdhaka dazA, je dazAe karIne e potAnA sAdhyane sAdhe che athavA svarUpane sAdhe che ema kaho, e dazAnI ekavAra paNa oLakhANa nathI thaI. ekavAra jo oLakhANa thAya to kAyama mATe enuM zAzvata phaLa UbhuM thAya. sAdi anaMta zAzvata mATe enuM phaLa UbhuM thAya. evo prasaMga banyA vinA rahe nahi. eno phAyado thAya, thAya ne thAya ja, niSphaLa kadI jAya nahi. ekavAra paNa oLakhANa nathI thaI. - A eka moTI vAta che. eTale enuM- oLakhANanuM mahattva vizeSa che. satyaruSanI oLakhANa jIvane nathI paDatI. ane vyAvahArika kalpanA potAsamAna te pratye rahe che. kemake e paNa khAya che, pIe che. cAle che ane bole ane bIjA paNa zubha ane azubha baMne prakAranA saMsArika prasaMgomAM varte che. e jovAmAM Ave che. tyAre ema kahe che potAsamAnI kalpanA rahe che. e jIvane kyA upAyathI TaLe ja kayA kAraNathI TaLe ene ? e praznano uttara yathArtha lakhyo che. e praznano uttara yathArtha lakhyo che eTale ahIMyAM e uttara mUkyuM che. evA yathArtha uttaramAM zuM lakhyuM Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 273 patrAMka-333 che ke jene yathArtha evuM nAma ApyuM ? e uttara nIce che. zrI saubhAgyabhAIe Apela uttara : A pramANe che, je avataraNa cilamAM che. nirapekSa thaI satsaMga kare to sata jaNAya ne pachI puruSano joga bane to te oLakhe ane oLakhe eTale vyAvahArika kalpanA TaLe. mATe pakSa rahita thaI satsaMga karavo. e upAya sivAya bIjo upAya nathI. bAkI bhagavatukapA e judI vAta che.' emAM zuM kIdhuM khabara che ? e jAtanI yogyatA laIne Avyo hoya jIva. mumukSu :- "sogAnIjI'. pUjya bhAIzrI :- emane to ema mAno ke... bhagavakRpAno artha e che. tamAruM daNaMta barAbara che paNa eno artha zuM ? ke Atmahita karavAnI tIvra bhAvanA evI thaI gaI hoya ane rasto maLato na hoya. emaNe be-traNa prakAra bahu ajamAvI joyA. mULa digaMbara hatA. bhagavAnanI pUjAe caDyA. paroDhiye cAra vAge UThe. hAya, potAnA hAthe aSTa dravya taiyAra karI ane derAsaramAM jAya ane pAMca-cha kalAke bahAra nIkaLe. pAMca-cha kalAka sudhI pUjA ja karyA kare. bhagavAnanI pUjA karatA karatA koI rIte jo kalyANa thaI jatuM hoya. thAkyA. zAstra potAnI meLe bahu vAMcyA. eTalA badhA zAstra vAMcyA ke dukAna upara mANasa dhaMdho kare, e to eka kora khurazI upara besIne zAstra ja vAMcyA kare. dhaMdho khoyo. Arthika sthiti bagaDI tyAM sudhI. ema lAgyuM ke zAstramAM keTalIka vAta samajAtI nathI ane A to paMDito samaje che, to eka Paid paMDitane rAkhI lIdho. Akho divasa enI pAse besI jAya. ghare jamavA na Ave. kahI dIdhuM, jamavA AvuM to ThIka nahitara TIphIna tyAM mokalajo. dhaMdhAnI aMdara mANasa kare ja che ne ? AjakAla kAmakAja bahu ja che. TAima maLaze to ghare Avaze nahitara tame rasoI thAya eTale garamAgarama rasoI tyAM dukAne pahoMcADI dejo. tyAM jamI lezuM, ophisamAM jamI lezuM. ema gAmamAM ne gAmamAM tyAM jamI le. paMDitane ghare jAya athavA ene kayAMya makAna bhADe rAkhI dIdheluM tyAM utArelA. tyAM Akho divasa jamAve enI sAme ke koI rIte samajAvI de ApaNane. pote zAstra vAMcyAM, dhyAne caDI gayA to ekAgratA karavA mATe kalAko sudhI dhyAna karyA kare. kyAMya patto lAge nahi. eTalo parizrama karatA kAMI hAthamAM na AvyuM eTale bhAvanA tIvra thaI gaI ke A to che zuM paNa ? kevI rIte maLe A ? e tIvra bhAvanA Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 rAjahRdaya bhAga-5 thaI gaI. ane kevI rIte maLe ? konI pAsethI maLe ? enI khoja paNa tIvra thaI gaI. emAM kudaratI Atmadharma' maLyuM ke pachI pravacanaprasAda' maLyuM che. AmAM pravacanaprasAda' nuM A vakhate jANavA maLyuM ke pravacanaprasAda' maLyuM che. to sIdho ja pote nirNaya karyo ke sonagaDha jAvuM che. jANe kAMIka ahIMthI dizA hAthamAM AvI jaze evo eka AbhAsa thayo ane pote sonagaDha' AvI gayA. paNa pAtratA laIne AvyA. eTalI pAtratA laIne AvyA ene bhagavatkRpA' kIdhI che. bhagavatkRpA eTale koI bhagavAne kRpA karI ema nahi. e paNa eno ja parizrama ane enI ja taiyArI che, eno ja puruSArtha che ane kevo puruSArtha ? ke tanatoDa puruSArtha che. eno artha e ke pUrve ene bahu satsaMga nahoto maLyo. je mumukSuono, jJAnIno samAgama maLavo joIe e prasaMga nahoto emanA udayamAM, paNa bhAvanA tIvra hatI. to e kudaratI kyAM sonagaDha' ane kyAM 'ajamera'! 500 mAIlanuM aMtara che, chatAM e vicAra karyo ke mAre ahIMthI pa00 mAIla dUra jAvuM. na bhASA samaje, gujarAtI bhASA te 'dI pUrI samaje nahi tevI paristhiti hoya che. pahelAMvahelA Ave hindIbhASImAMthI. bhAva pakaDe, bhASA na pakaDe paNa bhAva pakaDe. bhAva to tiryaMca prANI pakaDe che. DacakArA kare che ke nahi mANasa ? khAvA mATe, pANI pIvaDAvavA mATe, dUra kADhavA mATe, bolAvavA mATe judAM judAM avAja karIne bhAva pakaDAve che ke nahi ? anaakSarI bhASA vApare. e vAta emanA uttaranI bhagavatkRpAnI thaI. bAkI sAmAnyapaNe jene satsaMgano prasaMga che eNe nirpakSa thaIne satsaMga karavo e upAya sivAya bIjo upAya nathI.' vyavahArika kalpanA TaLe e to oLakhANa thAya eTale vyavahArika kalpanA TaLe. e to phaLa AvyuM. ane e phaLa kyAre ? ke jyAre pote nirpakSa thaIne satsaMga karyo hoya ane yogyatA taiyAra thaI hoya pachI jJAnIno samAgama thAya tyAre enI oLakhANa thAya, ema kahevuM che. have nirpakSa thaIne satsaMga karavo eTale zuM ? ATalI vAta vicAra mAge che. ke pote korI pATI thaI jAya. AnuM nAma nirpakSa che, pUrvagraha choDIne. pahelAM jeTaluM samajyo che e badhuM choDI de. atyAra sudhI huM jeTaluM samajyo chuM enA upara ene potAne mIMDuM, cokaDI mUkI devAnI taiyArI pahelAM hovI joIe. pUrvagraha choDI de. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka--333 koI pUrvagraha rAkhIne samajavA na bese. athavA nirpakSamAM eka pakSa levo. eka pakSa kyo levo ? ke eka mArA AtmahitanI vAta kevI rIte huM grahaNa karuM ? kyAMthI grahaNa karuM ? kema grahaNa karuM ? e eka ja lakSathI je satsaMga kare, e e sivAyano badho pakSa choDI deze. ene nirpakSa kahevAmAM Ave che. nirpakSamAM eka pakSa A che kharo ke ekAMte mAre mArA Atmahita sivAya bIjuM koI lakSa nathI. A satsamAgamAM, A satsaMganA prasaMgamAM ekaluM mAruM Atmahita karI jAvuM che. A eka ja mAre kAma che. Avo je eka lakSa, enI satsaMganI pravRtti nirpekSa hoya che, pUrvagraha vinAnI hoya che ane e jIva sattne oLakhaze. pahelAM zuM kIdhuM ? ene sat jaNAya. sat kevuM hoya e jaNAya. gaMbhIrapaNe satnA ghaNA artha ahIMyAM che. sat eTale sAcuM zuM ? AtmahitanuM kAraNa zuM ? ene satya kahe che. satya kone kahevAya ? je AtmAnA hita mATe sAcA kAraNarUpe hoya ene satya kahIe, sAcA upAyarUpe hoya ene satya kahIe. ane potAnuM je mULasvarUpa che ene paNa sat kahIe. ane e mULa svarUpa pratye javA mATeno je kAMI mArga che ene paNa sat kahIe. ema satno bahu vyApaka artha che. to ene sat jaNAya eTale A badhA paDakhA cokhkhA thAya. kyAre ? eka AtmahitanuM lakSya hoya tyAre. 275 eTalA mATe jyAre koIpaNa jIvane have AtmAnuM hita karavuM che evI bhAvanA thaI Ave tyAre jJAnI eno atyaMta samAdara kare che. ahIMyAM je sobhAgabhAI'ne lakhyuM ne ke ame tamArA vacanane namaskAra karIe chIe. 315 pAne. bIjo peregrApha. mAgI khAIne gujarAna calAvazuM; paNa kheda nahi pAmIe;..' eTale saMyogomAM prasaMgamAM potApaNuM karavAno prazna nahi rAkhIe. e dInatA nathI karavI. jJAnanA anaMta AnaMda AgaLa te duHkha tRNa mAtra che...' ame to A dhyeya ane A prApti mATe nIkaLyA chIe. sat joIe che, jJAnano anaMta AnaMda joIe che. enI pAchaLa chIe. enI AgaLa kauI vAtanI pratikULatA-anukULatAnI koI gaNatarI visAtamAM nathI. AvA bhAvArthanuM je vacana lakhyuM che, te vacanane amAro namaskAra ho !' A sobhAgabhAI'nA vacanane kema namaskAra karyo ? enA AtmAne namaskAra Avyo ke na Avyo emAM ? ke AvI gayo. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 rajahRdaya bhAga-5 e satnI najIka AvavA mAge che. to jJAnInI e AjJA thaI ke satnI najIka koI Avato hoya to tuM enuM dAsatva karaje. vaMdana ane namaskArano artha zuM che? deva-guruzAstra ane satyaruSa enI najIka koI AvavA mAgatuM hoya, enI samIpa AvavA mAgatuM hoya. AtmakalyANano hetu che ne e to, nimitta che, to ene namaskAra karIne laI Avaje. bhUlecUke ene dUra kADhavAnA tuM prayatna karIza nahi. tuM anaMta 'kALa sudhI dUra thaI jaIza nakAmo. paNa ene tuM namaskAra karaje. e enI AjJA che. e vAta emAMthI nIkaLe che. | mumukSu - navI vAta che. - pUjya bhAIzrI - hA. keTalo badho Adara karyo che ! vicAravA yogya vAta to e che ke jyAre sobhAgabhAIe A patra vAMcyo haze tyAre enA AtmAmAM kevA pariNAma thayA haze ? A vicAravA jevo viSaya che. mumukSu - navI vAta che. pUjya bhAIzrI :- kalpanA karo, anumAna karo ke enA AtmAmAM kevA pariNAma thayA haze ke je pariNAmane laIne ene "zrImajI pratyenuM samarpaNa keTaluM vadhyuM haze ane bahumAna keTaluM vadhyuM haze ? A vicAravA yogya viSaya che. e AtmA pAmI jAya che. pAmyA che enuM kAraNa che ke e badhA pariNAmanI Line nuM anusaMdhAna barAbara thaI gayuM che eTale pAmI gayA che. mumukSu - nipakSano artha pharIthI kaho. pUjya bhAIzrI - eka to AtmalakSano viSaya che, astithI laIe to eka potAnuM Atmahita sivAya bIjI koI vAta jenA lakSamAM nathI ene nirpekSa gaNavo. Atmahitano ja pakSa. pachI ene mATe e badhI rIte taiyAra che. koI vAtanI pakkaDa na rAkhe. koI bAbatanI, koI prasaMganI, koInI pakkaDa nahi. mArA AtmAnuM ahita thAya. vAta pUrI thaI gaI, koI saMjogomAM, koI kAraNathI, koI kimatathI maMjUra nathI. koI kimate e vAta maMjUra nathI ane Atmahita thAya to koIpaNa kimatathI e vAta maMjUra che. bIju, pUrvagraha. nAstithI laIe to A jIva aneka prakAranA viSayasa laIne beTho che, viparIta saMskAra anAdinA saMgharIne beTho che. e tamAma enI choDavAnI. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAka 333 277 taiyArI che. koI pUrvagraha mAre rAkhavo nathI, koI pakkaDa rAkhavI nathI. jeTalA sA paDakhA sAme Ave te badhA svIkAravA mATe ekeya pUrvagrahane vajana ApavuM nathI. to AnuM zuM ne tenuM zuM ? to e kAMI nahi. mumukSu :- dhAraNAjJAna.. pUjya bhAIzrI :- dhAraNAjJAna u52 cokaDI mUkI re. koI vAta nahi. na samajAya, samajavA mATe AzaMkA kare e to Adara karavA yogya che, eno koI vAMdho nathI. bAkI potAno pUrvagraha nahi--huM pahelAM Ama samajyo chuM mane Ama lAgyuM hatuM ane A vAta mane ThIka lAgI hatI, tamArI ThIka nathI lAgatI. kAraNa ke A vAta mane ThIka lAge che. e vAta to choDI devA jevI che. mumukSu :- je najIka Avato hoya, sAme jaIne Adara karIne laI Ave. koI mANasa zAstranI virAdhanA karato hoya to.... pUjya bhAIzrI :- to enA pratye ene sAruM na lAge ke A ghaNuM ahitanuM kAma kare che. ene enA pratye ahIMyAM rAga che to thoDo dveSa paNa kadAca AvI jAya. tyAMthI mAMDIne e prakAra utpanna saheje thAya che. e to Action & reaction are opposite & equal jevI vAta che. e to bahu kudaratI che. e karavuM nathI paDatuM. e zIkhavAno viSaya nathI. jo satno Adara che to asahno anAdara sAme saheje saheje ja Ubho thaI jAya che, karavo paDato nathI. evI vAta che. mumukSu :- tyAM Ane Adara karIne lAvaje A vAta lAgu nathI paDatI. pUjya bhAIzrI :- ene tuM sAcI vAta samajAve ke bhAI ! A tArA ahitano rasto che, A nukasAnanuM kAraNa che, bahu moTuM nukasAna che. tamArA lAbha-nukasAnane tame to samajo. pachI koIvAra evuM lAge ke bALakanA hAthamAM somala che ane lADavo mAnIne khAvA jAya che to thapATa mArIne pADI de. evuM kare koIvAra paNa e to prasaMga joIne jJAnImAM e prakAranI vicakSaNatA hoya che to e paNa prakAra kyAreka Ave che. tyAre koIne ema lAge che ke A kema ATaluM kaDaka pagaluM uThAvyuM ? paNa e paNa sAmAnA hita khAtara hoya che. enI aMdara dRSTikoNa bIjo nathI hoto. vyaktigata dveSanuM koI kAraNa nathI hotuM. mumukSu :- e zAnInI .. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 rAjahRdaya bhAga-5 pUjya bhAIzrI :- hA, e to jJAnInuM kArya che, e jJAnInuM kArya che. ane e saheje evuM koIvAra koInA mATe banatuM hoya che. evA vibhinna prakAranA prasaMgo jovA maLe, khyAlamAM Ave topaNa anyathA kalpanA na thAya eTalA e badhuM vicArI levuM joIe. sAmAnya rIte to mANaso evA prasaMgamAM vyaktigata rAga-dveSamAM paDI jAya che. evuM bhUlecUke nahi thavuM joIe, ema kahevAno matalaba che. mumukSu :- mumukSu to zAsana toDavAvALAnI sAme ja UbhA hoya ne, sAthe kevI rIte rahe ? pUjya bhAIzrI :- hA, sAthe UbhA rahevAno to prazna nathI. e to prazna ja nathI. ahIMyAM satpuruSane oLakhavA mATe satsaMga karavo ane satsaMga paNa kyA prakAre karavo (enI) prazna ane uttara baMnethI ATalI spaSTatA karI che. Avo uttara zAnI lakhI zake, jANI zake, kahI zake, athavA jJAnIno Azrita mAtra jANI zake. juo ! be jaNane adhikAra ApyA. satsaMga kema karavo e zAnI jANe ane kAM jJAnInA koI Azrita hoya e jANI zake athavA kahI zake athavA lakhI zake tevo A tamAro uttara che. ema kahe che. sobhAgabhAIne rItasara pramANapatra ApyuM che ke tamArI je atyAranI vartamAna yogyatA che e jJAnIne oLakhavAnI yogyatAmAM tame AvyA cho. e vAta nakkI thaI jAya che. eTaluM pramANapatra ahIMyAM ApI dIdhuM che. mArga kevo hoya e jene bodha nathI, tevA zAstrAbhyAsI puruSo teno yathArtha uttara na karI zake...' Agama ghaNA vAMcyA hoya, zAstro ghaNA vAcyA hoya, mahAna vidvAna tarIkenI AbarU saMpanna thaI hoya, prApta thaI hoya paNa zAstra abhyAsInuM kAma nathI. satsaMga kema karavo ? karavo ane kema karavo ? e zAstra abhyAsInuM kAma nathI. mAtra e jJAnInuM kAma che ane jJAnInA AzritanuM kAma che. zAstra bhaNatarano e viSaya nathI. ema kahe che. mArga kevo hoya e jene bodha nathI.... zAstra abhyAsI be jAtanA hoya che. eka to zAstra abhyAsa evo hoya che ke jene mArgano bodha hoya to ene ahIMyAM nathI lIdhA. eno zAstra abhyAsa prazasta che. prazasta che eTale prazaMsA karavA yogya che. kemake eNe zAstra abhyAsamAMthI mArga kevo hoya evo bodha sAthe sAthe prApta Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-333 279 karyo che. mArga eTale chUTavAno mArga. chUTavAno mArga kevo hoya evo bodha jene nathI eno zAstra abhyAsa niSphaLa che. e zAstra abhyAsanuM kAMI phaLa nathI ane ene to satsaMga kema karavo e paNa khabara nahi hoya ema kahe che athavA satsaMganuM ene mahatva nahi Ave. e satsaMgane gauNa karaze, bIjI vAtane mukhya karaze. gurudeva" nuM pravacana cAlatuM tyAre lagabhaga koI pUjAmAM na bese. be Premises judAM judAM che, ApaNI jema nathI ke dakhala thAya mATe na bese. tyAM to derAsara juduM, svAdhyAya hola judo. paNa "gurudevanuM pravacana cAlatuM hoya tyAre pUjA karavA koI besI jAya ? na bese. kema ? A "gurudeva pAse besavAnuM ane peluM bhagavAna pAse besavAnuM. to kema pasaMda e nathI karatA ? ane A pasaMda kare che ? | mumukSu :- hitanuM kAraNa che. pUjya bhAIzrI - ha... satsaMga kema karavo ? satsaMganuM prAdhAnyapaNuM e mukhya vAta che. bhagavAnanI pUjA karatA, satsaMga karavAno Adeza che ane upadeza che ema kahevuM che. A to ghaNAne khyAla nathI Avato ne ! | mumukSu :- bhUtakALa yAda karIe to ema lAge ke e vakhate thoDuM khaTakatuM hatuM paNa besatA hatA to gurudeva pAse paNa peluM khaTakatuM hatuM ke. - pUjya bhAIzrI :- pahelAM darzana karI AvIe bhale pAMca miniTa moDuM thAya vyAkhyAnamAM javAnuM paNa pahelAM darzana karI AvavA joIe ne, pachI vyAkhyAnamAM besIe. ke vyAkhyAna sAMbhaLIne pachI darzana karavA javA ? have zuM karavuM ? ema. rAima thaI gayo hoya, vyAkhyAna cAlu thaI gayuM. hoya, bhAvanagara thI basamAM ApaNe moDA pahoMcyA hoya. satsaMganuM mahattva ane satsaMga kema karavo e badho prakAra samajaNamAM Avavo joIe. joke sAmAnyapaNe to zubhabhAvanuM paNa tyAM to tolana nathI. pUjA-bhaktimAM je zubhabhAva thAya che ane zAstra svAdhyAyamAM je zubhabhAva thAya che emAM zAstrasvAdhyAyanA zubhabhAva UMcI koTInA che. UMco mAla choDI ane nIco mAla koI tye ? evuM to koI kare nahi. eka ja dukAne kahe, bhAI ! A halako mAla ApI Dyio. paisA eTalA ne eTalA lejo. samaya ane zakti to eTalI ne eTalI ja devAnI che. e paNa jene khyAla nathI Avato to ema ne ema othe othe cAlavAnuM thAya Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 cajahRdaya bhAga-5 che. potAnI kalpanA pramANe jIva vicAre che. | mumukSu :- pUjA, bhakti karatA zAstra svAdhyAya mATe ... pUjya bhAIzrI - hA, je loko zuSkatAmAM AvyA, bhAvanA vihIna thayA. eTale bapore pravacana pUruM thAya ane pote bhaktimAM padhAratA hatA. pUjA karavAno prasaMga ocho hato kemake pahelethI tyAgI dazAmAM rahelA. bhaktimAM pote padhAratA hatA. e ema batAve che anukaraNa karavAnI vAta che ke bhAvanA hovI joIe. nahitara zAstrajJAnanuM ahampaNuM kevI rIte maTaze ? bhAvanAmAM ane bhaktimAM AvyA vinA zAstrajJAnanuM ahamupaNuM nahi maTe. paNa be eka sAthe hoya tyAre zuM karavuM ? tyAre viveka karavo paDe che, tyAre tulanA karavI paDe che, tyAre e viSayanI samajaNanI jarUra paDe che, samajaNa vagara badhI gaDabaDa thAya che. zAstra abhyAsI puruSo enI gaNatarI judI vastu che ane puruSa ane satsaMganI mahattA AMkanAranI gaNatarI judI vastu che ema AmAMthI kADhe che. e yathArtha uttara na karI zake te paNa yathArtha ja che.' e paNa barAbara ja che. e sobhAgabhAIe lakhyuM che ke bIjo A nahi samajI zake. e paNa Ape lakhyuM te barAbara ja che. zuddhatA vicAre dhyAve e pada viSe have pachI lakhIzuM. banArasIdAsajI" nuM pada che ne ! zuddhatA vicAre dhyAve, zuddhatA meM kelI kare, amRtadhArA varase AgaLa Avaze. AgaLa AvI gayuM. "zuddhatA vicAre dhyAne zuddhatAmeM kelI kare' 316 pAne upara "sobhAgabhAI nA patramAM "nATaka samayasAra' nuM pada mUkyuM che. 326 patramAM khAlI pada ja lakhyuM che. zuddhatA vicAre dhyAve, zuddhatAm kelI kare, zuddhatAmeM thira che amRta dhAra varase. zuddhopayoganI dazA che. banArasIdAsajI'nuM 'samayasAra nATakanuM pada che. (ahIM sudhI rAkhIe). Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 2-12-1989 pravacana na. 96 patraka - 333, 334 ane 335 patra-333 cAle che, pAnuM 319. chello peregrApha che. "aMbArAmajI' karIne koI vidvAnanA pustaka saMbaMdhamAM saiddhAMtika jJAnane viSe keTalIka vAto vighaTatI eTale ke yathArtha nathI lAgatI. vighaTatI lAge che eTale yathArtha nathI lAgatI. tathApi lakhanAra puruSanI dazA ThIka che, mAganusArI jevI che. eTalI koI prAsaMgika vAtanI nIce potAne viSe thoDI vAta lakhI che. jene saddhAMtika athavA yathArthazAna ame mAnyuM che te ati ati sukuma che,' A prazna :- mAganusArI eTale ? samAdhAna :- mAganusArI eTale mArgane anusAravA mATenI jenI yogyatA kAMIka ThIka che, anyamatamAM hovA chatAM athavA koIpaNa matamAM hovA chatAM. AtmA to AtmA che, enI ekaMdara yogyatAno saravALo mAre che. e jIvanI mArge caDavA mATenI yogyatA sArI che. keTalAka pratibaMdhaka kAraNa zraddhAna ane abhiprAyanA chUTI jAya to tarata mArga pakaDI le. evI paNa keTalIka yogyatA che. viSaya vizALa paNa che ane sUkSma paNa che. kemake mithyAtvanA asaMkhya bheda che). asaMkhya bhedamAM koIne koI prakAranA bhedamAM koIne koI AtmA saMsAramAM hoya ja che. ema chatAM bIjI koI pAchI evI yogyatA hoya che ke jene laIne e abhiprAya chUTe ke tarata ja A yogyatAne kAraNe e mArga pakaDI lya. athavA bIjI rIte vicArIe to eka ja jIvane viSe paraspara viruddha be prakAranI yogyatAnuM mizraNa hoya che. keTalAka vipasa hoya che ane keTalIka vAta ene paramArthanI besatI hoya che to keTalIka nathI besatI hotI. Avo eka jIvane viSe mizrabhAvarUpa vipayasa hoya che. pachI e jainamatamAM hoya topaNa hoya, anyamatamAM hoya topaNa Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 cajahRdaya bhAga-5 hoya. tyAM A eka samyajJAnano atizaya che ke jJAnI emanA samyajJAnathI koI evA pAtratAvALA jIvane, mArgAnusArIvALA jIvane mApI zake che. be prakAranA virodhAbhAsI yogyatAvALA pariNAma hovA chatAM kaI bAjunuM pariNAma vadhAre ThIka che enuM mApa e jJAnamAM Ave che. e samyakajJAnanI eka vizeSatA che. enA uparathI e kahI zake che ke A jIva mArgAnusArI che, A jIva Avo che, A jIva pAtra che, A jIva garbhita pAtra che, A jIva vartamAnapAtra che. aneka prakAre (kahI zake che). mumukSu - che to gRhIta mithyAtvamAM.. pUjya bhAIzrI :- hA, gRhItamAM hoya topaNa ene nIkaLatA vAra na lAge. gautama gaNadharano viSaya laI laIe. gautama svAmI e anyamatanA guru hatA. keTaluM daDha hoya mithyAtva ? keTaluM tIvra hoya ? chatAM yogyatA evI hatI ke chUTatAM vAra na lAge ane chUTatAM vAra na lAge to jhapaTa karatAM vAra na lAge. e badhuM mApa sAtizaya jJAnanI aMdara Ave che. mumukSu - - pUjya bhAIzrI :- hA, ema aMbArAmajI e koI anyamatamAM haze. nAma uparathI ema lAge che ke koI anyamatanA ja haze. hoya che, e to A kabIra che, akhAbhagata che, narasiMha mahetA che e badhAne mArthAnusArI kahyA che ne. e badhA anyamatamAM ja hatA ne. eTale e anyamata hoya to ThIka vAta che. eTaluM enuM mahattva nathI tyAM. enI bIjI yogyatAnuM tyAM mahattva che. anyamatanuM mahattva nathI. bAhyadRSTithI athavA matavAdI jIva che e matanuM mahattva vadhAre AMke che ke A to anyamatamAM che A to gRhIta mithyAtvamAM che. evuM chIcharuM mUlyAMkana jJAnInA jJAnanuM nathI hotuM. mumukSu :- jainamatamAM paNa atyAre anyamata jevuM hoya che. pUjya bhAIzrI :- hA, jainamata hoya are. dravyaliMgI hoya ane anaMta saMsArI hoya. digaMbara jaina sAdhu dravyaliMgI paMca mahAvrata, samiti, gupti pALato hoya). paMcendriyanA viSayo choDI dIdhA. anaMta saMsArI hoya, abhavI hoya. agiyAra aMga ane nava pUrvano pAThI hoya ane paMca mahAvrata ane aThyAvIsa mULa guNanuM pAlana karanAra hoya ane chatAM abhavI hoya ane anaMta saMsArI hoya. ema kaMI mApa na nIkaLe, jaina matathI mApa na nIkaLe. evo vizALa viSaya che ane sUkSma viSaya che. Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-333 283 eTale emAM jJAnIonA jJAnane saMmata karavA sivAya bIjAne bIjo adhikAra nathI. ke ahIMyAM jJAnInI bhUla che e adhikAra ajJAnIne nathI, bIjAne nathI. mumukSu - abhavIne to koI class ja nathI ne ! pUjya bhAIzrI - nA, ene samyapha thavAnI yogyatA ja nathI. evuM che. evI koI jIvanI ja yogyatA che. guno to zuM e pote aparAdha ja kare che. e aparAdha choDato ja nathI ane choDavAnI enI icchA ja nathI. nA ja pADI de ke nahi, e to mAre karavuM ja che, ema ja kahI daye. mumukSu - jainamata to matanuM nAma che, vastunuM svarUpa che. pUjya bhAIzrI :- vastunuM svarUpa che e to. e to vastunuM svarUpa che. jainadarzana vastunuM svarUpa che. e koI saMpradAya nathI, e koI vADo nathI, e koI matano. amuka Group no e koI adhikArI che evo koI viSaya nathI. nAta jAtano koI viSaya nathI, samAjano koI viSaya nathI.. keTalAka vivAdAspada banAvo banyA tyAre A digaMbara samAjanI aMdara loko zuM kahe che ke bhAI ! amAre samAjamAM rahevuM hoya ne eTale pachI amuka rIte ja cAlavuM paDe. e dharma nathI. dharma ane samAjane koI levA devA nathI. sAmAjika viSaya judo che, dhArmika viSaya judo che. sAmAjika viSaya ane dhArmika viSayane jo ekameka kiravAmAM Ave to rAjakAraNa anivAryapaNe emAM utpanna thAya, eno praveza thAya ane tamAma aniSTa emAMthI UbhuM thAya, samasta aniSTa emAMthI UbhuM thAya. eTale e baMnene judI judI rIte ja vicAravuM yogya che. zuM kahe che ? "jene saiddhAMtika athavA yathArthajJAna ame mAnyuM che ke jenI aMdara vastunA svarUpanuM baMdhAraNIya jJAna athavA dravya-guNa-paryAya ane enA dharmanuM jJAna ane Atmahita thAya, tenA phaLasvarUpe Atmahita thAya evuM je yathArthajJAna te to ghaNuM sUkSma che. jene ame mAnyuM che e to ghaNuM sUkSma che, ema kahe che. kemake emAM na to saiddhAMtika vipayasa hoya che, na to emAM koI kAryapaddhatino adhyAtmika viparyAsa hoya che. adhyAtma ane dravyAnuyoga baMnenuM yathArthapaNuM thatAM je svarUpAnubhava athavA aMtarmukha dazA utpanna thAya e viSaya ghaNo sUkSma che, ati ati sUkSma che, e viSaya ghaNo sUkSma che. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 cajahRdaya bhAga-5 e bahu AgaLa lakhI gayA 20mAM varSamAM lagabhaga. "manasukharAma sUryarAmane patro lakhyA che emAM. keTalIka vAto tamane vicAravA mATe ahIMyAM lakhuM chuM. bAkI je kharekhara paramasatya vAta che enI prayojanA jJAnIonA hRdayane viSe rahelI che. eTalo eka TukaDo mUkI dIdho che. have enI prayojanA eTale zuM ? ke e prakAranI je kAryapaddhati che e to eTalI sUkSma che, e ghaNI sUkSma che ke e tamane lakhANamAM kevI rIte batAvIe? paNa te thAya tevuM jJAna che. bhale e ghaNuM sUkSma che topaNa te jJAna azakya nathI, te jJAna saMbhavita che, zakya che, thAya tevuM che. vizeSa have pachI." e viSayamAM koIvAra have pachI vizeSa vAta karIzuM. citte kahyuM karyuM nathI. mATe Aje vizeSa lakhAyuM nathI, te kSamA karazo." keTalA bhinna paDyA che ! mananA pariNAmathI keTalA bhinna che ke mana svataMtra rIte cAle che ane ahIMyAM lakhavAmAM upayoga hovA chatAM have e upayoga udAsInatAne bhaje che, have e lakhavAno rasa UDI gayo che eTale kSamA karajo. patra have vadhAre laMbAvato nathI. choDI dIdhuM lakhavuM. parama premabhAvathI namaskAra pahoMce.' ema karIne potAnI lAgaNI paNa pradarzita karI che. kAle thoDuM bAkI hatuM. ' Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrIka-334 285 patraka - 334 muMbaI, phAgaNa suda 10, budha, 1948 hRdayarUpa zrI subhAgya pratye, bhaktipUrvaka namaskAra pahoMce. have pachI lakhIzuM have pachI lakhIzuM ema lakhIne ghaNIvAra lakhavAnuM banyuM nathI, te kSamA karavA yogya che; kAraNa ke cittasthiti to ghaNuM karI videhI jevI varte che, eTale kAryane viSe avyavasthA thaI jAya che. jevI hAla cirasthiti varte che, tevI amuka samaya sudhI vartAvyA vinA chUTako nathI. ghaNA ghaNA jJAnI puruSo thaI gayA che, temAM amArI jevo che te upAuisaMga ane cittasthiti udAsIna, ati udAsIna, tevA ghaNuM na karIne pramANamAM thoDA thayA che. upAdhi prasaMgane lIdhe AtmA saMbaMdhI je vicAra te akhaMDapaNe thaI zakato nathI, athavA gauNapaNe thayA kare so che, tema thavAthI ghaNo kALa prapaMca viSe rahevuM paDe che, ane temAM to cheatyaMta udAsa pariNAma thaI gayela hovAthI kSaNavAra paNa citta TakI ( zakatuM nathI. jethI jJAnIo sarvasaMgaparityAga karI apratibaddhapaNe vicare che. sarvasaMga' zabdano lakSyArtha evo che ke akhaMDapaNe AtmadhyAna ke te bodha mukhyapaNe na rakhAvI zake evo saMga. A ame TUMkAmAM lakhyuM A che; ane te prakArane bAhyathI, aMtarathI bhayA karIe chIe. deha chatAM manuSya pUrNa vItarAga thaI zake evo amAro nizcaya re anubhava che. kAraNa ke ame paNa nizcaya te ja sthiti pAmavAnA chIe, ema amAro AtmA akhaMDapaNe kahe che; ane ema ja che, jarUra ema ja che. pUrNa vItarAganI caraNaraja niraMtara mastake ho, ema rahyA kare che Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 cajahRzya bhAga-5 che che. atyaMta vikaTa evuM vItarAgata atyaMta AzcaryakAraka che; tathApi na che. te sthiti prApta thAya che, sadehe prApta thAya che, e nizcaya che, prApta ra karavAne pUrNa yogya che, ema nizcaya che. sadehe tema thayA vinA amane udAsInatA mATe ema jaNAtuM nathI ane tema thavuM saMbhavita che, jarUra ema ja che. - praznonA uttara ghaNuM karIne lakhavAnuM banI zakaze nahIM, kAraNa ke cirasthiti jaNAvI tevI vatya kare che. - hAla tyAM kaMI vAMcavAnuM vicAravAnuM cAle che ke zI rIte, te kaI prasaMgopAtta lakhazo. tyAgane icchIe chIe; paNa thato nathI. te tyAga kadApi tamArI icchAne anusarato karIe, tathApi teTaluM paNa hAla to banavuM saMbhavita nathI. abhina bodhamayanA praNAma pahoMce. 334mo patra paNa "sobhAgabhAI upara ja che. hRdayarUpa zrI subhAgya pratye juo ! AtmIyatA keTalI che ! upara phAgaNa suda 4 no patra che emAM parama premabhAvathI namaskAra karyA che. phagaNa suda 10 nA patramAM eTale budhavAre, budhavAre sAme budhavArano budhavArano ja patra che. "hRdayarUpa zrI sobhAgya pratye.' potAnA hRdayanA sthAne rAkhyA che. "bhaktipUrvaka namaskAra pahoMce. bahumAna kare che. "bhaktipUrvaka namaskAra pahoMce.' - have pachI lakhIzuM. have pachI lakhIzuM ema lakhIne ghaNIvAra lakhavAnuM banyuM nathI, te kSamA karavA yogya che. potAnI pahelI vAta karI nAkhI. ke have pachI lakhIzuM. amuka vAta have pachI lakhIzuM ema ghaNIvAra tamane lakhyuM che chatAM je lakhavuM che e lakhavAnuM banyuM nathI. te mATe kSamA mAgIe chIe. kAraNa ke cittasthiti ghaNuM karI videhI jevI varte che, eTale kAryane viSe avyavasthA thaI jAya che. 24mA varSamAM Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-334 287 samyagdarzana thayuM che. 25mAM varSamAM keTaluM badhuM jora che ! mArganI aMdara AgaLa vadhavAnuM keTaluM badhuM jora che e A patra eno bahu sAro evo purAvo che. ghaNI evI vAto A patranI aMdara lakhI che. "cirasthiti ghaNuM karI videhI jevI varte che;" eTale amAruM citta zarIranI sAvadhAnImAM lAgeluM rahetuM nathI. zarIra pratyenI ghaNI upekSA varte che. eTale kahevAnI jarUra nathI ke zarIra sivAyanA bIjA kAryo che enI keTalI upekSA varte che, e batAvavAnI jarUra nathI. e kahI dIdhuM ke, kAryane viSe avyavasthA thaI jAya che. koIpaNa kAmanI aMdara vyavasthA na jaLavAya evI rIte upayoga che e ghaTI jAya che, chUTI jAya che ane citta dhAryuM kAma karatuM nathI. videhI jevI sthiti varte che. mApa kADhavuM sAmAnya mANasane muzkela paDe evo viSaya che. kemake mithyAtva avasthAmAM dehAtmabuddhi hovAne lIdhe jIvanI pariNati zarIranI sAthe vaLagelI ja rahe che. deha te huM evI je pariNati che e pariNati chUTatI nathI ane e pariNatimAM zarIra pratyenA ekatvabhAvanI pragADhatA. avagADhapaNuM keTaluM che e ghaNA sUkSma aMtara avalokanano viSaya che. jenuM avalokana ghaNuM sUkSma thayuM hoya, avalokananI paddhati ane Practice thatAM thatAM jenuM avalokana ghaNuM sUkSma thayuM hoya ene thoDo thoDo bhAsa Ave che. mithyAtva avasthAmAM paNa jJAna thoDuM nirmaLa thAya to ene bhAsa Ave che ke zarIra sAthe ekatvanA pariNAma keTalA badhA cAle che. eno thoDo ene khyAla paDe che. ene videhI sthitino thoDo khyAla Ave che, bIjI bAju ke je dehathI bhinna pariNAma hoya, mokSamArga dharmAtmA hoya ane enI vItarAgatAnuM jora vadhatuM hoya e vakhate dehathI bhina, AtmAmaya, jJAnamaya pariNAmanI aMdara je baLavAnapaNuM hoya che tyAre zarIranI sAvadhAnI bahu ghaTI jAya che. pariNAma to bhinna paDI gayuM che, upayoganI sAvadhAnI paNa ghaNI ghaTI jAya che. tyAre ene videhI avasthA kahevAmAM Ave che. ' jevI hAla cirasthiti varte che, tevI amuka samaya sudhI vartAvyA vinA chUTako nathI. eTale ke e sthiti amane maMjUra che. je cittasthiti varte che e vartAvyA chUTako nathI. AgaLa javuM hoya to Ama ja thAya. vItarAgabhAvamAM AgaLa vadhavuM hoya to Aja paristhiti Ave. mumukSu :- A sthiti kAyama mATe rahevAnI che. Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 jahRdaya bhAga-5 pUjya bhAIzrI - nA. e to AgaLa jAya eTale pachI munidazA Ave che pachI zreNI Ave che ema thaI jAya che. paNa jyAM sudhI gRhastha avasthAmAM che ane emAM paNa baLavAna AtmadazA varte che tyAre udayanA kAryonI aMdara thoDI avyavasthA paNa utpana ghaI jAya che. A bahu sAro patra che. emanI aMtaraMga dazAno ghaNo - sAro patra che. mumukSu - amuka samaya sudhI. - pUjya bhAIzrI - pachI to takalIpha nathI. pachI to AgaLa vadhI jaze ne ! ema e khyAla che. samyagdarzana thayuM eTale samyagdarzanathI AgaLa vadhIne je dazA thAya e cheka kevaLajJAna parvatanI dazAnuM jJAna thaI gayuM. muni AvA hoya, zrAvaka AvA hoya, kevaLajJAnI AvA hoya-badhuM jJAna thayuM che. eTale to vacceno amuka ja kALa che. ghaNA ghaNA jJAnI puruSo thaI gayA che. A patra sIdho vAMco to na samajAya evo che, jarA sUkSma patra che. ghaNA ghaNA jJAnI puruSo thaI gayA che... kemake e vakhatanI emanI sthiti jo lakSamAM levAmAM Ave to ja enuM kathana pakaDAya evuM che. nahitara e kathana pakaDAya evuM nathI. evo patra che. "ghaNA ghaNA jJAnI puruSo thaI gayA che, temAM amArI jevo upAdhi prasaMga ane cittasthiti ughasIna..." udAsIna cittasthiti "ati udAsIna, tevA ghaNuM karIne pramANamAM thoDA thayA che. jJAnadazA pragaTa thAya ane cothA guNasthAnamAM ATaluM badhuM jora Ave evI teja mokSamArganI dazA ochA jJAnIne hoya che. zuM kahevuM che ? ke mokSamArganI aMdara paNa dhIme dhIme AgaLa vadhanArA, mokSamArgamAM kramazaH dhIme dhIme AgaLa vadhanArA mokSamArgI AtmAonI saMkhyA ane ekadama tejIthI chalAMga mArIne AgaLa vadhanArA mokSamArgI AtmAonI saMkhyA, emAM e tejIthI jenI cAla hoya che evA bahu alpa hoya che, evA ghaNA alpa hoya che. bAkI zAstrAdimAM rokAtA rokAtA AgaLa vadhe evA ghaNA hoya che ke je bahAramAM dhArmika pravRttimAM paDe che ane ene hisAbe emano je dhArmika anurAga che e vizeSa hoya che ene kAraNe rokAvuM thAya che. eTale e paNa potAnI dazAnI emaNe vAta karI che. kemake ekAvatArI che ne eTale jora ghaNuM kare che. aMdarathI AtmA vItarAgatAnI vRddhi mATe baLa ghaNuM kare che. evI potAnI Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-334 289 je dazA che eno bahu thoDA zabdomAM saMketa che. ghaNA ghaNA jJAnI puruSo thaI gayA che, temAM amArI jevo upAdhi prasaMga ane cittasthiti udAsIna..." bane. eka bAju upAdhi, ghaNI sAdhAraNa sthiti. jo kaMIka sArI Arthika sthiti hota to to kuTuMbane ema ja mUkI dIdhuM hota ke bhAI ! tamAre koI takalIpha nathI. mane pravRttimAM zuM karavA nAkho cho ? potAne Arthika AjIvikA mATenI pravRtti karavI paDe, e to jo vyavasthA hoya to vadhAre lobhathI jJAnI karatA nathI ke hajuM ghaNuM meLavavuM che, hajuM ghaNuM meLavavuM che, hajI thoDuM meLavavuM che. paNa potAne yAcanA karavAnI paristhitimAM paNa na AvavuM paDe athavA potAno bojo bIjAne mAthe na AvI paDe e paNa ene eka lAgaNI hoya che ane tethI potAnA rAga anusAra e pravRttimAM paDe tyAre e mArgamAM vItarAgatAnuM jora UbhuM thAya, tyAre paraspara viruddha pariNAmonuM eka draDha mokSamArgamAM paNa UbhuM thAya che. eTale evI upAdhiprasaMga ane cittasthiti udAsIna..." udAsIna ema nahi paNa "ati udAsIna, tevA ghaNuM karIne pramANamAM thoDA thayA che. kemake mokSamArganI aMdara e saMkhyA haMmezAM thoDI hoya che. bhUtakALanA aneka jJAnIo thaI gayA enI khabara paDe che. ghaNA jJAnI thaI gayA tyAre potAnI hayAtI jJAnadazAmAM nahotI ke e badhAnuM e vakhate mApa kADhI lIdhuM hoya. paNa atyAre khabara paDI jAya che. ke jJAnIo to ghaNA thAya che paNa AvI ugra sthitivALA jJAnIo haMmezAM mokSamArganI aMdara alpa hoya che athavA tIvra puruSArthI ane maMda puruSArthI, mokSamArgI AtmAomAM tIvra puruSArthI ane maMda puruSArthI, emAM maMda puruSArthInI saMkhyA vadhAre, tIvra puruSArthInI saMkhyA alpa hoya che. e to haMmezAM UMcI vastu jagatanI aMdara alabhya mAtrAmAM ja maLe che. hIrA karatAM sonuM vadhAre maLe che ane sonA karatA loDhuM vadhAre maLe che. loDhA jeTaluM sonuM maLe nahi ane sonA jeTalA hIrA maLe nahi. e to sIdhI "vAta che. mumukSu :- "sogAnIjInI sthiti . pUjya bhAIzrI :- hA, emanI sthiti evI hatI. e to bolyA hatA ekavAra. emanI carcAmAM eka vizeSatA hatI ke koI phAlatuM vAta, koInI vyaktigata vAta, koI sAmAjika vAta e to cAle ja nahi, e cAlavA de paNa nahi. jo koIe Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 cajahRdaya bhAga-5 zarU karI hoya to e Takora kare ke ye kyA ho gayA ? meM, tuM, yaha, vaha aisA kaise ho gayA ? eTale ke phlANo Avo ane phlANo Avo, e badhI vAta kyAMthI cAlu thaI gaI. meM, tuM huM Avo ne tuM Avo ane te tevo. A badhI vAta kyAMthI cAlu thaI gaI ? sIdhI baMdha thaI jAya. A badhuM baneluM che. pachI aprayojanabhUta vAta Ave to uDADe. vaLI paryAya sudhAravA mATe to ghaNI vAto puchAya. to paryAya uparanuM vajana bhALe tyAM uDADe. paryAyamAM besIne AtmAmAM lIna thavuM che ? emAM koIke prazna karyo ke gaNadhara devo paNa zAstra lakhe che. zAsananuM bhaluM karavA mATe gaNadhara devo paNa zAstra to lakhe che. gaNadhara devo bhagavAnanuM pravacana sAMbhaLavA samavasaraNamAM jAya che. to kahe, paNa emane niSedha Ave che enuM zuM ? tame to anumodana karo cho e vAtanuM. tamArI vAtamAM to evA zubharAganuM anumodana dekhAya che ane ene to niSedha Ave che, enuM zuM ? to kahe, e bhale niSedha (Ave). eka zAstra lakhe to seMkaDo gAthAo lakhe. keTalo samaya emano bagaDe ? eTaluM AtmadhyAnamAM rahetA hoya to ! A badhA prazno carcANA che. tyAre ekavAra emaNe evI vAta karI che ke, mokSamArgI AtmAomAM paNa zAstrAdimAM cukate cukate Age baDhane kA bahuta dharmAtmAoMkA aisA prakAra hotA hai. bahuta kama dharmAtmA aise hote haiM ki jo bahuta tejIse mokSamArga meM Age baDha jAte haiM. aise bahuta alpa hote haiM. huM Ama chuM ema na kahyuM. saMkhyA batADI dIdhI. eTale tamAre samajI levuM ke traNe kALe A paristhiti che. A paristhiti traNe kALe hoya che. mumukSu : pUjya bhAIzrI :- A to mAre enI talavAra che. evuM nathI ke guru pahelAM mAre na javAya, nahitara avinaya thaze. evuM nathI. evI vAta che. tevA ghaNuM karIne pramANamAM thoDA thayA che. upAdhiprasaMgane lIdhe AtmA saMbaMdhI je vicAra te akhaMDapaNe thaI zakato nathI, athavA gauNapaNe thayA kare che.' upAdhi prasaMgane lIdhe ekadhAruM, ekatAra thaIne je munidazAmAM hoya ane je sAdhana sAdhe e upAdhi prasaMgane laIne ahIMyAM thatuM nathI. kAMI ne kAMI, kAMI ne kAMI AvI. paDe che. bIjuM A 25-26 varSano gALo emano evo che ke eka bAju vItarAgatAnuM jora vadhe che, bIjI bAju vyApAra vageremAM pravRttinA prasaMgo vadhe che, kAmanuM dabANa Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-334 291 vadhe che. jene ApaNe kahIe ne ke bhAI ! atyAre bahu dhaMdhAnI aMdara kAma vadhI gayuM che. ema eka bAju kAmanuM dabANa vadhe che. bIjI bAju potAnI dazA ugra thAya che ema sAme sAmI viparIta paristhiti jora pakaDe che. tyAre emanI paristhiti thoDI sAMkaDI thAya che, nAjuka thaI jAya che. enuM varNana emanA A divasonA patromAM AvyuM che. upAdhiprasaMgane lIdhe AtmA saMbaMdhI je vicAra te akhaMDapaNe thaI zakato nathI, athavA gauNapaNe thayA kare che. bIje kAmamAM joDAvuM paDe che eTalI upayogamAM gauNatA che hoM, abhiprAyamAM nahi, pariNatimAM nahi, paNa upayoga je javo joIe emAM gauNa thaI jAya che. tema thavAthI ghaNo kALa prapaMca viSe rahevuM paDe che. prapaMca eTale A vyavasAya. ghaNo kALa prapaMcane viSe rahevuM paDe che. A 25 varSe lakhe che. 7pamAM varSe nathI lakhatA. jIvananI saMdhyA ke utarArdhano kALa nathI A. A to dhaMdhAno prAraMbhano kALa che 25mA varSano. ema lakhe che ke, "ghaNo kALa prapaMcane viSe rahevuM paDe che ane temAM to atyaMta udAsa pariNAma thaI gayela hovAthI...' prazna :- prapaMca eTale ? samAdhAna :- prapaMca eTale vyavasAya, A bAhya kAryo. vistAravALuM je bAhya kArya hoya ene prapaMca kahe che. prapaMca eTale kAvA-dAvA nahi. ahIMyAM rUDhi artha nahi levo. e vAta nathI ahIMyAM. prapaMca eTale kAmano vistAra ghaNo hoya. to ene prapaMca kahe che. nathI AvatuM ? "paMcAstikAyamAM. nava tattva prapaMca varNana. to nava tattvano prapaMca eTale pelo prapaMca nahi - pApanA pariNAma nahi. prapaMca eTale pApa koI kare, chUpuM pApa kare e prapaMcanI vAta nathI ahIyAM. rUDhigata artha nathI. zAstrIya paribhASA che. "ane temAM to atyaMta udAsa pariNAma thaI gayela hovAthI." e kAryone viSe atyaMta udAsa pariNAma thaI gayela hovAthI kSaNavAra paNa citta TakI zakatuM nathI,..." avyavasthA thavAnuM kAraNa e che ke kSaNe kSaNe citta haTI jAya che tyAMthI. eka bAju kAmanuM dabANa che, bIjI bAju citta pharI jAya che, tyAMthI upayoga pharI jAya che. kSaNavAra paNa citta TakI zakatuM nathI. jethI zAnIo sarvasaMgaparityAga karI apratibaddhapaNe vicare che. AvI dazA jyAre Ave che tyAre jJAnIo saMsArane choDI Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 cajahRdaya bhAga-5 de che, sarvasaMgaparityAga karI de che, munidazA aMgIkAra karI le che. AvuM jora jyAre AtmAne aMdarathI thAya ane udayanA kAryomAM kSaNa paNa upayoga TakavA mAge nahi tyAre jJAnIo sarvasaMgaparityAgano nirNaya laI le che ane dravya-kSetra-kALa-bhAvano koI pratibaMdha na rahe evA apratibaddhabhAve pachI vicare che. ("sarvasaMga' zabdano lakSyArtha evo che ke, akhaMDapaNe AtmadhyAna ke bodha mukhyapaNe na rakhAvI zake evo saMga...ane evA badhA ja saMgane sarvasaMgamAM ame nAkhIe chIe. pachI enI aMdara koI jJAnI zAstranI racanA kare che, koI upadeza de che evuM bane che. ane evo lokono saMga paNa thAya che. paNa jemAM akhaMDapaNe AtmadhyAna ne bodha akhaMDapaNe na rahe evA saMgane, evA badhA ja saMgane ahIMyAM sarvasaMga karIne tyAga karavAnI vAta che. eTale sarvasaMga parityAgamAM eTalo artha laI levo. A ame TUMkAmAM lakhyuM che, e A sthiti batAve che ke jo AyuSya lAMbu hota to kadAca munidazAmAM emaNe praveza karyo hota. e ahIMthI nIkaLe che. A ame TUMkAmAM lakhyuM che, ane te prakArane bAhyathI, aMtarathI bhajyA karIe chIe. je saMkSepamAM lakhyuM ane aMtara-bAhya ahIMyAM bhajIe chIe. e ja dazAne bhajyA karIe chIe. have bIjA peregrAphamAM Aja bhavamAM pUrNa thayuM che enuM jora batAve che. deha chatAM manuSya pUrNa vItarAga thaI zake evo amAro nizcala anubhava che. anubhava che ema kahe che. eTale amAruM anubhavajJAna ema pokAre che, aMdarathI jora kare che ke deha hoya topaNa pUrNa vItarAgadazA thaI zake. kemake "sobhAgabhAI to sadehe mukti, niraMjana nirAkAra ane deha vagaranI muktimAM bahu hajI eTalA badhA taiyAra nahi hoya. nahitara to arihaMta dazA spaSTa che ke sadehe mukti hoya che. to kahe amAruM anubhavajJAna ema kahe che ke deha chatAM manuSya pUrNa vItarAga thaI zake che. kAraNa ke ame paNa nizcaya te ja sthiti pAmavAnA chIe. A jora kare che. A dehe ame pUrNa vitarAga thaIe evuM amane lAgyA kare che. evuM emane jora Ave che. kAraNa ke ame nizcaya te ja sthiti pAmavAnA chIe. ema amAro AtmA akhaMDapaNe kahe chejora kare che, aMdarathI AtmA pokAre che ke pUrNa vItarAgatA thaI jAya. svarUpa AzrayanA pariNAma evA joravALA varte che ke deha chatAM paNa pUrNa Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-334 293 dazA, kevaLajJAna dazA thAya) evo akhaMDa upayoga thaI jAya ekavAra, upayoga pAcho ja na phare. ema amAro AtmA akhaMDapaNe kahe che; ane ema ja che, jarUra ema ja che." A emanuM jora che. "ema ja che ane jarUra ema ja che. emAM koI amane zaMkA paDatI nathI. mumukSu :- deha chatAM jenI dazA, kahe che ne I. - pUjya bhAIzrI - hA, dehAtIta dazA che, dehAtIta dazA che. e videhI dazA kaho ke dehAtIta dazA kaho bane eka ja che, zabdabheda che. mumukSu :- vItarAga zabda sAthe pUrNa zabda lagADyo che. pUjya bhAIzrI :- hA, pUrNa thavAnuM bahu jora che. atyAre ja A ja bhavamAM pUrNa thaI javuM che evo aMdarathI AtmA jora kare che.. prazna :- vItarAga sAthe pUrNa ? samAdhAna :- hA, pUrNa vItarAga dazA, arihaMta dazA, pUrNa dazA eTale pUrNa vItarAga. arihaMta dazAmAM pUrNa vItarAgatA ja che ne. yathAkhyAta cAritra bArame AvI jAya. mumukSu :- deha chatAM varte dehAtItamAM jJAnI zabda ja Ave che ne ! pUjya bhAIzrI :- hA, Ave ja che ne, Ave ja che. te jJAnInA caraNamAM jJAnI zabda ja vAparyo che, muni zabda kyAM vAparyo che ? jJAnI zabda vAparyo che. pote agaNita vaMdana karyA che. pelA loko nA pADe che paNa A pote agaNita vaMdana karyA che. huM jJAnI thaIne ene pAra vagaranA vaMdana karuM chuM. agaNita eTale na gaNAya evA, gaNanA bahAranA. evA pAra vagaranA huM vaMdana karuM chuM. pote jJAnI thaIne jJAnIne vaMdana kare che. e dehAtIta dazA che enuM enI aMdara bahumAna che. | mumukSu :- badhA-muni, arihaMta, sapuruSa-AvI ja jAya che emAM. pUjya bhAIzrI :- muni ane arihaMta to ApoApa ja AvI jAya che. prazna ja nathI enA mATe to. pUrNa vItarAganI caraNaraja niraMtara mastake ho, ema rahyA kare che. A pUrNa vItarAga thavAnI je bhAvanA che e A patramAM bahAra AvI che ane pote e bhAvanA eTale mAtra vikalpa nathI paNa puruSArtha sahitanuM je pariNamana ene bhAvanA kahe che. Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 bhAvanA ane icchAmAM A pharaka che. icchAvALAne eka vikalpa thAya puruSArtha nathI hoto. bhAvanAvALo puruSArtha sahita che eTale bhAvanA ema kahevAmAM Ave che. mAtra e vikalpa ne icchA nathI kahetA ene. gujahRdaya bhAga-5 che paNa tadanusAra ene--e pariNAmane pUrNa vItarAganI caraNaraja niraMtara mastake ho, ema rahyA kare che. atyaMta vikaTa evuM vItarAgatva atyaMta AzcaryakAraka che;...' A jJAnamAM AvI gayuM che. evuM je pUrNa vItarAgapaNuM te pahoMcavuM vikaTa hovA chatAM AzcaryakAraka che. kemake A loko je riddhi-siddhi-labdhimAM Azcarya pAme che e to enI pAse kAMI nathI, e to enI pAse kAMI nathI. eTale e AzcaryakAraka che. kemake tyAM zabdonI gati nathI. jyAM vikalpanI gati nathI tyAM zabdonI zuM gati hoya ? AzcaryakAraka che ema kahIne choDI de che. atyaMta vikaTa evuM vItarAgatva atyaMta AzcaryakAraka che; tathApi te sthiti prApta thAya che, sadehe prApta thAya che, te nizcaya che, prApta karavAne pUrNa yogya che, ema nizcaya che.' A emane je aMdarathI AtmAnuM jora che e A patramAM AvyuM che. evuM AzcaryakArI vItarAgapaNuM, pUrNa vItarAgapaNuM te sadehe prApta thAya che evo amAro nizcaya che. nizcaya che eTale ame ema prApta karavA mATe kaTibaddha thayA chIe, puruSArthavaMta thayA chIe ane prApta thavAne pUrNa yogya che. evA A puruSArthanI je jAti che ane je gati che e gati ane jAti A puruSArtha pUro kare evI ja gati ne jAti amArA puruSArthanI che ane yogya che evo nizcaya che. pharIne lIdhuM ke ema nizcaya che.' ema keTalI badhI niHzaMka vAta lIdhI che. ema nizcaya che. sadehe tema thayA vinA amane udAsInatA maTe ema jaNAtuM nathI...' A AkhA jagata pratyenI udAsInatA je AvI che e sadehe pUrNa vItarAgadazA pragaTa thaze tyAre evI udAsInatAno tabakko pUro thaze. bIjI rIte have amArI udAsInatA pUrI thAya ane apekSAvRtti janme evuM kAMI have dekhAtuM nathI. AgaLanI Line cokhkhI karI nAkhI ke zuM amArI paristhiti che. e vinA amane udAsInatA maTe ema jaNAtuM nathI ane tema thavuM saMbhavita che,..' ane bIjI rIte thavuM kAMI saMbhavita che. jarU2 ema ja che.' Ama ja che. je kAMI che e Ama che. cokkasa che. niHzaMkapaNe Ama che. A peregrAphamAM... Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka334 295 mumukSu :- saMbhavita che ema lIdhuM. pUjya bhAIzrI :- hA, ane tema thavuM saMbhavita che. amane udAsInatA maTe ema jaNAtuM nathI ane tema thavuM saMbhavita che eTale zuM che ke bIjI rIte nahi thAya kAMI. udAsInatA bIjI rIte pUrI nahi thAya. AgaLa pUrA vItarAga thaI jazuM ema thavuM saMbhavita dekhAya che. eTale potAne potAnI pUrNa dazA ghaNI najIka dekhAya che. ane e najIka dekhAvAnA be cihno che-eka potAnA puruSArthano uchALo-jora ane bIjI bAju jJAnamAM enuM najIkapaNuM bhAsatuM, dekhAvuM. e banne vAta eno purAvo che. eTale jarU2 ema ja che.' ema lakhe che. emAM kAMI phera paDe evuM lAgatuM nathI. praznonA uttara ghaNuM karIne lakhavAnuM banI zakaze nahIM...' A paristhitimAM tamArA praznonA uttaro lakhIe eTalo upayoga ja amAro cAle evuM nathI. upayoga eTalo AtmAmAM jAya che ke tamArA koInA praznonA uttara lakhI zakIe evI cittasthiti (nathI). 'kAraNa ke cittasthiti jaNAvI tevI vartyA kare che.' kSaNavAra paNa upayoga Takato nathI ema kahe che. koI kAryamAM upayoga Takato nathI eTale tarata chUTI jAya che. rasa nathI. udAsInatA eTalI che. lALa to tyAre laMbAya che ke jyAre rasa hoya che tyAre. mumukSu jIvane AvI vAtomAM vicAravA yogya vAta eTalI ja che ke je vAtamAM kAMI mAla na hoya, je vAtanI kAMI kiMmata na hoya evI sAdhAraNa sAdhAraNa vAtonA vikalpo, prasaMgonA vikalpo paNa AvyA ja karatA hoya, vagara notare, to ahIMyAM to kahe che ke mahattvanA kAryo che emAM upayoga Takato nathI. sAme AvIne, mAthe AvIne kAma paDe che emAM upayoga Takato nathI. A to hAthe karIne levA-devA vagarano aMdara ghUse. athavA to jenuM koI mUlya nathI evA vikalpo AvIne cAlyA jAya, evA vikalpo AvIne cAlyA jAya. kema ema thAya che ? ke ene je Atmarasa Avavo joIe evo Atmarasa hajI utpanna thato nathI. eTale kAMI ne kAMI karmanA udaya pramANe joDAvAnuM banyA vagara rahetuM nathI. aMda2mAM ja te prakArano udaya hoya che. joDANa thaI jAya che. mumukSu :- AvA bhaNakArA vAge che... pUjya bhAIzrI :- hA, kAMI navuM nathI. kAMI bilakula navuM nathI enI aMdara. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 rAjahRdaya bhAga-5 e to e mArgathI je loko ajANyA che ane e badhuM navuM lAge che ke Ama kema bane ? bAkI e mArge caDyA che ene badhuM samajAya che. hAla tyAM kaMI vAMcavAnuM vicAravAnuM cAle che ke zI rIte, te kaMI prasaMgopAttA lakhazo. eTale bahAramAM svAdhyAyanI pravRtti kevI rIte cAle che enA koI prasaMgavAta hoya to lakhazo. tyAgane icchIe chIe; paNa thato nathI. te tyAga kadApi tamArI icchAne anusarato karIe,... koI AgaLa pAchaLa vAta thaI haze ke tame ATaluM mUkI dyo, chevaTa kAMI nahi to ATaluM mUkI dyo ema. evI koI vAta cAlI haze. tathApi teTaluM paNa hAla to banavuM saMbhavita nathI.' udayanuM dabANa eTaluM che ke tame lakhyuM che kyAreka eTaluM paNa atyAre tamArI IcchA pramANe paNa banavuM saMbhavita dekhAtuM nathI. | 'abhina bodhamayanA praNAma pahoMce. amAre je svarUpa che, bodhasvarUpa evo je AtmA emAM tanmayatA varte che, evuM abhinapaNuM varte che. evA abhina bodhamaya enA praNAma che. nAma nathI lakhatA potAnuM. A patra che e ekadama emanI vItarAgatAnA puruSArthanI dazAno pradarzaka che. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-335 27 patraka - 335 muMbaI, phAgaNa suda 10, budha, 1948 udAsa pariNAma AtmAne bhajyA kare che. nirupAyatAno upAya kALa che. pUjya zrI saubhAgyabhAI, samajavA viSenI je vigata lakhI che, te kharI che. e vAto jyAM sudhI jIvanA samajyAmAM AvatI nathI, tyAM sudhI yathArtha udAsIna zuM pariNati paNa thavI kaThaNa lAge che. "satpaSa kema nathI oLakhavAmAM AvatA ? e vagere prazno uttarasahita lakhI mokalavAno vicAra to thAya che; paNa lakhavAmAM citta jevuM joIe tevuM rahetuM nathI, ane te vaLI alpakALa rahe che, eTale dhAreluM lakhI zakAtuM nathI. AtmAne udAsa pariNAma atyaMta bhayA kare che. eka adhi-jijJAsya-vRttivALA puruSane eka patra lakhI, mokalavA che mATe ATheka divasa pahelAM lakhyuM hatuM. pAchaLathI amuka kAraNathI citta aTakatAM te patra paDatara rahevA dIdhuM hatuM, je vAMcavA mATe Apane bIDI ApyuM che. je vAstavya jJAnIne oLakhe che, te dhyAnAdine icche nahIM, evo amAro aMtaraMga abhiprAya varte che. mAtra jJAnIne icche che, oLakhe che ane bhaje che, te ja tevo thAya che, ane te uttama mumukSu jANavo yogya che. ughasa pariNAma AtmAne bhajyA kare che. cittanI sthitimAM jo vizeSapaNe lakhAze to lakhIza. namaskAra pahoMce. Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-5 335. udAsa pariNAma AtmAne bhajyA kare che. nirupAyAno upAya kALa che.' mathALuM bAMdhyuM che. A paNa e ja divase lakhelo, phAgaNa suda 10ne budhavAra, A paNa phAgaNa suda 10ne budhavAra. eka ja divase be patro lakhyA che. patronI mItI eka ja che. 298 mumukSu :- eka divase be kAgaLa lakhyA che. pUjya bhAIzrI :- eka divasanA be patro che. udAsa pariNAma AtmAne bhajyA kare che.' e to 334mAM pahelAM patramAM lakhI cUkyA che. je nirupAya paristhiti che, sahaja paristhiti che eno upAya kALe karIne thAya e sivAya bIjo koI upAya nathI. e to dareka kAryamAM ema ja che ke kALa mATe ja rAha (jovAnI hoya). jene upAya na hoya e kArya mATe enA kALanI rAha jovA sivAya bIjo koI enI aMdara vikalpa hoto nathI. pUjya zrI saubhAgyabhAI, samajavA viSenI je vigata lakhI che, te kharI che. e vAto jyAM sudhI jIvanA samajyAmAM AvatI nathI, tyAM sudhI yathArtha udAsIna pariti paNa thavI kaThaNa lAge che.' samajavA viSenI je vAta lakhI che te kharI che eTale samajaNa to mukhya viSaya che. A mArganI aMdara samajaNa to mukhya viSaya che ane jyAM sudhI A badhI vAto samajavAmAM na Ave tyAM sudhI yathArtha udAsIna pariNati paNa thavI kaThaNa che. eTale jJAnanuM je mUlyAMkana che, samajaNa upara ja puruSArthano AdhAra che, samajaNa upara ja bhAvanAno AdhAra che. bhAvanA ane samajaNane utpanna karanAra jJAna ja che. bhAvanA ane puruSArthane utpanna karanAra samajaNa athavA zAna ja che. athavA parathI udAsIna thavuM ane svarUpa pratye AkarSita thavuM e paNa samajaNanuM ja phaLa che, bIjuM kAMI nathI. bhaviSyano puruSArtha samajaNamAM garbhita rahelo che, Ave che 'sogAnIjI'nA patramAM. eTale yathArtha samajaNa vinA udAsInatA paNa AvavI muzkela che. kaThaNa che eTale muzkela che. have 'sobhAgabhAI'e emane prazna pUchyo che eTale avataraNa cihna lIdhuM che. ke satpuruSa kema nathI oLakhavAmAM AvatA ?" oghasaMzA kema jatI nathI ? satpuruSane satpuruSa mAne paNa oLakhI na zake. e vagere prazno uttarasahita lakhI mokalavAno vicAra to thAya che;...' tamAro je prazna che e prazna ane uttara baMne lakhI mokalavAno Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka33pa 299 vicAra to thAya che paNa lakhavAmAM citta jevuM joIe tevuM rahetuM nathI..." e viSaya upara "sobhAgabhAI no uttara AvI gayo paNa "sobhAgabhAI e pAchI e vAtane choDI nathI, laMbAvI che ke Ape bhale prazna pUchyo, meM uttara lakhyo, Apane e (uttara) ThIka lAgyo paNa Apa zuM kaho cho? pote e vAtane vadhAre spaSTatA mAgI che. to kahe che, lakhavAno vicAra to thAya che paNa lakhavAmAM citta jevuM joIe tevuM rahetuM nathI. upayoga lAgato nathI. ane te vaLI alpakALa rahe che. eTale dhAreluM lakhI zakAtuM nathI.' thoDo vikalpa Ave che vaLI pAcho vicAra vRtti badalAI jAya che. vaLI kyAreka vicAra Ave che pAchI vRtti badalAI jAya che. eTale dhAreluM lakhI zakAtuM nathI. "AtmAne udAsa pariNAma atyaMta bhajyA kare che. koIpaNa bAhya pravRtti karatA ekadama udAsInatA AvI jAya che. A eka vizeSatA che emanA jJAnanI, emanA puruSArthanI, emanI dazAnI eka vizeSatA che. kemake sAmA jIvane paNa pote to dhamastikAyavatu udAsIna kAraNa che. kemake e jIva unnatinA kramamAM Ave che tyAre enI gatine sahAyaka thAya che. bAkI je saMsAramAM kheMcIne paDyo che ene kAMI pote pheravI de evuM emanuM jJAna jarApaNa kAma karatuM nathI, ema banatuM paNa nathI. e to e viSayamAM spaSTa jJAna cokhuM che. je jIva upara AvavA taiyAra thaI gayo ane dharmAstikAyavat nimitta thAya che. gati jenI zarU thaI ene dharmAstikAya nimitta che. e nAma paNa kudaratI evA AvyA che. jainazAsanamAM e be dravyonA nAma dharmAstikAya ane adhamastikAya AvyA. jene rokAI javuM che ene adharmAstikAya nimitta che. jagatamAM rokAvAnA kAraNo ghaNA che paNa jIvane koI kAraNo rokatA nathI. e to je svayaM rokAya che ene adhamastikAya nimitta paDe che ane je svayaM gatimAna thAya che ane dharmAstikAya nimitta paDe che, ema vAta che. eTale jANe che ke pravRtti karavAno koI artha nathI. dareka jIvo enI gatimAM cAle che. pariNAmanI enI je kudaratI gati che enI yogyatAnI emAM cAle che. pote kAMI karI zake ema nathI. kAgaLa lakhavA bese ane vRtti pharI jAya che. zuM lakhuM ? huM kAMI karI zakuM e prazna nathI. mumukSu - cAlavAvALo sarvasva ... Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 rAjahRdaya bhAga-5 pUjya bhAIzrI :- cAlavAvALo sarvasva mAne che. puruSo jagatamAM traNe kALe vidyamAna che. jema dharmAstikAya traNe kALe vidyamAna che tema e nimitto paNa traNe kALe vidyamAna che. paNa eka mArganI suMdaratA che ke jyAre je jIvane evuM bAhya avalaMbana paNa hAthamAM Ave che tyAre ene e bAjuno upakAra che e upakAranI maryAdA nathI rahetI. upakArabhAvanI paNa maryAdA nathI rahetI. eTalI vizeSa suMdaratA ane sajjanatA che. mANasa ati sajjana hoya to nathI kahetA ke bhAI ! koI pANI pAyane to paNa eno upakAra na bhulAya. zuM kahe ? ati sajjanatA hoya e zuM kahe ? eka pANIno pyAlo koIe pIvaDAvyo hoyane to eno upakAra na bhUlavo joIe. A sajjanatA, ati sarjAtA hoya to ahIM sudhI mANasa bole che ke nahi ? to jene janma-maraNathI chUTavAnuM nimitte paDyuM hoya enI sajjanatAno AMka keTalo ? e sajjanatA tyAM utpanna thAya che. eTale e prakAra Ave che. vastusthiti to siddhAMta anusAra je che te che chatAM yathArthatAmAM Ama che. lIdhuMne siddhAMtika jJAna ane yathArthabodha ati ati sUkSma che, ema na lIdhuM? to siddhAMtajJAna to ema kahe che ke guru ziSyanuM bhaluM na karI zake. zuM kahe che ? siddhAMtajJAna zuM kahe che ? siddhAMtajJAna ema kahe che ke guru ziSyanuM bhaluM na karI zake. chatAM ziSya ema kahe che ke pratyakSa sadguru sama nahi, parokSa jina upakAra' A jJAna sUkSma che. A prakAra utpanna thAya che e sUkSma che ke Ama kema? vastusthiti Ama ane pariNAma Ama? kahe hA ! A barAbara. have ene barAbara jJAna thayuM. jeTalI vItarAgatA vizeSa eTalI bhakti vizeSa. "sogAnIjI'no patra lyo. dRSTinuM jora eTaluM. dRSTinuM jora eTaluM ane bhakti pAchI eTalI. ekasAthe ja rahe che. niyamasAra' lyo. bIjo purAvo. "padmaprabhamalladhArIdeva' nuM jora keTaluM ? kSAvikabhAva para hatuM paramAvuM re ti' eTaluM jora ! eka samayanI pUrNa paryAyane heya (kahI che) . ane jinendranI bhaktinI vAta Ave to oho.ho.. keTalA namI paDe che ane keTalAM DhaLI paDe che ! e kudaratI vastu che. e jJAna ati sUkSma che. enuM nAma e viSe bodha che. e ghaNA maMthanano ane ghaNA UMDA vicArano viSaya che. chIcharA vicAramAM na samajAya evo viSaya che. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-335 301 AtmAne udAsa pariNAma atyaMta bhajyA kare che. thoDA nahi. ghaNA atyaMta udAsa pariNAma bhajyA kare che. pachI lakhavAnI vRtti nathI AvI paNa eka aDadho lakhelo kAgaLa rahI gayo che e thoDo mokalavA jevo lAge che eTale umerI de che. eka ardha-jijJAsya-vRttivALA puruSane eka patra lakhI mokalavA mATe ATheka divasa pahelAM lakhyuM hatuM. juo ! ahIMyAM sthiti kevI che ! pAchaLathI amuka kAraNathI citta aTakatAM te patra paDatara rahevA dIdhuM hatuM. e patra nahoto mokalyo. je vAMcavA mATe Apane bIDI ApyuM che.' e patra tamane vaMcAvA jevo yogya lAgyo che eTale tamArA mATe mokalI daIe chIe. ema karIne e patra emane mokalI) dhe che. pachI bIjI vAta thoDI lakhI che e paNa dhyAnane hisAbe koI bIjA mArge na caDe e mATe lakhI che. (ahIM sudhI rAkhIe). eka AtmArtha sivAI jene bIjuM kAMI prayojana nathI, ane te arthe jeNe jagatane pITha dIdhI che, temaja te AtmArtha jeNe sAdhI mAtra prArabdhavazAt jene dehAdi che, - evA jJAnI puruSa, mumukSajIvane phakta AtmArthanI ja preraNA Ape che, athavA AtmArtha sadhAya tevuM ja mArgadarzana Ape che - evI pratItipUrvaka mumukSajIva, pote mArgathI ajANa hovAnuM samajI, potAnI kalpanAthI sAdhana karavAnI buddhi choDI daIne, jJAnIpuruSanI AjJAmAM ja varte, to te AjJA jIvane bhavabhramaNa thavAmAM ADI AvI, nizreyasa padanI prApti karAve che arthAt tene sarva prakAre virAdhanA thatAM bacAvI le che; ane apUrvapadanuM jJAnadAna Ape che. namaskAra ho tevA jJAnI prabhune, trikALa namaskAra ho !!! (anubhava saMjIvanI-6 17) Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 4-12-1989, pravacana na. 97. patraka - 335, 336 ane 337 Lyd zrImad rAjacaMdra' graMtha, patrAMka 335, pAnuM 320. zrI sobhAgyabhAI uparano patra che. patranuM mathALuM che. "udAsa pariNAma AtmAne bhajyA kare che, nirupAyatAno upAya kALa che. potAnA aMgata pariNAmanI vAta karI che. puruSArthanuM vItarAgabhAvamAM ghaNuM jora Ave che. udayamAM kyAMya rasa paDato nathI athavA tamAma udayanA kAryo nisAra lAge che. udayamAM tyAre ja rasa na paDe ke jyAre enuM niHsArapaNuM, anityapaNuM, enuM arakSaNapaNuM, enuM bhinapaNuM e vagere bhAvo eka sAthe enI aMdara jaNAya che. krame nahi, kahevAmAM krama paDe che. ekasAthe ja evA udayanA kAryo jaNAya che ke enuM nakAmApaNuM jaNAya che. potAne kAMIpaNa e sukhanuM kAraNa nathI evuM spaSTa jJAnamAM jyAre lAge che tyAre AtmA udAsIna thaI jAya che. nirupAyatAno upAya kALa che chatAM paNa keTalIka pravRtti nIrasa pariNAmathI karavI paDe che enuM kAraNa keTalIka saMyoganI nirupAyatA che, potAno upAya nathI evI paristhiti che paNa kALe karIne e paristhitino paNa aMta Ave che. koI paristhiti zAzvata hotI nathI. cAhe saMyoganI ho, viyoganI ho, anukULatAnI ho ke pratikULatAnI ho, koI paristhiti zAzvata to hotI ja nathI. eTale dareka paristhiti kALe karIne pharI jAya che. eTale nirUpAyatAno upAya to kALa che. paristhiti badalavAnI ja che. e viSayamAM "sobhAgabhAIne paNa samAdhAna rahe evuM che ke nirupAyatAno upAya kALa che. jyAre tamArI saMyoganI paristhiti paNa tame badalI zakatA nathI, to nirupAyatAno upAya kALa che. pUjya zrI saubhAgyabhAI, samajavA viSenI je vigata lakhI che, te kharI che. e vAto...' A patra thoDo cAlI gayo che, pharIne laIe chIe.. prazna :- kALa eTale samaya ? Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-335 303 samAdhAna :- hA, kALa eTale samaya. kALa eTale divaso, mahinAo, varSo vyavahArakALa, (patra) ardhI cAlI gayo che, pharIne laIe chIe. samajavA viSenI je vigata lakhI che, te kharI che. e vAto jyAM sudhI jIvanA samajyAmAM AvatI nathI, tyAM sudhI yathArtha udAsIna pariNati paNa thavI kaThaNa lAge che. eTale udAsa parimAma sahaja kevI rIte thAya ? kRtrima vairAgya nathI karavo paNa kharekhara saMyogonuM abAMdhavapaNuM, arakSaNapaNuM, anityapaNuM, niHsArapaNuM samajAya che tyAre niHsAra padArthamAM, niHsAra kAryanI aMdara, jemAM kAMI sAra na hoya evA kAmamAM kone rasa Ave ? emAM to koIne rasa Avato nathI. pachI veTha utAravA khAtara 'veTha utAre paNa koIne rasa na Ave. evI je samajaNa viSenI vAta-vigata lakhI che te kharI che. - "e vAto jyAM sudhI jIvanA samajyAmAM AvatI nathI. tyAM sudhI yathArtha udAsIna pariNati paNa thavI kaThaNa lAge che. yathArtha na thAya. Ama to ghaNA vairAgya dhye che. jainadarzanamAM paNa dIkSA lenArA hoya che anyamatamAM paNa kSetra saMnyAsa, gRha saMnyAsa, saMsArano saMnyAsa lenArA hoya che. rAjapATamAMthI saMnyAsa lenArA hoya che. A "bhartuhari vagere thayA che. paNa yathArtha (udAsInatA kyAre Ave che AtmA anaMta sukhanuM nidhAna che ane AtmAne choDIne tamAma prasaMgo ane tamAma padAtho sukhanA to kAraNa nathI paNa ekAMte e bAjunuM potAnuM valaNa potAne ja duHkhanuM kAraNa thAya che. padArtho to padArtho che, na to sukha Ape che, na to duHkha Ape che. evI sukhaduHkhanI parapadArtha pratyenI kalpanAnI nivRttipUrvaka yathArtha udAsIna pariNati samajaNa vinA thavI kaThaNa che. eno AdhAra jJAna che, vairAgyano AdhAra paNa jJAna che, puruSArthano AdhAra paNa jJAna che. AdhAra kaho ke nimitta kaho. mumukSu :- yathArthano artha ahIMyAM sukha-duHkhanI... pUjya bhAIzrI :- kalpanAnI nivRtti. athavA sarva prasaMgonuM, AkhA saMsAranuM nisArapaNuM-nakAmuM che, je nakAmI cIja hoya enI koNa kALajI kare ? upekSA ja thAya,_ satpaSa kema nathI oLakhavAmAM AvatA ?' e vagereM prazno uttarasahita lakhI mokalavAno vicAra to thAya che. A prazna "sobhAgabhAI taraphathI avataraNa cilamAM Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 rAjahRdaya bhAga-5 che eTale. e vagere eTale bIjA paNa koI be-traNa prazno sAthe che e. uttarasahita lakhI mokalavAno vicAra to thAya che; paNa lakhavAmAM citta jevuM joIe tevuM rahetuM nathI." emAM paNa udAsInatA Ave che. sAmAnya rIte jJAnIne koI jijJAsu jIva hoya to jarUra samajAvavAno bhAva Ave che paNa e paNa kyAre? ke upayoga bahAramAM hoya tyAre. paNa upayoga aMtarmukha javAmAM jora karato hoya tyAre jene vyavahAranA pariNAma kahIe chIe e vyavahAranA pariNAmamAM paNa jarAya utsuktA AvatI nathI. koI vyavahAranA pariNAmamAM utsuktA na Ave pachI. eTaluM aMdaranuM samyapha pariNamananuM, aMtarmukha pariNamananuM jora che. eTale tamArA prazno lakhavAmAM citta jevuM joIe tevuM rahetuM nathI. ane te vaLI alpakALa rahe che... thoDo kALa rahe che. laMbAto nathI. e upayoga bahAra jAya che topaNa laMbAto nathI. eTale dhAreluM lakhI zakAtuM nathI.' A viSayamAM paNa dhAryuM nathI lakhAtuM. . prazna :- lakhavAmAM citta rahetuM nathI e zabda lakhAya paNa jevuM joIe tevuM lagADAya ? samAdhAna :- hA, eTale thoDuMka to jAya che. ema kahe che ne alpakALa to rahe che. paNa AkhuM sAMgopAMga sarakhI rIte upayoga daIne tamane To the point tamane kAmamAM Ave evo uttara lakhIe eTalo upayoga parovavo paDe, eTalo upayoga parovI zakatA nathI e kAmanI aMdara. eTale jeTaluM joIe evuM citta nathI rahetuM. ema che. e AgaLa lakhI gayA ne ? AgaLanA patramAM e vAta karI. 334mAM bIjo peregrApha che. tema thavAthI ghaNo kALa prapaMcane viSe rahevuM paDe che, ane temAM to atyaMta udasa pariNAma thaI gayela hovAthI...' prapaMca eTale saMsAranA kAryo emAM "atyaMta udAsa pariNAma thaI gayela hovAthI kSaNavAra paNa citta TakI zakatuM nathI. vyavasAyika kAryomAM to jarAya citta TakI zakatuM nathI. ekadama tyAMthI pAchuM vaLI jAya che. kSaNavAra paNa TakI zakatuM nathI. jethI jJAnIo sarvasaMgaparityAga karI apratibaddhapaNe vicare che. AvI sthitimAM AvelA jJAnIone sarvasaMgaparityAga karavAno sahaja puruSArtha cAle che ane e rIte e vicare che. e paristhiti emaNe phAgaNa suda 10 nA patramAM lakhI che. A e ja mitino bIjo patra che eTale emAM e vAta pharIne AvI che. Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka 335 mumukSu :- prazna to sobhAgabhAI'ne pUchyo hato ne... pUjya bhAIzrI :- sobhAgabhAI'ne pUchyo hato. sobhAgabhAIe javAba Apyo. e ja savAla sobhAgabhAI' e pAcho pharIne zrImadbha'ne pUchyo che. zrImadjI'e je prazna pUchyo eno pote uttara Apyo. uttara barAbara che ema paNa kahyuM. chatAM pote ema kahyuM ke Apa zuM kaho cho ? eTale pote pharIne praznane Rebound karyo che ke Apa eno uttara lakho ke jJAnI kema nathI oLakhAtA ? meM to mArI yogyatA pramANe bhale uttara Apyo che. Apane gamyo che, ThIka vAta che. paNa Apa pote zuM kaho cho ? ema karIne pharIne prazna pUchyo che). viSayane mahattvano samajIne jarA vadhAre enA upara cIkAza karI che, choDI nathI dIdhuM, prazaMsA karI eTale vAtane choDI nathI dIdhI. vAtane pote laMbAvI che. 305 mumukSu :- javAba yathArtha che ema paNa kIdhuM. pUjya bhAIzrI :- hA, topaNa laMbAvI che ke Apa eno uttara Apo ke satpuruSa kema jIvane oLakhAtA nathI ? enuM zuM kAraNa che ? patrano uttara AmAM bahu dUra Ave che. patrAMka 416, pAnuM 357. kAle eka bhAI pUchatA hatA ke A patrano uttara Ave che ke nahi AgaLa ? meM kIdhuM najIkanA thoDA patro to ghare najara pheravI gayo hato paNa uttara nathI joyo. atyAre ociMtuM yAda AvyuM. 357 me pAne vacceno bIjo moTo peregrApha che. zAnIpuruSanuM oLakhANa nahIM thavAmAM ghaNuM karIne jIvanA traNa moTA doSa jANIe chIe. eka to huM jANuM chuM', huM samajuM chuM' evA prakAranuM je mAna jIvane rahyA che te mAna.' be-pAMca copaDIo vAMcI hoya, pustako-zAstro vAMcyA hoya eTale mane paNa artha AvaDe che ane huM paNa samajuM chuM ane vaLI keTalAka to vidvattAmAM ema vicArI le ke mAro artha barAbara che. jJAnI artha kare che enA karatA mAro artha barAbara che. e svacchaMda nAmano bahu moTo doSa che. mAna kaho ke svacchaMda kaho. bIjuM parigrahAdikane viSe jJAnIpuruSa para caga karatAM paNa vizeSa rAga.' bIjuM kAraNa A. potAnA saMyogo, kuTuMba-parivAra, enI anukULatAo, potAnI anukULatAo enA upara eTalo rAga jAya ke deva-guru-zAstra ane satpuruSa pratye ene eTalo rAga na Ave. e paNa ene jJAnIpuruSane nahi oLakhavA de ema kahe che. e rAga Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 rAjahRdaya bhAga-5 ene evo naDaze ke enA jJAnane meluM karaze. jJAnIpuruSane oLakhavA nahi de. trIja, lokabhayane lIdhe, apakIrtibhayane lIdhe ane apamAnabhayane lIdhe.' huM ahIMyAM jaIza to mArA dhArmika samAjavALA ema kahe che ke te vaLI tame tyAM kyAM javA mAMDyA? "kAnajIsvAmIvALAmAM kyAM javA mAMDyA ? "sonagaDha kyAM javA mAMDyA? phalANA pAse kyAM javA mAMDyA ? e vakhate "zrImadjI hatA to kahe enI pAse kyAM javA mAMDyA tame ? ApaNA sAdhu, tyAgI ghaNAya che, A to gRhasthI che evA lokabhayane lIdhe. lokomAM pAchuM kAMI sthAna maLyuM hoya, mAna maLyuM hoya e pAchuM na maLe, evI rIte loko na mAne. apakIrtibhaya, AbarU ochI thAya ema gaNIne lAge ke mArI kimata samAjanI aMdara ghaTI jaze athavA mArA saMbaMdho chUTI jaze. evuM paNa kyAMka bane che ane apamAnabhayane lIdhe jJAnIthI vimukha rahevuM.. "jJAnIthI vimukha rahevuM....' jJAnIthI vimukha rahevuM athavA upekSA thavI tenA pratye jevuM vinayAnvita thavuM joIe tevuM na thavuM. atyaMta vinaya Avavo joIe. atyaMta bhaktithI javuM joIe e na javuM e traNa kAraNo jIvane zAnIthI ajANayo rAkhe _che; jJAnIne viSe potA samAna kalpanA rahyA kare che. e potAnI buddhie toLe che jJAnIne. hajI toLavAnI zakti nathI buddhimAM chatAM paNa potAnI buddhithI toLe che. potAnI kalpanA pramANe..." pachI e buddhi kalpanAe caDe che. "jJAnInA vicAranuM zAstranuM tolana karavAmAM Ave che. zAstranA artha paNa potAnI buddhi pramANe kare, jJAnInI tulanA paNa potAnI buddhi pramANe kare. mumukSu :- jJAnInA vacanane zAstranI sAthe meLave. pUjya bhAIzrI :- meLave ke A maLe che nahi ? nahitara pachI ApaNe kevI rIte mAnIe. Agama sAthe meLa khAya che ke nahi ? Agama zuM kahe che ? jJAnI kahe che ema Agama kahe che ke nahi ? ema potAnI buddhie sarakhAmaNI karavA jAya che. thoDuM paNa graMthasaMbaMdhI vAMcanAdi jJAna maLavAthI." thoDo kSayopazama thaI gayo hoya. "ghaNA prakAre te darzAvavAnI jIvane IcchA rahyA kare che. pote jANakAra che, pote samajadAra che, ghaNuM jANe che e pradarzana karavAno ane bhAva rahyA kare che. evA je pariNAmo che e vagere je doSa..." e badhA doSita pariNAma che. upara jaNAvyA evA je traNa doSa. te traNane viSe bAkInA nIcenI vAta karI e paNa samAya Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-335 307 jAya che. e traNe doSanuM upAdAna kAraNa evo to eka "svaccheda nAmano mahA doSa che." svaccheda sauthI mahAna doSa che. svaccheda jevaDo bIjo koI doSa nathI. svacchedathI tIvra darzanamohanuM AvaraNa thAya che. svacchedathI mati melI thaI jAya che ane svacchaMdane laIne jIva mAThI gatimAM cAlyo jAya che. ane tenuM nimittakAraNa asatsaMga che? jeno saMga na karavo joIe eno saMga kare che e kAraNe jIvane AvA traNa doSamAM mukhya asatsaMga lIdho che. aneka zAstrakAronuM, aneka munionuM, aneka jJAnIonuM A viSaya upara ghaNuM vajana che. paramAgama ciMtAmaNI'mAM bIjA bhina, bhinna zAstromAMthI enA upara ghaNA bola lIdhA che ke bhAI tuM saMga karavAmAM bahu vicArIne saMga karaje. jenoteno tuM saMga karIza nahi. e bahu vajana dIdhuM che. kuMdakuMdAcArye to "bhUlAcAramAM' tyAM sudhI kahI dIdhuM ke ekalA tane na goThatuM hoya, na gamatuM hoya to te lagna karI leje. paNa tuM kusaMga karIza nahi mithyAdRSTio, tIvra mithyAtva thAya evAnA saMga karIza nahi athavA khoTA deva-guruzAstrane mAnatA hoya, sAcA deva-guru-zAstranI virAdhanA karatA hoya eno saMga tuM karIza nahi. bIjAno saMga karaje paNa eno saMga nahi karato. nahitara tana asara AvyA vinA raheze nahi. tArI je enA pratyenI prIti, tAro je enA pratyeno bhAva e tane, tArAmAM e doSane utpanna karI deze. bahu vajana ApyuM che. ahIMyAM "zrImadjI' e vAta upara ghaNuM vajana ApyuM che ke jIvane jJAnI na oLakhAya enA traNa kAraNa ane e traNa kAraNanuM eka nimitta kAraNa asatsaMga. A kAryuM che. kemake "sobhAgabhAIne paNa thoDo saMga hato ne ! bahu vicAra mAMge che. khUba ja lIdhuM che. saMga to eno karavo ke jeno saMga karavAthI pote potAnA AtmA tarapha vadhAre AtmAnI dizAmAM AgaLa vadhe eno ja saMga karavo. ane e saMga jyAM sudhI na maLe tyAM sudhI game teno saMga karI levo ema na karavuM. patra konA uparano che te nathI maLatuM. mumukSu :- "sobhAgabhAI' uparano ja che. - pUjya bhAIzrI :- "sobhAgabhAI uparano ja che ? TAMkyuM nathI. badhA lagabhaga TAMkI lIdhelA che. 416 che ne ? khAlI che. mAre to badhA DhAMkelA che. kAraNa ke AmAM Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 cajahRdaya bhAga-5 to jarA vyaktigata saMbodhana che. A patranI aMdara thoDuM vyaktigata saMbodhana che. emAM kahyuM che nIce ke, jene tamArA pratye, tamane paramArthanI koI prakAre kaMI paNa prApti thAo e heta sivAya bIjI spRhA nathI, evo huM te A sthaLe spaSTa jaNAvavA icchuM chuM ane te e ke upara jaNAvelA doSo je viSe haju tamane prema varte che.' bahu karuNAthI vAta lakhI che. mAre spRhA nathI, tamArI pAsethI kAMI joItuM nathI, paNa A tamArA AtmAne nukasAna kare che. e jarAka A sthaLe kahevAnuM mane ThIka lAge che eTale tamane kahI dauM chuM. huM jANuM chuM. huM samajuM chuM. e doSa mukhya lIdho che. mumukSu - traNe doSamAM mahAdoSa pAcho svacchedane vadhAre mahattva ApyuM ane pAchuM enI upara paNa nimittakAraNa pAchuM asatsaMga, asatsaMga upara to bahu vajana che. pUjya bhAIzrI - ghaNuM vajana che, ghaNuM vajana che. bahu joI vicArIne paga mUkavo. saMga karavA mATe eka paga mUkavo (e) bahu joI vicArIne mUkavA jevo kALa che. nahitara jIvane nukasAna keTaluM thAya enI samajaNa paDe evuM nathI. mumukSu - tattvano abhyAsa karAvavALAne A bhUla bahu thAya che. huM jANuM chuM, huM samajuM chuM, moTAmAM moTI bhUla.. pUjya bhAIzrI :- hA, e bahu moTI bhUla thAya che. eTale ke zAstrAbhyAsI jIvane svaccheda utpana thatA vAra nathI lAgatI. have je zAstrAbhyAsa eka nyAye svaccheda maTADavAnuM sAdhana che, nimitta kAraNa che te ja zAstrAbhyAsa ane svacchedanuM nimitta thAya pachI kyAMthI chUTe ane kevI rIte chUTe e ? pachI koI chUTavAno ArovAro nathI. - mumukSu - vyavahAra-vepAramAM asatsaMga karavo paDe e judI vAta che paNa dharmamAM asatsaMga nahi karavo. pUjya bhAIzrI :- vyavahAramAM zuM che cAritramohano doSa che. tyAM zraddhA nathI kAma karatI ane dharmanA kSetramAM zraddhAnI pradhAnatA che. pelAmAM cAritranI pradhAnatA che. ema kahyuM ne ke bhAI ! tame kaho cho ke satsaMga maLato nathI ane asatsaMga tamAre karavo nahi ane ekalA amane goThatuM nathI, have zuM karavuM? to kuMdakuMdAcAryuM "mUlAcAramAM kIdhuM ke tuM lagna karI leje, to tyAM cAritramohano doSa che. je muni che, AcArya che, nava vADa vizuddha brahmacaryanA pAlana karanArA che. brahmacarya Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 patrAMka-335 mahAvrata aMgIkAra karyuM che ke nahi ? have e ema kahe ke tuM lagna karaje. kevI rIte kahe ? paNa ene e doSa karatA asatsaMgano doSa bahu moTo lAgyo che ema kahevuM che. enAthI nivRtta thavuM saheluM che. asatsaMgathI je tane zraddhAno doSa utpanna thaze ane ajJAna tIvra thaze e doSa maTADavo tane muzkela paDI jaze. eTale e satparuSa kema nathI oLakhAtA eno uttara 416 mAM Apelo che. 416 mAM bIjo peregrApha vAMcyo tame AvyA pahelAM. hamaNA ja yAda karyA. tyAre khyAla nahoto, atyAre ociMtuM yAda AvyuM. ahIMyAM eka vAta lakhI che. mumukSu - vyavahAramAM bhUla thAya to cAritradoSa che, asatsaMgamAM zraddhAno doSa lAge. pUjya bhAIzrI :- mukhyadoSa zraddhAno che. cAritrano doSa che kharo tyAM paNa mukhya doSa zraddhAno che. kemake tyAM to dharmabuddhithI pravarte che. dukAne vepAra kare che emAM dharmabuddhi thoDI che ? emAM to khabara che ke A pApanA poTalA bAMdhIe chIe, A. karavA jevuM to nathI paNa have AjIvikA mATe bIjo upAya nathI eTale na chUTake karavuM paDe che. ema samajIne kare che. je jIvane dharma pAmavAnI buddhi che ene vyApAravyavasAyanI hoMza ane utsAha nathI. e to samaje che ke mArA pUrvakarmane hisAbe je saMyogomAM AjIvikAnI pravRtti karuM chuM e nirupAyatAthI karuM chuM ane nirupAyatAthI karuM chuM emAM zraddhA ene e vAtanI che ke AmAM ekAMte pApanA poTalA ja baMdhAya che, AmAM to puNya paNa nathI. eTale dharmabuddhi kyAMthI Avaze ? eTale ene evo tIvradoSa nathI tyAM. bAkI je sukhanuM kAraNa mAnIne vepAra-dhaMdho kare che ene to tIvra mithyAta thAya ja che enI to vAta ja ahIMyAM vicAravAnI nathI. A mArI anukULatAnuM kAraNa che, mArA sukhanuM kAraNa che, paisA vadhaze to mane ghaNI anukULatAo ane mAruM sukha vadhI jaze, mArI AbarU vadhI jaze, mArI kimata samAjamAM vadhI jaze. enuM to kAma ja nathI. ene to ahIMyAM kahetA ja nathI. enI sAthe carcA paNa nathI. paNa je dharmabuddhivAna jIve che ane vyavahAsAya Adi to karavo paDe che. e kema kare ? to ene to A khyAla che. mumukSu - "sobhAgabhAIe jyAM prazna pUchyo che tyAM A uttara na Apyo. pUjya bhAIzrI - tyAre to ema kIdhuM ke mAruM citta atyAre kAma nathI karatuM. Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 cajaya bhAga-5 mumukSu - pAchuM vadhAre lIdhuM che, jevuM joIe tevuM citta kAma karatuM nathI. pUjya bhAIzrI :- mAruM citta jevuM joIe evuM atyAre A viSayano uttara lakhavAmAM rahetuM nathI. upayoga kAma karato nathI, chUTI jAya che athavA alpakALa rahe che. lakhyuM ne ke ATha divasathI adhUro lakhelo patra paDyo che, ATha divasathI eka aDadho lakhelo patra paDyo che, tamane mokalI daUM chuM jeTalo paDyo che eTalo. thoDoka lAgu paDe che ema samajIne. evI to emanI potAnI paristhiti che. 25 varSe jyAre mahatvakAMkSAo pAMgare e uMmaramAM e saMsArathI nivRtta thavAnA pariNAmamAM varte che. kayAMya emanuM mana lAgatuM nathI. muMbaImAM beThA che, dhaMdho vepAra che, dhaMdho vepAra vadhato jAya che ane potAnI e bAjunI aruci paNa vadhatI jAya che. mumukSu :- asaMgadazAnI bhAvanA vadhatI jAya che. pUjya bhAIzrI - hA, vadhatI jAya che. evI dazAmAM emanuM jIvana cAle che. e mumukSune bahu bahu vicAra karavA jevo viSaya che. e vAta ahIMyAM 339 mAM vizeSa lIdhI che ke amAre to kAma ghaTADavuM hatuM paNa kAma vadhI gayuM UlaTAnuM. bIjo peregrApha che ne ? hAla je kAMI vyavahAra karIe chIe. temAM deha ane manane bAhya upayoga vartAvavo paDe che. AtmA temAM vartato. nathI.' amAro AtmA nathI, jIva tyAM nathI lAgato. kvacit pUrvakarmAnusAra vatavuM paDe che tethI atyaMta AkuLatA AvI jAya che. je kaMI pUrve nibaMdhana karavAmAM AvyA che, te karmo nivRtta thavA arthe, bhogavI levA arthe. thoDA kALamAM bhogavI levAne arthe, A vepAra nAmanuM vyAvahArika kAma bIjAne arthe sevIe chIe. amAre kAMI lAbha-nukasAnanuM kAraNa nathI. bIjAne mATe karIe chIe. pachI eka be lITI choDIne (lakhe che, "ame A kAma prereluM.... kAMI cIMdhI dIdhuM haze ke A kAma A rIte thAya, A rIte karavA jevuM che. te saMbaMdhI." pachI nAma dIdhuM bhAgIdArI che eTale bane teTaluM majUrI jevuM kAma paNa karyAnuM rAkhyuM che. eTale pote to majUrI kare che. kAmanI have ghaNI hada vadhI gayelI hovAthI." juo ! kAmanuM dabANa vadhyuM che. kAmanI have ghaNI hada vadhI gayelI hovAthI nivRtta thavAnI atyaMta buddhi thaI jAya che. A bAju kAma vadhe che, A bAju nivRttinA pariNAma jora kare che. paNa ene doSabuddhi AvI javAno saMbhava;." bIjo UlaTuM vicArI leze ane Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 311 patrAMka-335 te anaMta saMsAranuM kAraNa 5 ne thAya ema jANI jema bane tema cittanuM samAdhAna karI te majUrI jevuM kAma paNa karyA javuM...? khAlI majUrI karI lIdhI 'ema hAla to dhAryuM che.' pUrecchAnusArI. veTha karI lyo. majUrI karAvI lyo mArI pAse jeTalI karAvavI hoya teTalI. A tamAro majUra atyAre to. evI rIte majura thaIne kAma kare che. mumukSu :- pUjya bhAIzrI - sAthe kAma karatA hoya ne ! bhAgIdAra hoya. e lokone to kAma ekabAju vadhAre hoya ane pote dukAne na jAya to zuM thAya ? sAmAne to AkuLatA thAya ne kAma bagaDe enI. kAma bagaDe, nukasAna thAya. eTale pote majUrI karI le che ke bhAI ! karAvI lyo je kAma karavuM hoya te. cAlo tamArI majUrI karI laIe atyAre. samAdhAna karavA evI rIte rAkhyuM che. mumukSu - A peregrAphamAM lakhyuM che. A kAmanI pravRtti karatI vakhate. pUjya bhAIzrI :- "A kAmanI pravRtti karatI vakhate jeTalI amArI udAsIna dazA hatI tethI Aja vizeSa che. ane tethI ame ghaNuM karIne temanI vRttine na anusarI zakIe evuM che; tathApi jeTaluM banyuM che teTaluM anusaraNa to jema tema citta samAdhAna karI rAkhyA karyuM che." parANe kAma karIe chIe. pariNAma kAma karatA nathI, parANe kAma karIe chIe. jema koI parANe kaDavI davA pIvaDAvene ? evI amArI dazA che ema lakhe che. mumukSu - Akho patra sarasa che. pUjya bhAIzrI :- hA, bahu sarasa patra che. eTale ahIMyAM ema kahe che ke "AtmAne udAsa pariNAma atyaMta bhajyA kare che." e je emanI vartamAna dazA hatI e spaSTa lakhe che ke atyaMta udAsIna pariNAma rahe che. kyAMya jarAya rasa Avato nathI ne ! eka ardha-jijJAsya-vRttivALA puruSane eka patra lakhI mokalavA mATe ATheka divasa pahelAM lakhyuM hatuM. pAchaLathI amuka kAraNathI citta aTakatAM te patra paDatara rahevA dIdhuM hatuM..." lakhatA lakhatA choDI dIdhuM hatuM. je vAMcavA mATe Apane bIDI ApyuM che.' hajI thoDI vAta lakhe che ke je vAstavya jJAnIne oLakhe che, te dhyAnAdine Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 rAjahRdaya bhAga-5 icche nahIM, evo amAro aMtaraMga abhiprAya varte che.' dhyAna che e cAritrano viSaya che. hajI mumukSutA paNa kAcI-pAkI hoya, samyagdarzana to ghaNuM dUra hoya, samyakttAna ane enI sthiratA to A bahu AgaLano viSaya che. eTale samajyA vinA je dhyAnane icche che e kharekhara jJAnIne oLakhato nathI, ane jJAnIne vAstavikapaNe oLakhe che ene to potAnuM mApa AvI jAya che ke AmAM mAruM ThekANuM nathI. dhyAnanI to vAta kyAM karavAnI rahI ? dhyAnanI icchA kyAM karavAnI rahI ? eTale te dhyAnAdine icche nahIM. atyAre je A badhA dhyAna kendra ane bIjuM trIjuM je dhyAna zibiro cAle che e vAtamAM kAMI mAla nathI. e badhA mana-vacana-kAyAnA keTalAka prayogo che ke je prayogomAM Atmabuddhi thaI jAya che ane jIvane UlaTAnuM pAramArthika nukasAna thatuM hoya che. paNa thoDA kALa mATe mananI kSaNika zAMti, mananI ja te paNa, mananI kSaNika zAMti ene lAge che tyAre ene ema lAge che ke A prayoga to karavA jevA che ne A prayoga karavA joIe. vAraMvAra dhyAnanI zibiramAM jAvuM joIe. ane ApaNe dhyAna karavA mATe ApaNA AtmAne keLavaNI ApavI joIe. e samajaNa vagaranI vAta che. evI rIte AtmAnuM dhyAna to kadI thatuM nathI. bAkI to koIpaNa cIjamAM, koIpaNa zeya padArthamAM rasa paDe ane bIjI icchAnI nivRtti thAya tyAre manane sahAya, manane sAruM lAge, manane game, manane zAMti lAge, je kAMI kalpanA karo te, ethI kAMI Atmika sukha pragaTe, AtmAne koI svabhAvanI zAMti pragaTa thAya evuM banatuM nathI. paNa pAramArthika e sAruM che, e karavA yogya che, emAM dharma che, e kartavya che ema mAnIne zraddhAnanuM moTuM nukasAna thAya che. gRhIta mithyAtva tIvra thaI jAya che, darzanamohanI tIvratA thAya che. prazna :- A badhA je prayoga cAle che emAM mananI sthiratA thAya che ? samAdhAna :- thoDoka TAima lAge, thoDoka TAima evuM lAge. e to koIpaNa prayoga evo che. tamane zIkhaMDa bhAve che ane zIkhaMDa khavaDAve to sAruM ja lAge ne ! emAM zuM che ? e vakhate tame kaho ke mane to bhAI sukha lAgyuM hatuM, tame bhale kaho emAM duHkha hoya paNa mane sukha lAgyuM enuM zuM ? eno koI upAya nathI. eno upAya nathI. jIvanI kalpanA che. Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 313 patrAMka-335 mumukSu :- vipazyanAmAM . pUjya bhAIzrI :- hA, vipazyanA nAmanuM dhyAna che. emAM e prayoga che. paNa e prayogamAM saphaLa nathI thavAya evuM. enuM kAraNa zuM che ke e thoDo TAima Temporary ene kRtrimatAthI e prayoga karAvavAmAM Ave che. sahaja sthiti thAya nahi. zraddhAna samyaka thayA vinA ane jJAna samyapha thayA vinA dhyAna kadI samyaka thAya nahi. jJAna vinA zraddhAna nahi ane zraddhAna-jJAna vinA kadI AcaraNa-dhyAna nahi. pharIthI, jJAna vinA zraddhAna nahi. zraddhAna vinA jJAna nahi ema nahi. jJAna vinA zraddhAna nahi ane samyajJAna ane samyakuzraddhAna vinA kadI samyakadhyAna nahi. thAya nahi koI dIvasa. pachI tame Artificial-akudaratI karo to e to kAMI rahevAnI cIja nathI. e TakavAnI cIja nathI. Artificial rezama sAcA rezama karatA vadhAre suMvALuM lAge. dhovo eTale khaDake rahe pachI paheravAnA kAmamAM na Ave, kemake enuM koI TakAupaNuM nathI, asaliyata nathI. mULa vastu ja nathI. 49:- slisalat 2012 belly.27 Plus point 89 $ Minus point ? samAdhAna :- Minus point che, sIdhI ja vAta che. gRhIta mithyAtvamAM jAvuM paDe. mithyAtva tIvra thAya enuM zuM ? je kharekhara sAdhana nathI ene buddhipUrvaka kharekhara sAdhana tarIke grahaNa karyuM enuM nAma grahIta mithyAtva, gRhIta mithyAtva tenuM nAma che. buddhipUrvaka khoTuM grahaNa kare che. mumukSu :- (eka) mahArAjasAhebe A ja prazna karyo hato ne ? pUjya bhAIzrI - hA. dhyAnano prazna karyo hato. dhyAnano prazna karyo hato eTale ema kahyuM oLakhANa vagara (dhyAna nahi thAya). dhyAna to sthiratArUpa pariNAma che. sthiratA zemAM karazo ? je cIjane oLakhatA nathI, je cIjanuM jJAna nathI, je cIjanuM vijJAna jANatA nathI emAM sthira kevI rIte thAya ? eTale tarata ja pakaDyuM, barAbara che. dhyAna karavAno prazna ja upasthita nathI thato. pakaDyuM hatuM barAbara. paNa zuM thAya ke dIkSA lIdhI che. ApaNe zuM karavuM ? ke nivRttimAM dhyAna karavA besavuM. sAmAyika laIne ke bIjuM laIne besavuM, AtmAnuM dhyAna karavuM. paNa je cIjanI khabara ja na hoya kevI cIja che mULamAM, enuM dhyAna kevI rIte thAya ? mumukSu :- pravRtti karelI hoya to dhyAna kyAMthI hoya ? Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 cajahRdaya bhAga-5 pUjya bhAIzrI - pravRtti na kare ane nivRtti le topaNa je cIjanI oLakhANa ja nathI, eno mahimA nathI, mahimA nathI enuM AkarSaNa nathI, AkarSaNa nathI enuM dhyAna kevI rIte thAya ? sthiratA kevI rIte thAya ? mumukSu :- "samayasAra mAM sasalAnA zIMgaDA kahyA. pUjya bhAIzrI :- hA. tyAM e ja vAta cAlI che. tyAM zraddhAnI vAta lIdhI che ke jJAna vinA zraddhAna konuM ? - je vAstavya jJAnIne oLakhe che, te dhyAnAdine icche nahIM" athavA keTalAka jIvo jJAnIne maLIne evI mAgaNI kare che ke amane AtmAnuM dhyAna zIkhaDAvone. amane AtmAnuM dhyAna karAvone. eka zuM che ke vikalpa to AkuLatAdAyaka che. dhyAnamAM to zAMti maLe, tyAre eNe jJAnIne oLakhyA nathI, e jJAnIne samajI zakyo nathI. nahitara e sIdhI evI mAgaNI kare nahisIdhI evI mAgaNI kare nahi. e ema vizvAsa rAkhe ke je jJAnInA saMgamAM huM Avyo chuM e jJAnIne khabara che ke mane zuM jarUra che, mArI kaI sthiti che, mArI kaI bhUmikA che ane e bhUmikAmAMthI eka DagaluM AgaLa cAlavuM hoya to mAre e DagaluM kyAM kevI rIte bharavuM e ene khabara che. e emane jovAnuM che, mAre jovAnuM nathI have. enA badale jJAnInI najarane paDatI mUkIne ema kahe che ke mane Ama karI do ne. e jJAnIne oLakhato nathI. ene jJAnIne jJAnI tarIke nathI oLakhyA. kemake jenI je pharaja che enI pharaja tuM bajAvavA mAMDyo. e emanI pharaja che. have tAre zuM jarUra che ? upavAsIne maganuM pANI devuM ke rAba devI ke phlANuM devuM ke A devuM e DokTarane khabara che. A to upavAsI che ane "ema kahe che ke mane sAlamapAka khavaDAvo ne cAra zera ghI pAyelo mesUba khavaDAvo to mane zakti AvI jAya, azakti bahu ja vadhI gaI che. marI jaIza tuM. tuM atyAre mesUba khAIza to sIdho patI jaIza. atyAre tAre mesUba khavAya tevuM nathI. atyAre to maganuM pANI ja levAya. e paNa Limit mAM-maryAdAmAM. A enA jevI vAta che ke che khAlI koThe ane khAvo che mesUba. zuM thAya ? nukasAna thAya ke na thAya? Minus point 3. Plus point. zzal ald 89. prazna :- ahIMyAM vAstavyano artha vAstavika rIte ? samAdhAna vAstavya eTale kharekhara. jJAnInI vAstavika oLakhANa thAya. Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-335 315 vAstavika. jevA jJAnI che tevI oLakhANa thAya to ene khyAla Ave ke A jJAnI mane zuM jarUra che e mArA karatA vadhAre samaje che. jJAnI te che ke mArI bAbatamAM mAre zuM karavA yogya che ane mAre zuM karavA yogya nathI enI jANa mArA karatA. emane vadhAre che. have e vAtanI mAgaNI mAre karavAnI rahI ke emane jovAnuM rahyuM ? e to emane jovAno viSaya che. e mAre jovAno viSaya nathI. enI kALajI e karaze, mAre karavAnI jarUra nathI. sIdhI vAta che. huM to kahuM ene anusaruM. AthI mAre bIjuM kAMI karavuM nathI. mArI icchAe, svacchede mAre kAMI karavuM nathI. e sIdhI vAta che. je vAstavya jJAnIne oLakhe che, te dhyAnAdine Icche nahIM. evo amAro aMtaraMga abhiprAya varte che. A amArA aMdarano abhiprAya che. eTale koIe mAgaNI karI haze ke kaI evI vAta cAlI haze eTale eno niSedha karyo che. mAtra jJAnIne icche che, oLakhe che ane bhaje che? zAnIne icche che eTale eno saMga icche che. jJAnI kevA che ene oLakhe che ane bhaje che. enI AjJA anusAra cAlavAnI jenI vRtti che. te ja tevo (eTale jJAnI) thAya che. te ja jJAnI thAya che. jJAnInI AjJA bahAra svacchede javuM che e kadI jJAnI thatA nathI. ane te uttama mumukSu jANavo yogya chejuo A uttama mumukSunI vyAkhyA karI che. mumukSu kayo uttama ? ghaNA zAstro vAMce te uttama ? kone uttama mumukSu kahevo ? ke ekadama dhyAna ne vairAgya ne bIje, trIje caDI jAya te uttama mumukSu ? kahe che, nahi. jJAnIne icche, jJAnIne oLakhe, jJAnIne bhaje te ja tevo thAya che, te uttama mumukSu jANavo yogya che. A uttama mumukSunI paribhASA karI. evI judI judI vAta che. atyAre to koI vaktA hoya to kahe, bhAI ! bahu sarasa samajAvI zake che mATe te uttama che. mumukSunI uttamatA ema nathI. mumukSunI uttamatA jJAnIne anusaravAmAM che, ema kahe che. evuM na lIdhuM ke tame bahu samajo cho mATe uttama mumukSu, pelA bhAI ochuM samaje che mATe e ochA mumukSa, ema na lIdhuM. ema paNa na lIdhuM ke AnI samajaNa zakti vadhAre che, Ano jJAnano ughADa, buddhi ghaNI che mATe mumukSu uttama che ema nahi. udAsa pariNAma AtmAne bhajyA kare che. cittanI sthitimAM jo vizeSapaNe lakhAze Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 rAjahRdaya bhAga-5 to lakhIza.' evI jo cittanI haze ane lakhI zakAze to lakhIza. bAkI lakhIza ja evuM koI mAruM dhAryuM rahe evuM nathI atyAre. mumukSu :- 33ra patramAM mumukSunI nirmaLatA lIdhI. pUjya bhAIzrI - mumukSatA nirmaLa hoya che. AraMbha ane parigrahano jema moha maTe che. barAbara che. potApaNAnuM abhimAna maMda kare che. eTale bhedajJAna kare che. tyAM viSaya lIdho che bhedajJAnano ke je pote maMdapaNAnuM eTale potApaNAnuM maMdapaNuM kare che eTale potApaNuM choDavAno prayatna kare che, tema tema mumukSatA vardhamAna thayA kare che. mumukSatA vadhe che athavA nirmaLa thAya che. potApaNuM maTADavAno jJAnIono upadeza che eTale potApaNuM maTADavuM, bhinnatA karavI. bhinnatA kare to potApaNuM maTe. aneka paDakhethI vAta cAle che. 335 patra pUro thayo. ( patraka - 336 muMbaI, phAgaNa suda 11, budhavAra 1948 , atre bhAvasamAdhi che. vizeSa karIne vairAgya prakaraNamAM zrI rAme je potAne vairAgyanAM te kAraNo lAgyo te jaNAvyAM che, te pharI pharI vicAravA jevAM che. khaMbhAta patraprasaMga rAkhavo. temanA taraphathI patra AvavAmAM DhIla thatI hoya to AgrahathI lakhazo eTale DhIla ochI karaze. paraspara kaMI pRcchA karavAnuM sUjhe to te paNa temane lakhazo. 336. kuMvarajI maganalAla kalolanA bhAI che. AgaLa eka kuMvarajI maganalAla' uparano patra AvI gayo che. 318 mo patra che. kuMvarajI maganalAla'. atre bhAvasamAdhi che. vizeSe karIne vicagya prakaraNa' mAM zrI rAme je potAne Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 317 patrAMka-336 vairAgyanA kAraNo lAgyAM te jaNAvyAM che, te pharI pharI vicAravA jevA che: "yogavAziSTa nAmano je graMtha che, yogavAziSTa). vaziSTha hatA e "rAmacaMdrajInA guru hatA. zikSAguru hatA. je astra, zastra vidyA zikhaDAvI e divasomAM brAhmaNo jaMgalamAM vidyA pote zikhelA hoya che, bIjAne paNa kSatriyone, rAjakumArone, rAjAone zIkhaDAve. eTale emAM koI vairAgya prakaraNanI vAta che. meM vAMcelo graMtha nathI. paNa yogavAziSTa vairAgyano graMtha che ema karIne AgaLa devakaraNajI ne ene koIne sUcanA Ape che ke yogavAziSTa tame vAMcajo. ema karIne e graMtha vAMcavAnI bhalAmaNa karI che. khaMbhAta patraprasaMga rAkhavo. temanA taraphathI patra AvavAmAM DhIla thatI hoya to AgrahathI lakhazo eTale DhIla ochI karaze. paraspara kaI pRcchA karavAnuM sUjhe to te paNa temane lakhazo. saMkSepamAM vAta e che ke tame mumukSuo arasaparasa ekabIjAnA samAgamamAM rahejo, ema kahevuM che. ekabIjAnA parasparanA satsaMgamAM rahevuM eTalI ahIMyAM AjJA karI che. bIjAnA saMgamAM na javuM e to kahI dIdhuM. have zuM karavuM? ke tame eka bIjA ekabIjAnA saMgamAM rahejo. eTale eka sapuruSane anusaravA mAgatA eka abhiprAyavALA ane potAnA AtmAnuM hita karavAnA lakSanA eka abhiprAyavALA, evA jIvone paraspara saMga karavA yogya che. ane te saMga e rIte, potAnA koI laukika kAraNasara nahi, paNa potAnA vicAronI Apa-le karI zake ane e saMbaMdhInI potAnI mUMjhavaNa che e dUra karI zake. eTalA pUratI e viSayanI prazna, carcA karI zake. e nimitte satsaMga karavAno tyAM Adeza che, upadeza che. Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 cajahRdaya bhAga-5 patraka - 337 muMbaI, phAgaNa suda 11, guru, 1948 ci. caMdanA svargavAsanA khabara vAMcI kheda thayo. je je prANIo A deha dhAraNa kare che, te te prANIo te dehano tyAga kare che, ema ApaNane pratyakSa anubhavasiddha dekhAya che, tema chatAM ApaNuM citta te dehanuM anityapaNuM vicArI nitya padArthanA mArgane viSe cAlatuM nathI, e zocanIya vAtano vAraMvAra vicAra karavo yogya che. manane dhIraja ApI udAsI nivRtta karyo chUTako che. dilagIrI na karatAM dhIrajathI te duHkha sahana karavuM e ja ApaNo dharma che. A deha paNa jyAre tyAre ema ja tyAgavAno che, e vAta smaraNamAM AvyA kare che, ane saMsAraprati vairAgya vizeSa rahyA kare che. pUrva karmane anusarI je kaMI paNa sukhaduHkha prApta thAya te samAnabhAvathI vedavuM e jJAnInI zikhAmaNa sAMbharI Ave che. te lakhI ja che. mAyAnI racanA gahana che. 337. e patra konA upara che AmAM lakheluM nathI. nAma nathI lakhyuM. ci. caMdunA svargavAsanA khabara vAMcI kheda thayo. je je prANIo deha dhAraNa kare che, te te prANIo te dehano tyAga kare che, ema ApaNane pratyakSa anubhavasiddha dekhAya che. AmAM koIne pUchavA jAvuM paDatuM nathI. eka mANasano janma thAya che te mANasa deha tyAga avazya avazya kare ja che. koI zAzvata dehavALo prANI jovAmAM Avato nathI. tema chatAM ApaNuM citta te dehanuM anityapaNuM vicArI nitya padArthanA mArgane viSe cAlatuM Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-337 319 nathI, e zocanIya vAtano vAraMvAra vicAra karavo yogya che. A mArgadarzana ApyuM che. jagatanI aMdara A khullI paristhiti che ke dareka mANasa AyuSya pUruM thAya eTale dehatyAga karIne eno AtmA enA karma bhogavavA mATe te te bhogya sthAnamAM cAlyo jAya che. tyAre A manuSyapaNuM anitya che, zarIra paNa anityapaNe saMyogamAM raheluM che evuM vicArI ane AtmA je nitya padArtha, zAzvata padArtha enA mArgane-AtmAnA mArgane grahaNa karavA viSe cAlatuM nathI e "zocanIya vAtano vAraMvAra vicAra karavA yogya che. AvI je UlaTI vicAravA yogya vAta che eno vAraMvAra vicAra karavA jevuM che ke A rasto khoTo che. - TUMkAmAM, jIva dehanI anukuLatA mATe potAnI zakti, potAnA vicAra. potAnA mana-vacana-kAyAnuM yogadAna keTalo samaya kare che ? keTalI zaktithI kare che ? chatAM e cIja rahevAnI nathI e vAta nakkI che, game tyAre e cIja sAtha choDI jaze. paNa jyAM sudhI AyuSya che tyAM sudhI paNa badhuM sarakhuM rahe ne ! to ene ema kahe che ke tuM tArA AtmAne duHkhanI khINamAM dhakelI daIza. Ama karatAM tuM zuM karIza? ke evA karma bAMdhIza ke tArA duHkhano pAra nahi rahe. ane tArA nitya padArthamAM je zAzvata sukha che e meLavavA mATe enA pramANamAM tuM keTalo prayatna kare che ? dehanI anukULatA mATe jeTalo prayatna ane jeTalo samaya bagADe che enI sAme te AtmA nitya padArtha che enA sukha mATe tuM keTaluM kare che? e vAraMvAra vicAra karavA yogya che. A vAtano jIve potAnA sukhane mATe, potAnA hitane mATe vAraMvAra vicAra karavA yogya che. tamAma saMsArI jIvone A mArgadarzana kAmamAM Ave evuM che. potA upara le to badhAne potAne kAmamAM Ave evI vAta che ke huM AkhA divasamAM dehanI paLojaNa keTalI karuM chuM ? ane AtmA pAchaLa. huM keTalo samaya ane zakti kharca chuM ? e vAraMvAra vicAra karavA yogya viSaya che. Ama koInuM mRtyu thAya tyAre mANasa gaMbhIra thaI jAya che. mRtyu thayA pahelAM gaMbhIra thaI jAya. prasaMga jyAM ema lAge ke have paristhiti barAbara nathI, to barAbara nathI ema na kahe ke have bhAI gaMbhIra thaI gayA che. have tabiyata gaMbhIra thaI gaI che, ema kahe. kyAre gaMbhIratA Ave che te kharekhara anaMta vAra e prasaMgamAMthI bacI javuM paDe, koIvAra evo prasaMga na Ave. ajara-amara padanI prApti thAya evo viSaya seguit que e ls seus sul Barely Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 rAjahRdaya bhAga-5 koI saddabhAgye sAme Avyo che tyAre to enI jarApaNa upekSA na thavI joIe e rIte vicAravuM joIe. e vAraMvAra vicAravA yogya che. vAraMvAra eTalA mATe ke jIva bhUlI jAya che. pAcho ene rasa lAgI jAya che. jevA saMyogo, saMbaMdhIo, bIjA, trIjA je koI maLe che mAna denArA, AbarU denArA, paisA denArA. bIjA, trIjA (maLe eTale vaLI pAcho eno rasa caDI jAya che. eTale vAraMvAra vicAravA yogya che ema kahe che. manane dhIraja ApI udAsI nivRtta karyo chUTako che. AvA prasaMge manane zAMta rAkhIne je prasaMgane laIne udAsInatA AvI che, ahIMyAM udAsI eTale duHkha, je prAsaMgika duHkha che, svargavAsane lIdhe je duHkha che, viyogane lIdhe je duHkha che e nivRtta karyo chUTako che. kemake e pariNAmathI pAchA evA karma baMdhAya che ke je padArthane viSe mamatva nahotuM karavAnuM, saMyogamAM hato tyAre paNa enA mamatvathI nivartavAno puruSArtha karavAno hato e viyoga thatAM tIvra mamatvane lIdhe duHkhanA pariNAma kare che. padArtha to gayo. chatAM pote potAnA pariNAmanI aMdara mamatA nathI mUkI zakato ane tIvra mamatva karI besIne aneka prakAranA mAThA karmane bAMdhe che. eTale e "udAsI nivRtta karyo chUTako che. dilagIrI na karatAM dhIrajathI te dukha sahana karavuM e ja ApaNo dharma che. AvA prasaMge dhIraja rAkhavI, zAMti rAkhavI ane duHkhamAM pariNAma na cAlyA jAya e karavA yogya che, e kartavya che. "A deha paNa jyAre tyAre ema ja tyAgavAno che. A je deha atyAre varte che e paNa ema ja eka kSaNe game tyAre e deha choDavAno che, nizcitapaNe choDavAno che emAM bIjo koI vikalpa thAya evuM nathI. e vAta smaraNamAM AvyA kare che.... pote e vAta have potAnI sAme le che ke A deha paNa jyAre tyAre ema ja tyAgavAno che, e vAta smaraNamAM AvyA kare che, ane saMsAprati vairAgya vizeSa rahyA kare che.' A badhAM kAma karIe chIe paNa koI kAmanI cIja to che nahi. A badhuM choDIne jAvAnuM che e vAta nakkI che. anukULatAnA gaMja khaDakAya jAya topaNa AtmAne koI kAMI sukha ApI de e vAta che nahi. eTale saMsAra pratye to nIrasa pariNAma thAya che. vairAgya thAya che eTale vizeSa nIrasa pariNAma rahyA kare che. pUrvakarmane anusarI je kaMI paNa sukhadukha prApta thAya." eTale saMyogonA pheraphAra Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka--337 321 thAya. nathI koI sukha, nathI koI duHkhanuM kAraNa. A to lokabhASAe kahevAya che. pUrvakarmane anusarIne je kaMI paNa sukhaduHkha prApta thAya te samAnabhAvathI vedavuM e zAnInI zikhAmaNa sAMbharI AvI che, te lakhI che.' je kAMI paristhiti UbhI thAya, A AtmA jJAtA-daSTA che eno koI adhikAra koI prasaMgane viSe che nahi ane jo adhikAra hoya to koI potAnI cIja choDavA mAMgatuM nathI paNa eno koI adhikAra nathI. mATe samAna bhAvathI vedavuM eTale viSamabhAva na karavA, samabhAvathI vedavuM. evI jJAnInI zikhAmaNa che e sAMbharatA atre tamane lakhI che. bhAyAnI racanA gahana che.' lyo, ThIka ! mAyAnI racanA gahana che eTale zuM ? ke buddhinI aMdara A vAta jIvane samajamAM Ave che chatAM paNa jIva mamatva choDI zakato nathI enuM kAraNa A koI gahana vAta che. evI chIcharI vAta nathI ke barAbara che, mANasa marI jAya che. enuM hota to kAMI rahyuM na hota. phlANuM, DhIMkaNuM badhAya e rIte samajI zake che, bole che, arasaparasa ekabIjAne sAMtvana Ape che badhuM bane che paNa kharo prasaMga bane eTale udayamAM pote joDAya che tyAre e udayathI bhinnatA karI zakato nathI. evo udayamAM ekAkAra thaI jAya che, evo lIna thaI jAya che ke e vakhate badhuM bhUlI jAya che ke A cIja ja mArI nathI ne ! huM paNa eka vakhata A badhuM choDIne Ama javAno chuM, e badhuM bhUlI jAya che, DUbI jAya che. e vakhate du:khano prasaMga hoya to duHkhamAM DUbI jAya che, koI anukULatA hoya to harakhanA rasamAM DUbI jAya che, pratikULatA hoya to khedanA rasamAM DUbI jAya che ane bemAMthI eka to avAranavAra thAya ja che ane baMne prasaMge te eTalA karma bAMdhe che ke A saMsAranA cakkaramAMthI e chUTI zakato nathI. evuM baMdhana jIva potAne karye ja jAya che, karye ja jAya che. prazna :- e vakhate zuM sAvadhAnI rAkhavI samAdhAna H- e vakhate kevI rIte sAvadhAnI rAkhavI ? to e cIjamAM tapAsavuM ke mArApaNuM kema thayuM ? jyAre mArI samajaNamAM A vAta cokhkhI che. je e vAta samajyA nathI, vicAratA nathI e to bicArA zuM kare ? e to DUbI ja jAya paNa jene e vAta vicAramAM AvI ene e vakhate potAnI samajaNane lAgu karavI. prayoga eTale bIjuM kAMI nathI, potAnI samajaNane prasaMga upara lAgu karavI, udayamAM lAgu Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 cajahRdaya bhAga-5 karavI enuM nAma prayoga che, ane e eka ja sAdhana che, e eka ja vidhi che. kAryanI yathArtha vidhine vicAravAmAM Ave ke je vidhithI potAne saphaLatA maLe ja maLe niSphaLa jAya ja nahi e A vidhi che ke pote je kAMI samajyo che ene potAnA udayamAM lAgu karavI ke huM bhinnatA samajyo chuM, AmAM mamatva thAya che kevI rIte ? mArApaNuM, mAruM astitva kyAM che ke mane mamatva thAya che ? zodha, khoLe potAnA astitvane, gote emAMthI. jo astitva nathI to A mamatvanI kalpanA kema UbhI thaI ? e to rasa ThaMDo thayA vagara raheze nahi. ATalI zodhakhoLamAM jazo ne topaNa eno rasa ekadama nIrasa thavA maMDaze. ane prayoga karI jovo, savAlano javAba maLI jaze. e sIdhI vAta che. bAkI jo ema na karI zake to game teTalI zAstra ane pothI vAMcyA kare ke sAMbhaLyA kare, "kathA suNI suNI phUTyA kAna' jevuM thAya. mAyAnI racanA gahana che. ane e lokone kahevuM paDe ke bhAI ! badhuM game te karIe paNa A mAyA evI che ne... mAyA eTale tArA pariNAma, udayamAM ekatvabuddhinA mamatvanA, potApaNAnA je tIvra pariNAma che e ja mAyA che. mAyA koI bIjI cIja nathI, koI IzvaranA gharanI cIja nathI. paNa jIvane potAne sAvadhAna thavAnI jarUra che. ahIM sudhI rAkhIe. Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka - 341 ahIMthI gaI kAle patra rahejo, samAdhi rAkhajo. te lakhI che, jemAM te jIvanI muMbaI, phAgaNa vada 4, guru, 1948 1 lakhyuM che te vAMcI cittane viSe AvikSepapaNe vArtA cittamAM nivRtta karavAne arthe Apane anukaMpA sivAya bIjo hetu nathI.. amane to game tema ho to paNa samAdhi ja rAkhyA karavAnI dRDhatA 2he che. potAne je kAMI Apatti, viTaMbanA, mujhavaNa ke evuM kAMI AvI. paDe tene mATe koI pratye doSanuM AropaNa karavAnI icchA thatI nathI. tema parAmArthadRSTie jotAM te jIvano doSa che. vyAvahArika dRSTie jotAM nahIM jevo che, ane jIvanI jyAM sudhI vyAvahArika dRSTi hoya che tyAM sudhI pAramArthika doSano khyAla Avavo bahu duSkara che. ApanA AjanA patrane vizeSa karIne vAMcyuM che. te pahelAMnAM patronI paNa ghaNIkharI praznacarcA vagere dhyAnamAM che. jo banaze to ravivAre te viSe TUMkAmAM keTaluMka lakhIza. mokSanA be mukhya kAraNa je tame lakhyAM che, te tema ja che. te viSe pachI vizeSa lakhIza. tA. 6-12-1989, pravacana naM. 98e patrAMka 341 thI 347 'zrImadra rAjacaMdra' graMtha. patrAMka 341, pAnuM 322. zrI saubhAgyabhAI' u52no patra che. ahIMthI gaI kAle patra 1 lakhyuM che te vAMcI cittane viSe avikSepapaze Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 rAjahRdaya bhAga-5 rahejo...' e patra ahIMyAM maLyo nathI eTale chapAyo nathI. sobhAgabhAI' u52nA ghaNA patro graMthArUDha thayA che paNa je patrano pote ullekha kare che, phAgaNa vada 4ne guruvArano patra che, AgaLano patra phAgaNa vada 3 ne budhavArano hovo joIe. je patrano ullekha kare che e patra pustakamAM nathI. paNa enI aMdara koI evI vAta lakhI ke kadAca vAMcanArane "sobhAgabhAI'ne cittamAM vikSepa utpanna thAya. evuM jANIne ema lakhe che ke je patra lakhyuM che te vAMcI cittane viSe avikSepaNe rahejo. tamane kAMI upAdhi vadhe, ciMtA thAya, tamArA cittane viSe (ema nahi karatA). samAdhi rAkhajo.' samAdhi rAkhajo eTale rAga athavA dveSa tIvra na thAya tenuM lakSa rAkhajo ema kahe che. te vArtA cittamAM nivRtta karavAne arthe Apane lakhI che...' je vAta lakhI che e vAta Apa bhUlI jAva. nivRtta thAya eTale e vAta Apa bhUlI jAva eTalA mATe lakhI che. jemAM te jIvanI anukaMpA sivAya bIjo hetu nathI.' koI vyaktigata vAtano nirdeza karyo che ke jenA upara 'sobhAgabhAI'ne anurAga haze, to enA viSayanI aMdara e bAbatamAM patra nahi kadAca maLyo hoya ne pustakArUDha karavAnuM kAraNa e paNa haze ke enI aMdara eno niSedha karyo haze ke A vAta amane ThIka nathI lAgatI. to emAM paNa sAmA jIvanI anukaMpA sivAya amAro bIjo koI hetu nathI. e jIvanuM hita thAya e hitaSTie thoDuM ghaNuM je kAMI lakhyuM che e lakhyuM che evuM tame vicArajo. bIjI rIte vicAratA mananI aMdara koI khaLabhaLATa thAya evuM nahi vicAratA. amane to game tema ho to paNa samAdhi ja rAkhyA karavAnI dRDhatA rahe che.' koIpaNa paristhitimAM, koIpaNa jIvane paristhiti haMmezA eka sarakhI udayanI hotI nathI ke udayanI rahetI nathI chatAM game te paristhitimAM samAdhi ja rAkhyA karavAnI daDhatA rahe che.' samAdhAna saheje Ave che. dRDhapaNe samAdhAna rahe che. amane khaLabhaLATa thato nathI. enuM kAraNa e che ke pote bhinnatA jANI che. je te prasaMgothI pote potAnuM judAMpaNuM samaje che. kharekhara koI lAbha-nukasAna mArAmAM thato nathI, mane thato nathI ane e lAbha-nukasAna mane lAgu paDato nathI evuM je spaSTa jJAna che e jJAnane kAraNe amane e bAbatamAM ciMtA thatI nathI. eTale samAdhi ja rahe che ane dRDhapaNe samAdhi rahe che. Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-341 - 325 prasaMga to khera judAM ja che paNa prasaMga pratye je kAMI upayoga jAya, upayoga tAM je kAMI rAgAdi pariNAma thAya emAM paNa potAnI vyAptino anubhava karatAM nathI. je potAnA jJAnamAM ja potAnI vyAptino anubhava kare che ane sAthe utpana thato rAgAMza paNa gauNa karI jAya che eTale e prakAranA pariNamanamAM saheje ja samAdhi rahe che ane koI upAdhi utpanna thatI nathI. "amane to game tema ho topaNa samAdhi ja rAkhyA karavAnI daDhatA rahe che. potAne je kAMI Apatti," jo sAmAnya manuSyanI jema prasaMganA pheraphAramAM jJAnI paNa tevA ja rasathI ekatvabhAve pariName to pachI jJAnI ane ajJAnImAM phera zuM ? taphAvata zuM ? emAM to pachI kAMI taphAvata raheto nathI. e to baMne sarakhA thaI gayA. potAne je kAMI Apatti. viTaMbanA, muMjhavaNa ke evuM kAMI AvI paDe tene mATe koI pratye doSanuM AropaNa karavAnI icchA thatI nathI. jene Apatti kahevAya, viTaMbanA kahevAya ke mUMjhavaNanuM nimitta kahevAya, mUMjhavaNa to jJAnIne thatI ja nathI, paNa evuM kAMI paNa prasaMgamAM UbhuM thAya to eka enuM kAraNa koI bIjAne ame zodhatA nathI, bIjAne gaNatA nathI athavA evo vicAra laMbAto nathI ke konA doSathI Ama thaI gayuM ? koNe A bhUla karI jethI AvuM thayuM ? AvI viTaMbanA UbhI thaI emAM konuM kAraNa banyuM ? ema bIjAno doSa jovAnI icchA paNa amane thatI nathI. sAmAnya rIte saMsAranI aMdara eka sAmAnya mAnasika A paristhiti che ke koIpaNa prasaMgamAM saphaLatA maLe tyAre jIvane evuM thayA kare saheje saheje ke AmAM ApaNA kAraNe saphaLatA thaI. eTale saheje icchA e bAju laMbAI jAya ke mAruM kAraNa kevuM hatuM ke jene laIne saphaLatA thaI ? meM kyAM kyAM bhAga bhajavyo ke jene laIne saphaLatA thaI ? niSphaLatA maLe tyAre saheje ene icchA thAya ke AmAM koNe bhUla karI che ? kono vAMka che ? kyA kAraNathI thayuM ? e zodhavA sIdho ja vikalpa laMbAI jAya che. AvI je manuSyocita sAmAnya mAnasika sthiti hoya che e sthiti amArI nathI, ema kahe che. koI evA prakAra bane che tyAre koI pratye doSanuM AropaNa karavAnI icchA thatI nathI evo vicAra ja laMbAto nathI ke AmAM koNa kAraNa paDyuM ? ' tema paramArthadaSTie jotAM te jIvano doSa che' koIno IrAdo hoya, nukasAna karavAno koIno irAdo ja hoya ane paramArthadRSTie jotAM eno doSa hoya, chatAM Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra6 rAjahRdaya bhAga-5 pote evI rIte vicAratA nathI. A nyAya kevI rIte pote laI le che ! kAMI nahi, e to eno bhAva enI pAse. thavAnuM hoya ema thAya che, na thavAnuM hoya tema nathI thatuM. eno bhAva enI pAse.. | mumukSu :- potAne mATe bIjo nyAya judo che. pUjya bhAIzrI :- nyAya judo laI le che, kAraNa ke rAga-dveSa to potAne TALavA che ne ! to evo nyAya grahaNa kare che ke jethI potAne rAga-dveSa na thAya. enuM nAma nyAya che. potAne rAgAdino, dveSano doSa na thAya enuM nAma nyAya che, kharo nyAya to e che. nahitara to eka rIte anyAya che ke eno IrAdo che nukasAna karavAno chatAM eno doSa kema na gaNAya ? laukikadRSTie to e barAbara nathI. pAramArthika dRSTie jotA te jIvano doSa che, te jIvane doSa che topaNa pote Ama le che. vyavahArika dRSTie jotA nahIM jevo che vyAvahArika daSTie jotA nahIM jevo che..eTale zuM che ? ke karI to zakato nathI kAMI. bhAva ja kare che. bIjuM zuM kare che ? koI potAne, mane koI muzkelImAM mUkI zakato nathI, mane nukasAna karI zakato nathI. e to paristhiti ja nathI. ane jIvanI jyAM sudhI vyAvahArika dRSTi hoya che tyAM sudhI pAramArthika doSano khyAla Avavo bahu duSkara che. ane jyAre ekabIjAne nukasAna karI zake evI dRSTi jyAM sudhI hoya), vyavahArika dRSTi eTale laukikadaSTi jagatamAM je dRSTi che, tyAM sudhI pAramArthika doSa ane nirdoSatAno khyAla Avavo muzkela paDe che, tyAM sudhI bhinnatA ja potAne bhAsatI nathI. eNe e nukasAna karyuM che ema dekhAya che. tyAM sudhI paramArthe potAne zuM doSa ? bIjAne zuM doSa ? e rIte khyAla Avavo ghaNo duSkara paDe che, muzkela paDe che. evI rIte jaldI khyAla pachI Avato nathI. kemake bAhyadRSTinI mukhyatAmAM aMtaradRSTi khalAsa thAya che. aMtaradRSTinI mukhyatAmAM bAhyadRSTi khalAsa thaI jAya che. e prakArathI pote ahIMyAM vAtane lIdhI che. eTale mumukSue paNa vyavahAranI aMdara kevI rIte potAne bacAvavo e jJAnInI vartanAthI pote paNa anukaraNa kare, anusaraNa kare ane pote paNa rAgadveSathI bacI zake e rIte. ApanA AjanA patrane vizeSa karIne vAMcyuM che. te pahelAMnAM pAtronI paNa ghaNIkharI prazacarcA vagere dhyAnamAM che. jo banaze to ravivAre te viSe TUMkAmAM keTaluMka Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-342 327 lakhIza.' banI zakaze to lakhIza. ravivAre lakhIza evuM vicAra Avyo che. sAmAnya rIte to e badhI vAtane pachI lakhIza, pachI lakhIza ema haDaselatA jAya che. ahIMyAM ATalo vicAra Avyo che. mokSanA be mukhya kAraNa ke tame lakhyAM che, te tema ja che. te viSe pachI vizeSa lakhIza." eTale emanI vAta mAnya rAkhI che, je kAMI lakhyuM che e, paNa pote vizeSa kAMIka lakhavA mAge che e paNa pachI lakhIza ema rAkhyuM che. e rIte udayanA prasaMgamAM pote kevI rIte vartI rahyA che ane kevI rIte vartavuM yogya che, e vaccenA moTA peregrAphamAMthI e vAta spaSTa thAya che. " patrAMka - 34ra muMbaI, phAgaNa vada 6, zani, 1948 - atra bhAvasamAdhi to che. lakho cho te satya che. paNa evI dravyasamAdhi AvavAne mATe pUrvakarma nivRtta thavA devAM yogya che. duSamakALanuM moTAmAM moTuM cihna zuM ? athavA duSamakALa kayo kahevAya ? athavA kyAM mukhya lakSaNe te oLakhI zakAya ? e ja vijJApana. li. bodhabIja che 342 mo patra paNa 'sobhAgabhAI uparano che. lagabhaga 38 thI 38, 39, 41, 42, 43, 44, 45mAM nAma nathI. 46, 47 badhA patro "sobhAgabhAI uparanA ja che. 342. atre bhAva samAdhi che. "atre bhAvasamAdhi to che. lakho cho te satya che. paNa evI dravyasamAdi AvavAne mATe pUrvakarma nivRtta thavA devAM yogya che.' sobhAgabhAI bhAvasamAdhi to pote saMmata kare che paNa dravya paNa Apane samAdhi rahe evI bhAvanA vyakta karI che. eTale munidazAnI aMdara dravya ane bhAve baMne Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 gujahRdaya bhAgarUpa prakAre samAdhi dazA rahe che. kemake munidazAnI aMdara koIpaNa jAtanA AraMbha, samAraMbha, parigraha Adi dravye koI prakAra bahAramAM nathI. eTale dravye paNa zAna, dhyAna sivAya bIjI koI pravRtti munirAjane hotI nathI. ema kahe che, Apane badhA prasaMgamAM bhAvasamAdhi to varte che paNa dravye paNa samAdhi Apane rahe. to kahe che, e thavA mATe to atyAre je udayanI paristhiti che e jotAM pUrvakarma nivRtta thavA devA mane yogya lAge che. keTalAka pUrvakarmanuM dabANa lAge che. icchA nahi hovA chatAM, vikalpa nahi cAlato hovA chatAM, upayoga nahi cAlato hovA chatAM je prasaMganI vacce UbhA chIe e koI pUrvakarmanuM kAraNa avazya sUcave che. munidazAmAM to zuM hoya che ke e prakAranuM pUrvakarma paNa nathI hotuM ane jIvanI yogyatA paNa munidazAne yogya vItarAgatAne prApta karavAnI hoya che. ema baMneno meLa khAya che tyAre bahAramAM dravya ane bhAve samAdhi rahe evI munidazA pratyakSa jovAmAM Ave che. eno artha e paNa thayo ke pUrvakarma je che e bhale potAnA aparAdhathI utpanna thayelA che ane je udaya Ave che e udayamAM paNa pheraphAra karavAno koI AtmAno adhikAra nathI. saheje saheje e prakAra utpanna hoya che. joke koI rajakaNamAtramAM pheraphAra karavAno AtmAno adhikAra nathI. eTale emAM udaya to Apo Apa AvI ja jAya che. munidazAmAM to baMne prakAra ekasAthe UbhA thAya che. jIvano munidazA prApta karavAnA puruSArthano bhAva aMtaraMga vItarAgatAnI vRddhi ane bahAramAM pUrvakarmanI nivRtti e baMne sAthe ja thAya che, kudaratIpaNe. evuM nathI ke jIva kAMI karI zake che. bIjA padArthanuM koI kArya jIva karI zake che evuM nathI paNa saheje saheje e prakAra utpanna thaI Ave che. e paNa AmAMthI nIkaLe che. pote jove che, dravyasamAdhi mATe pUrvakarma nivRtta thayelA nathI evuM emanA jJAnamAM spaSTa dekhAya che ane pUrvakarmamAM joDAtA nathI eTale enI nirjarAne paNa jove che, nirjarAne paNa jue che. udayane paNa jue che, nirjarAne paNa jue che ane potAnA puruSArthanuM paNa mApa che. dravya ane bhAve badho khyAla che eTale emane samAdhAna rahe che, asamAdhAna thatuM nathI. duSama kALanuM moTAmAM moTuM cihna zuM ?" u52 eka lakhyuM ne ? lakho cho te satya che.' eTale ke tyAga karavo joIe e vAta sAcI che. amArI tyAga nahi Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-jara 329 karavAnI bhAvanA che evuM nathI. paNa pUrvakarma cAlu che ene nivRtta thavA devA yogya lAge che. e enA kramamAM nivRtta thAya e amane yogya lAge che. ame enI aMdara bhaLatA nathI. e AvIne nirjarI jAya che, AgaLano hisAba-kitAba pUro thAya che. e sivAya ethI vadhAre emAM kAMI nathI. duSamakALanuM moTAmAM moTuM cihna zuM ? athavA duSamakALa kayo kahevAya ? athavA kayA mukhya lakSaNe te oLakhI zakAya ? "sobhAgabhAIne traNa prazno pUchyA che. e ja vizApana. A traNa prazno pUchyA che. have mukhyapaNe to emanA patromAMthI emano abhiprAya joIe to duSamakALanuM moTAmAM moTuM cita e che ke A kALane viSe paramArtha mArganA darzAvanArA sapuruSo bhAgye ja maLe evo A duSamakALa che. zrImadjInA pahelAM jo vicArIe to soeka varSa sudhI to koI kadAca pragaTa sanduruSa nahi hoya evuM lAge che. ekAda sadI to khAlI gaI haze. have pachI paNa keTalo kALa khAlI jaze e kahevuM muzkela che. bhAgye ja koI samyagdarzana sudhI pahoMcI zake evI vartamAna paristhiti dekhAya che. bhale e kSetranI aMdara ochA-vattA pramANamAM udyamavata thayelA jIvo hoya topaNa enI saphaLatAthI samyagdarzanane prApta kare evI paristhiti bahu alpa dekhAya che. eTale dharmAtmAnI vidyamAnatA paNa kvacit hoya A kSetrane viSe, A kALane viSe e eka duSamakALanuM cihna che. ane duSamakALa kone kahevAya ? evA kALane duSamakALa kahevo ke jemAM vadhAremAM vadhAre paramArthathI viparIta janArA jIvonI saMkhyA hoya, enuM baLavAnapaNuM hoya, e 'vizeSa karIne pravartatA hoya ane mArga lopa thAya evA prakAro UbhA thAya e badho duSamakALa gaNavAmAM Ave che. athavA kyA mukhya lakSaNe te oLakhI zakAya ? e cita kaho, lakSaNa kaho e badhuM ekAImAM che. paNa prazna upara vajana devA mATe Ama to hetu to eka ja che ke duSamakALanuM svarUpa zuM ? to puruSonI-dhamatmAonI avidyamAnatA, dharma prApta karanArA AtmArthI paNa koI jIva kvacit ja jovA maLe ane viparIta abhinivezavALA ane viparItatAmAM vartanArA, mArgano lopa karanArA, mArgano virodha karanArA evA jIvonI saMkhyA ghaNI hoya, enuM baLavAnapaNuM hoya, enA puya jora karatA hoya, enI jIta thAya, bIjAnI hAra thAya, bIjAno parAbhava thAya e badhA Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 cajahadaya bhAga-5 prakAra duSamakALanI aMdara vizeSa karIne varte che. e traNa prazno mUkyA che. pachI e saMbaMdhI kAMI carcA najIkanA patromAM nathI jovA maLatI. ahIMyAM eka lakhyuM che. Akho loka traNe kALane viSe... sAme eka patra che ne? 347. Akho loka traNe kALane viSe dukhe karIne pIDAto mAnavAmAM Avyo che; ane temAM paNa A varte che, te to mahA duSamakALa che; ane sarva prakAre vizrAMtinuM kAraNa evo je kartavyarUpa zrI satsaMga." juo ! satsaMgano abhAva jue che. te to sarva kALane viSe prApta thavo durlabha che. te A duSamakALamAM prApta thavo ghaNo durlabha hoya emAM kaMI AzcaryakAraka nathI. satparuSo ane eno samAgama e vastu maLavI muzkela che. enI kimata lokone samajAvI paNa muzkela che. mumukSu - padmanaMdIAcArye lakhyuM che eka, bI, tIna, cAra, pAMca . pUjya bhAIzrI - hA, evuM lakhyuM che. AMgaLIne veDhe gaNAya evA dharmAtmA haze. kharI vAta che. pavanaMdIAcArya to purANA AcArya che. ekAda hajAra varSa thaI gayA haze. chellA doDhasothI aDhIso varSanA gALAmAM keTalAka jJAnIo thayA che. "ToDaramalajI ane bIjA banArasIdAsajI), dIpacaMdajI', budhajanajI', 'bhAgacaMdajI, dhAnatarAyajI evA keTalAka cha-sAta nAmo maLe che. e chellA doDhasothI aDhIso varSanA gALAmAM khAsa karIne rAjasthAna ane uttara hindustAnamAM koI koI jJAnI thayA che. gujarAtanI aMdara chellA thayA-zrImad rAjacaMdrajI ane tyAra pachI A gurudeva'. bAkI ahIMyAM paNa koI dekhAtuM nathI. chellA seMkaDo varSamAM koI nathI. patraka - 347 muMbaI, phAgaNa vada 7, ravi, 1948 atra samAdhi che. je samAdhi che keTaleka aMze che. ane je che te bhAvasamAdhi che. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-343-34 331 343. "sobhAgabhAIne lakhe che, atra samAdhi che. je samAdhi che te keTaleka aMze che. pUrNa samAdhi to kevaLajJAnanA kALamAM hoya che. eTale je samAdhi che te keTaleka aMze che "ane je che te bhAvasamAdhi che. dravyasamAdhinI vAta nathI karatA paNa bhAvasamAdhi (che). e bhAvasamAdhinI cokhavaTa karI che. upara vada chaThanA patramAM emane lakhyuM che ke tame dravyasamAdhinI vAta lakho cho, bhAvasamAdhi to che paNa dravyasamAdhinI vAtanI carcA karo cho to lakhe che ke atre bhAvasamAdhi che. e cokhavaTa karI che. samAdhi che ema kahIne nIce eka lITI choDIne je samAdhi che e bhAvasamAdhi che ema spaSTatA karI che. patro paNa TUMkA lakhIne choDI daye che. eka posTakArDanI aMdara be lITI, traNa lITI lakhIne mUkI de che. ' patrAMka : ujja muMbaI, phAgaNa vada 10, budha, 1948 upAdhi udayapaNe pravarte che. patra Aje pahoMcyuM che. adhyAre to paramapreme namaskAra pahoMce. - 34. upAdhi udayapaNe pravarte che. patra Aje pahoMcyuM che. Aje patra maLyuM che ane udayapaNe to upAdhi pravarte che eTale saMsArika kAryo che eno udaya che. e saMbaMdhI vicAra, vikalpa, upayoga AdinI pravRtti paNa che e prakAre udaya paNa varte che. e AMzika che. bhAvasamAdhi paNa AMzika che. AMzika rAgAdi udayane anusaratA pariNAma paNa che. "atyAre to paramapreme namaskAra pahoMce. atyAre to paramapremathI tamane namaskAra lakhIe chIe. vizeSa lakhatA nathI kAMI. pahoMca lakhI nAkhI che ane upayoga eTalo lakhavAmAM cAlato nathI. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 rAjahRdaya bhAga-5 - patrAMka 345 muMbaI, phAgaNa vada 11, guru, 1948 koI paNa prakAre satsaMgano joga bane to te karyAM rahevuM, e kartavya che, ane je prakAre jIvane mArApaNuM vizeSa thayA karatuM hoya athavA vadhyA karatuM hoya te prakArathI jema bane tema saMkocAtuM rahevuM e satsaMgamAM paNa phaLa ApanAra bhAvanA che. 345 mo che enuM nAma nathI mUkyuM saMkalanakartAe. 345 'sobhAgabhAI' u52no che. mArAmAM nathI lakhAyuM. budhavAre paNa lakhyo ane guruvAre paNa patra lakhyo che ema thayuM. nAma nathI, 345 mAM vacce nAma nathI. koI paNa prakAre satsaMgano joga bane to te karyAM rahevuM, e kartavya che.' koI bIjAne ja lakhelo che. koIpaNa prakAre satsaMgano joga bane to te karyAM rahevuM, e kartavya che.' juo ! phlANuM tame zAstra vAMcajo e jAtanI lAinadorI nathI ApatA. mumukSune mukhyapaNe satsaMgamAM rahevA mATe pote AjJA kare che. A eka emanI mArgadarzananI je paddhati che e dhyAna kheMce evI che ke bane tyAM sudhI tame satsaMga karo, arasaparasa satsaMgamAM raho, satsaMga na maLe to tame goto. mumukSu mumukSu vacceno satsaMga. A eka satpuruSanI AjJA che. mumukSu :- munirAja kahe che ekalo na rahI zake to lagna karI leje paNa kusaMga nahi karato. pUjya bhAIzrI = kusaMga to karIza nahi, kusaMga karIza nahi ane satsaMgamAM raheje e vAta spaSTa che. "gurudevazrIe paNa zAstra svAdhyAya je dareka maMDaLomAM thAya che tene saMmata karyo che enuM kAraNa A che. e carcA cAlI hatI ke emAM satsaMgano hetu che. arasaparasa eka bhAvanAnA, eka vicAravALA jIvo maLe, eka rucivALA jIvo maLe ane pote potAnA sat prAptinI aMdara AgaLa vadhavA mATe prayatna kare. ekalA vAMce, vicAre ane koI vAta dhyAnabahAra jAya evA prakAramAM satsaMga madadagAra thAya che. satsaMga enI aMdara heturUpa thAya che. koIne kAMI vicAra Ave che, koIne Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-35 tititi kAMI vicAra Ave che ane arasaparasa vicAronI Apa-lethI e viSaya vadhAre spaSTa thAya che. mANasa kahe che, potAne potAnA doSa na dekhAya. to e satsaMganI aMdara carcA karatAM potAnA doSano khyAla Ave che. e rIte satsaMga ghaNo upakArI che. e jJAnIoe ghaNA ghaNA anubhava pachI nicoDarUpa e vAta karelI che. potAnA bahu anubhava pachI eno nicoDa kADhIne e vAta emaNe karelI che. eTale e paNa koI mumukSa che ane satsaMgamAM rahevA mATe AjJA kare che ke e kartavya che ane satsaMgano. yoga bane to satsaMga karavo, e karyA rahevuM evI amArI salAha che. "ane je prakAre jIvane mArApaNuM vizeSa thayA karatuM hoya athavA vadhyA karatuM hoya te prakArathI jema bane tema saMkocAtuM rahetuM. e satsaMgamAM paNa phaLa ApanAra bhAvanA che' hetu pAchaLa e che ke satsaMga zuM karavA karavo ? ke AtmAmAM mArApaNuM jIva karato nathI. AtmAne choDIne dehathI mAMDIne jeTalA koI prasaMgo che. udaya che emAM mArApaNuM kare che. A to amAro udaya. jete udayane zuM kahe che jIva ? A amAro udaya che. pachI pratikULa udaya hoya to ema kahe atyAre amane Akaro udaya che. Akaro udaya nathI, tIvrapaNe mArApaNuM thaI rahyuM che ema che kharekhara to. udaya Akaro nathI paNa potAne tIvrapaNe mArApaNuM thaI rahyuM che. evuM mArApaNuM thavA kiratuM hoya athavA vadhyA karatuM hoya, mamatvano tIvra rasa thato hoya to te prakArathI jema bane tema saMkocAtA rahevuM. eTale pAchA haTavuM ane enI bhAvanA satsaMgamAM paNa rAkhavI to enuM phaLa Avaze, bhAvanAnuM phaLa Avaze. 'e satsaMgamAM paNa phaLa ApanAra bhAvanA che." mArApaNuM maTADavAnI bhAvanA satsaMgapUrvaka hoya to avazya enuM kAMIka phaLa Ave che. ApaNe atyAre e carcA koIvAra karIe chIe ke bhAI ! tamAre tyAM gAmamAM to bIjA kuTuMbo che emAM mArApaNuM thatuM nathI ane prApta kuTuMbamAM mamatva thAya che te kema thAya che) saMbaMdhInI carcA ane satsaMga karavo joIe e jarUrI vastu che. mumukSanI bhUmikAmAM sarvathI adhika ane Avazyaka koI vAta hoya to A che. e satparuSano cokhkho abhiprAya enI aMdara che. je "zrImadjI' kahe che e ja "gurudeva' kahe che. svAdhyAyano artha ja satsaMga che, svAdhyAyano artha ema nathI ke eka upadezaka banI jAya ane bIjA badhA upadeza jhIlanArA banI jAya. ema nathI kahevuM. evuM Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 rAjahRdaya bhAga-5 kyAreya nathI kahevuM. eno artha ja e che ke tame sAthe maLIne A viSayano vicAra karo ane potAnuM mamatva tIvra je thaI rahyuM hoya, vadhI rahyuM hoya emAMthI saMkoca thAya, emAMthI ochApaNuM thAya, tamAro bhAva enAthI nivRtta thAya, nivRtta thavA mATe nIrasatA Ave, e bhAvanAthI satsaMga arasaparasa karavA yogya che. e 34pa patra pUro) thayo. patraka - 346 muMbaI, phAgaNa vada 14, ravi, 1948 badhA praznonA uttara mulatavavAnI icchA che. pUrvakarma tarata nivRtta thAya ema karIe chIe. kRpAbhAva rAkhajo ne praNAma mAnajo. 