Book Title: Kumarpal Charitra Part 01
Author(s): Ajitsagarsuri
Publisher: Mahudi Jain SMP Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022733/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thI vyAkumArapALa Kajra Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KUMARPAL GHARITRA PART-1 Acharya Shree AJITA SAGAR SURISWARJI MAHARAJ Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Place of Publication : Shree Mahudi (Madhupuri) Jain S. M. P. Trust Mahudi Ta. Vijapur. (N.G.) (C) Copyright reserved Second Edition 1988 Vir Savant : 2514 V. S. 2044 . PRICE : Rs. 20-00 Linotype Setting by : Navnitbhai J. Mehta Sagar Printers Relief Road, Ahmedabad-1. Printed by : Pooja Printers & Traders Mahendikuwa, Shahpur, Ahmedabad-380 001. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAkavi zrIjayasihasUri praNIta zrI kumArapALa ryAretra AcArya zrImad ajitasAgara sUrIzvarajI mahArAja Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka, prAptisthAna : zrI mahuDI (madhupurI) jaina ve. mU. pU. TrasTa mahuDI tA. vijApura (u. gu.) (C) sarvahaka prakAzakane svAdhIna. - dvitIya AvRtti vIra saMvata 2514 vi. saM. 2044 sane 1988 kiMmata : 20-00 mudraka sahakAra : navanItabhAI je. mahetA sAgara prInTasa pAdazAhanI piLa, medInuM paheluM, rIlIpharoDa, amadAvAda mudraka : navaprabhAta prInTIMga presa ghIkAMTA roDa, neveTI sInemA pAse, amadAvAda-380001 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S. 15 ne te jhITa bhava. || da ) D +2 0 ba.naM: 0 1 0 ke. parama pUjaya yaoNganiSTha AcArya bhagavaBH - zrImad budhdhisAgara sUrIzvarajI ma. sA. (15IvAda, jI 685maH vi.saM. 8:30 mahA vada 24 vijApura dIkSAH vi.saM.da- 57 mAgasara suda 9 pAlanapura MI.daHvasa. daE 90 mahAsuda dakha pethApura nigaH vi.saM.2E82 54Tha vada 3 vijApura Page #7 -------------------------------------------------------------------------- Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - parama pUjya, zAsaka prabhAvaka, praNavatA,aAraMbhauct zrAmad ajItasAra sUrIzvarajI ma.sA. janma saMvata 19Na paoNzakhuda 5 nANa dIkSA saMvata 196pa 6jhaMTha vaMda11 amadAvAda pajyArapadasaMvata 1977mAM zara suda pasAgaMda AcAryapada saMvata 190mahAsuda 10 prAMta768 hvAjha saMvata 1985 Asaumuda 3 vijApura Page #9 -------------------------------------------------------------------------- Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvanacaraNe tsu adhya zAstravizArada, yoganiSTha, zrImad bhuddhisAgarasUrIzvarajI sadgurUdeva ! pUrvAcAryAMnI paddhatine Ape AdhyAtmika 150 graMthA racI anekadhA adhyAtmajJAnadivAkara, jainAcAya dIpAvI che, jaina tathA jainetara sAkSarava`te ApanI racelI graMthamALA sodita amarlR AnaMda apI rahI che. ApanA sadguNanuM smaraNa karatAM kayA sajjatAte AnaMda na thAya ? Ape je adhya jJAnadAnavaDe mane RNI banAvyeA che, tenA smaraNathI prerAI huM pUrvAcAya, praNIta rAjaSi zrIkumArapAla caritranA anuvAda racI ApanA caraNakamaLamAM samapa Na karI aMtaHkaraNapUrvaka apAze anRNatvanI abhilASA rAkhuM chuM. caraNeApAsaka ajita Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA stumatrisaMdhyaM prabhuhemasUre-rananyatulyAmupadezazaktim / atIndriyajJAnavivarjito'pi, yakSoNibhartuLadhita prabodham // 1 // prAcIna mahAna vidvAna jainAcAryoe racele jaina sAhityaratnAkara eTale badho vizAla ane gahana che ke, jema jema tenuM avagAhana karavAmAM Ave che, tema tema temAMthI apUrva graMtharatna daSTigocara thAya che. A jaina sAhityasAgarane sugamatAthI pAra pAmavA mATe prAcIna vidvAnoe (1) dravyAnuyoga, (2) caraNakaraNAnuyoga, (3) gaNitAnuga, (4) kathAnuyoga e cAra vibhAgarUpa naukAo taiyAra karelI che. A cAra paikImAM janakathAsAhitya pramANamAM ativizAla che. prAkRta, saMskRta, apabhraMza ane gujarAti vigere bhASAomAM lakhAelA seMkaDe graMtha sAMpratakALamAM vidyamAna che. jethI lokomAM adyApi dhamanI jAgRti avicchinna rIte pravRtti rahI che. dhama ane samAjanI unnati mATe sAhitya e eka sarvottama sAdhana che. sAhityanI vRddhimAM sAmAjIka unnati samAyelI che. samAjanA abhyadaya mATe parama pavitra dhama pracAraka pUrvAcAryo temaja dharma prabhAvaka rAjA mahArAjAo, vIrapurUSo, samAjanA agragaNya netAo, dAnavIra zrImaMta ane dezanA sAcA hitaciMtakonAM satya jIvanacaritro etihAsika daSTie lakhAyelAM che. addhimAna puruSo pitAnI buddhine vaibhava lekopakAramAM ja saphala mAne che. ApaNane ApaNA pUjya AcAryo sAhitya samRddhine mATe phALo ApI gayA che. temanA ApaNe aNu chIe, mAtra buddhimAna puruSo temanuM paThanapAThana karI caritArtha kare che. hAlamAM paNa tevI ja rIte keTalAka vidvAna AcAryo sAhitya vRddhi temaja samAjanA hita mATe aneka zubhakAryo kare che, te bahu prazaMsanIya che. ke dharma samAjamAM jyAre ajJAnatA prasare che, tyAre samAjanA uddhAra mATe prabhAvika puNe utpanna thAya che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yadA yadA hi dharma sya, glAnirbhavati bhUtale / tadA tadA bhavatyeva, mahApuruSasaMbhavaH // 1 // jagatamAM jyAre jyAre dhamanI hAni thAya che, tyAre tyAre mahAna puruSone avazya janma thAya che." vaLI te mahAtmAo pitAnI saddabuddhinA prabhAvathI aneka prakAranAM sAhitya pragaTa karI janasamAjane sanmArge pravartAve che. tevA mahApuruSonuM jIvana caritra Adarza bhUta gaNI zakAya. jainazAsana prabhAvaka sakala zAstraniSNAta, nyAya, vyAkaraNa, keSa, kAvya, laMkAra, caMpU ane nATakadi vividha graMtha praNetA, dhamadhuradhara, prAkRta bhASAnA utpAdaka pANini samAna jUnI gujarAtI bhASAnA AdyapravartAka kalikAla sarvajJa zrImAna hemacaMdrAcArya tathA paramazraddhALu temanA paramabhakta paramahaMta dharmAtmA caulukyacUDAmaNi gujareMdra rAjarSi zrI kumArapAla bhUpatinA pavitra ane manoraMjaka ati uttama jIvana caritranA saMbaMdhamAM aneka jaina vidvAnoe aneka graMthanI racanA karI che. temAM uparokata mahApuruSonA jIvana saMbaMdhI paramapavitra Adarza AlekhavAmAM AvyA che. teo Atmika unnati sAdhavAmAM atIva sahAyakAraka thAya che. zrI hemacaMdrasUri ane zrI kumArapAlanarezanA saMbaMdhamAM racAyelA hAlamAM maLI AvatA nI yAdI tathA graMtha praNetAonAM nAma nideza nIce mujaba che. (1) kumArapAla pratibaMdha (hemakumAra caritra) kartA zatAthI somaprabhAcArya racanA samaya vi. saMvata 1141- ka saMkhyA lagabhaga (9000) A graMtha rAjarSi zrI kumArapAlanA svargavAsa pachI (11) varSe lakhavAmAM Avyo che. (2) me parAjaya nATaka. kartAajayapAla narezanA maMtrI yazapAla rAjarSi zrI kumArapAle vi. saM. 1216 mArgazIrSa sudi dvitIyAnA divase jainadharmane svIkAra karyo, tenuM varNana A graMthamAM ApeluM che. graMtha racanA temanA vrata svIkAravAnA saMvatsarathI (16) varSanI aMdara thayelI jaNAya che. (3) prabaMdha ciMtAmaNi kartA zrImerUtuMgAcArya A graMtha etihAsika ghaTanAothI bharapura che, rAjazekhara kRta rAjataragiNInI jema saMskRta gadyamAM lakhAyeluM che. Adhunika vidvAne A graMthane anya aitihAsika graMthanI apekSAe adhika pramANabhUta mAne che. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtanA itihAsa mATe A eka ja graMtha AdhArabhuta che. baMgALa royala eziyATika sosAITI taraphathI aMgrejImAM A graMthane anuvAda pragaTa karavAmAM AvyuM che. A graMthanA aMtamAM mahArAjA zrI kumArapALa tathA zrImAna hemacaMdrasUrinuM savistara varNana ApavAmAM AvyuM che. vi. saM. 1361 nA phAgaNa sudi (15) nA divase saurASTranA suprasiddha vaDhavANa zaheramAM A graMthanI samApti thaI che. (4) prabhAvaka caritra kartA zrI prabhAcaMdrAcArya. A cAritranI aMdara jainadharma prabhAvaka aneka mahApuruSonAM jIvana caritro ApavAmAM AvyAM che. te sarva padyamaya saMskRta bhASAmAM racelAM che. kAvyakRti ati adbhuta che. A graMthamAM (23) pUrvAcAryonuM varNana ApavAmAM AvyuM che. chevaTamAM zrImAna hemacaMdrAcAryanuM jIvana vRttAMta savistara ApeluM che. graMtha racanA vi. saM. 1334mAM thayelI che, ema pote graMthakartA lakhe che vedAnalazikhizazadhara-varSe caitrasya dhavalasaptamyAm / ane punarvasurine, saMpUrNa pUrva vitamU I zrImAna pradyumnasUri saMzodhita A graMtha nirNayasAgara presamAM mudrita che. (5) kumArapAla caritra A caritra graMthanI kRSNaSIya gaca7nA zrImaheMdra sUrinA vidvAna ziSya brahmASA cakravatI. zrIjayasiMhasUrie 1422 mAM racanA karI che. emaNe nyAyasAranI TIkA ane navIna vyAkaraNanI racanA paNa karI che. A prastuta kumArapAlacaritranuM bhASAntara amArA taraphathI karavAmAM AvyuM che. (6) kumArepAla caritra, kartA zrImatilakasUri (7) kumArapAla caritra kartA zrIcAritrasuMdaragaNi (8) kumArapAla caritra ( prAkRta) zrIharizcaMdra viracita. (9) kumArapAla prabaMdha kartA zrI jinamaMDanagaNi. vi. saM. 149ra mAM, tapAgacchAcArya zrI somasuMdarasUrinA suprasiddha vidvAna ziSya jinamaMDana gaNie A graMthanI racanA sarala gadya padyAtmaka saMskRta bhASAmAM karI che. koI keI ThekANe prasaMgopAtta prAkRta padya paNa ApavAmAM AvyAM che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A graMthane caritrAtmaka vibhAga kevala kavinI kalpanAmaya nathI. paraMtu yathArtha aitihAsika ghaTanAne anusare che. ? A prabaMdhane pramANabhUta ane lekopayogI samajI sAhityapriya mahArAjazrI sayAjIrAva gAyakavADa-vaDodarA nareze gujarAtI bhASAmAM anuvAda karAvI rAjya taraphathI chapAvI prasiddha karyo che. A graMthamAM gujarAtamAM ItihAsanI ghaNuM upayogI vastuo dAkhala karavAmAM AvI che. aNahilapura-pATaNanI sthApanA vi. saM. (82) temaja mahArAjazrI kumArapALanI vi. saM. 1230 sudhI gurjara rAjya pravRtti vigerenuM saMkSepathI varNana karavAmAM AvyuM che. siddharAja jayasiMhane baMgAlAnA mahabakapura-mahotsavapuranA adhipati madanavama nareza sAthe samAgama hovAno ullekha paNa A graMthamAMthI maLI Ave che. teja ulekha janarala kaniMgahAmanA hiMdustAnanI prAcIna bhUgoLavALI hakI katane puSTa kare che, (10) caturvizati prabaMdha. kartA zrI rAjazekharasuri racanA samaya vi. saM. 1405. (11) kumArapALarAsa, gujara kartA bhASAmAM zrIjinaharSa kavi (12) kumArapALarAsa, zreSivarya zrI RSabhadAsa viracita. A uparAMta vividha tIrthaka95, upadezaprAsAda, upadezataraMgiNuM Adi aneka graMthomAM uparokta mahApuruSonuM varNaveluM jIvana vRttAMta jovAmAM Ave che. prastuta graMthanA mukhya nAyaka zrI kumArapALabhUpALa che. mATe temanA vaMzanuM saMkSipta varNana ahIM ApavuM te asthAne na ja gaNAya. caulukayavaMza culuka eTale khebale arthAta saMdhyA samaye sUryane artha ApatA kaI kaI mahApuruSanI aMjalimAMthI je vIrapuruSa pragaTa thayo, te culukaya nAme kRSNasamAna suprasiddha rAjA thayo. tenA vaMzamAM je rAjAo thayA te caulukya nAmathI prasiddha thayA. A vRttAMta vikamAMkadeva caritranA prAraMbhamAM paNa darzAvela che. dayAzraya mahAkAvyanA soLamA sargamAM paramAre zabdanI TIkA karatAM TIkAkAra lakhe che ke, vizvAmitranI sAthe vaziSTha RSine kAmadudhA saMbaMdhI jyAre laDAI thaI, tyAre vaziSTha para-zatrune mAra mAranAro je ho utpanna karyo, te paramAra thaye. tenA vaMzajo te nAmathI prasiddha thayA. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e paramAra vazamAM cAlukayavazanA samAveza thAya che, tema prAcIna paraparAe jotAM cedirAjAe kahelAM vAkayAnA AdhAre A va'nuM mULa kAraNu sAmatraMza paNa samAya che, ema mutracit ullekha jovAmAM Ave che. caulukayavaMzanA AdyapuruSa temaja guru tarIke bhAradvAja haze. ema paNa cAzrayamAM chaTThA gA~nA sAtamA kSeAkanI TIkA uparathI sUcita thAya che. vastutaH caulukaya vaMzanA AdyapurUSa culukaya thayA, jenI aMdara hoya, gAMbhIya auya, cAtu ane zauryAdi ane guNI jagatmAM bhramaNa karI thAkI gayA hoya te zuM? tema cirakAla vizrAMti; mATe sthira thayA hatA. madhupadma nAme nagaramAM teNe rAjya sthApana karyuM hatuM. tenA nAmathI tenA vaMzajo caulukaya sa jJAdhAraka thayA. temaja te mahApuruSanA vaMzamAM anukrame vikramarAjA thayA. jeNe zaMkarathI suvaNa siddhi meLavI aneka dAtAvaDe jagane RNamukata karyu" ane samudra paya ta potAnA saMvatsara pravartAvyA hatA. tenA putra mahAprabhAvika hari vikrama thayeA. tenA pachI anukrame mahAparAkramI (85) rAjAe thayA. tyArabAda nyAyapriya rAmacaMdra samAna rAmarAjA thayA. tyArakhAH traNalAkha gheADAonA adhipati kAdhirAjane pAtinI mAphaka haNIne AkhI duniyAmAM vikhyAta sahajarAma bhrapati thaye. tene putra kuberasamAna dedIpyamAna dA nAme rAkha thayA, jeNe pipAsa nAme maMDalezvarane peAtAnA svAdhIna karyAM hatA. tyArabAda tenI rAjagAdIe mahAdAnezvarI kAMcIvyAla nAme rAjA thaye, tenA pachI cakravatI' samAna sagrAmajita evA rAjIbhupati thayA. jeNe gujarAdhipati sAma sihurAjAnI bahena lIlAdevI sAthe lagna karyu* hatuM. tenA putra mULarAja prasiddha ane sapUrNa lakSmIvAna thayA. vaLI te ayeAnijamAtAnA akAla mRtyuthI udara cIrIne kADhela hovAthI sajjane camatkArajanaka thayA. jeNe bahu parAkramI sAmatisaMha nAme potAnA mAmAne utkaTa zaktiva! haNIne gujaradezanuM rAjya meLavyu. temaja teNe seAmanAthanA prabhAvathI rasa'grAmamAM kaTIbaddha thaI saurASTranA graharipu ane kaccha dezanA lakSarAjAne temanI duSTatAne lIdhe nirmULa karyAM hatA. temaja teNe vi. saM. 993 thI 10para varSa sudhI rAjya calAvyuM hatuM. tyAra bAda cAmuMDarAja nAme rAjA thaye!. jeNe cAmuMDAdevInA varadAnathI madAnmatta thayelA siMdhurAja nAme rAjane mAryAM hatA. vi. saM. 10para thI 1066 sudhI teNe rAjya bhogavyuM. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene putra vallabharAja thaye. jeNe avaMtipati muMjarAjAne bahu duHkhI karyo hato. cha mAsa sudhI teNe rAjya pAlana karyuM. tyArabAda tenI gAdIe durlabharAja nAme rAjA thayo. jeNe lAdezanA narezano parAjaya karI pRthvI sahita tenI sarva saMpatti pitAnA svAdhIna karI hatI. vi. saM. 1066 thI 1072 sudhI rAjyakatA te thayA. tyAra pachI (8) varSa sudhI rAjya vyavasthA nAgarAja bhUpatie calAvI. tyArabAda nAgarAjane putra bhImadeva rAjyAdhipati thaye. jenA mahimArUpa himanA AgamanathI bhojarAjAnuM mukhakamaLa karamAI gayuM hatuM. vi.saM. 108thI (1120) sudhI te rAjyapAlaka thayo. bhImadevane kSemarAja ane mAne karNarAja ema be putra hatA banenI mAtAe bhinna hatI. karNarAja karNa samAna bahu parAkramI hato, potAnA pitAnA vacanathI kSemarAje karNarAjane rAjya ApyuM. vi. saM. 1120 thI 1150 sudhI teNe rAjya karyuM. kSemarAjanA putra devaprasAdane dadhisthalInuM rAjya ApyuM. tene putra tribhuvanapAla thaye. karNarAjane mayaNallA nAme rANI hatI. teNIne jayasiMha nAme eka putra thayA. te bahu nyAyI hatuM. jeNe bAra varSa sudhI pracaMDa sainya vaDe yuddha karI potAnA paTTahastivaDe namaranuM pUrva dhAra teDIne dhArAnagarIne ucchita karI hatI. temaja teNe naravama, tene putra yazovarmA ane mahebaka nagaranA adhipati vigere rAjAone parAjaya karyo hato. pATaNamAM pUrNimAnA caMdrasamAna manahara eka sarovara baMdhAvyuM hatuM. aneka kIrtistaMbha sthApanA karI jeNe barbara nAme duSTa asurane parAjaya karI siddha cakravatI evuM birUda saMpAdana karyuM hatuM. siddharAja bhUpatie vi. saM. 1550 thI 1199 sudhI ArAmika udyAnane jema pRthvInuM pAlana karyuM hatuM. saMvata 1196 nA tenA dehadamAM maLelA lekhanathI jaNAya che ke teNe saurASTra ane mALavAnA rAjAone keda karyA hatA. siMdhurAja ane bIjA keTalAka rAjAone nAza karyo hato. temaja uttaradezanA rAjAe tenI AjJA mAnatA 1 kayAzrama kAvyanI TIkAnI aMte ApelI TIpa pramANe bhImadevane pitA nAgarAja che. ane prastuta caritramAM tene durlabharAjane putra kahyo che. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 10 hatA. kacchamAM bhadrezvara saMvata 1195nA zilAlekha uparathI kaccha prAMta tenA tAbAmAM hatA. ema jaNAya che. A uparathI spaSTa thAya che ke, siddharAja jayasiMhe pita prApta rAjya aNahilavADa pATaNane bahu ja vistAra karyo. keTalAka prabala rAjAone mAMDalika banAvyA. caulukya vaMzamAM mahA samrATonA birUda prathama jayasiMhane ja lagADavAmAM AvyA che. mahArAjAdhirAja, paramezvara, parama bhaTTAraka, avaMtInAtha, tribhuvanagaMDa siddhacakravatI, barba rajISNu vigere vizeSaNe tenA nAma sAthe joDAyelAM ema lekhamAM maLI Ave che. AcArya zrI hemacaMdrasUri keTIgaNa ane vajI zAkhAvaDe suzobhita caMdragacchamAM zuddha cAritradhArI zrIdarasUri thayA. jemane vANI vilAsa bahu ja rasika hatA. temanA ziSya yazobhadrasUri thayA. jJAnanA atizayathI pitAne mRtyu samaya jANI giranAra parvatapara teo gayA. tyAM samAdhi pUrvaka temaNe svargavAsa karyo. temanI pATe vizALa buddhimAna pradyumnasUri thayA. pitAnA abhidhAnanI ISyanI jema temaNe kAmane parAjaya karyo hato. temanI guNatrIne dhAraNa karanAra guNasenasUri thayA. temanA ziSya devacaMdrasUri thayA. jemanA guNa kIrtanathI devatAo paNa viramatA nahatA. jemanA racelA graMtha sthAnAMgasUtra vRtti, zrI zAMtinAtha caritra Adi aneka graMthe mUrtimAna jJAnAzanI mAphaka khyAti dharAve che. temanA jainazAsanaprabhAvakaziSya sakalazAstraniSNAta zrI hemacaMdrAcArya thayA. temane janma dhaMdhukA nagaramAM moDhajJAtIya cAcIga zreSThIne tyAM pAhinI mAtAnI kukSithI vi. saM. 1145 nA kArtika sudI 15 thaye hate. temanuM nAma caMgadeva hatuM. khaMbhAta nagaramAM vi. saM. 154 mAgha zukala caturdazI zanivAre zubhayogamAM nava varSanI umare caMgadevane devacaMdrasUrie dIkSA ApI hatI. dIkSA samaye ujajavaLa buddhi hovAthI semacaMdra nAma rAkhavAmAM AvyuM 'hatuM. udayanamaMtrIe bahu utsAhathI dIkSA mahotsava karyo hato. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 tIvrabudghinAyAgathI sAmacaMdramuni svalpa samayamAM sakala zAstranA pAragAmI ane sava` paDitomAM agragaNya thayA. temaja sarasvatI devInI prasannatAthI aneka camatkArI vidyA-kalAo prApta karI. yAgazaktinA prabhAvathI sava IMdriyA temanA svAdhIna hatI. temanu maneAkhaLa eTaluM badhu... praznala hatuM ke, kAIpaNa padArtha temane asAdhya nahoto. temaja kAIpaNa vyakti temane vairadRSTithI joI zakatI naheAtI. ema aneka guNAthI virAjIta seAmacaMdramunine joi potAnA guru bahu prasanna thayAM. temaja temanI jJAna zakti, cAritranI utkRSTatA ane apUrva vidyA zaktithI sarva saMdhamAM bahu AnaMda prasayer. dareka jaina saMdhanA ati AgrahathI zAsananI unnati jANI zrI devacadrasUrie nAgapuramAM vi. sa'. 1166 mAgha zuddhi 3 guruvAre temane AcAya padavI ApI. te samaye temanuM hemacaMdrasUrievuM nAma prasiddha thayuM. zrImad hemacadrasUrie pratijJA karI ke, A jagamAM sarvatra jaina dharmanA pracAra karavA. paraMtu jyAM sudhI rAjA mahArAjA koI dharma netA na thAya, tyAM sudhI te pratijJA saMpUrNa siddha thai zake nahi. ema dhArI bhavyajAne upadeza ApatA pote pATaNamAM AvyA. eka divasa siddharAja bhupati dhoDesvAra sAthe rAjapATIe pharavA nakaLyA. rAjamAga mAM sAmA AvatA sUrIzvara tenI dRSTigocara thayA. temanI adbhuta ane ati tejasvI mUrti joi rAjA potAnA manamAM cakita thaI gaye|. hAthIne sthira karI teNe AcAya mahArAjane vinayapUrvaka kahyuM, he munI Mdra ! samayeAcita vacanAmRtanu* pAna karAveA. AcAya mahArAja khelyA. siddharAja ! gajarAjamuccakaiH kAraya prasarametamagrataH / saMtrasantu haritAM mataGgajA -staiH kimadya bhavataiva bhUrdhRtA ||1|| 'siddharAja nareza ! A gajedrane tu. AgaLa calAva. dizAonA hAthIe trAsa pAmI bhale cAlyA jAya, teenI have kaMipaNa jarUra nathI, kAraNa ke, kharekhara A pRthvIne teM ja dhAraNa karelI che.'' e pramANe ati adbhutavANI sAMbhaLI potAnA manamAM camatkAra pAmI vinIta thaI rAjAe kahyuM. huM prabhA ! haMmezAM ApazrIe mArI pAse kRpA karI padhAravuM. ema kahI rAjA sUrIzvaranA guNAnuM smaraNa karatA AgaLa cAlatA thayeA. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 nareMdnanI dha jijJAsA tyArakhAda AcAya mahArAja rAjasabhAmAM guja`zvara pAse javA lAgyA. siddharAjanA hRdayamAM dhama`jijJAsA pragaTa thaI. jethI teNe SaTkananA vidvAneAne peAtAnI sabhAmAM bAlAvyA. pAtapotAnA matanuM pratipAdana karatA danakArAnA virUddha vAdane sAMbhaLI rAjAnu` mana sa`zayamAM paDayuM. satyAsatyanA nirNaya mATe bhUpatie zrIhemacadrasUrine pUchyu, prabhA ! sajJamagavAne prarUpelA dharmonA Apa jJAtA che. Apane kAipara rAgadveSa nathI. mATe yathAsthita satya dharmonuM svarUpa mane samajAvo. AcAya mahArAje purANAkata zakhazreSDI ane tenI zrI yazomatI tathA anya navIna strInA dRSTAMtathI satyadharmanuM svarUpa pratipAdana karyu. A kathA pRSTa (29) thI (33) sudhI prastuta caritramAM ApelI che. punaH teNe sAmAnya dharmo viSe pUcchayuM, tyAre AcAya mahArAje kahyu, rAjanuM ! sa` dhanuM mULa dayA che, sava prANIone hitakara tema ja duSkarmAne pratikuLa evA mukhya dhama yArUpa gaNavAmAM AvyA che. kAraNake, meghavinA vRSTi, bIjivanA maMkura ane suvinA divasanA jema asaMbhava hoya che, tema yAvinA dhanA asa`bhava hAya che. vaLI te yAdhama upakArathI siddha thAya che. kiMma`s purUSoe ha MmezAM paropakAra karavAmAM lakSa rAkhaveA. e saMbaMdha abhayaMkara cakravattI nA dRSTAMtathI sUrIzvare bhupatie hRdayamAM sthira karyAM. A kathA pRSTa. 34 thI zarU thAya che. A pramANe guruzrInA vANI sAMbhaLI siddharAje paropakAra karavAne nizcaya karyA ane te pramANe pote AcaravA lAgyA. potAnA kuladhama ne teNe tyAga karyAM nahAtA paNa jainadhama para tenA bhakitabhAva vizeSa hatA. siddharAjanI preraNAthI AcAya mahArAje siddhahemazabdAnuzAsanavyAkaraNagraMthanI racanA karI. rAjAe samAja dharmonA pAlaka hoya che. kAI dhama para temane dveSa hotA nathI. siddharAja bhUpati nyAyI ane satyadharmAMta parIkSaka hatA. jethI tenA hRdayamAM guruprabhAvavaDe jainadhamanI phica pUrvaka daDhatA hatI. kumArapAla janma dadhisthalanuM rAjya tribhuvanapAlanA hastaka hatuM. tenI strI kazmIradevInI kukSithI eka putra vi. sa. 1149mAM thayA. A bAlaka kumAra-kArtti kreyanI mAphaka parAkramI ane pRthvInuM pAlana karaze. ema jANI tenA pitAe kumArapAla nAma pADayuM. anukrame yuvAvasthAne prApta thayA te samaye- Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthairya merugirimatiM suragururgAmbhIrya mambhonidhiH, saugyatva zazabhRtpratApamaruNaH zaurya" ca paJcAnanaH / audArya" tridazadramaH subhagatAM kAmaHzriyaM zrInidhi na Dhokayatisma yauvanapade dRSTvA kumAra sthitam // 1 // yuvAvasthAne dIpAvatA kumArapAlane joI merUparvate sthiratA guNa bRhaspati buddhi, sAgare gAMbhIrya, caMdramAe mRdutA, ravie pratApasiMhe parAkrama, kalpavRkSe udAratA. kAmadeve rUpasaudarya ane kubere lakSmI arpaNa karI." bhopaladevI sAthe temanuM lagna thayuM hatuM. vaLI tribhuvanapAlane mahIpALa ane kIrti pALa nAme be putro hatA. temaja premaladevI ane devaladevI nAme be putrIo hatI. premaladevIne kRSNadeva sAthe ane devaladevI ne zAkaMbharI nareza-arNorAja sAthe paraNAvI hatI. dharma, artha ane kAmanI mUrti samAna traNa putro vaDe tribhuvana-pAlanI kIrti sarvatra prasarI hatI eka divasa kumArapAla pATaNamAM gaye, tyAM siddharAja bhUpatinI sabhAmAM beThelA zrI hemacaMdrasUrinAM darzana thatAM. temanI adbhuta mahAtejasvI mUti joI kumArapAlane nizcaya thathA ke, A koI mahAna puruSa sarva kalAonA jJAtA che. jethI AcArya mahArAjanI bahu bhAvathI te sevA karavA lAge. anyadA guNa saMbaMdhI vyAkhyAna cAlatuM hatuM, te prasaMge kumArapAle AcArya mahArAjane puchayuM ke, sarvaguNamAM kayo guNa zreSTha gaNAya ? zrI hemacaMdrasari bolyA, sattvaguNa samAna anya kaI paNa guNa zreSTha nathI. savaguNathI sarva kArya siddha thAya che, e saMbaMdhamAM ajAputranI prAcIna ane abhuta eka apUrva kathA saMbhaLAvI "pRi-6pa thI zarU" jethI kumArapAlane janadhama para kaMika zraddhA thaI. paraMtu te samaye tene rAjya sattAne adhikAra nahote. nyAyapUrvaka rAjya calAvatA siddharAjane putra nahI hovAthI gumahArAjane sAthe laI te yAtrA mATe nIkaLe. prathama zatrajyanI yAtrA karI tyAM bhAvapUrvaka zrIAdinAtha bhagavAnanI pUjA karI, bhAvanA bhAvatAM bhUpatine vicAra thayo ke, AvA uttama tIrthamAM pitAnI lakSmIne sadupayoga na thAya te prANIone uttama prakAranI rAjya saMpattio kayAMthI maLe? ema jaNa teNe zrI AdinAthanI pUjA mATe bAra gAma ApyAM. temaja aneka bhejanahALAo baMdhAvI. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 tyAMthI saMdhasahita raivatAcalanI yAtrAe gayA. tyAM neminAtha bhagavAnanI -pUjA snAtra karI prabhAsapATaNa gayA. semezvaranI yAtrA karI tyAMthI teo keDInAra gayAM. tyAM aMbikAdevInI pUjA karI siddharAje hemacaMdrasUrine pUchayuM. prabho ! rAjyazrInA AlaMbanabhUta mAre putra nathI, mATe Apa kRpA karI aMbikAne tuSTa karI puche, mAre putra thaze ke nahIM ? ane mArA pachI -rAjyAdhikArI koNa thaze ? e pramANe rAjAno prazna sAMbhaLI AcArya mahArAje traNa upavAsa karyA. prasanna thayelI devInA vacanathI temaNe kahyuM ke, he rAjana ! tAre putra thavAne nathI ane tArAne rAjya bhoktA kumArapAla rAjA thaze. eTaluM ja nahIM paNa te saMprati rAjAnI mAphaka bhUmaMDalamAM jainadharmane vistAra karaze. e pramANe gurunuM vacana sAMbhaLI zalyathI viMdhAyelAnI mAphaka siddharAja yAtrA pUrNa karI potAnI rAjadhAnImAM Avyo. tyArapachI aMbikAdevInAM vacananI parIkSA mATe teNe naimittikone bolAvI putra saMbaMdhI prazna puche. temaNe paNa nizcaya karI devInA kahyA pramANe javAba Apo. ubhayanA vacanathI rAjAne vizvAsa rahyo nahI. jethI teNe nizcaya karyo ke, semezvarane prasanna karI jarUra huM putravAna thAuM, ema dhArI te pAdacArI - thaI tapasvI vRttithI punaH prabhAsamAM gayo. zuddhi pUrvaka strI sahita teNe traNa upavAsa karyA. pratyakSa thaI somezvare kahyuM, tyAre putra thavAnuM nathI. tArA rAjyane bhokatA bahu parAkramI kumAra pragaTa thayo che, te sAMbhaLI siddharAjane nizcaya thayo ke, mArA rAjyane adhikArI kumArapAla thaze. evI ciMtAthI Atura banI siddharAja kumArapAlapara dveSa karavA lAgyo. potAnA subhaTa mAraphate aneka vipattiothI kumArapAlane bahu herAna karyo. pRSTa 129 thI" siddharAja bhUpatine svargavAsa vi. saM. 1199mAM thayo. ' . te samaye zrI kumArapAla bhUpatine rAjya sattA maLI. vipatti samayamAM , jemaNe sahAya ApI hatI, temane pote kRtajJa hevAthI yogya adhikAra ApyA. kAraNake, ayudayanuM A mukhya phala che, purajanapadagrAmatrANa, bhaTabrajasagrahaH, kunayadalana nItevRddhi-stulA miti sthitiH / vratiSu samatA caityeSvarcA, satAmatigaurava', prazamanavidhiM navye rAjye, vyadhAditi sa prabhuH // 1 // Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' navIna rAjyamAM zAMti phelAya eTalA mATe pura, nagara, deza ane grAma vigerenI rakSA, udbhaya subhaTo saMgraha, duSTa nItine vinAza, sunItinI vRddhi tela mApanI egya vyavasthA, vratadhArIo "upara samatA, jaina maMdiramAM pUja ane purUSane satkAra karavAnI zrI kumArapAla bhUpatie vyavasthA karI." ema piotAnA rAjyanI vRddhi mATe bhUpatie aneka prakAranI udAratA pravartAvI. temaja rAjya prApti pachI lagabhaga daza varSa sudhI rAjya vyavasthA ane rAjyasImA vadhAravAmAM prayatna karIne unmatta rAjAone paNa potAnI pracaMDa AjJAne svAdhIna ryA. te samayanA rAjAomAM kumArapALa rAjA eka advitIya vijetA ane vIra rAjA hatA. bhAratavarSamAM tenI barobarImAM Ave tevo koI anya rAjA nahote. rAjyasImA bahu vizAla hatI. "uttaradizAmAM turkasthAna, pUrvamAM gaMgAnadI, dakSiNamAM viMdhyAcala ane pazcimamAM samudra parvata temanuM rAjya hata" ema zrI mahAvIracaritramAM zrI