346. tyAra pachIno ravivAra AvI gayo. guruvAranA patramAM ema lakhyuM che ke tamane have pachI lakhIzuM. ema kahyuM ne ? ravivAre tamArA patrano uttara ApazuM. 341mAM kahyuM ke ravivAranA patramAM tamane javAba dezuM. paNa ravivArano patra to traNa lITI judI judI lakhI che, kAMI lakhyuM nathI. 341 phAgaNa vada 4no che. tyAra pachI to ravivAra AvI gayo che phAgaNa vada sAtame, emAM paNa traNa lITI che. tyAra pachIno A to bIjo ravivAra che. kyAMya emane vistArathI koI vAtano javAba nathI Apyo. - zrI sobhAgabhAI badhA praznano uttara mulatavavAnI icchA che. tamArA prazno to ghaNA bhegA thayA che paNa e badhAne atyAre mulatavI rAkhIe, amuka Taima pachI eno javAba ApIe evI icchA che. tamane uttara ApavAnI icchA nathI. lyo, ThIka ! pUrvakarma tarata nivRtta thAya ema karIe chIe. pUrvakarmanI nirjarA jhaDapathI thAya Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 335 patrAMka-46 ema vartIe chIe, ema karIe chIe. "kRpAbhAva rAkhajo ne pramANa mAnajo. jAva. kharAba nahi lagADatA. tamArA praznano uttara mulatavI rAkhIe chIe paNa tame kharAba nahi lagADatA. eno artha vivekathI ema lakhe ke kapAbhAva rAkhajo. ApaNe nathI kahetA koI mANasane ? bhAI ! maherabAnI rAkhajo, hoM ema nathI kahetA ? koI maherabAnInI koIne koInI jarUra hoya che evuM na hoya to paNa zuM kahe vyavahAre ? jarA maherabAnI rAkhajo. ema lakhavA khAtara e rIte lakhe che. mumukSu :- Amano viveka to kalpanA bahArano che. AvA jJAnI thaIne ! pUjya bhAIzrI - hA, kalpanA bahArano che. hA, jJAnI thaIne ghaNuM asAdhAraNa. mumukSune emAMthI ghaNuM zIkhavAnuM che ke jo jJAnI Ama varte che, AvA samartha puruSa che, mahAjJAnI che topaNa AvI rIte varte che to ApaNe to arasaparasa kevI rIte vartavuM joIe. jo ATaluM eka magajamAM AvI jAyane to 6 TakA samasyA khalAsa thaI jAya evuM che. sAmAjika je samasyAo UbhI thAya che e 90 TakA pUrI thaI jAya evuM che. eTalo to emanI eka sAmAnya vAtomAMthI bodha maLe evo prakAra che A patrano. Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 rAjahRdaya bhAga-5 patrAMka 347 muMbaI, phAgaNa vada 0)), soma, 1948 AtmasvarUpe hRdayarUpa vizrAmamUrti zrI subhAgya pratye, vinayayukta evA amArA praNAma pahoMce. atra ghaNuM karIne AtmadazAe sahajasamAdhi varte che. bAhya upAdhino joga viseSapaNe udayaprApta thavAthI te prakAre vartavAmAM paNa svastha rahevuM paDe che. jANIe chIe ke ghaNA kALe je pariNAma prApta thavAnuM che te tethI thoDA kALe prApta thavA mATe te upAdhi joga vizeSapaNe varte che. tamArga ghaNAM patra-pattAM amane pahoMcyAM che. temAM lakhela jJAna saMbaMdhI vArtA ghaNuM karIne ame vAMcI che. te sarva praznono ghaNuM karI uttara lakhavAmAM Avyo nathI, tene mATe kSamA ApavI yogya che. te patromAM koI koI vyAvahArika vArtA paNa prasaMge lakhelI che, je ame cittapUrvaka vAMcI zakIe tema banavuM vikaTa che. tema te vArtA saMbaMdhI pratyuttara lakhavA jevuM sUjhatuM nathI. eTale te mATe paNa kSamA ApavA yogya che. hAla atra ame vyAvahArika kAma to pramANamAM ghaNuM karIe chIe, temAM mana paNa pUrI rIte daIe chIe; tathApi te mana vyavahAramAM coMTatuM nathI, potAne viSe ja rahe che, eTale vyavahAra bahu bojArUpe rahe che. Akho loka traNe kALane viSe du:khe karIne pIDAto mAnavAmAM Avyo Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-47 337 ka cheane temAM paNa A varte che, te to mahA duSamakALa che ane te sarva prakAre vizrAMtinuM kAraNa evo je kartavyarUpa zrI satsaMga' te to A sarva kALane viSe prApta thavo durlabha che. te A kALamAM prApta thayo te ghaNo ghaNo durlabha hoya emAM kaMI AzcaryakAraka nathI. ame ke jenuM mana prAye krodhathI, mAnathI, mAyAthI, lobhathI hAsyathI, 'ratithI, aratithI, bhayathI, zokathI, jugupsAthI ke zabdAdika viSayothI 2 apratibaMdha jevuM chekabathI, dhanathI, putrathI, vaibhavathI, strIthI ke dehathI mukta jevuM che; te manane paNa satsaMgane viSe baMdhana rAkhavuM che. bahu bahu rahyA kare che, tema chatAM ame ane tame hAla pratyakSapaNe na to viyogamAM rahyA karIe chIe. e paNa pUrva nibaMdhanano koI moTo re prabaMdha udayamAM hovAnuM saMbhAvya kAraNa che. jJAna saMbaMdhI praznono uttara lakhAvavAnI ApanI jijJAsA pramANe te karavAmAM pratibaMdha karanArI eka cittasthiti thaI che; jethI hAla to che che te viSe kSamA ApavA yogya che. ApanI lakhelI vyAvahArika keTalIka vAto amane jANavAmAM ? che. tenA jevI hatI. temAM koI uttara lakhavA jevI paNa hatI. tathApi ka to mana tema nahIM pravRtti karI zakacAthI kSamA ApavA yogya che. Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 rAjahRdaya bhAga-5 347 e "sobhAgabhAI upara vistArathI lakhelo patra che. AtmasvarUpe hRdayarUpa vizrAmamUrti zrI subhAgya pratye potAne AtmIyatA ghaNI che e vAta spaSTa kare che. hRdayarUpa ane AtmasvarUpe ema lakhyuM che. ghaNI AtmIyatA potAne bhAvamAM che. vizrAmamUrti eTale potAne vizrAmanuM ThekANuM che. je udayathI pote kaMTALelA che, je kAryothI pote kaMTALelA che emAM kAMIka visAmAnuM sthAna hoya, vAta karavAnuM koI ThekANuM hoya to "zrI sobhAgabhAI che. eTalo badho emanA pratye bhAva batAve che. vinayayukta evA amArA praNAma pahoMce." ghaNA vinayathI mArA vizrAmane tame ThekANuM hovAthI tamArA pratye Adara che, tamArA pratye mAna che amane. vinayayukta eTale tamArA pratye amane mAna che. AvA duSamakALamAM jJAnadazAne pAmI zake evI hade pahoMcelA AtmArthI cho eTale amane tamArA mATe mAna thAya che.. mumukSu :- keTaluM mAna rAkhyuM che ! hRdayarUpa, vizrAmamUrti. pUjya bhAIzrI - e Ama joIne. kAraNa A che ke A kALamAM koI bhAgye ja jJAnI thAya. evA kALamAM tame jJAnI thavA yogya sthitimAM tamArI AtmArthatA joIne tamArA pratye mAna thAya che. AtmArthItA ghaNI che. atra ghaNuM karIne AtmadazAe sahajasamAdhi varte che. bAhya upAdhino joga vizeSapaNe udayaprApta thavAthI te prakAre vartavAmAM paNa svastha rahevuM paDe che. bahu jAgRta rahevuM paDe che. svastha eTale jAgRta rahevuM paDe che. AtmazAe sahaja samAdhi varte che. ghaNuM karIne eTale mukhyapaNe. mukhyapaNe to amArI dazAmAM AtmAne anurUpa dazA che, AtmAne anusaratI dazA che, sahaja samAdhibhAve varte javAya che. paNa upAdhino yoga ghaNo joradAra hovAthI te prakAre vartavAmAM paNa jAgRta rahevuM paDe che, svastha rahevuM paDe che. sva-stha potAmAM jAgRta rahevuM paDe che. e badhA kAryo karatAM bahu jAgRta rahevuM paDe che. AkhAne AkhA emAM ame orAI jaIe, UlajhIne paDIe evuM nathI. paNa enI aMdara jeTaluM pravartavuM paDe che emAM paNa jAgRti ane puruSArtha sAthe che. nahitara dazAnI aMdara nukasAna thAya evo udayano prakAra joradAra che. jANIe chIe ke ghaNA kALe je pariNAma prApta thavAnuM che te tethI thoDA kALe prApta thavA mATe te upAdhi joga vizeSapaNe varte che. eTale ekadama nirjarA thavA mATe karmanA udaya sthiti TuMkAvIne jANe udayamAM udIraNA thaIne AvI jatA hoya Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-347 339 evuM dekhAya che ane je karmo bhogavatA ghaNo samaya lAge te karma thoDA samayamAM bhogavI laIe eTale emAMthI pasAra thaI jaIe, ene nirjarAvI nAkhIe. bhogavI laIe eTale navo baMdha thAya ema nahi, enI nirjarA thaI jAya evo yoga vizeSapaNe varte che. ane e spaSTa che ke emaNe eka bhavanI aMdara ghaNuM kAma karyuM che. eka bhavanI aMdara ghaNuM kAma karyuM che eTale pachI to emane vacce eka devalokano bhava che. pachI to caramazarIrI thaIne siddhAlayamAM birAjamAna thaze. prazna :- bhogavI laIe eTale ? samAdhAna - bhogavI laIe eTale viSamabhAvathI nahi samabhAvathI. prazna :- samabhAvathI bhogavI laIe to ? samAdhAna - samabhAvathI eTale rAga-dveSamAM kheMcAyA vinA. to nirjI thAya. potAne rAga-dveSa thaI Ave, udaya prasaMga Ave ane rAga-dveSa tIvra thaI Ave to navuM baMdhana vizeSa thAya che. jUnI nirjarA thAya che paNa e nirjarAno prasaMga nathI gaNAto, e baMdhanano prasaMga gaNAya che. ane je udayamAM baMdhana alpa thAya, nahivatu thAya ene nirjarAno prasaMga gaNavAmAM Ave che. nirjarA to banne vakhate thAya ja che paNa ekane baMdha gaNAya che, ekane nirjarA gaNAya che. ema kahevAmAM judI judI kathanI UbhI thAya che. eTale ame jANIe chIe ke ghaNA kALe je pariNAma prApta thavAnuM che. eTale ghaNA kALe jenI nirjarA thAya che tethI thoDA kALe prApta thavA mATe, alya kALamAM e badhI nirjarA thAya te mATe upAdhiyoga vizeSapaNe varte che. upAdhino prasaMga athavA udayano prasaMga tIvrapaNe udayamAM Avelo jovAmAM Ave che. e tIvratAe Avyo eno khyAla che. amAre tIvratA, maMdatA badhuM sarakhuM che. ame to samAdhibhAvamAM vartIe chIe eTale bhinnapaNe vartIe chIe. tamArA ghaNAM patra-pattAM amane pahoMcyA che." e to lagabhaga roja lakhI nAkhatA. sobhAgabhAIno jIva ja tyAM coTelo hato. "sobhAgabhAIno jIva "zrImadjImAM lAgelo hato. eTale ene e vismRta nahotA karI zakatA ema kahIe to cAle. samAgamamAM rahI zakatA nahotA ane tethI zuM kare ? ke kAgaLa lakhavA besI jAya. ane kAgaLa lakhavA besI jAya emAM badhI potAnI vAto lakhavA mAMDe. Ama thAya Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 cajahRdaya bhAga-5 che. rUbarU hoya to kahI de. A patramAM lakhatA hatA. Ama vicAra Ave che, Ama vikalpa Ave che, A kAryanI upAdhi che, Ama che, Ama che. amane AvA pariNAma thAya che, amane AvA pariNAma thAya che. A kAraNe amane AvA pariNAma thAya che, A prasaMgathI amane AvA pariNAma thAya che. khullI copaDI karI nAkhe. | mumukSu - jJAnIne vIMTaLAIne ja raheto. pUjya bhAIzrI :- hA, vIMTaLAIne ja rahetA. emanuM mana ja tyAM emanAmAM coTeluM rahetuM. e eka vizeSatA che. eTale pote emane ghaNA patro lakhyA che. vavANiyAmAM e patro rAkhelA che, saMkhyAbaMdha patro che. tamArAM ghaNAM patrampattAM amane pahoMcyA che. temAM lakhela jJAna saMbaMdhI vArtA ghaNuM karIne ame vAMcI che. ane emAM jJAna saMbaMdhI je vAto lakhI che e paNa ame vAMcI che, lagabhaga to vAMcI che. upayoga ocho kAma kare che bIjI pravRttimAM javAno paNa ghaNI kharI to vAMcI che. te sarva praznono ghaNuM karI uttara lakhavAmAM Avyo nathI, tene mATe kSamA ApavI yogya che. tamane pahoMca lakhuM chuM. paNa praznano uttara nathI lakhato, pachI lakhIza ema kahuM chuM (to) kSamA karo ke tamane huM uttara lakhato nathI, ane te kSamA ApavI yogya che, mane tamAre kSamA ApavI te yogya che. kemake je pravRttimAM mArA pariNAma kAma na kare e pravRtti huM parANe kevI rIte karuM ? kSamA Apo ane e kSamA Apo e atyAre yogya che. kSamA Apo ane e kSamA Apo te yogya paNa che. evI potAnI nirdoSa dazA che, ema lakhe che. te patromAM koI koI vyAvahArika vAta paNa prasaMge lakhelI che... vyavahArika vAta ghaNI lakhatA. e patro joyA che. vyAvahArika vArtA ghaNI lakhatA. je ame cittapUrvaka vAMcI zakIe tema banavuM vikaTa che. amAruM mana evI vyavahArika vAtomAM to vAMcavAnuM paNa mana cAlatuM nathI. evI amArI mAnasika paristhiti che. tema te vAta saMbaMdhI pratyuttara lakhavA jevuM sUtuM nathI. ane e saMbaMdhI tamane kAMI lakhIe evo paNa amane kAMI vicAra nathI. zuM lakhavuM e sUtuM nathI. jema udaya cAle che e bhale cAlato. udayanI bAbatamAM koI Ama karo ne tema karo e lakhavuM amane yogya nathI lAgatuM. eTale te mATe paNa kSamA ApavA yogya che. tame koI apekSA rAkhatA hoya, ke udaya saMbaMdhI vyavahArika koIpaNa salAha sUcanA maLaze Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-347 341 to e vAta amane koI lakhavI sUjhatI nathI atyAre ane e bAbatamAM tamane kAMI nathI lakhAtuM to e paNa tame kSamA Apo e ja e bAbatanI aMdara yogya che. "hAla atra ane vyAvahArika kAma to pramANamAM ghaNuM karIe chIe.... eTale ghaNo samaya vyavasAyanI aMdara jAya che. eTale kAma to karIe chIe. temAM mana paNa pUrI rIte daIe chIe.' eTale upayoga lAge che ke Ama karavuM joIe, Ama na karavuM joIe. pote kAmanI vyavasthA saMbhALe che. mana paNa pUrI rIte daIe chIe. tathApi te mana vyavahAramAM coMTatuM nathI. nIrasa pariNAma rahe che. rasa Ave che ane upayoga daIe chIe ema nahIM. vyavasthAno vikalpa joIne upayoga devo paDe che. vyavasthA-avyavasthAno vicAra joIne paNa mana lAgatuM nathI emAM. kamane kAryo karIe chIe. mana vyavahAramAM coMTatuM nathI. potAne viSe ja rahe che. mana to AtmAne vize ja rahe che. ane evI paristhitimAM eTale e paristhiti hovAthI vyavahAra baha bojArUpe rahe che. eTale jeTalo kAMI upayoga devo paDe che emAM bojo ghaNo lAge che. sAmAnya mANasane to rasa hoya che ane rasane laIne bojo ghaNo vadhI jAya che topaNa hoMza ane utsAhane laIne ene e bojo dekhAto nathI. jJAnIne alpa rasa che topaNa bojo ghaNo lAge che. upAdhi ochI kare che topaNa bojo ghaNo lAge che. eTale nAno doSa paNa ene moTo dekhAya che. evuM che. ane eTaluM jJAna nirmaLa thayuM che. eTaluM jJAna paNa cokhkhuM thayuM che ke doSanA thoDA paNa bhAgane e svacchapaNe spaSTapaNe joI zake che, ane enAthI tarI zake che, enAthI jUdAM paDavAnA puruSArthamAM pote vartI zake che. paNa e bojo lAge che e bojo lAge ja che. Akho loka traNe kALane viSe dukhe karIne pIDAto mAnavAmAM Avyo che.' "Akho loka traNekALane viSe dukhe karIne pIDAto mAnavAmAM Avyo che;" athavA e paristhiti vAstavika che ke traNe kALane viSe AkhuM jagata duHkhamAM ja che, koI kALamAM jagata sukhamAM nathI. badhA upAdhi ane duHkhanI aMdara vartI rahyA che. ane temAM paNa A varte che, te to mahA duSamakALa che. eTale atyAre to loko ghaNA duHkhI che. atyAre to tIvra rAga-dveSavALA hovAne lIdhe loko ghaNA duHkhI che. ane sarva prakAre vizrAMtinuM kAraNa evo je kartavyarUpa zrI satsaMga'..." vizrAMtinuM kAraNa eka prakAre na lIdhuM. sarva prakAre vizrAMtinuM kAraNa. mumukSu jIvane sarva prakAre Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 cajaya bhAga-5 vizrAMtinuM koI kAraNa hoya to te satsaMga che. te kartavyarUpa zrI satsaMga che. e satsaMga karavA yogya che. 345 mAM je vyaktigata lakhyuM che e vAta pAchI ahIMyAM doharAvavI che. te to sarvakALane viSe prApta thavo durlabha che. e to cothA kALamAM paNa durlabha che to A paMcama kALamAM to, A kALamAM to prApta thavo ghaNo ghaNo durlabha hoya emAM kAMI AzcaryakAraka nathI. A kALamAM to satsaMga bhAgye ja maLe. to satsaMga maLe chatAM satsaMganI upekSA kare e paristhiti kevI vicitra gaNavI joIe ? eka to cIja maLe evI nathI. maLe evI nathI chatAM jo maLatI hoya to ene upekSita kare, ene gumAve e vAta to buddhino AMka mukAI jAya evI che. te A kALamAM prApta thavo ghaNo ghaNo durlabha hoya emAM kAMI AzcaryakAraka nathI.' "ame ke jenuM mana prAye krodhathI, mAnathI, mAyAthI, lobhathI, hAsyathI tithI, aratithI, bhayathI, zokathI. jugupsAthI ke zabdAdika viSayothI apratibaMdha jevuM che." amAruM mana kevuM che ke A prakAranA vibhAvabhAvonI sAthe ame joDAtA nathI. bhinna paDI gayA chIe aMdaramAM, enAthI judAM vartIe chIe. krodha, mAna, mAyA, lobha, hAsya, rati, arati, jJAnadazAmAM AvA pariNAma cAritramohanA thAya che paNa jJAnI enAthI virakta che, bhinna paDelA che. eTale ema kahe che ke amAruM mana prAye tenAthI apratibaMdha jevuM che. prAye apratibaMdha jevuM che eTale enAthI ame bhinna paDelA chIe. je thAya che te uparachallA cAritramohanA thAya che. emAM ame virakta chIe. judAM paDI gayelA chIe, enI sAthe amAruM baMdhana nathI. joDAya to baMdhana thAya), bhinna rahe to baMdhana nathI. e to pratibaMdha nathI amane. apratibaMdha jevuM che. kuTuMbathI, dhanathI, putrathI, vaibhavathI, strIthI ke dehathI mukta jevuM che. A badho saMyoga che. pelA badhA pariNAma che ane A badho saMyoga che. kuTuMbano, dhanano, putrano, paisA vagereno. vaibhavIne avataraNa cihna mUkyuM che. je kAMI saMyoga che e ane strIthI, dehathI mukta, zarIrathI paNa mukta jevuM che. bIjA badhA to dUra rahelA padArtho che paNa dehathI paNa amAruM je citta che e mukta jevuM che. amAruM pariNamana. te manane paNa.evA amArA manane paNa A sthitimAM je amAruM mana che ene paNa "satsaMgane viSe baMdhana rAkhavuM bahu bahu rahyA kare che. amane ema lAge che ke amAre paNa satsaMgamAM rahevuM joIe. tamAre to rahevuM emAM zI vAta che ? Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 343 patrAMka-347 je mana amAruM krodha, mAna, mAyA, lobhamAM pratibaMdha pAmatuM nathI, dehanI sAthe baMdhAtuM nathI, ghara-kuTuMbanI sAthe baMdhAtuM nathI to paNa amane ema lAge che, amArA mana mATe paNa, ke satsaMgane viSe ene bAMdhaluM rAkhavuM A viveka karyo che ! AvI vAta e sobhAgabhAIne lakhe che eTalA mATe ene vizrAmamUrti kIdhA che. mumukSu :- AvI vAta kyAMya lakhatA nathI. pUjya bhAIzrI :- kyAMya lakhatA nathI. satsaMgane pote potAne mATe keTalo jarUrI gayo che. je dazAmAM pote varte che evI jJAnadazAnI aMdara paNa emaNe pote satsaMgane iDyo che ke amArA manane ame tyAM bAMdhIe. "te manane paNa satsaMgane viSe baMdhana rAkhavuM." bAMdheluM rAkhavuM bahu bahu rahyA kare che. ema amane rahyA kare che ke manane satsaMgamAM rAkhavuM. eTale zuM che ke A A udayane ame pasaMda nathI karatA. dukAna, dhaMdho, vepAra, kuTuMba, parivAra e udaya ame pasaMda nathI karatA. udayamAM ho to amane satsaMga ho. bahAramAM udayamAM satsaMgano ho, aMdaramAM amAruM pariNamana AtmAne bhajo. mumukSu - satsaMganI vAraMvAra eTalI vAta kare che to emanA hRdayamAM je uchALA AvatA haze, je dhyAnanA ane anubhavanA, e vakhate ema koI pAtra jIva hoya to pUjya bhAIzrI :- pAtra jIva A eka ja hatA eTale ene hRdaya mana kholIne lakhe che. mana kholIne lakhe che. mumukSu :- gaNadhara hoya tyAre bhagavAnanI vANI sAMbhaLe che. " pUjya bhAIzrI :- sAMbhaLe che. mumukSu :- evo koI prakAra haze... pUjya bhAIzrI :- e kudaratI che ne ! ke je potAnA AtmAne icche che, vItarAga svarUpa evo potAno AtmA e svabhAvamAM je rahevA mAge che chatAM je svabhAvamAM rahI zakatA nathI ane upayoga bahAra pravarte che to e bahAra e ja jue che ke AvA mArA svabhAvane anukULa koNa che ? to ene svabhAvane anukULa satsaMga sivAya bIjuM koI dekhAtuM nathI. mArA svabhAvane anukULa thAya evuM koNa che ? ke je pharI pharIne mArA svabhAvamAM rahevA pratye mane anukULa kare ? anukULa thAya ? to e satsaMga Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 cajahRdaya bhAga-5 ja che, bIjuM koI nathI. - "sogAnIjI' eka vakhata carcAmAM kahetA ke, "kalakattAmAM ane "sonagaDhamAM A pharaka che. tyAM to bahu kaMTALo Ave che, ema kahetA. "kalakattAmAM to eTalo badho kaMTALo Ave che ke vAta mUkI dyo. ahIMyAM to aMdaramAM besIe chIe topaNa dhruva trikALI AtmA che. e to dhruva zabda vAparatA. ahIM to aMdaramAM paNa dhruva che ane bahAra jAIe chIe to "gurudeva' paNa jJAyaka... jJAyaka... jJAyaka... jJAyaka... ekalo paramAtmA ja saMbhaLAve che. ahIMyAM to aMdara paNa eka ja viSaya che ane bahAra paNa eka ja viSaya che. kalakattAmAM AvuM nathI. eTale pote bhAvanA je bhAvI che patronI aMdara "sonagaDha' AvavAnI, rahevAnI enuM kAraNa e che ke bahAramAM paNa e pote ja e Icche che. jJAnI paNa e ja icche che, bIjuM nathI icchatA. mumukSu - duSamakALamAM carcA hoya to e kalpavRkSa samAna che. pUjya bhAIzrI :- hA, kharI vAta che. mumukSu - jIvane e kimata nathI. zrImadjI' nA vacana- uparathI A vAta nIkaLI che. pUjya bhAIzrI - kharI vAta che, barAbara che. ema "rahyA kare che, tema chatAM ame ane tame hAla pratyakSapaNe to viyogamAM sahyA karIe chIe. AvI bhAvanA hovA chatAM tame ane ame baMne viyogamAM rahyA chIe). tame "sAyalAmAM ane ame muMbaImAM. A rIte viyogamAM rahyA karIe chIe. e paNa pUrva nibaMdhanano koI moTo prabaMdha udayamAM hovAnuM saMbhAvya kAraNa che.' saMbhavita kAraNa eka che ke koI pUrvakarmano udaya ApaNI vacceno evo che, evuM pUrve koI tame ane ame karma nibaMdhana karyuM che ke ekabIjAno samAgama icchatA hovA chatAM sAthe rahI zakatA nathI. mumukSu - aMtarAya karma che. pUjya bhAIzrI - aMtarAya karma che. juo ! AvI sthitimAM paNa aMtarAya karma che. e to mANasa aMtarAya karma bAMdhe che tyAre ene khabara nathI paDatI ke jANeajAye ApaNe kyAM aMtarAya nAkhIe chIe ? kevI rIte aMtarAya nAkhIe chIe ? ane kevI aMtarAya paDe ? A jJAnadazAmAM eno aphasosa thAya che. evuM koI pUrve Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padmaka--347 345 nibaMdhana, jarUra koI aparAdha karyo che ke icchIe chIe ke tame amArA eka vizvamamUrti cho paNa tamAro samAgama nathI. pelAne to e paramAtmA ja che. sobhAgabhAI'ne to 'zrImad' pote paramAtmAnI jagyAe che. samAgama thato nathI. e pUrva nibaMdhanano koI moTo prabaMdha uddayamAM hovAnu saMbhAvya kAraNa che.' zvAna saMbaMdhI praznono uttara lakhAvavAnI ApanI jijJAsA pramANe karavAmAM pratibaMdha karanArI eka cittasthiti thaI che;...' pUro karI laIe, samaya to thaI gayo che. jJAna saMbaMdhI praznono uttara lakhavAnI ApanI je jijJAsA che te pramANe karavAmAM ADuM Ave che koNa ? ke amArI cittanI sthiti evI thaI gaI che ke koI vistArathI tamane zAnanA praznano uttara, satsaMganA praznono uttara paNa lakhI zakatA nathI. jethI hAla to te viSe kSamA ApavA yogya che.' amArI nirdoSatA che eTale e viSayamAM kSamA ApavA yogya che. ApanI lakhelI vyAvahArika keTalIka vArtAo amane jANavAmAM che, tenA jevI hatI. temAM koI uttara lakhavA jevI paNa hatI. tathApi mana tema nahIM pravRtti karI zakyAthI...' mananI pravRtti tema nahIM karI zakavAthI. kSamA ApavA yogya che.' emAM paNa amane kSamA Apajo ke tamane koI prakAre saMtoSa ApI zakIe tevA uttara lakhavAmAM amAruM mana kAma karatuM nathI, nivRtta thaI jAya che, nIrasa thaI jAya che ane lakhANa thatuM nathI. eTale bIjo koI hetu nathI. kSamA Apajo. mumukSu H- aMtara dazAnuM jora che. pUjya bhAIzrI : ghaNuM jora che, ghaNuM jora che. ahIM sudhI rAkhIe. Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka - 348 muMbaI, caitra suda 2, budha, 1948 namaskAra pahoMce. A lokasthiti ja evI che ke temAM satyanuM bhAna karavuM parama che vikaTa che. racanA badhI asatyanA AgrahanI bhAvanA kAvavAvALI che. tA. 8-12-1989, pravacana na. 99 patraka - 348 thI 35ra wwmmmm zrImad rAjacaMdra graMtha, patrAMka 348, pAnuM 324. "sobhAgabhAI uparano patro che. namaskAra pahoMce. A lokasthiti ja evI che ke temAM satyanuM bhAvana karavuM parama vikaTa che. racanA badhI asatyanI AgrahanI bhAvanA karAvavAvALI che. mAtra be vacanano patra che. baMne vacanamAM bhAvanAnI pradhAnatAthI je kAMI kahevA dhAryuM che e vyakta kare che. bhAvanAnI pradhAnatAthI vyakta kare che) ke "A loka (nI) sthiti ja evI che ke temAM satyanuM bhAvana karavuM parama vikaTa che. satyasvarUpa evo AtmA-asaMga tattvaevA svarUpanI bhAvanA karavI e ghaNuM vikaTa paDe jIvane evI lokanI sthiti che, jagatanI evI sthiti che. eka to jIva anAdithI pUrva viparIta saMskArathI gRhIta che ane pUrve je viparIta bhAve karmanibaMdhana karyA che enA udayamAM aviparIta pariNAme pahoMcavuM e jIvane vikaTa thaI paDe che. pharIthI, eka to jIva pote mithyAAgrahAdi viparyAsa bhAvothI sArI rIte gRhita che, pakaDAyelo che ane evA ja pariNAmothI je karmanibaMdhana karyuM Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-348 347 che enA ene udaya varte che. emAMthI tadna viruddha dizAmAM jAvuM, aviparIta pariNAme pariNamavuM e jIvane vikaTa thaI paDe che. bIjA badhA udayamAM to jIva samAdhAna kare paNa (zArIrika) vedanAno udaya evo che ke emAM jIva kevI rIte mAnasika samAdhAna karI zake? bIjA udayamAM to jIva, kAMI yukti, prayuktithI paNa samAdhAna kare. vedanA to evI cIja che ke je udayamAM Abe mukhyapaNe vedAya ja. huM AtmA chuM ane zarIra nathI, huM AtmA chuM, jJAnamaya sattAdhArI AtmA chuM upayoga svabhAvI AtmA chuM ane mArI jJAnavedanA ja mAre vaidavA yogya che. nirvikalpa jJAnavedanA e ja mArA vedanano viSaya che, A sivAya AthI AgaLa huM jaI zakato nathI. e paristhitimAM AvavAnuM vikaTa paDe che. evI ja koI paristhiti che. - lokanI sthiti ja evI che. zarIranA saMyogathI mAMDIne tamAma prakAranA udayamAM jIvane je mArApaNuM thaI rahyuM che, je ajJAna ane darzanamohane laIne potAnA pariNAma paNa mamatvabhAve ja varte che enI nivRtti thayA vinA e ja pravRttimAM koI rIte jJAnadazA ane sukha-zAMti pragaTa thaI zake nahi, utpanna thaI zake nahi. evI ja koI lokanI sthiti che. jagatamAM paNa koI prasaMga bane eTale kArya-kAraNa evI rIte ja jovAya che ke konA kAraNathI kone lAbha thayo ane konA bIjAnA kAraNathI kone nukasAna thayuM ? evI ja rIte saMyogI dRSTithI kAryone jovAmAM Ave che ane jagata AkhuM evI mAnyatAmAM che ke eka padArtha bIjA padArthanA kAryanI aMdara kAraNa thaIne ja kArya thAya che, e vagara kArya thatuM nathI. tyAM parama satya che bhinna-bhinna padArthonI bhinnatA bhAvavI, jovI ekaluM na lIdhuM, avalokana karavuM eTaluM nathI lIdhuM, jove ane enuM bhAna thAya, enI rUci enI bhAvanA sahita e rIte bhinnapaNuM thAya e ghaNuM vikaTa che jagatanA jIvo je AvA vastusvarUpathI ajANyA che, satya svarUpathI ajANyA che ene to bhAvanAno avakAza nathI, paNa eka kSetramAM praveza karyA pachI paNa jIvane pratIti thAya che ke A kAma vikaTa paDe che, kAma saheluM nathI, kAma jarA agharuM paDe che ane racanA paNa badhI evI ja che. emAM paNa bhAvanA lIdhI che ke asatyapaNe Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 rAjahadaya bhAga-5 pariName che (ema) nahi asatyano Agraha thAya evI bhAvanA, Agraha ane bhAvanA bane zabdano prayoga karyo che. jIvane asatyanI pakkaDa thAya ane ene pAcho e pote bhAve, e ene ce, e ene goThe evI ja koI paristhiti ane racanA jagatanI jovAmAM Ave che. AvI je A bhrAMta dazAnA kAraNarUpa bahAranI paristhiti che ane koI AvI aMtara-bAhya paristhitine lIdhe jIvane saMsArano aMta Avavo ghaNo kaThina paDe che. saMsAra duraMta che. athavA koI koI jIvo kyAreka ja saMsArano aMta karI zake che. bAkI saMsArano aMta lAvavo e muzkela lAge che. "sobhAgabhAIne e vAta karI che eTalA mATe ke emane udaya thoDo e prakArano che ke jemAMthI e mamatva toDI zakatA nathI, mamatva maTADI zakatA nathI, mArApaNAno tyAga karI zakatA nathI. A mArAthI bahAra ko'kamAM thAya che, kayAMka thAya che ke jeno mane saMbaMdha nathI. e prakAranI dazAmAM laI AvavA che. samayasAramAM 75 gAthAnA mathALAmAM e vAta karI che ke jJAnI kaI rIte oLakhAya ? evo eka prazna karyo che ke jJAnI kaI rIte oLakhAya ? to enA uttararUpa gAthA kahe che. je karma ane nokarmamAM potApaNuM karato nathI mAtra ene jANe che. bhinna rahIne, zAtA rahIne, bhinnapaNe mAtra ene jANanAro rahe che evA jenA pariNAma che ene ame jJAnI kahIe chIe. tyAM to zuM ke kartA-karma adhikAra che eTale karma ane nokarmanA pariNAmane je karato nathI paNa mAtra jANe che. tene zAnI kahIe chIe evI paribhASA karI che. - have karavApaNuM to bhAvamAM abhedatA sadhAya che athavA rAgAdi bhAvanI bhAvanA sahita e bhAvane ekatvapariNAme bhAvavAmAM Ave che. tyAre e karma ane nokarmanA pariNAma sAthe kartabuddhie abhedabhAva ekamekapaNe tarUpa thaIne, zeya nimagna thaIne pariNamI jAya che. tyAM sudhI e ajJAnI che. ane evA pariNAma jenA na thAya, bhale udaya eno hoya, udaya to zAnIne pUrvakarmano che bhale ajJAna bAMdhelA pUrva karmano che, udaya to eno ja gaNAya. loko ema ja kahe ke emane A udaya varte che. emane azAtA che, emane phlAyuM che, emane Ama che, emane Ama che. chatAM e pote enAthI bhinna rahyA hoya, jANanArapaNe rahyA hoya emAM potApaNuM anubhava na karatA hoya tyAre ene jJAnI kahI zakAya. nahitara ene jJAnI na kahI zakAya. Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 349 patrAMka-348 A sIdhesIdhI bahu cokhkhI vAta che. mumukSu :- eka taraphathI ema kahe ke A mArga to sulabha che, saraLa che, sagama che. bIjI tarapha kahe, duraMta che. saMsAranI racanA badhI evI che ke asatyanA AgrahanI bhAvanA karAvavAvALI che. pUjya bhAIzrI - bannenI pAchaLa je kAMI kahevA dhAryuM che e barAbara che. je apekSAe je vAta karavAmAM Ave che e vAta barAbara che. jemake jIva anaMta kALathI saMsAramAM paribhramaNa kare che. ghaNo duHkhI thAya che. ghaNA duHkha bhogavyA, bhogavato bhogavato koIpaNa dukhavALI paristhiti ene nahi gamatI hovA chatAM, e pote saMmata nahi karato hovA chatAM e paristhitine maTADI zakato nathI. eTale e dRSTie enuM durlabhapaNuM to che. prazna - kharekhara ene dukha lAgyuM ja nathI ema samajavuM ne ? samAdhAna :- dukha lAge che kyAre ke tIvra AkuLatA thAya che tyAre ene duHkha lAge che. bhUla e maMda AkuLatAmAM kare che. tIvra AkuLatA thAya che, vedanA Adi thAya che, koI pratikULa prasaMgo thAya che, potAnI IcchA pramANe banatuM nathI tyAre ene tIvra AkuLatA ane duHkha thAya che tyAre to ene lAge che ke gatamAM dukha jevuM paNa kAMI che. paNa je maMda AkuLatA che ane je sukha nathI. tyAM je sukhanI bhAMti che. e bhrAMtine laIne evI dazAne e vAraMvAra icche che ane tIvra AkuLatAvALI paristhitine icchato nathI. ahIMthI AgaLa e nathI jaI zakato. AkuLatA rahita kevaLa nirAkuLatAmaya ja mAruM svarUpa che ane e dazAno huM prayatnavAna thAva. e dazA mATe huM puruSArtha karuM, e ene sUjhe ane e puruSArthamAM Ave, puruSArthanA mArgamAM Ave, puruSArthano upAya ene maLe tyAre to ene sagama che. eTale AmAM zuM che ke eka DhALa jevI vAta che. sugama kyAre thAya che ? ke jyAre ' enuM valaNa phare che tyAre ene DhALa maLe che. DhALa maLe che eTale aMdarathI svabhAva paNa ene Response Ape che. kemake svabhAva to zuddhatArUpe pariNamavAno che. eTale svabhAvanI sAnukULatA UbhI thAya che ane tyAre sugama thAya che. paNa prathama ene dizA badalavI, mArga badalavo e vikaTa che. badalyA pachI badho rasto ekadama sugama ane saraLa che, paNa badalavuM e muzkela che ane jIva mArga badalato nathI. A eka Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 cajahRdaya bhAga-5 moTI viTaMbaNA che.. - mumukSu :- emAM evuM thayuM ke kUtaruM jyAre hADakuM jyAre khAya che tyAre potAnA ja lohIno svAda ene Ave che. pote potAnA aMtaraMga sukhano nAza karIne bAhya bhramita sukhamAM rAce che athavA to emAM sukha mAne che. pUjya bhAIzrI - je rAga che, duHkharUpa che ene sukharUpa mAne che. mumukSu - ane tyAre potAnA aMtara sukhano nAza kare che. pUjya bhAIzrI - ane tyAre enA aMtara sukhathI dUra jAya che, pote viruddha jAya che. kAle eka dRSyata dIdho hato ke pIparamAMthI lAkhe nIkaLe che. bhale e pIparanI pedAza che. lAkha che e konI pedAza che ? pIparanI pedAza che ane pIpara sAthe coTelI rahe che. pIparane khAya jAya che. A evo rAga che ke jIvamAMthI utpanna thAya che, jIvanI dazAmAM utpanna thAya che ane jIvanA svabhAvane ghAta che. | mumukSa - ane anAdithI rAgathI evI lALa laMbAI che. pUjya bhAIzrI :- hA, evI che ke ghaTTa thayelI che) ke jIvane emAMthI chUTavuM vikaTa paDe che. ane bahAranI paristhiti pAchI evI che. zarIrano saMyoga evo che ke zAtA-azAtA thatAM mane zAtA-azAtA nathI thaI ema mAnI zakato nathI). evI) vikaTa paristhiti che. pachI bIjA lAbha-nukasAnanA je prasaMgo che emAM mAre lAgatuMvaLagatuM nathI e kyAMthI lAve ? kyAMthI lAve ke mAre kAMI lAgatuM-vaLagatuM ja nathI. huM to taddana bhinna jJAyaka AtmA chuM. e vastu jIvane ghaNI vikaTa paDe che. chatAM azakya nathI. vikaTa che chatAM azakya nathI, zakya che. jIvane ekavAra daDha nizcayamAM AvavAnI jarUra che ke mAre have rasto badalavo che. je saMsAranA mArge anAdithI huM cAlI rahyo chuM e mArga mAre choDavo che ane mAre kevaLa mAruM Atmahita karI ane mArA raste ja cAlavuM che, AtmAnA raste ja cAlavuM che, caitanyanI ja bhAvanA ane e ja raste javuM che e ene daDha nizcaya thAya che tyArathI sugamatA zarU thAya che. je kAMI aTakyuM che e potAnA vAMke aTakyuM. che. kemake pote nizcaya karato nathI. vacanAmRtamAM pUjya bahenazrI' kahe che ke karavA dhArato nathI eTale kArya thatuM nathI. te karavA dhAre tyAre evI rIte karavA dhAre che, ema to baLavAna bahu che, Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-348 351 ke koIpaNa bhoge mAre A mAruM kAma karavuM ja che. mAre mAruM hita karavuM emAM bIjI vAta ahitanI vAta mane poSAya zuM karavA ? zA mATe huM enuM poSANa karuM ? basa, to sugama thaI jAya che. e paristhiti jyAM sudhI pote UbhI nathI karato tyAM sudhI ghaNI vikaTatA che. * mumukSu :- nizcaya pAko (karavo joIe). pUjya bhAIzrI :- kemake bAhya sAdhanamAM jIva kyAM sudhI kare che ? ke kAM to thoDoka tyAga karIne besa che to loko tyAgI mAnatA thaI jAya che ke, bhAI ! Ane vrata che, tapa che, tyAga che. kAM to zAstranuM jJAna kare che emAM buddhi enI eTalI. zaktizALI che ke kAma kare che. to e vicAra kare che ke vastu Ama che, vastu Ama nathI, mArga Ama che, unmArga Ama che, sanmArga Ama che, phalANuM Ama che, Agama Ama che, adhyAtma Ama che, tattva Ama che, apekSA Ama che (ema) ghaNI badhI jAtano vicAra kare che. paNa e rUpa pariNamana karavuM e eka puruSArthano adhikAra che. vicAra thavo eka vAta che. jyAre evo vicAra thAya che tyAre pariNamana UlaTa UbhuM che e lakSamAM hoya to ene ema khyAla Ave ke vicAra eka vAta che ane pariNamana badalavuM eka bIjI vAta che. mumukSu :- tyAre ja Apply karavuM. pUjya bhAIzrI :- pahelAM enuM e samajatI vakhate jo lakSa hoya to vicAra upara vajana na Ave ke vicAryuM tethI zuM thayuM ? hajI pariNamana badalavuM bAkI che. je vicAruM chuM taduMrUpa mAruM pariNamana hajI bAkI che. emAM meM zarUAta paNa nathI karI. A to khAlI kSayopazamamAM A vicArano khyAla Avyo ke vastu tattva Ama che. Ama karavA yogya che. Ama karavA yogya nathI evo eka vicAranI aMdaranI khyAla Avyo che, paNa pariNamana karavuM bAkI che. e khyAla jo e ja vakhate hoya to vicAra upara vajana na jAya, nahitara vicAra upara vajana jAya ane e vicArane e jJAna samaje. kemake pahelAM e prakArano vicAra nahoto eTale e prakAranuM ziAna nahotuM. eTale e jJAna nathI, jJAna to hajI bAkI che evo vicAra Ave. vicAramAM saMmata thAya, samajAya, khyAla paDe tyAre paNa jJAna bAkI che enuM jo bhAna hoya to to bhUla na kare. nahitara jema tIvra kaSAyamAMthI maMda kaSAyamAM AvatI vakhate Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 rAjahRdaya bhAga-5 bhUla karI bese che ema A viSayanA jANapaNAmAM nahoto ane A tattvajJAnanA viSayanuM jANapaNuM thAya tyAre jJAnanA prakaraNamAM, samajaNanA prakaraNamAM eka bIjI bhUla karI bese che. eTale ahIMthI e vAta zarU karavI paDe che ke tane vicAra Avyo to tuM have avalokana kara. pariNamana karavA mATe paheluM pagathiyuM zuM che ? pariNamana karavA mATe prAraMbha karavo hoya, AgaLa vadhavuM hoya to kaI prakriyA che ? zuM upAya che ? to kahe, avalokana kara. avalokanamAM tane jaNAze ke tArA vicAravA vakhate paNa je rAga che emAM du:kha che. duHkha che eTaluM ja nahi, emAM malinatA paNa che ane tArA zAnabhAvathI emAM viparItabhAva che. zAnamAM prakAza-pavitratA che, AnI aMdara aMdhakAra che, melapa che. duHkha che. A badho khyAla potAnA anubhavathI Avaze. to e eka navA prakAranuM jJAna thayuM, e anubhavane aDIne jJAna thayuM. potAnA rAganI AkuLatA, rAgamAM duHkha, e duHkhanA anubhavane aDIne e jJAna thayuM. to duHkhane anubhavIne je jJAna thayuM e anubhava paddhatinuM jJAna thayuM. ane vicArathI nakkI karyuM ke rAgamAM duHkha che ene anubhava sAthe hajI saMbaMdha nathI, ene phakta nyAya, yukti ane tarka sAthe saMbaMdha che. eTale e jJAnane hajI paralakSI gaNavAmAM Ave che ane anubhavane aDIne je samajaNa ke jJAna thAya e svalakSI jJAnano prakAra che. pariNamana svalakSe thAya che. paralakSe aMga-pUrva AdinuM jJAna thAya, agiyAra aMga nava pUrva sudhInuM jJAna (thAya topaNa) pariNamana nathI AvatuM. eTale pariNamananI dizAmAM AgaLa vadhavuM hoya tyAre ene anubhava paddhatie caDavuM paDe ane avalokana sivAya bhedajJAnanI prakriyA zarU thatI nathI. jJAna ane rAga vaccenI je svabhAva bhinnatA che, svarUpa bhinnatA che e avalokana vagara zarU nathI thatI. bhedAnano vicAra eka vAta che, anubhavane aDIne e kAryanuM pariNamana cAlu karavuM, prayatna cAlu karavo e bIjI vAta che. mumukSu :- para padArthamAM sukha meLavavA jeTalo tIvra puruSArtha kare che, enA karatAM alpa puruSArthathI ... pUjya bhAIzrI :- hA.. hA.. paNa emAM evuM che ke sAmAnya rIte jyAre jyAM jIvane potAne lAbha che ane ghaNo lAbha che evI je samajaNa jyAM thAya che tyAM Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-348 puruSArthanI gati tIvra thAya che. jyAM ghaNo lAbha ke ghaNA nukasAnano prasaMga Ubho thAya tyAre pariNAmanI aMdara tIvratA AvyA vinA rahe ja nahi. rasa tIvra thAya, puruSArtha tIvra thAya. AtmA bAjumAM AtmAmAM anaMta zAMti, anaMta janma-maraNano nAza, anaMta duHkhano nAza evo lAbha jyAre samajAya che tyAre puruSArtha jora pakaDe ja che. kemake sAmarthyarUpe anaMta puruSArtha aMdara bharelo che. zaktirUpe to anaMta baLa AtmAmAM raheluM che, AtmAmAM AtmabaLa kAMI thoDuM nathI. pachI e kyAM pravartAve che ? ke jyAM ene moTo lAbha-nukasAna hoya tyAM eno upayoga thaI jAya che. karavo nathI paDato, thaI ja jAya che. A eka svabhAvagata vAta che. jIvanA svabhAvamAM rahelI svabhAvagata vAta che ke je saheje saheje ja thAya. UlaTI dizAmAM paNa saheje thAya, sUlaTI dizAmAM paNa saheje ja thAya. mumukSu - AtmA pAmavA mATe je puruSArtha karavo joIe enA karatA anaMta gaNo puruSArtha puramAM to karI ja rahyo che. pUjya bhAIzrI - e to anaMta kALathI karyo che ane karI rahyo che. mumukSu :- eTale ene kAMI navo bahArathI puruSArtha lAvavAno nathI). pUjya bhAIzrI :- nA. e to baLa to ghaNuM che AtmAmAM. mumukSu :- atyAre e vApare paNa che. pUjya bhAIzrI :- hA. vApare eTale ke tIrthaMkaranA samavasaraNamAM jaIne tIrthakaranI vAta saMmata nathI karI. e to pote ja karyuM che. ke nahi, Ama nahi. to eNe keTaluM baLa vAparyuM haze ? mumukSu :- vikaTa zabda lakhyo che. vikaTa puruSArtha to kare ja che, game te meLavavA. pUjya bhAIzrI :- hA. paNa e UMdho puruSArtha kare che eTale savaLuM thavuM vikaTa paDe che. UMdhI dizAmAM jorathI jAya che eTale pAchA vaLavuM ene vikaTa paDe che. mumukSu :- puruSArthanI tAkAta pragaTa che ja, vyakti che. pUjya bhAIzrI - che ja cokkasa che. A to cAlatI paristhiti upara koIpaNa jIvane vicAra karato karI mUke evI eka zrImadjInI vAta che. vacanaracanA paNa koI evI che ke A paramasatya che enI bhAvanA karavI jIvane vikaTa paDe evI A jagatanI racanA che. evA citravicitra Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 rAjahRdaya bhAga-5 prasaMgo ane e ja badhA prakAro cAle che ke AtmA pote aMdaramAM eka asaMga tattva che ane e asaMga tattvamAM aMtarmukha thaIne rahetA ja AtmAne sukha-zAMti che e vAta ene vikaTa thaI paDe evI jagatanI bahAranI paristhiti che. UlaTAnuM e vAta karavA jAva to arucithI jIvo eno virodha kare. asatyano Agraha evo che ke eno virodha kare. jagatanA prANIo to virodha kare nahi, dharmakSetramAM rahelA jIvo paNa eno virodha kare ke nahi, AvuM na hoya kyAMya, AvuM hotuM haze kAMI ? AvI vAta hotI haze kAMI ? mumukSu :- "sobhAgabhAI" samAjamAM jIvaMta pAtra banI gayA. pUjya bhAIzrI :- A ema ja che e to. pote potAnA lakSe vicAre to evuM ja che. e 348 patra pUro) thayo. namaskAra pahoMce. ... patrAMka - 349 muMbaI, caitra suda .4, zukravAra, 1948 lokasthiti AzcaryakAraka che. 349 mAM 'sobhAgabhAIne eka TukaDo ja lakhyo che ke loka sthiti AzcaryakAraka che.' satya kahenArA, satyane darzAvanArA, satyasvarUpe pragaTa pariNamanArA evA dharmAtmAo vidyamAna hovA chatAM ane jIvane duHkha nathI joItuM ane sukha joIe che evI dareka jIvanI potAnI icchA hovA chatAM jIva duHkhano upAya choDato nathI ane sukhanA upAya bAju jato nathI e paNa eka AzcaryakAraka vAta che. lokasthiti Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 355 patrAMka-49 koI AzcaryakAraka che. nahitara evuM satya nathI, satya to sUrya jevuM che ke jema sUryane chAbaDe DhAMkIne rAkhI zakAya nahi evuM paNa satya pragaTa che chatAM paNa lokasthiti AzcaryakAraka che." 'gurudeva to spaSTa kahetAne ke amArI pAse camatkAra nathI. ame kAMI koIne paisAvALA banAvI detA nathI. amAre kAMI e prakAranI koIpaNa jAtanI sIdhI ke ADakatarI e jAtanI pravRtti nathI. chatAM jo koIne nirdhanatAmAMthI, daridratAmAMthI sArI sthiti thaI jAya to AvuM kahenArA je guru, satya vAta kahenArA, to ema mAne ke nA, nA ApaNane gurudevano pratApa che. AzcaryakAraka ja vAta che ne! emAM pAchA vaLI koI zAstrano abhyAsa karatA hoya ene paNa ema thAya ke amAre kAMI nahotuM, gurudevanI kRpAthI atyAre to have ghaNuM thaI gayuM. mumukSu :- e to nimanatAthI kahe, vinaya batAve che. pUjya bhAIzrI :- vinaya batAve che to evI rIte vinaya zA mATe ? ema vinaya batAvI zakAya che ke kAMI samajatA nahotA. vinaya batAvyo hato ekavAra. sogAnIjI sAthe vAta thaI hatI. chellI vakhata AvyA tyAre lagabhaga javAnI taiyArImAM hatA tyAre ApaNA (eka mumukSa) maLavA AvyA hatA. thoDuMka e vakhate samAjanI aMdara chaNapaNa tyAM thaI gayuM hatuM ke, bhAI A kAMIka che, kAMIka che, ahIMyAM kAMIka che. badhA bhegA thAya che. pachI kAMIka che eTale ema ke badhA mAne che ke ahIMyAM kAMIka samyagdarzana che... samyagdarzana che... ema mAnIne badhA bhegA thAya che. eka ziSTAcAranI rIte maLavA AvyA hatA. kema che ? tabiyata sArI che ne. to kahe, hA ! sArI che. carcA kema cAle che ? carcA cAlatI hatI roja eTale emaNe saheja dANo dAvyo. carcA sArI cAle che ne ? carcA cAle che barAbara ? emaNe sIdhI e rIte vAta karI. e to "gurudevanI kRpA che. "gurudeva maLyA pahelAM to huM A Line nI e.bI.sI.DI. paNa jANato nahoto. meM to ebIsIDI bhI nahIM jAnatA thA. yaha to "gurudeva' kI kRpA hai. basa ! ATalo TUMko javAba ApI dIdho. nimanitA to e paNa nimanatA ja che. e to hakIkata che paNa potAno puruSArtha hovA chatAM nimanatA to ema hoya. sAdhakane potAno puruSArtha hovA chatAM nimanatA to ema ja vApare che ne ! Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 cajahRdaya bhAga-5 ke jeTaluM bane eTaluM gurudevanA nAme caDAve. emAM eka eka patra jo jo tame, jeTalI pote tattvanI vAta lakhI che e vAta zarU karatAM pahelAM koI jagyAe athavA pUruM karyA pachI koI jagyAe "Ama "zrIgurudeva kahe che. caDAvI de che emane nAme. vAta pote kare che paNa caDAvI de che emane nAme. mumukSu - gItA jevuM, kare pote ane caDAve bIjAne nAme.. pUjya bhAIzrI :- hA. emAM to gaDabaDa ghaNI che. emAM to koI ema kahe ke bhAI avaLI buddhi thaI to kahe bhagavAne ene evI buddhi ApI tyAM zuM karIe? evuM nathI AmAM. ahIM to jIva aparAdha kare tyAre pote nakkI kare ke A aparAdha mAro karelo che. niraaparAdha bhAva kare to kahe mArA "zrIguruno pratApa che. e vinaya che. mumukSu - ucca koTIno vinaya pUjya bhAIzrI :- hA, e to che ja. evI lokasthiti che te AzcaryakAraka che. patraka - 350 muMbaI, caitra suda 6, ravi, 1948 jJAnIne sarvasaMga parityAga karavAno zo hetu haze ? praNAma prApta thAya che 1. juo AMka 334 ane 663. pachI 350 mAM paNa eka ja lITI che. "jJAnIne sarvasaMga parityAga karavAno zo hetuM haze apratibaddhapaNe vicaravAno bhAva Ave che. 334 patramAM bIjo peregrApha che ne? 31muM pAnuM che. atyaMta udAsa pariNAma thaI gayela hovAthI kSaNavAra paNa citta TakatuM nathI. jethI jJAnIo sarvasaMgaparityAga karI apratibaddhapaNe vicare che? zA mATe jJAnIo sarvasaMgaparityAga kare che ? ke saMgamAM emanuM citta TakatuM nathI. Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka 350 350 keTalI vAra TakatuM nathI ? ke kSaNavAra paNa TakavAnI paristhiti jyAre nathI rahetI tyAre zAnI sarvasaMgaparityAgane icche. A vAta ahIMthI nIkaLe che. munidazA che e sarvasaMgaparityAganI dazA kahevAmAM Ave che, ane pragaTapaNe tyAM jovAmAM Ave che ke muni kSaNavAra paNa koI pravRttimAM TakatA nathI, aMdaramAM cAlyA jAya che. eno 663 mAM doDha lITIno eka patra che. emAM paNa e vAtano ullekha che. gRhAddhi pravRttinA yoge upayoga vizeSa calAyamAna rahevA yogya che, ema jANIne paramapuruSa sarvasaMgaparityAgano upadeza karatA havA. paramapuruSa eTale sarvaza paramAtmAe sarvasaMgaparityAgano upadeza eTalA mATe Apyo che ke gRhAdi pravRttimAM upayoganI caMcaLatA thavAnI paristhiti ghaNI che, mATe jene AtmAmAM sthira upayoge rahevuM hoya eNe sarvasaMgaparityAga karavo yogya che. to e sarvasaMgaparityAganI dazAmAM jaMgalanI aMdara potAnAmAM sthira upayogamAM Ave che. have e prazna emaNe uThAvyo che. e dazA pratye dhyAna doravA mATe uttara doryo che. prazna pUchyo che pote ke jJAnI to zAtA thaI gayA che, zAtAbhAve rahe che ane udayanI nirjarA kare che to sarva prakAranA udayamAM jJAtAbhAve rahIne nirjA karatA evA jJAnI, ene sarvasaMgaparityAga karavAno zuM hetu che ? e to game te paristhitimAM zAtA rahe che. to e 663mAM temaNe uttara Apyo, dhyAna kheMcyuM che ke, gRhAdi kAryomAM paNa upayoganI caMcaLatA che. bhale zAtApaNuM sAthe che paNa upayoga acaMcaLa pariNAme svarUpamAM sthira rahI jAya evI gRhasthanI paristhitimAM rahevuM saMbhavita nathI. mATe jeno puruSArtha eTalo taiyAra thayo ke have svarUpamAM sthira thaI javuM che. udayanA prasaMgomAM TakI zakAtuM nathI, TakavuM hoya topaNa TakI zakAya evI mArI paristhiti nathI. tyAre e sarvasaMgaparityAMgane icche che. parityAga saheje saheje karI jAya che. emAM ene jarApaNa kaThina lAgatuM nathI. UlaTAnuM ene e paristhitimAM na Ave ane gRhasthamAM rahevuM kaThina paDI jAya che. tyAre e sarvasaMgaparityAga karI le che. e hetu che. mumukSu :- 664 pUjya bhAIzrI :- barAbara, sobhAgabhAI' uparano che. sarva prakAranA bhayane rahevAnA sthAnakarUpa A saMsArane viSe mAtra eka vairAgya ja abhaya che.' jene nIrasa pariNAma che, jene mArApaNuM nathI, mArApaNuM jeNe maTADyuM che. saMsAramAM rahyo hovA Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 cajahRdaya bhAga-5 chatAM jeNe mArApaNuM maTADyuM che e nirbhaya che. bIjAne to bhaya thayA vinA rahe nahi. moTA munione je vairAgyadazA prApta thavI durlabha, te vairAgyadazA to gRhavAsane viSe jene prAye vartatI hatI, evA zrI mahAvIra, SabhAdi puruSo paNa tyAgane grahaNa karI cAlI nIkaLyA, e ja tyAganuM utkRSTapaNe upadezya che. e to bahu samartha puruSo hato. traNe zAna laIne AvyA hatA, kSAyika samyagdarzana laIne AvyA hatA. chatAM paNa gRhasthadazA emane yogya na lAgI. gRhavAsane viSe ghaNo vairAgya pravartato hato. jyAre e pote gRhavAsamAM hatA, rAjapATamAM hatA tyAre paNa ghaNA vairAgyamAM hatA, e to ame jANIe chIe ema kahe che. topaNa emaNe e dazAno tyAga karIne jaMgalamAM cAlI nIkaLyA. e tyAganuM utkRSTapaNuM upadezya che ke jene laIne e potAno pUro samaya ane pUro puruSArtha eka ja jagyAe kendrita karI zake. koIpaNa kAryabhAra nahIM, jene koIpaNa bIjA kAryanI dakhala nahi. evI paristhiti sarvasaMgaparityAgamAM ja utpanna thAya che eTale enuM utkRSTapaNuM lIdhuM che. gRhasthAdi vyavahAra varte tyAM sudhI AtmajJAna na thAya, ke AtmajJAna hoya tene gRhasthAdi vyavahAra na hoya evo niyama nathI.' gRhasthadazAmAM AtmajJAna na hoya to thaI zake che ane AtmajJAnI gRhasthAdi vyavahAramAM hoI zake che. e prakAranI azakyatA nathI. e vAta khyAlamAM che, e vAta samajavAmAM che, e maryAdA jANIe chIe tema chatAM paNa jJAnIne paNa tyAga vyavahAranI bhalAmaNa paramapuruSoe upadezI che. cAritranA adhikAramAM A upadeza Ave che. kemake tyAga aizvaryane spaSTa vyakta kare che? tyAga che e potAnA AtmAnA aizvaryane spaSTapaNe vyakta kare che. jema ke muni nirvastra dazAmAM che. vastrano ene tyAga che, to tuno je prakopa che, tIvra ThaMDI paDe che, tIvra garamI paDe che chatAM paNa e potAnA AtmAmAM upayoga rAkhe che e enA AtmAnA aizvaryane prasiddha kare che, e hArI nathI jatAM. bahu ThaMDI lAge che, cAlo ! oDhI laIe kAMI. enI pAse to indro Ave che, cakravartIo Ave che, rAjA, mahArAjAo Ave che. ene samarpaNa karanArA ochA nathI. chatAM enA aizvaryane e sUcave che ke e viSaya upara keTalo eno vijaya che ! kemake tyAga aizvaryane spaSTa kare che, tethI ane lokane upakArabhUta che tethI .. bIjAne paNa e mArge javAmAM nimitta paDe che. tyAga akartavyalakSe kartavya che." Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-350 359 kartabuddhie nahi. sahajapaNe, svarUpa sthiratAne lIdhe sahajapaNe thato je tyAga te akartavyane lakSe kartavya che. juo ! kevI bhASA vAparI che ! "emAM saMdeha nathI.' mumukSu :- dareka vAkyanuM mahatva ghaNuM che. pUjya bhAIzrI - anubhavamAMthI nIkaLelI vANI che. potAnA anubhavamAMthI nIkaLelI badhI vANI che. ahIMyAM to emaNe eka viSaya e hAthamAM lIdho che ke vyavahArasaMyama ane nizcayasaMyamane nimitta-naimittika saMbaMdha che. e tyAra pachIno peregrApha che. chello peregrApha che. prArabdha che, ema mAnIne jJAnI upAdhi kare che ema jaNAtuM nathI, paNa pariNatithI chUTyA chatAM tyAgavA jatAM bAhya kAraNo roke che, mATe jJAnI upAdhisahita dekhAya. chebAkI e pote to enAthI pariNatithI chUTyA che, bhinna paDI gayA che. tathApi tenI nivRttinA lakSane nitya bhaje che. pravRttine bhajatA nathI paNa nivRttinA lakSane bhaje che. prazna :- bAhya kAraNo roke che eTale udaya ? samAdhAna :- udaya roke che. ema che. vRtti taiyAra thaI che paNa udaya hajI roke che. puruSArtha je alpa che e gauNa karyo che ahIMyAM. kemake jeTalo puruSArtha vyakta che eTalo to lagAve che. jeTalI potAnI zakti che eTalI to vApare che. eTale ahIMyAM eno e doSa nathI letA. paNa potAnA pariNAmane ane bAhya paristhitine meLa khAya che tyAre bahArano sarvasaMgaparityAgano avasara Ubho thAya che. tyAM sudhI AvI paDelI e paristhiti che, je bAhya sthiti che, bAhya kAraNo che e AvI paDelA che. ekavAra pUjya bahenazrI pAse carcA thaI. ApaNA koI mumukSu amerikAthI AvyA haze tyAM amAre maMdiramAM bhagavAnanA darzana thAya evI koI paristhiti nathI. deva-guruzAstrano tyAM yoga nathI, to ema vicArIe ke zuM karIe ? amArI to icchA che ke tyAM paNa amane kAMIka Avo lAbha maLato hoya to amAre levAnI icchA kharI. paNa have zuM thAya ? udaya ja evo che ke amAre tyAM rahevuM paDe che. to ema ke jema cakravartI jJAnI hoya ne cakravartI hoya chatAM ene ema ke evA saMyogomAM je vaibhavamAM rahevuM paDe che. to kahe nA, evuM nathI. nA pADI. enI mAthe AvI paDeluM Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 che. e pote AmAM kaheze. zrImadjIe potAnA mATe eka bahu sarasa zabda vAparyo che ke amane bAhya kAryo pratye aprayatna dazA varte che. AtmA mATe prayatna dA varte che ane bAhya kAryo mATe aprayatnadazA varte che. eTale zuM che ke jJAnI-ajJAnInuM A lakSaNa che ke jJAnI che e svarUpamAM sAvadhAna che ane bAhya kAryonI aMdara e sutA jevA che, eTale aprayatnadazA varte che. ajJAna dazAmAM e sAvadhAna thaIne eno prayatna kare che ke A jALavI rAkhuM, A vadhAruM, A saMbhALuM ema prayatna dazA varte che ane aMtarmukha javAmAM eno jarAya prayatna nathI cAlato. A be vacce UlaTo-sUlaTo je pharaka che e A prakArano che. gujahRdaya bhAga e sarvasaMga parityAga upara AgaLapAchaLa je anusaMdhAna che emAM potAnI bhAvanA (vyakta karI che). gRhasthamAM che paNa sarvasaMgaparityAga karavAnI je bhAvanA che e emAM spaSTa thAya che, vyakta thAya che. patrAMka - 351 muMbaI, caitra suda 9, budha, 1948 bAhyopAdhiprasaMga varte che. jema bane tema sadvicArano paricaya thAya tema karavA, upAdhimAM mUMjhAI rahevAthI yogyapaNe na vartAya te vAta lakSamAM rAkhavA yogya jJAnIone jANI che. praNAma 351 patra che. kuMvarajI maganalAla' 'kalola'vALA bhAI che enA uparano patra che. bAhyopAdhiprasaMga varte che. jema bane tema sadvicArano piracaya thAya tema karavA, Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-351 361 upAdhimAM mUMjhAI rahevAthI yogyapaNe na vatAya te vAta lakSamAM rAkhavA yogya jJAnIoe jANI che. saMkSepamAM eka mArgadarzana ApyuM che ke jema bane tema vicArano paricaya thAya tema mumukSajIve karavuM joIe. eTale evo satsaMga ane satuzAstra, e saMbaMdhI eNe paricaya rAkhavo joIe ane je kAMI udayanA kAryo Ave emAM upAdhithI muMjhAI rahevAthI, upAdhithI koI mUMjhavaNa thAya to yogyapaNe na vartAya paNa ayogyapaNe vartAya, eTale pote upAdhine vaza thaIne kAM to rAgamAM tIvrapaNe kheMcAIne ane kAM to TreSamAM tIvrapaNe kheMcAIne ayogyapaNe varte evI paristhiti thaI jAya te vAta lakSamAM rAkhavA yogya jJAnIoe jANI che. eTale dareka prasaMgamAM yogyapaNe vartavuM ane ayogyapaNe na vartavuM evI jJAnIoe lakSa rAkhavA mATe sUcanA karelI che, bhalAmaNa karelI che ke koIpaNa kAryanA prasaMganI aMdara yogyapaNe vartavuM ane ayogyapaNe na vartavuM joIe. loko paNa sAmAnya rIte ema kahe che ke jyAre bahu mUMjhavaNanI vAta UbhI thAya tyAre bAbara nirNaya nathI laI zakAto. eTale bahu Tension nI paristhitimAM yogya nirNaya nathI laI zakAto paNa haLavI paristhiti thAya tyAre yogya nirNaya laI zakAya che. e to sarvasAdhAraNa anubhavagocara vAta che. to ahIMyAM paNa ema kahe che ke saddavicAramAM hoya ane e prakAre satzAstra ane satsaMgano paricaya vizeSa hoya to yogya nirNaya laI zakAya che. nahitara yogya nirNaya levAmAM mumukSu bhUla kare che. evI paristhiti thAya che. . khAsa karIne jene kusaMga hoya che, asatsaMga hoya che ene yogya nirNaya levAnI zakti che e ghaTI jAya che athavA maTI jAya che athavA thaI zakatI nathI. evI paristhiti Upaje che. athavA koI mumukSanI yogya vicAra karI zake evI paristhiti hoya to e vicAranuM baLa enI pAse na rahe evuM kAraNa paNa asatsaMganI paristhitimAM athavA kusaMganI paristhitimAM bhaje che. mumukSu :- kusaMga ane asatsaMga bane barAbara nukasAnakAraka che. pUjya bhAIzrI :- asatsaMga karatAM kusaMga vadhAre nukasAnanuM kAraNa che. asatsaMgamAM cAritrano doSa tIvra thAya che eTalo zraddhAno doSa tIvra nathI thato. kusaMgamAM zraddhAno doSa tIvra thAya che. cAritradoSa to tyAM vadhAre thAya ja che paNa Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362. jahRdaya bhAga-5 zraddhAno doSa paNa tyAM vadhAre tIvra thAya che. eTale kusaMga che enA pratye zAstrakAroe ane jJAnIoe vizeSapaNe vadhAre dhyAna kheMcyuM che. mumukSu :- pariNAmamAM to asatsaMgano ja paricaya che. pUjya bhAIzrI :- hA, jIvane asatsaMgano paricaya to vizeSa che paNa chatAM pote chUTavAnA lakSamAM hoya to emAM ene tIvra rasa na Ave, maMda rase pravRttimAM javAnuM thAya. nahitara tIvra rase javAnuM thAya. eTale lakSa upara badho AdhAra che. e 351 thayo. patrAMka - 3para muMbaI, caitra suda 9 budha, 1948 zubhapamAyogya mahetA zrI 5 catrabhuja becara, tamane hAlamAM badhAthI kaMTALo AvI gayA viSe lakhyuM te vAMcI chekheda thayo. mAro vicAra to evo rahe che ke jema bane tema jAtano kaMTALo zamAvavo ane sahana karavo. koI koI dukhanA prasaMgomAM tevuM thaI Ave che ane tene lIdhe vairAgya paNa rahe che, paNa jIvanuM kharuM kalyANa ane sukha to ema A jaNAya che ke te badhuM kaMTALAnuM kAraNa ApaNuM upArjana kareluM prArabdha ja che, je bhogavyA vinA nivRtta thAya nahIM, ane te samatAe karI bhogavavuM. che. yogya che. mATe manano kaMTALo jema bane tema zamAvavo ane upArjana kya na hoya evA karma bhogavavAmAM Ave nahIM, ema jANI bIjA koInA pratye doSadaSTi karyAnI vRtti jema bane tema zamAvI samatAe vartavuM e yogya lAge che, ane e ja jIvane kartavya che. li. rAyacaMdanA praNAma che Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-35ra 363 35ramo patra che. catrabhuja becara' banatA sudhI emanA sagA thAya che. banevI thAya che, ghaNuM karI emanA banevI thAya che. eTale pAMca' zabda vAparyo che. mahetAzrI pAMca. ApaNe je vevAIvelAmAM bhAIzrI pAMca vApare che ne ? emanA banevI che eTale vyavahArathI (lakhyuM che). zubhopamAyogya." zuM lakhyuM ? e vakhate patro lakhavAnI A paristhiti hatI.. zubhasthAne birAjamAna, zubha upamAyogya ema. "mahetAzrI 5 catrabhuja becara." tamane hAlamAM badhAthI kaMTALo AvI gayA viSe lakhyuM te vAMcI kheda thayo.' eTale zuM che ke koI pratikULatAo, aNagamAnA prasaMgo banyA haze. eTale kahe che, huM to A badhI vAtothI have kaMTALI gayo chuM. jIvane potAnI icchA pramANe saMyogomAM na thAya tyAre dveSabhAva utpanna thAya che, kheda utpanna thAya che. kheda e dveSa bhAvamAM che. eTale ene kaMTALo Ave che ke AmAM AvA prasaMgomAM mAre rahevuM nathI. ghaNA to e prasaMgo choDIne cAlyA javAnI pravRtti kare che. e saMbaMdhamAM mAro vicAra to evo rahe che ke jema bane tema tevI jAtano kaMTALo zamAvavo ane sahana karavo." e kaMTALAmAM vadhAre dveSa na karavo ane koI savicArathI e vAtane upazamAvavI, zamana karavI. koI koI dukhanA prasaMgomAM tevuM thaI Ave che. duHkhano prasaMga, aNagamato prasaMga, pratikULa prasaMga, emAM evuM bane che ke jIvane kaMTALo Avekheda Ave. koI koI dukhanA prasaMgomAM tevuM thaI Ave che ane tene lIdhe vairAgya paNa rahe che, paNa jIvanuM kharuM kalyANa ane sukha to ema jaNAya che ke te badhuM kaMTALAnuM kAraNa ApaNuM upArjana kareluM prArabdha cheAma vicAravuM joIe. je bhogavyA vinA nivRtta thAya nahi ane te samatAe karI bhogavavuM yogya che. pratikULa prasaMgane, duHkhanA prasaMgane haDaselo mAravAno prayatna karavo ane vadhAre duHkhI thavuM enA karatA to evo nyAya grahaNa karavo ke A mArA karelA karmo udayamAM AvyA che. mAre koIno doSa emAM jovAnI jarUra nathI. paNa jyAre mArA ja karelA karmo udayamAM AvyA che to sama pariNAmathI bhogavavA-vedana karavA e mAro dharma che, nahIM ke emAMthI bhAgavuM, bhAgI javuM tyAMthI, e barAbara vAta nathI. eTale "jIvanuM kharuM kalyANa ane sukha to ema jaNAya che ke... have zuM che Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 cajahRdaya bhAga-5 A vyavahArika nyAya pakaDAvyo che. koIpaNa rIte samAdhAna rahe eTale pUrvanA karelA karmano udaya che e nyAya pakaDAvyo che. jyAre sajjana mANasa che (e) deNuM kareluM devA taiyAra che pachI ene detI vakhate dukha zA mATe ? ema je aNagamatA prasaMgo udayamAM AvyA e to pote deNuM kareluM che, emAM dukha zA mATe ? ema karIne eNe e nyAyathI zAMti rAkhavAnI vAta karI che. ahIM to ene samatA kahI, hoM ! e prakAre pote samAdhAna kare to ene samatA kahI che. pelI vItarAgabhAvarUpa samatAnI vAta ahIMyAM nathI. mATe manano kaMTALo jema bane tema zamAvavo ane upArjana karyuM na hoya evAM karma bhogavavAmAM Ave nahIM, ema jANI bIjA koInA pratye doSadaSTi karyAnI vRtti jema bane tema zamAvI samatAe vartavuM e yogya lAge che, ane e ja jIvane kartavya che. sAmAnya rIte jIva koI duHkhano prasaMga Ubho thAya tyAre koInA ne koInA upara doSano Topalo DhoLyA vinA raheto nathI. ane A rIte bIjAno doSa jovAnI jIvanI eka daSTi thaI gaI che ke kAMI paNa anucita thAya eTale potAno doSa jovAne badale e bIjAno doSa joze. AnA kAraNe Ama thayuM. AnA kAraNe Ama thayuM. eTalA enA upara ene dveSa AvyA vinA rahe nahi. mumukSu :- kharekhara to potAnA prArabdhano doSa che. pUjya bhAIzrI :- prArabdhano doSa che. kemake eka nyAya e lIdhI ne ke je karma pote upArjana na karyA hoya evA to koI bhogavavA paDatA nathI. to duHkhano prasaMga Avyo eno artha ke te upArjana kareluM bhogavavAnuM che. koI vartamAna tuM kAraNa gote cho e khoTuM che. zAstramAM eka dagaMta Ave che ke kutarAne koIe lAkaDI chUTI mArI, chUTa lAkaDIno ghA karyo. kUtarAne lAkaDI vAgI to eNe zuM joyuM ? ke A lAkaDI vAgI eTale mane vedanA thAya che. mAthAmAM vAgI ke paga upara vAgI paNa ene lAkaDI vAgI eTale duHkha thayuM. A lAkaDI vAgI eTale duHkha thayuM to e) mAMDyuM lAkaDIne baTakA bharavA. A lAkaDI vAgI enuM mane duHkha che, A lAkaDI vAgI enuM mane duHkha che, teM lAkaDIne baTakA bhare che. evI saMsAramAM jIvanI paristhiti che ke ene sAme koNa kAraNa dekhAya che ? ke A mArA upara dveSa kare che. A mArAthI UMdho cAle che, A mArAthI pratikULa cAle che, A mane Ama kare che, A Ama kare che. Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-35ra 365 e to kUtarAne lAkaDI che. mULamAM to tAruM upArjana kareluM karma che, bIjuM kAMI nathI. evI TUMkI dRSTI thaI jAya che. . mumukSu :- ... TreSa Ave tyAM ApaNuM ja upArjana karma na ? pUjya bhAIzrI :- kharekhara to ApaNuM upArjana che. enuM kAraNa che ke jo evI rIte hoya to to jagatamAM koI koIne rastA upara cAlavA na de, Ubho paNa na rahevA de. jIvanI aniSTa vRtti, rAga-dveSa-mithyAtvanI vRtti evI che ke koI rastA upara koIne Ubho na rahevA de. ema ja kahe ke cAlavuM hoya to paga mAthe laIne colo. rastA upara paga mUkazo nahi, bhAI ! ema ja kahI de. to kahe, paNa kyAM mUkavA ? kahe, tamArA mAthA upara mUko paNa ahIMyAM rastA upara nahi mUkatA, ema kahI de. saMsAramAM evI jIvanI vRtti che. paNa kharekhara jIvane jeTalA pariNAma thAya che eTaluM kArya thaI nathI zakatuM. thaI zake che ? nathI thaI zakatuM. eTale koI potAnuM nukasAna karato hoya, nukasAna karavAno irAdo paNa rAkhato hoya ane evA pariNAma paNa karato hoya topaNa tyAM ema vicAravA yogya che ke e karI zakato nathI. jo nukasAna thaze to mArA pUrvakarmane laIne thaze. bAkI e nahIM karI zake, enI icchAthI nahi thAya. enA pariNAmathI nahi thAya. A sIdhI vAta che. - mumukSu :- "baMdha samaya jIva cetIe, udaya samaya zA ucATa.' pUjya bhAIzrI :- A dhaMdhAmAM to harIphAI hoya che ke nathI hotI bajAramAM ? e to vepArIne kyAM samajAvavuM paDe evuM che. potAno harIpha vepArI hoya ene nukasAna karavA mAge che ke nahi ? karI zake kAMI ? enA bhAgyamAM nukasAna lakhyuM hoya to game te rIte thAya ene. koInA pariNAmathI koIne nukasAna thAya evo adhikAra nathI gatamAM. mULa to evI vastusthiti ja nathI. eTale koInA adhikAranI e vAta nathI. eTale jyAre sAmo jIva nukasAna kare che tyAre paNa enA adhikAranI vAta nathI, enA pariNAma che e to. ahIMyAM thavA yogya hoya che eno meLa khAya che tyAre eNe karyuM ema jovAmAM Ave che. kharekhara e karI zakato nathI. mATe enA upara dveSa karavA jevo nathI. ahIMthI nyAya levo joIe. mumukSu - jyAre koI banAva bane che temAM saphaLatAmAM potAno cahero jovAnI ceSTa kare che. Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 rAjahRdaya bhAga-5 pUjya bhAIzrI :- I Teva paDI che. mumukSu H-- pote saphLa na thAya tyAre bIjA... pUjya bhAIzrI :- doSadRSTi che ne. guNadRSTi nathI paNa doSadRSTi che, to doSadRSTimAM haMmezA evuM ja bane ke bIjAnA doSanI mukhyatA karavI. eTale e emanA banevIne koI prasaMgavaza e prakAre nyAya Apyo che. TAima thaI gayo che, ahIM sudhI rAkhIe. ... 