hemacaMdrasUrie lakhyuM che. dayAzraya mahAkAvyanI prastAvanAmAM pro.ma. na. di. lakhe che ke-"gujarAtanA athavA aNahilavADanA rAjyanI sImA bahu vizAla jaNAya che. dakSiNamAM kahapuranA rAjA tenI ANa mAne che ane bheTa mokale che uttaramAM kAzmIrathI paNa bheTe AvelI che, pUrvamAM cedI deza tathA yamunApAra ane gaMgA pAra magadha sudhI ANa gayelI che, pazcime saurASTra te gujarAtane tAbe hatuM ane siMdhudeza eTale siMdha ane paMjAbane keTalAka paMcanada AgaLane bhAga e paNa gujarAtane tAbe hate. te sivAya ghaNAya dezanA rAjAnAM nAma Ave che. emane oLakhavAnAM ApaNI pAse hAla sAdhana nathI." e pramANe sarva rAjya vyavasthA susthita karI. paraMtu paramopakArI zrI hemacaMdrasUrIzvara temanI smRtimAM AvyA nahIM. bAda zrIkumArapAla rAjAnA rAjyAbhiSekanA samAcAra karaNAvatI nagarImAM AcArya mahArAjanA jANavAmAM AvyA. prasanna thaI pote vicAra karavA lAgyA ke. nimitta joI meM tene prathama rAjya prAptine samaya kahyo hato, tyAre teNe kabula karyuM hatuM ke, rAjya maLavAthI huM jainadharmanI bahu bhakita karIza. te vRttAMta tene yAda che ke nahIM tenI tapAsa karavI joIe... : Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 ema dhArI sUrIzvare pATaNa taraph vihAra karyAM. saMdha sahita una maMtrIe mATA utsAhathI praveza mahotsava karAyeA. sUrIzvara uDDayanamaMtrIne kahyuM ke, ekAMtamAM kumArapALanA tare kahevu` ke, Aja rAtrIe nIta rANInA mahelamAM tamAre suvu` nahIM. e sAMbhaLI rAjA bahu AgrahathI puche te mArU nAma tAre jAhera karavu. matrAe rAjAne gurUe kahelu vRttAMta nivedana karyuM. kumArapALa te rAtrIe navIna rANInA helamAM suvA gayA nahIM, rAtrInA samaye akasmAt vidyutpAta thayA. rANI marI gaI. te sAMbhaLI rAjAne camatkAra thaye.. bahu AgrahathI bhupatie pUchyuM, A camatkArI vArtA tane kANe kahI ? e pavitra mahAtmAnuM nAma zu' ? emaNe mate jIvitadAna ApyuM. matrIe kahyu, mahArAja ! staMbhatItha -kha bhAtamAM Apa AvyA hatA, tyAre Apane rAjya prAptinA samaya jemaNe ceAkkasa batAvyA hatA teja sadguru e A sUcanA ApI ApanI upara meTI kRpA karI che. ema sAMbhaLatAM ja kumArapALa bhupatine sUrIzvaranuM smaraNa thayuM. mArA jIvana dAtA te AziSa ApavA ahIM te mahArAjanAM daza na karI bhupati stuti karavA lAgyA. sUrIzvara kayAM che ? maMtrIe kahyuM, Apane padhAryAM che. asAdhAraNa bhakitapUrvaka guru peAtAnA aparAdhanuM smaraNa karI lajjIta thaI he guru mahArAja ! khabhAta nagaramAM rAjyabhayathI Ape mArUM rakSaNa karyuM hatuM, temaja rAjyAbhiSekanA cekakasa samaya patrikA dvArA batAvI mate zAMta karyAM hatA. ApanA AzIrvAdathI huM aneka saMkaTAmAMthI mukata thayA chatAM A rAjyavaibhava pAmI ApanA smaraNathI vimukha thayeA. ethI . A duniyAmAM kharekhara mArA sarakhA kAI kRtaghna nathI. ane Apa jevA kAI kRtajJa nathI. mATe he kRpA--nidhAna ! mArA samagra aparAdhane kSamA karI A rAjyalakSmInA Apa svIkAra karI. gurU mahArAje bhupatine AzIrvAda ApyA : natAmasyaH sphUrtti, dadhati na varaM yasya purataH zriyastaijasyo'pi, trijagadavagahai karasikAH / '' acakSuH sa lakSya, parihRtapatha vaangmnsyomahAdAna che, samayanuM samantAvika samaH // 2 // Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "he rAjana! jenI AgaLa aMdhakAranI chaTAo slarati nathI. eTaluM ja nahIM paNa traNe lokamAM avagAhana karavAmAM rasika evI tenI prajAo paNa khurI zakita nathI, temaja cakSuSathI agrAhya ane mana tathA vANIne agocara evuM te jJAna sarva bAjunA tArA tamasa-ajJAnane zAMta kare" ema AziSa ApI guru mahArAja bolyA, he gujareza ! tuM AtmaniMdA che mATe kare che ? upakAra karavAne samaya te have ja tane prApta thayo che. he vidvAna ! kRtajJa puruSomAM cUDAmaNi samAna tuM che. potAnA pUrvajonI mAphaka uttama prakAranI tArI bhakti che. vaLI tuM je rAjyadAnanI mane prArthanA kare che, te tArI bhakitathI kaMI adhika nathI. sarva saMganA tyAgI amArA sarakhA munione rAjyabhava kahyuM nahIM, jalathI citra jema rAjyabhavathI cAritradhama naSTa thAya che. mATe he nareMdra ! je tuM kRtajJatAne lIdhe pratyupakAra karavA Icchato hoya te dayAmaya zrIjinazAsananI prabhAvanA kara ane prathama karelI pratijJAne tuM pUrNa kara. e pramANe gurumahArAjanuM vacana sAMbhaLI bhupatie kahyuM ke, he prabho ! ApanA vacana pramANe huM vattIza, paraMtu prati-divasa Apane samAgama huM IcchuM chuM, jethI mane satya tattva prApta thAya. satsaMga sivAya tane lAbha thatuM nathI. haMmezAM surInA samAgamathI rAjAnuM hRdaya bahu vizuddha thayuM. samayocita dharmakArya paNa sAdhato hato. jemake - rakSA''yavyayacintana purajanAnvIkSA surArcA'zane, kozAnveSaNamanyanIvRticarapreSoyatheccha bhramiH / hastyazvAdizarAsanAdiracanA jetavyaciMtA sama, senAnyeti kRtiH krameNa nRpateghraskhasya bhAgASTake // 1 // "divasanA prathama bhAgamAM prajA rakSaNa, Avaka ane jAvakane vicAra, bIjA bhAgamAM nagara nirIkSaNa, trIjA bhAgamAM devapUjana ane bhojana, cothA bhAgamAM nidhAnonuM avalokana, pAMcamAmAM dezAMtaramAM carapuruSonuM preSaNa, chaThThA bhAgamAM yathocchita paribhramaNa, sAtamA bhAgamAM hAthI, ghoDA ane dhanuSabANa vigerenI goThavaNa ane AThamA bhAgamAM senApati sAthe vijayano vicAra, ema divasanA ATha bhAgamAM kAryakrama saMbhALatA hatA. temaja - Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAnte paramAptavAkUzrutiratiprauDhArthazAstrasmRti___stUryadhvAnapurassaraM ca zayanaM nigA ca bhAgadvaye / buddhvA vAdyaravairazeSakaraNadhyAnAni matrasthiti viprAzIbhiSagAdidarza namiti syAdrAtribhAgASTake // 1 // rAtrie paNa prathama bhAgamAM ekAMta sthaLe besI parama AptapuruSanI vANInuM vicAra pUrvaka zravaNa, bIjA bhAgamAM AnaMdajanaka zAstrArthanuM smaraNa, trIjA bhAgamAM vAjIMtranA nAdapUrvaka zayana, cethA ane pAMcamA bhAgamAM nidrA, chaThThA bhAgamAM mAMgalika vAdyanA nAdathI jAgrata thaI samagra kartavyane vicAra, sAtamA mAM maMtrIonI sAthe gupta vicAra ane AThamA bhAgamAM viprane AzIrvAda temaja vaidya vigerenuM darzana, e pramANe rAtri divasano samaya sadadita kartavya parAyaNa ja vyatIta thato hato" jainadharmasAmrAjya mahArAjA kumArapAlanI anirvacanIya kRtajJatA hatI, bhAva dayAlu ane svarUpa saMcArI hatA. thoDA ja samayamAM mukitagAmI hovAthI temanA hRdayamAM zrI hemacaMdrasUrinA vacanAmRtathI bedhibIja-samakita aMkurita thayuM. gurunA caraNamAM namaskAra karI bhupatie kahyuM. pratye he jIvanaparyata huM ApanI pramANe vartIza. Apa mArA svAmI, guru ane prANa svarUpa che. ema rAjane abhiprAya jANI guru mahArAjanuM hRdaya AnaMdita thayuM. kumArapAle gurUnI AjJA pramANe potAnA samagra rAjyamAMthI. hiMsArAkSasIne dezanikAla karyo, satyanItinA prabhAvathI, vaira virodha vigere duSaNo palAyana thayAM, pazuthI AraMbhI nAnAM moTAM ati sukSma prANIone koIpaNa mANasa haNa nahote. manuSyane avanatidAyaka ghatAdi sAte vyasanano paNa dezamAMthI bahiSkAra karyo. rAjyamAM anIti e zabda zravaNa mAtra hato, guru mahArAjanA dharmopadezathI kumArapALarAjA jainadharmamAM daDha zraddhAlu thayo. jagatane prapaMca mithyA bhAsavA lAgyo. anukrame saMsAranI niHsAratA anubhavamAM AvI. jethI temaNe yathAvidhi guru mahArAjanI pAse vi. saM. 1216 mAM zrAvakanAM bAra vratane svIkAra karyo. anekadhA jainadharmanI teo prabhAvanA karavA lAgyA. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 samagra ACtrata dezamAM jainadhama nI praza'sA thavA lAgI, ema sa prakAranI jenazAsananI unnati joI zrIhemacaMdrAcAya` peAtAnI pratijJA saphala thayelI jANI AtmAne kRtakRtya mAnavA lAgyA. satyayugathI paNa te samayanI zreSThatA mAnavAmAM AvI. zrokumArapALanI prAthanAthI nityapATha mATe AcAya mahArAje vItarAgastAtranI racanA karI, temAM kahyuM. che ke, yatrAlpenAspikAlena tvadbhaktaH phalamApyate / kalikAlaH saekosstu, kRtaM kRtayugAdibhiH // 1 // . ? he vItarAga bhagavAna ! je samayamAM tamArA bhakatA svalpa samaya vaDe uttama phaLa prApta kare che, tevA te eka ja kaliyuga sadA raheA, satya yugAdivaDe sayuM. arthAt A samaya dha`maya hovAthI ati uttama che." vaLI teja stAtramAM AgaLapara karyu. che ke;- kavAda: zrotA sudhI hA, yudhyecAtAM cIrA ! tam / tvacchAsanasya sAmrAjya- -mecchatra hAvi | ? | he jItedra ! vizuddha zraddhAvALA zrAvaka zrotA ane zAstraniSNAta muddhi-- mAna vaktA, e anete jo yAga hAya ! A kaliyugamAM paNa ApanA zAsananuM eka chatranI suzAbhita akhaMDa sAmrAjya dIpe. A uparathI ema siddha thAya che ke, yugAMta vartamAna zrIhemaca MdrasUrisamAna sakala zAstra pAragAmI jainadharmInA vaktA ane caulukaya cUDAmaNi zrImAna rAjarSi kumArapALa deva sarakhA zvetA zrAvaka vidyamAna che, te kalikAlamAM jainadhama nuM eka chatra sAmrajyuM hoya temAM Azraya zuM ? sUrIzvaranI jJAnazakti ane granthanirmANatA bhagavAna hemacaMdrAcAya tuM jIvana jagatmAM haMmezAM amara ane anya vidvAnane Azcaya janaka hAvAnu mukhya kAraNa temane agAdha jJAnaguNa hatA temanA samAna samasta bhUmaDalamAM anya vidvAnA te samayamAM astitva dharAvatA naheAtA. AvI apUrva temanI jJAnazaktithI prasuti thai sava vidyAnAe kAlikAla' sA' padavI ApI hatI. kharekhara te padavI temane ceAgya hatI, emAM kaI atizayAkti nathI. enI satyatA pUravAra karavAmAM hAla temanA racekSA aka graMtharatnA vidyamAna che. hAlanA vidvAnA paNa sUrIzvaranA tattvadaza ka gra MthanuM nirIkSaNa karI 'jJAnAMva' tarIke temane sodhe che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthanuM pramANa sADAtraNa karoDa zloka che, temAM keTaleka bhAga samayanA vyatyAsathI maLI zakatuM nathI. vidyamAna graMthe bahu pramANamAM dareka sthaLe vidvAnane AnaMda ApI rahyA che. keIpaNa viSaya e nahotuM ke, jene vizAdAthe AcArya mahArAje na karyo heya. vyAkaraNa, nyAya, kAvya, keSa, chaMdolaMkAra, ga, nIti, stuti vigere viSaya para AcArya mahArAje aneka graMthanI racanA karI hatI. te paikI triSaSTizalAkA purUSacaritra, siddhahema zabdAnuzAsana bahavRtti, laghuvRtti, buhanyAsa, laghunyAsa, abhidhAna ciMtA - Ni, kAvyaprakAza, dezInAmamAlA, anekArtha keza, adhyAtmapaniSaddha, pramANa mImAMsA, dvayAzraya kAvya vigere keTalAka graMthe hAlamAM vidyamAna che. ziSya samudAya ane svargavAsa. bhagavana ca drasurine ziSya samUha atyaMta prabhAvika ane tatvajJAtA hatuM. sAdhu samudAyamAM surIzvarajInA paTTadhara ziSya prabaMdhazatakartA, kavi kaTTAramala vidyavedI mahAka ve rAmaca drasuri (1) zrI mahedrasuri 2) emaNe anekAtha kairavAkarakaumudI nAme anekArtha keSanI TIkA potAnA gurunA nAmathI prasiddha karI che. aneka vidyAsaMpanna zrIguNacadvigaNi (3) zrIrAmacaMdra kavisamAna prakhara vidvAna hatA. zrIddhamAna gaNi (4) emaNe kumAravihAraprazasti kAvyapara vyAkhyAdikanI racanA karI che. devacaMdra muni (5) emaNe caMdralekhA vijaya prakaraNanI racanA karI che. yazazcaMdra gaNi (6) no paricaya prastuta caritra ane merUtuMgAcAryo vi. saM. 1361 mAM racela prabaMdha ciMtAmaNinA (sa. 4 pR. 206-233 uparathI sucita thAya che. vidyAvilAsI udayacaMdragaNi (7) sArA vidvAna hatA, jemanA upadezathI deveMdrasUrinA ziSya buddhimAna kanakaprabhA munie laghu hemanyAsane uddhAra karyo. kavi bAlacaMdra (8) rAmacaMdra kavinA pratispadhI ane ajayapAla narezanA mitra hatA. temanI racelI "rAtacADatimaya' vigerenI stuti prasiddha che. anya kRti hAlamAM upalabdha nathI. e sivAya anya vidvAna ziSyA paNa hatA. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvaka samudAyamAM agragaNya rAjarSi kumArapALa deva, mahAmAtya udayana, rAjapitAmaha Amrabhara daMDanAyaka zrIvAgabhaTa, rAjaghaTTa cAhaka, ane selAka vigere rAjavagIya temaja prajAvargIya zrImaMta lakSAvadhi bhakta hatA. vividha tapazcaryAvaDa dhamane vadhAratA caMdra kumudane jema jaina dharmane vikasvara karatA zrI hemacaMdrasUrIzvare cerAzi varSanuM AyuSa pUrNa karI adbhuta jJAnanA atizaya vaDe potAnA AyuSanI samApti jANI pitAnA guru bhAI zrI pradyumnasUrine gacchanI bhalAmaNa karI. bAda potAnA ziSya samudAyane AnaMti saMbaMdhI vividha prakAranI amRtasamAna dezanA ApI. te sAMbhaLI zrI kumArapAlanuM hRdaya bharAI AvyuM. sUrIzvare miSTa vacane vaDe rAjAne zAMta karyo. aMta samayamAM dhyAnavaDe Idriyane rodha karI bahu samaya sudhI samAdhipUrvaka AtmaciMtana karatAM sUrIzvare brahmaraMdhra dvArA prANa tyAga karyo. vi. saM. 1229 mAM akhila bhUmaMDalane zokasAgaramAM DUbAvI zrImAna kalikAla sarvajJa hemacaMdrAcArya rUpa alaukika caMdra asvaMgata thaye. kharekhara zrI hemacaMdrAcArya eka advitIya mahApurUSa hatA. temanA saMbaMdhamAM pro. pITarsana lakhe che ke, "hemacaMdra e mahAna AcArya hatA. duniyAnA keIpaNa padAtha upara temane tivamAtra paNa meha nahato. temaja te mahAtmAe pitAnI moTI AyuSa ane jokhamadAra chaMdagIne kharAba kAmamAM na rekatAM saMsAranA bhalA mATe vyatIta karI hatI teoe karelA sukRtya badala A dezanI prajAe temane mATe upakAra mAnave joIe." dhArmika jIvana zrI kumArapALa bhUpatinA samayamAM pATaNanagaramAM 1800 karoDAdhipati vasatA hatA. keIpaNa duHkhI mANasane joI teo tenI sahAya karatA hatA. potAnI prajAne Amavata pALatA hatA. guNanArAgI hatA. ane durNathI dUra rahetA hatA. emanI prakRti dharmamayI hatI. satyavAdI ane nirvikAra daSTivALA hatA. temaja potAnI strI sivAya anya strIne teo mA ane bahena samAna mAnatA hatA. mahArANuM bhopALadevInA maraNa pachI janma parvata brahmacaryavrata pALatA hatA. rAjakIya lobhathI dUra rahetA ane mAMsa bhavAdika abhakSya padArthone sarvathA temane tyAga hato. dIna dukhI ane yAcaka vargane agaNita dAna ApatA hatA. garIba ane azakta zrAvakanA nirvAha mATe lAkha rUpiyA rAjyanA khajAnAmAMthI vAparatA hatA. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina zAstronA uddhAra mATe lAkha rUpIAne vyaya karI aneka pustaka bhaMDAra sthApana karyA. hajAro prAcIna maMdiranA jIrNoddhAra temaja navIna jaina maMdira baMdhAvIne bhArata bhUmine sarvottama karI. tAraMgAjI tIrthamAM zrImAna kumArapALa bhUpatie baMdhAveluM bhAratavarSanI dIvya zilpa kaLAnA apUrva namunA rUpa vizALa ane AkAza spazI maMdira hAlamAM paNa temanI jainadharma pratyenI priyatA sUcave che. temaja anya tIrthomAM paNa temanAM baMdhAvelAM ghaNAM maMdire jAhera che. te saMbaMdhamAM keI kavie temanA maraNa pachI lakhyuM che keH loko mUDhatayA prajalpatu diva rAjarSiradhyUSivAn , brUmo vijJatayA vayaM punarihaivAste cirAyuSkavat / svAnte saccaritaina bhobdhimunibhiH kailAsavaihAsikaiH, prAsAdaizcabahirya deSa sukRtI pratyakSya evekSyate // 1 // zrIkamArapALa rAjarSi svargamAM gayA ema ajJAnatAne lIdhe le ke bhale bele, paraMtu ame to samajIne kahIe chIe ke, te bhUpati ciraMjIvInI mAphaka A lekamAM ja virAje che. kAraNa ke, hRdayamAM uttama caritra vaDe ane bahArathI kalAsagirinuM upahAsa karatA caudaso cALIza 1440 prAsAda-janamaMdira baMdhAvavAvaDe A bhAgyazALI rAjA pratyakSa ja dekhAya che.' vaLI anya caritra graMtha uparathI siddha thAya che ke, jaina maMdira uparAMta temaNe zivamaMdira baMdhAvyAM hatAM temaja ghaNAM maMdirone suvarNa kalazathI virAjIta karyA hatA. jirNoddhAra tathA sarva samAjopayogI dharmakArya mATe sarovarAdika nirmANa karAvyAM hatAM. aputraka rUdatI strIonuM vArSika dhana (72,00,000) rAjyamAM levAtuM hatuM, tene lekha phADI nAkhe ane adhikArIone AjJA karI ke, AjathI rUdatI dhana levuM nahIM. e saMbadhamAM kumArapALa prabaMdhamAM ullekha che ke, paramahaMta kumArapALe vi. saM. 1230 mAM 30 varSa navamAsa sattAvIsa divasa rAjya bhogavI svarga vAsa karyo. paramahaMta zrI kumArapALe 1400 prAsAda baMdhAvyA. 7ra sAmaMta para pitAnI AjJA calAvI. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 18 dezamAM jIvadayA paLAvI. 16000 jirNa maMdirone uddhAra karAvyuM. 1444 navIna jina ai para suvarNa kaLaza caDhAvyA. 98 lAkha rUpIyA ucita dAnamAM kharcA. 7 vAra tIrthayAtrA karI. prathama yAtrAmAM 9 lAkha rUpIAnI kiMmatanAM nava ratnathI prabhupUjA karI hatI. 21 jJAna bhaMDAra lakhAvyA. aputrIyAonuM dravya prati varSe 72 lAkha rAjya bhaMDAramAM AvatuM hatuM. te sadAne mATe mApha karyuM. 72 lAkha rUpIAne zrAvakane lavAta kara mApha karyo. azakta zrAvakenI sahAya mATe eka karoDa rUpIA dareka varSe ApavAmAM AvatA hatA. paranArI sadara (1) zaraNAgata vapaMjara (2) vicAra caturmukha (3) paramahaMta (4) rAjarSi (5) jIvanadAtA (6) meghavAhana (7) Adi aneka birUda prApta thayAM hatAM. pitAnA rAjyamAMthI sAtavyasanane dUra karyA hatAM. saMghabhakti, svadharmI vAtsalya, trikAla devapUja, baMne kAla Avazyaka, parva divasamAM pauSadha, jina zAsanI prabhAvanA, dInaddhAra, zAstra zravaNa ane gurUsevA vigere aneka puNya kArya karI pitAnA AtmAne sadgati bhAjana banAvyo hate. "kumArapAlabhUpasya, kimeka varNya te kSitau ? / jinendradharmamAsAdA, yo jagattanmaya vyadhAt // 1 // e pramANe aneka dharma kArya karI zrImAna bhUpatie potAnA AtmoddhAra mATe sarvatra amArI pravartAvI yajJa yAgAdikamAM paNa hiMsAnuM nivAraNakarI annA dikahavyathI dhArmika kArya calAvyAM hatAM, te saMbaMdhamAM eka vidvAna lakhe che ke, "kumArapALe jyArathI amArI ghoSaNA karAvI. tyArathI yajJa yAgamAM paNa mAsa baLI Apate baMdha thaI gayo ane yava tathA DAMgara homavAne cAla zarU thayo. lakone jIva upara atyaMta dayA vadhI ane mAMsa bhojana eTaluM badhuM niSiddha thaI gayuM ke, AkhA hiMdusthAnamAM ekake bIje prakAre thoDuM ghaNuM mAMsa kahevAtA hiMduo vApare che, chatAM gujarAtamAM te tenI gaMdha Ave te paNa nAhI nAkhe, evI lekanI vRtti te samayathI baMdhAyelI te adyApi che." vaLI zrIkamArapALa narezanA saMbaMdhamAM eka vidvAna lakhe che ke kumArapALe jaina dharmanI ati utkRSTa rIte rakSA karI ane samasta gujarAtamAM eka jaina dharmanuM ja sAmrAjya pragaTa karyuM. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 mahArAjA kumArapALa eka zreSTha kavi hatA temanAM banAvelAM stotro maLI Ave che. zrImAna kumArapALa rAjarSi pitAnA guruzrI hemacaMdrasUrinA svargavAsa pachI cha mAse eTale vi. saM. 1230 mAM eMsI (80) varSanuM AyuSya pUrNa karI anazana pUrvaka dehatyAga karI svargavAsa pAmyA. A saMbaMdhI ghaNI hakIkata mULa caritramAM ApelI che jethI ahIM lakhavAnI jarUra nathI. prastuta caritrakartA kRSNaNIya gacchanA nAyaka zrImaheMdrasUrinA ziSya zrInyasiMhari hatA. jemane pratAparUpa sUrya ajJAna timirane ucheda karI jagata ne vikasvara karate hate. jemanI pratibhA asAdhAraNa hatI. teo uttama prakAranA kavi hatA. vyAkaraNa, nyAya ane kAvyAdi racavAmAM ati nipuNa hatA. vAdIrUpa mRgacUthane trAsa ApavAmAM siMha samAna hatAM. temanA praziSya zrInacaMdrasUrie hamIra kAvyanA caudamAM sanI prazastimAM lakhyuM che ke, jayati janitapRthvIsa madaH kRSNagacche / vikasitanavajAtIgucchavat svacchamUrtiH / vividhabudhajanAlIbhRGgasaGgItakIrtiH, kRtavasatirajasvaM mauliSu cchekilAnAm // 1 // bhUmaMDalane prameha ApanAra kRSNa ga7 jayavaMta vare che. vikasita thayelA navIna jAInA gucchanI mAphaka jenI mUtti svaccha dIpe che. aneka vidvAna leke bhramaranI mAphaka jenA guNonuM kIrtana kare che. temaja buddhimAna puruSonA mastaka para haMmezAM jene vAsa thAya che." tasmin vismayavAsavezmacaritazrIsUricakra kramA___ jajJe zrIjayasiMhasUriguruH prajJAlacUDAmaNiH / SaDbhASAkavicakrazakabhakhilaprAmANikAgresara, sAraGga sahasA viraGgamatanod yo vAdavidyAvidhau // 2 // zrInyAyasAraTokAM, navyaM vyAkaraNamatha ca yaH kAvyam / kRtvA kumAranRpateH, ravyAtastrauvidyavedicakIti // 3 // Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te kRSNa gacchanI aMdara vimaya kAraka cAritrathI virAchata aneka surIre thayA. anukrame paMDitamAM cUDAmaNI samAna zrosiMhasUri thayA. jemaNe cha bhASAonA kaviomAM cakravartI samAna ane samagra taiyAyikAmAM agresara evA sAraMga paMDitane vAda vidyAmAM parAjIta karyA hatA. temaja bhAsarvajJa e racelA nyAya sAranI TIkA ane navIna vyAkaraNanA praNetA teo che. vaLI zrI kumArapALa caritra racavAthI "naivighavedikacakrI" e padavIthI teo prakhyAta che. nyAyatAtparyadIpikAmAM AcArya mahArAje dareka matanAM pramANe pratipAdana karelAM che. je nyAyasAra graMthamAM pratyakSa ane anumAna e be pramANa vaizeSikane abhimata che. pratyakSa anumAna, upamAna, ane zabda e cArane taiyAyikAdika mAne che. pratyakSa, anumAna, upamAna, zabda ane arthapatti e pAMca prabhAkara bhaTTa, pratyakSa, anumAna, upamAna, zAda athapatti ane anupalabdhi e chane vidAMtio temaja atigha ane ceSTA sahita ATha pramANene paurANika mAne