52ma vivekathI vicAravA yogya che ke H A jIva svarUpanI sAvadhAnI choDIne, paramAM sAvadhAna thaIne pariName che. tyAM abhiprAya du:khI na thavAno, eTale ke sukhI thavAno hovA chatAM duHkha anivArya che. ane AvI paramAM sAvadhAnI svayaM ja tatkALa) duHkharUpa che; ane bhAvI duHkhanuM paNa kAraNa che. tethI sukhI thavAtuM ja nathI; paNa bhramaNAthI mithyA / viparIta puruSArtha thayA kare che. tethI tevA vyartha pariNAma - puruSArthanI vyarthatA ane anarthatA jANIne, jIve anukrame pUrvakarma anusAra AvatA udayane, samabhAve, sAkSIbhAve, potAnuM bhinnapaNuM jJAnaniSTha thaIne, saMbhALIne, jinapariNAmanA puruSArthamAM rahevuM, te parama viveka che, ane tema vartatA kadAca prArabdhanI kaThaNAI" UbhI thAya to te kharekhara kaThaNAI nahi rahe, paraMtu pAramArthika lAbhanuM eka suMdara, svaccha, nimitta banI raheze, jenuM parama viveka, AnaMda ane samabhAvI svAgata karavA, kyAranoya agAuthI ja Ubho che. tethI he jIva ! jarApaNa kSobha vinA tuM, sarva udayathI udAsIna - upekSita thaIne, svarUpanA udyamamAM, pUrI zaktithI lAgI rahe ! jJAnIpuruSoe to mithyAtvamohanI karatAM tamatama prabhA' ane aurava narakane saMmata karyA che. to tAre paramArthanI prApti karAvanArI kaThaNAI saMmata karavAmAM jarApaNa mUMjhAvA jevuM zuM che ? (anubhava saMjIvanI-624) Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka - 353 muMbaI, caitra suda 12, zukra, 1948 mAM mumukSatApUrvaka lakheluM tama vagerenuM patra pahoMcyuM che. samaya mAtra paNa apramattadhArAne nahIM vismaraNa karatuM evuM che ? AtmAkAra mana te vartamAna samaye udaya pramANe pravRtti kare che; ane jo je koI paNa prakAre vartAya che, tenuM kAraNa pUrve nibaMdhana karavAmAM Avelo e udaya che. te udayane viSe prIti paNa nathI, ane aprIti paNa nathI. samatA che; karavA yogya paNa ema ja che. patra lakSamAM che. - yathA yogya che tA. 9-12-1989, pravacana na. 100 patrAMka - 3pa3 thI 356 Wyd patrAMka 353, pAnuM 324. "aMbAlAlabhAI' uparano patra che. "mumukSatApUrvaka lakheluM tama vagerenuM patra pahoMcyuM che. bIjA paNa mumukSuoe patra sAthe lakhyo haze. eTale vagere zabda lIdho che. tame ane vagerenuM patra pahoMcyuM che. "samaya mAtra paNa apramattadhArAne nahIM vismaraNa karatuM evuM je AtmAkAra mana te vartamAna samaye udaya pramANe pravRtti kare che...... mana pravRtti kare che. ame enAthI judAM paDelA chIe. mana vartamAna samayamAM udayane anusaratI pravRtti kare che paNa apramattadhArAne nahi vismaraNa karatuM evuM che. je jJAnadhArA che, jemAM puruSArtha che, svarUpanI sAvadhAnI che evuM je Azika pariNamana che e eka mana che. udaya bAju vaLatuM eka bIjuM mana che. e to eka pariNAmanI aMdara vaheMcAyelI be dhArA che. eTale AtmAkAra citta che, Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 rAjahRdaya bhAga-5 AtmAkAra jJAna che ane eka bhinna paDelo aMza che e udaya pramANe pravRtti kare che. prazna :- pariNatinI carcA che ? samAdhAna :- hA, tyAM pariNati che. je AtmAkAra mana che e pariNita che ane A bAju udaya bAju paNa thoDI pravRtti thAya che. ema (kahe che) mana pravRtti kare che, huM nathI pravRtti karato. ema lye che. pote bhaLatA nathI ne ! bhinna paDe che. mana pravRtti udayane anusarIne kare che. A bAju AtmAkAratA varte che. mumukSu H- potAnuM svAmitvapaNuM nathI. pUjya bhAIzrI :- svAmitvapaNuM nathI. e chUTo paDelo aMza che. svataMtrapaNe kAma kare che. eTale to 'gurudeva' enA cha kArako letA hatA. eka samayanI paryAyamAM e cha kAko vibhAva aMzanA, eka samayanI paryAyanA nahi, eka samayanI paryAyanA vibhAva aMzanA kArako judAM ane AtmAkAra je pariNAmano aMza che enA kArako judAM. kemake jo bannenA eka kArako hoya to banne eka thaI jAya. ane AtmAnA jo e kArako hoya to AtmA eno svAmI thaI jAya. mumukSu H- suMdara nyAya che. pUjya bhAIzrI :- bahu suMdara nyAya che. eTale AtmA eno jo svAmI thAya to bhinna paDavAno prazna raheto nathI. pramANanuM jJAna karavuM eka vAta che ane prayojana sAdhavuM bIjI vAta che. pramANanA zAna karavAmAM ema kahevAya ke AtmAnuM piraNAma game tevuM ho... padArthane cha guNarUpa kArako che. evA cha guNa koI paryAyane nathI. e eka padArthane samajavA mATe, padArthanA baMdhAraNane samajavA mATe e vAta che. paNa jyAre prayojana sAdhavuM che tyAre to je AtmAnA pariNAmamAMthI vibhAvaaMza utpanna thayo enuM svAmitva rAkhIne koI jIva sAdhaka dazAmAM praveza na.karI zake. anAdithI enuM svAmitva che ane enuM svAmitva choDe tyAre ja sAdhaka dazA saMprApta thAya che, tyAM sudhI nahi, e svAmitva choDavuM hoya to e choDavAnI jeTalI hada che e hade javuM paDe ke eno karanAro koNa ? e samayasAramAM to 'kuMdakuMdacAryadeve" dhaDAko ja karyo ke eno ka2nA2o pudgala. e pudgala svabhAva anusAra hovAthI, pudgalane anusarato caitanyano aMza hovAthI ane pudgalanI prakRti sAthe enA svAdano meLa hovAthI. e to pudgala nita ja ame Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-353 369 kahI daIe chIe. bhale caitanya vikAra che topaNa ene sIdhA pudgalamAM nAkhe che enuM kAraNa e che. ghaNI vAta to pratyakSa meLa khAtI nathI. ke je caitanyanA pariNAmano aMza che, pachI vikArI-avikArI bIjI vAta che. e to caitanya ja che. chatAM ene pudgalano kahevAmAM vAMdho nathI. jo ene pudgalano kahevAmAM vAMdho nathI to enA kArako bhinna kahevAmAM paNa vAMdho hovAno prazna raheto nathI. jo pugalanA che to pudgalanA kArako pudgalanA che ane caitanyanA kArako caitanyanA che. e to sIdhI vAta che. ema. eTale bhinnatAnuM prayojana sAdhavAnI vAta che. siddha dazAmAM je prayojana sAdhavAnuM nathI tyAM to vANI paNa nathI ane vAta paNa nathI. jyAM prayojana sAdhavAnuM che tyAM to bIjI dazA UbhI che. e dazAne toDavA mATe, e dazAno nAza karavA mATe, mithyAtva ane ajJAnano nAza karavA mATe ane vibhAvano abhAva karavA mATe jeTaluM jora thaI zake eTaluM karavuM joIe. emAM tarka evo Ave che ke baMdhAraNane toDIne kAMI vAta karAya ? paNa baMdhAraNane toDIne to A sivAya paNa ghaNI vAto che. bhagavAnanI bhaktimAM baMdhAraNa kyAM sacavAze ? bhagavAna tAraNahAra che. bhagavAnane tAraNahAra kahevA paDe che. Apa tIrthaMkara cho, tIrthanA kartA cho. tIrthanA kartA bhagavAna che ? bhagavAna to potAnA svarUpa pariNAmanA kartA che. amArA tAraNahAra cho. koI ca2NAnuyoga(no viSaya laIe). muni joIne cAle. baMdhAraNa kyAM sacavAze ? paNa e baMdhAraNano prazna, baMdhAraNanA sthAne Ucita che. baMdhAraNa sivAyanuM prakaraNa cAlatuM hoya tyAre vacce baMdhAraNano prazna Ucita ja nathI. kemake tyAM e viSaya cAlato nathI, e vAta cAlatI nathI, e vAta kahevI nathI, e vAta kahevAno uddeza nathI. koI paNa kathanamAM te kathanamAM kyo uddezya rahelo che ? ane te uddeza AtmAne hitakArI che ke nahi ? e prakAre koIpaNa zAstranuM adhyayana karavuM joIe. eTale jyAM jyAM zAstra adhyayananI vAta zAstramAM Ave che, zAstra adhyayananI vAta paNa zAstramAM Ave che tyAre zAstrakAra eka vizeSaNa lagADe che ke samyak prakAre zAstranuM avagAhana karavuM. 'samyak prakAra' evuM vizeSaNa lagADe che. zAstranuM adhyayana karavuM ema nahi, e to ghaNA vAMce, gokhe, game te dhAraNA kare ema nahi. samyak prakAre zAstranuM avagAhana karavuM. e samyak prakAra zuM che ? ke jIva jema potAnA svarUpa Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 cajahRdaya bhAga-5 sanmukha thAya ane potAnuM nija hita sAdha e eka ja uddezathI zAstranuM adhyayana thAya. ane e eka ja uddezathI sarvakathananuM arthaghaTana karavuM yogya che ane bIjI koI rIte koI vacanonuM arthaghaTananuM karavuM yogya nathI. A eno samyak prakAra che. bane jagyAe mana lIdhuM che, juo ! nahitara ahIMyAM to prazna UThata. eka bAju pote ema lakhe che ke "apramatadhArAne nahIM vismaraNa karatuM evuM AtmAkAra mana..." AtmAkAra mana te samaye udaya pramANe pravRtti kare che. to AtmAkAra che ane udaya pramANe kema pravRtti kare che? to kahe che, tyAM be bhAga che. eka pariNAma aMzanA, eka samayanI paryAyanA be bhAga che. eka aMza AtmAkAra che, eka aMza udayane anusare che. "ane je koI paNa prakAre vatAya che... tevI rIte udaya pramANe je pravRttimAM je koIpaNa prakAre vartavAnuM thAya che tenuM kAraNa pUrve nibaMdhana karavAmAM Avelo e udaya che. amArI e bAjunI prayatnadazA nathI ema kahe che. ame prayatnathI e bAju tA nathI. prayatnathI to ame AtmA bAju jaIe chIe. eTale pUrve je nibaMdhana karelo karmano udaya che ene kAraNe eTalI pravRtti thAya che. pravRtti thavAnuM ATaluM ja kAraNa che. amAruM kAraNa nathI. mumukSu - be lITImAM keTaluM samAvI dIdhuM ! pUjya bhAIzrI - hA. samayasAra' no Akho kartA-karma adhikAra AvI gayo. ahIMthI evI paddhati lIdhI che. je samayasAranI paddhati che ne ? evI paddhati lIdhI che. 327mAM pAne che. 362 (patramAM) chellI lITI che ne. traNa lITI choDIne uparathI cothI lITI. 327 pAnuM. patrAMka 36 2. emAM uparathI cothI lITI. kharuM AtmabhAna thAya che tene, huM anya bhAvano akartA chuM evo bodha utpana thaI, ahapratyayIbuddhi, te vilaya pAme che. anyabhAva eTale rAgAdi bhAva. rAgAdi bhAvano huM kartA chuM evuM huMpaNAnuM rAgAdi pariNAmamAM pariNamana che e prakAra khalAsa thaI jAya che. vilaya pAme che eTale vinAza thaI jAya che. tyAre e AtmAne kharuM AtmabhAna varte che ema gaNAya. AtmajJAnIne AtmabhAna hoya tyAre rAga na thAya ema nathI. rAga thAya kharo paNa huM karuM chuM evo anubhava na thAya. jJAnIne rAga thAya kharo. rAga thAya, dveSa thAya, moha thAya, krodha thAya, lobha Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka 353 371 thAya badhA cAritramohanA prakRtinA badhA pariNAma thAya. e thAya che kharA paNa karuM chuM evo anubhava ene nathI thato. A eka viziSTatA che athavA vilakSaNatA che jJAnInA pariNamananI e A prakAranI che. e nirdeza emaNe 362mAM karyo che. e kartA-karmano adhikAra laI lIdho che ke jJAnI rAgAdino kartA nathI. anya bhAvano huM kartA nathI. evo bodha tyAM pariNamelo che. e svarUpabodha che ke je svarUpa rAgAdirUpa pariNAma karavA mATe sarvathA asaMbhava ane azakyapaNuM jemAM raheluM che evuM jenuM potAnuM svarUpa che eno bodha potAne varte che ke huM Avo chuM. tyAM tarka to karI zakAya ke jIva doSa kare ne nA kema paDAya ? to pachI zAnI to apramANika thaI gayA. krodha pote kare che, rAga pote kare che, bIjAne paNa dekhAya evI rIte buddhipUrvaka vikalpa kare che, to pachI pramANikatAno savAla, tarka Ubho karI zakAya ke nahi ? mumukSu :- cha khaMDa jItavA mATe laDAI kare che. pUjya bhAIzrI :- cha khaMDa jItavAnI laDAI kare che. to e tarka karAya ke na karAya ? nahi, tyAM e vAta asthAne che. e nyAya tyAM lAgu nathI thaI zakato. kemake je bhinna paDyA evuM je emanA svarUpamAM pAramArthika pariNamana che ene tAre vajana ApavuM che ke cAritramohano aMza vibhAvika utpanna thayo ene vajana ApavuM che tAre ? kone vajana ApavuM che ? vajana kone ApavuM che ? athavA vajanadAra koNa che bemAM ? bhinna paDyo e pariNamana vajanadAra che ? mahattvavALuM che ? ke alpa rAgAMza thayo e pariNamana mahattvavALuM che ? mahattva zenuM che ? jenuM mahattva hoya enuM mahattva AMkavuM joIe. sIdhI vAta che. loko paNa evuM to samaje che ke eka mANase eka prasaMga cAlato hoya emAM lAkho rUpiyAnuM dAna daI dIdhuM. e mANasa nAnI-moTI ghaNI vAtamAM kyAMka pAMcadasa rUpiyA lakhAvavA cukAI jAya. badhA sAmAnya mANaso lakhAve ke amArA dasa rUpiyA lakhajo, amArA pAMca rUpiyA lakhajo, amArA agiyAra rUpiyA lakhajo, ene khyAla bahAra gayuM athavA vikalpa ja na Avyo, to pachI enI TIkA kare ? jeNe lAkho rUpiyA kharcI nAkhyA, ene ahIMyAM kema dasa na ApyA ? pAMca kema na ahIMyAM ApyA ? enI TIkA thAya kharI ? ane koI kare to zuM kahe ene ? ke bhAI ! Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 cajahRdaya bhAga-5 tamane khabara nathI have. e carcA tame karo cho e atyAre nakAmI che. zuM kahe ? tamane AkhI vAtanI khabara nathI. pAMca-dasano enA mATe hisAba karavAno savAla nathI. eNe lAkho samarpaNa karI dIdhelA che. kahe ke na kahe ? vajana to jenuM apAtuM hoya enuM apAya. jenuM ApavA yogya hoya enuM apAya ke na ApavA yogya hoya enuM apAya ? A vivekano viSaya che. eTale jJAnI paNa pote kartA nahi hovAthI ane kartApaNAno anubhava paNa pote nahi karato hovAthI, je kAMI koIpaNa prakAre udayamAM vartAya che tenuM kAraNa pUrve nibaMdhana karavAmAM Avelo te udaya che, ame kartA-hartA nathI. e udayane kAraNe thAya che. pUrvakarmanuM kAraNa che, amAruM kAraNa nathI. evI je pravRtti thAya che emAM pUrvakarmanuM kAraNa che amAruM emAM kAraNa nathI ema jue che. kAraNa ke te udayane viSe prIti paNa nathI, ane aprIti paNa nathI. vItarAgabhAva che. chuTA paDyA che eno artha e che prIti to nathI ja pagaprIti paNa nathI ane aprIti paNa nathI. evo je eka vItarAgabhAva che e vItarAgabhAve e udayane jue che, vItarAgabhAve e rAgAdine paNa jue che. rAgano aMza che ene vItarAgabhAve jJAnanuM ya kare che, pravRttine paNa jJAnanuM roya karI jAya che. eTale "te udayane viSe prIti paNa nathI ane aprIti paNa nathI." jJAtA-daSTA che. samatA che, samapaNuM che, sarakhuM che, badhuM sarakhuM che. ISTa ane aniSTa baMne prakAranA tyAM bhAva nathI. karavA yogya paNa ema ja che." ane ema ja karavA yogya che. eTale potAnA pariNamananI vAta lakhe che to ema lakhe che ke karavA yogya paNa ema ja che. prIti-aprIti rahita je samabhAvanA pariNAma che e ja karavA yogya che ane e rIte ame pariNamI. rahyA che. tamAro patra lakSamAM che.' patra lakSamAM che. eTale koI e saMbaMdhIno viSaya ca haze to e vAta khyAlamAM che paNa enI carcA paNa karatA nathI. koI vAta, lakhI haze enI carcA paNa nathI karatA. eno artha ema che ke ame je atyAre kahevA mAgIe chIe enA upara tame dhyAna Apo. tamArI vAtane gauNa karo, choDI dho. je kahevA mAgIe chIe enA upara lakSa Apo, to tamane jJAnadazA zuM ? AtmajJAna zuM ? samyakatva zuM ? e samajAze. samyakapaNuM samajAze. Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka 353 373 353 mAM potAnA svAbhAvika ane vibhAvika baMne pariNAmonI eka sAthe vAta karI che ane bahu paddhatisara vAta karI che. mumukSu :- SaTkAraka pUjya bhAIzrI :- prazna baMdhAraNano che ke prazna kathananI zailIno che ? prazna :- vAstavikatA zuM che ? samAdhAna :- vAstavikatA eTale baMnemAM koIne koI prakAranI vAstavikatA che. tamAro pUchavAno dRSTikoNa kayo che ? prazna :- SaTkAraka paryAyamAM to khyAla Ave che, dhruvamAM che ke nathI ? samAdhAna :- dhruvamAM to cha guNa ja che. kartA guNa, karma guNa, zakti ja che. jema jJAnazakti che ema cha prakAranI zakti che dhruvamAM to. kartApaNAno guNa che, karmapaNAno guNa che. chae cha kArako tyAM to guNasvarUpe che. paNa paryAyane enA cha * kArako svataMtra che ema 'gurudeva' nirUpaNa karatA hatA. tyAre baMdhAraNanI dRSTie e vAta baMdhabesatI nathI AvatI. prazna :- kaI rIte baMdhabesatI nathI ? samAdhAna :- kemake paryAyane to guNa hoya nahi. padArthane guNa hoya. paryAyane guNa na hoya. guNane bIjo guNa na hoya. chatAM paNa ahIMyAM ema kahe che ke AtmAkAra mana che. vAta to ahIMthI nIkaLI che ke AtmAkAra je mana te vartamAna udaya samaye udaya pramANe pravRtti kare che. amAruM mana to AtmAkAra che. chatAM paNa eno eka aMza vartamAna samayamAM udaya pramANe paNa pravRtti kare che. jo mana udaya pramANe pravRtti kare che to huM nathI karato ema kahe che. eTalA mATe pAcho 362mo patra vAMcyo. anya bhAvano huM akartA chuM evo bodha utpanna thAya che. AtmajJAna thatAM, AtmabhAna thatAM anyabhAvano huM kartA nathI evo bodha utpanna thAya che, evo anubhava rahe che. bodha utpanna thAya che eTale evo sAkSAta anubhava rahe che ke huM nathI karato. mana pravRtti kare che, huM nathI karato. huM judo ane mana juduM ema kahe che. to kahe mana juduM ? kahe, taddana juduM svataMtra. enA chae kArako judAM. e vibhAvaaMzanA chae kArako judAM. kemake kArya che ne ? e kArya che. varte che ne ? pravRtti kare che. kArya kare che, to kAraka vinA to koI pravRtti hoya nahi. mATe enA kArako judAM. e vagara ... Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 cajahRdaya bhAga-5 bhinna paDI zakAya nahi, e vagara enI gauNatA rahe nahi. | mumukSu :- mana dvArA pariName che e to kIdhuM to mana to jaDa che. e to Aropa ApIne kahyuM, bAkI to AtmA ja pariName che ne ! - pUjya bhAIzrI :- mananI sAthe joDAyelo AtmAno bhAva tene bhAvamana kahe che. bhAvamana ane dravyamana. dravyamana to jaDa che. ATha pAMkhaDInA kamaLanA AkAre pudgalanI sUkSma paramANunI racanA che. bhAvamana che te tenI sAthe joDAyelo jIvano paryAya che. jema eka jIvane dravyandriya ane bhAvendriya be hoya che. ahIMyAM ema kahe che ke je bhAvamana che e udaya pramANe pravRtti kare che. jevo karmano udaya Ave che enI sAthe joDAya che. mumukSu :- eTale bhAvamana AtmAthI bhinna che eka apekSAe. pUjya bhAIzrI :- hA, potAnA svarUpathI bhinna kahI dIdhuM. kemake vibhAva aMza che ne eTale anya bhAva karI dIdho ene. e anyabhAva che. anyabhAva che, mAro prazna - ane e inDiyAdhIna varte che ? samAdhAna :- e indriyAdhina varte che. udayAdhIna varte che, indriyAdhIna varte che. eTale enI vartanA svataMtra che. huM eno kartA nahi, huM eno kArayitA nahi. 'niyamasAramAM enA upara to pAMca ratnanI gAthA che. huM kata nahi, kArayitA nahi, thAya eno huM anumaMtA paNa nahi. ema karIne pAMca gAthA utArI che. paMcaratna. e AkhI vAta bhinnatA upara che. bhinnatA eTale sArI rIte bhinnatA anubhava kare che, sarakhI rIte bhinnatA anubhava kare che ane jarApaNa e aMzamAM potApaNuM bheLavatA nathI. jJAnI evA vibhAvaaMzamAM jarAya potApaNuM bheLavatA nathI. ane pratyakSa bodha che ke huM to ema ne ema rahuM chuM. paripUrNa vItarAga svarUpe raheto evo huM, huM ema ja rahuM chuM. A ' thayA kare che. huM ene karato-pharato nathI, thayA kare che paNa huM karato nathI. e rIte samabhAva che. patra lakSamAM che." pachI patrano viSaya emAM to maLe ja nahi, kemake pote kholatA. nathI. 353 patra pUro) thayo. Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-353 375 prazna :- bhAvamana to karmanA udaya pramANe thAya che to dravyamana ? samAdhAna :- dravyamana to eka pudagalanI racanA che. jema A kAna che, AMkha che, nAka che ema eka pudagalanI racanA che. A sthaLa paramANanI che eTale khyAlamAM Ave che, ke A kAna dekhAya che. pelA sUkSma paramANu che eTale mana dekhAtuM nathI. prazna :- dravyamana pUrvakarmanA udayathI Ave che ? samAdhAna - hA, pUrvakarmanA phaLa svarUpe che. AkhuM zarIra phaLa svarUpe che. zarIra pote nokarma che. nokarma kaho ke pUrvakarmanuM phaLa kaho, eka ja vAta che. eTale to zarIrano avayava che ne, zarIrano avayava che. mumukSu :- mana dekhAtuM nathI. pUjya bhAIzrI - e to sUkSma paryAya che mATe nathI dekhAtuM. jema karmanA paramANunI sUkSma paryAya che to e nathI dekhAtA. karmanA paramANu nathI dekhAtA, taijasanA paramANu nathI dekhAtA. kArmaNa, taijasa, bIjA chuTA pudgalo eka paramANu hoya topaNa sUkSma paryAya hoya eTale nathI dekhAtA. mumukSu :- bhAvamana bhaLe nahi to dravyamana kAMI kare nahi. pUjya bhAIzrI :- to dravyamana paDyuM rahe. jema atyAre ApaNe AMkhathI joIe to kAna paDyo rahe. kAnathI sAMbhaLIe tyAre AMkhano DoLo paDyo rahe. sugaMdha upara upayoga mUkIe to bendriyano upayoga che ke nAkathI saMdhyuM. paNa jyAre mANasa jue che, sAMbhaLe che tyAre nAka ema ne ema paDyuM che. mumukSu :- sau svataMtra che. pUjya bhAIzrI - svataMtra eTale potapotAno viSaya che, ane pAMce indriyanA dravyendriya sAthe te te bhAvendriyanI bhAvanI pravRtti hoya tyAre saMzi paMcendriyane mana sAthe sAthe chaThuM joDAya jAya che. e pAcho mana vagara pariNAma nathI karato. mana ane bIjI indriya baMnenuM kAma sAthe cAle che. mana enA upara thoDuM vizeSa vicAra kare che. eTale matijJAna kALe kramathI kAma thAya che ane indriyonuM, matijJAna kALe A pAMca indriya kAma kare che ane zrutajJAnamAM mana kAma kare che. ema matipUrvaka zruta thAya che. Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 cajahRdaya bhAga-5 patraka - 354 muMbaI, caitra suda 13, ravi, 1948 samaktinI pharasanA thaI kyAre gaNAya ? kevI dazA vartatI hoya? e viSeno anubhava karIne lakhazo. saMsArI upAdhinuM jema thatuM hoya tema thavA devuM. kartavya e ja che, abhiprAya e ja rahyA kare che. dhIrajathI udayane vedavo yogya che. 354. sobhAgabhAI uparano patra che. be prazna karyA che. samakitanI pharasanA thaI kyAre gaNAya ? kevI dazA vartatI hoya ? e viSeno anubhava karIne lakhazo. lyo, ThIka ! have "sobhAgabhAIno samyaphadarzana upara viSaya zarU karyo che. ke "samakitanI pharasanA thaI kyAre gaNAya ? pharasanA eTale sparzanA. kAThiyAvADI bhASAmAM ene pharasanA kahe che, sparzanA. sparzavuM eTale prApta thayuM. sparzavuM eTale aDIne mUkI devuM ema nahi. sparzavuM eTale prApta thayuM. samyakatva prApta thayuM kyAre gaNAya ? ane jyAre prApta thayuM hoya tyAre kevI dazA vartatI hoya ? "e viSeno anubhava karIne lakhazo." "saMsArI upAdhinuM jema thatuM hoya tema thavA devuM..." mumukSu :- anubhava karIne lakhajo ema kahyuM. pUjya bhAIzrI - phalANuM pustaka vAMcIne javAba lakhajo ema nathI kahyuM. anubhava karIne lakhajo. mumukSu :- "zrImadjI nI paddhati evI che ke sAmAne kAme lagADI devA. pUjya bhAIzrI :- hA. paddhati anubhava paddhati che. zrImadjI'nI ane dIpacaMdajI "anubhavaprakAza', bannenI) kathana paddhati ekadama anubhava pradhAna che. evuM rAjamalajInI kathanapaddhatimAM anubhava pradhAnatA ghaNI che. Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-354 377. prazna :- anubhUti karIne eTale samAdhAna :- anubhava karIne lakhazo eTale zuM ? ke evA anubhava saMbaMdhIno prayatna karazo tyAre e vAta tamane samajAze. ThIka che, e prazna sAro thayo, emAM jarA cokhavaTa karIe. sAmAnya rIte ApaNe loko ema samajIe chIe ke A zAstra vAMcIe, sAMbhaLIe ane vicArIe ane ApaNane nakAra na Ave ane hakAra Ave tyAre ApaNane samajAya gayuM che ema ApaNe samajIe chIe. paNa e kharI samajaNa nathI. zAstranA AdhAre, zabdanA AdhAre je kAMI jJAna thAya che e paralakSI jJAna che. zAstra paNa ema kahe che ke e paralakSI jJAna che. na to jJAna kharekhara kevI rIte thavuM joIe ? ke jJAna kharekhara je te vAta che tenA anubhavano prayatna karatAM samajamAM Ave tyAre e vAta samajANI kahevAya. ane e prayatna saphaLa thAya tyAre enuM anubhavajJAna thaI gayuM kahevAya. samajaNa ane jJAna vacceno phera zuM ? ke je anubhavathI siddha thAya tene to jJAna kahIe. kemake e anubhavajJAna che. paNa e anubhava karavA jatAM je prayatna zarU thAya tyAre vAta je samajAya tyAre ene samajaNa AvI kahevAya. prayogamAM mUke tyAre enI samajaNa Ave che. eTale samajaNa kharekhara prayoga kALe thAya che e pahelAM kharekhara samajaNa nathI thatI. A samajaNanuM prakaraNa che. prazna :- samajaNa e jJAnanI paryAya che ? samAdhAna :- che jJAnanI paryAya. paNa jJAna eTale hajI ajJAna che, paNa ajJAna jyAre palaTo mAre che, ajJAna palaTo mArIne jJAna thAya che tyAre je paryAyanI pherabadalI thAya che, ajJAnamAMthI jJAna thAya. kemake loko prazna kare che ke ame rahyA anAdinA ajJAnI. jJAnI to badhuM savaLuM karI zake, ame ajJAnI amane kyAMthI ema thAya? to kahe che, Ubho rahe, bhAI ! tane parNa thAya evI koI paristhiti che kharI vaccenI. ane te A prayoga che. ApaNe dAkhalo laIe. mAtA enI dIkarIne samajAve ke jo roTalI kema thAya e huM tane samajAvuM. A ghauMnI roTalI banAvavI hoya to ghauMne daLAvavA joIe. eno loTa karavo joIe, loTa paNa roTalIno loTa jeTalA pramANamAM jhINo hovo Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 rAjahRdaya bhAga-5 joIe eTalI tane khabara paDavI joIe. kemake emAM jADo paNa daLAya ane meMdo paNa thAya. meMdo thAya eTalo jhINo paNa nahi eTalI Finness nahi. tema jADo karakaro paNa nahi. roTalInA pramANamAM hovo joIe). ene dekhADI de ke jo barAbara hAthethI sparza karIne nakkI kara ke A keTalo jhINo che ? eTale keTalo jADo nathI ane keTalo vadhAre jhINo nathI enuM cokkasa pramANa (che). to e anubhavajJAnathI nakkI karavuM paDe che. loTane joI lya, tapAsI lya. pachI kahe, enI aMdara pANI ane telanuM moNa nAkhI ane ene TUMpIne kaNikano pIMDalo karavo paDe che. to ene kahe, tuM tArA potAne hAthe kara ema kahe. tuM jue cho to e kAMI AvaDI gayuM na gaNAya. nahitara e to jJAna ja che. ke barAbara che. tame be pAvaLA tela nAkhyuM ane aDadho glAsa pANI nAMkhyuM ne loTane masaLIne pIMDalo karyo. to eNe joyuM emAM jJAna thayuM ke na thayuM ? kahe nahi, e kaNika banAve tyAre ene jJAna zarU thAya che. kaNavAnuM zarU kare tyAre. pachI pahelI vakhata kAM to ekadama DhIlo pIMDalo baMdhAya jAya. vadhAre pANI paDI jAya athavA ochuM pANI rahe topaNa roTalI barAbara thAya nahi. to eka vAra, be vAra, pAMca vAra karatA karatA ene e saMbaMdhInI samajaNa kyAre Ave che ? jyAre e prayoga zarU kare che tyAre samajaNa Ave che. eNe joyuM che tyAre samajaNa AvI che paNa e samajaNa kAcI che, pAkI nathI. kharI samajaNa nathI. prazna :- prayoga pahelAM jJAna to thaI gayuM ne ? " samAdhAna :- hA, joyuM eTale jJAna thaI gayuM. roTalI Ama coDavAya. Ama coDavAya... Ama coDavAya... paNa e coDave, vaNe tyAre khabara paDe ke Ama vaNAya che. goyaNAnI upara velaNa pheravIne vaNAya che. paNa e jyAre prayatna kare ane pAMca goyaNA bagADe, tyAre ja ene e bagaDe tyAre ene khabara paDe che ane enI samajaNa Ave che ke roTalI karavI eTale zuM ? roTalI vaNavI eTale zuM ? e pAMca goyaNA bagaDe tyAre ene samajaNa paDe che. joyuM tyAre samajaNa nathI paDatI, ema kahevuM che. mumukSu - bagaDe tyAre samajaNa paDe che. pUjya bhAIzrI :- tyAre ene samajaNa paDe che ke A roTalI kema vaNAya che ? jarAka eka bAju vajana vadhI jAya to kANuM paDI jAya. vajana ochuM rahe to jADI Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka--354 thaI jAya. eka bAju jADI rahe, eka bAju pAtaLI rahe. mumukSu :- roTalI karatI vakhate enuM jJAna Adjustment karyA ja karatuM hoya che. pUjya bhAIzrI karyA ja kare che. eTale jJAna tyAM anubhava paddhatie pravarte che. ema AtmAnuM jJAna te anubhava jJAna che. pustakiyuM jJAna nathI, popaTiyuM zAna nathI. A anubhavanuM jJAna che. to anubhava paddhatie A jJAna karavuM joIe. A sIdhI vAta che. ane e jJAnInI zailI che. anubhava paddhati vagara e jJAna na thAya. A Driving zIkhe tyAre batAve che ke nahi ? A lANuM kahevAya... phalANuM kahevAya... A breka kahevAya, A ekseleTara kahevAya, Ama kahevAya, klaca kahevAya Ama che, tema che. ene badhuM jJAna karAvI de. A paiDuM chUTuM paDI jAya. klaca choDo eTale joInTa thaI jAya. klaca pleTa sAthe Ama kanekzana che. bIjuM che, trIjuM che badhuM samajAvI dIdhuM, eTale AvaDI jAya Driving ? paMdara divasa, mahino e Stearing upa2 besIne Practice kare tyAre Driving zuM enuM ene jJAna thAya. kemake kyA Turn mAM keTalI Speed adjust karavI e anubhava vagara na AvaDe. enI koI Theory na hoya. enI Theory batAvI kyo ? lyo ! 379 mumukSu :- koI Theory ja nathI. pUjya bhAIzrI :- koI Theory kharI enI ? gAma bahAra nIkaLyA pachI ajANyA raste keTalo vaLAMka kyAM Avaze enuM pahelethI nakzo hoya che kAMI ? e to anubhavajJAna hoya e ja Adjustment karI zake. sIdhI vAta che. emAM zIkheluM, vAMceluM jJAna kAma Ave kAMI ? ema A anubhavajJAnamAM to anubhava paddhati vakhate ja samajAya che. jyAM sudhI zAstra vAMcanAro mumukSu pote vAMcelI vAtane prayogamAM na mUke tyAM sudhI ene kharekhara vAMcelA viSayanI samajaNa nathI AvatI. bhale koI game teTaluM ahaMmapaNuM rAkhe ke nahi huM have barAbara samajI gayo chuM, mane barAbara samajaNa paDe che. mArI bhUla nathI have. tame kaho e nayathI vastunA svarUpane siddha karI dauM. game tevo vidvAna hoya. jyAM sudhI e prayogamAM Utare nahi tyAM sudhI A viSayanI kharI samajaNa AvatI ja nathI. ApaNe mAnavA taiyAra nathI, koI kahe topaNa. prazna :- kSayopazamazAnI kharA jJAnIne mUMjhavI de kharA ? Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 rAjahRdaya bhAga-5 pUjya bhAIzrI :- nahi. bilakula nahi ne. prazna :- zAnIno kSayopazama ocho hoya ane ajJAnIno vadhAre hoya to ? samAdhAna :- nA, topaNa nahi. UlaTAno eka prazna jJAnI kare to kSayopazamavALo muMjhAya jAya. kema ? ke kSayopazamavALo anubhava paddhatithI ajANyo che. eTale anubhava paddhatino eka prazna karene eTale pelAne baMdha thaI javuM paDe ane jJAnI to padArthanuM svarUpa jANe che. kSayopazama ocho che paNa pelo kahe che tyAre meLavI le che. eTalI zakti che enAmAM ke je nyAyathI vAta karavA mAMge che ene e meLavI le che. eTale jJAnIne muMjhAvAno prazna nathI. koIne ema lAge ke koI evo prazna Avaze ane jJAnI muMjhAI jaze to ? to e jJAnIne samajyo nathI ke jJAnI eTale zuM ? kadAca koIne ema lAge ke A zAnI ochA kSayopazamavALA che. ane kAMIka evo prazna Avaze ane muMjhAI jaze to ? barAbara javAba nahi ApI zake to ? to e jJAnIne ja samajyo nathI. ema che kharekhara. sogAnIjI"nI upasthitimAM evo eka prasaMga banyo hato. emane prazna to e pUchavo hato ke AtmAnA mULa svarUpamAM, paripUrNa vItarAgasvarUpe mULa svarUpa AtmAnuM che to avasthAmAM rAganI utpatti AtmAmAM kema thAya che ? ane e avasthA pAchI vilIna thAya che to AtmAnI avasthA to AtmAmAM ja vilIna thAya che, kAMI paradravyamAM to bhaLatI nathI. to rAganuM zuM thAya che ? jyAre AtmAnI rAgarUpa avasthA AtmAmAM bhaLe che to rAganuM e vakhate zuM thAya che ? Avo eka prazna pUchyo hato. eTale emaNe e prazna to pote aMdaramAM rAkhyo, peTamAM rAkhyo. ane bAMdhI levA mATe prazna bIjo pUchyo ke eka vakhata Ane bAMdhI lyo, pachI javAba ApavAmAM takalIpha paDaze. A kSayopazamavALA zuM kare che. (emaNe pUchyuM), AtmA zuddha che ne ? zuM bAMdhyA ? ke AtmA to mULa svarUpe zuddha che ne ? jo ema kahe ke zuddha che to pachI azuddhatAno prazna uThAvI zakAya. eTale pahelo prazna emaNe e karyo ke AtmA zuddha che ke nahi ? to emaNe nA pADI. kahe nA. AtmA zuddha nahi hai. to (A bhAI) kahe kyA bAta karate ho ? 'gurudeva' hameMzA kahate haiM ki AtmA zuddha hai. kyA bAta karate ho ? AtmA zuddha nahi hai kyA ? to kahe, na AtmA zuddha hai, na AtmA azuddha hai. Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-354 381 sogAnIjIe javAba Apyo ke AtmA zuddha paNa nathI ane AtmA azuddha paNa nathI. kema ? zuddhatA-azuddhatA to paryAyano dharma che ane tame to mane AtmAnA mULa svarUpano prazna pucho cho. emanA thoDA paricaya uparathI khyAla to AvI gayo hato ke A eka baMdhAraNanA abhyAsI mANasa che. dravya, guNa, paryAyanA viSaya upara vicAra kare che. eNe mULa svarUpanA praznamAM sIdho zuddhatAno prazna uThAvyo. pAchaLa game tene pUchayuM hoya. paNa Amane to evuM vastunuM svarUpa joyuM evuM kahyuM. emaNe kema evo javAba dIdho ? ke potAne evuM vastunuM svarUpa dekhAya che ke e zuddha paNa nathI ane azuddha paNa nathI. jaisA hai vaisA hai. AtmA na to zuddha hai, na to AtmA azuddha hai. AtmA jaisA hai vaisA hai. have pelAno prazna pachI Ave ja nahi. kevI rIte Ave ? pachI to prazna ja lAgu nathI paDato. pachI emaNe cokhavaTa karI ke barAbara che. have AmAM to kAMI pahoMcAya evuM che nahi. to kahe AtmA svarUpe zuddha che emAM rAgAdi nathI, e apekSAe gurudeva' zuddha kahe che to e apekSA to mAnya hovI joIe. to kahe, ThIka che. have tamAre kahevuM che zuM ? to kahe, rAga kema nIkaLyo ? AtmAmAMthI kema nIkaLyo ? to kahe e to vyaktirUpa vAta che ane A zaktirUpa AtmA che. zakti ne vyaktinI meLavaNI na hoya. zakti te zaktinuM svarUpa che ane vyakti te vyaktinuM svarUpa che. na have baMdhAraNanuM e game eTaluM zAstra vAMcIne vidvAna pUche, paNa jJAnI je baMdhAraNane samaje che e pustaka vAMcIne koI samajatuM nathI. e baMdhAraNano viSaya ghaNo sUkSma che. jeTalo pustakathI spaSTa koI samajI lya, dhArI lya eTalo baMdhAraNano viSaya sthULa nathI, ethI paNa sUkSma che ane e jJAnInA jJAnano viSaya che. eTale jJAnIne kAMI mUMjhavaNano savAla nathI, kAMI bhUlano savAla nathI. kemake ene to padArtha darzana che. , e to anyamatimAM bahu samartha vidvAno thAya che ane jaina jJAnI hoya, AtmajJAnI e bahu ochA alpa saMyopazamavALA paNa ghaNA hoya che. chatAM paNa ene padArtha darzana che eTale sAme kyAM bhUle che e vAta ene barAbara samajAya che. bhale samajAvI na zake, kahI na zake bIjI vAta che paNa jJAnamAM barAbara vAta Ave. emAM phera na paDe. Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 rAjahRdaya bhAga-5 eTale ApaNe to ahIMyAM vAta cAlI, anubhava karIne lakhazo ema kahyuM che. A viSaya tame koI vAta tamArI dhAraNAmAM hoya to javAba ApI dezo nahi. dhAraNA pramANe javAba nahi ApI detA. kAMIka samyakatvano prayAsa karIne, e prayAsamAM AvIne vAta kAMI jo bhAsatI hoya, bhAsyamAna thatI hoya ke Ama samakita thayuM gaNAya, A vakhate samakita thayuM gaNAya, A kAraNe samakita thayuM gaNAya. evuM jo koI tamArA jJAnamAM bhAsatuM hoya to e rIte uttara lakhajo. ema kahevuM che. mumukSu :- sAmAne taiyAra karavAnI paddhati bahu pUjya bhAIzrI :- gajabanI paddhati che. mumukSu :- ene svataMtra vicAra karatA zikhaDAvI de. pUjya bhAIzrI - bahu sArI paddhati lIdhI che. mumukSa :- vAMceluM ane samajeluM nahi ane dhAraNA kareluM paNa nahi. pUjya bhAIzrI :- nahi. anubhava karIne lakhajo. eTale anubhavano prayatna karIne lakhajo. tyAre tamane bhAsyamAna thaze ke samyakatva kyAre thayuM gaNAya ? kemake prazna samyakatvanuM svarUpa zuM ema nathI. praznamAM bahu mArmika vAta che. e samyakatva kyAre thayuM gaNAya ? ema kahe che. thaI gayuM to ene Ama samakita che ema paribhASA nahi karavI. koI mithyAdRSTi samyaphaSTi thayo to e kyAre thayo ? anubhava karIne lakhazo. e dizAmAM tame prayatna karIne, e dizAmAM tame prayoga karIne tamane samajAya e jaNAvajo, ema kahe che. Avo koI prayoga kare tyAre ene e prayogamAM AgaLa vadhatA Ama thAya, tyAre ene samyapha thayuM gaNAya. viSaya levo che, emane nirNayano viSaya AgaLa jatA levo che. sudhArasa karIne eka vAta levI che to e viSaya upara e laI jAya che. nirNaya karavA upara laI jAya che. svarUpanA nirNaya karavA upara laI jAya che. jyAre svarUpano nirNaya thAya che tyAre nirvikalpa tattvano jJAnamAM nirNaya thAya che. kemake sAmarthya che emAM to vikalpa nathI. vikalpa-nirvikalpa avasthA dharma che. paNa jevuM nirvikalpa pariNamana che evuM nirvikalpa tattva tyAM lakSamAM, avalaMbanamAM che. e avalaMbanabhUta tatvano je nirNaya che e nirNaya thAya che tyAre eno rasa caDe che ane tyAre mahimAne laIne eno je rasa caDe che e rasanA eka tabakke samyakatvanI Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-3pa4 389 sparzanA thAya che. e vakhate jyAre pariNAma paNa nirvikalpa hoya che. nirvikalpa svarUpano sUkSma vikalpa, huM nirvikalpa chuM evo sUkSma vikalpa paNa asta thaI jAya che. tyAre ene samyakatvanI sparzanA thAya che. e kyAre thaI gaNAya ? kyAre eTale kema karatA thaI ? e kema karatA thaI e dhAraNAno viSaya nathI. e bAjunA prayogamAM jaIne tame vAta karo ke A kevI rIte thAya ? e Line pakaDAve che have. samyagdarzananI Line hAthamAM lya che. saMsArI upAdhinuM jema thatuM hoya tema thavA devuM...... have juo bIjI vAta kare che. eka sAthe bIjI vAta kare che. cAra lITImAM to emaNe asti-nAstithI bane paDakhA para lAInadorI ApI dIdhI che. je mamatva-mArApaNuM, potApaNuM tamArA upAdhinA prasaMgomAM thaI rahyuM che e pakkaDa DhIlI karI nAkho. e pakkaDa ekadama DhIlI thaI javI joIe. enA upara jarApaNa potApaNAnI pakkaDa che e nukasAnakAraka che. jeTalI che eTalI nukasAnakAraka che ema samajIne e jema thatuM hoya tema thavA devuM. kema ? ke anya dravya ane anya bhAvamAM potApaNuM jIva rAkhe ane AtmAmAM paNa potApaNuM thAya, ekasAthe be vAta nathI banavAnI. A bAjuthI anya dravya ane anya bhAvamAMthI potApaNuM maTe te ja kALe AtmAmAM AtmApaNuM thAya. to kyAre samyakatvanI sparzanA thaI gaNAya ? ke ahIMthI potApaNuM maTe tyAre ahIMyAM potApaNuM thAya. AtmAmAM paNa potApaNuM rahe ane rAga ane saMyogamAM paNa potApaNuM rahe, upAdhi ane upAdhibhAvamAM paNa potApaNuM rahe ema banne vAtamAM ekasAthe potApaNuM rahetuM nathI. astitva eka ja jagyAe pakaDAya che. kAM to jIva svarUpaastitva grahaNa kare, kAM to vibhAva ane paranuM astitva svapaNe grahaNa karI le. e to anAdithI kareluM ja che. vAta emaNe sAthe sAthe laI lIdhI. ke "saMsAranI upAdhina jema thatuM hoya tema thavA devuM,' ulALiyo karyo. jema thatuM hoya tema thavA do ekavAra. sAvadhAnI choDI do. kartavya e ja che,... A ja karavA jevuM che. abhiprAya e ja rahyA kare che. evA abhiprAyathI pakkaDa choDI do ke mAruM nathI. abhiprAya ghaDo, nirNaya ghaDo. eno nirNaya karI pAko. mAruM nathI. dhIrajathI udayane vedavo yogya che. ane dhIrajathI eTale nIrasa pariNAme udayane vedI levo, Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 rajahRdaya bhAga-5 bhogavI levo, paNa emAM tIvra rasa nahi thavo joIe. ema asti-nAstithI bane bAjuthI ghaDatara kare che. A savA lITI che ane A doDha lITI che. paNa astinAstithI banne bAjuthI ghaDatara jema koI ghaDe evI "sobhAgabhAInI sAthenI paristhiti emaNe patramAM lIdhI. uparathI patra sAdo dekhAya che paNa eTalo sAdo nathI. patramAM UMDANa ghaNuM che. 354 patra pUro thayo. patraka - 355 muMbaI, caitra vada 1, budha, 1948 samyakatva pharasavA saMbaMdhamAM vizeSapaNe lakhavAnuM bane to karazo. lakhelo uttara satya che. pratibaMdhapaNuM duHkhadAyaka che, e ja vijJApana. svarUpastha yathAyogya. 355 mo (patra) paNa "sobhAgyabhAI upara che. "samyakatva pharasavA saMbaMdhamAM vizeSapaNe lakhavAnuM bane to karazo.' have kAMIka javAba to Apyo che emaNe. A badhA javAba vAMcavA jevA che. te divase taiyArI karIne nahi gayelA ke kyA patramAM uttara vAMcavA jevo che. kyAM patrano uttara vAMcavA jevo che? to tArIkha meLavIne vAMcI zakAya. eTalI taiyArI karIne gayA hoya to bIjA patro vAMcavAno samaya na rahe. muddAnA patro zodhI ane enA upara svAdhyAya thaI zake, abhyAsa thaI zake. uttara to Apyo che. samyaktva pharasavA saMbaMdhamAM vizeSapaNe lakhavAnuM bane to karazo. eTale lakhyuM che emAM saMtoSa nathI. lakhelo uttara satya che paNa hajI vizeSa mAMge che. eTale Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-355 385 tIvra viparyAsa nathI joyo emaNe. cokhkhI bhUla nathI joI, UMdhuM lakhyuM che evuM nathI joyuM paNa je lakhyuM che e potAne adhUruM lAge che, eTale vizeSapaNe lakhazo. tamArI vAta ThIka che. satya che eTale ThIka che. emanI to UbhA rAkhavAnI paddhati eTalI badhI che ke eka vAra khoTuM hoya to khoTuM na kahe paNa sAcuM Ama che eTaluM ja kahe. tamArI vAtamAM bhUla che ema na kahe paNa mULa vAta Ama che. tamAre bhUla sudhAravI hoya to sudhArI lyo. evI eka emanI bhASAnI mRdutA hatI. mumukSu :- laukikamAM A zIkhavA jevI vAta che. dveSa ghaTI jAya. pUjya bhAIzrI :- hA che. hA, ghaNo phera paDe, ghaNo phera paDe. kharI vAta che. lakhelo uttara satya che. pratibaMdhapaNuM duHkhadAyaka che... jeTalo jIva anya dravya ane anya bhAva sAthe tIvratAthI pratibaMdha pAme che eTale joDAya che eTaluM duHkha che. enA pramANamAM duHkha che. jeTalo tIvra rase karIne joDAya eTalI AkuLatA tIvra thaI ja jAya. e duHkhadAyaka che e ja vijJApana.' che. e rIte je patrano uttara Apyo che eno saMkSepamAM uttara Apyo che ane emAM vadhAre uttara mAMgyo che. mumukSu - ahIM baMdha zabdanI sAthe prati lagAvavAnuM zuM kAraNa ? baMdhapaNuM duHkhadAyaka che e . pUjya bhAIzrI :- pratibaMdha eTale jIva sArI rIte baMdhAya che. mithyAtva avasthAmAM tanmaya thaIne ekamekapaNe tanmaya thAya che. emAM tIvra-maMdapaNuM che paNa mithyAtva avasthAmAM je ekameka tanmayapaNuM ekatva thaI jAya che e duHkhadAyaka che. sArI rIte baMdhAvuM ene pratibaMdha kahe che. mumukSu :- svarUpastha yathAyogya. pUjya bhAIzrI :- "svarUpastha yathAyogya." li. nAma nathI lakhatA have. svarUpasthapotAnI dazA mUke che. svarUpastha rahelA evA mArA tamane yathAyogya. mumukSu :- AvuM to e "sobhAgabhAInA patramAM lakhatA hatA. bIjA koInA patramAM nathI lakhyA. Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 cajaeya bhAga-5 patraka - 3pa6 muMbaI, caitra vadi 1, budha, 1948 AtmasamAdhipUrvaka yogaupAdhi rahyA kare che, je pratibaMdhane lIdhe che. hAla to kaMI Icchita karI zakAtuM nathI. AvA ja hetue karIne zrI RSabhAdi jJAnIoe zarIrAdi , ipravartamAnA bhAnano paNa tyAga karyo hato. samasthitabhAva. . 356 "aMbAlAlabhAI" uparano patra che. "AtmasamAdhipUrvaka yogaupAdhi rahyA. kare che. banne sAthe sAthe che. AtmasamAdhipUrvaka yoga eTale joDANa ane upAdhi. AMzika yoga ane AMzika upAdhi rahyA kare che. je pratibaMdhane lIdhe.' eTalA baMdhanane lIdhe "hAla to kAMI icchita karI zakAtuM nathI." jevI amArI AgaLa vadhavAnI icchA che evuM kAMI karI zakAtuM nathI. bahAramAM paNa icchA pramANe kAryo karI zakatA nathI. aMdaramAM paNa amArI icchA A rIte rokAvAnI che nahi ane rokAvuM paDe che. "AvA ja hetue karIne zrI RSabhAdi jJAnIoe zarIrAdi pravartamAnA bhAnano paNa tyAga karyo hato. eTale ke zarIranI mAvajata paNa choDI dIdhI hatI. zarIra saMskAra nathI karatA ne. muni che e to snAna karatA nathI, zRMgAra karatA nathI. juo ! munidazAmAM zRMgArano tyAga che. keza nakha ke aMge zRMgAra nahi." "apUrva avasaramAM gAyuM ne ! koIpaNa zarIranA avayava upara zRMgAra na hoya. munidazAthI ja nathI. hoto. arihaMta dazAmAM to prazna ja nathI, paNa munidazAthI zRMgArano tyAga che. munidazAno e mULabhUta dharma che. kemake muni to zarIranA bhAnano paNa tyAga kare che. pote dehanA saMyogamAM che ke nahi e bhUlI jAya che. evI AtmAkAra dazAe. vate che ke potAnA zarIranI hayAtIne bhUlI jAya che. ThaMDI, garamI enI asara, kema nathI ? padmaprabhamalladhArIdeva lakhe che ke pAMca indriyonA phelAva rahita dehamAtra jeno parigraha che. jyAre jyAre adhikAra pUro kare che tyAre ATalI vAta lakhe che. vacce Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka--356 387 paNa eka-be jagyAe eka-be zlokanI aMdara lakhyuM che. pAMca indriyovALuM zarIra che paNa e khokhuM khAlI khokhuM che. amArA upayogano phelAvo nathI enI aMdara. mithyAsRSTinA pariNAma to tyAM dhAmA nAkhIne paDyA che, coMTIne paDyA che. munirAja kahe che ke amAro phelAvo nathI. upayogano phelAvo nathI. zarIra to upayoga vagaranuM khAlI khokhuM che. eTale amane bhAna nathI ke ThaMDI keTalI paDe che ? ga2mI keTalI paDe che ? ThaMDI AtmAne lAge che ke nathI lAgatI ? kAMI bhAna nathI. RSabhAdi jJAnIoe zarIrAdi pravartanAnA bhAnano paNa tyAga karyo hato.' e AvA ja hetue karyo hato ke jethI emane kyAMya paNa koIpaNa upAdhivALA saMyoganI aMdara joDAvAno prazna rahe nahi. A sarvasaMgaparityAganI munidazAnI je emanI bhAvanA che (e vyakta thAya che). 24mA varSe samyak thayuM che ane tyArathI munidazAnI bhAvanA ghaNI jora pakaDe che. e saMketa emanA keTalAya patrothI ghaNethI nIkaLe che. ahIM sudhI rAkhIe. anaMta zAMti, jJAna, vIryAdi svasvarUpane avalokI, nija dhruvapadanI dhUna, eka laye, he jIva ! ArAdha, prabhAvanAe ArAdha ! apramattapaNe svayaM siddhapada mastake raho !! niraMtara raho !! (anubhava saMjIvanI-6 28) Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka - 3pa7. muMbaI, caitra vada 5, ravi, 1948 hRdayarUpa zrI subhAgya, tamArAM vigatavALAM eka pachI eka ema ghaNAM patro maLyA kare che ke jemAM prasaMgopAtta zItaLa evI jJAnavArtA paNa AvyA kare che. che paNa kheda thAya che ke, te viSe ghaNuM karIne adhika lakhavAnuM amArAthI banI zakatuM nathI. satsaMga thavAno prasaMga icchIe chIe, paNa upAdhiyogano je udaya te paNa vedavA vinA upAya nathI. citta ghaNI vAra tama pratye rahyA kare che. jagatamAM bIjA padArtho to amane kaMI racinA kAraNa ke rahyA nathI. je kaMI ruci rahI che te mAtra eka satyanuM dhyAna karanArA evA saMta pratye, jemAM AtmAne varNavyo che evA sakzAstra pratye, ane parecchAe paramArthanAM nimitta-kAraNa evA dAnAdi pratye rahI che. : AtmA to kRtArtha samajAya che. tA. 1-12-1989, pravacana naM. 101 patraka - 357 ane 358 byyyyyyyyad pAnuM 325. bIjA peregrAphathI cAle che. "sobhAgabhAI uparano patra che. "satsaMga thavAno prasaMga icchIe chIe, paNa upAdhiyogano je udaya te paNa vedavA vinA upAya nathI." abhiprAya to sAMsArika pravRttimAMthI nivRtta thavAno che paNa pUrvakarmane anusaravA sivAya bIjo upAya pote jotA nathI. 'citta ghaNIvAra tama pratye rahyA Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-3pa7 389 kare che. eTale "sobhAgyabhAInA samAgamamAM, satsaMgamAM rahevAno (bhAva rahe che). jagatamAM bIjA padArtho to amane kaMI rucinA kAraNa rahyA nathI. A spaSTa vAta lakhe che. AgaLa lakhI gayA che ke dhaMdho, vepAra, kuTuMba, parivAra, zarIra suddhAM, potAnA zarIranI sAvadhAnI suddhAM paNa e ruci nathI eTale sAvadhAnI nathI. ruci hoya tyAM sAvadhAnI ane jAgRti AvyA vinA rahetI nathI. je kaMI ruci rahI che te mAtra eka satyanuM dhyAna karanArA evA saMta pratye, jemAM AtmAne varNavyo che evA sahRAAstra pratye, ane parecchAe paramArthanAM nimittakAraNa evA dAnAdi pratye rahI che. emAM eka bIjo zabda vAparyo che-parecchA'. pharIthI. zuM kahe che ? ke jagatamAM to koI padArtha pratye amane ruci rahI nathI. 25 varSanI yuvAna avasthAmAM A patra lakhelo che. lagabhaga caitra mahinAno patra che ne ? doDheka varSa pahelAM emane AtmajJAna thayuM che. AtmajJAna thayuM che eTale sarvasvapaNe potAnA AtmAnI upAsanA karIne rAga-dveSa rahita paripUrNa vitarAga dAne prApta karavAnuM dhyeya che. e bAju tIvra rasathI ane tIvra vegathI pariNAma kAma karatA thayA che. e paristhitimAM lakhe che ke jagatamAM bIjA padArtho to amane kaI rucinA kAraNa rahyA nathI. bIjA koI padArtho amane rucinA kAraNa nathI. bahAranA koI padArthone viSe thoDo paNa upayoga devA jevuM lAge che to e eTaluM ja che ke koI satyanuM dhyAna karanArA evA saMta pratye amAruM lakSa jAya che. paramasatyane dhyeya banAvIne enA dhyAnamAM rahenArA evA saMta pratye amArI ruci che, emanA pratye amAro anurAga che. jemAM vItarAga tattva evo AtmA, AtmA eTale vItarAgatattva, jJAnatattva evo je AtmA e jemAM varNavyo che evA satzAstro pratye. enuM varNana che, AtmAnA mULa tattvanuM, mULa svarUpanuM jemAM varNana che evA satzAstro pratye anurAga che ane dAnAdi pratye je kAMI amAruM valaNa che e paramArthamAM nimittakAraNa hoya evA dAna pratye. emAM be vAta karI che. mumukSu :- hindImAM lyo ne ! pUjya bhAIzrI :- hindI pustaka che ? mAre jarAka anuvAda karatA javo paDaze. jo kucha aici rahI hai vaha mAtra eka satya kA dhyAna karanevAle saMta meM, jisameM Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 rAjahRdaya bhAga-5 AtmA kA varNana hai aise sazAstra meM aura parecchA se paramArtha ke nimittakAraNa aise dAna Adi meM rahI hai. hamArI ruci bAhara meM aise tIna nimitta ke alAvA kisI aura ke prati nahIM hai. saMta haiM ve to pratyakSa samAgama karane yogya hai. satzAstra bhI samyaka prakAra se adhyayana karane yogya hai. aura dAna meM aise dAna karane meM ruci rahI hai ke jo paramArthake nimitta kAraNa ho ese dAna meM. idhara udhara koI dAna karane kI ruci nahIM hai. dAna karanevAle ko dAna karane meM viveka honA cAhiye. varanA. usa dAnakA, dAna se prApta jo saMpatti hai, usakA durupayoga bhI ho sakatA hai. aura ke durupayoga aisA to kahIM nahIM honA cAhiye ke jese ajJAna aura mithyAtva kI puSTI ho. mithyAtva aura ajJAna ko poSaNa mile aise nimittoM meM to dAna nahI denA cAhiye. mumukSu :- A gauzALA, pAMjarApola... pUjya bhAIzrI :- vaha paramArtha ke nimittabhUta nahIM hai, ye laukika kArya hai. hospiTala hai, gauzAlA hai, pAMjarApoLa hai. paramArtha ke nimittakAraNa huM esI jagaha pe dAna dene meM hamArI ruci hai aura vaha bhI parecchAse, dUsaroM kI icchA se, para mAne dUsarA. hamako esI koI icchA nahIM hai. isaliye kI vaha khuda hI to sarvasaMgaparityAga karane ke abhiprAyameM A gaye haiM. te to khuda hI munidIkSA lene ke abhiprAyameM A gaye haiM. to jahAM taka vyavahAra meM khaDe haiM, vyavasAya meM khaDe hai aura paisAkA, kamAIke sAdhanameM vyApAra AdimeM lage hue hai, vahAM taka koI dAna kA vikalpa hai, vaha bhI koI kahate haiM ki, vahAM idhara dAna dene yogya hai. aisA koI batAte hai. to hama ye dekha lete hai ki koI paramArtha ke nimitta kAraNa hai ke nahIM hai ? jese satuzAstra kA prakAzana hotA hai to usameM paramArthakA nimitta hai. vaise jinamaMdira hotA hai to usameM bhI pAramArthika nimitta hai aura aise koI deva-guru-zAstra, satpaSake saMbaMdhameM kisI bhI prakAranA koI bhI prasaMga ho, utsava ho, mahotsava ho to usameM parecchA ke anusAra dAna dete haiM sva icchA aura parecchAmAM kyA pharka paDatA hai, isakA yadi vicAra kiyA jAya to usameM yahI bAta rahatI hai ki jisako dAna denekA abhiprAya ho jAtA hai, usako Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka357 391 to sAtha hI usa dAna ke liye paise jyAdA se jyAdA kaise prApta kare aisA abhiprAya svayaM ho jAtA hai. mumukSu :- kamAne kA abhiprAya ho jAtA hai. pUjya bhAIzrI :- kamAne kA abhiprAya ho jAtA hai. jyAdA kamAyeM aura jyAdA kharca kare. jyAdA kamAyeM aura jyAdA kharca kare ye do bAta sAtha meM rahegI. kamAyA nahIM aura kharca kare ye bAta to kaise sAthameM rahegI ? vaha to sAthameM raha hI nahIM sakatI. choTI-sI bAtameM khudakA kitanA sUkSma viveka hai ! usameM dAnAdi meM ruci hai vaha to parecchA se paramArtha ke jo nimittakAraNa haiM aise sthAnameM hI dAna dene kI ruci rahI hai. hamArA AtmA to kRtArtha pratIta hotA hai,' AtmA to hamArA jo hai vaha bilakula kRtArtha hai. kRtArtha mAne kucha karanekA jisameM bAkI nahIM, zeSa nahIM, kucha karanekA avazeSa nahIM. kRtya kRtya hai hamArA AtmA. paripUrNa zuddha kRtya kRtya hai. AtmAneM kucha karanekA, mere svarUpameM to kucha karanekA savAla hI nahIM hotA hai. vartamAna meM hI kRtya kRtya hUM. ye jo abhiprAya dravyadRSTi prakAzameM patrameM bAra bAra AtA hai ki vartamAna meM hI maiM kRtya kRtya hU~. aisI hamAre AtmAke viSayameM to yahI hAlata hai. pariNAma ke viSayameM do prakArake pariNAma hote haiM. eka to aise AtmA ke sAtha zraddhA-jJAna-cAritrake pariNAma haiM. dUsare-kucha bAhya vRtti hai to kahIM bhI hamArI ruci nahIM lagatI. sivA ye tIna bAta kahI ki agara koI hame saMta mila jAye, jJAnIpuruSa koI mila jAye, koI munirAja AcArya mila jAye to vahAM hamArI ruci hai. yA to satzAstrameM hai yA to parecchA se koI dAna karane meM hai. ye eka paramazruta prabhAvaka maMDala' nAmakI saMsthA unhoMne apanI upasthitimeM zurU kI thI. Aja bhI bambaImeM, jhaverI bajArameM jahAM te vyApAra karate the vahIM unakA kAryAlaya Aja bhI hai. paramazruta prabhAvaka maMDala'. isa saMsthAmeM sazrutakA prakAzana-sazAstroMkA prakAzana karane kI ekamAtra pravRtti thI. jo Aja bhI kucha aMzameM cAlu hai. to aisI jagaha 52 dAna denekA bhI bhAva AtA hai. usakI bhI eka maryAdA isa prakAra kI hai. mumukSu :- 52mArtha nimittabhUta na hove sabhA... pUjya bhAIzrI :- hAM. sabhI apAtra dAna kA niSedha kara diyA hai. apAtra ko Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 rAjahRdaya bhAga-5 dAna tene se isa dAnakA jo upayoga hotA hai, vaha sadupayoga hone ke bajAya durupayoga ho jAtA hai. P prazna :- isameM zraddhA kA doSa ho jAtA hai ? samAdhAna :- hAM. zraddhAkA doSa bhI isameM AtA hai. kyoMki usakI zraddhA hai vaha khuda hI samarpaNa karane meM sahAyaka hotI hai. aura dAna bhI eka prakArakA samarpaNa hai to jahAM jo jIva dAna detA hai vahAM usakA samarpaNa hai, vahAM usakI zraddhA hai vahIM dAna detA hai. dAna detA hai jo koI AdamI to aisA socatA hai kI idhara dAna dene yogya hai, ye kArya karane yogya hai. isakA aisA abhiprAya aura zraddhA donoM rahate haiM. tabhI to samarpaNa karatA hai. isaliye usake sAtha zraddhAkA saMbaMdha rahatA hai. dAna denevAle ko kucha jAMca karake, kucha socasamaja karake dAna denA cAhiye, basa, de do, kahIM bhI de do esA nahIM honA cAhiye. mumukSu :- jinavANI meM ye saba pUjya bhAIzrI :- jinAgamameM hai hI nahIM. cAra saMgake alAvA, ye pAMjarApoLa saba nikala gayA, isameM hospiTala Adi saba nikala gayA, anyamata meM sabhI sthAna isameM se to nikala gaye. koI bAkI nahIM rahyA. dAna cAra prakArakA aura cA2 saMghako dIjiye, basa. isake alAvA koI dAnakA kSetra nahIM rahA aura saMgameM bhI ye dekhanA hai kona ucita hai ? dAna ke lene ke kauna ucita hai vaha dekhanA hai. vaise koI yaha bhI soceMge ke ye pAMjarApoLa Adi kI yahA~ bAta nahIM calatI hai to isameM kahane kA ye abhiprAya nahIM hai ki koI anukaMpAkA tyAga hai. aisI koI bAta isameM nahIM lenI hai. yaha spaSTIkaraNa honA Avazyaka hai kI dharmaka kSetrameM AnevAle ko anukaMpA to avazya hotI hI hai. aura jaba-jaba anukaMpAkA pariNAma udayagata hotA hai, taba kaise bhI anukaMpAke pariNAmavaza koI dAnAdi kA kArya ho bhI jAtA hai, nahIM hotA hai aisA nahIM hai. phira bhI vicAra aura abhiprAyameM bAta sApha hai ki dAna dene ke utane hI kSetra hai, mumukSu : anukaMpA alaga cIja hai aura dAna alaga hai. pUjya bhAIzrI :- alaga bAta hai. to do bAtameM aisA koI goTAlA nahIM honA cAhiye ki vAM anukaMpAkA tyAga karanekI koI bAta hai. aisI bAta nahIM Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-3pa7. 399 hotI hai. kyoMki dhArmika pariNAmameM komalatA, anukaMpA ye sahaja hotI hai. aura kaThoratA Adike pariNAma vahAM aise nahIM hote hai, ye dhArmika kSetrameM sahaja hai. prazna :- cAra prakAra ke dAna kauna-se hai ? samAdhAna :- AhAra dAna hai, auSadha dAna hai, zAstradAna hai aura abhaya dAna hai, abhaya dAna hai. bhayakA nivAraNa kare. dharma aura dharmAtmA kucha bhayameM Ave to usakA nivAraNa kare, usako saMrakSaNa karane kA bhAva AtA hai aisA isa viSaya meM sahaja hai. mumukSu - pAMjarApoLa Adi meM abhayadAna nahIM A gayA ? pUjya bhAIzrI - nahIM. usakA sthAna to nakkI ho gayA. cAra saMgha ko dAna dIjiye. pAMjarApoLa cAra saMghameM AtI hai kyA ? AtI hai ? cAra saMghako cAra prakArakA dAna dene kA AgamameM vidhAna hai, pharamAna hai. usIke anusAra ye kSetra aura ye kAryakI. maryAdA hai. 357 patra pUrA) huA. Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 patrAMka - 358 rAjahRdaya bhAga-5 muMbaI, caitra vada 5, 2ti, 1948 jagatanA abhiprAya pratye joIne jIva padArthano bodha pAmyo che. jJAnInA abhiprAya pratye joIne pAmyo nathI. je jIva zAnInA abhiprAyathI bodha pAmyo che te jIvane samyakdarzana thAya che. vicArasAgara' anukrame prAraMbhathI chevaTa sudhI) vicAravAno hAla paricaya rAkhavAnuM bane to karavA yogya che. mArga be prakArano jANIe chIe. eka upadeza thavA arjeno mArga, eka vAstavya mArga. vicArasAgara' upadeza thavA arthe vicAravA yogya che. jyAre jainazAstra vAMcavA jaNAvIe tyAre jainI thavAne nathI. jaNAvatA; vedAMtazAstra vAMcavA jaNAvIe tyAre vedAMtI thavA nathI jaNAvatA; tema ja anya zAstra vAMcavA jaNAvIe tyAre anya thavA nathI jaNAvatA; mAtra je jaNAvIe chIe, te tama sarvane upadeza levA arthe jaNAvIe chIe. jainI ane vedAMtI Adino bheda tyAga karo.. AtmA tevo nathI. 358. jgata ke abhiprAyakI ora dekhakara jIvane padArthaMkA bodha pAyA hai, jJAnIke abhiprAyakI ora dekhakara pAyA nahIM hai. jisa jIvane jJAnIke abhiprAya se baudha pAyA hai usa jIvako samyagdarzana hotA hai.' usa jIvako mokSamArgakI prApti hotI hai, ye bAta zAstrameM DhuMDhane jAte to mile nahIM aisI bAta hai. dharmAtmAoM Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-358 395 ne kitanI bAta ane anubhava se aisI kI hai ki zAstram DhuMDhane jAve to aisI bAta mile nahIM. kyoMki zAstra bahu kama mAtrAmeM upalabdha hai aura jo bhI hai usameM bhI kahAM kona-sI bAta paDI hai ye to sabako mAluma bhI nahIM rahatI. jIva dhArmika kSetrameM pravRtti karatA hai to jo kucha upadeza unako milA hai, jo upadeza pAyA hai usake anusAra vaha karatA hai. yahAM "zrImadjIne eka bahuta suMdara bAta kI vaha yaha hai ki - kucha bhI pravRtti karatA ho, terI dhArmika pravRtti kucha bhI ho, jarA aMtarameM jhAMka karake dekha lenA, talAza kara lenA, cokasI kara lenA ki terI daSTi kahAM hai. jagata para, samAja para terI dRSTi hai yA koI jJAnI ke abhiprAya ke anusAra koI kAma ho rahA hai? prAyaH dharma ke kSetramaiM jo bhI pravRtti karane meM AtI hai usameM jIva kI najara samAja para hI rahatI hai. karIba karIba hara jagaha para lokasaMjJApUrvaka hI dhArmika pravRtti calatI hai. to isakA niSedha hai aura bahuta kaDA niSedha hai isakA. A aisA kAma karane se logameM, samAjameM kaisA eka dikhAva hogA ? kaisA hamArA Impression hogA aura hamArI sthiti kaisI rahegI ? ye jagata ko mukhya karake, samAja ko mukhya karake hI karIba karIba hara jagaha ke dhArmika pravRtti calatI hai aura loga karate haiM mAnate haiM ki hama dharma ke kArya karate hai vAstavameM aisI pravRtti karanevAle apane Apako hI nukasAna karate haiM. bahuta baDA nukasAna karate haiM. jJAnI ke abhiprAya kI ora dekhakara nahIM pAyA hai. isameM jJAnIkA abhiprAya kyA hai ? aisA kabhI usane dekhA nahIM, isa bAta kA usako vicAra bhI nahIM aura jJAnIkA abhiprAya kahAM-kahAM kaisA hotA hai usakA patA hI nahIM. kyoMki kabhI jJAnIko pahacAnA nahIM aura (nAhIM) jJAnIkA pahacAna karake saMga kiyA hai, samAgama kiyA hai. isaliye usakA abhiprAya kA bhI patA nahIM. to jaba mUlameM hI jJAnIke abhiprAya se hI anajAna hai, anabhinna hai isa paristhitimeM kyA hogA ? dhArmika pravRtti karanevAlI kI paristhiti kyA hogI ? ki vaha anivAryarUpa se lokasaMjJAmeM paDA huA jIva lokasaMjJAvaza hI pravRtti karegA. hara pravRttimeM usakI najara logoM ke prati calI jAyegI. aisA karate haiM to logoM ko kyA lagegA ? hamAre viSayameM loga kyA abhiprAya rakheMge ? hamAre viSayameM kyA soceMge ? ye bAta Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 rAjahRdaya bhAga-5 Aye binA rahegI nahIM kyoMki ye anAdise lokasaMjJA paDI hai. " lokasaMjJAvaza jo pravRtti hai, dhArmika pravRtti hai usakA niSedha hai. bhale hI bAharameM dhArmika pravRtti nahIM ho usakA koI ItanA aphasosa nahIM honA cAhiye aura isameM IsakA ItanA vAMdhA nahIM hai, kintu jo bhI hove vaha AtmAko lakSameM rakhakara, aura jJAnIkI AjJAke anusAra hI kare, mamakSa ke liye yahI dhArmika pravRtti kA eka siddhAMta ho jAnA cAhIye. eka to vartamAnameM jJAnI hI kvacit hote haiM. koI eka-do hote hai. isase jyAdA to milanA hI muzkila hai. aura jIva anAdi se lokasaMjJAmeM paDA hai jo kucha bhI karatA hai vaha logoM kI nara kA hisAbakitAba lagAke hI saba pravRtti karatA hai. usameM bahuta baDA nukasAna hotA hai. usako dharmakI prApti hone kI koI guMjAIza nahIM, koI avakAza nahIM. aura jIsa jIvane jJAnI ke abhiprAya se bodha pAyA hai usa jIva ko samyagdarzana, hotA hai usako hI samyagdarzana hogA. dUsare ko samyagdarzana nahIM hogA. phira to saMsAra to khaDA hI hai. samyagdarzana to eka aisI cIja hai jo age ke janmamaraNa ko roka detI hai. mumukSu :- jJAnIke abhiprAya anusAra pravRtti karanA pAtratA hai ? pUjya bhAIzrI :- hAM, vaha to pAtratA hai hI. jJAnI ko anusaraNa karanA vaha pAtratA kA eka lakSaNa hai aura usase vimukha jAnA, upekSA karanA vaha apAtratA kiA lakSaNa hai, ye bAta to jarUra hai, vaha to hai hI. yahAM ye bAta thoDe baDe akSara meM isaliye bhI hai ki ye patrakA HeadingmathALA liyA hai. patra kisako likhA hai ? zAyada "aMbAlAlabhAI ko likhA hai. ye khaMbhAta' ke jo mumukSu loga the ve) unake paricaya meM Aye. dharma prApta karane ka, bodha prApta kaMrane ke abhiprAya se ve paricaya meM Aye the to unako eka lAlabattIRed light rakha dI. Apa loga jo kucha bhI karate hai usameM samAja ke prati dhyAna kitanA jAtA hai aura jJAnI ke prati dhyAna ktinA jAtA hai ? thoDA milAna kara lenA. anAdi se jo bhI kiyA vaha jagatake abhiprAya ko sAmane rakhakara hI kiyA Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-358 397 hai ki jagatameM ye burA lagegA, samAja ko acchA lagegA yA samAjako acchA nahIM 'lagegA ? kyA lagegA ? logoM ko kesA lagegA? yahI bAtako sAmane rakhakara hI jIvane bodha grahaNa kiyA hai aura jo kucha pravRtti kI hai vaha usI kAraNa se kI hai. aba isa bAta ko bilakula choDakara, eka jJAnI ke abhiprAya se hI kAma karane kA aura bodha grahaNa karanekA jisakA abhiprAya hai usIko hI dharmakI prApti hogI, usIko hI samyagdarzana kI prApti hogI, usIko hI karmakA nAza hogA, usIkI hI mukti hogI aura usa AtmAko ho sukha-zAMti milegI, dUsare ko sukha-zAMti nahIM milegI. meM bahuta baDI saiddhAMtika bAta kI hai yahAM para. vicArasAgara' anukramase prAraMbha se aMta taka) vicAra karanekA abhyAsa abhI ho sake to karanA yogya hai ye "vicArasAgara', uttara hiMdustAnameM mahAtmA nizcaladAsajI' karake koI anyamati hue hai, InakA likhA huA graMtha hai. hamane (grantha) dekhA hai. jaba dekhA thA usa samaya meM to hamAre hAthameM jenadarzana kA zAstra nahIM AyA thA. usI samayameM vaha dekhA thA. usa vakta to ye tattva ke viSayameM vicAra karane kI zakti bhI itanI nahIM thI. to aise eka chApa huI thI ki ye bahuta sUkSma viSaya hai. phira bhI vicArasAgara' paDhate (samaya) utanA dhyAna to jarUra gayA thA ki ye koI aisI duniyA hai, naI duniyA hai, nayA jagata hai ki jahAM bhAvoM kA AMdolana hai aura usa AMdolanameM bahuta sA vaividhya hai, vividhatA hai aura bahuta-sI bAte hai, ye eka koI nayA jagata hai, naI duniyA hai aura bahuta sUkSma hotA hai ye bhAvoM kA viSaya, to usameM to kAphI parizrama karane se hI kucha thoDA bahuta samaja sakate hai. aisA koI tattvajJAna kA sUkSma viSaya granthakartA ne calAyA hai. ye tAtvika viSaya kI sUkSmatA ke kAraNa se zAyada yahAM para "aMbAlAla' vagere ko kahA hai ki Apa prAraMbha se lekara aMta taka usakA abhyAsa karanA. bhale hI zAstra anyamati kA hai, graMtha anyamatikA hai. phira bhI paDhane ke liye sUcanA karo dI hai ki Apa usako paDho. "hama do prakAraka mArga jAnate haiM. eka upadezaprAptikA mArga aura dUsarA vAstavika mArga." "zrImadjIkI najara jo hai ye mArgake viSayameM bahuta sApha hai. jo dUsarA vAstavika mArga hai vaha samyagdarzana-jJAna-cAritrarUpa caturtha guNasthAna se lekara Age-Age ke Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 rAjahRdaya bhAga-5 guNasthAnameM jo pravartita hai aise pariNAmoM ko AtmA kI muktikA vAstavika mArga kahate hai, jinamArga kahate hai, rAjamArga kahate hai. aura. isa mArgako prApta karane ke liye jo kucha pUrvabhUmikA hai usako upadeza prApti kA mArga kahate hai do mArga batalAye. mArga mATe kAryapaddhati. mArga mAne vidhi. to ye mArga ke do vibhAga kara diye. eka to jJAnIko mArga milA hai vaha to caturtha guNasthAna se lekara Age jitanA-jatanA svayaM puruSArtha hai usIke anusAra te mokSamArgameM vicarate hai, ye to vAstavika mArga hai, dUsarA jo usa mArgameM nahIM Aye haiM unake liye kyA hai ? ki unake liye usakI prApti kA jo upAya, prApti kI jo vidhi hai. usako bhI mArga kahate hai. mAne mamakSa kI bhUmikAmeM jIva mArga badalatA hai aura mArga badalanese vaha mArga ko prApta karatA hai. - anAdise jisa mArga para vaha cala rahA hai. usI mArgapara vaha calatA rahe to kahIM mokSamArga AnekA, milakA koI maukA nahIM hai, koI asara nahIM hai. usako mArga jo badalanA hai, mumukSukI bhUmikAne mArga badalanA hai. usako upadeza prAptikA mArga kahate hai, AtmahitakA mArga kahate haiM likhanevAle kI ye najara bahuta sApha hai ki usane sAthe mArga ko do TukaDoMmeM bATa diyA hai. eka to mumukSu ke liye kyA karanA cAhiye ? aura eka to mokSamArgameM jo vicaranevAle dharmAtmA hai unakA mArga, kAryapaddhati kaisI honI cAhiye ? basa ! usameM prAraMbha se lekara aMta taka sArI vAta pUrI ho jAtI hai. eka vacanameM kitanI bAta likhI hai ye isaliye isa bAta ko likhI kI vicArasAgara' upadezaprAptike liye tuma logoM ko vicAraNIya hai. tuma mumukSako 'vicArasAgara' upadezaprAptike liye paDhanA Avazyaka hai. isameM se thoDA paDho, paDhanA. jarUrI hai. dekho ! kitanI vizAla daSTi hai InakI ! - sahI mumukSutA prApta karanI hai, pAtratA prApta karanI hai aura mokSamArga samyagdarzana-jJAna-cAritra taka pahuMcanA hai to IsakI jo pUrvabhUmikA jaisI yathArtha honI, cAhiye, aisI yathArtha bhUmikAmAM Ane ke liye bhI koI eka paristhiti cokkasa huM niyata paristhiti hai. jaise mokSamArga niyata hai, vaise mokSamArgI prAptike liye jo kucha pUrvabhUmikA hai vaha bhI niyata hai. vAstavika IsakI koI paristhiti hai. isake Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-358 399 liye unako ye sUcanA dI gaI hai ki Apa unako paDho, isa graMtha ko avazya paDho. jaba hama jainazAstra paDhane ke liye kahate haiM taba nI hone ke liye nahIM kahate; jaba vedAMtazAstra paDhane ke liye kahate haiM taba vedAMtI hone ke liye nahIM kahate..." apanA svayaMkA jo dRSTikoNa hai yaha spaSTa karate haiM aura ye dRSTikoNa haraeka mumukSuko apane vicArameM spaSTa honA hI cAhIye. agara spaSTa nahIM hove to ye avazya matavAdI ho jAyegA. matavAdI nahIM hove aura madhyastha raha sake Isaliye isa bAtako yahAM likhI hai. bahuta suMdara bAta hai. "jaba hama jainazAstra paDhane ke liye kahate haiM. ye hamArI sUcanA rahatI hai kI phalANA-phalANA jainazAstra paDho. jaba hama jainazAstra paDhane ke liye kahate hai taba jainI hone ke liye nahIM kahate.' dekhiye ! pahalI bAta jaina kI kahI. dUsare matakI bAta to pIche kaheMge. pahale to jisakA usako Agraha ho jAve, matavAdI ho jAve usa para prahAra kiyA hai. jaba hama jenazAstra paDhane ke liye kahate hai taba jenI hone ke liye nahi kahate hai" jenI honA nahIM hai, jainI nahIM honA to kyA honA? ke na jainI honA, na ajenI honA. isa bhUmikAmeM to kevala eka AtmArthI honA. aisI bAta hai. eka Atmahitako hI lakSameM aura mukhyatAmeM rakhakara hI jo kucha karanA hai vaha karanA hai aura kucha nahIM karanA hai. usako AtmArthI kahate haiM. mumukSu - jainI mAne ? pUjya bhAIzrI - ye jenI mAne jainamatavAlA. ye bAta likhI hai dharmadAsajI kSullakAne ki maiM jainamatI nahIM huM. meM vaiSNavamatI nahIM huM. meM bauddhamati nahIM huM, meM phalANAmati nahIM huM. sAMkhyamati nahIM haiM. isameM dUsare-dUsare matavAle kI bAta to likhI hai kayoMki saba ajaina hai, lekina meM jainamati nahIM huM aisA kyo likhA ? khuda to kSullaka ke bAhyavaMzameM the. kSullaka ke bAhyavaMzameM to ve mithyAtva avasthA se the. kSullakakI dIkSA to mithyAtvameM grahaNa kara lI thI. phira bAdameM to AtmajJAna huA hai. kSullakakA paMcama guNasthAna hotA hai aura paMcama meM bhI utkRSTa bhUmikA kSullaka kI hotI hai. paMcamameM jaghanya, madhyama, utkRSTa meM utkRSTa bhUmikA hotI hai. lekina jaba dikSA lI taba to caturtha guNasthAna bhI nahIM thA. jaba kSullaka hue taba to cauthA guNasthAna bhI nahIM thA. paMcama utkRSTa to bahuta Age kI bAta Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 cajahRdaya bhAga-5 ho gaI nA. bAdameM to jJAna huA hai. aura jaba AtmajJAna huA, caturtha guNasthAna huA taba unhoMne ye bAta kahI ki maiM jainamatI nahIM, maiM sAMkhyamatI nahIM, maiM vaiSNavamatI nahIM. meM bodhamatI nahIM. ye matavAloM kI jo laDAI hai ye laDAI ye paramArtha ke mArgameM, mokSa ke mArgameM hotI. hI nahIM. mumukSu :- caudaha guNasthAna AtmA nahIM. pUjya bhAIzrI :- caudaha guNasthAna AtmA nahIM. caudaha guNasthAna to bAta rahI jainamatakI. lekina eka paramArthako hI, Atmahitako hI yahAM para lakSameM rakhane kI bAta hai. tattva ko grahaNa karo. usameM kyA abhiprAya hai ? ki tattva ko grahaNa karo ki jisa tattvako grahaNa karane se apanA Atmahita hove, usIko hI grahaNa karo. aura usameM se ye mata dekho ki ye kisane kahA ? vo kisane kahA ? vo kisa graMthakA vacana hai ? vo kisa graMthakA vacana hai ? aisA mata dekho. isaliye nahIM dekhane lAyaka hai ki mUla bAta to AyI hai divyadhvanimeM aura divyadhvanimeM se kisIne kucha liyA, kisIne kucha liyA, kisIne kucha liyA. to divyadhvanike avazeSa to hara jagaha paDe haiM. to adhyayana karanevAlekI ye najara honI cAhiye ki isameM samyak prakAra se mujhe kaise bodha milatA hai ? kahIM bhI bAta likhI ho. divyadhvanikA eka TukaDA to hai. isa TukaDeko meM kaise mere AtmahitameM joDa sakatA hUM ? basa ! bAta khatama. IsameM ye abhiprAya hai. mumukSu :- tuM game te dharma ke game te mAnato ho, paNa jethI rAga-dveSano nAza thAya e mArgane aMgIkAra karaje. pUjya bhAIzrI :- 'zrImadbhu' ne zurU meM likhA hai nA ! ki tuma kisI bhI dharmamatameM ho mujhe usakA koI aitarAjha nahIM. to usakA yahI kAraNa hai ki zurU se kisIko aisA bola deve kI tuma mithyAmatameM paDe ho. to unakI to vahAM zraddhA hai aura zraddhAkA sthAna eka aisA marmasthAna hai ki vahAM koI sparza kare to unako darda ho jAtA hai. to unakI jo zailI hai vo aisI zailI hai ki sAmanevAlekA ilAja karate vakta bhI usako darda nahIM hone deve, jahAM taka ho sake vahAM taka, aisI eka kAryapaddhati unhoMne apane vyavahArameM rakhI hai. isaliye aisI bAta kI hai. isakA Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-358 401 to spaSTIkaraNa calatA hai. jo prazna hai usakA hI spaSTIkaraNa AyegA. jaba hama jainazAstra paDhane ke liye kahate haiM taba nI hone ke liye nahIM kahate; jaba vedAMtazAstra paDhane ke liye kahate haiM.' ye vedAMtakA anusaraNa hai. jo 'vicArasAgara' hai vaha vedAMtI hai. jo bhI likhanevAlA hai vaha vedAMtI hai. jaba vedAMtazAstra paDhane ke liye kahate hai taba vedAMtI hone ke liye nahIM kahate; isI taraha anyazAstra paDhane ke liye kahate hai. isase bhI koI alaga matavAle kA to anya hone ke liye nahIM kahate; mAtra jo kahate hai vaha Apa sabako upadeza lene ke liye kahate haiM ki usameM se Apa apane Apako ThIka karane ke liye, apane Apako nirdoSa banAne ke liye kyA bAta grahaNa karate ho ? kaisA upadeza grahaNa karate ho ? kauna-sA upadeza grahaNa karate ho ? apanA avaguNa ko miTAne ke liye aura guNa prAptike liye Apako kucha milatA hai ? to ye isa najarase paDho. jo kucha paDho vo usI najara se paDho. phira kisI bhI zAstra paDhanemeM Apako koI Apatti nahIM. agara ye najara nahIM rahI to jainazAstra paDhanemeM bhI tumako kauna-sI Apatti A jAyegI bhagavAna jAne. usameM jo muddA hai vaha utanA rahA ki jo bhI zAstra paDhanA hai, jo bhI sAhitya paDhanA hai usameM najara eka cAhiye ki merA Atmahita kaise hotA hai. merA avaguNakA kese nAza hotA hai ? muje nirdoSatA kaise milatI hai ? phira kahIM se bhI paDho, koI Apatti nahi. agara ye nara nahIM hai to Apa jainazAstra paDho, kucha bhI zAstra paDho isameM se kauna-sA UMdhA abhiprAya nikAloge aura kauna-sI UMdhI Line caDa jAoge tumako khudako hI patA nahIM paDegA, ye bAta ho jAyegI. kyoMki jainazAstram nizcayapradhAna bAta bhI hai, vyavahApradhAna bhI upadeza hai. nizcayapradhAna bhI upadeza hai. yA to nizcayAbhAsI ho jAoge, vyavahArAbhAsI to jIva anAdise hai hI. - jaba unako ye najara nahIM milI to koI bhI zAstra paDhe unake liye to nukasAna hI nukasAnakA kAraNa hai. dekho ! eka vicArasAgara paDhane kI sUcanA karI hai usa sUcanAmeM se jo kucha kahanA hai vaha usa taraha kaha diyA hai. kitanI jabaradasta bAta kahI hai ! mumukSu - Atmahita mATenI vAta je zAstramAMthI potAne maLe teno Agraha Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 cajahRdaya bhAga-5. thAya ne jIvane ! pUjya bhAIzrI - nahIM, Agraha nahIM. usameM do bAta ho jAyegI to ye bAta to ThIka kI hai lekina vaha bAta isase viruddha calatI hai. to eka hI graMthameM pUrvAparaviruddha bAta A jAyegI vaha khyAlameM A jAyegI. isaliye ve kaheMge ki jo zAstra racayitA hai te jJAnI to nahIM hai. kucha jJAnIke zAstrameM se koI bAta uThA lI hai vaha Idhara rakhI hai, bAta ThIka hai. bAkI pUrvApara aviruddha bAta nahIM AtI hai. to usako isa graMthakA Agraha nahIM hogA. ' mumukSu - pUjya bhAIzrI - isameM to koI savAla hI nahIM ki jo bhI jJAnIoke, munioke, bhAvaliMgI munioke, AcAyoke jo zAstra hai, vaha zAstra samyaka prakArase avagAhana karane yogya hai, adhyayana karane yogya hai. usameM to koI dUsarA mata-do abhiprAya nahIM hai isameM. lekina IsameM se koI matavAdI hotA hai to nukasAna hotA hai. isameM jo koI matavAdI hotA hai to vaha avazya apane Apako nukasAna karatA hai samyapha jJAnIkA jo zAstra hai usa zAstram to koI doSa nahIM hai, isameM koI doSa nahIM hai, vaha kRti bilakula Thaka hI hai. kyoMki vaha samyakajJAnarUpa jisameM nimitta hai aise nimitta pariNAmoM se naimittika paristhiti isa zAstra kI huI hai to usameM to koI doSa nahIM. lekina paDhanevAle ko aisI koI Guarantee nahIM hai ki sazAstra paDhe isaliye nukasAna hote hI nahIM. agara aisA hotA to jainAbhAsI kA prakaraNa likhane kI ToDaramalajI ko koI AvazyakatA nahIM hotI. unhoMne sAtavAM adhikAra jainAbhAsIoMkA likhA. bhagavAna kI divyadhvani sunanevAloM kA sabakA mokSa ho jAtA. kyoMki tIrthaMkara pratyakSa sanAI dete haiM. lekina aisA hotA nahIM, kabhI hotA nahIM. aura aisA hotA to saMsArakI ye hAlata nahIM hotI. kabhI kA sAre saMsArakI mukti ho jAtI. lekina ye bAta to hai nahIM, isameM koI vAstavikatA hai hI nahIM. bAta to yahAM se dekhanI hai, zAstra se bAta nahIM socanI hai. bAta to paDhanevAle se socanI hai. kisako paDhanA, nahIM paDhanA ye muddA nahIM calatA. muddA ye calatA hai ki paDhanevAlenI hAlata kyA hai aura kaisI honI cAhiye ? isakI carcA hai. isakI yogyatA kyA hai? isakI Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-358 403 bhUmikA kyA hai ? ye matavAlA ho jAyegA yA madhyastha rahegA? zrImadjIkA khudakA ye abhiprAya hai ki AtmArthI mumukSu-mokSArthI jIva ekadama vAstavika mArga taka pahuMce vahAM taka jo bhI usako upadeza kI prApti karanI hai usameM kahIM bhI vahu aisI pakkaDameM nahIM A jAve ki vaha vAstavika mArga taka pahuMce hI nahIM. do TukaDe kiye na. upadezaprAptinA mArga aura dUsarA vAstavikamArga. jo koI musIbata hai ye upadezaprAptike mArgameM hai. mokSamArgameM vAstavikamArgameM koI itanI musIbata nahIM hai. kyoMki vAstavikamArgameM to samyakuzAnarUpa jJAna kA eka prakAza hAthameM hai. bhale hI cauthA guNasthAna ho, pAMcavA ho, chaThA, sAtavAM koI bhI guNasthAna ho. lekina usameM to vaha aMdheremeM nahIM calatA hai. usake hAthameM jJAnakA prakAza hai. to jahAM bhI calegA vahAM soca samajakara pAMva rakhegA. kyoMki usake pAsa to prakAza hai. usameM koI ItanI musIbata nahIM hai. musIbata to vahAM hai ki jahAM jJAnakA prakAza nahIM hai aura ajJAnake aMdheremeM jIva Jumping karatA hai, kabhI idhara kUdakA lagAtA hai, kabhI idhara kUdakA lagAtA hai, kabhI idhara jAtA hai. kabhIkabhI udhara jAtA hai. usako musibata saba prakArakI hotI hai. aura isa musIbata ke hisAba se vaha kabhI anaMtakAla taka apanA hita nahIM sAdha sakatA hai, aisI paristhitimeM A jAtA hai. anaMtakAla nikalA hai isa jIvakA, yahI kAraNa hai isakA ki isa bhUmikAmeM hI isane gothA khAyA hai. jitanA gothA khAyA hai IsI bhUmikAmeM hI khAyA hai. mArga para, vAstavika mArga para pahuMcA hI nahIM. ekadaphe pahuMce to niveDA ho jAtA hai. ye to mArgakI suMdaratA hai ki ye daphe mArga hAthameM A gayA to usakA to haMmeza kA pheMsalA ho gayA. lekina mArgameM hIM nahIM AtA. mArga taka pahuMcatA hI nahIM. isaliye Isa musIbatameM se acAne ke liye, isa takalIphameM se bacAne ke liye eka bahuta kImatI mahA mUlyavAna mArgadarzana hai ki tuma maMDana, khaMDanameM kabhI jAnA hI nahIM. matakA maMDana, khaMDana karanA ye AcAryo ke adhikArakI bAta choDakara ke unakA adhikAra tu kyoM abhI le letA hai ? tuM to abhI anaadhikArI hai. (adhikArI) kIna hai ? AcArya hai, jinake hAthameM zAsana ho, jo jainazAsanakI dhurA vahana karate ho. ese ja AcArya hote haiM unakA jo adhikAra hai Isa adhikArako tU (chIna) Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 rajahRdaya bhAga-5 letA hai, ye kyA karatA hai ? ye gaDabaDI hai. terA to kucha ThIkAnA nahIM hai. kyA karatA hai tu ? aise mumukSuoM kA jo adhikAra nahIM vaha kAma hAthameM hI nahIM lenA cAhiye. jisa kAmakA adhikAra na ho vaha kArya hAthameM tene se kyA phAyadA ? usako to jJAnIkI AzA se jo bhI karanA hai kara lenA cAhiye. thoDA zAsanakI prabhAvanAkA bAhyavRtti kA bhAva AtA hai, to jJAnIkI AjJA se kara lenA cAhiye. Isase Age apanA adhikAra nahIM rakhanA cAhiye, to baca jAyegA, varanA to anaMtakAlase gothA gAyA hai, gothA khAtA rahegA. yahI bAta hogI. Isaliye yahAM bacAyA hai. jo anyamatakA zAstra paDhane kI sUcanA kI hai aura muddA ye nikAlA hai tumako kabhI bhI matake maMDana, khaMDanameM jAnA nahIM hai. mAtra jo. kahate hai vaha Apa sabake upadeza lene ke liye kahate hai. jainI aura vedAMtI Adika bhedakA tyAga kare. bhedakA mAne Isa matArthApanAkA tyAga kare. matArthI to AtmArthI nahIM hote aura AtmArthI huM to matArtha kabhI nahIM hote. basa ! ye bAta khyAlameM rakhanA. "AtmA vaisA nahIM hai" nuM AtmA vedAMtI hai na AtmA jenI hai. AtmA to jaisA hai vaisA hai. mumukSu - na zuddha hai pUjya bhAIzrI - na zuddha hai, na azuddha hai. jaisA hai vaisA hai, usako dekho. aura usako dekhane kA prayAsa karo. bAkI ye matake maMDana, khaMDanameM abhI se jo cale jAte hai unako kahAM kitanA abhiprAyA doSa hotA hai aura kahAM vahamArgakA aura mArgaprApta satvarupakA bhI avarNavAda kara letA hai usako khudako hI patA nahIM rahatA. hama vartamAna paristhitikA vicAra kare to aba do baDe saMpradAya hai, apane cAlu saMpradAyako choDakara ke leve to eka ye zrImadjI' ke anuyAyI kAphI mAtrAmeM isakI saMkhyA hai. dUsare gurudeva ke anuyAyIyoMkI bhI kAphI mAtrAmeM saMkhyA hai. isa dRSTikoNa se thoDA isakA vicAra kare to apane loga maMDana, khaMDana kI bAtameM bahuta A. jAyeMge. vo loga nahIM AveMge, Itane nahIM AveMge. kyoMki unako to zikSA yahI milatI hai ki maMDana khaMDana kI bAta se hI hameM dUra rahanA hai. usameM bhI jo sahI nahIM rahe to usameM satya kyA aura asatya kyA usakA nirNaya nahIM kara pAte. kaDyoMki Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-358 405 usase bahuta dUra rahate haiM, to ye nukasAna kara diyA. ayathArthatA ke kAraNa. yathArthatA hove to aisA nukasAna nahIM hotA. aura yahAM ye satya hai aura ye asatya hai esA karanemeM maMDana, khaMDana meM A jAte haiM. to khuda 'zrImadda' ekAvatArI puruSa haiM inake viSayameM koI galata bAta bola dete haiM. bola dete haiM ki nahIM bola dete ? to eka satpuruSakA niSedha kiyA (usane) anaMte satpuruSakA niSedha kiyA aura deva-guru-zAstra saba isameM A gaye, sabakA niSedha ho gayA. mumukSu :- traNe kALanA. pUjya bhAIzrI :- tInoM kAla kA. bhayaMkara aparAdha hai. bahuta sAvadhAnI honI (cAhie). jahAM apanA adhikAra nahIM hai, jo AcAryAMkA adhikAra hai apane khuda usa mAmaleko hAthameM le lene.. Supreme court kAJudgement khuda aparAdhI, gunegAra khuda hI Judgement likhane jAve to kyA hogA ? yahI hAlata hai hama logoMkI. isa paristhitimeM kitanI sAvadhAnI isa viSayaneM honI cAhiye, isakA nirdeza isa eka choTe-se patrameM hai. yahAM taka rakheM. je jIva bhavabhayathI Dare che, te AtmArthIjIvanuM eka lakSaNa che. te jIvane guruAjJA vA jinabhagavAnanI AjJAno bhaMga karatAM bhaya lAge che, ane jene bhava-bhayano Dara nathI, tene jina-AjJA / guru-AzAno bhaMga karavo sahaja che. tethI ja AtmArthIjIvane paribhramaNathI chUTavAnI bhAvanA athavA dRDha mokSecchA' sau prathama pAyAmAM hoya ja che. jo A pAyo na hoya to prAyaH AtmArthAtA ja sthAna pAmatI nathI. bahu bahu vicAranA / anubhavanA aMte A siddha thayeluM satya che. (anubhava saMjIvanI-407) Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka - 359 * muMbaI, caitra vada 8, 1948 . hRdayarUpa subhAgya, Aje patra 1 prApta thayuM che. patra vAMcavA parathI ane vRttijJAna parathI hAla Apane kAMIka ThIka rIte dhIrajabaLa rahe che, ema jANI saMtoSa che. koI paNa prakAre prathama to jIvanuM potApaNuM TALavA yogya che. huM dehAbhimAna galita thayuM che jenuM, tene sarva sukharUpa ja che. jene bheda nathI tene kheda saMbhavato nathI, hariicchA pratye vizvAsa dRDha rAkhI varto karo cho, e paNa sApekSa sukharUpa che. je kaMI vicAro lakhavA icchA thAya che to te lakhavAmAM bheda nathI rAkhatA ema ame paNa jANIe chIe. tA. 11-12-1989 pravacana naM. 102 patrAMka - 359 thI 363 zrImad rAjacaMdra (graMtha), patrAMka 359, pAnuM 326. "hRdayarUpa sobhAgya. Aje patra 1 prApta thayuM che. patra vAMcavA parathI ane vRttijJAna parathI hAla Apane kAMIka ThIka rIte dhIrajabaLa rahe che ema jANI saMtoSa che. pratikULa saMyogomAM je adhIraja thAya che e dhIrajabaLanA abhAvane laIne thAya che. paNa A sthaLe emaNe emanA zabdo joI ane potAnA vRttijJAna uparathI e vAta mApI che. nimitta ane upAdAna. patra nimitta che, vRttine mApavAnuM vRttijJAna e potAnuM upAdAna che. e baMne uparathI Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-359 407 ema lAge che kAMIka ApanuM vizeSa dhIraja rAkhavAnuM baLa atyAre varte che. * prazna :- cAlatA pariNAmanuM che ? samAdhAna - hA, cAlatA pariNAmanuM. eTale dInatA ane nabaLAI ghaTI che. saMyogo pratyenI nabaLAI che, dInatA che e ghaTI che ema jANIne saMtoSa thayo che. koI paNa prakAre prathama to jIvanuM potApaNuM vaLavA yogya che. A sarva mumukSune lAgu paDe che ke kemake pUramAM, potApaNuM e ja ajJAna ane mithyAtva che ane e jeTaluM baLavAna eTaluM ja ajJAna ane mithyAtva baLavAna che. eTale je karavA yogya che, koIpaNa bodhathI, upadezathI, prayogathI je kAMI karavA yogya che te te che ke paramAM potApaNuM TALavuM, saMyogamAM potApaNuM TALavuM athavA TALavAno prayatna karavo. TALavuM eTale TALavAnA prayatnathI TaLe che, bIjI koI rIte TaLatuM nathI. eTale ema kahyuM ke koI paNa prakAre prathama to jIvanuM potApaNuM TALavA yogya che. zarIrathI mAMDIne badhA ja saMyogomAM laI javuM. dehAbhimAna galita thayuM che jenuM, tene sarva sukharUpa ja che. jene A deha potAno nathI ene bIjI zuM Apatti che ? bIjI zuM vipatti che ? huM eka jJAnapIMDa AtmA chuM. anaMta jJAnano kaMda, anaMta AnaMdano kaMda, anaMta zAMtino kaMda eka AtmA chuM. dehAdi svarUpe huM nathI. ene pachI koI bhaya nathI, ene koI viTaMbaNA nathI. mumukSu :- "sogAnIjI'mAM Ave che, "phAmikAne niste' evo zloka Ave che. pUjya bhAIzrI :- hA. hAminAne jite. vijJAne paramAtmAnA catra catra mano yAtti, tatra tatra samaya:' AgaLa "zrImadjIe TAMkyo che. AvI gayo che. che to anyamatano e zloka, paNa tattva che eTale pote lIdho che. vAta sAcI che. kono che enI sAthe potAne nisabata nathI. tattva che ne. e TukaDo Avyo che divyadhvanimAMthI ema jue che. pachI AgaLa pAchaLa pUrvaparavirodha che e potAnA ajJAnane pradarzita karanAro bhAva che ane enI sAthe susaMgata padArthajJAna hoya che to koI virodha Avato nathI, avirodha rahe che. dehamAM huMpaNuM na thavuM. abhimAna kone kahe che ? je huM pada kare che, ahampaNuM kare che ene abhimAna kahe che. jo ke huMpaNuM karavuM e to jIvano svabhAvadharma che paNa sva astitvamAM jyAM hayAtI che tyAM huMpaNuM kare to to samyaka che. zarIra ane Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 cajahRdaya bhAga-5 rAgamAM jyAM AtmAno astitva svabhAva nathI. astitva guNa nathI tyAM huMpaNuM kare che te asamyaka athavA viparIta che. eTale svamAM svapaNuM kare to guNa che ane paramAM - svapaNuM kare to avaguNa che. svapaNuM to karavAno ja. kemake e to eno svabhAvadharma che. anya sthAnamAM-asthAnamAM kare che to avaguNa utpanna thAya che, svasthAnamAM kare che to guNa utpana thAya che. dehAbhimAna galita thayuM che jenuM, tene sarva sukharUpa ja che. AtmAmAM AtmApaNuM karyuM. zarIramAMthI potApaNuM jeNe choDI dIdhuM ene badhuM sukharUpa ja che, ene kyAMya duHkhano prazna nathI. ene badhuM sukha ja che. - jene bheda nathI tene kheda saMbhavato nathI. jene AtmAmAM bheda nathI tene kheda saMbhavato nathI. A badhuM potAne AtmAne AtmArUpa mAnyuM che, anya te anya mAnyuM che emAM koI jene pheraphAra nathI, taphAvata nathI eTale mamatva chUTI gayuM che ene kheda nathI. kheda to kone thAya che ? ke jyAM mamatAno viSaya che tyAM kAMI potAnI dhAraNA ane kalpanAthI pheraphAra thAya che, AghuMpAchuM thAya che tyAM jIvane duHkha thaI Ave che. - hariicchA pratye vizvAsa daDha rAkhIne varto cho. e paNa sApekSa sukharUpa che.' e yukti lIdhI che. anyamatamAM A yukti che. hariicchA pramANe. je bhagavAna kare emAM ApaNe pote saMtoSa mAnavo. rAma rAkhe tema rahevuM. zuM kahe che loko ? jema rAma rAkhe tema rahevuM. ranuM Aletration. bhagavAna ApaNane e sthitimAM rAkhavA mAge che to) ApaNe e sthitimAM rahevAmAM AnaMda mAnavo, zAMti mAnavI. to e apekSAe sukharUpa che. e yukti karI che. emAM TakI nahi zakAya. kemake eno AdhAra padArthajJAna na rahyuM. je kaI vicAro lakhavA icchA thAya te lakhavAmAM bheda nathI rAkhatA...' eTale pArakApaNuM nathI rAkhatA. ema ame paNa jANIe chIe. huM to mane je vicAro Ave che te badhA Apane lakhI nAkhuM chuM. have koI ApanAthI evuM judAMpaNuM nathI. eTalI badhI AtmIyatA ApanA pratye che ke mane mArA badhA bhAva je Ave che e Apane lakhI nAkhuM. to kahe che, e vAta ame jANIe chIe. ame paNa jANIe. chIe ke tamane amArA pratye keTalo bhAva varte che, e amArA khyAlamAM che. e 359 mAM patramAM mumukSu jIvane mamatva TALavA mATe, mamatva DhIluM thAya e prakAre prayatna cAlavo joIe puruSArtha cAlavo joIe. jyAM jyAM potAne mamatva Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 patrAMka-360 thatuM hoya tyAM enI jAgRti ane avalokanathI e vAtane.zithila karI nAkhavI joIe, DhIlI karI nAkhavI joIe, to TaLe. 360, 61, 62 e badhA "sobhAgabhAI uparanA ja patra che. 63, 64, 65 66 badhA. banne pAnA upara badhA "sobhAgabhAI uparanA ja patro che.. patrAMka - 360. muMbaI, caitra vada 12, ravi, 1948 jyAM pUrNakAmapaNuM che, tyAM sarvazatA che. jene bodhabIjanI utpatti hoya che, tene svarUpasukhathI karIne paritRptapaNe varte che, ane viSaya pratye aprayatna dazA varte che. je jIvitavyamAM kSaNikapaNuM che, te jIvitavyamAM jJAnIoe nityapaNuM prApta karyuM che, e acarajanI vAta che. jo jIvane paritRptapaNe vatya karatuM na hoya to akhaMDa evo Atmabodha tene samajavo nahIM - 360nuM mathALuM che. jyAM pUrNakAmapaNuM che, tyAM sarvazatA che. pUrNakAmapaNuM kAma eTale icchA ane pUrNa eTale tRpti. icchAnI tRpti thaI gaI, icchA pUrI thaI gaI. have icchA nathI thatI. evI jyAM icchArahita dazA thAya tyAM sarvazatA hoI zake. zuM karavA A mathALuM bAMdhyuM ? ke AgalA patramAM emaNe hariicchAnI vAta lakhI che. to hariicchA che. harine koI icchA thAya che tyAM sarvajJatA nathI. je Izvarane icchA thAya che ke huM Ama karuM ne tema karuM. A bhaktane A sthitimAM rAkhyuM ane A manuSyane A sthitimAM rAkhuM, A jIvane A sthitimAM rAkhuM-tyAM sarvazatA nathI. Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 cajahRdaya bhAga-5 juo ! kevI paddhati lIdhI che ! ke jyAM pUrNakAmapaNuM che, tyAM sarvajJatA che. jene bodhabIjanI utpatti hoya che...... (AgaLanA patramAM) niSedha na karyo. hariicchAthI tame zAMti rAkho cho, ThIka vAta che. apekSAe e sukharUpa che. eTale tamane enAthI thoDI kaSAyanI maMdatA thaze, ethI vadhAre vAta nathI. ema karIne apekSA, maryAdA bAMdhI. have e vAtane tarata ja bIjA patramAM kholI ke jyAM sarvajJatA hoya tyAM pUrNakAma dazA hoya, niraicchika dazA hoya, icchAvAnane sarvajJapaNuM hotuM nathI. jene bodhabIjanI utpatti hoya che, tene svarUpasukhathI karIne paritRptapaNuM varte che, ane viSaya pratye aprayatna dazA varte che. A to jJAnInI ane sAdhakadazAnI vAta che. sarvazane to prazna ja nathI ke bIjA koI dravya-kSetramAM kAMI prayatna kare. jJAnIne jyAM jJAna utpanna thayuM tyAM ene svarUpasukhane laIne je tRpti che ene laIne ene bIjA viSayo pratye aprayatna dazA varte che. jagatanA jIvo bIjA viSayothI sukha prAptinI prayatna dazAmAM paDyA che. e prayatna karIne sukha levA mAge che ke ATalI anukULatA karuM to mane sukha thAya. ATalI cIjo maLe to mane sukha thAya, mane Avo seyoga hoya to sukha thAya, mane ATaluM thaI jAya to mane sukha thAya. ema badhAne cAlatuM hoya che.) - tyAre jene jJAna thayuM che, bodhabIja eTale jene jJAna thayuM che, bodha eTale jJAna. bIja eTale mULabhUta jJAna. jene sAcuM samyakajJAna, mULajJAna bhale thoDuM thayuM hoya, bIja jeTaluM thayuM hoya, to paNa tene svarUpasukha sAthe utpanna thAya che. Atmika sukhanI utpatti sAthe sAthe hoya che, enI tRpti paNa ene varte che. ane e tRptine laIne e viSaya pratye aprayatna dazAe varte che. A eka nAstithI jJAnInI dazAnuM upalakSaNa batAvyuM che. - jJAnI kevA hoya ? ke viSayomAMthI, para viSayomAMthI sukha meLavavAnA prayatnavAna jIvo jagatamAM hoya che evA jJAnI nathI hotA. ene e viSe aprayatnadazA vate che. eTale ke pUrvakarmanA udayathI anukULatA, pratikULatA je kahevAya te AvI paDe che, pote prayatnathI e meLavatA nathI. e bAbatamAM aprayatna dazAmAM che. A viSayamAM e bahu sAro bhAva kheMcyo che. kemake sobhAgabhAI dhIrajamAM AvyA che to e vAtane protsAhana Ape che ke tame dhIrajathI have varto cho; to jene jJAna thAya che Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-360 411 te aprayatna dazAmAM hoya che. ene viSayothI, anukULatAthI sukha meLavavAno prayatna vartato nathI. kemake emAM ene sukha nathI. e prakArano prayatna karatAM pratyakSa AkuLatAnuM vedana thAya che, UlaTAnuM duHkhanuM vedanA thAya che mATe evo prayatna e karatA nathI. eka TukaDo lIdho che paNa bahu sarasa vAta lIdhI che. jene bodhabIjanI utpatti hoya che, tene svarUpasukhathI karIne paritRptapaNe varte che..." zA mATe e viSayomAMthI sukha meLavavAnA prayatnavAna nathI ? ke emane to AtmAmAMthI, svarUpamAMthI sukhanI tRpti varte che. je tRpta thayo ene kAMI Apo to kahe. have mane bhUkha nathI. je mANasa dharAI gayo ene kAMI Apo to kahe, mAre kAMI joItuM nathI. jagyA nathI mAre levAnI. ema tRpti varte che. mATe ene viSayo pratyenA je pariNAma che emAM utsAha nathI Avato, enI aprayatna dazA che. puruSArthanA paDakhethI jJAnInI dazAnuM varNana che. jJAnInI dazAnA varNanamAM anekavidhatA jovAmAM Ave che. emAM koIvAra zraddhAnI mukhyatAthI jJAnInI dazA darzAvavAmAM Ave che, to koIvAra samyakajJAnanI mukhyatAthI jJAnInI dazA darzAvavAmAM Ave che, to koIvAra enA sukha ane AnaMdanI apekSAthI paNa jJAnInI dazA darzAvavAmAM Ave che. emanA parapadArtha pratyenA nIrasapaNAnI dRSTie paNa emanI lukhAza dekhADavAmAM Ave che. ahIMyAM puruSArthanI mukhyatAthI dekhADyuM ke parapadArtha pratye aprayatna dazA, para viSaya pratye aprayatna dazA e jJAnadazAnuM eka lakSaNa che. sAvadhAnI chUTI che, prayatna chUTyo che. mumukSu :- para viSaya pratye aprayatna dazA e potAno puruSArtha che. ' pUjya bhAIzrI :- hA. ene potAno puruSArtha potAmAM vartI rahyo che, potAnA AtmAmAMthI sukha meLavavA mATe puruSArtha vartI rahyo che. tethI viSayomAMthI sekha levA mATenI aprayatna dazA varte che. prayatna karatA nathI kAMI. jagatanA jIvo prayatna kare che, A prayatna nathI karatA ema kahe che. patra nAno che paNa sarasa patra che A. - je jIvitavyamAM kSaNikapaNuM che... A manuSya Ayu. je jIvitavyamAM kSaNikapaNuM che, te jIvitavyamAM jJAnIoe nityapaNuM prApta karyuM che, e acarajanI vAta che.' e AzcaryanI vAta che. kharekhara to manuSyapaNuM kSaNika che, evA kSaNika manuSya AyumAM jeNe ajaraamaratva prApta karyuM, amarapaNuM jeNe prApta karyuM e jJAnIone, enA Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 rAjahRdaya bhAga-5 puruSArthanA parAkramane AzcaryathI jovAmAM Ave che, ke Apane taka to maLI thoDI, thoDI takamAM kAma moTuM karI lIdhuM !! 33 varSa ane pAMca mahinAnuM AyuSya che. atyAre to 33 varSe yuvAna kahevAya. pahelAM 14-15 varSe ke 20 varSe vadhumAM vadhu 18-20 varSe mANasa lagna karI letA. atyAre to 27-28-30 varSa to sAmAnya thaI gayA che. 33 varSa 5 mahinAnuM AyuSya che potAnuM. eTalA nAnA AyuSyamAM amarapadanI prApti karI lIdhI che. jabaradasta kAma karyuM che ! mahAna kArya pote karI lIdhuM che ! karavAyogya, manuSyapaNAmAM je mahAna kArya karavA yogya che, sarvotkRSTa mahAnakArya che e karI lIdhuM che. mumukSu :- A sagavaDa ahIMyAM ja che. i sagavaDa A bhavamAM ja che. bIje kyAMya nathI. pUjya bhAIzrI :- bIje nathI e vAta cokkasa che ane tethI samayanI kimata ghaNI che. manuSyapaNAnA samayanI kimata ghaNI che. je jIvitavyamAM kSaNikapaNuM che, te jIvitavyamAM jJAnIoe nityapaNuM prApta karyuM che te acarajanI vAta che.' thoDo samaya maLyo paNa kAma bahu moTuM karI lIdhuM e eka AzcaryanI vAta che, ema karIne jJAnIno mahimA karyo che. jo jIvane paritRptapaNuM vartyA karatuM na hoya...' potAnA svarUpasukhe karIne jo potAne paritRptapaNuM vartyA na karatuM hoya to akhaMDa evo Atmabodha tene samajavo nahIM.' e hajI sukha levA mATe parivaSayamAM jhAMvA nAkhato hoya to ema samajavuM ke ene aMdarathI AtmAnuM sukha, enI tRpti ene vartatI nathI e vAta nakkI che. A Atmabodha che ke nahi koI jIvane, e mApavA mATeno eka dRSTikoNa Apyo che. jo koI jIvane paritRptapaNuM vartyA karatuM na hoya ene Atmika sukhe karIne aMdarathI tRpti na AvatI hoya to samajavuM ke akhaMDa evo Atmabodha eTale AtmajJAna ene nathI. ene samajavo nahi ke ene AtmajJAna varte che. bhale game teTaluM zAstrajJAna hoya, bIjuM game teTaluM jJAna dekhAtuM hoya topaNa ene zAna che ema na samajavuM. jIva potAnA kSayopazamathI bhUla kare che. jyAre jIvane potAne thoDo kSayopazama, paralakSI kSayopazama paNa vadhe tyAre A jIvane kAMIka jJAna maLyuM, jJAnanI prApti thaI, thoDuM jJAna vadhyuM evuM jyAre lAge, tyAre bIjAnA kSayopazamamAM ene vyAmoha Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-360 413 thaI Ave che ane tyAM ene bhrama thAya che ke AnI pAse paNa kAMIka cIja che. evI rIte jIva bhUla kare che. bhUla to potAmAMthI kare che. potAmAM paNa evuM samaje che tyAre e bIjAmAM paNa evuM samaje che. bIjAmAM evuM samaje che tyAre e potAmAM paNa evuM ja samajI bese che. paNa ahIMyAM e lakSaNa ApyuM che ke AtmAnI zAMtithI tRpti na thatI hoya, AtmAnA sukhathI tRpti na thatI hoya to ene Atmabodha nathI ema samajavuM. Atmabodha che ema tyAM svIkArI zakAya nahi. mumukSu :- ajJAnI mATe bahArathI mApa kADhavAnuM bahu muzkela che. pUjya bhAIzrI :- mApa kADhavAnuM bahu muzkela che. eTalA mATe jo koI zAnI, bIjA jJAnInI oLakhANa karAve to mumukSu upara eka bahu moTo upakAra che. kemake mumukSunI potAnI to zakti nathI, e Capacity to bahubhAga mumukSunI che nahi, utkRSTa mumukSunI judI vAta che. jaghanya mumukSu ane madhyama koTInA moTA bhAganA mumukSumAM e Capacity nathI hotI ke koIne zAnI tarIke oLakhI le. evI paristhitimAM koI prasiddha samartha jJAnI, koI aprasiddha jJAnI pratye AMgaLI cIMdhe ke A jJAnI che to e viSayamAM emano bahu moTo upakAra che. kemake ene eka AsthA rAkhavAnuM sthAna maLI gayuM. jenA vacana upara vizvAsa mUkI zakAya. pachI potAne na bese to aMtara saMzodhana kare paNa vizvAsa mUke athavA potAnI bhUla samajavA mATe jenI pAse javuM hoya, potAne mArgadarzana meLavavA mATe jenI pAse javuM hoya athavA jenI AzAe cAlatA pote bIje raste na caDI jAya evI sAvadhAnI jene rAkhavI hoya, e badhA prakAramAM ene eka prakAranuM saMrakSaNa maLe che ane jIva bhUlato, bhaTakato aTakI jAya che. eTale eka bahu moTI vAta che. eTale to ApaNe.'gurudeva' mATe kahIe chIene ke 'gurudeve' AtmA to samajAvyo paNa bIjuM kAma e karyuM ke jJAnIne paNa oLakhAvyA ke emane vaLagIne rahejo, vAMdho nahI Ave. beDo pAra thaI jaze. chUTo paDyo ke gayo, samajI levuM. A bhavathI gayo nahi, keTalA anaMtabhavathI gayo (eno) hisAba kADhavo muzkela paDaze. evI paristhiti thAya che. e moTI vAta che. mumukSu :- sonInI vAta 52 vizvAsa hoya ke keTalA valluM sonuM che, ahIMyAM vizvAsa nathI Avato. Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 rAjahRdaya bhAga-5 - pUjya bhAIzrI :- vizvAsa nathI Avato to bIjo upAya nathI. na vizvAsa Avato hoya to evI yogyatAne mATe e paNa svataMtra che. koIne parAdhIna to karI zakAtA nathI. eTale vicAra to ApaNe pote potA mATe karavAno che. potA mATe potAne vicAra karavAno che. jagata to jagatanI rIte cAlavAnuM ja che. A jIva paNa. anaMta vAra UMdho cAlyo che. ekavAra sIdho nathI cAlyo. anaMtavAra UMdho cAlyo che. ekavAra sIdho cAle to eno beDo pAra thaI jAya. evuM pote karI beTho che atyAra sudhI. have e vAtanI koI gaMbhIratA samajAya, enuM nukasAna samajAya to pote potAnI rIte potAnI paristhiti ThIka karI le. basa ! eTalI vAta che. e 360 patra pUro) thayo. patraka - 361 muMbaI, vaizAkha suda 3, zukra (akSayatRtIyA), 1948 ne bhAvasamAdhi che. bAhyaupAdhi che; je bhAvane gauNa karI zake evI che sthitinI che, tathApi samAdhi varte che." 361. e eka ja lITIno patra che. bhAva samAdhi che. "sobhAgabhAIne lakhe che. bhAvasamAdhi che. kemake e spaSTatA kare che bhAvasamAdhi ane dravyasamAdhi. bAhyaupAdhi che; je bhAvane gauNa karI zake evI sthitinI che; tathApi samAdhi varte che. upAdhi ghaNI che ema kahevuM che. bhAvasamAdhine ekavAra gauNa karI nAkhe evI joradAra upAdhinI paristhiti che. "tathApi samAdhi varte che. chatAM hajI samAdhi tUTatI nathI. samAdhi barAbara varte che. ema potAnI je aMtaraMga pariNati che e pariNatinuM Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-36 1 415 emaNe aMtarabAhya sthitinuM eka lITImAM bayAna karI dIdhuM che. mumukSu - bAhyaupAdhi ghaNI che chatAM bhAvasamAdhi ethI vadhI jAya evI atyAre che. pUjya bhAIzrI - hajI bAhya upAdhi eTalI badhI che ke bhAvane gauNa karI nAkhe. chatAM paNa hajI samAdhi varte che. eTale aMdaranI sthiti sArI evI majabUta che. A to ghaNA loko evuM vicAre ne ke jJAnIne paNa kyAreka samyagdarzana cAlyuM jAya ane pAchuM AvI jatuM haze ane pAchuM upAdhimAM paDe tyAre cAlyuM jatuM haze. ane pAchuM AvI jatuM haze. A pote kudaratI patro rahI gayA che eTale khyAla Ave che. be-cAra, be-cAra divasanA patro maLe che. be-cAra divasanAM AMtarAnA eka-eka patro maLe che. kudaratI e potAnI aMtaraMga dazAnuM varNana kare che. evuM pAtra maLyuM che ke jenI pAse potAnI dazA khole che. mumukSu - jJAnInI aMtaraMga dazAno vistAra "zrImadjI' sivAya bIje kyAMya jANavA maLato nathI. bhAIzrI :- hA, ochuM maLe che. potAnuM nathI kholyuM. jJAnI AvI hoya. jJAnI AvA hoya evI vAta maLe. ApaNe "paramAgamasAra' laIe ke "bahenazrInA vacanAmRta' laIe to e jJAnInI dazAnuM varNana Avaze. ApaNe je havenuM je prakAzana Ave che jiNa sAsaNaM savaM' emAM jJAnInI dazAnA varNananA "zrImadjInA vacano nAkhyA che, "sogAnIjI nA nAkhyA che, "vacanAmRtamAMthI lIdhA che, "paramAgamasAramAMthI ane "gurudevazrInA vacanAmRtamAMthI lIdhelA che. enuM ja saMkalana che. kemake zuddhopayoga thayo ene kuMdakuMdAcArye jinazAsana kahyuM, to jIvaMta jinazAsana A che. 36 1 patra pUro) thayo. Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 hRdayarUpa zrI subhAgya, namaskAra pahoMce. cajahraya bhAga-5 patrAMka - 362 muMbaI, vaizAkha suda 4, zani, 1948 atra AtmatA hovAthI samAdhi che. ame pUrNakAmapaNA viSe lakhyuM hatuM, te evA AzayathI lakhyuM che ke je pramANe zAnanuM prakAzavuM che. te pramANe zabdAdi vyAvahArika padArthane viSethI niHspRhapaNuM varte che; Atmasukhe karI paritRptapaNuM varte che. anya sukhanI je icchA nahIM thavI, te pUrNa zAnanuM lakSaNa che. jJAnI anitya jIvanamAM nityapaNuM prApta kare che, ema je lakhyuM che, te evA AzayathI lakhyuM che ke tene mRtyune mATe nirbhayapaNuM varte che. jene ema hoya tene pachI anityapaNA viSe rahyA che, ema kahIe nahIM, to te vAta satya che. kharuM AtmabhAna thAya che tene, huM anya bhAvano akartA chuM evo bodha utpanna thaI, ahaMpratyayIbuddhi, te vilaya pAme che. evuM je AtmabhAna te vAraMvAra ujvaLapaNe vartyA kare che, tathApi jema icchIe tema to nahIM atra samAdhi che. samAdhirUpa 362. 'hRdayarUpa zrI subhAgya, namaskAra pahoMce. atra AtmatA hovAthI samAdhi che.' AtmAmAM AtmApaNuM vartatuM hovAne lIdhe bhAvamAM samAdhi varte che. ame pUrNakAmapaNA viSe lakhyuM hatuM....' caitra vada 12nA je patramAM mathALuM bAMdhyuM che. 360 Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-362 417 patramAM. eno khulAso, arthaghaTana kare che. e mathALAno artha kare che ke ame pUrNakAmapaNA viSe lakhyuM hatuM, te evA AzayathI lakhyuM che ke je pramANe jJAnanuM prakAzanuM che, te pramANe zabdAdi vyAvahArika padArthane viSethI niHspRhapaNuM varte che; Atmasukhe karI paritRptapaNuM varte che. anya sukhanI jene icchA nahi thavI, te pUrNa jJAnanuM lakSaNa che. sarvajJatA lIdhI che ne ! to evuM jJAna varte che tevuM ja bAhyamAM vartana varte che, ema kahe che. jemake para padArthamAM sukhanI gaMdha paNa nathI to para padArthanI koI pravRtti karatA nathI. eTalA niHspRha thaI gayA che ke sarvajJane para padArtha saMbaMdhInI koI pravRtti hotI nathI. aMtara-bAhya saMpUrNa samAdhidazA varte che. eTale pUrNakAmapaNAno Azaya e che ke je pramANe jJAnanuM prakAzavuM che, saMpUrNajJAna che te ja pramANe zabdAdika vyavahArika padArthane viSe nispRhapaNuM varte che. zabdAdika eTalA mATe lIdhuM ke sarvajJanI vANI che emAM paNa emane icchA nathI. pUrNakAma che. niricchika vANI che. mumukSu :- vANI paNa maunapaNAne bhaje che. - pUjya bhAIzrI - vANI maunapaNAne bhaje che paNa mAno ke bhagavAnane vANI che. sarvajJa che emane samavasaraNamAM vANI thAya che. to zabdadika viSayane viSe emane icchA thaI ? ke nahi niricchika vANI che. icchA vinA vANI nIkaLI che. tethI je A zAstronI racanA jovAmAM Ave che jemAM) he gautama (kahIne saMbodhana kare che te yathArtha nathI). (bhagavAna arihaMtane) koIpaNa para padArtha pratye icchAe karIne pravRtti thAya evuM bane nahi. pachI AhAra lAvavo, davA lAvavI e badho to prazna amasto paNa raheto nathI. vANI paNa nathI emanI. ema che. eTale je pramANe zAnanuM prakAzavuM che, te pramANe zabdAdi vyAvahArika padArthane viSe nispRhapaNuM varte che.' jarApaNa spRhA hoya nahi. enI pravRtti paNa hoya nahi. Atmasukhe karI paritRptapaNe varte che.' enuM nAma tRptapaNuM che. Ama zuM che vizeSaNa icchAnuM lIdhuM che. koIne artha karavAmAM takalIpha paDe evuM che. pUrNakAmapaNuM. kharekhara to pUrNa sukha, pUrNa sukha che. eTale sukhanuM pUrNa tRptipaNuM che. atithI to paripUrNa tapti che. nAstithI kahIe to icchAno abhAva che. icchAno nAza che, ema eka ja pariNAmane asti-nAstithI kahI zakAya Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 cajahRdaya bhAga-5 Atmasukhe karI paritRptapaNe varte che. anya sakhanI je icchA nahIM thavI, te pUrNa jJAnanuM lakSaNa che. juo ! A jJAnanuM lakSaNa sukha lIdhuM. pUrNa jJAna thAya tyAre pUrNa sukha Upaje, pUrNa sukha AtmAmAMthI Upaje tyAre bIjethI kyAMyathI sukhanI icchA na thAya ane pUrNa jJAna kahIe, ene pUrNa sukha kahIe, ene sarvajJa kahIe. kAraNa ke sarvajJa lIdhA ne ! sarvajJa eTale pUrNa jJAna. jene pUruM jJAna thAya tene icchA na thAya. A jagatamAM je loko Izvarane svIkAre che, jagatanA kartA, niyaMtA, pAlanapoSaNa karanArA, e badhAno AmAM niSedha AvI gayo. kemake ene icchA thaI. tyAM pUrNa jJAna nathI. jenuM jJAna adhUruM che, jJAna adhUruM che eTale ke je keTalAka viSayamAM ajANyA che, koI koI viSayamAM je koI ajANyA che e bhUla nahi kare enI zI khAtarI ? ajANyo to bhUla kare. eTale je sarvajJa nathI te vizvasanIya nathI, vizvAsane pAtra nathI. je sarvajJa che te vizvAsane pAtra che. eTale ene Apta kahyA che. AgamanI aMdara jinAgamane viSe sarvajJane Apta kahyA che enuM kAraNa e che ke e koI viSayamAM ajANyA nathI. tethI kyAMya emanA kahevAmAM emanI vAtamAM kyAMya ajANapaNAne laIne paNa doSa thavAno koI saMbhava nathI. mATe emanI sarva vAta che e mAnya karavA jevI che. pachI emAM A dvipa, kSetranuM mApa eTaluM moTuM Ave che ke lokone bese nahi. dvipanuM, samudranuM, svarganuM, narakanuM e badhI vAto evI Ave che. paNa e sarvazanA jJAnamAM jaNAyuM che. samyagdaSTine eTalA mATe e vAta upara vizvAsa Ave che ke ene potAnA sarvajJa svabhAva upara vizvAsa ane zraddhA AvI che. ane e pUrNa pragaTa thAya che evA sarvajJa pratye paNa ene zraddhA AvI che. mATe enA sarva AgamamAM vizvAsa Ave che. Astikyabuddhi thAya che. je samyagdaSTine Astikyabuddhi hoya che enuM kAraNa A che. paramAgama ciMtAmaNI'mAM e viSaya Ave che, "paMcAdhyAyamAMthI e vAta lIdhI che. anya sukhanI je icchA nahIM thavI, tene pUrNa jJAnanuM lakSaNa kahyuM che. eTalI vAta emaNe je AgaLa pUrNakAmapaNuM che evI je mathALuM bAMdhIne vAta lakhI che enA Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-362 419 arthanuM spaSTIkaraNa ApyuM che. eTale IzvarakartAnA viSayamAM jemane zraddhA che e samajI le potAnI vAta ke A vAta ApaNe ApaNI samajaNa sAthe keTalI meLa khAya che. jJAnI anitya jIvanamAM nityapaNuM prApta kare che, ema je lakhyuM che,...' e ja patramAM. te evA AzayathI lakhyuM che.' eno paNa Azaya khole che. ke tene mRtyune mATe nirbhayapaNuM varte che.' eTale ke potAnuM mRtyu thavAnuM nathI, pote zAzvata padArtha che ema jANe che. jyAre koI kapaDuM jarI jAya che. jUnuM thAya che ane phATI jAya A kapaDuM have jIrNa thaI gayuM che, phATI gayuM che tyAre saheje badalavAnuM bane che ke che. Ane have badalI nAkho. mumukSu :- tyAM to hoMzathI badalAve che. pUjya bhAIzrI :- navuM paheravAnI hoMza hoya che. jUnuM choDavuM che ene A mAruM jUnuM chUTyuM evI kalpanA nathI ane ahIMyAM kalpanA kare che. eTale emane (-jJAnIne) mRtyu mATe nirbhayapaNuM varte che. cAra saMjJAmAM bhayasaMzA anAdithI che. emAM mRtyunI je saMzA che, bhayasaMjJA, e to jANe-ajANe paNa enuM kAMI koI klAsamAM zIkhavA nathI gayo ke mRtyuno bhaya kevI rIte lAge ? samajI laIe, jarA ene zIkhI laIe pachI ApaNane bhaya barAbara thAze. e anAdinI saMjJA che. mRtyuno bhaya prANImAtrane sauthI vadhAre bhayavAna kare che, duHkhI kare che. tyAre paheluMvaheluM koI moTuM kAma thAya che samyagdarzana thatAM, samyAna thatA jo koI moTAmAM moTuM kAma thAya che to e che ke jJAnI sarvathA nirbhaya thaI jAya che. saptabhaya rahita (thaI jAya che). je nirjarA adhikAramAM sAta bhaya lIdhA (e) sAta bhayamAM koI bhaya bAkI rahetA nathI pachI. saptabhaya eTale sarva bhayathI rahita evA jJAnI hoya che. mumukSu :- sAta bhayanA nAma kaho ne. guliya 2 pUjya bhAIzrI :- sAta bhaTTa-Alokabhaya, paraloka bhaya pachI corIno bhaya pachI arakSAno bhaya pachI akasmAtano bhaya. evI rIte vedanAno bhaya, evI rIte sAta bhaya che. jagatamAM je badhA bhayasthAno che e badhA (AmAM AvI jAya che). ema ke paralokamAM mArI kevI gati thaze ? kone khabara che ? huM kyAM jaIne paDIza ? mArI zuM sthiti thaze ? e jJAnIne zaMkA nathI paDatI. jJAnI niHzaMka che. potAnI Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 rAjahRdaya bhAgarUpa gati mATe e niHzaMka che. AlokamAM paNa ene koI lokano bhaya nathI. paralokano paNa bhaya nathI. pachI vedanAno bhaya nathI. corIno bhaya nathI, arakSAno bhaya nathI. ene koI bhaya thato nathI ema kahevuM che. prazna :- ghaNA ajJAnInA maraNa evA hoya che ke khabara hoya ke huM thoDo TAima chuM, chatAM vAto karatA karatA kAMI na hoya, enuM zuM kAraNa haze ? samAdhAna :- kudaratI maMda kaSAya koIne rahe che. koIne kudaratI maMda kaSAya rahe che. koIne sAmAnya samajaNathI paNa rahe che. koIne ajJAnapaNe paNa rahe che. e saMbhavita che. eTale to A anyamatImAM paNa dekhAya che ne ? jAtismaraNavALA kema dekhAya che ? ke sAmAnya rIte jIva dehatyAga kare che tyAre prANa chUTavAnI vedanA tIvra thAya che ane bahubhAga e bezuddha avasthAnI aMdara dehatyAga kare che. eTale eTalI badhI bezuddhi AvI jAya che ke jyAre e navA bhavamAM zuddhimAM Ave che tyAre AgaLa huM kyAM hato ne kema hato, e badhuM ene khalAsa thaI jAya che. nathI mANasane koI evA moTA Accident thatAM to pote vismRtimAM nathI AvI jatA ghaNAM ? ke koIne oLakhe ja nahi. potAnA parivArane na oLakhe. pahelAM bezuddha thaI jAya. zuddhimAM Ave tyAre koIne na oLakhe. pUche, kema bhAI ? koNa cho tame ? ema kahe. tame koNa ? tame koNa ? ema pUche. tyAre pelA lokone khyAla AvI jAya ke ANe smRti gumAvI che. ema smRti gumAve che. ema jIva pUrvabhavanI smRti gumAve che enuM kAraNa e che. vedanA ghaNI veThe che e vakhate. e rIte koIne saheje ajJAna dazAmAM bane che to smRti rahI jAya che enuM kAraNa e che. zvAnI anitya jIvanamAM nityapaNuM prApta kare che, ema je lakhyuM che, te evA AzayathI lakhyuM che ke tene mRtyune mATe nirbhayapaNuM varte che.' mRtyuno bhaya nathI lAgato. jene ema hoya tene pachI anityapaNA viSe rahyA che,...' e zAnI anityapaNAmAM rahyA che ema kahIe nahIM, to te vAta satya che.' pachI emane anityapaNuM nathI rahyuM ke huM manuSya Ayu jevaDo ja chuM, A mANasa che eTalo ja huM chuM. evuM ene nathI lAgatuM. e to nityapaNAmAM eNe vasavATa karI lIdho, potAnA nitya svarUpamAM e vasI gayA. hatuM to kharuM paNa potAne khabara nahotI. A bhAnamAM AvI gayA eTale emane zAzvatapada maLI gayuM ema kahevAmAM Ave che. zAzvatapada to hatuM paNa Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 421 patrAMka-362 enA bhAnamAM AvyA tyAre e pada hatuM ema siddha thAya che. nahitara e to nahIM hovA barAbara che. kharuM AtmabhAna thAya che. A paNa jJAnInI dazA lIdhI. jene kharuM AtmabhAna thAya che tene, huM anya bhAvano akartA chuM evo bodha utpanna thaI..." A "samayasArano kartA-karma adhikAra'. kharuM AtmabhAna thAya che tene huM anya bhAvano akartA chuM..." rAgAdi bhAvano huM akartA chuM. 'evo bodha utpanna thaI ahaMpratyayIbuddhi ahaMmapaNAnI je buddhi te vilaya pAme che." kemake e pratyakSapaNe pote potAnA svabhAva pariNAmano karyA che evo anubhavagocara kare che. evuM pratibhAse che eTale evo anubhava kare che ke huM mArA jJAnAdi svabhAva pariNAmano kartA chuM ane jevA svabhAva pariNAmano kartA chuM evo mAro svabhAva che. tethI mArA svabhAva pariNAmane huM karuM chuM. jevA vibhAva pariNAma thAya che evo karavAno mAro svabhAva nathI ane mArA svabhAvathI huM chUTyo nathI. tethI huM e bhAvane karuM chuM evo mane anubhava ja nathI thato, ema kahe che. mane evo anubhava nathI thato ke e bhAvane huM karuM chuM. A jJAnIno zAnadazAno anubhava che. mumukSu - rAgathI bhina. pUjya bhAIzrI :- anyabhAvano eTale rAgAdithI bhinna, krodhAdithI bhina. sarva vibhAva pariNAmathI bhinna paDyo. kemake kartApaNuM abhinna padArthane viSe hoya che. athavA kartApaNuM vyApya-vyApaka bhAve anubhavagocara thAya che. to jJAnInI dazAmAM jJAnIne je cAritramohano rAgAdi vibhAva thayo emAM potAnI vyAptino abhAva jue che. pote potAnA svabhAvamAM ane svabhAva pariNAmamAM vyApelo anubhavagocara thAya che. rAgAdi vibhAvamAM pote vyApe che evo anubhava ene thato nathI. bAptithI bhinna paDAya che. " mumukSu jIvane paNa jyAM bhedajJAnano prayatna athavA prayoga karavo che tyAM ene e prayoga vyAptithI karavAno rahe che ke huM kyAM vyApuM chuM ? mArA jJAnamAM huM vyApuM chuM? ke huM rAgamAM vyApuM chuM? anAdithI rAgamAM, vibhAvamAM vyApuM chuM evA anubhavane lIdhe huM jJAnamAM vyApto nathI evo anubhava varte che. jene jJAnAdi bhAvamAM huM vyApyavyApaka bhAve rahelo chuM evo anubhava thAya, evo pratibhAsa thAya ene rAgAdimAM Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , jazApa / 422 rAjahRdaya bhAga-5 huM vyApto nathI evo pratibhAsa athavA anubhava thAya. baMnemAM vyAptino anubhava koIne thaI zakato nathI, jJAnI ke ajJAnIne. eka jagyAe thAya. jene rAgAdimAM thAya te ajJAnI che. jene jJAnAdi svabhAvamAM thAya te jJAnI che. AmAM thAze tyAre AmAM nahi thAya. rAgamAM thAze tyAre jJAnamAM nahi thAya, jJAnamAM thaze tyAre rAgamAM nahi thAya. prazna :- ajJAnIne rAgAdimAM vyApuM chuM evo anubhava thAya che ke bhrama thAya che ? samAdhAna :- hA. paNa e bhrama thAya che e evo bhrama thAya che ke jANe huM kharekhara vyApI jAva chuM evo bhrama thAya che. che eno bhrama ane bhrama che eTale ene mithyAbhAva kahevAya che, ene jUTha kahevAya che, ene avAstavika kahevAya che. paNa e to jJAnI kahe che. koNa kahe che ? e jJAnI kahe che. tamane khabara che ke ahIMyAM doraDuM paDyuM che e sApa nathI. koI ajANyo mANasa aMdhakAranI sthiti thaI gaI hoya, rAta paDI gaI hoya ane koI ajANyA mANasane sarpa lAge ane ene bhaya thAya. te dI doraDI bhale sApa na thAya paNa ene bhaya keTalo thAya ? jeTalo sAco sApa sAme hoya eTalo ja ene bhaya thAya. bIjI vAta javA do ne, A AtmA marato nathI e vAta nakkI che. pote atyAre hayAta che. A jIvanamAM pote atyAre hayAta che e zuM batAve che ? ke pote kadI maryo nathI. maryo hoya to nAza thaI gayo hoya. chatAM mRtyuno bhaya kevo che ? mumukSu :- trIsa varSathI gokhIe chIe. pUjya bhAIzrI :- chatAM tapAse ke mRtyuno bhaya kevo che ? ke sAkSAta pote marI jAya che evo ja ene bhaya lAge che ke huM marI jaIza, kharekhara huM marI jaIza, mAro nAza thaI jaze. nAza thato nathI. jene evuM bhAna varte che ke huM zAzvata chuM e to jJAnI che. e ema kahe che ke A tAro bhrama che, tAruM A khoTuM che. paNa jene e pariNAma thAya che ane satya jene anubhavagocara thatuM nathI ene to e bhrama che e ja satya che. ene to bhrama che e satya che ane enuM duHkha che e eTaluM ja ene thAya che. duHkha ochuM nathI thatuM, emAM anaMta duHkha thAya che. mumukSu :- ramata badhI bhAna upara ja che. kayAreya marato to che nahi, maravAno Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-362 bhaya lAge che. pUjya bhAIzrI :- bhAna u52 che. vastusthiti, satyasvarUpa enuM bhAna karavAvavA mATe satsaMga che, satuzAstra che e badhuM ene mATe che. ane bhrama pAcho bahu dRDha che. bhramane kADhavo musIbata paDe eTalo badho dRDha che. eTalA mATe eno parizrama karavAno che, prayatna karavAno che. 423 eTale (kahe che), jene kharuM AtmabhAna thAya che tene, huM anya bhAvano akartA chuM evo bodha utpanna thaI..' evuM anubhavajJAna utpanna thaI temAM ahaMpratyayIbuddhi...' te anya bhAvamAM huM karuM chuM athavA bhogavuM chuM athavA temAM huM vyApuM chuM. evo je anubhava. buddhi eTale anubhava te vilaya pAme che.' evo anubhava ene thato nathI ke A rAga meM karyo evo anubhava nathI thato. rAga thato jaNAya che paNa kartA, kArayitA ane anumaMtA traNemAMthI ekeya thato nathI. evo anubhava varte che. kahevAmAtra nathI, bolavAmAtra nathI, are..! evo vikalpa karavAmAtra e vAta nathI, paNa evo anubhava varte che. ene jJAnInI dazA kahevAmAM AvI che. mumukSu :- ahaMpratyayIbuddhi. zabdaracanA paNa kevI che. pUjya bhAIzrI :- ahaM pratyayI buddhi. ahaM thAya evI buddhi. ahaMpaNuM prerAya evI buddhi. evI buddhi ja ene thatI nathI, e vilaya pAmI gaI che, nAza pAmI gaI che. e to ekadama prakAzamAM AvI gayA che. jJAnano, samyakttAnano evo prakAza che ke pote potAmAM che, pote potAmAM pUrNa sukha Adi sarva guNothI saMpanna che, jemAM koInI jarUra nathI, apekSA nathI. ane bahA2mAM potAthI bahAra jeTaluM kAMI che emAM potAne kAMI lAgatuMvaLagatuM nathI, jarApaNa lAgatuMvaLagatuM nathI. basa ! pachI vikalpa zo ? bhaya zo ? kheda zo ? zaMkA zI ? koI vAta zI bIjI ? pachI ane koI vAta nathI. evuM je AtmabhAna te vAraMvAra.. eTale satatapaNe ujjavaLapaNe vartyA kare che...' A potAnI have vAta kare che. AvuM je AtmabhAna te amane sArI varte che. ujjavaLapaNe varte che eTale sArI rIte varte che, spaSTapaNe varte che. eTale mRtyu Adino bhaya amane nathI. ema kahe che. nityapaNuM prApta karI lIdhuM che. anitya evA manuSyaAyunA kALamAM nityapaNuM ame prApta karI lIdhuM che. evuM je AtmabhAna te Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 rAjahRdaya bhAga-5 vAraMvAra ujajavaLapaNe vatya kare che. tathApi jema icchIe tema to nahIM." eTale pUrNatA je prApta karavI che eTalI sthiti nathI. "atra samAdhi che. chatAM abhiprAyathI juo to barAbara samAdhi varte che. mumukSu - be-traNa lITImAM ghaNuM AvI gayuM. pUjya bhAIzrI - "samayasAra' no kartA-karma adhikAra nAkhI dIdho che. anyabhAvano huM akartA chuM. eTale rAgAdi bhAva to thAya che paNa judAM paDI gayA. che. potAnI vyAptino anubhava thato nathI. svarUpamAM potAnI vyAptino anubhava varte che ane anya bhAvamAM vyAptino anubhava thato nathI. e eka vAstavikatA che. ene AtmajJAna kahyuM che, ene AtmabhAna kahyuM che. e 362 patra pUro thayo. patraka - 363 muMbaI, vaizAkha suda 5, ravi, 1948 hAla to anukrame upAdhiyoga vizeSa vatya kare che. vadhAre zuM lakhavuM ? vyavahAranA prasaMgamAM dhIraja rAkhavI yogya ja che. e vAta visarjana nahIM thatI hoya, ema dhAraNA rahyA kare che. anaMtakALa vyavahAra karavAmAM vyatIta karyo che, to tenI jaMjALamAM te paramArtha visarjana na karAya ema ja vartavuM, evo ne nizcaya che, tene ke tema hoya che, ema ame jANIe chIe. vanane viSe udAsInapaNe sthita evA je yogIo - tIrthakarAdika che - tenuM Atmatva sAMbhare che. MALIS Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-363 425 363. zrI sobhAgyabhAI (uparano patra che). "hAla to anukrame upAdhiyoga vizeSa vatya kare che. eka pachI eka saMyoganI aMdara ghaNI upAdhi karavI paDe evI paristhiti joradAra varte che. "vadhAre zuM lakhavuM ? vyavahAranA prasaMgamAM dhIraja rAkhavI yogya che. e vAta visarjana nahIM thatI hoya, ema dhAraNA rahyA kare che. eTale bhale upAdhi ghaNI che topaNa sarva prasaMgamAM dhIraja rAkhavI yogya che. e vAtanuM vismaraNa thatuM nathI. evuM barAbara pariNAma, dhAraNA eTale evuM dhAraNa karIe chIe. dhAraNA eTale dhAraNa karavuM ene dhAraNA kahe che. evuM ame dhAraNa karyuM che ke amArI dhIraja khoIne ame koI kAma karyA nathI. prazna :- dhIraja rAkhavI eTale ? samAdhAna - dhIraja rAkhavI eTale utAvaLe adhIrajathI ghaNI tIvratA pakaDIne koI kAmamAM jAtA nathI. UlajhIne paDatA nathI. anaMtakALa vyavahAra karavAmAM vyatIta karyo che, to tenI jALamAM paramArtha visarjana karAya ema ja vartavuM. evo jene nizcaya che, tene tema hoya che, ema ame jANIe chIe.... juo have e sAkSAta pariNamana che. paNa "sobhAgabhAIne patra lakhe che eTale eka pUrva bhUmikAno ahIMyAM nirdeza kare che ke jIvane evo eka daDha nizcaya hovo joIe ke Avo vyavahAra karatA to anaMta kALa gayo. je te prasaMga paDe che e prasaMgamAM to anaMta kALa vyatIta karyo che. to tenI jALamAM." juo ! jaMjALa" zabda vAparyo. e lapa che eka jAtanI. jALa eTale e lapa che. e arucino. viSaya che ene jaMjALa kahe che. to tenI jaMjALamAM paramArtha visarjana na karAya ema ja vartavuM.... ane ema vartavA mATe eno daDha nizcaya hovo joIe ane e daDha. nizcaya tyAre thAya che ke enI kimata cAlI jAya che tyAre. jIvane jyAM sudhI saMyogonI anukULatAnI kimata hoya tyAM sudhI pratikULatAnI ciMtAne e choDI zake nahi. e to eka sikkAnI be bAju ja che. eTale enI kimata khove to ja e badhA jaMjALI prasaMgonI aMdara pote potAnA paramArtha tattvanuM vismaraNa na kare athavA e bAjunI prayatna dazAnuM visarjana na kare. nahitara visarjana thaI jAya. bhUlI jAya. je kahe che ne mANasa ke A badhI vAta sArI che ne samajAya che paNa bhUlI javAya che. jevA kAmakAjamAM lAgI jaIe chIe, vyavahAramAM lAgI jaIe chIe ke badhuM bhUlI jaIe Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 cajahRdaya bhAga-5 chIe. enuM kAraNa zuM che ? ke dRDha nizcaya nathI. mumukSunI bhUmikAmAM je nizcaya hovo joIe e nizcaya nathI eTale nirNaya vagara ane nizcaya vagara addharoaddhara sAmAnya racithI thoDuM game che, goThe che eTale pote thoDo paricaya rAkhe che paNa vyavahArika kAmanI jaMjALamAM e badhuM visarjana karI jAya che. eTale jene evo nizcaya che tene tema hoya che. ema ame jANIe chIe. tene tema hoya che eTale ke tene paramArthanuM visarjana nathI thatuM ema ame jANIe chIe. A amAro anubhava kahe che ke jene Avo nizcaya thaI gayo, jo tame paNa nizcaya karo to paramArthanuM visarjana nahi thAya. ane nahitara paramArthanuM visarjana thaI jaze. vanane viSe udAsInapaNe sthita evA je yogIo - tIrthaMkarAdika - tenuM Atmatva sAMbhare che. A je upAdhi vizeSa vatya kare che e patranI chellI lITI A che. patranI uparanI lITI e che ke anukrame upAdhiyoga eka pachI eka ghaNo varte che. to bIjI bAju aMdaramAM, vanamAM je yogIo udAsInapaNe varyA che, sarvasaMgaparityAga karIne tIrthaMkarAdika vatya che emanuM je AtmAmAM AtmApaNuM hatuM, jene zAstramAM pracura svasaMvedana karyuM che. amane to atyAre e sAMbhare che. A bAju upAdhi vadhI che to A bAju e smaraNamAM Ave che. eTale ke pote e dazAnI bhAvanAmAM khUba varte che. jema jema A bAju upAdhi vadhe che tema tema e munidazAnI bhAvanAmAM vizeSa vizeSa varte che. e sahaja emanI dazA che e A jagyAe spaSTa thAya che. ahIM sudhI rAkhIe. Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka - 364 muMbaI, vaizAkha suda 9, guru, 1948 hRdayarUpa zrI subhAgya, atra samAdhi che. bAhyopAdhi che. kaI hAla jJAnavAta lakhavAno vyavasAya ocho rAkhyo che, tene prakAzita karazo. { tA. 12-12-1989 pravacana na. 103 patrAMka - 364 thI 367 bud "hRdayarUpa zrI subhAgya, atra samAdhi che. bAhyopAdhi che. lagabhaga badhA patromAM je vAta pariNamanamAM cAlI rahI che e vyakta karI che. kiMI hAla jJAnavAta lakhavAno vyavasAya ocho rAkhyo che, tene prakAzita karazo. mumukSu :- atra samAdhi che, bAhyopAdhi che, sAmesAmuM che. pUjya bhAIzrI :- sAmesAmuM che. aMdaramAM samAdhi varte che. bahAramAM upAdhino prasaMga ghaNo che. tame kAMI jJAnavArtA hamaNAM ochI lakho cho to lakhazo ema karIne e viSaya upara AmaMtraNa ApyuM che. mumukSu :- bAhya upAdhi hovA chatAM puruSArtha aTakato nathI. pUjya bhAIzrI - nahi. puruSArtha vizeSa jora kare che. kharekhara to. e Avaze, puruSArtha ghaNo vizeSa, joradAra che. AgaLa to eka patramAM e vAta emaNe lakhI Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 cajahRdaya bhAga-5 nAkhI che. 339 mAM lakhyuM che ne citta jarAya praveza karatuM nathI. amane to mAtra apUrva evA sajJAnane viSe ja ruci rahe che, bIjuM kAMI karavAmAM AvatuM nathI. 334mAM e vizeSapaNe che. "ghaNA ghaNA jJAnI puruSo thaI gayA che, temAM amArI jevo upAdhi prasaMgo ane cittasthiti udAsIna, ati udAsIna tevA ghaNuM karIne pramANamAM thoDA thayA che. jJAnI ghaNA thayA che to paNa amArI paristhitimAM hoya evA thoDA thayA che. tIvra puruSArthI dharmAtmAo paNa ochI saMkhyAmAM hoya che. mumukSu :- upAdhi samAdhinuM AvyA ja kare che.. - pUjya bhAIzrI :- hA, lagabhaga badhA patramAM che. upAdhi che ane samAdhi che bane vAta che. 36 1mAM che, 36 2 che, 363mAM che. badhAmAM e vAta che. 364mAM to "sobhAgabhAIne khAlI koI jJAnavArtA lakhavA mATe sUcanA karI che. TUMko patra che. patraka 365 muMbaI, vaizAkha suda 11, zani 1948 Aje patuM pahoMcyuM che. vyavasAya vizeSa rahe che. prANavinimaya' nAmanuM megerijhamanuM pustaka vAMcavAmAM AgaLa AvI gayuM che; emAM jaNAvelI vAta kaMI moTI AzcaryakAraka nathI; tathApi emAM keTalIka vAta anubhava karatA anumAnathI lakhI che. temAM . keTalIka asaMbhavitatA che. jene Atmatva pratye dhyeyatA nathI, ene e vAta upayogI che; amane to te pratye kaMI lakSa ApI samajAvavAnI icchA thatI nathI, arthAt citta evA viSayane icchatuM nathI. atra samAdhi che. bAhya pratibaddhatA varte che. sasvarUpapUrvaka namaskAra. Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-365 429 36 5. zrI sobhAgabhAI'. "Aje patuM pahoMcyuM che. vyavasAya vizeSa rahe che.' dhaMdhAnuM kAmakAja pravRtti vadhAre rahe che. prANavinimaya' nAmanuM memerijhamanuM pustaka vAMcavAmAM AgaLa AvI gayuM che. koI mesumerijhamanuM pustaka che. AgaLa vAMcI gayA che. emAM jaNAvelI vAta kaMI moTI AzcaryakAraka nathI;" sAmAnya rIte mAnasika paristhiti uparanA AvA pustako hoya che, sAhitya hoya che ane lokone emAM Azcarya lAge che paNa emAM koI moTI AzcaryakAraka vAta nathI. tathApi emAM keTalIka vAta anubhava karatAM anumAnathI lakhI che. temAM keTalIka asaMbhavitatA che. evuM na bane evuM paNa che. aMdara keTalIka vAta evI che. eTale e sAhitya vAMcIne enuM pote TuMkAmAM mApa kADhI lIdhuM che. potAnA vizeSa jJAnathI enuM mApa kADhI lIdhuM che. have e pratye kevo abhiprAya che e spaSTa kare che. jene Atmatva pratye dhyeyatA nathI, ene e vAta upayogI che. AtmAnuM jene dhyeya nathI ane loko pratyenuM kAMI prayojana che, mAnanuM ke artha-paisAnuM, ene e vAta upayogI che. paNa jene ApaNA jevAne ke jene AtmApaNuM AtmAmAM karavuM che ene e vAta upayogI nathI. ApaNA kAmanI A vAta nathI. bhale game te vAta hoya eno saravALo traNa lITImAM, aDhI lITImAM ApI dIdho. paNa ApaNA mATenI A koI upayogI vAta nathI. upekSA karavA jevI vAta che. - "amane to te pratye lakSa ApI samajAvavAnI icchA thatI nathI...' e viSayamAM koI vizeSa tamane lakhavAnI icchA paNa thatI nathI. "arthAt citta evA viSayane icchatuM nathI. kemake amane enI jarApaNa icchA nathI. eTale bhale e saMbaMdhImAM upayoga kAma karato hoya topaNa kAMI amAre lakhavAnI icchA nathI. kemake e kAmanI cIja nathI, nakAmI cIja che. lokone bhale ghaNo mahimA lAge, amArI dRSTie e nakAmI cIja che. atra samAdhi che. bAhya pratibaddhatA varte che. aMdaramAM samAdhi che. bahAramAM aneka prakAranA baMdhanane laIne pratibaddhatA eTale bAhya kAryonA baMdhanane laIne pratibaddhapaNuM varte che. eTale e baMdhana anusAra pravRtti varte che. e baMdhanathI varte che, parANe karavuM paDe che, baMdhAIne karavuM paDe che. e vAta lagabhaga dareka patramAM pote lakhe che. pachI 36 patra thoDo vistArathI che. Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 cajahRya bhAga-5 patrAMka - 366 muMbaI, vaizAkha suda 12, ravi, 1948 hRdayarUpa zrI subhAgya, manamAM vAraMvAra vicArathI nizcaya thaI rahyo che ke koI paNa prakAre upayoga pharI anya bhAvamAM potApaNuM thatuM nathI, ane akhaMDa AtmadhyAna rahyA kare che, evI je dazA tene viSe vikaTa upAdhijogano cheudaya e AzcaryakAraka che; hAlamAM to thoDI kSaNanI nivRtti mAMDa rahe che; ane pravRtti karI zake evI yogyatAvALuM to citta nathI, ane che. hAla tevI pravRtti karavI e kartavya che, to udAsapaNe tema karIe. me chIe; mana kyAMya bAjhatuM nathI, ane kaMI gamatuM nathI, tathApi hAla hariicchA AdhIna che. nirupama evuM je AtmadhyAna, tIrthakarAdike karyuM che, te parama e AzcaryakAraka che. te kALa paNa AzcaryakAraka hato. vadhAre zuM kahevuM ? vananI mArI koyalanI kahevata pramANe A kALamAM, ane A pravRttimAM ame chIe. hRdayarUpa zrI subhAgya, manamAM vAraMvAra vicArathI nizcaya thaI rahyo che ke koI paNa prakAre upayoga pharI anya bhAvamAM potApaNuM thatuM nathI, ane akhaMDa AtmadhyAna rahyA kare che..." A aMdaranI dazA ahIMyAM vadhAre spaSTa kare che. eTale je dazA cAlu che enA upara e vicAra cAle che. vicAra cAle che nahi paNa spaSTapaNe eno nizcaya che e dazA vizeno ke koI paNa prakAre upayoga pharI..." eTale palaTIne "anya bhAvamAM potApaNuM thatuM nathI.... kyAre paNa koIpaNa prakAranA vibhAvabhAvamAM e ame karIe Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka--366 431 chIe, evA ame chIe, e amArA piraNAma che, evuM potApaNuM thatuM nathI, ane akhaMDa AtmadhyAna rahyA kare che...' pariNatinI apekSAe che. zuddhopayoga hoya to to aMtarmuhUrtamAM kevaLajJAna thAya, paNa e to sarvasaMgaparityAga vinA to gRhasthamAM e dazA thatI nathI. eTale akhaMDa AtmadhyAna rahyA kare che,...' dharmadhyAna che e akhaMDapaNe cAlu rahe che. evI je dazA tene viSe vikaTa upAdhijogano udaya e AzcaryakAraka che;...' AvI aMdaranI ekadhArI akhaMDa AtmadhyAnanI je dazA che, tema chatAM bahAramAM upAdhiyoga ghaNo che. vicitra paristhiti che. sAmAnya rIte to dharmAtmAne nivRtti ja hoya ane lagabhaga nivRtti maLe e prakAranA saheje puNya athavA saMyogo UbhA thaI jAya che. AvuM koI koI pUrvanA vicitra karmanA udayathI koI koI jJAnIone saMyogamAM paNa AvI paristhiti hoya che. te AzcaryakAraka che. upAdhijogano udaya e AzcaryakAraka che; hAlamAM to thoDI kSaNanI nivRtti mAMDa rahe che;...' eTalI pravRtti vadhI che ke thoDIka ja bhAgye ja nivRtti (rahe che). thoDIka kSaNa lIdhuM che. thoDIka kSaNanI nivRtti mAMDa rahe che, bhAgye ja rahe che. ane pravRtti karI zake evI yogyatAvALuM to citta nathI....' jema koI mAMdA azakta mANasa pAse majUrI karAve to ene kaSTa ghaNuM paDe, mAMDa mAMDa kare. evuM emanuM citta pravRtti karavA mATe azakta thaI gayuM che ane pravRtti ghaNI AvI paDI che. ema kahe che. thoDI kSaNanI nivRtti mAMDa rahe che ane pravRtti karI zake evI yogyatAvALuM to citta nathI, ane hAla tevI pravRtti karavI e kartavya che,...' karavI paDe ema che. nahitara bIjI paristhiti moTI gaDabaDavALI UbhI thatI hoya to e karavI paDe che ema mAnIne, A karavI paDaze ema mAnIne karI laIe chIe ke karyA vagara AmAM chUTako nathI. eTale kartavya che, to udAsapaNe tema karIe chIe...' parANe parANe te karIe chIe. "mana kyAMya bAjhatuM nathI...' mana kyAMya lAgatuM nathI. eTale je pravRtti karIe chIe emAM mana lAgatuM nathI. mana to enAthI ekadama udAsa varte che athavA jarApaNa rasa paDato nathI. ane kaMI gamatuM nathI...'. kyAMya mana bAjhatuM nathI. kyAMya gamatuM Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 rAjahRdaya bhAga-5 paNa nathI. tathApi hAla hariicchA AdhIna che.' evA badhA vicitra saMyogo UbhA thayA che ke parANe parANe joDAIe chIe. e kudaratI paristhitimAM vartIe chIe. hariicchA eTale ahIMyAM kudaratane AdhIna. evI rIte che. mumukSu :- chellA thoDAka patromAM hari... pUjya bhAIzrI - hA, baMdha kareluM, pAchuM ahIMthI zarU karyuM che thoDuM, koI vAta AvI che. A pUrNakAmapaNuM che tyAM sarvajJatA che. emanA uparanA patrathI patrAMka359) zarU karyuM che. koIpaNa prakAre prathama to jIvanuM potApaNuM vaLavA yogya che. dehAbhimAna galita thayuM che jenuM. tene sarva sukharUpa che, jene bheda nathI tene kheda saMbhavato nathI, hariicchA pratye vizvAsa dRDha rAkhI varto cho, e paNa sApekSa sukharUpa che' e sobhAgabhAIe pote lakhyuM che ke emaNe thoDuM samAdhAna karyuM che paNa emAM hariicchAne vacce rAkhI che. eTale pAchI e vAta upara emaNe zarUAta karI ke hari to evA hovA joIe ke jene koI icchA ja na hoya. pUrNakAmatAvALA hari. eka bAju hariicchA kahevI ane bIjI bAju harine IcchA vagaranA svIkAravA joIe. e vAta emaNe pAchI carcAmAM laI lIdhI che. ADakatarI rIte e vAta lIdhI che. eTale ahIMyAM paNa e vAta thoDI nAkhI che. nirUpama evuM je AtmadhyAna, tIrthakarAdike karyuM che, te parama AzcaryakAraka che.. je AtmadhyAna tIrthaMkarAdike karyuM. zreNI mAMDI, kevaLajJAna lIdhuM evuM ja dhyAna che e AzcaryakAraka che. emano upayoga ja bahAra na nIkaLyo. "vacanAmRtamAM eka vAta lIdhI che ke dhanya te ghaDI che ke jyAre upayoga aMdara gayA pachI bahAra Avaze ja nahi haMmezane mATe, e dhanya paLa che. e dhanya samaya che ke upayoga bahAra ja nahIM Ave. te parama AzcaryakAraka che. kemake e vakhatano puruSArtha, e vakhatanuM svasaMvedana ane e vakhatanuM AtmasvabhAvamAM upayoganuM coMTI javuM, upayoganuM UMDA UtarI javuM ane UMDe UMDe eTalo upayoga cAlyo jAya ke pachI bahAra nIkaLavAno koI prasaMga raheto nathI. e dazA parama AzcaryakAraka che. te kALa paNa AzcaryakAraka hato. tIrthakaro vicaratA hatA e kALa paNa evo koI viziSTa prakArano hato, jemAM aMtara-bAhya dharmanI prabhAvanA vizeSa (thAya evA aneka jIvo hatA. evo AzcaryakAraka (kALa) Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-366 433 hato. eTale ke e vakhate dhArmika vAtAvaraNa, tIrthaMkarAdikanA jamAnAmAM e samayamAM, dhArmika vAtAvaraNa ghaNuM jAmeluM ane utsAhita hatuM. vadhAre zuM kahevuM ? atyAre to dukALa jove che. dharmanuM dAritrya jue che. tyAre ema kahe che, tIrthakarAdika vakhate to je dharmanI samRddhi hoya che e samRddhi atyAre jovAmAM AvatI nathI. atyAre dharmadAridratA jovAmAM Ave che. "vadhAre zuM kahevuM ? vananI mArI koyalanI kahevata pramANe A kALamAM, ane A pravRttimAM ame chIe." koyala to vanamAM ja rahe. have tyAM ene koI mArIne hAMkI kADhe ke ahIMyAM vanamAM tAre nathI rahevAnuM, tuM zaheramAM jA. to e to vananuM prANI che. vanamAM raheluM vananuM prANI che, ene mArIne koIe zaheramAM vastImAM mokalI dIdhI ane kyAMka kokanA khoraDA upara jema kAgaDA bese ema koyala bese. e koyala evI rIte zaheramAM jovA nathI maLatI. vanarAjImAM ja koyala rahe che ane e ja enuM nivAsasthAna che. ema amAro udaya to evA tIrthaMkarAdika pravartatA hoya, dharmanI ghaNI samRddhi hoya amAro nivAsa to evI jagyAe hovo ghaTe, enA badale kyAM AvI paDyA ? 'gurudeva' kahetA ne ? "gurudeva bIjo zabda kahetA. "zuM kahIe vakhAnA mAryA ahIMyAM AvyA chIe." kAThiyAvADI zabda che. vakhA eTale zuM ? vakhata. evo koI nabaLo samaya AvI gayo che ke ame ahIMyAM AvI gayA chIe. koI mANasa ema kahe ne ? koI zrImaMta mANasa hoya. koI sAmAnya majUrInuM kAma karI leto hoya. kema bhAI ! tame AvuM kAma karo cho ? koI oLakhIto maLI jAya. bhAI ! tame to moTA zrImaMta, tamArI samRddhi badhI joyelI. tame A badhuM kyAM kAma karo cho ? (to kahe, bhAI ! e to vakhAnA mAya badhuM karavuM paDe. | mumukSu :- ame ahIM kyAM AvI caDyA ? bahenazrI' mAM Ave che. pUjya bhAIzrI :- hA. A amAro deza nathI. kharI vAta che. pAchA e to dharmasamRddha kSetramAMthI AvelA che, badhuM yAda che. mahAvidehamAM sImaMdhara bhagavAna birAje che tyAM to dharmanI jAhojalAlI, dharmavRddhi, vAtAvaraNa ja tyAM badhuM ekasarakhuM. anyamata che nahi koI. jAheramAM to koI prasiddhamAM anyamata cAlato nathI. ekalo jaina dharma ja cAle che. jainadharma evuM nAma paNa pADavAnI tyAM jarUra nathI. kemake bIjo dharma ja nathI. Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujahRdaya bhAga-5 e evuM ja che ke jeNe kAMIpaNa vaibhava na joyo hoya ene vaibhava dekhADo to ene enI kimata ene samajAya nahi, dIpacaMdajI'e 'anubhava prakAza'mAM dRSTAMta lIdhuM che. eka bhIla jevo mANasa hato. ene eka nIlamaNi jaDI gayo. ene ema ke koI patho sAro che, dekhAva sAro che patharAno, laIne keDe bAMdhyo. taLAvamAM pANImAM nhAvA paDyo to AkhuM taLAvanuM pANI lIlA raMganuM dekhAya. prakAza... prakAza... lIlo prakAza patharAI gayo hoya pANImAM evo nIlamaNino prakAza pANInI aMdara thavA mAMDyo. koI jhaverI hato ene khyAla AvI gayo ke enA zarIra upara kapaDA pUrA nathI. A mANasanI pAse nIlamaNi kyAMthI AvI gayo ? eTale (ene kahyuM), huM tane le ATaluM ApuM. ema karIne enI pAsethI laI le che. eTale jene kimata che e kharIdI le che. pelAne to khabara nathI ke kyAre e patharAno ghA karaze. koI pakSIne uDADavA e to ghA kare ke A kAMkaro mAro. evuM thAya. evI paristhiti vartamAnamAM A kALamAM dharmAtmAonI che ke jenI aMdara dharmadAridratAne laIne, dharma ane dharmAtmAnuM mUlyAMkana jIvone hotuM nathI. ane 'zrImadbhu' jema jhaverI bajAramAM beThA beThA majUrI kare che evI paristhitimAM samaya nIkaLI jAya che. 366 (patra pUro) thayo. bahu lAkSaNika rIte paristhitinuM varNana karyuM che. 434 patrAMka 367 muMbaI, vaizAkha vada 1, guru, 1948 * ApanuM patra prApta thayuM. upAdhiprasaMga to rahe che, tathApi AtmasamAdhi rahe che. hAla kaMI jJAnaprasaMga lakhavAnuM karazo. namaskAra pahoMce. Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-36368 435 367. zrI sobhAgabhAI. "ApanuM patra prApta thayuM. upAdhiprasaMga to rahe che, tathApi AtmasamAdhi rahe che. hAla kAMI jJAnaprasaMga lakhavAnuM karazo. ApanuM patra prApta thayuM che. upAdhiprasaMga to rahe che, tathApi AtmasamAdhi rahe che. upAdhiprasaMga rahe che eTale pariNatinuM ThekANuM nathI ema nathI. chatAM paNa AtmasamAdhi rahe che. pharIne paNa lakhe che ke kAMIka "jJAnaprasaMga lakhavAnuM karazo." e vaizAkha suda nomanA patramAM, 364mAM jJAnavArtA lakhavAno vyavasAya ocho rAkhyo che. vaizAkha suda nome kahyuM che, e vaizAkha vada ekamamAM pharIne e viSayamAM Takora karI che. pachIno patra paNa "sobhAgabhAIno che. patraka - 368 muMbaI, vaizAkha vada 6, bhoma, 1948 hRdayarUpa zrI subhAgya, patra prApta thayuM hatuM. atra samAdhi che. saTTAne viSe jIva rahe che, e khedanI vAta che; paNa te to jIvane te potAthI vicAra karyA vinA na samajAya evuM che. jJAnIne viSe jo koI paNa prakAre dhanAdinI vAMchA rAkhavAmAM Ave che, to jIvane darzanAvaraNIya karmano pratibaMdha vizeSa utpanna thAya che. te ghaNuM karIne jJAnI tevo pratibaMdha koIne potA thakI utpanna na thAya che ema varte che. jJAnI potAnuM upajIvana, AjIvikA paNa pUrvakamAMnusAra kare che; che. jJAnane viSe pratibaddhatA thAya ema karI AjIvikA karatA nathI, athavA na karAvavAno prasaMga icchatA nathI, ema jANIe chIe. te zAnI pratye jene kevaLa niHspRha bhakti che, potAnI icchA te thakI pUrNa thatI na dekhIne paNa jene doSa Avato nathI. evA je jIva. Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 rAjaya bhAga-5 ja che. tene jJAnIne Azraye dhIrajathI vartatAM Apattino nAza hoya A che; athavA ghaNuM maMdapaNuM thaI jAya che, ema jANIe chIe; tathApi, tevI dhIraja rahevI A kALane viSe bahu vikaTa che, ane tethI upara ke jaNAvyuM che, evuM pariNAma ghaNI vAra AvatuM aTakI jAya che. amane to evI jaMjALa viSe udAsInapaNuM varte che. A to smaraNamAM AvavAthI lakhyuM che. amAre viSe vartato parama vairAgya vyavahArane viSe kyAreya mana te maLavA deto nathI, ane vyavahArano pratibaMdha to Akho divasa rAkhavo paDe che. hAla to ema udaya sthitimAM varte che. tethI saMbhava thAya che ke te paNa sukhano hetu che. ame to pAMca mAsa thayAM jagata, Izvara ane anyabhAva e sarvane viSe udAsInapaNe vartIe chIe, tathApi te vArtA tamane gAMbhIryapaNe na rahI jaNAvI nathI. tame je prakAre IzvarAdi viSe zraddhAzIla cho tema vartavuM tamane kalyANarUpa che, amane to koI jAtano bhedabhAva nahIM ? utpana thato hovAthI sarva jaMjALarUpa varte che, eTale IzvarAdi sametamAM che udAsapaNuM varte che. AvuM je amAruM lakhavuM te vAMcI koI prakAre saMdehane viSe paDavAne yogya tema nathI. hAla to ame atrapaNe vartIe chIe. eTale koI prakAranI te jJAnavAta paNa jaNAvI zakAtI nathI; paNa mokSa to kevaLa amane nikaTapaNe varte che, e to niHzaMka vArtA che. amAruM je citta te AtmA sivAya anya sthaLe pratibaddhatA pAmatuM nathI, kSaNa paNa anyabhAvane viSe sthira thatuM nathI; svarUpane viSe sthira rahe che. evuM je amAruM AzcaryakAraka svarUpa te hAla to kyAMya kahyuM tuM nathI. ghaNA mAsa ka vItyAthI tamane lakhI saMtoSa mAnIe chIe. * namaskAra vAMcazo. bheda rahita evA ame chIe. 1. maNibhAI saubhAgyabhAI viSe. Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-368 437 368. hRdayarUpa zrI subhAgya, patra prApta thayuM hatuM. atra samAdhi che. saTTane viSe jIva rahe che, e khedanI vAta che..." "sobhAgabhAInA putra je "maNibhAI che ene uddezIne lakhyuM che. nAma nathI lakhyuM paNa "aMbAlAlabhAI A badhAmAM saMkalanamAM hatA eTale emane thoDo khyAla hato. phuTanoTamAM cokhavaTa karI che. nahitara AvA patro uparathI koI bIjuM anumAna paNa karI le ke "sobhAgabhAI' paNa e rIte saTTo karatA haze. e khedanI vAta che, eTale "maNibhAI' kare che e paNa khedanI vAta che. nAnapaNa te to jIvane potAthI vicAra karyA vinA na samajAya evuM che." e saMbaMdhIno pariNAmano vicAra kare ke pariNAmamAM keTaluM nukasAna che. pariNAma keTalA caMcaLa thAya, pariNAma keTalA tIvra rasavALA thAya ane keTalI gati pakaDe. viruddha dizAmAM keTalI jorathI gati pakaDe, UMdho puruSArtha keTalo vadhI jAya ? e to jIva vicAra karyA vinA ene na samajAya evI vAta che. kemake sAme vagara parizramano lAbha dekhAya che. saTTanA vepAramAM parizrama ocho ane lAbha moTo evI eka lAlaca hoya che. eTale e lAlacathI jIvane e prakAranI saheje vRtti thaI Ave che ane AvI vRtti abudha mANasomAM paNa hoya che. gAmaDAnA kheDUta loko jugAra rame che ne, eka jAtano jugAra che. mANasa judI judI rIte jugAra ramatA hoya che. e eka vRtti hoya che. mumukSu :- saTTAmAM AraMbha parigraha to bahu ocho che. pUjya bhAIzrI :- AraMbha parigraha ocho che paNa AraMbha parigrahamAM baMdhana thAya ethI vadhAre baMdhana saTTAmAM thAya che. pariNAmanI tIvratA che. tAMduLiyA macchane kyAM moTuM evaDuM che ke hiMsA kare. mAchalA to pelo magaramaccha khAya che. paNa enI pAMpaNa upara beTho beTho kahe che AvaDo moTo che paNa murakha paNa moTo ja che. zarIra paNa moTuM che ane murakho paNa moTo che ke moDhAmAM AvelA mAchalA javA de che. pelAne zuM che, evI Teva hoya ke moDhuM phADIne paDyo rahe to kalAko sudhI moTuM phADIne paDyo rahe. to keTalAya mAchalA Ave ne keTalAya mAchalA cAlyA jAya, moDhuM baMdha na kare. moDhuM baMdha kare to badhA enA khorAka thaI jAya. pelo amasto amasto karma bAMdhe che. kevaLa AraMbha parigrahathI baMdhana che evuM nathI. mukhya to pariNAmathI baMdhana che. pravRtti to enI nimitta che. paNa nimitta na hoya topaNa pariNAma thAya che. have keTaluMka mArgadarzana sarasa lIdhuM che. jJAnIne viSe jo koI paNa prakAre dhanAdinI Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 cajahRdaya bhAga-5 vAMchA rAkhavAmAM Ave che, to jIvane darzAvaraNIya karmano pratibaMdha vizeSa utpanna thAya che. ahIMyAM darzAvaraNIya eTale darzanamoha levo. "jJAnIne viSe jo koI paNa prakAre dhanAdinI vAMchA rAkhavAmAM Ave che....eTale A je loko kAMI camatkArathI, kAMI riddhi-siddhithI kAMI amane bhAva batAvI de, kAMI amane AzIrvAda ApI de, kAMI amArA copaDAmAM oma karI de to thAya, amArA ghare pagalA kare to paisA maLe, amArA upara hAtha mUke to amane lAbha thaI jAya, amane kAMI vAMdho na Ave. AvA ja prakAranA je jJAnIne viSe, jJAnInA nimitte je dhanAdinI vAMchA kare che tene vizeSapaNe, tIvrapaNe darzanamohano baMdha thAya che. evA jIvane AtmajJAnathI dUranI dazA thaI Ave che. e tattvanI najIka na AvI zake. prazna - e kevA prakAranuM mithyAtva kahevAya ? samAdhAna - gRhIta mithyAtva kahevAya. anyamatamAM e ja che ne. bhagavAnane, gurune, zAstrane-enA zAstrane mAnIne, pUjIne e loko e ja icche che. eTale to "oDaramalajI e kahyuM, zvetAmbara sthAnakavAsImAMthI adhyAtma cAlyuM gayuM to e anyamata jevuM thaI gayuM che. kemake e loko paNa aneka prakAre je Icche, ema A loko paNa badhuM ema ja icche che. joke atyAre to digambara saMpradAyamAM e ja dazA thaI gaI che. mumukSu :- chatra caDAvavuM... - pUjya bhAIzrI :- e loko paNa chatra caDAvIne Ama karaze. muni mahArAjo pAse dorA, dhAgA ne tAvIja ne badhuM tyAM paNa cAle ja che. e badhuM gRhIta mithyAtvano tIvra darzanamohano prakAra che ane tIvra darzanamoha eTale AtmAthI ghaNuM dUra javuM enuM nAma tIvra darzanamoha che. ghaNuM karIne jJAnI tevo pratibaMdha koIne potA thakI utpanna na thAya ema varte che' eTale gurudeva cokhavaTa karatA ke A lAkaDImAM kAMI jAdu nathI. koI evI rIte amArI mATe vicAra karatuM hoya to evuM kAMI che nahi, e badhuM hambaga chekhoTI aphavA che. AmAM kAMI che nahi, ghaNA corI jAya che. e-jJAnI eTalA mATe spaSTatA karatA ke evo koI sAmA jIvane khoTo pratibaMdha thAya ema na varte. potA thakI ene nukasAna thAya, darzanamohano pratibaMdha utpana na thAya ema varte che. utpanna thAya ema na varte. Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 439 patrAMka-368 - mumukSu :- sAmAne bhramamAM na rAkhe. - pUjya bhAIzrI :- ene bhramamAM na rAkhe ke tuM ahIMyAM AvIza eTale tane be paisA maLI jaze. tuM ahIMyAM Avato jA, sukhI thaI jaIza. evuM na kare. jJAnI potAnuM upajIvana, AjIvikA paNa pUrvakamAMnusAra kare che..." juo jJAnI pote paNa potAnuM upajIvana ane AjIvikA paNa pUrvakarma anusAra kare che. e kAMI IcchatA nathI ke bIjA loko mArI AjIvikA calAve ane huM dharmadhyAna karuM. ema zAnI nathI icchatA. joke dAna devAvALA to jJAnI nahi AtmArthIne paNa dAna de che. AtmArthI che ene AtmArthano samaya vadhAre maLe ane pravRtti ene ochI karavI paDe evI ApaNe ene madada karavI joIe. ema sAdharmI tarIke bIjA vicAre che te yathArtha che. paNa AtmArthI ke jJAnI ema vicAratA nathI ke mane vadhAre nivRtti maLe mATe huM dAna laI lauM ane pachI huM nivRtta thaIne dharmadhyAna karuM ema e vicAratA nathI. banneno nyAya paraspara viruddha che. -nyAyano viSaya thoDo aTapaTo che. jo pote koInA upara upakAra kare to jarAya na gaNe. game teTalo moTo upakAra kare. jarApaNa enI gaNatarI na rAkhe. bilakula nahiM. kAMI meM kahyuM ja nathI, huM kAMI karato nathI, ema ja le. bIjo nAno paNa thoDo paNa upakAra kare to ene ghaNo karIne gaNe bhAI ! tamArI sajjanatA ghaNI che. tame to amArA upara upakAra karelo che, ema kahe. nyAyano viSaya UlaTo-sUlaTo che. evI thoDI vAta che. e sArI spaSTatA A patramAM AvI che. "jJAnI potAnuM upajIvana, AjIvikA paNa pUrvakamAMnusAra kare che; jJAnane viSe pratibaddhatA thAya ema karI AjIvikA karatA nathI, athavA karAvavAno prasaMga icchatA nathI, ema jANIe chIe.' pote to karatA nathI. bIjAne paNa nahi. jJAnane viSe pratibaddhatA thAya eTale AdhArabuddhi khoTI UbhI thAya ema pote kare nahi ane bIjAne karAve nahi. kemake bIjAne phAyado karI devo to enI AdhArabuddhi kema badalAze ? jenA AdhAre sukha mAnyuM che evA je saMyogo, e saMyoganI buddhi che, saMyogamAM sukhanI buddhi che e kema phare ene ? ("jJAnane viSe pratibaddhatA thAya ema karIne AjIvikA karatA nathI; athavA karAvavAno prasaMga icchatA nathI.) ema jANIe chIe. potAne ane "sobhAgabhAIne Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 rAjahRdaya bhAga-5 A prasaMga che to kahe che, ame paNa amArI maryAdAmAM A badhI pravRtti karIe chIe. tamane paNa keTalIka maryAdAmAM rAkhavA icchIe chIe. tamane e rIte ame madada karavA mAgatA nathI ke jethI tamAro je saMyoga uparano AdhArabuddhino bhAva che e vadhAre daDha thaI jAya evuM ame karavA icchatA nathI. emAM to pratibaddhatA Avaze. AtmAne pratibaMdha thaze. jJAnane pratibaMdha kaho, AtmAne pratibaMdha kaho, eka ja vAta che. prazna - AjIvikA to cAritramohamAM jAya emAM darzanamoha vacce kyAMthI Avyo? samAdhAna :- eTale zuM AdhArabuddhithI. jJAnI AjIvikAnI pravRtti pUrvakarma anusAra kare che to e jue che ke pUrvakarma A prakAre nathI. pUrvakarmano udaya to lAvyo lavAto nathI, kADhyo jato nathI, to pUrvakarmanuM jJAna karI le che ke, ApaNA karelA aparAdhane hisAbe A paristhiti che, paNa enI AdhArabuddhithI koI pravRtti karatA nathI ke AjIvikAnA AdhAre huM jIvuM chuM e vAta ene nathI. mumukSu :- tyAM darzanamoha ubho thAya che. pUjya bhAIzrI :- tyAM Ubho thAya che. AtmAnA AdhAre darzanamohanI nivRtti che ane rAga ane rAganA viSayabhUta padArthothI AtmAne darzanamohanI AvRtti che. AvRtti kaho ke AvaraNa kaho. ema AvRtti ane nivRttine AdhArabuddhi sAthe sIdho ja saMbaMdha che. kemake svarUpa nirNayanA kALamAM kevo AtmA nizcita thayo ? ke huM nirAlaMba, nirapekSa padArtha chuM. koInA AdhAranI mane jarUra nathI. mArI anaMta jIvatvazyaktithI huM anAdithI jIvato rahyo chuM, anaMta kALa jIvato rahevAno chuM, koInA AdhAranI mane jarUra nathI. zarIranA AdhAranI jarUra nathI. pachI zarIranA nabhavAnA je sAdhano che-anAja, paisA, pANI vagere eno to prazna ja nathI. zarIra vinA huM jIvuM chuM. mArI jIvatvazaktithI jIvuM chuM ane e jIvatvazaktinA prANa che jJAna ne darzana, e enA prANa che. jJAna ane AnaMda enA prANa che. mumukSu :- nirNaya vakhate je AtmAnuM lakSa baMdhANuM e lakSa chUTatuM nathI. pUjya bhAIzrI :- e lakSa chUTatuM nathI. lakSamAM Avo ja chuM, e lakSa nathI chUTatuM. lakSano viSaya che ke huM Avo ja chuM-e nathI chUTatuM. eTale game te hAlatamAM e hAlakaDolaka thatA nathI. ene AdhAra potAno maLe che. ghaNAne to ekalA saMyogano AdhAra che ane e AdhAra khasI jato dekhAya che. eTale enuM sarvasva jANe khasI Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-368 41 gayuM hoya ema ene lAge che, sarvasva cAlyuM gayuM ema lAge che. jyAre Amane to game te paristhitimAM potAnA AtmAno ja AdhAra che. vAta pUrI thaI gaI. zAnI pratye jene kevaLa nispRha bhakti che, potAnI icchA te thakI pUrNa thatI na dekhIne paNa jene doSa Avato nathI, evA je jIva che, tene jJAnIne Azraye dhIrajathI vartatA Apattino nAza hoya che; athavA ghaNuM maMdapaNuM thaI jAya che, ema jANIe chIe; kemake ene pUrvakarmanA pApa paNa sthiti TuMkAvI nAkhe che, TuMkAI jAya che eTale sAmAnya rIte je dhIrajathI niHspRhapaNe varte che evA mumukSune bahu lAMbo pApano udaya raheto nathI. sAmAnya rIte enI sthiti TuMkAIne e saheje e bhIMsamAMthI nIkaLI jAya che. e to 'gurudeva kahetA ke A cIja evI che ke puyapaNe tyAM baMdhAya ane pApanI sthiti TuMkAI jAya to koI paisAvALA thaI jAya. paNa e dRSTie ane e AdhAre A karavA jevuM nathI. e dRSTikoNa apanAvavA jevo nathI. e to eka samajavAno viSaya che, jANavAno viSaya che. paNa nispRhatA hoya ene hoM ! jene aMdaramAM spRhA che ene to pApanuM baMdhana thAya che, darzanamohanuM baMdhana thAya che. - jJAnI pratye jene kevaLa nispRha bhakti che, potAnI icchA te thakI pUrNa thatI na dekhIne paNa jene doSa Avato nathI, eTale ke potAnI kAMI icchA hoya chatAM e icchAne anusarIne jJAnI pravRtti na karatA hoya, UlaTAno niSedha karatA hoya. game te pravRtti hoya, pUrvakarmanI je paristhiti hoya dhIrajathI, samatAthI ene vedavI ane emAM iSTa-aniSTapaNuM na thAya evo mumukSue prayatna rAkhavo, puruSArtha karavo ke emAM iSTa-aniSTapaNuM jeTaluM bane teTaluM ochuM thAya to ene doSa na Ave. nahitara ene ema thAya ke huM ATalo badhuM dukhI thAuM chuM ane mArI sAmuM jotA nathI ? keTalI mAre pratikULatA che, keTalI mAre Apattio AvI paDI che. koI mArI sAme jotuM nathI. bIjAne doSita gaNe ke AvI rIte koI ahIMyAM dhyAna rAkhatuM nathI. e potAne mATe ema na vicAra karAya. | mumukSu :- jJAnI pAse riddhi-siddhi hoya to ene potAne pUjya bhAIzrI :- to ema thAya ke AmanI pAse to riddhi-siddhi che ne mAruM dukha maTADatA nathI, mArA mATe kAMI emane vikalpa Avato nathI. ene doSa na Avavo Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 rAjahRdaya bhAga-5 joIe. ane jene doSa Avato nathI, evo je mumukSu jIva tene jJAnIne Azraye dhIrajathI vartatA..' jo e jJAnInA Azraye doSa ene na Ave ne zAMti rAkhe to ene Apattino nAza hoya che. athavA enI Apattino je udaya che emAM maMdapaNuM thaI jAya che. evuM saheje saheje bane che ema ame jANIe chIe. saheje pariNAma anusAra sAme paristhiti, pudgalomAM paNa pheraphAra thAya che. tathApi tevI dhIraja rahevI A kALane viSe bahu vikTa che A kALamAM evI je dhIraja rAkhavI e sAmAnya rIte vikaTa che. e paristhiti jue tyAre ene saheje ema thAya ke kAMIka mane anukULatA thAya to sAruM, mArI pratikULatA dUra thAya to sAruM. evuM saheje thaI jAya). kemake mumukSunI sthiti to nabaLI ghaNI che, pariNAmamAM baLa nathI eTale. eTale evI sthiti rahevI vikaTa che. ane tethI. evI sthiti na rahe tethI upara jaNAvyuM che, evuM pariNAma.... eTale ke Apattino nAza thAya ke ApattimAM maMdapaNuM Ave evuM pariNAma AvatuM hoya topaNa ghaNIvAra AvatuM aTakI jAya cheUlaTAnI e Apatti cAlu rahe che. potAne spRhA rahe to e Apatti cAlu rahe che. jo spRhA na rahe to e Apatti cAlI jAya che. kharI davA to A che. enA badale e pote utAvaLo thaIne khoTo IlAja kare che, khoTo mArga apanAvI lya che. ema karIne dhIraja rAkhavAthI phAyado che e vAta kADhI. nyAya e Apyo, paristhiti game te tamArI ho, jeTalI tame dhIraja rAkhazo eTalo ja tamane phAyado che. jarAka AmAM AkaLavikaLa thaI ane khoTe raste saTTo ke A ke te, chokarAvane paNa kyAMya anumodana ApI de (to) e karavA jevuM nathI. ke "amane to evI jaMjALa viSe udAsInapaNuM varte che. AvI vAtomAM to amane ghaNuM udAsInapaNuM varte che. kemake saMyogonI carcA karavI ja bahu gamatI nathI. A to smaraNamAM AvavAthI lakhyuM che.' - "amAre viSe vartato parama vairAgya..." have potAnI dazAnI vAta kare che. amArA AtmAne viSe vartato parama vairAgya vyavahArane viSe kyAreya mane maLavA deto nathI..." juo ! je kAMI pravRtti ane vyavahAra karIe chIe ane amArI sAthe meLa paDe evI koI vAta nathI. manathI kAMI meLa paDato nathI. eTalo vairAgya che ke kyAMya Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-368 43 manameLa paDe evuM dekhAtuM nathI. ane vyavahArano pratibaMdha to Akho divasa rAkhavo paDe che. eTaluM kAmanuM dabANa che ke vyavahArano pratibaMdha Akho divasa rAkhavo paDe che. hAla to ema udaya sthitimAM varte che. hAla to ema udaya sthitimAM varte che. tethI saMbhava thAya che ke te paNa sukhano hetu che. have e kudaratI AvI paDelI vAta che. potAne to spRhA nathI. e sukhano hetu che eTale emAMthI paNa have chUTazuM. emAM paNa adhIraja nathI, chUTI jazuM. kemake amAre to chUTavA sivAya bIjuM koI lakSa che nahi. pravRtti vadhe che e to pUrvakarmane kAraNe vadhe che. samaya devo paDe che emAM manameLa thAto nathI. e paNa sukhano hetu che. ame to pAMca mAsa thayAM. vaizAkha mahino cAle che. eTale A varSanI zarUAtathI samyagdarzanane eka varasa thaI gayuM. pAMca mahinA pahelAM emanI jJAnadazAne eka varasa pUruM thayuM che. - mumukSu - potAnI pravRtti vize lakhe che e potAnA puruSArthanI nabaLAI kahevAya pUjya bhAIzrI :- puruSArthanI nabaLAI gaNAya paNa e mukhya vAta nathI ahIMyAM. e eka jANavAno viSaya che. je kAMI gaNatarI karavA jevo viSaya to e che ke pUrvakarmane laIne pravRtti AvI paDelI hovA chatAM emano puruSArtha eTalo hato ke e TakI gayA. ghaNo puruSArtha hato. e paristhitimAM bIjA na TakI zake emAM e TakI gayA. pachI uparathI laIe to puruSArtha pUrNa nathI tyAM sudhI apUrNa che. paNa gaNavAnI vAta, gaNatarImAM levA jevI nIcethI che ke ATalI badhI pravRttimAM, pUrvakarmanI saMyoganI AvI sAMkaDI sthitimAM phATaphATa vairAgya che ane kyAMya emanuM mana lAgatuM nathI. ghaNo vairAgya che. eTale zuM che ke bhale munidazAmAM puruSArthathI nathI AvyA paNa saMsAra TuMkAvI nAkhyo che. A badhuM gaNita koI jaladI samajamAM na Ave evuM keTaluMka gaNita che. koI jJAnI nivRttimAM hoya to upayoga to dazA anusAra ja aMdara javAno che. pachI zubhanI pravRtti vadhe che, zubha pravRtti vadhI jAya. kemake azubhamAM to jJAnI amastA paNa javA cAhatA nathI. kudaratI puNyano yoga hoya che eTale azubha yoga ocho hoya, zubhayoga vizeSa hoya. zubhayoga vizeSa hoya tyAre aghAtino zubhano baMdha paNa bahu moTo paDe. je sthiti che e to rasa upara che. sthiti ane anubhAga Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444 cajahRdaya bhAga-5 pariNAmanA rasa upara che. jo azubhano tIvra rasa hoya to nAkAdinuM moTuM AyuSya paDe che. jo zubhano tIvra rasa hoya to devalokAdinuM moTuM AyuSya paDe che. rasa tIvra ema aghAtimAM sthiti moTI paDI jAya che. A eka aghAti karmanuM vijJAna che. have ahIMyAM kudaratI evI rIte paDyA che ke jemAM zubha eTaluM badhuM nathI thaI zakatuM. Akho divasa pravRttimAM joDAvuM paDe che. aMdarathI mana lAgatuM nathI. vairAgya che enA hisAbe AtmA tyAMthI pAcho paDe che paNa chatAM pravRttimAM joDAya che. nIrasa pariNAme paNa joDAya che to kharA. bhale 2sarahita-nIrasa pariNAme paNa joDAya che to kharA. to sAmAnya rIte je UMcA AyuSyano baMdha paDe enA badale eno saMsAra eTalo TUMko thaI jAya che, saMsAramAM rahevAno kALa TUMko thaI jAya che. pachI jaldI sAdhI le che. jevo A uddaya pUro thayo ke e aMdaranI sAdhanAmAM ekadama jhaDapa kare che. enuM kAraNa ke ene saMsAra dAmAM rahyA rahyA, azubhayogamAM rahyA rahyA ghaNuM kAma karyuM che. have e je kAma karyuM che eno hisAbakitAba koI bahArathI bese evuM nathI. evI paristhiti che. mumukSu H- pachI chelle to 'muMbaI' choDI dIdhuM. chelle chelle 'muMbaI' choDI dIdhuM. pUjya bhAIzrI :- hA. e to potAnI tabIyata paNa asvastha thaI gaI che eTale choDI dIdhuM, paNa jeTalo TAima rahyA che, je uMmaramAM rahyA che ane jeTalo samaya rahyA che emAM emanI AMtarika sthiti, AtmAnI dazA bahu sUkSmatAthI, bArIkAIthI abhyAsa karavA jevo viSaya che. mumukSu - sAMsArika kAryamAM tIvra rasa the to aghAtikarma lAMbA paDe. pUjya bhAIzrI :- e to koIpaNa, zubha ke azubha tIvra rasathI karo eTale ghAtino baMdha moTo paDe. sIdhI vAta che. aghAtino baMdha moTo paDe, ghAtino nahi. prazna :- zubhamAM paNa evuM ? samAdhAna :- hA, to e zubhano athAtino moTo paDe, azubha kare to azubhano aghAtino paDe. banne moTI gati che ne. lAMbA AyuSyanI be moTI gati che--eka naka ane eka deva. ahIMyAM tiryaMca, manuSyamAM AyuSya thoDA che. mumukSu :- ajJAnI zuM kare che ke zAstra vAMcI, zabda vAMcIne pachI jJAnIne jove che eTale emAM aMtarmukha puruSArthano anubhava nathI eTale khyAla nathI AvI zakato Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-368 japa ke emano puruSArtha AtmA tarapha che. pUjya bhAIzrI :- e aparicita che ne, paricita nathI. e viSayathI paricita nathI. mumukSu :- ApaNA doSane paNa e ja rIte jue che ke cAritraguNano doSa che, zraddhAguNano doSa che paNa aMdaramAM evuM e pUjya bhAIzrI :- eTale prayojana siddhi mAM eka muddo lakhyo che ke jJAnInA cAritramohanA pariNAmanI mukhyatA na karavI. 890 Point lIdhA che emAM eka Point evo che ke jJAnInA-dharmAtmAnA cAritramohanI je koI dazA vartatI hoya enI mukhyatA kadI na thavI joIe. e jANavAno viSaya che. kharekhara bahumAnathI jovAno je viSaya che e emanI aMtara pariNatino viSaya che. e eka puruSArthanuM koI alaukika parAkrama che ke AkhA jagatane lAta mArIne e AtmAmAM pAchA vaLelA che. pote e prayatna caDe, prayatnanI sarANe caDe tyAre ene khyAla Ave evuM che ke A kAma keTalA parAkramathI jJAnIoe karyuM che ! ane mane keTaluM enI aMdara baLa karavuM paDe che, jora karavuM paDe che, puruSArtha karavo paDe che. e potAne khyAla Ave che, paNa e Line caDe tyAre. eTale je vAraMvAra e potAnI dazA lakhe che, aMtaraMga dazA lakhe che e paNa eka mumukSu mATe bahu upakArI viSaya A graMthamAM thaI paDyo che ke kevI kevI paristhitimAM aMdaramAM cAlyA che, AtmAmAM cAlyA che. bahAramAM AvI paristhiti hovA chatAM aMdara kevI rIte varyAM che, e emanI je pariNAmanI cAla che e bahu abhyAsa karavA jevo viSaya che. | mumukSu - bAhyamAM upAdhi rahe che, aMtaramAM samAdhi che. pUjya bhAIzrI - bahAramAM upAdhi ane aMdaramAM samAdhi. gajaba dazA che ! hajI to ghaNuM Avaze, ghaNuM lakhe che. potAnI dazA mATe pheravI pheravIne bahu lakhe che ane e bahu abhyAsa karavA jevo viSaya che. koI A graMthamAM tattvadRSTie abhyAsavA jevo koI khAsa viSaya rahI gayo hoya to A viSaya ja che. jJAnInI aMtaraMga dazAthI sAmAnyapaNe ajJAnI jIva aparicita che, ene paricaya thAya evo A viSaya cAle che. eno paricaya maLe evo A viSaya che. Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 rAjahRdaya bhAga-5 mumukSu :- jhINAmAM jhINI bhUlano paNa AmAM ullekha che. pUjya bhAIzrI :- hA. bIjuM ke e paricaya thAya to zAnI oLakhAya. paricaya vinA oLakhavAnI koI paddhati ja jagatamAM nathI ane mumukSune jo jJAnI eka vakhata paNa oLakhAya ke zAnI AvA hoya, tyAre e pote paNa krame karIne jJAnadazAmAM AvI jAya. e niHzaMka vAta che, nirvivAda vAta che. tattvadRSTie eka bahu abhyAsano prayojanabhUta prakaraNa svayaM emanI potAnI dazAthI emanA patromAM cAlyuM che. svAdhyAyano je mukhya muddo che e ATalo ja che AnI aMdara. have lakhe che, ame to pAMca mAsa thayAM jagata, Izvara ane anyabhAva e sarvane viSe udAsInapaNe vartIe chIe, tathApi te vArtA tamane gAMbhIryapaNe rahI jaNAvI nathI.' e viSayanI amArI aMtaraMga pariNatinI gaMbhIratA rAkhIne tamane e vAta jaNAvatA nathI. bAkI AkhA jagata sAthe amAre kAMI levA-devA nathI. atyAre to eka sAmAnya mANasa hoya, baso-pAMcasonI nokarI karato hoya to paNa 'amerikA' ane raziyA'nI zikhara pariSadanI carcA karato hoya. jagata upara keTalI dRSTi che jIvanI ! jene moTo vyavasAya che, rAjapATa che enI vAta judI che paNa jene kAMI snAnasUtaka na hoya e paNa chApuM vAMcIne duniyAbharanI carcA karato hoya. A kahe che ke AkhA jagatane viSe ame udAsIna chIe. jaMgatamAM zuM cAlI rahyuM che jANe kAMI saMbaMdha ja nathI. jagata sAthe amAro saMbaMdha nathI. jagatathI ame chUTA paDI gayA chIe. Izvara-A koIpaNa prakAre koI anyane Izvara tarIke loko mAne che ane anyabhAva eTale potAnA vibhAva pariNAma. e sarvane viSe udAsInapaNe vartIe chIe. pAMca mahinAthI puruSArthanuM jora eTaluM badhuM che ke jagatathI, IzvarathI, anyabhAvathI--badhAthI, koI bAkI zuM rahyuM pachI ? kAMI bAkI na rahyuM. jagatamAM tamAma vastu AvI gaI. loko Izvara Izvara kare che e paNa vAta patI gaI. amAro anyabhAva- rAgAdi pariNAma viSe paNa amane udAsInapaNuM varte che. bharatacakravartInI eka vAta vacamAM yAda AvI. baMne bhAI caramazIrI hatA. bAhubalIjI" paNa caramazIrI, bharatajI" paNa caramazIrI. vairAgya vahelo Avyo. bAhubalIjI'ne, tyAgI paNa e vahelA thayA ane tyAga dazAmAM ghaNo kALa kADhyo. bharatajI" aMtara vairAgI hatA. cha khaMDanA rAjamAM pathArA nAkhIne paDyA hatA paNa Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 447 patrAMka--368 aMtara vairAgya ghaNo hato. have e (udaya) chUTI nathI zakyo, pUrvakarmanA AvI paDelA udayathI e chUTI nathI zakyA paNa kAma ghaNuM karyuM che. gRhastha dazAmAM ghaNuM jabaradasta kAma karyuM che ! mumukSu :- aMdarathI keTalA bhinna paDelA che. pUjya bhAIzrI :- hA atyaMta bhinnatA ! jevo ahIMyAM udaya ryo, vRtti to pharelI ja hatI; udaya pharyo, potAnI vRtti pharelI hatI, puruSArthe chalAMga mArI. sAtamAmAM zuM ? sAtamAmAMthI nIce AvyA ja nahIM pachI. mumukSu :- 24 kalAkamAM kevaLajJAna lIdhuM. pUjya bhAIzrI :- aMtarmuhUrtamAM ! 24 kalAka nahi, aMtarmuhUrtamAM kevaLajJAna lIdhuM. 48 miniTa. bahAra ja AvyA nathI. dIkSA lIdhA pachI bahAra ja AvyA nathI. e prasaMga uparathI to A loko le che ne ? zvetAmbaramAM to ema lIdhuM che ke emanI eka AMgaLI aDavI thaI. e loko to cakravartI hoya che eTale daze AMgaLIe ene to hIrAnA ane ratananA vIMTI paherelI hoya che. eka vIMTI kharI gaI, joyuM ke A dasamAM eka AMgaLI aDavI lAge che. Ane laIne mArI zobhA ? A jaDa patharo ane jaDa dhAtu-ene laIne mArI zobhA ? A te zuM ? phare che vicAra. vicAra phare che to e loko tyAM ja le che ke emane to emanA mahelamAM ja kevaLajJAna thayuM ema le che. kemake e to vicAra dazAthI kevaLajJAna mAne che ne ! ema nathI. kharekhara to emane vairAgya Ave che, dIkSA aMgIkAra kare che. sarvasaMgaparityAga karIne cAritra grahaNa kare che ane dhyAnamAM beThA pachI e vyavahAra paMca mahAvrata AdinA pariNAmamAM AvatA nathI. chaThThA guNasthAnane sparzatA nathI. AThamethI zreNI mAMDI ve che. dhyAnamAM paheluM sAtamAmAM Ave. nirvikalpa dazAmAM sAtamuM Ave pachI ATha, nava, dasa.... hajI bAhubalIjI' ahIMyAM che. bAhubalIjI"ne munidazAmAM kALa lAgyo che, A nIkaLI gayA che. enonivRtti-pravRttino tame hisAba-kitAba kema kADhazo ? A munidazAmAM UbhA UbhAM khaDgAsane AtmAnuM dhyAna kare che ane evA aDola AsanathI kare che. mana-vacana-kAyAnI sthiratA eTalI che ke vanaspati UgIne vIMTaLAI vaLe che. e emano jo e A munidazAno phoTo che, arihaMta dazAno nathI. topaNa pote e bAbatanI aMdara kAMI karatA nathI. khaDgAsane aDolapaNe hajAra hajAra Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 cajahRdaya bhAga-5 varSa sudhI khAdhA-pIdhA vinA ema ne ema UbhA rahI jAya, kAMI nahi. chatAM kevaLajJAna saheluM nathI. ahIM aMtarmuhUrtamAM sAdhe che. pUrva pariNAmane tame kAraNano upacAra kevI rIte Apazo ? enI aMtaraMga paristhitinuM gaNita che ke bAhya paristhitinuM gaNita che ? bAhya paristhitinuM gaNita aMdaramAM kAma nathI AvatuM. evA dAkhalA bane che. mumukSu - kailAsaparvata upara traNa covIsInI bharatajIe sthApanA karI hatI. pUjya bhAIzrI - hA. e emanA rAjapATanI gRhasthadazA vakhate sthApI hatI. kailAsa parvata upara traNa covIsInI sthApanA karI hatI ane e che ApaNe purANanI aMdara, mahApurANanI aMdara e vAta lIdhI che. mumukSu - eka ja AdinAtha bhagavAna thayA hatA. pUjya bhAIzrI - hA. e vakhate 47 tIrthakara thayA hatA. bhUtakALanI covIzI thaI gaI ane vartamAnanI covIzInA eka. 25 thayA. A 23 bAkI ane bhaviSyanA 24 bAkI 47 bAkI hatA. e 47 nI sthApanA emanA vakhatamAM karI che. e barAbara che, ane e vakhate "mahAvIra svAmI marIcinA bhavamAM hatA, emanA virodhI. jema atyAre ApaNe zreNika mahArAjAnI sthApanA karIe chIe.. mumukSu - emanI hayAtImAM enI pratimA sthApI. pUjya bhAIzrI :- sthApI ne. sthApI, barAbara sthApI. purANa bole che. e to ApaNe A badho UhApoha thayo tyAre A badhA AdhAra ApelA che. zAstranA zlokamAM A vAta che. A mULa zAstramAM AcAryanA zlokanibaddha A vAta che. e zloka ApaNe A lokone TAMkelA che ke juo ! A zAstrokta vAta che, koI addharathI lakhelI nathI. enA uparathI (eka vidvAna) sIdhA lAInamAM AvI gayA ke nahi ! A zAstraviruddha vAta-Agama viruddha vAta nathI. Agama viruddha vAta to kahevAya nahi, e to na ja kahI zakAya. e to sIdhA ja AvI gayA, paNa vidvAna hoya to kyAM jAya ? mumukSu :- "paramAgamamaMdiramAM athavA "naMdizvaramAM bemAMthI ekamAM citra doreluM che. pUjya bhAIzrI - hA. ApaNe kathAnuyoganuM citra doreluM che. ApaNe paramAgama maMdira che ne emAM nAkheluM che kAM to naMdizvaramAM nAkhyuM che, kAM paramAgama maMdiramAM nAkhyuM che. traNa covIsInI sthApanA karI che. e nAkheluM che. ahIM sudhI rAkhIe). Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 13-12-1989, pravacana . 104 patrAMka - 368 thI 371 jagatane viSe udAsInapaNuM che, potAnA je udayabhAva che te anyabhAva che enA pratye paNa udAsInapaNuM eTale nIrasapaNuM che ane Izvara pratye udAsInapaNuM che. e vAta thoDI cAhIne lakhI che. kemake IzvaranA saMbaMdhamAM "sobhAgabhAIne je vicAradhArA hatI e ThIka karavAnI jarUra hatI, vyavasthita karavAnI jarUra hatI ane te paNa evI rIte ke emane Thesa na pahoMce kemake) IzvarakartAnI je zraddhA che, jene e zraddhA hoya che ene e zraddhA choDavI ati kaThina che. kemake ene eka evuM lAge che ke Izvara kAMI kare nahi athavA kAMI karavAnI enAmAM zakti nathI evuM Izvarane viSe mAnavuM te emanuM apamAna che ane anAdara che. evuM lAge, jene zraddhA hoya ene evuM lAge. eTale e viSaya jarA vadhAre ekadama mRdu zailIthI emaNe Handle karyo che. mumukSu - bIjA saMpradAyamAM mAnyatA evI che ke devalokamAM je deva hoya ene ja Izvara mAnatA hoya. pUjya bhAIzrI :- devamAM to e loko bIjA 33 karoDa devatA mAne che. sUryane, caMdrane, varuNane, pANIno deva varuNa che, agnideva che. evA ghaNA deva mAne che. e sivAya.... mumukSu :- A brahmA ne A badhA... pUjya bhAIzrI :- hA, mULa e loko traNa deva mAne che. brahmA, viSNu ane maheza. emAM viSNune AkhA jagatanA saMcAlana karanArA mAne che. brahmAne khAlI utpattinA deva mAne che, zaMkarane nAzanA deva mAne che, paNa viSNune khAsa karIne pAlanapoSaNa ane saMcAlana karavuM e emanA hAthanI vAta che. paNa emAM vibhinna prakAranI mAnyatAo che. tyArapachI je bIjA devIone mAnavA lAgyA. bIjA kuLadevone, kuLadevIone e sivAyanA deva-devIone je mAnavA lAgyA e lokoe tyAM sudhI Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 rAjahRdaya bhAga-5 enuM mahAtmya karyuM ke khuda viSNu enI pUjA kare che, zaMkara enI pUjA kare che, brahmA paNa enI pUjA kare che. traNe deva enI pUjA kare che. evI badhI ghaNI vibhinna prakAranI mAnyatA che. paNa oghe othe IzvarakartA prakAranI je zraddhA che emAM A musalamAna loko paNa AvI jAya che. e loko ene khudA kahe che. Izvarane e loko khudAnA nAmathI bole che. eTale evI koI zakti che ke je kAMI paNa jagatanuM saMcAlana kare che ane jo koI saMcAlana karanAra na hoya to enI meLe jagata cAle kevI rIte ? mumukSu :- e saMcAlanamAM pAchuM sAruM-narasuM... pUjya bhAIzrI :- hA, e pachI jevA jevA mANaso aparAdha kare evo ene daMDa Ape, sAruM kArya kare to ene enuM sAruM phaLa Ape. ema nyAya kare kharA. nyAyayukta saMcAlana che. evuM gaDabaDavALuM saMcAlana nathI paNa nyAyayukta saMcAlana che--evI. eka mAnyatA che. e mAnyatA viruddha jo tame ema kaho ke nA, Izvara evo koI nathI, to ene e bAbatamAM du:kha thAya evuM hoya che ke A to eka eno anAdara che, apamAna che, enI zaktino virodha karavA jevI vAta che. sarvazaktimAna IzvaranI zaktino virodha karavA jevuM che. eTale cAhIne e vAta emaNe lakhI che. tathApi te vArtA tamane gAMbhIryapaNe rahI jaNAvI nathI. eTale ame evA IzvaramAM mAnatA nathI ane evA IzvaranI vAtamAM paNa ame upekSA karIe chIe e vAtanI gaMbhIratA rAkhIne tamane jaNAvI nathI. tame je prakAre IzvarAdi viSe zraddhAzIla cho tema vartavuM tamane kalyANarUpa che,..' e eTalA mATe ke emane e maMda kaSAyanuM e eka ja sAdhana hatuM ke Izvara rAkhe tema rahevuM. IzvaraicchA pramANe rahevuM. e sivAya bIjo koI ApaNo upAya cAlato nathI ane Izvara je kare che te yogya ja kare che. eTale e tamane atyAre kalyANarUpa che. mumukSu :- e rItanI zraddhA emane hatI. pUjya bhAIzrI :- hA, siddha thAya che. emane e prakAranI .. eTale je prakAra ema lIdho. tame je prakAre IzvarAdine viSe zraddhAzIla cho...' emanI zraddhA ahIMyAM pakaDI che. eTaluM ja nahi paNa e zraddhAnA viSaya upara pote paheluMvaheluM potAno mata nathI evuM paNa sAthe sAthe kahI dIdhuM che ke ame to e viSayamAM bilakula Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-368 451 udAsa chIe. jagata pratye udAsa chIe, amArA udayabhAva pratye udAsa chIe, eTaluM nahi paNa khuda Izvara pratye paNa ame udAsa chIe. eTale jo emanAmAM vicakSaNatA hoya to emane khyAla Ave ke mAro abhiprAya ane mane jenA upara ghaNo vizvAsa che evA mahApuruSanA abhiprAyamAM phera paDe che. ahIMthI vicAra ene zarU thaI zake. - "amane to koI jAtano bhedabhAva nahIM utpanna thato hovAthI sarva jALarUpa varte che. eTale amane to badhuMya sarakhuM che. jagata, Izvara e badhI je tamArI IzvaranI vAto ane amAro anyabhAva badhuM eka sarakhuM che, emAM kAMI amane kaI taphAvata nathI lAgato. ame to atyAre eka khAtAmAM badhAne khatavIe chIe. eTale badhuM amAre mATe to e jaMjALanuM khAtuM che. e jaMjALamAM ame kyAMya paDatA nathI. che eTale IzvarAdi sametamAM udAsapaNe varte che.' A emaNe khAsa Takora karI che. ekalA jagata ane udayabhAvamAM, udayamAM udAsInatA varte che evuM nahi IzvaramAM paNa amane udAsInatA varte che. pelApaNe eka vacce zabda nAkhI dIdho, ahIMyAM have ene-Izvarane judAM pADIne vAta karI. jagatanI ane anyabhAvanI vAta na karI. IzvaramAM paNa amane udAsInapaNuM varte che. prazna :- IzvarAdimAM AdimAM zuM levuM ? samAdhAna :- IzvarAdimAM pachI emanA viSayanuM jeTaluM prakaraNa che tamAre tyAM, e badhAmAM e nyAya kare che ane e Ama kare che tema kare che ne sarvazaktimAna che ne badhuM enuM jeTaluM che vizeSaNa e badhuM laI levuM. badhI vizeSatAo. "AvuM je amAruM lakhavuM te vAMcI koI prakAre saMdehane viSe paDavAne yogya tame nathI.' ame ATaluM badhuM Izvara pratye lakhI nAkhyuM to amane vizvAsa che ke tamane amArAmAM zaMkA nahi paDe ke are! A to bhagavAnane mAnatA nathI. A kaI jAtanA mahAtmA che ke khuda bhagavAnane ja uDADe che ! evA tame nathI. eTalo amane tamArA upara vizvAsa che. atyAra sudhI gaMbhIratA rAkhIne e vAtane ame kholI nahotI, UkheLI nahotI, chaMcheDI nahotI. atyAra sudhI ema ne ema hariicchA ane ema karIne badhuM bhaLatuM ja lakhatA hatA. tyAra pachInA bhaviSyakALamAM to lokone zaMkA paDe ke A zrImadjI AvI bhASA kema vApare che ne AvuM kema lakhe che ? paNa e hetusara lakhatA hatA. A jagyAe emaNe pahelIvahelI vAtane thoDI chaMcheDI che. Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452. cajahadaya bhAga-5 "AvuM je amAruM lakhavuM che te vAMcI koI paNa prakAre saMdeha.' eTale amArA upara tamane zaMkA paDe evuM tamAre viSe yogya nathI. eTale evuM tame jarUra nahi karo. evuM tamane nahi thAya e AzA rAkhIne ATalI vAta tamArI zraddhAnI cheDI che. nahitara mANasane koInI zraddhA viruddha vAta karo eTale te tarata ja te amAnya karI nAkhe. ApaNane A mAnya nathI, A vAta ApaNe nathI mAnatA. potAnI zraddhAthI viruddha vAtane svIkAravA jIva taiyAra na thaI zake. A eka kudaratI koIpaNa zraddhAvAnanI paristhiti che. AtmAne zraddhA nAmanI je zakti che e zraddhAnuM je pariNamana che e koI ne koI prakAre, mithyAtvamAM asaMkhya prakAra che, e koI ne koI prakAre cAlatuM ja hoya che. eTale koI jIva saMsAramAM mithyAzraddhA vinAno nathI. koIne zraddhA nathI ene mithyAzraddhA nathI evo koI jIva nathI. eka samyakdRSTine zraddhA samyapha thaI che ene potAnA svarUpamAM rahelA anaMta sAmarthyano zraddhAmAM svIkAra thaI gayo che. evA eka phakta samyakdRSTi A zraddhAnA pariNamananI aMdara judAM paDe che. mumukSu :- zrImadjI'nuM A gUDha je aMtaraMga hRdaya che ene na jaNAya to pachI. jo patro vaMcAya emAM atyAre ghaNo pUjya bhAIzrI :- khuda "zrImadjI' upara loko zaMkA kare che. zaMkA kare che eTale ApaNA mumukSabhAIo paNa zaMkA kare che- zrImadjImAM to ghaNI bIjI gaDabaDa che. ema kahe, tame ATaluM badhuM "zrImajIne mahatva Apo cho paNa amane to evuM lAge che ke emanAmAM gaDabaDa paNa che. atyAre kahevuM paDe ke bhAI !) e vAta eTalI badhI uparachalle najaramAM Ave evI nathI. bahu dhyAnathI bahu UMDA UtarIne emanA viSayamAM jo samajavAmAM Ave to evI zaMka asthAne che. | mumukSu :- A to patrano saMgraha ja che evuM samajIne nathI vAMcatA, graMtha samajIne vAMce che. pUjya bhAIzrI - hA, zAstra samajIne vAMce che, zAstra samajIne vAMce che. bIjuM, patranI aMdara paNa temaNe adhyAtmanA, dravyAnuyoganA, karaNAnuyoganA, caraNAnuyoganA, kathAnuyoganA cAre anuyoganA siddhAMto pAchA rAkhI dIdhA che. mumukSu - Ama to zAstro jevA che. Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-368 453 pUjya bhAIzrI :- hA, zAstro jevA che. paNa chatAM enuM eka bIjuM pAsuM paNa che. eka vyaktigata patro paNa che. eTale keTalIka vAta e paNa che enI aMdara, e prakAra paNa che enI aMdara. ema bane vAta barAbara samakSa rAkhIne pachI enuM tolana karavuM joIe. nahitara tulanA karavA mATe gothuM khAya jAya che. | mumukSu :- A je gUDha rahasya che, aMtara hRdaya che, e jaNAyA vagara evuM thAya badhA ema kahe Ane paNa manAya, Ane paNa manAya, badhAne manAya. pUjya bhAIzrI - hA. kaMIka prakAre pachI e jevI jenI yogyatA. koI kevI kalpanA kare che, koI kevI kalpanA kare che, koI kevI kalpanA kare che. ema badhA yathArthapaNe oLakhe che evuM nathI dekhAtuM. emanI oLakha hoya evuM nathI dekhAtuM. mumukSu :- kudeva, kuguru, kuzAstramAM paNa cAle ema che. pUjya bhAIzrI :- cAlI jAya. e thAya, koI camatkAramAM cAlyA jAya che. koI viparIta pariNamIne ema kahe che ke AvI bhUla che. siddhAMta zAstromAM to ghaNI bIjI vAta che, AvI vAta nathI. evuM paNa aneka rIte loko vicAre che. mumukSa - gurudeva' ne seMkaDo vakhata zrImadjI vize prazno thayA che paNa makkamatAthI mahApuruSa che eka ja vAta karatA. pUjya bhAIzrI :- emAM zuM che vicAravA jevo muddo eTalo che, je enuM mahatva che, ke zuddhopayoga emanema thato nathI. gurudeva bahu spaSTa kahe che ke thoDo paNa viparyAsa rahI jAya. ajJAna ane mithyAtva saMbaMdhIno maMda, thoDo sUkSma paNa viparyAsa rahI jAya tyAM sudhI upayoga aMtarmukha vaLIne svAnubhava karato nathI. ' zaddhopayoga thavo e koI baccAnA khela nathI. e badhA vipayarathI mukta thaIne jIva potAnA puruSArthanA koI apUrva parAkramanI dazAe pahoMce che tyAre ekavAra e AkhA jagatathI to chUTo paDe che ema nahi, potAnA dehathI paNa chUTo paDe che ane bhAvendriyathI paNa chUTo paDe che. deha drandriya svarUpa che paNa bhAvendriyathI paNa chUTo paDe che. e je dazAe pahoMce che je mahAtmA, dharmAtmA e koI baccAnakhela nathI. - e dazAe e pahoMcyA che eTaluM ja nahi, emano eTalo badho puruSArtha varte che ke A kALamAM A kSetre na hota to e caramazarIrI hota kadAca. eTalo to emano gRhasthadazAmAM 24 varSe bharayuvAnImAM samyagdarzana thayA pachI 25mAM varSe Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 rAjadaya bhAga-5 eTalo puruSArtha che e emanA patro bole che. Atmika puruSArtha enA patro bole che. che, hajI Avaze. ahIMyAM bIjo ja peregrApha Ave che, have e ja vAta Ave che. keTalo puruSArtha che e A ja peregrAphamAM Ave che. evA jabarajasta puruSArthataMta mahAtmApuraSone viSe koIpaNa jarAka paNa ADuMavaLuM thaI jAya eTale eno anAdara ane avinaya thaI jAya. eTale ke kAMI ADuMavaLuM emanA viSe vicAravuM e nAnA moDhe moTI vAta che. samajavAno prayatna karavo joIe. mumukSu jIve emane samajavAno prayatna karavo joIe. mumukSu - potAnI samajaNa pramANe yatna kare. - pUjya bhAIzrI :- samajaNa pramANe mApI levuM ane mApIne enuM Judgement ApI devuM e thoDI vadhAre paDatI vAta che. e adhikAra bahAranI vAta che. bIjI rIte kahIe to e potAno adhikAra nathI. e adhikAra bahAranI vAta kare che. potAnI pharaja to samajavAno prayatna karavuM eTalI ja che. AthI vadhAre eNe AgaLa nahi vadhavuM joIe. jijJAsAmAM rahe to bacI jAya, topaNa Judgement ApavA bese to e sthAna enuM nathI, mumukSuonuM e sthAna nathI. | mumukSu - eka taraphathI jJAnI gaNIne enA lakhANane vAMcavA bese, bIjI tarapha pAcho potAno abhiprAya Apply kare. . ! pUjya bhAIzrI - ane keTalA lakhANa to evA che siddhAMtasUtra jevA. "eka hoya traNa kALamAM paramArthano paMtha, pAme je paramArthane te vyavahAra samaMta" nizcaya ane vyavahAra. paramArtha eTale nizcaya. be kaDImAM pheMsalo karI nAkhyo. sAmarthya kAMI thoDuM nathI. mumakSa :- are.... AgaLa to AcArya jevA kathano Ave che. pUjya bhAIzrI :- evA to keTalAya sUtra siddhAMta ApyA che. eka-be nahi. evA to saMkhyAbaMdha siddhAMto evA che ke Aje koIpaNa Ubho rahI jAya. Authentic jene kahIe, AdhArabhUta vacano kahIe evA vacano che. have e kyAMthI nIkaLyA ane kema nIkaLyA ? eno to koI vicAra kare nahi ke Ano udbhava kyAMthI thayo? e samajI na zake enI zaktine, emanA guNane samajI na zake ane sIdhuM Judgement Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-368 455 lakhavA bese (e) bahu utAvaLanI vAta che. hAla to ame atrapaNe vartIe chIe.... ahIMyAM thoDuM Misprint lAge che. AtmApaNe vartIe chIe ema hovuM joIe. hAla eTale hAla to ame atrapaNe vartIe chIe, eTale koI prakAranI zAnavAta paNa jaNAvI zakAtI nathI....' AtmabhAva, AtmApaNe evI rIte vartIe chIe.... mumukSu - hindImAM, abhI to hama isa sthitimeM rahate haiM, ema che. pUjya bhAIzrI :- evI sthitimAM. mumukSu :- ahIMyAM jevA saMjogo che e pramANe lakhyuM. pUjya bhAIzrI :- ThIka che, e bese che. eTaluM bese che. eTale koI prakAranI jJAnavAta paNa jaNAvI zakatI nathI; paNa mokSa to kevaLa amane nikaTapaNe varte che? ThIka ! gRhasthadazAmAM che paNa mokSa to hAthaveMtamAM jue che. evo puruSArthano karaMTa cAle che aMdaramAM ! puruSArtha cAle che eTale eka AtmAnA caitanya camatkArano eka karaMTa che. ahIMyAM kyAreka kyAreka eka daSThata laIe chIe. A "sItAjInA svayaMvarano. janaka rAjAe emano svayaMvara goThavyo emAM eka kAma karavAnuM hatuM ke je dhanuSa upADe enI sAthe sItA ne paraNAvAnI che. to moTo moTA mAMdhAtAo ane bAhubaLavALA, zarIra zaktivALA keTalAka to najIka ja nahotA jaI zakatA. e dhanuSya vidyAthI sAdhita hatuM eTale eno karaMTa hato ke najIka jAyane tyAM UDIne pAchA paDe. IlekTrIkano AMcako lAge ne kema pheMkAya, ema pheMkAya pheMkAyane pAchA paDe. ema koka najIka jatA hatA to aDI nahotA zakatA. aDavA jAya tyAM UDIne pAchA paDe, ane "rAmacaMdrajI e to uThavyuM nahIM, uThavatAveMta TukaDA karI nAkhyA. to enI zaktimAM bahu moTo AMtaro hato. e badhA zUravIra yoddhAo rAjAo hatA paNa "rAmacaMdrajI nI zaktimAM ane emAM bahu moTo AMtaro hato. ema AmanI zakti keTalI moTI che e samajavAnI jarUra che. sAmarthya keTaluM hatuM ke mokSa to amane kevaLa nIkaTapaNe varte che ! hAthaveMtamAM mokSa che eTalo aMdaramAM puruSArthano karaMTa cAle che ke A puruSArtha evo che ke mokSa levo e koI moTI vAta nathI amArA mATe. mokSa sudhI pahoMcI javuM e koI moTI vAta nathI. e emanA pratyakSa potAnA puruSArthanA cAlatA anubhava uparathI vAta kare che. koI pheMkAphekInI Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 cahadaya bhAga-5 vAta nathI. prazna :- atrapaNe eTale udayAdhIna ?.. samAdhAna :- emAM hindImAM evo artha nIkaLe che. isI sthitimeM rahate haiM. mokSa to kevaLa amane nikaTapaNe varte che, e to niHzaMka vAta che. emAM koI zaMkAthI nathI kahetA. zaMkA nathI rahI, anumAna karatA nathI. amAre vartamAna cAlatI. puruSArthanI sthitine joIne vAta karIe chIe. e prakaraNa ja juduM che. jema samayasAra che e jJAnapravAda aMgamAMthI, pAMcamuM je aMga che jJAnapravAda nAmanuM aMga che, emAMthI raceluM zAstra che eTale e zailInuM zAstra che. ema jJAnapravAda, dRSTipravAda, vIryapravAda e ApaNe hamaNA pUjA karI ne ? bAra aMga ne zrutajJAnanI emAM e badhA nAma Ave che. emAM e AkhuM prakaraNa juduM che. puruSArthanuM, vIryanuM prakaraNa ja juduM che. kemake mokSamArgamAM zraddhA-jJAna to thaI cUkyA che. have adhikAra puruSArthano ja che. dRSTi badhAne sarakhI che. be kSAyika samyakdaSTi hoya-eka aMtarmuhUrtamAM kevaLa le. ekane hajAro varasa lAge. kSAyikadaSTi sarakhI che. kSayopazamajJAna, svasaMvedana zAna samyakajJAna, kRtajJAna sarakhe che topaNa puruSArtha svataMtra kAma kare che. ane jeTalo puruSArtha teja eTalI mokSa najIka. - e potAnA puruSArthane pakaDIne ema kahe che ke niHzaMka che ke ame alpakALamAM mokSa pAmavAnA chIe, ema kahe che. eTaluM nikaTapaNe varte che eTaluM na kahyuM. e to niHzaMka vAta che. emAM koI zaMkAne avakAza nathI, guMjAIza nathI ke bahu jaldImAM amAro mokSa che. ; "amAruM je citta te AtmA sivAya anya sthaLe pratibaddhatA pAmatuM nathI,..." kyAMya rokAtuM ja nathI ne ! amAruM citta kyAMya baMdhAtuM nathI. bhale upayoga jAya che paNa kyAMya pratibaMdha pAmatA nathI. kyAMya rokAI nathI jatA. kSaNa paNa... keTalI vAra ? "kSaNa paNa anyabhAvane viSe sthira thatuM nathI. koI anyabhAva thAya che. anyabhAvane viSe amAruM citta, amAro AtmA kyAMya sthira thAto nathI. svarUpane viSe sthira rahe che. amAruM je citta te to svarUpane viSe sthira rahe che. A sivAya amAruM citta have kyAMya sthira rahetuM nathI. mokSa amane ghaNo najIka che. A niHzaMka Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka 368 vAta che. A cAlatI dazAnI vAta lIdhI che. svarUpane viSe sthira rahe che. evuM je amAruM AzcaryakAraka svarUpa...' potAne Azcarya thAya che. aMdarathI zaktino sAgara UchaLyo che, hiloLA levA mAMDyo che, Akho dariyA phATyo che. e amArI paristhiti to AzcaryakAraka che ! te hAla to kyAMya kahyuM jatuM nathI.' kone kahIe ? A vAta koIne kahI zakIe (evuM) kahevAnuM sthaLa nathI, sthAna nathI. evI amArI AtmAnI asAdhAraNa paristhiti che. 457 ghaNA mAsa vityAthI...' Aja paristhitimAM ghaNA mahinA vityAthI tamane lakhI saMtoSa mAnIe chIe.' ke ATalI vAta tamane Aje aMdaranI karI. amArI sthiti AkhI judI che. ghaNA vakhatathI lakhIe chIe ke kAMI bIjuM lakhAtuM nathI, ame kAMI javAba detA nathI enuM kAraNa A che ke aMdaramAM koI karaMTa ja bIjo cAle che ke je bIjuM koI kAma ka2vA deto nathI. mumukSu :- A to hajI zarUAta che. pUjya bhAIzrI :- e to pachI to jAmatI jAya che ne ! dazA jAmatI jAya che. pote mokSanI nikaTa jatA jAya che. mumukSu :- pAMca mAsa thayA. pUjya bhAIzrI :- pAMca mAsa thayA eTale AvA keTalAka mahinAthI jarA puruSArtha jorathI UpaDyo che, ema kahe che. 25 mA varSamAM e dekhAya che. eka varSa pachI puruSArthano tabakko ghaNo sAro che. AvA jabbara puruSArthamAM AvyA pachI munidazA nathI AvatI to eno kheda hajI Avaze ke ahIMyAM ne ahIMyAM kyAM paDyA chIe hajI ame ? eTalI badhI potAnI taiyArI che. & namaskAra vAMcazo. bheda rahita evA ame chIe.' tame kAMI aMtara gaNazo nahi. tamArI sAthe ame aMtara ochuM karIne A badhI aMdaranI vAto lakhI che. tamArI zraddhAne paNa ahIMyAM thoDo phaTako mAryo che. tame zaMkA karazo nahi ane thoDI amArI aMdaranI vAta paNa tamane karI dIdhI che ke tame jene Izvara gaNo cho, tamArI jevI je prakAranI zraddhA che, ame to e praka2NamAM paNa udAsa chIe. to amAruM aMdaranuM pariNamana kevI rIte kema cAlatuM haze ? e thoDuM tamAre dhyAna devA jevuM che. mumukSu :- ATaluM badhuM jJAna thayA pachI koIne dila kholIne vAta karavAnuM mana Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 cajahRdaya bhAga-5 thAya che. pUjya bhAIzrI :- hA, kyAMka kyAMka thAya che. ane enA be kAraNa hoya che ke eka to sAmA (jIva) para emane vizeSa karuNA paNa hoya che ke A jIvane Avo AtmalAbha thAya. jo A vAta enA dhyAnamAM Ave to evI pAtratA che. eTale koI jIva sanmArga prati vaLavA taiyAra thAya, sanmArgamAM gatimAna thavA taiyAra thAya to jJAnI ekadama dhamastikAya jevuM kAma karI ce che. eTale to enuM nAma dhamastikAya ApyuM. cAlavA taiyAra thAya ene sIdho AdhAra Ape che. jema mAchalAne pANI AdhAra che cAlavA mATe, nahitara mAchaluM kyAM cAle ? ema A AdhAra maLI jAya che. dhamastikAyavatu. mumukSa :- "gurudevazrI' tIrthakara che ema pote kIdhuM te to bIjAne preraNA maLe. pUjya bhAIzrI :- hA, potAnI moTAI karavA mATe nathI kIdhuM. potAnI laDAI batAvavA mATe ke ahaMmapaNuM karavA mATe nathI kahyuM. pahelA to e gupta rAkhatA hatA. pahelAM gupta rAkhatA hatA. koI pUche to kahe, vyaktigata vAta na pUchavI. ema kahI de. mumukSu :- 2025 varSa gupta rAkhyuM. pUjya bhAIzrI - hA. ema kahyuM. 25 varSa sudhI to ema kahyuM koI pUche to kahe, tamAre vyaktigata na pUchavuM. bIjI tattvanI vAta pUcho, ema kahI de. pachI chelle chelle AyuSyanA uttarArdhamAM e vAta khullI mUkI ane te paNa bIjAnA hitane arthe khullI mUkI ke AvanArane vizeSa zraddhA thAya ane e vizeSa e vAtane bahumAnathI lakSamAM le. emanA je vacano, emanA je bhAvo ene bahumAnathI lakSamAM le ane leze ema samajIne, ema jANIne e vAta karI. | mumukSu :- bIjAne kahevAnuM mana thAya e je vAta thaI ne, to Avo bhAva to AcAryane paNa zAstra lakhavAmAM e ja bhAva che. pUjya bhAIzrI :- hA, e ja che. zAsanano ja vikalpa che. mumukSu - bhagavAnanI vANIno udaya gaNo to... pUjya bhAIzrI :- gaNadhara suddhAM. bhagavAnane to vikalpa nathI. paNa pUrve e vikalpa bhAvyo che ene laIne udaya Ave che. chastha dazAmAM bIjA jIvo pratyenI Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-369 459 karuNAnI bhAvanA AvI che. eTale arihaMta padamAM paNa vANIno yoga thAya che. bAkI gaNadhara sudhI to, gaNadhara bhagavAna je zrutanI racanA kare che e zAsanane kAraNe che. pote to aMtarmuhUrtamAM agiyAra aMga ane cauda pUrvanI racanA kare eTaluM sAmarthya che. emane bIjuM zuM bhaNavAnuM bAkI che ? ane jeTaluM divyadhvanImAMthI pote grahaNa karyuM che e jJAnanA anaMtamAM bhAge to bAra aMgamAM Ave che. bA2 aMga e to emanA jJAnano anaMtamo bhAga che. mumukSu :- bAra aMgano. pUjya bhAIzrI :- hA. je vANImAM AvyuM che ane jJAnamAM Ave che enA anaMtamAM bhAge Ave che. eTaluM jJAna to vizALa che. kemake A to maryAdita che ne ! jJAna anaMtu che, amaryAdita che ane A bAra aMga to maryAdita thaI gayuM. eTale anaMtamA bhAge ja thAya ne ! e to kevaLajJAnathI anaMtamA bhAge to divyadhvanimAM Ave che ane enA anaMtamAM bhAge bAra aMgamAM Ave che. ema che. enuM Grasping to divyadhvanInuM badhuM Grasp ka2vAnuM che. patrAMka - 369 muMbaI, vaizAkha vada 9, zukra, 1948 badhuMya hirane AdhIna che. patraprasAdI prApta thaI che. atra samAdhi che. vigatathI patra have pachI, nirupAyatAne lIdhe lakhI zakAto nathI. Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 cajahRzya bhAga-5 369. badhuMya harine AdhIna che. patraprasAdI prApta thaI che. atra samAdhi che. vigatathI patra have pachI, nirUpAyatAne lIdhe lakhI zakAto nathI." vAta karavAnuM mana thAya che to paNa vAta adhUrI rahI jAya che. A be lITI thAya. badhA ekasAthe vAkya lakho to mAMDa be lITI pUrI thAya. be lITImAM patra pUro karI nAkhyo che. tamArI patranI prasAdI prApta thaI che. keTalo Response Ape che ! badhuMya harine AdhIna che.' have e gUDha vAta rAkhI dIdhI pAchI emane. badhuM harine AdhIna che ema karIne vAta kahI dIdhI). badhuM kudarata je pramANe kare che, kudaratAdhIna je thAya che te badhuM thAya che. mumukSu - A hari zabda hoya tyAM mumukSu muMjhAya jAya che. pUjya bhAIzrI - hA, muMjhAya jAya che. mumukSu :- ApaNe artha karyo ke kudarata' eTale bahu saraLa lAge che. pUjya bhAIzrI :- basa, pachI tamAre kyAMya aTakavuM nahi paDe. mumukSa - upara lakhyuM che, namaskAra vAMcazo. bheda rahita evA ame chIe.. pUjya bhAIzrI :- bheda rahita evA ame. ame tamArI jevA ja chIe koI aMtara ame nathI rAkhyuM. amAruM hRdaya kholI tamane ApI dIdhuM ema kahe che. bheda rahitapaNe vAta karI che. amArI je hRdayanI vAta che e tamane kahI daIe chIe. eTale TheTha "IDara' laI jaIne cheka sudhInI vAta karI che ne ! anaMta bhava chedI nAkhyA, e to kAma thaI gayuM ne ! Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-370 461 patraka - 370 muMbaI, vaizAkha vada 11, ravi, 1948 hRdayarUpa zrI subhAgya pratye. avicchinnapaNe jene viSe AtmadhyAna varte che evA je zrI...nA praNAma pahoMce. jene viSe ghaNA prakAranI pravRtti varte che, evA jogane viSe hAla to rahIe chIe. Atmasthiti tene viSe utkRSTapaNe vartatI joI zrInA cittane pote potAthI namaskAra karIe chIe. . ghaNA prakAre karI samAgamanI ane bAhya pravRttinA jogatyAganI che jenI cittavRtti koI prakAre paNa varte che evA je ame te atyAre che to ATaluM lakhI aTakIe chIe. 370. "hRdayarUpa zrI subhAgya pratye ghaNI AtmIyatA potAne varte che. eTale chellA chellA badhA vizeSaNamAM hRdayarUpa... hRdayarUpa evA vizeSaNa vAparyA che. e emanI sAthenI AtmIyatA darzAvI che. ' mumukSu - vAtsalya. pUjya bhAIzrI :- hA. vAtsalya ane tamArI sAthe have koI paDado nathI rAkhatA. bheda nathI rAkhatA eTale vAtamAM paDado nathI. kholIne, amAruM aMtara kholIne vAta karIe chIe. eTalo vizvAsa mUkyo che. sAmAne paNa eTalo ja emanA pratye bahumAnano bhAva Ave che. o.ho...ho.. mArA upara keTalI kRpA ! ke potAnuM hRdaya kholIne kahe che ema. mumukSu - A to moTI uMmaranA hatA emano phoTo che ne vaDavAmAM.. pUjya bhAIzrI - hA, e to vRddha hatA. A to yuvAna hatA, pelA vRddha hatA. ghaNuM aMtara che. "vaDavAmAM che. ahIMyAM che, agAsamAM che. "sAyalAmAM che. lagabhaga ghaNI kharI jagyA che. Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 cajahRdaya bhAga-5 avicchinnapaNe jene viSe AtmadhyAna varte che evA je zrI." rAyacaMdabhAI pote, rAjacaMdrajI pote nA praNAma pahoMce. kevI rIte praNAma karyA che ? ke avicchinnapaNe jene viSe AtmadhyAna varte che. potAne viSe avicchinnapaNe AtmadhyAna varte che evA je zrI ame-pote ja vizeSaNa bahu ucca koTInuM vAparyuM che eTale A saMkalana karanArAe bAda karI nAkhyuM che. kemake AtmA to pote paramezvara che. koI evuM pote ja potAnA mATe paramezvarapadanuM vizeSaNa vAparI nAkhyuM hoya. mumukSu - AtmA mATe vAparyuM. pUjya bhAIzrI :- hA che ja ne ! AtmA pote paramezvara che ja ne. paramAtmApaNe che. e to bhrAMtie karIne bIjuM lAge che. bAkI e ja che. pote siddhapada che e to. "nA praNAma pahoMce. jene viSe ghaNA prakAranI pravRtti varte che, evA jogane viSe hAla to rahIe chIe." ghaNA prakAranI sAMsArika pravRtti varte che. evA yogane viSe hAla to rahIe chIe. "Atmasthiti tene viSe utkRSTapaNe vartatI joI." Atmasthiti tene viSe eTale potAne viSe, AtmAne viSe. Atmasthiti tene viSe eTale potAne viSe "utkRSTapaNe vartatI joI zrI.nA cittane... eTale potAnA cittane potAnI pariNatine pote potAthI namaskAra karIe chIe. A badhI mastI che emanI ! pote ja potAne namaskAra kare che. evI aMdaranI sthiti varte che ke pote ja potAne namaskAra kare che. mumukSu :- Akho abheda laI lIdho. pUjya bhAIzrI - e eka sthiti che. puruSArthanI e eka sthiti che. mokSamArgamAM AzcaryakAraka sthiti che ke pote vaMdana kare che. potAnI pariNatine pote vaMdana kare che. evI AzcaryakAraka sthiti che emanI. lokone aparicita viSaya che eTale khyAlamAM na Ave evo viSaya che. paNa e paristhiti evI hoya che ke pote ja AzcaryathI ene jue che, pote ja ene bahumAnathI jue che, pote ja ene vaMdana kare che. evI eka sthiti che. evI pavitra dazA che ne ! evuM je emanuM citta ekadama pavitra dazA (vartI rahI che. jevo AtmA pavitra che evI ja pavitra dazA varte che. e pavitratAne pote namaskAra kare che. evI vAta che jarA. utkRSTapaNe sthiti joIne. zrI nA cittane pote potAthI namaskAra karIe chIe. ghaNA prakAre karI Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka 300 463 samAgamanI ane bAhya pravRttinA jogatyAganI jenI cittavRtti koI prakAre paNa varte che evA je ame te atyAre to ATaluM lakhI. aTakIe chIe.' A tamane thoDI vizeSa vAta lakhI. amArA hRdayanI thoDIka vizeSa vAta lakhI ke amArI je utkRSTa dazA varte che e dazA joIne ame ja amane namaskAra karIe chIe. tamArA samAgamanI icchA rahe che. bahAranI je A pravRtti ghaNA prakAranI varte che enA tyAganI cittavRtti thaI gaI che, e choDI daIe evI cittavRtti thaI gaI che. AthI vadhAre kAMI tamane lakhatA nathI. ATaluM lakhIne ame aTakI jaIe chIe. e thoDI vizeSa vAta kholI che. 368 karatAM paNa 370 mAM thoDI vadhAre vAta lakhI nAkhI che ke ame ja amane namaskAra karIe chIe. amArI AtmAnI evI koI pavitra daza varte che ke ame amane namaskAra karIe chIe. pote ja potAnI piraNitanuM bahumAna kare che ! mumukSu :- kyAMka evuM Ave che, pote potAne abhinaMde che. pUjya bhAIzrI :- hA. ema ja che, ema ja che. abhinaMDhe che pote. e Ama che. AtmAnA pAMceya jJAna potAnA jJAnapadane ja abhinaMde che. matijJAna paNa zAna sAmAnyane abhinaMde che. pAMceya vizeSa che. zrutajJAna paNa jJAnasAmAnyane abhinaMde che. suavadhi che e paNa jJAnasAmAnyane abhinaMde che. mana:paryayajJAna paNa jJAnasAmAnyane abhinaMde che ane kevaLajJAna paNa jJAnasAmAnyane abhinaMde che. pAMceya vizeSajJAna eka jJAnasAmAnyane abhinaMde che. zAstramAM Ave che. mumukSu :- A nizcayabhaktinuM prakaraNa AvI jAya. pUjya bhAIzrI :- hA, nizcayabhakti, Ane nizcayabhakti kahe che. prazna :- avicchinnapaNe eTale zuM ? samAdhAna H- avicchinna eTale vacamAM kyAMya truTakapaNuM thatuM nathI, tUTatuM nathI kyAMya. amAruM dhyAna tUTatuM nathI kyAMya eka kSaNa paNa tUTyA vagara AtmadhyAna varte che. ekadhAruM dhArAvAhI. dhAra chUTatI nathI, dhAra karyAMya tUTatI nathI. ema kahevuM che. mumukSu :- avicchinna dhArA, Ave che ne. bhedajJAna kyAM sudhI bhAvanuM...? pUjya bhAIzrI :- avicchinna dhArApaNe bhAvavuM. e badhI judI duniyA che. jJAnIonA pariNamananI AkhI duniyA ja judI che. Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 cajahRdaya bhAga-5 patraka - 371 muMbaI, vaizAkha vada 13, bhoma, 1948 zrI kalolavAsI jijJAsu zrI kuMvarajI pratye, niraMtara jene abhedadhyAna varte che, evA zrI bodhapuruSanA yathAyogya vAMcazo. che. atra bhAva pratye to samAdhi varte che; ane bAhya pratye upAdhijoga. te varte che, tamArAM AvelAM traNa patro prApta thayAM che, ane te kAraNathI te pratyuttara lakhyo nathI. ke A kALanuM viSamapaNuM evuM che ke jene viSe ghaNA vakhata sudhI satsaMganuM sevana thayuM hoya to jIvane viSethI lokabhAvanA ochI thAya; ke athavA laya pAme. lokabhAvanAnA AvaraNane lIdhe paramArthabhAvanA pratye ka jIvane ullAsapariNati thAya nahIM, ane tyAM sudhI lokasahavAsa te A bhavarUpa hoya che. satsaMganuM sevana je niraMtarapaNe icche che, evA mumukSu jIvane che jyAM sudhI te jogano viraha rahe tyAM sudhI draDhabhAve te bhAvanA icchI te pratyeka kArya karatAM vicArathI vartI, potAne viSe laghupaNuM mAnya karI, te potAnA jovAmAM Ave te doSa pratye nivRtti icchI, saraLapaNe varyA na karavuM; ane je kAryo karI te bhAvanAnI unnati thAya evI jJAnavArtA che ke jJAnalekha ke graMthanuM kaMI kaMI vicAravuM rAkhavuM, te yogya che. upara jaNAvI che je vAta, tene viSe bAdha karanArA evA ghaNA A prasaMga tama jIvone varte che, ema jANIe chIe; tathApi te te bAdha karanArA prasaMga pratye jema bane tema saupayoge vicArI vartavAnuM Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka--371 icchavuM, te anukrame bane evuM che. koI prakAre manane viSe saMtApa pAmavA yogya nathI, puruSArtha je kaMI thAya te karavAnI draDha icchA rAkhavI yogya cheH ane parama evuM je bodhasvarUpa che tenuM jene oLakhANa che, evA puruSe to niraMtara tema vartyanA puruSArthane viSe mujhAvuM yogya nathI.. anaMtakALe je prApta thayuM nathI. te prAptapaNAne viSe amuka kALa vyatIta thAya to hAni nathI. mAtra anaMtakALe je prApta thayuM nathI, tene viSe bhrAMti thAya, bhUla thAya te hAni che. jo pa2ma evuM zAnInuM svarUpa bhAsyamAna thayuM che, to pachI tenA mArgane viSe anukrame jIvanuM pravezapaNuM thAya e saraLa prakAre samajAya evI vArtA che. rUDe prakAre mana varte ema varte. viyoga che, to temAM kalyANano paNa viyoga che, e vArtA satya che, tathApi jo jJAnInA viyogamAM paNa tene ja viSe citta varte che, to kalyANa che. dhIrajano tyAga karavAne yogya nathI. zrI svarUpanA yathAyogya. 465 371. zrI kalolavAsI jijJAsu zrI kuMvarajI pratye,... 'kuMvarajI maganalAla' 'kalola'nA be-traNa patra agAu AvI gayA che. emaNe zrImadjI' sAthe patravyavahAra cAlu rAkhyo che. niraMtara jene abhedhyAna varte che, evA zrI bodhapuruSanA yathAyogya vAMcazo.' jJAna thayuM che. niraMtara jene abhedadhyAna varte che.' AtmA sAthe abhedabhAve je dhyAna Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 cajahadaya bhAga-5 varte che evA zrI bodhapuruSanA yathAyogya vAMcazo). have potAnuM duniyAnuM nAma nathI lakhatA. bodhapuruSanA yathAyogya vAMcazo." pelAne paNa zraddhA besI che ke A mahApuruSa che. je patravyavahAra cAlyo che emAMthI e vAta siddha thAya che. atra bhAva pratye to samAdhi varte che; ane bAhya pratye upAdhijoga varte che; tamArAM AvelAM traNa patro prApta thayAM che, ane te kAraNathI pratyuttara lakhyo nathI.' traNa patra AvyA pachI ATalo javAba lakhe che ke aMdaramAM samAdhi evI rIte varte che. bahAramAM upAdhi evI rIte varte che ke tamArA traNa traNa patro AvyA chatAM tamane uttara nathI lakhyo. "A kALanuM viSamapaNuM evuM che ke jene viSe ghaNA vakhata sudhI satsaMganuM sevana thayuM hoya to jIvane viSethI lokabhAvanA ochI thAya.... lokabhAvanA eTale lokasaMjJA. lokasaMjJAnA arthamAM ahIMyAM lokabhAvanA zabda vAparyo che. eTale mumukSune mATe e vAta lIdhI ke sAmAnyapaNe badhA jIvane lokasaMjJA anAdithI che ja. have mumukSujIvane paNa dharmapravRtti lokasaMjJAe jyAM sudhI thAya che tyAM sudhI ene dharma pariNamato nathI. athavA A jIve aneka dhArmika kAryo karyA chatAM ene dharma nathI thayo enuM kAraNa lokasaMjJApUrvaka eNe dharma karyo che, lokasaMjJA sahita dharma karyo che mATe ene dharmanuM phaLa nathI AvyuM. dhArmika kAryonuM phaLa je dharmanuM pariNamana, e nathI AvyuM. prazna :- lokabhAvanA eTale para sAthe ekatvabuddhi ? samAdhAna :- nahi. lokabhAvanAmAM loko taraphanI najara. loko zuM kaheze ? lokomAM zuM lAgaze ? lokomAM mAruM sthAna zuM raheze ? loko zuM gaNaze ? Ama karIza to loko zuM gaNaze ? Ama karIza to loko zuM gaNaze ? Ama je lokasaMjJA che e jIvane dharma pAmavA detI nathI. ane e lokabhAvanA baMdha karavA mATe, ochI thavA mATe ghaNA vakhata sudhI satsaMganuM sevana thavuM joIe. A emane A rogano IlAja batAvyo che ke A lokasaMjJA che e jIvane bahu moTo roga che ane enA mATe ghaNA vakhata sudhI satsamAgamamAM rahevuM ane e viSaya upara vAraMvAra vicAravuM ke jIvane kyAMya paNa lokasaMjJA kevI kevI rIte thaI jAya che ? jyAM tyAM kevI rIte thaI jAya che lokasaMjJA ? e khUba sArI rIte vicAravuM. kemake A lokasaMjJAno jAmI gayelo kATa che, ukhADavo muzkela paDe evo jAmI gayelo A kATa che. kemake e evI rIte Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-371 467 coTe che ke mANasa tyAga kare eTale dAna ApI de. moTuM dAna Ape, bahu sAruM dAna Ape to enI samAjamAM paristhiti to UbhI thavAnI ja che. samAja to ene dAtA tarIke jovAno che ke bhAI ! ghaNuM nyochAvara kare che A mANasa. paNa pote ene ne jove. e daSTi je keLavavI e asAdhAraNa vAta che. e vAta pote jarAya lakSamAM ja na le. emAM zuM ? mAruM kyAM hatuM te meM ApyuM che ? e zuM vicAra kare pote? ke mAruM hatuM ja kedI te meM ApyuM che ? mAruM hoya to huM AvuM ne. e cIja ja mArI nahotI. e to eka vikalpa Avyo. sadharma vRddhino vikalpa Avyo to sadharmavRddhi thAva. pachI paisA to paisAnA che, koInA nathI. mArA paNa nathI ane bIjAnA paNa nathI. bAhya prabhAvanAmAM je paisAno upayoga thAya che e kyAM koI jIvanA che ? mArA to nathI, koI jIvanA nathI. basa ! enI vRddhi thAva evo vikalpa Avyo ane bahAramAM koI puNyayoga hato eTale e prakAre badhuM goThavAvA mAMDyuM. jaDanA paramANuonI goThavaNI thaI. mAro zuM adhikAra che emAM ? ema potAne taddana bAda karI nAkhe. ane evuM bAda karavA mATe ene-mumukSune satsaMgano paricaya ghaNo joIe. nahitara jANe ajANe e lokasaMjJAnI aMdara varte che ane ene dharmanI prAptithI vaMcita rahevAnuM A ja kAraNa che. AnA upara ghaNI vAta Avaze. lokasaMjJA upara "zrImadjIe je prakAza pADyo che e to zAstromAMthI kADhavuM muzakela paDe. mahAna zAstromAMthI e vAta gotavI muzkela paDe eTalI carcAne pote kholI che. kemake mumukSune mumukSudazAmAM e bhUla thAya che. e vAta ghaNI kholI che. ahIMthI lokabhAvanAnI (vAtanI) zarUAta karI che. kemake dAna de che ema nahIM. A to eka dRSyata ApyuM. ema zAstra vAMce che, koI lekhaka hoya, koI vaktA hoya koI abhyAsI hoya, aneka prakAre je bAhya viziSTatAo dharmanA kSetramAM loko jove che e badhI viziSTatAo lokasaMjJA thavAmAM nimittabhUta thAya che. jo pote yathArthatAmAM Ubho na rahe, mumukSunI bhUmikAmAM yathArthatA na rahe to lokasaMjJA vaLagyA vinA rahe nahIM. atyAra sudhI e ja thayuM che. kAryo to A jIve ghaNA karyA che paNa badhe lokasaMjJAmAM Ubho rahIne, ethI chUTIne nahi. mumukSu - lokasaMjJA jenI jiMdagIno dhuva kAMTo che... pUjya bhAIzrI - hA, e paNa patra Avyo che. e sUtra jevuM vacana lIdhuM che. Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 rAjahRdaya bhAga-5 lokasaMjJA jenI jiMdagIno dhruva kAMTo che. te bhale game tevo hoya to paNa ene duHkhanuM ja kAraNa thavAnuM che. ene koI rIte sukha thavAnuM nathI. juo ! 516 lyo. 516, pAnuM 415. 516 mAM chellA peregrAphamAM chelle chelle lakhe che. "vardhamAna svAmInI vAta lIdhI che. te vicArIne pharI pharI te carcA kAryo karyo, pravartane pravartane smRtimAM lAvI vyavasAyanA prasaMgamAM vartatI evI rUci vilaya karavA yogya che. jo ema na karavAmAM Ave to ema ghaNuM karIne lAge che ke haju A jIvanI yathAyogya jijJAsA mumukSapadane viSe thaI nathI, athavA to A jIva...... have ahIMthI A vAta lIdhI che. athavA to. eka to pelI vAta judI che. be viSaya lIdhA che. be kAraNa lIdhA che emAM eka kAraNa pUruM karyuM. athavA to A jIva lokasaMjJAe mAtra kalyANa thAya evI bhAvanA karavA icche che. paNa kalyANa karavAnI tene jijJAsA ghaTatI nathI.' ene to lokasaMjJA rAkhIne kalyANa karavuM che. eno bIjo artha e che ke ene potAnuM kalyANa ja karavuM nathI. Ama che. eTale badhuM kArya eNe lokasaMjJA sAthe rAkhIne karyuM. kahe che ke A eka ja tane dharmamAM praveza nahi karavA de, tane kalyANamAM praveza nahi karavA de. ghaNI jagyAe emaNe A vAto lIdhI che ane bahu sArI rIte A viSaya upara prakAza pADyo che. mumukSu :- samAja sudhare ne ! pUjya bhAIzrI :- samAja sudhare ema ne ! pote bhale bagaDe ! e to anAtha pote bIjAne sanAtha karavA mAge che, ema che. pote bhikhArI che, pote bhIkha mAgato che ane abajonA dAnanI vAta kare che. abajo ApI dauM. huM to abajo ApI dauM. paNa have tuM bhIkha mAge che, tuM lAMbo hAtha kare cho. e badhI, evI badhI bAliza vAto che. evI rIte pote bagaDIne samAja sudhAravAnI vAta kare e to taddana bAliza vAto che, bALako jevI vAta che. | mumukSu :- A je kAMI vAMcana-manananA puNya kArya karIe chIe e dharmakArya kevI rIte karavA ? pUjya bhAIzrI - emAM zuM che ke evI je potAnI chApa UbhI thAya che. mANasa je kare evI chApa to samAjamAM UbhI thavAnI ja che. samAja vacce rahelo mANasa che, koIpaNa vyakti enA samAja vacce rahelI che. pachI darekane potapotAno samAja Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka371 469 che. je kAMI kare che, dhArmika kAryo kare che enI aMdara enI chApa to UbhI thAya ja che. e chApavALo huM chuM e bhuMsAI javuM joIe. A vAta asAdhAraNa che. lokonI game te chApa hoya. e dRSTi baMdha thaI jAya AkhI. lokaSTi ja baMdha thaI jAya. ane potAne eka AtmakalyANa sivAya bIjuM lakSa na rahe evI sthitimAM dharma pariName che. nahitara dharma nathI pariNamato. ema che. mumukSu :- eTale ApaNe dAna devAmAM nAma lakhavAnI praNAlikA nathI ne. 'gurudevazrI' bahu ja kahetA ke lAkhanuM kara ke karoDanuM kara. pUjya bhAIzrI :- hA. e to lokasaMjJAne uttejana ApavAnuM che. e to je jamAnAmAM paisAnI ghaNI kimata hatI, AjathI 30 varSa pahelAMnI vAta che. 'kalola'nA eka 'vADIbhAI' karIne AvatA hatA. uMmaramAM e vRddha hatA. atyAre to e nahi hoya. emanA yuvAna putranuM dehAMta thaI gayeluM. to emaNe ema kahyuM ke mAre A je simaMdhara bhagavAnanuM derAsara che... pramukha) pAse vAta mUkI. gurudeva' to e dAnaphAnanI koInI vAta sAMbhaLatA ja nahotA. e badhI vAta nIce ka2vI paDe. kahe, mAre ahIMyAM eka motInuM toraNa bAMdhavuM che. bhagavAnanA maMdiramAM motInuM toraNa (bAMdhavuM che). paNa e motInA toraNamAM mAro je svargavAsI putra che enuM nAma lakhavuM che. 11000 rUpiyA eka toraNanA ApuM. keTalA ? toraNa mArA kharce. 11000 rUpiyA huM derAsaramAM ApyuM. paNa emAM mArA putranuM mAre nAma lakhavAno bhAva che. pramukhe) kahI dIdhuM, ahIMyAM ame koI zaratI dAna letA nathI ane maMdiramAM) koInuM to2NamAM ke borDamAM kyAMya mAre nAma joIe nahIM. mumukSu :- bahu Strict hatA. pUjya bhAIzrI :- hA, bahu Strict hatA. nA pADI dIdhI. 11000 te 'dI bahu moTI rakama kahevAtI hatI. paisA nathI jotA, evI rIte paisA nathI joItA. eTale e paddhati sArI che. nahita2 zuM che dAna to laI le, denAra daI de, lenA2 laI le paNa pelAne lokasaMjJA tIvra thaI jAya che ke mAruM nAma badhA vAMcaze, mAruM nAma badhA vAMcaze. thaI rahyuM. mumukSu : paisAnuM dAna dIdhuM ane kIrtinI bhIkha mAgI. pUjya bhAIzrI :- eTale e to lokasaMjJAmAM evuM ja thAya che. eTale kahe che Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 rAjahRdaya bhAga-5 evI lokasaMjJA vaLavA mATe, ochI karavA mATe ghaNA vakhata sudhI satsaMganuM sevana thavuM joIe. A vAta nAkhI emaNe. A satsaMgano zuM prabhAva che, zuM guNa che e kahe che). to "ochI thAya; athavA laya pAme." nAza pAme. lokabhAvanAnA AvaraNane lIdhe paramArthabhAvanA pratye jIvane ullAsapariNati thAya nahIM..." A sIdhI vAta che. "ane tyAM sudhI lokasahavAsa te bhavarUpa hoya che. pachI e bhale dhArmika lokono sahavAsa hoya, dhArmika lokono sahavAsa hoya topaNa e navA bhavanuM kAraNa che. bhavanA maTavAnuM kAraNa nathI, bhavanI vRddhinuM kAraNa che, e bhava thavAnuM kAraNa che, navo janma levAnuM kAraNa che. mumukSu - lokasahavAsa ane satsaMga be sAmasAmA thayA. pUjya bhAIzrI :- hA. lokasaMjJA TALavA mATe satsaMga enuM sAdhana che, e enI davA che. A sIdhI vAta che ane lokanI vacce rahyo che paNa lokasaMjJA uDADI devI. joIe. lokasaMjJA ene janma-maraNa karAvIne lokamAM rAkhe che. tyAMne tyAM, tyAM ja janme, tyAM ja mare. chUTe nahi sahavAsa. enuM kAraNa lokasaMjJA che. lokanI vaccethI kema judo paDato nathI ? siddhAlayamAM kema judAM paDI gayA ? ke lokasaMjJA pahelAM TALI eTale tyAM gayA. lokasaMjJA che tyAM sudhI ahIMne ahIM rAkhe che. lokasaMjJA ja ene ahIM ne ahIM rAkhe che. bhAve rahe che, enA phaLamAM dravya rahe che. mumukSu - lokasaMjJAthI lokArge javAtuM nathI. pUjya bhAIzrI - lokasaMjJAthI lokAgre javAtuM nathI. e carcA "sUryakIrti bhagavAna vakhate cAlI hatI. pUjya bahenazrI bolyA hatA. loko Ama kahe che, loko Ano virodha kare che. lokasaMjJAe lokAro javAtuM nathI. tyAre pahelIvahelI vAta bahAra pADI hatI. lokone evI rIte vacce nahi lAvo. satsaMganuM sevana je niraMtarapaNe icche che, evA mumukSu jIvane jyAM sudhI te jogano viraha rahe che tyAM sudhI draDhabhAve te bhAvanA icchI..." eTale satsaMgamAM rahevAnI bhAvanA IcchI. pratyeka kArya karatAM." udayanA. pratyeka kArya karatAM vicArathI vartI..." eTale hita-ahitanA vicArathI vartI potAne viSe laghupaNuM mAnya karI,..." pote kAMI nathI, potAnI koI sthiti nathI A mArgamAM. eTale kyAMya potAno AMka na mUke. potAnA jovAmAM Ave te doSa pratye nivRtti icchI, saraLapaNe vatya karavuM; ane Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka--371 471 je kAryo karI te bhAvanAnI unnati thAya evI jJAnavArtA ke jJAnalekha ke graMthanuM kaMI kaMI vicAravuM rAkhavuM, te yogya che.' A eka mumukSujIvane mumukSutAnI bhUmikAmAM kevI rIte vartavuM yogya che enuM mArgadarzana A peregrAmAM ApyuM che. vizeSa laIzuM.... OM vartamAnamAM Ayu alpa che, AyunA sadbhAvamAM paNa zarIra prAyaH azAtA bhogavavAnuM ja sAdhana bane che; game teTalI zarIranI sAvadhAnI / mAvajata karavAM chatAM paNa rogAdi upadrava thayA ja kare che; ane pUrvakarma pramANe te hoya che, vartamAna prayatnathI, tenAthI pUrvakarmathI) bacI zakAtuM nathI. evI sthitimAM kAyAne mokSamArgamAM khapAvI detAM (kAyAthI upekSita thaIne puruSArthane mokSamArga prati yojavAmAM Ave to) jo paramazuddha caitanyaghana avinAzI niHzreyasapadanI prApti thatI hoya to phUTI koDInA badalAmAM ciMtAmaNI ratnathI paNa adhika lAbha thayo, tema samajavA yogya che.' (anubhava saMjIvanI-402) '. Qi he ! Atmadeva ! svayaMnA jJAna bAgamAM 2mo, kriDA karo vA Tho; anyathI zuM prayojana che ? alaukika guNa-vaibhavanuM aciMtya ramaNIya dhAma ! advitIya pa2ma padArtha jyavaMta varto ! jyavaMta varto !! te padArtha) - padanA darzAvanArA sadguru, niSkAraNa karuNAmUrti satpuruSa-parama puruSa, divyamUrti paramAtmA jyavaMta varto ! trikALa jyataMta varto ! (anubhava saMjIvanI-393) Qi Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 14-12-1989, pravacana naM. 105 patrAMka - 371, 372 ane 373 patra-371. thoDuM cAlyuM che pharIvAra laIe. 'zrI kalolavAsI jijJAsu zrI kuMvarajI pratye, niraMtara jene abhedadhyAna varte che evA zrI bodhapuruSanA yathAyogya vAMcazo.' niraMtara jene svarUpamAM abhedatA varte che ene abhedadhyAna kahe che. abheda pariNati dvArA abhedatA varte che evo je Atmabodha che enA yathAyogya vAMcazo. je tamane yogya lAge. atra bhAva pratye to samAdhi varte che; ane bAhya pratye upAdhijoga varte che; tamArAM AvelAM traNa patro prApta thayAM che ane te kAraNathI pratyuttara lakhyo nathI.' aMdara-bahAranI sthitinuM kAraNa batAvyuM che ke bahAramAM vyavasAyanI pravRtti vizeSa che. chatAM aMdaramAM amAro AtmA samAdhibhAve pariName che. tamArA traNeka patronA utta2 devAyA nathI. mumukSu :- kaSAyarasano nAza thayo che paNa bahAramAM pravRttimAM kaSAya dekhAya. pUjya bhAIzrI :- hA, barAbara che. bahAramAM bilakula rasa nathI. pravRtti kaSAyayukta dekhAya che topaNa emAM 2sa nathI. pote nIrasa che, lukhkhA pariNAma che ema kaho, nIrasa pariNAma che ema kaho, potAnuM astitva emAM anubhavatA nathI ema kaho, e rIte e bhinna paDI gayA che, ema kaho. badhuM lAgu paDe che. A kALanuM viSamapaNuM evuM che ke jene viSe ghaNA vakhata sudhI satsaMganuM sevana thayuM hoya to jIvane viSethI lokabhAvanA ochI thAya; athavA laya pAme.' evo A viSamakALa che ke ghaNA vakhata sudhI mumukSujIvane satsaMganuM sevana thavuM Avazyaka che. enA pariNAmamAM kAMIka yogyatA prApta thAya, pAtratA Ave enA mATe ghaNA lAMbA samaya sudhI satsaMganuM sevana karavuM, e A kALanI paristhiti spaSTa kare che. nahitara jo ema karavAmAM na Ave to bahAranI paristhiti aneka prakAranA saMyoganI evI Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-371 473 vicitra che, samAjanI, dhArmika samAjanI laukika samAjanI, rAjakIya, kauTuMbika-bIjI, trIjI badhI paristhiti, paMcendriyanA viSayo phAlyA phUlyA e badho prakAra jotAM jIvane potAnuM ahita thAya, ghaNuM nukasAna thAya. amUlya evo manuSyabhava ema ja vyatIta thaI jAya. kAMIpaNa kArya thayA vinA, kAMIpaNa hita thayA vinA ja vyatIta thaI jAya. emAM paNa lokabhAvanA koIpaNa kArya karatAM, potAnA kuTuMbanuM vyavahArika kArya karatAM paNa lokabhAvanA jIvane tIvra rahe che ke mArA sagA-saMbaMdhImAM mAruM sthAna (jaLavAI raheche. samAjanI aMdara, gAmanI aMdara, dezanI aMdara paNa mAruM kAMIka sthAna che), e jAtano jene udaya hoya to e prakAra rahe che. dharmakSetramAM Ave che e prakAranA udayathI, sAmAnya rIte udaya sAthe sIdho saMbaMdha che, ane e abhiprAyathI AkhA jagatamAM potAnuM sthAna rAkhavAnI, AkhA lokamAM potAnuM sthAna rAkhavAnI jIvanI vRtti UbhI che ema siddha thAya che. pachI udayamAM. nAnuM Circle hoya to tyAM paNa ene sthAna rAkhavuM che. evuM je bIjA jIvonI najaramAM potAnuM kaMIka paNa pote kalpeluM sthAna, kAMIka paNa eTale pote kalpeluM ke huM Avo chuM. e lokabhAvanA che. prazna :- banne prakAramAM kuTuMba-parivAramAM ane dhArmika samAjamAM A lokabhAvanAno doSa thAya temAM doSa kyAM vadhAre lAge che ? samAdhAna :- dhArmika samAjamAM vizeSa doSanuM kAraNa che. kemake ahIMyAM to e doSa chUTavo joIe. enA badale ahIMyA e doSa jo na chUTe to tIvratA ghaNI che. ema samajavuM joIe. tIvratA ghaNI che ema samajavuM joIe. kemake bIjA lokone evI lokabhAvanA chUTavAnuM koI nimitta nathI. UlaTuM bIjA lokone to evI lokabhAvanA daDha thavAnA prasaMgo bane che. juo ! mArA karatA ANe sAruM karyuM. have ApaNe prasaMga Ave tyAre enA karatAM sAruM karI dekhADazuM. mumukSu :- zikSA evI ja maLe. pUjya bhAIzrI :- zikSA evI ja maLe. vAtAvaraNa ja badhuM evuM che. e to kahyuMne ke paristhiti ja evI che. kALanuM viSamapaNuM evuM che ke cAre bAjuthI e ja vAtAvaraNanI aMdara ene rahevAnuM thayuM che. ahIMyAM je dharmanuM kSetra che e evI lokasaMjJA TALavAnuM eka nimitta che tyAM paNa e jo jIva na TALe to e pariNAma ghaNA daDha Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 jahRdaya bhAga-5 thayelA che, ghaNA cIkaNA che ema samajavuM joIe. mumukSu :- nimittano durupayoga thayo. pUjya bhAIzrI - durapayoga thayo athavA potAnuM upAdAna ghaNuM hIna-hINuM che, potAnuM upAdAna ghaNuM hINuM che ema vicAravuM joIe. "lokabhAvanA ochI thAya; athavA laya pAme.' satsaMga eka evuM sAdhana che ke jenI aMdara e prakAra bane. lokabhAvanAnA AvaraNane lIdhe paramArthabhAvanA pratye jIvane ullAsapariNati thAya nahIM. juo ! dharmanA kSetramAM AvyA pachI AtmabhAvanA, paramArthabhAvanA kaho ke AtmabhAvanA kaho, e bhAvanAmAM jIva vizeSa nathI Avato. enuM zuM kAraNa? dharmanA kAryo to kare che. pUjA kare, bhakti kare, dayA-dAna kare, aneka prakAranA dharmanA kArya kare paNa zuM karavA ene kAMI kAma thatuM nathI ? ke paramArthabhAvanAmAM jIva AvI zakato nathI. lokabhAvanAnA AvaraNane lIdhe AtmabhAvanAmAM ja AvI zikato nathI. pachI pariNati thAya ane upayoga thAya e to badhI bahu AgaLanI vAta thaI gaI. mULa to bhAvanAmAM ja praveza thato nathI ane enuM kAraNa lokabhAvanA che. avalokana hoya to e khyAla Ave che, nahitara e vAtano khyAla nathI Avato. kemake pote paNa keTalAka dhArmika kAryo kare che ne ! e kare che ene dekhAya che paNa lokabhAvanAne vaza kare che, enI ADazamAM rahIne kare che, eno AdhAra laIne kare che ema nathI joto. prazna :- lokasaMjJA ane lokabhAvanA eka ja ? samAdhAna :- hA, eka ja. eka ja. "gurudevanA pravacanamAM bese to huM kyAM beTho chuM enA upara enuM lakSa hoya). pravacanamAM huM AgalI haroLamAM beTho chuM ke huM pAchaLa beTho chuM. tyAM paNa te lokomAM gaNatarI gaNe ke AmAM mAre kyAM besavAnuM sthAna che ? mumukSu :- AgaLa bese to "gurudevane khyAla Avene ke AvyA che. pUjya bhAIzrI :- gurudeva ne loka banAvI nAkhyA ne ! lokabhAvanAno je prakAra che emAM eNe "gurudeva" ne mUkI dIdhA. mumukSu :- be ja bhUla che ! pUjya bhAIzrI - e to badhI ja bhUla che, be zuM ? pachI emAM soe so Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka--371 bhUla che. mumukSu :- A kapaDA paheravA, jamavA jaIe tyAre AvA kapaDA paheravA - badhAmAM lokasaMjJA che. - 475 pUjya bhAIzrI :- hA, mAre AvA ja kapaDA joIe. AthI pheraphAravALA mane na cAle. mArA pramANamAM badhuM mAre joIe. kapaDAthI mAMDIne badhI cIja mane mArA pramANamAM joIe. cappala paNa mArA pramANamAM joIe, kapaDuM paNa mArA pramANamAM joIe, mAthuM paNa mArA pramANamAM joIe. e to sAruM che ke enA Control nI vAta nathI, nahitara to dhoLA thavA na de. mumukSu :- e paNa nathI karavA. pUjya bhAIzrI :- have emAM herAna thavA mAMDyA che. emAMthI Brain tumour ane Brain cancer thavA maMDyA. loko have emAMthI thoDA thAkIne pAchA paDyA che. mumukSu :huM kAyama nyAlabhAI sogAnIjI' nI bAjumAM besato. emaNe kyAreya Ama pAchaLa nathI joyuM ke Ama barAbara che. pUjya bhAIzrI :- e to mAre carcA thayelI che ke vyAkhyAnameM mere bagalameM kauna beThA hai usakA mujhe kabhI patA nahIM rahatA. enI bAjumAM koNa beThuM che khabara ja na hoya. mumukSu :- huM bAjumAM houM, kyAreya joyuM nathI. pUjya bhAIzrI :- bIje koNa beThuM che e to prazna ja nathI. A to badhAnuM dhyAna rAkhe. phlANA AvyA che ke nahi Aje ? vaLI ahIMyAM beThA che ke kyAM beThA che ? koNa koNa navuM AvyuM che ? badhuM dhyAna rAkhe. kemake potAnuM to dhyAna rAkhavAnuM che nahi, pachI bIjAnuM dhyAna rAkhavA sivAya vRtti zuM kAma kare ? e ja kAma kare. e to bAjumAM koNa beThuM che (enI khabara nahotI rahetI). eka ja dhAruM 'gurudeva' sAme joIne besatA. gurudeva"nI sAme ne kyAreka zAstramAM thoDuM jove. bAkI lagabhaga 'gurudeva' sAme joIne besatA. ekadhAruM sAMbhaLatA. ekITaze. e to eka bAhyavRttithI paNa anukaraNa karavA jevo ane zIkhavA jevo viSaya che. jarA paNa gurune ema na lAge ke sAMbhaLavAmAM mArI upekSA thAya che ane dhyAna na Ape ane idhara udhara joyA kare to e to rItasara vyAkhyAna karanAranI ja upekSA che, avagaNanA che, Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476 rAjahRdaya bhAga-5 avinaya che. mumukSu - prazna pUche topaNa AjubAju jove. pUjya bhAIzrI - mArA praznane loko kevI rIte gaNe che ? badhAnA caherAnuM mApa kADhavA jAya. ane pachI khyAla na rahe ke uttara zuM Ave che. e jovA jAya eTale uttara zuM Avyo e khyAla ene na hoya ane kAM to pUche ja ko'kanA mATe. bIjAne lakSamAM rAkhIne pUche. e koI dharmacarcAnI rIta nathI, e rIta sArI nathI. prazna :- A badhuM lokasaMjJAmAM jAya ? samAdhAna - badhuM lokasaMzAmAM jAya ane e jhera che. jIvane mATe e jhera che. paramArthabhAvanAmAM praveza karavA mATe moTo pratibaMdha A che. mumukSu :- amuka prakArano ja mAre zAstra svAdhyAya karavo evuM jo bhAvamAM hoya... pUjya bhAIzrI - emAM evuM che ke sAmAnya rIte to mamakSa jemAM potAno Atmarasa vadhe evo svAdhyAya kare paNa emAM yathArthatA tyAre che ke bIjA anuyoganA prakaraNa pratye anAdara, tiraskAra ke evA prakAranA pariNAma na thAya. bAkI to yogyatA pramANe ja rasa Avaze. koIne kathAnuyogamAM ja rasa Avaze, koIne caraNAnuyogamAM rasa Avaze, koIne karaNAnuyogamAM rasa Avaze, koIne dravyAnuyogamAM rasa Avaze. paNa bIjA anuyogo paNa bhagavAnanI divyadhvanirUpa vANI che, jinendra vANI che ane e badhAmAM paNa paramArtha rahelo che evo jene khyAla che ke cAreya anuyogamAM adhyAtma raheluM che evuM je samajyA che ene to evo koI prakAra nathI thato. rasa ocho vatto Ave paNa e pratye anicchA thAya eTale tiraskAra thAya, avagaNanA thAya evuM na bane. jemake koIne dravyAnuyoga pratye tiraskAra thaI jAya che ke A zuM Akho dI badhI dravya-guNa-paryAyanI ja mAMDI? to koIne karaNAnuyogano tiraskAra jAya che ke A zuM badhI karmanI, udaya ne zAtA ne baMdha ne phalANuM, udIraNA ne A ne te, sattA ne apakarSaNa, upakarSaNa A badhI zuM mAthAkUTa ? ema mAthAkUTa na jue. enI pAchaLa paramArtha zuM che evuM lakSa hoya to enuM cAre anuyoganuM yathArtha mUlyAMkana rahe che. mumukSa - koIpaNa viSayane tiraskAra na kare, gauNa kare. pUjya bhAIzrI :- nA, tiraskAra na kare. gauNa to karavo ja paDe. kemake badho Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-371 477. viSaya potAne kAmano hoto paNa nathI. potAnI yogyatAne lAgu paDe evo upadeza jyAM Ave tyAM ja pote vizeSa potAne prayojanabhUta gaNIne e viSaya upara sthira thAya. ane bIju gauNa karI nAkhe to e yathArtha paddhati che. emAM kAMI vAMdho nathI. e paddhati yogya ja che. prazna :- zAstra-svAdhyAyamAM lokabhAvanA Ave kharI ? lokasaMjJA thAya ? samAdhAna :- hA, thAya ne. potAno ughADa, bIjAne samajAvavAnuM lakSa, vAMcatA vAMcatA yAda rAkhavAnuM lakSa ke A pAne phalANuM che e yAda rAkhavuM. pAchuM koIne kahevuM hoya, evI dalIla ApavI hoya tyAre e yAda rAkhyuM hoya to kAmamAM Ave. athavA vizeSa bIjAne khyAla Ave ke ANe ghaNuM vAMcyuM che, ane ghaNI khabara che, A ghaNuM jANe che evI bIjAne chApa paDe. e badho je prakAra che e badho lokasaMjJAmAM jAya che. adhyAtmano UMco ane sUkSma nyAya hoyane to e barAbara khyAlamAM rAkhavo. e nyAya bIjAne kIdho hoya to ekavAra to Azcarya badhAne thaI jAya ke ohoho...! AvI sUkSma vAta tame karo cho ! Avo UMco adhyAtmano nyAya tamArI pAse che! mATe evA nyAyo Ave tyAre sAMbhaLavAmAM, vAMcavAmAM khAsa dhyAna rAkhavuM. evI rIte je zAstra adhyayana kare che, tattvajJAnano abhyAsa kare che e potAnA AtmAne bahu moTuM nukasAna kare che. gurudeva' to evI vAtane bahu kaDaka kahetA ke e adhyAtmane bahAne pApa kare che ema kahetA. potAnuM mAna poSavAnI je aMtaravRtti che ene laIne e tyAM pApa kare che. puya nahotA kahetA. zAstra vAMcavAmAM paNa ghaNI javAbadArI che. mumukSu :- kaSAyano prakAra ja thaI gayo ne ! pUjya bhAIzrI - hA. tIva. tIvra kaSAyano prakAra ane tIvra lokabhAvanA che. ene zAstra abhiniveza kahe che. e pote kaheze. AgaLa hajI e badhuM Avaze. ene zAstrIya abhiniveza kahyo che. ane zAstrIya abhinivezamAM be prakAra lIdhA che. je evI rIte AtmArtha sivAya koI anya hetu sacavAto hoya, jaLavAto hoya ke aMdaramAM dhAraNAmAM raheto hoya, lakSamAM raheto hoya te badho ja zAstrIya abhiniveza che. e paribhASA emaNe karI che. AtmArtha sivAya koIpaNa hetuthI zAstrano svAdhyAya Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 478 rAjahRdaya bhAga-5 thAya eTale tene zAstrIya abhiniveza gaNavA yogya che. sIdhuM ja Ama lIdhuM che emaNe. e 658 mAMthI eno nirdeza karyo che. pachI mULa vAta to hajI che e bIje che. pAnuM 489. be abhiniveza ADA AvI UbhA rahetA hovAthI...' be prakAranA abhiniveza ADA AvI UbhA rahetA hovAthI jIva mithyAtvano tyAga karI zakato nathI. te A pramANe : laukika (abhiniveza)" ane zAstrIya (abhiniveza)" A zAstra vAMcatA thAya ke nahi thAya ? A zAstrIya abhiniveza kahyo che. krame karIne satnamAgamayoge jIva jo te abhiniveza choDe to mithyAtvano tyAga thAya che, ema vAraMvAra jJAnIpuruSoe zAstrAdi dvArAe upadezyuM chatAM jIva te choDavA pratye upekSita zA mATe thAya che ? te vAta vicAravA yogya che.' A patra lallujIne' lakhyo che. kemake e tyAgI hatA ane zAstra vAMcatA thaI gayA. tattvajJAnamAM praveza thayo. zrImadbhuno have paricaya thAya che. have lallujInA patra Avaze. hajI have eka-be patra pachI zarU thaze. 25 mA varSathI che. 29 mA varSe A zAstra abhinivezanI Takora karI che. pachI 661mAM che. AtmArtha sivAya, zAstranI je je prakAre jIve mAnyatA karI kRtArthatA mAnI che,... kRtArthatA mAnI che eTale zuM ? ke huM roja ATaluM zAstra to vAMcuM ja chuM. roja eka kalAka to svAdhyAya karuM chuM. ATaluM to meM karyuM ja. eka peregrApha to vAMcuM ja chuM. eka vacanAmRtamAMthI eka vacana to gurudevanuM vAMcuM ja chuM. kAMIka kRtArthatA mAnI che ane AtmArthanuM lakSa nathI. te sarva zAstrIya abhiniveza' che.' te sarva zAstrIya abhiniveza che. e patranI aMdara emaNe eka aprazasta zAstrIya abhinivezanI carcA karI che ke, zAstrane mukhya karIne vidyamAna satpuruSane koI gauNa kare che ke amArI pAse to lANuM zAstra che, amArI pAse to samayasAra' che, 'samayasAra' amane maLI gayuM. to e aprazasta eTale jemAM puNya paNa nathI. prazasta eTale puNya. aprazasta eTale pApa. aprazasta zAstrIya abhiniveza che. ane evuM jIva tyAre ja kare, satpuruSa vidyamAna hovA chatAM ene gauNa karIne zAstra-svAdhyAya upara vajana Ape ke ene barAbara gaNe, be vAta lIdhI che emaNe ke barAbara gaNe Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-371 479 athavA vadhu gaNe ke A to chaThThA guNasthAnanA vacano che. vidyamAna sanduruSa to cothA guNasthAne birAje che. amArI pAse to chaThThA guNasthAnanA AcAryanA vacano che. eno svAdhyAya (karIe chIe). ene aprazasta zAstrIya abhiniveza eTale pApamaya zAstrano abhiniveza kahyo che. eTalA mATe ke tIvra potAnuM vyaktigata koIpaNa kAraNa mukhya kare che. mAnanuM, lobhanuM, koIpaNa prakAranA prasaMganuM ane mukhya karIne e sAruSane gauNa kare che tyAre ene aprazasta nAmano zAstrIya abhiniveza varte che. e vAta emaNe 661nA patramAM nIce lIdhI che. aprazasta zAstrIya 'abhiniveza. mumukSu :- e to koIpaNa bahAne puruSane gauNa karavAmAM abhiniveza to AvI ja jAya. pUjya bhAIzrI - abhiniveza to che ja paNa emAM zAstranI mukhyatA lAve. chaLa pakaDe. ame gauNa karIe chIe paNa evuM kAMI sAva amAruM jIvana evuM nathI kAMI. ame zAstra-svAdhyAya amArA jIvanamAM bahu rAkhyo che, ghaNo karIe chIe, kalAko sudhI karIe chIe ane varSo sudhI evI rIte karIe chIe. to kahe che, tAruM khAtuM aprazasta zAstrIya abhinivezamAM khatavAya che. tArI kriyA, tArI pravRtti, tArI vRtti jJAnI kyA khAtAmAM khatave che ? zrImadUjI aprazasta zAstrIya abhinivezanA khAtAmAM ene khatavI nAkhe che. A rakama e khAtAmAM mokalo. A bIjA khAtAnI rakama nathI, A khAtAnI rakama che. nimna khAtuM che. e lokabhAvanAnA badhA prakAra che ane te paramArthabhAvanAne rokavAnA khAsa pratibaMdhirUpa che ane tethI e prakAra, evo je lokasahavAsa e bhavarUpa hoya che. te navA janma-maraNanuM kAraNa thAya che. janma-maraNanI saMtatI cAlu rahevAnuM A kAraNa che. satsaMganuM sevana je niraMtarapaNe Icche che, evA mumukSu jIvane jyAM sudhI te jogano viraha rahe tyAM sudhI draDhabhAve te bhAvanA icchI pratyeka kArya karatAM vicArathI vartI potAne viSe laghupaNuM mAnya karI, potAnA jovAmAM Ave te doSa pratye nivRtti IcchI, saraLapaNe vatya karavuM ane je kAryo karI te bhAvanAnI unnati thAya evI jJAnavAta ke jJAnalekha ke graMthanuM kaMI kaMI vicAravuM rAkhavuM. te yogya che. A mumukSu mATe bahu suMdara mArgadarzana che. Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480 caya bhAga-5 . "satsaMganuM sevana je niraMtarapaNe icche che... sAmAnya rIte jJAnI icche che to mumukSu to Icche ja icche eno kAMI prazna raheto nathI. evuM je satsaMganuM sevana icche che evA mumukSu jIvane.... jo evo satsaMgano yoga na raheto hoya to ene daDha bhAvanA to thAya ja ke arere...! mane koI satsaMgano yoga nathI. koI satsaMgano. hoya e jAtanI ane tIvra bhAvanA, daDhabhAvanA kaho ke tIvabhAvanA rahyA kare e svAbhAvika mumukSatAnI paristhiti che. mamakSamAM svAbhAvikapaNe evA ja pariNAma thAya. e bhAvanA rahyA kare tyAre pratyeka kAryamAM e vicArathI varte. vicArathI varte eTale hita-ahitanuM mukhya lakSa rAkhIne varte. emAM paNa potAnA doSa che e ghaNA ene jovAmAM Ave che. eTale potAnuM laghupaNuM lAge che ke are...re...! mArAmAM kAMI nathI. arere...! mArAmAM kAMI nathI. hajI to mane AvA pariNAma thaI jAya che, hajI to mane AvA pariNAma thaI jAya che. e prakAre potAnuM laghupaNuM ene jaNAya, mAnya kare, saMmata kare ane je je doSa jovAmAM Ave... juo ! vicAravAmAM Ave ema nathI letA. doSano vicAra nathI karavo. je je doSa jovAmAM Ave, jIva avalokanamAM Avyo che. te doSa pratye nivRtti IcchI. ene jove eTale mAtra jove ema nahi, nivRttinA hetuthI, e doSa TALavAnA hetuthI avalokana kare che. jovA jovAmAM A phera che pAcho. khAsa dRSTikoNa apanAvIne jove che. evI rIte nivRtti icchI saraLapaNe vatya karavuM. sarva prasaMgamAM saraLatAthI vatya karavuM. ane je kAryo karI te bhAvanAnI unnati thAya, paramArthabhAvanAnI unnati thAya, AtmabhAvanAnI unnati thAya evI jJAnavAta. evo jJAnalekha, evo koI graMtha e prakAranuM sAhitya eNe avagAhana karavuM, evuM vicAravAnuM rAkhavuM te yogya che. kyAre ? pratyakSa saMga na hoya tyAre. upara jaNAvI che je vAta, tene viSe bAdha karanAra evA ghaNA prasaMga tama jIvone varte che, ema jANIe chIe. have spaSTa lakhyuM che. keTalAka mumukSuo je paricayamAM AvyA che e satsaMgane gauNa kare che. eka thoDuMka paNa kAraNa maLI jatA e kAraNanI mukhyatA ApI de che, satsaMgane gauNa karI nAkhe che. eTale e prasaMgane bAdha karanArA prakAra, ghaNA prasaMga tama jIvone viSe varte che, ema ame jANIe chIe. tathApi te te bAdha karanArA prasaMga pratye jema bane tema saddaupayoge vicArI Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka--371 481 vartavAnuM icchavuM.' potAnA hitano khyAla rAkhIne potAno samaya-kimatI samaya keTalI ochI kimatamAM vaparAya jAya che te sadupayoge, e sadupayoga kaho, sadvicAra kaho, e rIte vartavAnuM icchavuM. te anukrame bane evuM che.' ane evI rIte vartavAnuM lakSa hoya to te bane tevuM che. koI prakAre manane viSe saMtApa pAmavA yogya nathI.' bIjo kheda karavA yogya nathI. kema hajI kAMI thatuM nathI ? kema AtmalAbha thato nathI ? evo saMtApa karavA yogya nathI. puruSArtha je kaMI thAya te karavAnI draDha icchA rAkhavI yogya che.' puruSArthanI A bhAvanA lIdhI che. sahaja puruSArtha che. je icchA vinA, vikalpa vinA, akRtrimapaNe sahaja puruSArtha thAya che tenuM mULa-tenuM bIja puruSArthanI bhAvanAmAM raheluM che. bhAvanA bahu moTI vAta che ne ! puruSArthanI bhAvanAmAM puruSArtha rahelo che, jJAnanI bhAvanAmAM jJAna raheluM che. A kAraNamAM kAryano upacAra che ane AtmabhAvanAmAM AtmA rahelo che. Ama bhAvanA e bahu moTI vAta che. puruSArtha je kaMI thAya te karavAnI draDha icchA rAkhavI yogya che; ane parama evuM je bodhasvarUpa che tenuM jene oLakhANa che, evA puruSe to niraMtara tema vartyAnA puruSArthane viSe mujhAvu yogya nathI.' zuM kahe che ? jene AtmAnI oLakhANa che ene to puruSArtha saMbaMdhIno asamAdhAna ke mUMjhavaNa thavA yogya nathI. kemake ene to keTaloka puruSArtha sahajapaNe zarU thaI jAya che eTale ene niraMtara tema vartyanA puruSArthane viSe muMjhAvuM yogya nathI. ; mumukSu :- parama evuM je bodhasvarUpa che... ... pUjya bhAIzrI :- 52ma evuM je bodhasvarUpa che eTale potAnuM tattva, svatattva; paramatattva, AtmasvabhAva. tenuM jene oLakhANa che,' enI jene oLakhANa che evA puruSe to niraMtara tema vartyanA puruSArthane viSe mujhAvuM yogya nathI. kemake ene to e mUMjhavaNano prazna, samasyA thatI nathI. jyAM sudhI oLakhANa nathI thatI tyAM sudhI puruSArthanI bhAvanA hoya topaNa eka samasyA che ke puruSArtha kema karavo ? puruSArtha ka2vo joIe evI je bhAvanA che emAM kema karavo e eka samasyA che. kyAM sudhI ? oLakhANa nathI tyAM sudhI. oLakhANa thayA pachI e jAtanI mUMjhavaNa nathI rahetI. kemake puruSArthanI gati zarU thAya che, sahaja puruSArtha cAlu thAya che ane puruSArthanI Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 482 cajahRdaya bhAga-5 je vidhi che-kAryanI paddhati che. e rIta ene pakaDAya jAya che. eTale tyAM pachI mUMjhavaNa nathI. A patramAM mumukSunuM mArgadarzana ghaNuM sAruM che. anaMtakALe je prApta thayuM nathI, te prAptapaNAne viSe amuka kALa vyatIta thAya to hAni nathI. eTale thoDuMka moDuM thAya to enuM bahu nukasAna nathI. anaMta kALe je cIja prApta thaI nathI e prApta karavA jatAM thoDuMka moDuM thAya enuM eTaluM nukasAna nathI. paraMtu "mAtra anaMtakALe je prApta thayuM nathI, tene viSe bhrAMti thAya, bhUla thAya te hAni che' bhUla nahi rahevI joIe athavA koI navI bhrAMti pote kalpanA karIne UbhI karI le evuM nahi thavuM joIe. thoDuM moDuM thAya eno vAMdho nathI paNa viparIta thAya eno vAMdho che, ema kahevuM che. A viparItatA che. bhUla thAya ke bhrAMti thAya e viparItatA che. evuM nahi thavuM joIe. Atmahita thoDuM moDuM thAya enuM eTaluM nukasAna nathI, emAM eTalI Apatti nathI paNa bhrAMti thAya ke bhUla thAya to bahu moDuM thaI jaze. vartamAna bhava eno bagaDI jAya che. bIjA bhaviSyanA keTalA anaMtabhava bagaDe eno koI hisAba nathI). potAne khabara nathI paDatI, pote jANato nathI tethI jJAnInI AjJAe cAlavuM che e ene lakSamAM rahevuM joIe. e vAtane bAMdhI levI joIe ke to ApaNe bacI jaIzuM nahitara bacazuM nahi. kyAMyane kyAMka bhUla thaI jaze e viparyAsamAM jAze. ane viparItatA thaze to ghaNuM moDuM thaze. eTale thoDuM moDuM thAya, yathArthatAmAM AvavAmAM thoDuMka moDuM thAya eno vAMdho nathI paNa bhUla thAya, bhrAMti thAya, viparItatA thAya to e bahu moTI muzkelI che. mumukSu :- rasto bhUlI javAya che. pUjya bhAIzrI - UMdha ja raste caDI jAya, UlaTe raste caDI jAya. jo parama evuM zAnInuM svarUpa bhAsyamAna thayuM che....satparuSanuM svarUpa jene bhAyamAna thayuM che. oLakhANa thaI che ema lIdhuM, hoM ! ogheoghe to ghaNIvAra jJAnInI pAchaLa gayo, tIrthaMkaranI pAchaLa paNa gayo. jo parama evuM zAnInuM svarUpa bhAsyamAna thayuM che, to pachI tenA mArgane viSe anukrame jIvanuM pravezapanuM thAya e saraLa prakAre samajAya evI vAta che. sAdI sIdhI. saraLa prakAra eTale sAdI sIdhI samajAya evI vAta che ke jo jIvane jJAnInuM svarUpa bhAsyamAna thAya to enA mArge Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-371 487 je anukrame AgaLa cAle ane UMdhA mArge ADAavaLA mArge na caDe e sIdhI vAta che. jo jIva e prakAre jJAnInA mArge nathI cAlato to ene jJAnIpuruSanI oLakhANa paNa thaI nathI. rUDe prakAre mana varte ema vartI rUDe prakAre eTale kaSAyarasanI maMdatA rahe. rUDe prakAre mana varte ema varte. viyoga che. amAro viyoga che ema kahe che. to temAM kalyANano paNa viyoga che, e vAta satya che....... zuM lakhe che ? ke amane Apano viyoga rahe che. Apano viyoga nathI raheto, emAM amArA kalyANano viyoga rahe che. e vAta satya che. sAcI vAta che tamArI. keTalI lAyakAta che lakhanAranI ! ene sAro Response Apyo che. kuMvarajIbhAIne patro sArA lakhyA che. AgaLa paNa emanA patro AvI gayA. - mumukSu - satsaMgano viyoga che e potAnA kalyANano viyoga che. ' pUjya bhAIzrI - hA. satparuSano viyoga che e amArA kalyANano viyoga che ema lakhe che. "to temAM kalyANano paNa viyoga che e vAta satya che. tathApi jo jJAnInA viyogamAM paNa tene ja viSe citta varte chekemake saMyoga-viyoga to enA hAthanI. bAjI nathI. e to enA pUrvakarmanA udayano savAla che emAM. e lAvyo lavAya nahi, gaLyo jAya nahi. paNa jene saMyoganI bhAvanA che ene viyoga rahe to svAbhAvika rIte enuM citta e bAju varte. tathApi jo zAnInA viyogamAM paNa tene ja viSe citta varte che, to kalyANa che. viyogamAM akalyANa che paNa ene viSe citta varte to kalyANa che. mumukSu - bahu sUkSma vAta che. pUjya bhAIzrI - bahu sarasa vAta karI che, ghaNI sarasa vAta karI che. mumukSu - emano kSayopazama kyAM sudhI pahoMce che ! pUjya bhAIzrI :- anubhavane koI pahoMce nahi, bhAI ! jIvanamAM anubhavane koNa pahoMce ? mumukSu - anubhava sAthe kSayopazama, bane vAta che. pUjya bhAIzrI - hA, nirmaLatA ghaNI che. kSayopazama to ghaNAne hoya che paNa Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484 cajahRdaya bhAga-5 UMdhuM mAre. A to nirmaLa kSayopazama che. eTale nirmaLatA bahu sArI che. jJAnamAM maLano abhAva thavo, nirmaLa jJAna thavuM e to eka jabaradasta vAta che. to kalyANa che. dhIrajano tyAga karavAne yogya nathI. tamAre koI adhIrajathI karavAno savAla nathI. dhIrajano tyAga na karazo. tamane je viyoga sAle che ane citta rahe che to anukrame zAnInA mArgamAM pravezavAnuM banI zakaze. zrI svarUpanA yathAyogya.' nAma nathI lakhyuM. zrI svarUpanA yathAyogya. e kuMvarajIbhAI uparano patra che. koIpaNa kakSAnA mumukSu jIvane emAMthI kAMIka mAla maLe evI mArgadarzananI vAta lIdhI che. mumukSu :- bhAvanAnI vAta, paramArthanI vAta lIdhI. pUjya bhAIzrI - hA, e vAta AvI che. samasta dharmanuM mULa bhAvanA che. AtmabhAvanA-samasta dharmanuM mULa bhAvanA che. bhAvano vinA ruca nathI. bhAvanA vinA avalokana zarU thatuM nathI. bhAvanA vinA bhedajJAna zarU thatuM nathI. bhAvanA vinA mithyAtvano abhAva thato nathI. emaNe to vratAdithI mAMDIne saMyamathI mAMDIne badhuM bhAvanAmAM laI lIdhuM che. samasta dharmanuM mULa bhAvanA che. A munirAja bAra bhAvanA bhAve che ke nahi? e AtmabhAvanA ja che. bAra to enA bheda che. eka AtmabhAvanAnA bAra bheda che. kharekhara to eka ja bhAvanA che. e to svarUpa bhAvanA ja che. mumukSu :- "nirbhata darzananI keDI' mAM AtmabhAvanAnuM pUjya bhAIzrI :- hA, pahelI vAta e ja lIdhI che. nibhata darzananI keDImAM. paheluM prakaraNa mumukSumAM je mumukSunI bhAvanAno viSaya che e upara ja che." prazna :- bhAvanA ane rucimAM kAMI phera che ? samAdhAna :- avinAbhAvI hoya che. AtmAnI bhAvanAmAM Atmaci sAthe ja hoya che. AtmarucivALAne AtmabhAvanA hoya che. rasa, bhAvanA, ruci badhA avinAbhAvI pariNAma che, sAthe ja rahe che. pachI je viSayamAM hoya e viSayamAM sAthe ja rahe che. Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-772 485 patraka - 372 muMbaI, vaizAkha vada 14, budha, 1948 ApanuM eka patra Aje prApta thayuM.. Ape upAdhi dUra thavA viSemAM je samAgamamAM rahevAnuM mukhya kAraNa batAvyuM te yathAtathya che. AgaLa ghaNA prakAre Ape te kAraNa jaNAvyuM che, paNa te IzvarecchAdhIna che; je kaMI paNa prakAre puruSArtha thAya te prakAre hAla to karo ane je samAgamanI parama icchA tene viSe ja abhedaciMtana rAkho. AjIvikAnA kAraNamAM vihalapaNuM prasaMgopAtta AvI jAya e kharuM che; tathApi dhIrane viSe vartavuM yogya che. utAvaLanI agatya nathI. ane tema vAstavika bhayanuM kaMI kAraNa - nathI. 372. sobhAgabhAI' uparano patra che. Apane eka patra Aje prApta thayuM. Ape upAdhi dUra thavA viSemAM je samAgamamAM rahevAnuM mukhya kAraNa batAvyuM te yathAtathya che.' ApanA samAgamamAM nathI rahetA to upAdhi thoDI vadhAre AtmAmAM thayA kare che. jo Apano samAgama rahe to A paristhitimAM paNa upAdhi amArI ghaTI jAya. kemake svabhAvika che ke samAgamamAM ApanuM aMdaranuM pariNamananuM je vAtAvaraNa che e satsaMgamAM badalAI jAya che. eTale evuM "mukhya kAraNa batAvyuM te yathAtathya che.' AgaLa ghaNA prakAre Ape te kAraNa jaNAvyuM che.' satsaMgamAM rahevAmAM ghaNo lAbha che. e vAta Ape ghaNA prakAre AgaLa jaNAvI che. eTale e viSayanI aMdara to emane koI divasa bodha ApavAnI jarUra nathI paDI. satsaMgano zuM lAbha che Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486 cajahRdaya bhAga-5 athavA mumukSu jIvane satsaMga e eka amRta che, e vAta sobhAgabhAI'ne to eTalI badhI ghare karI gayelI che te lakhe che Ape te vAta AgaLa paNa ghaNA prakAre lakhI. che. paNa te IzvarecchAdhIna che.' e kudaratane AdhIna che. saMyoga thavo na thavo e koInA hAthanI bAjI nathI. je kaMI paNa prakAre puruSArtha thAya te prakAre hAla to karo... puruSArtha thAya e prakAre varto. ane je samAgamananI parama icchA (tIvra icchA) tene viSe ja abhedaciMtana rAkho.' ane e bhAvanA, satsaMganI bhAvanA to tame cAlu rAkho ane abhedaciMtana rAkho eTale kSetre ame dUra chIe, bhAve dUra nathI ene abhedaciMtana kahe che. kemake evA pAtra jIvone, jJAnIone kSetranI anukULatA thaI jAya, saMyogonI anukULatA thaI jAya evuM kAMI saMbhavita nathI hotuM paNa bhAvathI dUrapaNuM nathI rahetuM. bhAve to e barAbara najIka ja varte che, satpuruSanI samIpa ja varte che. e jAtanuM enuM pariNAma hoya che, pariNamana hoya che. e vAta karI che. samAgamanI 52ma icchA tene viSe ja abhedaciMtana rAkho. AjIvikAnA kAraNamAM vitalapaNuM prasaMgopAtta AvI jAya e kharuM che;..' tamArI bhUmikAmAM e banavAjoga che ke tamArI paristhitimAM kyAreka AkuLatA ke vihvaLapaNuM thAya che e ThIka che. tathApi dhIrajane viSe vartavuM yogya che.' e AkuLatAmAM AgaLa vadhavuM te yogya nathI. paNa e AkuLatA zAMta thAya evI rIte vartavuM yogya che. utAvaLanI agatya nathI, ane tema vAstavika bhayanuM kaMI kAraNa nathI.' koI utAvaLa ke AkuLatA karavAnuM koI kAraNa nathI. tema evo koI vAstavika bhaya rAkhavAnuM paNa tamAre koI kAraNa nathI. eTale evuM kAMI nahi banI jAya ke jethI tamAre bhayanuM koI kAraNa utpanna thAya. nirbhaya thaIne je paristhiti che e paristhitimAM zAMtithI, dhIrajathI e AtmAnA puruSArtha bAjuno lakSa vizeSa rAkhIne varte jAva. koI bhaya vizeSa rAkhavAnuM tamane kAraNa nathI. mumukSu :- dhIraja viSe vartavuM yogya che. pUjya bhAIzrI :- dhIrajane viSe vartavuM yogya che, eTale ke A AkuLatA thaI jAya che emAM AkuLatA na thAya ema vartavuM joIe. thoDI zAMti rAkhavI joIe. Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAka 303 mumukSu H pUjya bhAIzrI :- e to samAdhAna rAkhe ke je paristhiti che e to pUrvakarmane hisAbe che. vartamAna to mAre eka ja kArya karavA jevuM che. emAM sukha nathI, emAM duHkha nathI. je paristhiti koInI che emAM paristhiti pote sukha-duHkha che nahi. potAne je kAMI paramArthanI kSati che enA pUratuM enI upara ja ene vizeSa lakSa hovuM joIe. saMyoga-viyoga upara nahi. zrI..' karIne e kAgaLa pUro karI nAkhyo. ... patrAMka 373 muMbaI, vaizAkha vada 14, budha, 1948 mohamayIthI jenI amohapaNe sthiti che, evA zrI...nA yathA. - 487 manane laIne A badhuM che' evo je atyAra sudhIno thayelo nirNaya lakhyo, te sAmAnya prakAre to yathAtathya che. tathApi mana", tene laIne', ane A badhuM' ane teno nirNaya', evA je cAra bhAga e vAkyanA thAya che, te ghaNA kALanA bodha jema che tema samajAya ema jANIe chIe. jene te samajAya che tene mana vaza varte che; varte che, e vAta nizcayarUpa che; tathApi na vartatuM hoya topaNa te AtmasvarUpane viSe ja varte che. e mana vaza thavAno uttara upara lakhyo che, te sarvathI mukhya evo lakhyo che. je vAkya lakhavAmAM AvyAM che te ghaNA prakAre vicAravAne yogya che. Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488 rAjahRdaya bhAga-5 che. mahAtmAno deha be kAraNane laIne vidyamAnapaNe varte che, prArabdha che karma bhogavavAne arthe jIvonA kalyANane arthe tathApi e bannemAM che te udAsapaNe udaya AvelI vartanAe varte che, ema jANIe chIe. che* dhyAna, japa, tapa, kriyA mAtra e sarva thakI, ame jaNAveluM koI A vAkya jo parama phaLanuM kAraNa dhAratA ho to, nizcayapaNe dhAratA ho che to, pAchaLathI buddhi lokasaMjJA, zAstrasaMzA para na jatI hoya to, jAya to te bhrAMti vaDe gaI che ema dhAratA ho to; te vAkyane ghaNA A prakAranI dhIraja vaDe vicAravA dhAratA ho to, lakhavAne icchA thAya e che. hajI AthI vizeSapaNe nizcayane viSe dhAraNA karavAne lakhavuM agatya 2 jevuM lAge che, tathApi citta avakAzarUpe vartatuM nathI, eTale je lakhyuM che te prabaLapaNe mAnazo. A sarva prakAre upAdhiyoga to nivRtta karavA yogya che; tathApi jo che te upAdhiyoga satsaMgAdikane arthe ja icchavAmAM Avato hoya, temaja A pAchI cittasthiti saMbhavapaNe rahetI hoya to te upAdhiyogamAM pravartavuM zreyaskara che. 373mo patra che e dhArazIbhAI tathA "navalacaMdabhAI ghaNuM karIne "rAjakoTagnA bhAIo che. dhArazIbhAI to ghaNuM karIne emanA sagAmAM thAya che. mAmA ke ema kAMIka. mosALa pakSamAM kAMIka thAya che. bhUja che ? "morabIvALA' nathI, "bhUja nA che. banatA sudhI e "rAjakoTa eka vakhata bhUjathI AvelA che. zarUAtamAM AvelA che e bhAIo lAge che. be bhAIo AvelA. sAMDhaNI upara UMTa laIne. AmanI prasiddhi thaI to emane kAzImAM bhaNavA mokalIe. pachI TharI gayA. have AmAM bhaNavA mokalavAnuM ApaNe kAraNa nathI. ApaNe bhaNI lyo enI pAse bhaNavuM hoya to, Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka303 bAkI ene bhaNAvavAnuM kAMI kAraNa nathI. mohamayIthI...' eTale muMbaI'. muMbaI"ne mohamayI kahetA. bhaLatuM evuM nAma. mohamayIthI jenI amohapaNe sthiti che...' muMbaImAM mohamayInagarImAM hovA chatAM jenI amohapaNe sthiti che 'evA zrI...' ema karIne vizeSa lakhyuM che eTale saMkalanamAM nathI lIdhuM. nA yathAyogya.' mumukSu :- sogAnIjI' e lakhyuM ne 'kalakattA' mAM huM eka ja sukhI chuM. pUjya bhAIzrI :- amane moha nathI, mohamayImAM amane moha nathI. manane laIne A badhuM che.' eka emanA patramAM ATaluM vAkya che enA upara AkhA patranI carcA karelI che. eTale avataraNa cihnamAM lIdhuM che. evo je atyAra sudhIno thayelo nirNaya lakhyo, te sAmAnya prakAre to yathAtathya che.' eTale tame samajo cho e vAta sAmAnya che. vAta ThIka che, paNa sAmAnyapaNe e vAta ThIka che. tamArI samajaNa emAM sAmAnya che ane ThIka vAta che. manane laIne A badhuM che eTale upAdhi. mananI je upAdhi che, upAdhi to manamAM ja thAya che ne ! jyAM jIva mana de che tyAMthI upAdhi ene UbhI thAya che, jyAM jyAM mana de che tyAM ene upAdhi UbhI thAya che. to e TUMkuM zuM enuM sAmAnya (ka) ke A manane laIne A badhuM che. A mana badhuM jIvane upAdhimaya-duHkhamaya paristhiti UbhI kare che. manane laIne A badhuM che. evI eka sAmAnya samajaNa mANasane hoya che enA upara pote eka vAkyanA cAra TukaDA karIne enuM pRththakaraNa karyuM che. arthaghaTana karyuM che. sAro viSaya lIdho che. evo je atyAra sudhIno thayelo nirNaya lakhyo, te sAmAnya prakAre to yathAtathya che. tathApi . have ema kahe che, chatAM paNa vizeSa zuM ? sAmAnya tame bhale game samajyA ho, vizeSa zuM samajavA jevuM che e vAta (kare che). tathApi mana', tene laIne', ane A badhuM ane teno nirNaya', evA je cAra bhAga e vAkyanA thAya che, te ghaNA kALanA bodha jema che tema samajAya ema jANIe chIe.' tame sAmAnya samajo cho paNa evA je cAra bhAga e vAkyanA thAya che ane e cAra bhAga karatAM emAMthI je paramArtha nIkaLe che e to ghaNA kALanA bodha eTale ghaNA kALa sudhI e jJAna prApta karavAnI prakriyAmAM jIva Avyo hoya, jJAnane prApta karavA mATe satsaMga sevato hoya evI bhAvanAthI- jJAnaprAptinI bhAvanAthI ane ghaNA kALa sudhI evI 489 Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 490 prakriyAmAM rahyo hoya ene samajAya evI vAta che. mumukSu :- ciMtavana... pUjya bhAIzrI :- nahi. emA zuM che, paramArtha jarA UMDo che eTale e vAta lIdhI che ke, mana eTale bhAvamana che ane bhAvamanathI upayoga jAya che je te viSaya upara. manamAM koI ne koI viSayane pote le che. have kharekhara to padArtha te padArtha che. jIvano upayoga to jJAnano eka paryAya che ane jJAnanA paryAyane jovAmAM Ave to emAM mAtra jANavA sivAya kAMI che nahi. paNa mAtra jANavuM eTaluM ja jJAnane che e sivAya kAMI nathI. upayoga to jJAnamAtra ja che evuM kAMI nathI. evuM pote potAnA jJAnanA upayogane anubhavagocara karato nathI. tyAre je zeya sAme Ave che enA saupAdhikabhAve te pariNamI jAya che. 'samayasAra' zAstramAM e viSaya lIdho che. zeyajJAyaka saMkara doSa. jarA sUkSma carcA che. (eka mumukSu) hatA e eka tarka lAvatA hatA. enI sAme virodha karavo paDato hato. ke juo ! kevaLajJAnamAM lImaDo dekhAya che. kevaLajJAnIne A lImaDo zuM dekhAya che ? lImaDApaNe dekhAya che. mArA jJAnamAM paNa A lImaDo lImaDo dekhAya che. nahi, bhUla che AmAM. mumukSu : ? cajaya bhAga-5 pUjya bhAIzrI :- nA, amAre carcA thatI. bahu carcAo thatI. bahu ughADavALA mANasa hatA ne. (kahyuM), bhUla che AmAM. to kahe zuM bhUla che ? kevaLajJAnamAM je lImaDo dekhAya che emAM zeyanuM AlaMbana nathI. eTale jJeyajJAyaka saMkara doSa kevaLajJAnane nathI. paNa A zrutajJAnane lImaDo che ema tame juo che tyAM zeyajJAyaka saMkara doSa che. phera che, jovA jovAmAM phera che. lImaDo to bannene lImaDo ja dekhAya che paNa bannemAM phera che. eTale huM Ane jou chuM ema jyAM mana jAya che tyAM e saupAdhikabhAva grahaNa kare che. zeyanI sAthe ekatA kare che, ekatva kare che athavA zeyaniSTha pariNAme jJAna pariName che. jJAnaniSTha pariNAme jJAna nathI pariNamatuM--e bhUla che. eTale kahyuM ne ke e vAkyano je artha thAya che e ghaNA kALanA baudha jema che tema samajAya ema jANIe chIe. have A to vAta thaI samajavAnI-samajAvavAnI. mumukSu :- jJAnanI svacchatAne laIne... Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-373 491 . pUjya bhAIzrI - nahi. jJAna jJAnapaNe anubhavagocara rahe. jJAna jJAnapaNe anubhavagocara rahe ane e jJAnamAM zeya jaLakatA zeyanI koI upAdhi jJAnamAM na Ave. have e upAdhine koNa samaje ? ke je mAtra jJAnanA svAdane jJAnapaNe svAdato hoya te ja upAdhinA svAdane upAdhipaNe judo tAravI zake. A bhedajJAnano viSaya che. eTale e ghaNA kALanA bodha samajAya evo viSaya che ema lIdhuM che. - mANasa krodha kare tyAre to samaje ke A mANasa krodhAvezamAM che. paNa have eka padArthane jANe emAM eNe zuM upAdhi karI ? A eka ATalo lAkaDAno kaTako che. lAkaDAno kaTako jANyo emAM upAdhi zuM karI ? mumukSu :- ... pUjya bhAIzrI :- ISTa-aniSTapaNe evI rIte jaladI thatuM nathI. jemAM to prayojana hoya emAM iSTa-aniSTapaNuM thAya che. A lImaDA sAthe zuM ISTa-aniSTapaNuM thAya ? A lAkaDAnA kaTakAmAM zuM ISTa aniSTapaNuM thAya ? kemake enI sAthe koI prayajana nathI. rAga-dveSa to jIva kyAM kare che ? ke potAne e padArtha sAthe sukha-duHkhanuM kAMIka prayojana hoya to to iSTa-aniSTapaNuM kare. paNa je padArtho evA paNa jJAnamAM Ave che ke jenI sAthe ene sukha-duHkhano saMbaMdha nathI.. - takhezvaranI TekarI uparathI bhAvanagaranA hajAro makAna dekhAya. ene zuM ISTaaniSTapaNAno savAla che ? eka sekanDamAM seMkaDo makAno jovAI jAya. eka daSTipAta kare tyAM. emAM iSTa-aniSTapaNuM kyAM kare che? paNa chatAM saupAdhika pariNAme pariName che. jJAna zeyanI upAdhi grahaNa kare che. Ane jANuM chuM ema avalaMbI jAya che. tyAM ene jJAnamAM upAdhi Ave che. viSaya thoDo sUkSma che. jJAnamAM mAtra jANavuM ane upAdhi sahita jANavuM e viSaya jarA sUkSma che. mumukSu :- potAno Azraya zeya thaI gayone tyAM. pUjya bhAIzrI - pote jJAnavedanathI mAtra jJAtApaNe raheto nathI. jJAnane grahaNa karIne mAtra jJAtApaNe raheto nathI, mAtra jJAnapaNe pote raheto nathI. eTale potAne cUke che eTale svaAzraya na thAya to paraAzraya thAya ja. AzrayanA be sthAna che. 'anAdithI parAzraya che kAM svaAzraya thAya to chUTe. nahitara parAzraya to parAzraya rahevAno. pachI jANe ke rAgadveSa kare bannemAM parAzraya che. eka che, jANavuM baMdha nahi Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 492 cAra bhAga-5 karI zake. svapaprakAzaka jIvano jJAnasvabhAva hovAthI jANavuM baMdha nahIM karI zakAya. paNa emAM jANavAnI kaLA hAthamAM AvI jAya to upAdhithI chUTI zake. bhale jANe pachI ene vAMdho nathI. e to paprakAzananA kALamAM paNa zAyaka to jJAyaka ja jaNAze, je svarUpa prakAzananA kALamAM jaNAze te ja. pachI vAMdho nathI. nahitara jANatA ja upAdhine grahaNa kare che. mumukSu - kaLA AvaDI jAya to svaAzraye rahevuM joIe. parAzraya na rahevo joIe. pUjya bhAIzrI - hA. e jAtanI puruSArthanI, jJAnanI eka pariNamavAnI kaLA che, je svasammukhatAmAM rahe che ane potAnI sAthe joDANa rahe che, chUTatuM nathI, Azraya chUTato nathI ema. eTale ghaNA kALanA bodha jema che tema, e viSaya jema che te ghaNA kALanA bodha jema che tema samajAya ema jANIe chIe. amAro e khyAla che ke tame na samajI zako. sAmAnyapaNe tame vicArI zako e ThIka che paNa enuM je UMDANa che e to ghaNA kALanA bodhathI samajAya evo viSaya che. e khyAla che. jene te samajAya che tene mana vaza varte che...' A bhUmikAmAM AvelAne mana enA kAbUmAM AvI gayuM. ene mana vaza varte che. AgaLa eka vAta AvI gaI mana vaza vartavAnI. ghaNA patro AvI gayA. tyArapachI ghaNA patro gayA. mana vaza varte che e vAta AvI gaI. pharIne lIdhI emaNe. e bhUmikAmAM ane te samajAya che." eTale puruSArthathI, aMtara prayAsathI e bhUmikA sudhI bhedazAnamAM je pahoMce che e game tene jANatA, game te jANatA e saupAdhikabhAve pariNamato nathI, bhinna rahe che. tene mana vaza varte che. tene mana vaza varte che; varte che e vAta nizcayarUpa che;. coksa che. A koI kalpanA nathI, A koI anumAna nathI. e vAta cokkasa che. potAne to anubhavagamya che. "e vAta nizcayarUpa che. tathApi na vartatuM hoya topaNa te AtmasvarUpane viSe ja varte che.' bane vAta lIdhI. Ama A paDakhethI na lo to A paDakhethI e mana AtmasvarUpane viSe ja varte che. eTale jJAna jJAnamAM varte che mATe vaza varte che. peluM paDakhuM na vicAramAM lya to e AtmasvarUpane viSe varte che. pelA paDakhethI lyo to Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-303 mana vaza varte che. bhale tyAM upayoga gayo, ene mana vaza che, vAMdho nathI. e mana vaza thavAno uttara upara lakhyo che, te sarvathI mukhya evo lakhyo che.' A bhedajJAnano prayoga che ne ! eTale e mana vaza thavAno je uttara che te upara lakhyo che te sarvathI mukhya evo lakhyo che. eTale ke jene e vAta samajAya che tene mana vaza varte che. evI je samajaNa che ene hajI jJAna kahe che, e samajaNane yathArtha samajaNa kahe che. je mukhya evo uttara lakhyo che. je vAkya lakhavAmAM AvyAM che te ghaNA prakAre vicAravAne yogya che.' eTale ke aneka paDakhethI eno vicAra karavA yogya che. enI vicAraNAmAM javuM joIe, enI suvicAraNAmAM javuM joIe, enI gahanatAmAM javuM joIe, enA aneka paDakhAmAM javuM joIe ane sArI rIte e vAtane samajavI joIe ke A jIva kevI rIte manane laIne A badhuM che, e je upAdhi UbhI kare che emAM keTalI bhUla kare che ? kevI rIte bhUla kare che ? e eNe bahu vicAraNAthI, UMDI vicAraNAthI e vAtane samajavAno prayatna karavo joIe. ema ghaNA prakAre te vicAravAne yogya che. 493 3 pachI satpuruSanI vAta lIdhI che ke satpuruSa kevI rIte gRhasthAzramamAM hoya to paNa ene zuM kAraNa che tyAM jIvananA enA mukhya be pAsA che. bahu sArI vAta lIdhI che. vizeSa laIzuM. Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 18-12-1989, pravacana na. 108 patrAMka - 373 (zrImad rAjacaMdra graMtha. patra-373 cAle che.) "mana" eTale bhAvendriya. tene laIne eTale mane de che tyAre. pote mana emAM lAgu kare che tyAre. aMgrejImAM ene ema kahe che ke Mind apply kare che. tyAre enI upAdhi emAM UbhI thAya che. ema paNa loko kahe che ke phalANI vAta karavA AvyA hatA bhAI, meM to kAMI mana dIdhuM nathI, meM kAMI mana dIdhuM nahi eTale zuM ? avagaNanA karI nAkhI eTale e saMbaMdhInI koI upAdhino meM vicAra nathI karyo. enI ghaNI upAdhi hatI. meM mana nathI ApyuM, meM mana dIdhuM nahi. eTale jyAre jIva mana de che tyAre aMdaramAM upAdhi -UbhI thAya che ane "A badhuM eTale sarvasvapaNe udayamAM ekatra karI nAkhe. tyAre "A badhuM eTale ene sarvasvapaNe e ja thaI jAya che. jyAM enuM mana lAge che tyAM enuM sarvasva thAya che. ane teno nirNaya te saMbaMdhIno A prakArano je nirNaya che. evA je cAra bhAga e vAkacanA thAya che. te sAmAnya arthathI to e pramANe vicArIe paNa eno vizeSa artha che athavA eno je rahasyArtha che te ghaNA kALanA bodha jema che tema samajAya. evuM che. eTale e vAta pote adhyAtmamAM laI gayA che. A eka sAmAnya arthaghaTananI vAta thaI ke jIva jyAM mana parove che tyAM ene e viSayanI, e prasaMganI, e udayanI upAdhi enA mananI aMdara dhAraNa karavI paDe che ane sarvasvapaNe e rIte mananI aMdara ekAkAra thaI jAya che). zAstramAM to kartA-karma adhikAramAM ekatvabuddhinuM prakaraNa cAle che tyAM to ema kahe che ke jema Akho samudra mugdha thAya che. kSubdha thAya che eTale AkhA samudranI aMdara khaLabhaLATa thAya che. ema AtmA ekatvabuddhie jyAre paradravya ane parabhAvamAM pariName che tyAre Akho AtmA kSubdha thAya che. AkuLatAno khaLabhaLATa enA pradeze predeze Akho AtmA ekatvabuddhimAM AkuLita thAya che. Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-373 45 mumukSu :- AkuLatA anubhavAtI nathI. pUjya bhAIzrI :- potAne anubhavamAM na Ave to kone anubhavamAM Ave ? mumukSu - khyAlamAM nathI AvatuM. pUjya bhAIzrI :- eTale zuM che ke e uparanuM avalokana nathI. tyAM jue to khyAla Ave che. Ama jouM to ahIMyAM beThA che e bhAIono khyAla Ave. paNa Ama jouM to ahIMyAM beThA che eno khyAla Ave. Ama jouM tyAre Ano khyAla kyAMthI Ave ? ane ahIMyAM jouM to Ano khyAla kyAMthI Ave ? ema padArtha najIka hoya, dravya ane bhAve padArtha najIka hoya paNa pote jue to ene khyAlamAM Ave ne ! eTalA mATe to avalokananI paddhati apanAvavAno viSaya cAle che. potAne potAnA anubhavamAM AvatA je bhAvo tenuM jAgRti rAkhIne doSane chedavAno, nAza karavAnA projanano dRSTikoNa apanAvIne, sAthe rAkhIne avalokana karavuM joIe. mAtra avalokana karavuM joIe ema nahi. e doSathI bacavA mATe potAnuM avalokana hovuM joIe ane to jaNAya che ane na jaNAya evI paristhitimAM to atyAra sudhI samaya kADhyo che. anaMta kALa kADhyo che e to pote nahi jANIne je karyo che. have potAnuM hita sAdhavuM hoya to jANavuM jarUrI che ane e vagara koI bIjo rasto nathI. ethI koI bIjo rasto che evuM nathI ke cAlo roja zAstra vAMcIe chIe eTale AtmAnuM kalyANa thaI jaze, sapuruSanA vacanane ApaNe roja vocIe chIe ne AcAryonA vacanone vAMcIe chIene mATe ApaNuM kalyANa thaI jaze-evuM kAMI nathI. e to kAma to aMdaramAM ja karavuM paDe che. e to badhI bAhya kriyA che. vicAra che, svAdhyAya che e to badhI bAhyakriyA che. mumukSu :- khaLabhaLATa thaI jAya eTale zuM kahevuM che ? pUjya bhAIzrI :- khaLabhaLATa thaI jAya che eTale AkhA AtmAmAM AkuLatA vyApI jAya che. jIvane ghaNI AkuLatA thAya che, e AkuLatAnI DigrI ghaNI moTI che. jJAnI ene ema kahe che anaMta AkuLatA mithyAtva avasthAmAM jIva prApta kare che, pAme che. pote TevAI gayelo che eTale ene eTaluM badhuM duHkha che ema nathI. samajAtuM paNa jIva ghaNo duHkhI che. AkuLatAne laIne jIva ghaNo duHkhI che. prazna :- dravyamanA bhAvamana sAthe joDAyeluM che ? Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 496 rAjahRdaya bhAga-5 samAdhAna - dravya mananuM to avalaMbana hoya ja. bhAvamana pravRtti kare tyAre saheje dravyamananuM avalaMbana hoya che. bhale dekhAtuM nathI paNa dravyamananA avalaMbana vinA bhAvamanano paryAya vartato nathI. je kAMI bAhyapadArtho viSe mana lAge che tyAre dravyamAna Through-enI mAraphata e upayoga cAle che. jema jue che tyAre AMkhanI mAraphata jovAno upayoga jAya che, sAMbhaLe che tyAre kAnanI mAraphata e upayoga bahAra jAya che. ema mananI mAraphata ja e bhAvamana kAma kare che. mumukSu :- bhAvamana dravyamananuM avalaMbana laIne pravarte che ? pUjya bhAIzrI :- eTale che ke jIvane potAne to khabara nathI. atIndriya padArtha pote che enAthI pote ajANa che. ane huM manuSya chuM eTale zarIravALo ane IndriyavALo chuM e to abhiprAya laIne beTho che, e mAnyatA laIne beTho che. eTale ene anusarIne enA AdhAre ja pariNamana karato rahe che ane kare jAya che. basa! sahaje saheje. paNa emAM jIva duHkhI ghaNo che ema kahevuM che. ane e jo duHkhano upAya na kare to A ghara karI gayelo roga bahu moTA duHkhanI khINamAM jIvane kheMcI jAya che. A manuSyabhavamAM hajI eTalA badhA duHkha nathI paNa pachI ahIMyAM cUkI gayA pachI eTaluM moTuM aMdhAruM che ke vaMToLiyAmAM taNakhalo kyAM UDe che eno patto nathI. ema saMsAranA vaMToLiyAmAM najare joIe chIe, jeTalA dekhAya che evA prANIo, jIva-jaMtuo kyAM kyAM koNa koNa paDyA che kone khabara che? koNa kyAM kyAM paDavA che kone khabara che ? evI paristhiti kharAba che. tyAM koI sUdhabUdha nathI, sUjha nathI, jJAna biDAI gayuM che, koI vicArazakti nathI. koI Atmahitano viveka kare evI paristhiti nathI). moTAbhAganA prANIone to mana nathI. saMjJI paMcendriya thoDA che. ethI vadhAre caurendriya, ethI vadhAre traNendriya, ethI vadhAre beindriya ane ekendriya to anaMta anaMta ekendriya che. eTalA badhA prANIo che. ahIMyAM cUkyo eTale khalAsa che vAta. mumukSa :- prazna e hato ke khaLabhaLATa thAya tyAre karavuM zuM ? pUjya bhAIzrI - hA, pahelAM svarUpane oLakhavuM athavA oLakhavA mATe paNa bhedajJAna karavuM. athavA mAruM svarUpa kevuM che ? A badhA prakAranA khaLabhaLATa ane Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-373 497 duHkha kevI rIte maTe ? enI jijJAsAmAM AvavuM joIe. ane zAMtinI bhAvanAmAM AvavuM joIe ke mAre mArA AtmAnI zAMti joIe che. have mAre kAMI joItuM nathI . A jIve ghaNuM dukha bhogavyuM. janmanA, maraNanA, azAtAnI pIDAnA, dehanI pIDAnA, ane mUMjhavaNanA duHkha bhogavavAmAM bAkI nathI rAkhI. anaMta kALathI duHkha bhogavato : bhogavato eka kSaNa paNa zAMti, ene zAMti maLI nathI. eka kSaNa paNa zAMtine bhogavI nathI. - have evo eka nirNaya kare ke mAre mArI zAMti joIe. mAre aAMti nathI joItI. evI zAMtinI bhAvanAmAM Ave. azAMtithI thAkelo hoya, e khaLabhaLATathI, AkuLatAthI thAkelo hoya to e svarUpanI jijJAsAmAM Ave. svarUpa prAptinI bhAvanA ane jijJAsA baMne sAthe thAya to svarUpanI khoja kare. jyAM zAMti anaMta rahelI che evA svarUpanI khoja kare, zodha kare. ane e zodha karavA mATe ene bhedajJAnano mukhya upAya che. je koI paddhati che e bhedajJAnanI che. avalokana che e bhedajJAnanI AgaLanuM Stage che. tyAMthI bhedajJAna prayogAtmakapaNe zarU thAya che. nahitara zAstra vAMcIne jIva bhedajJAnano vikalpa kare che paNa prayoga nathI karato. khAsa karIne digaMbara saMpradAyanA je AcAryo, munio, jJAnIonA je zAstro che emAM bhedajJAnano viSaya prasiddha che, eno abhyAsa paNa koI koI jIvo kare che. paNa eno vicAramAtra kare che ke paradravyothI huM judo chuM, zarIrathI huM judo chuM, saMyogothI huM judo chuM, kuTuMba-parivAra ane badhAthI AkhA jagatathI huM judo chuM, rAgathI paNa huM judo chuM ema vicAra kare che. e bhedajJAna nathI. evo je vicAra kare che e kAMI bhedajJAna nathI. mumukSu - Theory gokhI. pUjya bhAIzrI :- hA, eka vAta ogheoghe samajamAM AvI che enuM raTaNa kare che ane oghasaMjJAno tyAga karato nathI. oghasaMzAne joDato nathI. oghasaMjJA to avalokanamAM Ave, prayogamAM Ave tyAre chUTavAnuM bane, tyAM sudhI na bane ane e ja enI ekamAtra paddhati che.. jyAM sudhI paddhatine lAgevaLage che, kAmanI rItane saMbaMdha che tyAM sudhI A eka ja rIta che kharekhara bIjI rIte koI nathI pAchI. eTale A rItane nahi jANIne Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 498 cajahRdaya bhAgarUpa jIva bIjI badhI ghaNI rIta kare che. zAstra vAMce, sAMbhaLe, vicAre, lakhe, carcA kare ane e sivAya paNa pUjA-bhakti ane aneka prakAranA bIjA bAhya kAryo paNa kare, paNa A je rIta karavAnI che e rIta karato nathI e sivAyanI bIjI rIta badhI kare che. ane saMtoSa paNa kAMIka pakaDe che, cAlo meM ATaluM karyuM, meM ATaluM karyuM. e to koI rIta che nahi. je rIte kAma thatuM nathI e rIte kAma karavA mAge to bIjI rIte to kAma thavAnuM nathI. A to vijJAna che. zIro zIrAnI rIte ja thAya. emAM ghImAM ja loTane zekavo paDe, pANImAM loTane zekAya nahi ane koro loTa paNa zekAya nahi, zekyA vagara pANI bheLavAya nahi. je rIte thatuM hoya e rIte ja kAma to thAya, bIjI rIte to vijJAnamAM to kAma thatuM nathI. mumukSu :- saMyoga sAthe ekatvabuddhi toDato nathI ane kakaLATa kare e kAMI... pUjya bhAIzrI :- acchA. jyAre potAne ekatva thAya ane duHkha thAya... bhAIno to ema prazna che ke duHkhanI ja khabara nathI paDatI. jyAre ghare prasaMga hoya che tyAre saMyogamAM evI hoMza caDe che, saMyogamAM vRddhi thAya, paisA vadhe, kuTuMba vadhe tyAre rasa caDe, hoMza caDe. have e vakhate jIvane duHkha varte che paNa e duHkha to lAgatuM nathI. anukULatanA rasamAM duHkha lAgatuM nathI. pratikULatA, jyAM enI kalpanA pramANe pratikULatA che, kharekhara nathI, paNa enI kalpanA pramANe pratikULatA che ene mATe kharekhara che tyAre ene duHkha lAge che. eTalo ja sukha-duHkhano TUMko hisAba gaNe che. paNa kharekhara to banne avasthAmAM jIva du:khI che ane e kyAre khabara paDe ? ke enuM avalokana hoya tyAre khabara paDe. nahitara khabara na paDe. mumukSu :- eTale jyAre prasaMga Ave tyAre pUjya bhAIzrI :- pahelethI ja cetI jAya, pahelethI ja cetI jAya ke A eka prasaMga AvI rahyo che, ApaNe UlajIne, rasa laIne aMdara DUbavuM nathI. to pahelethI ja cetI jAya. to pachI barAbara e vakhatanI paristhiti vakhate udaya vakhate jAgRti AvI. jAya. ahIMyAM ema kahevuM che ke ghaNA kALanA bodha je vAta samajAya che eTale ke bhedazAnanA prayogathI jyAre e vAta, ghaNA prayoganI ghaNI Practice thaI gaI hoya tyAre ene e vAta samajAya che tyAre enuM mana vaza varte che. eTaluM bhedajJAnanuM Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-373 499 kArya thaI gayuM ke ene bIjo padArtha jJAnamAM jaNAtAM e vakhate enI upAdhine e dhAraNa karato nathI. jJAnamAM bIjo padArtha Ave che kharo. pratibiMbita thAya che kemake e to anivArya vastu che. bIjA padArthane jJAnamAM jhaLakavuM e anivArya che paNa pote mana deto nathI. pote enI upAdhi grahaNa karato nathI ane pote potAnA jJAnabhAvamAM rahe, jJAna jJAnabhAvamAM rahe che. jJAna zeyabhAvamAM nathI jatuM to enuM mana vaza varte che. avazya. mumukSu :- Ama to upayoga pUjya bhAIzrI :- hA, caMcaLatA to ghaTe ja che. paNa ene potAne anya zeyanA. kALe paNa sAvadhAnI ghaNI che, jAgRti ghaNI che. mana vaza) "varte che, e vAta nizcayarUpa che,...' e cokkasa paristhiti che. e koI anumAna karIne, kalpanA karIne tamane kahetA nathI ke AvI rIte bhedajJAna karazo to tamAruM mana vazamAM AvI jaze-evuM amAruM anumAna nathI, nizcaya che e vAta. varte che e vAta cokkasa che. eTale uttara denAra e paristhitimAMthI pasAra thaIne vAta kare che ke A vAta barAbara che, amArI anubhavelI A vAta che. athavA mana tyAM na vartatuM hoya. eTale joyomAM na vartatuM hoya topaNa te AtmasvarUpane viSe ja varte che.' ema levuM. "e mana vaza thavAno uttara upara lakhyo che, te sarvathI mukhya evo lakhyo cheeTale e vAtano je kAMI uttara devo joIe e mukhya uttara che. je vAkya lakhavAmAM AvyAM che te ghaNA prakAre.' bIjA paNa vAkya paNa emaNe lakhyA haze. te ghaNA prakAre vicAravAne yogya che. prazna :- "tathApi na vartatuM hoya topaNa te AtmasvarUpane viSe ja varte che. na vartatuM hoya ema kema lakhyuM ? samAdhAna :- na vartatuM hoya eTale zuM che ke e nAstinuM paDakhuM na laIe to. ema. nAstinuM mana tyAM nathI vartatuM, mana bIjA padArthamAM upAdhimAM nathI vartatuM. mumukSu :- to kyAM varte che ? AtmasvarUpamAM.. pUjya bhAIzrI :- AtmasvarUpamAM varte che. e astinuM paDakhuM lIdhuM. prazna :- mana ane cittamAM kAMI taphAvata che ? samAdhAna :- nahi. lagabhaga ekAImAM vaparAya che. koI vakhata bhinna bhinna Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa00 cajahRdaya bhAga-5 arthamAM vaparAya che. koI vakhata citta che ene citta svabhAva tarIke paNa eno zabdaprayoga che. "vita svamAvAya mAvAya. tyAM trikALI jJAnasvabhAva levo che. tyAM A mana nathI, bhAvamana nathI levuM. paNa koI vakhata ema lakhe ke amAruM citta kyAMya lAgatuM nathI, bAjatuM nathI, to amAruM mana bAtuM nathI ema kahevuM che. eTale kyAM zuM vAta cAle che enA upara artha levo. ahIM sudhI kAle vaMcAI gayuM che. bIjo peregrApha. mahAtmAno deha be kAraNane laIne vidyamAnapaNe varte che.... je dharmAtmAnuM zarIra ane zarIranI vartatI kriyA je vidyamAnapaNe jovAmAM Ave che enA be kAraNa che. eka kAraNa to prArabdha bhogavavAne arthe je kAMI emanI dainika pravRtti che e pUrvakarmano hisAba-kitAba pUro karavA mATenI che. eTale emano deha pUrvakarmane, potAnA aparAdha karIne bAMdhelA evA je pUrvakarma, e pUrtakarmane bhogavI levA mATe emano deha che. emane navA bAMdhavA mATe deha nathI ema kahevuM che. jUnA pUrA karavA mATe deha che. e dravyakarmanA paDakhethI vAta che. bhAvanA paDakhethI e vAta che ke jyAM sudhI je bhAve je karma bAMdhyuM hoya te karma udayamAM bhogavAIne nivRtta na thAya tyAM sudhI te bhAva karavAnI yogyatA A jIve choDI nathI. sthiti paDe che ne ! to e sthitino artha zuM? jema ke mithyAtvanI sthiti bahu paDe che. 70 kroDAkroDInI sauthI vadhAre sthiti mithyAtva karma prakatinI che. to jIve je bhAve mithyAtva karma bAMdhyuM e karmanA paramANu udaya AvIne nirjarI na jAya tyAM sudhI mithyAtva enuM macyuM na hoya. evuM nathI ke karma sattAmAM rahI jAya ane jIva samyakudRSTi thaI jAya, mithyAtva karmane sattAmAM rAkhI de. eno udaya thaIne eno abhAva karI nAkhe che. e tyAre nirjarI jAya che e. ema bhAve paNa enI nirjarA thaI jAya che. evI rIte karI nAkhe che. eTale jJAnI che e eno hisAba A rIte sApha kare che. je je prakAranA karma che eno hisAba sApha kare che. nahitara jyAM sudhI sattAmAM che tyAM sudhI mAno ke upazama karyA hoya ane evI rIte sattAmAM gayA hoya topaNa yogyatA cAlu rahI jAya che. pariNAma cAlu nathI rahetA to yogyatA cAlu rahI jAya che.. upazama che, kSayopazama che ene paNa keTalIka prakRti sattAmAM jAya che. to ene Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka 303 101 mithyAtva thavAno avakAza che, e yogyatA hajI eNe rAkhI che. ene kSAyikamAM AvavuM rahyuM. nahitara jyAM sudhI kSayopazama che tyAM sudhI mAthe laTakatI talavAra che, jokhama che. evI yogyatA enI rahI jAya che. udayamAnabhAva bhale na hoya to ahIMyAM jema sattAmAM che ema yogyatA paNa sattAmAM rahI jAya che. enI sattAmAM e karma che, enI sattAmAM yogyatA che. dravyakarmanI sattAmAM karma che, AtmAnA bhAvamAM enI yogyatA rahelI che, e vAta nizcita che. prazna :- yogyatAmAM to mithyAdarzana che to e vakhate samyakdarzana kevI rIte thAya ? samAdhAna :- samyagdarzana ka2vAno to eno svabhAva ja che, e to eno svabhAva che. paNa eno bhaya kyAM rAkhavAno che ? eno bhaya rAkhavAnI thoDI jarUra che ? je jIvane nukasAna kare che, duHkhadAyaka che; mANasa kahe che ne ke sarpa che e daramAM garelo che. gharamAM dara pADI dIdhuM hoya ane emAM raheto hoya. koIvAra tame joIe gayA. to kahe are ! gharamAM sarpa phare che ! e bhAgIne pAcho daramAM gI gayo. tame goto, maLato nathI. have gotatA gotatA dara jaDyuM, ThIka, A to daramAM gayo che eTale jaDato nathI, dekhAto nathI. to bhaya to vAMdho nathI ema koI raheze ? sarpa daramAM che eTale koI sUI jAya to ? e to kAMI yogya nathI. evI rIte nirbhaya thavuM te yogya nathI. ema karma sattAmAM che ne amAre kyAM hajI udayamAM AvyA che ? paNa karma sattAmAM che ane udayamAM nathI AvyA paNa tArI yogyatA UbhI che eno artha bIjI bAju ema thAya che. e yogyatAne tuM TALa. che eno che ne ? daramAM che eTale ApaNe vAMdho nathI. ema karIne nirjarA adhikAra' mAM e viSaya lIdho che ke buddhipUrvakanA ane abuddhipUrvakanA baMne prakAranA vibhAvane TALavA mATe svazakti, nija zaktine sparzavuM. svazaktim prazan banatA sudhI nirjarA adhikAra' mAM nathI, puNya-pApa adhikAra' mAM che. 116 naMbara che ke 110 che, bemAMthI eka kaLaza che paNa 'rAjamalajIe bahu sarasa lakhyuM che. ahIMyAM kahe che ke mahAtmAno deha be kAraNane laIne vidyamAnapaNe varte che,... eka to pUrva prArabdha eTale pUrvakarmo bhogavavAne arthe ane bIjo jIvonA kalyANane arthe;...' ThIka ! bahu sAruM paDakhuM lIdhuM che. eka to jIvonA kalyANamAM emanI pravRtti Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 502 jahRdaya bhAga-5 nimitta paDe che. emanI mukhamudrAthI mAMDIne mauna mukhamudrAthI mAMDIne emanA vANI Adino je kAMI vyavahAra che, je kAMI pravRtti che e badhI bIjA jIvone kalyANamAM nimitta paDe che. eTale mahAtmAno deha je vidyamAna varte. ApaNe zuM karIe chIe janmajayaMti hoya tyAre ? ke Apa to zAzvata cho, Apano AtmA to zAzvata che. e to Apane anubhavagocara che paNa Apano deha paNa dIrghakALa sudhI dIghayapaNe rahe ema icchIe chIe. evI bhAvanA bhAve che ne ! to evI je zubhecchA vyakta karavAmAM Ave che enI pAchaLa zuM che ke bIjAnA kalyANane arthe che, mATe. emane dehanI jarUra nathI. lAMbuM AyuSya bhogavavAnI emane koI jarUra nathI. e to je AyuSya laIne AvyA che eTalA AyuSyamAM e hisAba-kitAba jeTalA thAya eTalA karI leze, potAnI zakti pramANe. ane AyuSyano hisAbakitAba pUro thaI jaze. emane koI vadhAre AyuSya hoya to sAruM evuM kAMI jJAnIne hotuM nathI. eTale emane jarUra nathI. jarUra to enA nimitte jene kalyANa thAya ene che. ema che kharekhara. mumukSu - A kalyANanA ... mumukSune vadhAre . pUjya bhAIzrI :- hA. mumukSane ja evo bhAva Ave che ke dharmAtmAno deha paNa vidyamAna rahe to amane lAbhanuM nimitta che. ema samajIne e emanA pratye samarpaNa rAkhe che. mumukSu :- koIpaNa kAraNasara AnI upekSA thAya to kalyANanI upekSA thaI gaI. - pUjya bhAIzrI :- sIdhI ja vAta che. je kalyANanuM nimitta che enI upekSA karo eTale emAM kalyANanI upekSA thaI jAya che. e to upara kahyuM ne ? ke uparano je (371) patra che emAM chello peregrApha. (rUDe prakAre mana varte ema varte. viyoga che." kono ? satsaMgano viyoga che, satpaSano viyoga che to temAM kalyANano paNa viyoga che, e vAta satya che....... e vAta tamArI sAcI che paNa tamArA mATe bIjI vAta che ema lakhe che. tathApi jo jJAnInA viyogamAM paNa tene ja viSe citta varte che..." kSetrathI samIpa na hoya to bhAvathI samIpa jAya che to kalyANa che.' ema. e rIte. eTale emAM kalyANano sIdho saMbaMdha che. tathApi bannemAM te udAsapaNe..." jJAnI to e baMnemAM-pUrvakarmanA udayamAM paNa udAsa che ane bIjAnuM kalyANa thAya emAM paNa udAsa che. kemake ene to bane Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-373 503 udaya che, eka ja khAtAnI rakama che. emAM udAsapaNe udaya AvelI vartanAe varte che....... bIjAne ema lAge ke zAsananA kAma kare che. gurudeva' pravacana Ape che, zAsana calAve che, keTaluM zAsana phalyuM phUlyuM ! aMdaramAM kAMI levA ke devA, aDe ke AbhaDe. keTalA cheya rahyA hoya che e pote ja jANatA hoya che. mumukSu :- eka jJAnI paNa bIjA jJAnInA samAgamanI bhAvanA bhAve che. pUjya bhAIzrI :- hA. rAkhe ja che. cokkasa rAkhe che. pote to khUba bhAvanA bhAvI che. "zrImadjIe ATalI utkRSTa dazA che topaNa bhAvanA bhAvI che. "sogAnIjIne AMsu paDatA hatA. anukULatA saMyogonI nahotI to AMsu paDatA hatA. jJAnI hatA ke nahi ? bhAvanA bhAve che, cokkasa bhAve che. tathApi e bannemAM te udAsapaNe udaya AvelI vartanAe varte che, ema jANIe chIe. be lITImAM bahu sArI vAta lIdhI che. jJAnIno deha vidyamAna che. vidyamAna varte enA be paDakhA che. eka pUrvakarmano hisAba pUro karavo. bIjuM, bIjA jIvone e kalyANamAM nimitta thAya che. prazna :- jJAnI pUrvakarmano hisAba kevI rIte pUro kare che ? samAdhAna - bhinna rahe che eTale. emAM tanmaya thatA nathI eTale kharI jAya che. navo baMdha nathI. bIjAne udaya to badhAne Ave che. paNa bIjA che e enI aMdara tanmaya thAya che, otaprota thAya che. udayane AtmasAta kare che eTale navA karma bAMdhe che. khare che ethI jAjA bAMdhe che. Ane tvajJAnIne) nirjarI jAya che. je alpa mAtrAmAM baMdhAya che e to nagaNya che. eTalA badhA alpa che ke koI praNanA karavAnI jarUra nathI. mumukSu :- jJAnI baMnemAM udAsa che. pUjya bhAIzrI - jJAnI baMnemAM udAsa che. kemake baMne udaya che ne. eTale emAM paNa e udAsa che. aMtarathI udAsa che. prazna :- jIvonA kalyANano paNa udaya che ? samAdhAna :- hA, e paNa udaya ja che, bIjuM zuM che ? e anaudaya thoDo che kAMI ? e paNa udaya ja che. paNa emAM phera dekhAya. bIjA jIvonuM kalyANa hoya tyAM jJAnI thoDo rasa letA hoya evuM dekhAya, paNa aMtarathI udAsa che. e rAkhIne Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 504 cajahadaya bhAga-5 vAta che. bIjAnI jema UlajIne paDe che evuM thatuM nathI. jJAnIne evuM thatuM nathI. | mumukSa - gurudevazrInA vyAkhyAna niyamita cAlatA hatA. - pUjya bhAIzrI - potAnA jJAna-dhyAnano samaya pUratA pramANamAM rAkhIne kare che. kemake sarvathA to aMdara upayoga raheto nathI, to je bAhya pravRtti kare che emAM paNa kharekhara e vakhate potAno svAdhyAya to kare ja che paNa sAthe sAthe bIjA jIvone nimitta paDe che. eTalI vAta che. eka sAthe Double kAma thAya. mumukSu :- udayamAna kamoMmAM na joDAyane cheDyA te karma pUjya bhAIzrI - barAbara. mumukSa - sItera kroDAkoDI sAgaranI sthiti paDe che. pUjya bhAIzrI - emAM evuM che ke e to vadhumAM vadhu eTalI paDe che. eTalI ja paDe evuM kAMI nathI. vadhumAM vadhu mithyAtva karmanI prakRti eTalI sthiti paDe che). bIjAnI-bIjA karmonI to ochI che, AnI vadhumAM vadhu paDe, koI tIvra mithyAtvane kAraNe. paNa e to pAchI TuMkAI paNa che, sattAmAM ne sattAmAM sthiti TuMkAI che. jo jIva potAnA svabhAvanI samIpa javAnA pariNAma kare to e udayamAM AvyA pahelAM enI sthiti TuMkAI jaIne udayamAM Ave che ane koI udiraNA paNa kare che ke nahi ? mumukSu :- saMkramaNa. pUjya bhAIzrI :- hA. sthiti enI TUMkAI jAya che tyAM ene apakarSaNa kahe che, vadhI jAya che ane utkarSaNa kahe che. sattAmAM ane sattAmAM karma hoya tyAre enI sthiti vadhe paNa kharI ane ghaTe paNa kharI utkarSaNa ane apakarSaNa kahe che. prakRti badale ene saMkramaNa kahe che. jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIyanI thAya. azubha zubhanI thAya, puNya pApanI thAya to ene saMkramaNa kahe che. enI sthiti vadhe to ene utkarSaNa kahe che, ghaTe to ene apakarSaNa kahe che. - prazna :- karmanI sthiti ghaTe kevI rIte ? samAdhAna - hA. sthiti ghaTe. potAnA ujjavaLa pariNAma thAya, vizuddha pariNAma thAya to sthiti ghaTe che, athavA je rase je karma bAMdhyuM che ethI viruddha rase potAnA pariNAma thAya eTale pahelAM anebhAgamAM ane sthitimAM phera paDe. paDyA paDyA paNa sattAmAM ne sattAmAM enA anubhAga, sthitimAM phera paDe. Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka373 505 prazna :- satpuruSano virodha kare emAM sIttera kroDAkroDInI sthiti paDe ? samAdhAna :- banI zake. satno sIdho virodha karavAM jatAM vadhumAM vadhu mithyAtvano anubaMdha thaI zake che. eTale to kahyuM ne ke bIjA badhA pApa to ThIka che, A pApa ka2vA jevuM nathI. deva-guru-zAstra ane satpuruSanI virAdhanA thAya evuM sIdhuM, ADakatare, karavuM, karAvavuM, anumodavuM kyAMya paNa dasa gAva dUra rahevuM paNa e cakkaramAM kyAMya AvavuM nahi. e eTalA mATe levAmAM Ave che ke e mithyAtvanI prakRtine vadhAre majabUta karI nAkhe che. dhyAna, japa, tapa,..' koIpaNa dhArmika 'kriyA mAtra e sarva thakI...' evI koIpaNa vAta je che ame jaNAveluM koI vAkya...' ema e viSayamAM. jJAna saMbaMdhamAM, dhyAna saMbaMdhamAM, japa saMbaMdhamAM, tapa saMbaMdhamAM, koI kriyA saMbaMdhamAM ame jaNAveluM koI vAkksa jo parama phaLanuM kAraNa dhAratA ho to...' e saMbaMdhamAM ame je khulAso karIe chIe, ame je kAMI tamane kahevA mAgIe chIe e amAruM vacana parama phaLanuM kAraNa dhAratA ho to tamane evo nizcaya hoya to. dhAratA ho to ema nahi; nizcayapaNe dhAratA ho to.' eTale dRDhapaNe tame evuM dhAratA hoya to pAchaLathI buddhi lokasaMjJA, zAstrasaMzA para na jatI hoya to....' nizcayapaNe eno artha zuM ? ke vicAratA... vicAratA... vicAratA vaLI pAchuM tame gothuM khAya jAva. A to satpuruSanA vacanamAM keTalI. dRDha zraddhA hoya e saMbaMdhInA vacano che. have dhyAna devA jevI vAta che. tame parama phaLanuM kArlR dhAratA ho to, nizcayapaNe dhAratA ho to, pAchaLathI buddhi lokasaMjJA, zAstrasaMzA para na jatI hoya to...' pote jJAnI Ama kahe che paNa ema karavA jatAM lokomAM Ama thAze enuM zuM ? evI tamArI buddhi na jatI hoya to. athavA jJAnIe kahyuM che paNa zAstramAM eno AdhAra maLe che ke nahi ? ema zAstrasaMzA upara tame pAchaLathI na jatA ho to. sAme ne sAme sAMbhaLatI vakhate to kadAca tamane vikalpa nahi Ave paNa pAchaLathI tamArA pariNAmanI nizcaLatA nahi hoya, aMdara pola haze athavA evA sudRDha pariNAma nahi hoya, nabaLA pariNAma haze to kAM tamAro vicAra lokasaMjJA upara loko u52 jaze ke jJAnI kahe che paNa ema karavA jatAM lokomAM Ama thAya to ? lokone Ama thAya to ? lokonuM Ama thAya to ? samAjamAM Ama thAze to ? kAM kahe che e pramANe zAstramAM che ke nahi ? Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 506 rAjahRdaya bhAga-5 zAstrano AdhAra maLe che ke nahi ? evI zAstrasaMzA. A zAstrasaMzA zabda emaNe pahelovahelo vAparyo che. lokasaMjJA ane zAstrasaMzA upara tamArI buddhi na jatI hoya to ane kadAca jAya to te bhrAMti vaDe gaI che ema dhAratA ho to....' keTalA UMDA UtaryA che ! eka pariNAmane Analysis karI nAkhyuM che, pariNAmanuM pRththakaraNa karI nAkhyuM che. kadAca evo pariNAma jAya topaNa mane bhrAMti thaI mATe ema levuM. A mArI bhrAMti che. tame pAchA vaLI jatA ho to. eka to tamArA pariNAma zithila hoya ne jAya ane jAya to pAchA vaLatA hoya to. keTalA to' lIdhA che ? mumukSu :- tarkazakti ghaNI che. pUjya bhAIzrI :- ghaNI zakti che. tarkazakti karatAM paNa pariNAma uparanuM avalokana ghaNuM bArIka che. ekadama Minute observation che. eka pariNAma thAya to keTalI bAju enI dhrujArI thAya ? e dhruje to keTalI keTalI bAju dhuraje ? ane e je je bAju je enuM arthaghaTana zuM ? eTaluM badhuM jhINuM avalokana che. bahu bArIka avalokana che. bhAvo uparano je abhyAsa che e asAdhAraNa che. mumukSu :- jJAna, japa, tapa ane kriyA karatAM mAruM vacana tamane parama phaLanuM kAraNa lAgatuM ho to... pUjya bhAIzrI :- hA, e badhA karatA. tame dhyAna karatA ho, tame japa karatA ho, tame tapa karatA ho, tame dAna karatA ho, tame yAtrA karatA ho, svAdhyAya karatA ho, kAMI paNa je kriyA karatA ho e badhA karatAM ame koI vAkya tamane ema kahI daIe (ke) Ama nahi ne Ama che ane enuM phaLa tamane ema lAgatuM hoya ke A parama phLanuM kAraNa che, mArA mokSanuM kAraNa che. mArA samyakdarzananuM nahi, mArA mokSanuM (kAraNa che). paramaphaLa to mokSa ja che. mArA mokSanuM kAraNa che ema jo tamane lAgyuM hoya, lAgyuM hoya ema nahIM, nizcaya ema hoya-pheraphAra nahi. ame eka bIjI carcA karatA hatA. 'gurudeva' ema kahe, khare bapore bAra vAge dhoma taDako vaizAkha mahinAno (hoya), e ema kahe A sUrya nathI, hoM ! A caMdra che. trevaDa che hA pADavAnI ? A amArI carcAno viSaya raheto. ATalI taiyArI hovI joIe. Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 507 patrAMka-373 mumukSu :- e ApaNA maMdiramAM ja carcA thayelI... - pUjya bhAIzrI :- hA, thaI haze, carcA ghaNI thatI. evI carcA bahu thatI. atyAre to gurudeva' gayA pachI paristhiti ghaNI pheraphAra thaI gaI. koI vAtamAM zaMkA na paDe. kyAMya zaMkA na paDavI joIe. | mumukSu :- dhAkaDe dhAkaDa zabdano A artha che. pUjya bhAIzrI :- hA, e artha che, e artha che. mumukSu - evo prasaMga Ave tyAre ema thAya ke gurudevane zuM thaI gayuM che pUjya bhAIzrI - eTale ahIMyAM zrImadjI ema kahe che ke tuM ema vicAraje ke tane zuM thayuM che ? tuM tAro vicAra karaje ke tane zuM thaI gayuM che ? eno vicAra karaje. eTale ema kahe che ke jo evo tane vikalpa thAya to bhrAMti vaDe ema thaI gayuM che ema dhAratA ho to, te vAkyane ghaNA prakAranI dhIraja vaDe vicAravA dhAratA. ho to.... evuM je amAruM vacana kadAca tamane na besatuM hoya to. koI vAta jJAnInI evI hoya ke sIdhI buddhimAM bese ja nahi. buddhi enI sAthe athaDAya. A vAta buddhimAM besatI nathI. tyAre mumukSue zuM karavuM ? A prazna Ubho thAya che. mumukSu - arpaNatA joIe. pUjya bhAIzrI - enI arpaNatA joIe. kAMIka mArI buddhi, mArI samajaNa TUMkI paDe che. basa ! ATaluM ene samajavuM joIe. eTale e samajavAnA prayatnamAM dhIrajathI, e vAkyane ghaNA prakAranI dhIraja vaDe, asAdhAraNa dhIraja vaDe vicAravA dhAratA ho to. lakhavAne icchA thAya che. tamArI jo ATalI taiyArI hoya to lakhavAnI icchA thAya che. lakhIe eka vAkya tamane paNa tamArI ATalI taiyArI hoya to. nahitara amAre sonAnI jALa pANImAM nAkhavAnI jarUra nathI. tamArI taiyArI che ? e leze, 609mAM e vAta lIdhI che. sarvANibuddhi 609mAM. 609 kADho. mumukSu kevo hoya ? e vAta emaNe lIdhI che. 609 Akho patra bahu sarasa che. apUrvabhakti zabda lIdho che. "avazya A jIve prathama sarva sAdhanane gauNa jANI, nivaNano mukhya hetu evo satsaMga ja savapiNapaNe upAsavo yogya chezuM upAsavA yogya che ema nahi. sarvANipaNe upAsavo yogya che ke jethI sarva sAdhana sulabha Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 508 cajadaya bhAga-5 thAya che, evo amAro AtmasAkSAtkAra che. e vAta emaNe AgaLa paNa karI che. lallujIno je 375mo patra che emAM eka vAta karI che. 332mAM pAne je bIjo peregrApha che emAM e vAta karI che. eka moTI nizcayanI vArtA to mumukSu jIve e ja karavI yogya che ke satsaMga jevuM kalyANanuM koI baLavAna kAraNa nathI. ane te satsaMgamAM niratara samaya samaya nivAsa icchavo, asatsaMganuM kSaNe kSaNe vipariNAma vicAra...' eTale nukasAna vicAravuM. "e zreyarUpa che. bahu bahu karIne A vAta anubhavamAM ANavA jevI che. bahu bahu karIne vicAravA jevI che ema nathI kIdhuM. bahu bahu karIne A vArtA anubhavamAM ANavA jevI che." - mumukSu :- 609mAM dehatyAga karavAno prasaMga Ave topaNa satsaMga gauNa na karavo ema lakhyuM che. pUjya bhAIzrI :- hA, emAM dehatyAga karavAno prasaMga hoya topaNa satsaMgane gauNa na karavo. paNa ahIMyAM emaNe eka vAta e lIdhI che ke amane bhUtakALa yAda Ave che. AmAM ja che. vyathAprArabdha sthiti che eTale baLavAna upAdhiyoge viSamatA. AvatI nathI.' che emAM ja paNa yAda nahotuM kyAM che ? "kaMTALo atyaMta AvI jatAM chatAM upazamanuM samAdhine yathArUpa rahevuM thAya che; tathApi niraMtara cittamAM satsaMganI bhAvanA varyA kare che. potAne. "satsaMganuM atyaMta mAhA pUrvabhave vedana karyuM che. pUrvabhave vicAryuM che ema nathI lIdhuM. satsaMganuM atyaMta mAhAsya pUrvabhave vedana karyuM che te pharI pharI smRtirUpa thAya che ane niraMtara abhaMgANe te bhAvanA hurita rahyA kare che. ATalI vAta emaNe karI che). AtmasAkSAtkAra je lakhyo che enuM kAraNa A che ke potAne pUrvabhavathI A viSayanuM rahasya anubhavagocara thaI gayuM che ane e emane smRtimAM Ave che eTale mumukSune e vAraMvAra e bAju kheMce che, dore che. mumukSu :- A zrImadjInA patro che te "gurudevanA vacananI mahAna siddhi che. kAraNa ke cha Avazyaka pratikramaNa-pUjA-bhakti, yAtrA-kAMI gAyu nathI. ekeya vyavahAra vagara sIdhA AtmA sudhI pahoMcI gayA che. pUjya bhAIzrI - eno mukhya vyavahAra ja e. e satsaMgamAM jAya e ja eno mukhya vyavahAra. satparuSanI samIpa jAya e ja eno vyavahAra ane AtmaprAptinI Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-373 509 bhAvanA ane jijJAsA thAya e ja eno vyavahAra. kemake samyagdarzana thayA pachI to avirati che hajI to. to A to samyagdarzana pahelAM to e prazna ja kyAM vicAravAno rahe che ? mumukSu - cha Avazyaka, pUjA-bhakti yAtrA kyAMya koI vyavahAra pUjya bhAIzrI - prazna ja nathI. e to zuM che, vyavahAra to kaSAya maMdatAne loko vyavahAra kahe che. to maMda kaSAya kAraNa ane dharma-kaSAyano abhAva enuM kArya ema nathI. kemake anaMtavAra maMdakaSAya thayo che. mumukSu - sapuruSa pratye savapaNa A ja mumukSuno vyavahAra che, bIjo koI eno vyavahAra nathI. pUjya bhAIzrI - hA. e ja eno vyavahAra. eno pUrepUro e vyavahAra. saMpUrNa vyavahAra thaI gayo. savarpaNabuddhie satparaSanA caraNamAM rahevuM e eno sarvotkRSTa vyavahAra che. eTale pachI vyavahAranI koI jarUra nathI. mumukSu :- A eka ja ghoDA upara savAra thaI jAya. pUjya bhAIzrI - basa ! eka ghoDA upara savAra thaI jAya eTale beDo pAra che. e to kahyuM nahi gurudeve ? vaLagIne rahe to beDo pAra che. emAM zuM karavA kahe che ? potAne mATe na bolyA. potAne mATe na bolyA paNa pUjya bahenazrI mATe kema na bolyA ? potAne mATe bole to anartha thAya, koI anartha kare. je vAta AvI tyAre, prasaMga Avyo tyAre barAbara emaNe e vAta karI. mumukSu - potAnI mATe nathI bolyA bIjA jIvonA kalyANa mATe bolyA che. pUjya bhAIzrI :- hA. e to emanI sarva vartanA ja jIvonA kalyANa mATe che. mumukSu :- 143 naMbarano patra bahu sarasa che. pUjya bhAIzrI :- 143. koI eka satyaruSa zodho, ane tenAM game tevAM vacanamAM paNa ddhA rAkho. e to AgaLa kahI gayA ne ! eka sapuruSane zodho, bIjuM kAMI zodhamA eka puruSane zodha. pachI mokSa na maLe to mArI pAsethI laI jaje. jAmInagIrI ApI che. jAmIna thayA che mokSanA ! tamArA mokSanA e pote jAmIna thavA taiyAra thayA che. A jamAnAmAM koI jAmIna nathI thAtuM. thAya ? mumukSu :- sonagaDhanI trIsa tArIkhanI carcAmAM AvyuM che. Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 510 rAjahRdaya bhAga-5 pUjya bhAIzrI :- hA. carcAmAM e viSaya che. pote jAmIna thAya che--mokSa na maLe to mArI pAsethI leje. tAro mokSa Reserve. eka satpuruSane zodha, bIjuM rahevA de. bIjuM kAMI karamAM tuM. ghaNuM dhyAna kheMcyuM che. asAdhAraNa rIte dhyAna kheMcyuM che. eTale (kahe che), jo ATalI jo tamArI taiyArI hoya to lakhavAnI icchA thAya che. hajI AthI vizeSapaNe nizcayane viSe dhAraNA karavAne lakhavuM agatya jevuM lAge che...' tamAro satpuruSanA viSayamAM, satpuruSanA vacananA viSayamAM tamAro nizcaya, tamAro nirNaya keTalo dRDha che te viSe AthI vadhAre lakhavuM, AthI vizeSapaNe lakhavuM agatya jevuM lAge che. e amane AnA upara hajI ghaNuM vajana che, ema kahe che. tathApi citta avakAzarUpe vartatuM nathI...' lAMbuM lAMbuM lakhIe eTalo amArA cittamAM avakAza nathI. pAcho vaLI jAya che, upayoga pAcho vaLI jAya che. eTale je lakhyuM che te prabaLapaNe mAnazo.' emAM ghaNuM baLa che. emAM ghaNuM vajana che ema tame mAnazo. mumukSu :ATaluM satpuruSane viSe lakhyuM che topaNa ochuM lAge che. pUjya bhAIzrI :- hA, potAne ochuM paDe che. potAne ochuM paDe che. nahitara graMthanuM nAma ja satsaMga' ApavAnI jarUra che). satsaMga mahimA' satsaMganuM mahattva zuM che eTaluM jo A Title ApyuM hota to sArthaka hatuM. kemake Akho graMtha ja enA upara che ema kahIe to cAle. eke eka patramAM lagabhaga emaNe e vAta lIdhI. che ane parama satya che, emAM koI pheraphAra nathI-parama satya che. mumukSu :- amArA bhAgye ATaluM spaSTIkaraNa Ave che. pUjya bhAIzrI :- spaSTIkaraNa to che evI vastu paDI che ke nahi, sarva prakAre upAdhiyoga to nivRtta karavA yogya che;... sarva prakAre upAdhiyoga to nivRtta karavA yogya che;..' upAdhimAM kAMI rahevA jevuM nathI. tathApi eka apekSA lIdhI che. tathApi jo te upAdhiyoga satsaMgAdikane arthe ja icchavAmAM Avato hoya,...' to. nahitara ame nivRttine paNa bodhatA nathI. e pahelAM nivRttine bodhatA nathI. juo ! emanuM vajana ! kema ? ke jIvo nivRtti laIne pAcho potAnA paga upara ja kuhADo mAre che. eka mANasa navaro paDyo to cappu laIne pATalo cholavA mAMDyo. bhAI ! capputhI pATalo na cholAya. cappu ne pATalo banne kharAba thaI jaze. zAka sudhAravAnI cIjathI lAkaDuM thoDuM kapAya che ? ema navaro paDe ane jo satsaMga upa2 Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-377 enuM vajana na hoya to e pAchI bIjI gaDabaDa karyA vinA rahevAno nathI. evI gaDabaDa thaze. sarva prakAre upAdhiyoga to nivRtta karavA yogya che; tathApi jo te upAdhiyoga satsaMgAdikane arthe ja icchavAmAM Avato hoya... upAdhiyoga paNa ke AmAMthI nivRtti levI che. satsaMga mATe mAre nivRtti levI che. A upAdhI pUrI karI nAkhavI che. temaja pAchI cittasthiti saMbhavapaNe rahetI hoya to te upAdhiyogamAM pravartavuM zreyaskara che.' to enI upAdhine paNa, pravRttine paNa ame saMmata karIe chIe. jo satsaMganA hetuthI kema ? ke bIjAnA upara bojo nAkhavAno prazna nathI. e to jinamArgamAM e prakAra pahelethI chelle sudhI che ja nahi. jyAM sudhI potAno rAga che tyAM sudhI ene pravRtti mAnya karI che. nivRtti sarvathA prApta karavA jevI che. sarva prakAre nivRtti to jIvane anukULa ja che topaNa potAno rAga che tyAM sudhI kicit pravRtti kare paNa emAM satsaMgano eno dhyeya ne hetu hoya, lakSa hoya to evI pravRttine ame mAnya karIe chIe, e upAdhine ame mAnya karIe chIe. mumukSu - sarva prathama A pravRtti kare che tenA karatA A pravRttimAM AvavuM- eTale satsaMgamAM pUjya bhAIzrI :- mAno ke pravRtti karavI paDatI hoya. Ama to jIvane A kAma mATe nivRtti anukULa che, pravRtti bAdhaka thAya che. kemake emAM pravRttine yogya aneka prakAranA tIvra rAganA pariNAma paNa jIva kare che, paNa satsaMgane arthe hoya to enI pravRtti ane mAnya karIe chIe. satsaMganuM lakSa hoya to e pravRttine ame 'mAnya karIe chIe, enI nivRttine paNa mAnya karIe chIe. pravRtti, nivRtti gauNa che satsaMganuM lakSa mukhya che ane e dhruva che ema kahevuM che. 373 (patra pUro) thayo. TAima thayo che. Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 512 cajahadaya bhAga-5 mUlya 02-o anupalabdha 20 15 ) 3 % 3jI 3jI vitarAga sasAhitya prasArakaTrasTa upalabdhaprakAzana (gujarAtI) graMthanuM nAma temajavivaraNa 5 01 adhyAtmikapatra pUjya zrI nihAlacaMdrajI sogAnIjInA patro). 02 adhyAtma saMdeza pUjya gurudevazrInA vividha pravacano). 03 Atmayoga (zrImada rAjacaMdra patrAMka-596,491, 609 para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano). ja anubhava saMjIvanI pUjya bhAIzrI dvArA likhita vacanAmRttonuM saMkalana) 05 adhyAtmasudhA (bhAga-1) bahenazrInA vacanAmRta graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMga pravacano 06 adhyAtma sudhA (bhAga-2) bahenazrInA vacanAmRta graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMga pravacano 07 adhyAtma sudhA bhAga-3) bahenazrInA vacanAmRta graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMga pravacano adhyAtma parAga 9 bIju kAMI zodhamAM pratyakSa satyaruSa viSayaka vacanAmRttonuM saMkalana) 10 bRhada dravyasaMgrahapravacana (bhAga-1) vyasaMgrahagraMtha upara pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInA saLaMga pravacano). 11 bRhada dravyasaMgrahapravacana (bhAga-2) (dravyasaMgrahagraMtha upara pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInA saLaMga pravacano) 12 bhagavAna AtmA (draSTiviSayakavacanAmRttonuM saMkalana) 13 dvAdaza anuprekSA (zrImad bhagavad kuMdakuMdAcAryadeva viracita 14 dravyadRSTi prakAza (bhAga-3) pUjya zrI nihAlacaMdajI sogAnI tatvacarcA 15 dasa lakSaNa dharma (uttama kSamAdi dasa dharmo para pUjya gurudevazrInAM pravacano) 16 dhanya ArAdhanA (zrImada rAjacaMdrajInI aMtaraMga adhyAtma dazA upara pUjaya bhAIzrI zazIbhAI dvArA vivecana). 17 aai bodha (zrImad rAjacaMdrajI patraka-166,49,ane 572 para pUjya bhAIzrI zazIbhAI dvArA pravacano) 18 guruguNa saMbhAraNA pUjya bahenazrInA zrImukhethI spharita gurubhakti) 18 gurugirA gaurava pUjya saugAnIjInI aMgata dazA upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 20 gurugirA gaurava (bhAga-1) dravyadRSTi prakAza graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA patro para saLaMga pravacano). 21 gurugirA gaurava (bhAga-2) vyadaSTi prakAza graMtha upara pUjya bhAIzrI 020 04-0 06-00 10 100 05-0 20 20 Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 513 2 ) 08-0 25- 25% 3jI 30 3jI zazIbhAInA patro para saLaMga pravacano) 22 jiNasAsaNaM sarve (jJAnIpuruSa viSayaka vacanAmRttonuM saMkalana) 23 kuTuMba pratibaMdha (zrImada rAjacaMdra patrAMka-103, 332, 510, 528, 537 tathA 374 para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 24 kahAna ratna saritA (bhAga-1) paramAgamasAramAMthI cUMTelA keTalAka vacanAmRtto upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInAM pravacano) kahAna ratna saritA (bhAga-2) paramAgamasAramAMthI kramabaddha paryAya viSayaka cUMTelA keTalAka vacanAmRtto upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInAM pravacano) kArtikeyAnuprekSA pravacana (bhAga-1) kArtikeyAnuprekSA graMtha upara pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInA saLaMga pravacano 27 kArtikeyAnuprekSA pravacana (bhAga-2) kArtikeyAnuprekSA graMtha upara pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInA saLaMga pravacano 28 mabaddhaparyAya 29 mumukSatA ArohaNa krama (zrImada rAjacaMdra patrAMka-254 para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 0 nibhrAMta darzananI keDIe le. pUjya bhAIzrI zazIbhAI) 31 paramAtmAprakAza (zrImayogIndradevaviracita). 3ra- paramAgamasAra pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInA 108 vacanAmRtta) 33 pravacananavanIta (bhAga-1) pUjya gurudevazrInA khAsa pravacano) ja pravacana navanIta (bhAga-2) pUjya gurudevazrInA khAsa pravacano) 35 pravacana navanIta (bhAga-3) pUjya gurudevazrInA 47naya upara khAsa pravacano) 36 pravacana navanIta (bhAga-jI pUjya gurudevazrInA 47naya zaktio upara khAsa pravacano) 37 pravacana prasAda (bhAga-1) paMcAstikAyasaMgraha para pUjya gurudevazrInA pravacano) 38 pravacana prasAda (bhAga-2) paMcAstikAyasaMgraha para pUjya gurudevazrInA pravacano) 39 prayojana siddhi le. pUjyabhAIzrI zazIbhAI) 40 pathaprakAza bhArgadarzana viSayaka vacanAmRtonuM saMkalana) 41 paribhramaNanA pratyAkhyAna (zrImada rAjacaMdra patrAMka-15, 128 tathA 264 para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 4ra pravacana sudhA (bhAga-1) pravacanasAra zAstranA saLaMga pravacano 43 pravacana sudhA (bhAga-2)pravacanasAra zAstranA saLaMga pravacano pravacana sudhA (bhAga-3) pravacanasAra zAstranA saLaMga pravacano 45 pravacana sudhA (bhAga-jIpravacanasAra zAstranA saLaMga pravacano 46 pravacana sudhA (bhAga-5) pravacanasAra zAstranA saLaMga pravacano 47 pravacana sudhA (bhAga-6) pravacanasAra zAstranA saLaMga pravacano 48 pravacana sudhA (bhAga-7) pravacanasAra zAstranA saLaMga pravacano 49. pravacana sudhA (bhAga-8)pravacanasAra zAstranA saLaMga pravacano 15-0 10 15-jI 11-25 anupalabdha 25-jI 35-jI 75-o 65-0 03 06-00 2jI 4jI ja pratA , 85-0 3 % 4 % 3...0 30 20 20 Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 514 rAjahRdaya bhAga-5 51 50 pravacana sudhA (bhAga-9) pravacanasAra zAstranA saLaga pravacano 20 pravacana sudhA (bhAga-10) pravacanasAra zAstranA saLaMga pravacano 20 para pravacana sudhA (bhAga-11) pravacanasAra zAstranA saLaMga pravacano 20 53 pravacanasAra anupalabdha 54 pracAristAya saMgraha anupalabdha papa padyanaMdIpaMcavizatI pa6 puruSArtha siddhi upAya anupalabdha 57 rAja hRdaya (bhAga-1) zrImada rAjacaMdra graMtha para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMga pravacano) 20 58 rAja hRdaya (bhAga-2) (zrImada rAjacaMdra graMtha para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMga pravacano) 2jI 59 rAja hRdaya (bhAga-3) zrImada rAjacaMdra graMtha para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaga pravacano) 2 60 rAjahRdaya (bhAga-jI (zrImad rAjacaMdra graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMga pravacano) 200 61 samyaphajJAnadIpikA le. zrI dharmadAsajI kSullaka) 15-0 62 jJAnAmRtta (zrImada rAjacaMdra graMthamAMthI cUMTelA vacanAmRtto) 06-0 63 samyagdarzananA nivAsanA sarvotkRSTanivAsabhUta cha padano patra (zrImad rAjacaMdra patrAMka-4935ra pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 20 64 siddhapadano sarvazreSTha upAya (zrImada rAjacaMdra patrAMka-147, 194, 200, 511,560tathA 819 para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 25-0. 65 samayasAra dohana pUjya gurudevazrI kAnajI svAmInA nAIrobImAM samayasAra paramAgama upara thayelAM pravacano) 350 66 suvidhidarzana pUjya bhAIzrI dvArA likhita suvidhi lekha upara temanA pravacana) 250 67 svarUpabhAvanA (zrImada rAjacaMdra patrAMka-913, 710 ane 83352 pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 25-00 68 samaktinuM bIja (zrImada rAjacaMdra graMthamAMthI satvaruSanI oLakhANa viSayaka patrAMka upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano 68 tattvAnuzIlana (pUjya bhAIzrI dvArA likhita vividha lekha) 70 vidhi vijJAna (vidhi viSayaka vacanAmRttonuM saMkalana) 00 71 vacanAmRtta rahasya pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInA nAIrobImAM bahenazrInA vacanAmRtta para thayelAM pravacano) 25-jI 72 vacanAmRtta pravacana (bhAga-1) 73 vacanAmRtta pravacana (bhAga-2) 74 vacanAmRtta pravacana (bhAga-3) 75 vacanAmRtta pravacana (bhAga-4) 76 yogasAra anupalabdha 77 dhanya ArAdhaka 78 adhyAtma sudhA (bhAga-jI bahenazrInAM vacanAmRta graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMga pravacano 3000 79 adhyAtma sudhA (bhAga-5) "bahenazrInAM vacanAmRta graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMga pravacano 3000 Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 pravacana (lAga - 1 ) 81 avayana (lAga - 2) 82 chaDhA pravayana (lAga-3) 83 muktino mArga (sattA svarUpa graMtha para pUjya gurudevazrInA pravacana) 84 rAjahRdaya (bhAga-5) ('zrImad rAjacaMdra' graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMga pravacano) 01 02 03 : : : : 05 04 Atmasiddhi zAstra para pravacana (pUjya gurudevazrI dvArA ) Atmaavalokana bRhada dravyasaMgraha dravyadRSTiprakAza (tInoM bhAga pUjya zrI nihAlacaMdajI sogAnIjIke patra evaM tatvacarcA) dUsarA kucha na khoja (pratyakSa satpuruSa viSayaka vacanAmRtoMkA saMkalana) daMsaNamUlo dhammA (samyaktva mahimA viSayaka AgamoMke AdhAra) dhanya ArAdhanA (zrImada rAjacaMdrajIkI aMtaraMga adhyAtma dazA para pUjya bhAI zrI zazIbhAI dvArA vivecana) dizA bodha (zrImada rAjacaMdra patrAMka- 166, 449, 572 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) dhanya puruSArthI dhanya avatAra guru guNasaMbhAraNA(pUjya bahinazrI caMpAbahina dvArA guru bhakti) guru girA gaurava 06 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 4 cha 19 20 zrI vItarAga satsAhitya prasAraka TrasTa upalabdha prakAzana (hindI) graMtha kA nAma evaM vivaraNa anubhava prakAza (le. dIpacaMdajI kAsalIvAla) Atmayoga (zrImad rAjacaMda patrAMka- 469, 491, 609 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) anubhava saMjIvanI (pUjya bhAIzrI zazIbhAI dvArA likhe gaye vacanAmRttoM kA saMkalana) jiNasAsaNaM savvaM (jJAnIpuruSa viSayaka vacanAmRtoMkA saMkalana) kuTumba pratibaMdha (zrImada rAjacaMdra patrAMka- 103,332,510, 528, 537 evaM 374 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) kahAna ratna saritA (paramAgamasArake vibhinna vacanAmRtoM para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) mUla bhUla (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke vividha pravacana) mumukSutA ArohaNa krama (zrImada rAjacaMdra patrAMka- 254 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 515 20-00 20-00 20-00 20,00 20.00 mUlya 20-00 150-00 50-00 anupalabdha 30.00 06-00 06-00 25-00 15-00 08-00 25-00 30-00 08-00 Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 516 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 b20 5 w 34 35 36 37 38 muktikA mArga (sattA svarUpa grantha para pUjya gurudevazrIke pravacana) nirbhrAta darzanakI pagaDaMDI (le. pUjya bhAIzrI zazIbhAI) 45 46 47 48 49 50 paramAgamasAra (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke 1008 vacanAmRtta) prayojana siddhi (le. pUjya bhAI zrI zazIbhAI) paribhramaNake pratyAkhyAna (zrImada rAjacaMdra patrAMka- 195, 128, 264 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) pravacana navanIta (bhAga-1) (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke khAsa pravacana) pravacana navanIta (bhAga-2) (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke khAsa pravacana) pravacana navanIta (bhAga-3) (pUjya gurudeva zrI kAnajIsvAmIke 47 naya ke khAsa pravacana) pravacana navanIta (bhAga-4) (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke 47 zakti ke khAsa pravacana) pravacana sudhA (bhAga-1) (pUjya gurudeva zrI kAnajIsvAmIke pravacanasAra paramAgama para dhArAvAhI pravacana) pravacana sudhA (bhAga-2) (pUjya gurudeva zrI kAnajIsvAmIke pravacanasAra paramAgama para dhArAvAhI pravacana) patha prakAza pravacanasAra pracAstikAya saMgraha samyakjJAnadIpikA (le. zrI dharmadAsajI kSullaka) jJAnAmRtta (zrImad rAjacaMdra graMthameM se cayana kiye gaye vacanAmRtta) samyagdarzanake sarvottakRSTa nivAsabhUta cha padoMkA amRta patra (zrImada rAdacaMdra patrAMka-493 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) siddhipakA sarvazreSTha upAya ( zrImad rAjacaMdra graMthameM se patrAMka- 147, 194, 200,511,560 evaM 819 para pUjya bhAI zrI zazIbhAIke pravacana) 39 suvidhi darzana (suvidhi lekha para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 40 41 42 43 44 samayasAra nATaka samayasAra kalaza TIkA samayasAra smaraNa saMcikA svarUpa bhAvanA (zrImad rAjacaMdra patrAMka- 913, 710 evaM 833 para pUjya bhAIzrI zazIbhAI ke pravacana) tattvAnuzIlana (bhAga-1,2, 3) (le. pUjya bhAI zrI zazIbhAI) tatthya vidhi vijJAna (vidhi viSayaka vacanAmRttoMkA saMkalana) vacanAmRtta rahasya (pUjya gurudeva zrI kAnajIsvAmIke nAIraubImeM hue pravacana bhagavAna AtmA jina pratimA jina sArakhI rAjahRdaya bhAga-5 10-00 10-00 04.00 20-00 20-00 20-00 20-00 20-00 20-00 20-00 20.00 anupalabdha anupalabdha 15-00 18.00 25-00 40-00 anupalabdha anupalabdha anupalabdha 20.00 20-00 20-00 anupalabdha 90-00 20.00 20.00 20.00 Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 517 51. 52. 53. chaH DhAlA pravacana (bhAga-1) cha: DhAlA pravacana (bhAga-2) chaH DhAlA pravacana (bhAga-3) 20.00 20.00 20.00 vItarAga sat sAhitya prasAraka TrasTameM se prakAzita huI pustakoMkI prata saMkhyA 01 pravacanasAra (gujarAtI) 1500 29 vacanAmRta pravacana bhAga-1-2-3-4 02 pravacanasAra (hindI) 4200 30 anubhava prakAza (hindI) 03 paMcAstikAyasaMgraha (gujarAtI) 1000 31 niAMta darzananI keDIe (gujarAtI) 04 paMcAstikAya saMgraha (hindI) 2500 32 nirdhAMta darzanakI pagaDaMDI (hindI) 05 samayasAra nATaka (hindI) 3000 33 guruguNa saMbhAraNA (gujarAtI) 06 aSTapAhuDa (hindI) 2000 34 guruguNa saMbhAraNA (hindI) 07 anubhava prakAza 2100 35 jiNa sAsaNaM savvaM (gujarAtI) 08 paramAtmaprakAza 4100 36 jiNa sAsaNaM savvaM (hindI) 09 samayasAra kalaza TIkA (hindI) 2000 37 dvAdaza anuprekSA (gujarAtI) 10 Atmaavalokana 2000 38 dasa lakSaNa dharma (gujarAtI) 11 samAdhitaMtra (gujarAtI) 2000 39 dhanya ArAdhanA (gujarAtI) 12 bRhada dravyasaMgraha (hindI) 3000 40 dhanya ArAdhanA (hindI) 13 muktikA mArga (sattA svarUpa 41 pravacana navanIta bhAga-1-4 (gujarAtI) grantha para pravacana) (gujarAtI) 1000 42 pravacana prasAda bhAga-1-2 14 yogasAra 2000 43 patha prakAza (gujarAtI) 15 adhyAtmasaMdeza 2000 44 patha prakAza (hindI) 16 padmanaMdIpaMcaviMzatI 3000 45 prayojana siddhi (gujarAtI) 17 samayasAra 3100 46 prayojana siddhi (hindI) 18 samayasAra (hindI) 2500 47 vidhi vijJAna (gujarAtI) 19 adhyAtmika patro (pUjya nihAlacaMdrajI 48 vidhi vijJAna (hindI) sogAnI dvArA likhita) 3000 49 bhagavAna AtmA (gujarAta) 20 dravyadRSTi prakAza (gujarAtI) 10,000 50 bhagavAna AtmA (hindI) 21 dravyadRSTi prakAza (hindI) 7600 51 samyakjJAnadIpikA (gujarAtI) 22 puruSArthasiddiupAya (gujarAtI) 6100 52 samyajJAnadIpikA (hindI) 23 kramabaddhaparyAya (gujarAtI) 8000 53 tattvAnuzIlana (gujarAtI) 24 adhyAtmaparAga (gujarAtI) 3000 54 tattvAnuzIlana (hindI) 25 dhanya avatAra (gujarAtI) 3700 55 bIjuM kAMI zodha mA (gujarAtI) 26 dhanya avatAra (hindI) 8000 56 dUsarA kucha na khoja (hindI) 27 paramAmagasAra (gujarAtI). 5000 57 mumukSutA ArohaNa krama (gujarAtI) 28 paramAgamasarA (hindI) 4400 58 mumukSutA ArohaNa krama (hindI) 5000 2000 5000 7500 3000 7500 2000 2000 2000 2000 1000 1500 5850 2300 2000 500 3500 2500 2000 2000 2000 1500 1000 1500 4000 2000 4000 2000 2500 3500 Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 518 cajahRzya bhAga-5 59 amRta patra (gujarAtI) 60 amRta patra (hindI) 61 paribhramaNanA pratyAkhyAna (gujarAtI) 62 paribhramaNake pratyAkhyAna (hindI) 63 Atmayoga (gujarAtI) 64 Atmayoga (hindI) 65 anubhava saMjIvanI (gujarAtI) 66 anubhava saMjIvanI (hindI) 67 jJAnAmRta (gujarAtI) 68 jJAnAmRta (hindI) 11,500 69 vacanAmRta rahasya (gujarAtI) 70 vacanAmRta rahasya (hindI) 71 dizA bodha (hindI-gujarAtI) 72 kahAna ratna saritA (bhAga-1) 73 kahAna ratna saritA (bhAga-2) 74 kuTumba pratibaMdha (gujarAtI) 75 kuTumba pratibaMdha (hindI) 76 siddhapada kA sarvazreSTha upAya (gujarAtI) 77 siddhapada kA sarvazreSTha upAya (hindI) 78 guru girA gaurava (hindI-gujarAtI) 79 samayasAra dohana (gujarAtI) 80 samakitanuM bIja (gujarAtI) 81 svarUpabhAvanA (gujarAtI) 82 svarUpabhAvanA (hindI) 83 suvidhi darzana (gujarAtI). 84 suvidhidarzana (hindI) 85 Atmasiddhi zAstra para pravacana 86 pravacana sudhA (bhAga-1) (gujarAtI) 87 pravacana sudhA (bhAga-2) (gujarAtI) 88 pravacana sudhA (bhAga-3) (gujarAtI) 89 pravacana sudhA (bhAga-4) (gujarAtI) 90 pravacana sudhA (bhAga-5) (gujarAtI) 91 pravacana sudhA (bhAga-6) (gujarAtI) 92 pravacana sudhA (bhAga-7) (gujarAtI) 93 pravacana sudhA (bhAga-8) (gujarAtI) 94 pravacana sudhA (bhAga-9) (gujarAtI) 95 pravacana sudhA (bhAga-10) (gujarAtI) 200096 pravacana sudhA (bhAga-11) (gujarAtI) 750 2500 97 kArtikeyAnuprekSA pravacana bhAga-1 (gujarAtI) 1000 1500/98 kArtikeyAnuprekSA pravacana bhAga-2 (gujarAtI) 1000 400099 dravyasaMgraha pravacana (bhAga-1) (gujarAtI) 1000 1500/100 dravyasaMgraha pravacana (bhAga-2) (gujarAtI) 1000 3000 101 rAja hRdaya (bhAga-1) (gujarAtI) 1500 1000|102 rAja hRdaya (bhAga-2) (gujarAtI) 1500 1000|103 rAja hRdaya (bhAga-3) (gujarAtI) 750 3500 104 adhyAtmasudhA (bhAga-1) (gujarAtI) 1000 105 adhyAtmasudhA (bhAga-2) (gujarAtI) 1000 |106 adhyAtma sudhA (bhAga-3) (gujarAtI) 1000 1000 107 adhyAtma sudhA (bhAga-4) (gujarAtI) 750 1000 |108 adhyAtma sudhA (bhAga-) (gujarAtI) 750 3500 |109 guru girA gaurava (bhAga-1) (gujarAtI) 1000 (dhArAvAhI pravacana) 1000 1000 110 guru girA gaurava (bhAga-2) (gujarAtI) 1500 | (dhArAvAhI pravacana) 750 2500/111 muktino mArga (gujarAtI 1000 1500 |112 pravacana navanIta (bhAga-1) (hindI) 1000 2000|113 pravacana navanIta (bhAga-2) (hindI) 1000 3500114 pravacana navanIta (bhAga-3) (hindI) 1000 750 | 115 pravacana navanIta (bhAga-4) (hindI) 1000 1000116 dhanya ArAdhaka (gujarAtI) 750 1000 117 chaH DhAlA pravacana (gujarAtI) (bhAga-1) 1000 10001118 chaH DhAlA pravacana (gujarAtI) (bhAga-2) 1000 1000/119 chaH DhAlA pravacana (gujarAtI) (bhAga-3) 1000 1900120 jina pratimA jIni sArakhI 500 1250 121 smaraNa saMcikA 1500 1400/122 daMsaNa mUlo dhammo : 3500 750 123 pravacana sudhA (bhAga-1) hindI) 1000 1000|124 pravacana sudhA (bhAga-2) hindI) 1000 1000/125 pravacana sudhA (bhAga-3) hindI) 1000 1000/126 pravacana sudhA (bhAga-4) hindI) 1000 1000/127 dhanya puruSArthI (gujarAtI) 1500 750 128 dhanya puruSArthI (hindI) 6500 750 129 chaH DhAlA pravacana (hindI) (bhAga-1) .. 1000 750 |130 rAja hRdaya (bhAga-4) (gujarAtI) 500 750 131 rAja hRdaya (bhAga-5) (gujarAtI) 500 Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 519 vAcakonI noMdha mATe Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 520 vAcakonI noMdha mATe Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sajIvanamUrtinA lakSa vaDINa je kaMI paNa karavAmAM Avai che, tU jIvane baMdhanA cheke A amAruM hadaya che ? "mokSathI amane saMtanI yANa-samIpatA bahu vaholI che." - zrImad rAjacaMdra raka vItarA jAvanaga2, vatarAga sata sAhitya prasAraka TrasTa bhAvanagara