che. vigere pramANa vivAdane yathArtha vicAra karI graMtha kartA AcArya bhAsavare pratyakSa, anumAna ane Agama e traNa pramANane vistAra pUrvaka pratipAdana karelAM che. anya pramANe temAM aMtarbhAva thaI zake che. pAMca hetvAbhAsa, vAda, jalpa, vitaMDA, chala, jAti nigraha sthAna temaja anya padArthonuM paNa yathArtha nirUpaNa kareluM che. nyAyasAra graMthanA maMgalavAdathI AraMbhI mahAna vidvAnonA hRdayane Azcaryajanaka ukita, prayukti, udAharaNa ane pratyudAharaNa sahita temaja prasaMgopAtta anya mata nirUpaNanA pratyAkhyAna pUrvaka sarvavAdi prativAdionA bhedAdikane sUcana karanAra A graMthapara TIkA racelI che. jenA avakana mAtrathI jayasiMharinI alaukika vidvArA jaNAya che. 1 jeNe sAraMgadhara paddhati nAme sAhitya graMtha racyo che, te graMtha-De pI pITasaMsAhebe mudrita karyo che. sAraMgadhara paMDita hammIra rAjAne paMDita hato. dAmodara paMDitanA traNa putra hatA. lakSmIdhara ane kRSNathI A sAraMgadhara nAno hato. bIje mahAdevane putra hato. trIjo mukuMdabhunuddhane putra hato. temAM A graMthane kattAM hammIra rAjAne paMDita che. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temaja prastuta graMthakartA zrImAna sUrinA praziSya mahAkavi nayacaMdrasUri kAvyakalAmAM temane samAna hatA. jemaNe hammIra mahAkAvya ane raMbha maMjarI nATaka racyAM che, jayasiMharine sattA samaya A caritranA prAMta bhAgamAM ApelA "kavirAmanA -"e zloka parathI vi. saM. 1422 mAM A graMthanI samApti karI che. tethI vikramanI paMdaramI zatAbdImAM siddha thAya che. A graMthanI yojanA daza sargamAM karelI che. A graMtha etihAsika chatAM temAM paNa vividha daSTiAMta siddhAMtanI evI racanA goThavI che ke, vAcakone apUrva baMdha AnaMdapUrvaka maLI zake tema che. e hetuthI A graMthane gUjara bhASAmAM anuvAda karavAmAM Avyo che. mULa graMthane anusAre jUnAdika na karatAM kilaSTatA rahita sugama ane sarala bhASAmAM racAyelA A anuvAdane Azaya samajI sajajane kartAnA zramane saphala karaze. mANasA 1 saMvata-255- kArtika kRSNa 11 zukra. , ajitaNAgarasUri Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upaghAta gUrjara leke A prAMtamAM AvIne vazyA, tyArathI A prAMtanuM nAma gujarAta paDayuM che. saurASTranI uttara sarahade AvelA paMcAsaranA chellA mahArAjA jayazikharInA. putra vanarAja cAvaDe gujarAtanuM pATanagara aNahilapura vasAvyuM ane tyAM rAjagAdI sthApI vanarAjane mukhya Azraya ApanAra jainadharmanA zIlaguNasUrijI hatA. vanarAjanA samayamAM jainadharmanA AgevAnoe gujarAtanA rAjakArabharamAM AgevAna bhAga lIdhela. A kAraNathI gujarAtamAM jainadhama AgevAna. banavAnA puNyavaMtA pAyA repI zake. vanarAjanI gAdIe keTalAka rAjA thayA pachI chelle sAmaMtasiMha cAvaDe. thaye. dArUnA burA vyasanathI eNe cAvaDA rAjyane aMta ANyo. jainadharmanA AgevAnonI apUrva sahAyavaDe baLavAna banelA cAvaDA rAjAonAM avazeSa rAjyo Aje paNa gujarAtamAM mANasA, varasaDA vagere sthaLe. astitva dharAve che. sAmaMtasiMha cAvaDAne mArIne tenA bhANeja solaMkI mULarAje gujarAtanuM rAjyasana hAtha karyuM. mULarAja pite gujarAtane rAjA thaye. aNahillapura pATaNamAM cAvaDA ane solaMkI rAjAonA amala daramIyAna sauthI pratibhA zAlI. rAjA te siddharAja jayasiMha thaye. siddharAjanA je rAjaprakaraNamAM kuzala bIjo ekeya rAjA gujarAtamAM Aja sudhI thayo nathI. siddharAjanA samayamAM prakhyAta jaina paMDita kalikAla sarvajJa hemacaM.. drAcAryajI prakhyAtimAM AvyA. A prasiddhinuM koI moTAmAM moTuM parAkrama hoya to te siddhahema vyAkaraNa che, A vyAkaraNa pANinI vagere vyAkaraNa karatAM ye. keTalIka bAbatamAM caDhIAnuM lakhAyuM che. kahevAya che ke, zrI hemacaMdrAcAryajIe. sADA traNa karoDa zleka banAvyA hatA. Aje e saghaLA zloko upalabdha nathI kadAca pAMceka lAkha ke upalabdha thatA haze. zrI hemacaMdrAcAryajI mahArAjanA. je je graMtho upalabdha thayA che. te saghaLA pratibhAthI pUrNa che. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddharAja pote zivadharma pALate hatA evuM leke mAne che. kharuM jotAM rAjAnA sarva dharmo hoya che. rAjadharmanuM pAlana karavAmAM ja rAjAnuM kalyANa samAyeluM che. rAjA amuka paMthamAM pravezIne mALA gaNyA kare ane prajAnuM game te thatuM hoya che tevA saMjogomAM rAjA amuka dharmamAM praveze chatAM pravezyo nathI paNa ulo e rAjA rAjadhamathI bhraSTa thaele lekhAya che. rAjAne rAjadharma-prajA pAlananA zAsana purate upadeza Apavo, te vicakSaNa dharmAcAryonI pharaja che. jene paMDita kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrAcAryajIe paNa siddharAjane prajA pAlana dharmane lagatA upadeza Apyo hato. siddharAja ghaNe pratibhAzALI ane guNajJa rAjA hovAthI te vakhate jene, zai, vagere pita pitAnA dharmonI majabutI karavA ane banI zake te siddharAjane pitAnA paMthamAM bhoLavI devAnA bhagIratha prayatna thaI rahyA hatA. bhagavAna hemacaMdrAcArye paNa jainadharmane rAjadharma ane dezadhama banAvavA mATe vadhAremAM vadhAre prayatna kIdhA hatA. AvA zubha prayAsanuM suMdara phaLa mahArAjA kumArapAlanA samayamAM AvyuM hatuM. te e hatuM ke, mahArAjA kumArapAle jainadharmane svIkAra ghaNA ja prema pUrvaka karyo hate. pUrvAcAryomAM asahiSNutAne guNa khAsa keLavAyo hato. eka vakhate siddharAjanI sAthe bhagavAna hemacaMdrAcAryajI somanAthanI yAtrAe gaelA. tyAM sarvanA dekhatAM zrI hemacaMdrAcAryajIe mahAdevane namaskAra karyA hatA ane mahAdeva mATe eka suMdara stotra paNa racela. jenadharmanA pUrvAcAryoe mahAdevanI vyAkhyA ghaNI ja udAra rIte bAMdhelI che. je devamAM kaIpaNa jAtane doSa nathI paNa kevaLa nirdoSa che. niSkalaMka che teja mahAdevane-AvA parama pavitra mahAdevane namaskAra karavAne zrI hemacaMdrAcArya jevA dhamAcAryo sadAye utsuka hoya, emAM navAI jevuM kazuMye nathI. jyAre mahArAjA kumArapAla sAthe zrIhemacaMdrAcAryajI seminAthanI yAtrAe gayA hatA, tyAre ghaNI ja udAratAthI zrI hemacaMdrAcAryajIe jainadhamI mahArAjA kumArapAlane upadeza Apyo hato ke, tame A somanAtha mahAdevanA devAlayane jIrNoddhAra karAve. A upadezathI mahArAjA kumArapAle seminAthanA devAlayane jIrNoddhAra karAvyo hato, AvI apUrva udAratA vaDe ja zrI hemacaMdrAcAryajIe samagra gujarAta ane gujarapatine hAtha karela hatA. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapAla upara zrI hemacaMdrAcAryajInA upakAra mahAna hatA. zrI hemacaMdrA cAryajInI sahAya na heta te kumArapAlanI koNa jANe kevI ye sthiti siddharAja siMhe karI hata. kumArapAla guNara na hate paNa guNagrAhI hato. eNe bhagavAna hemacaMdrAcAryajInA upakAre yAda rAkhyA ane jaina dharma pALIne pitAnuM vacana maraNAMta sudhI barAbara pALyuM. mahArAjA kumArapAlanA samayamAM jainadharma phAlya phUlo ane khUba vRddhi pAme. gujarAtanA samagra jaina, kalikAla sarvajJa bhagavAna hemacaMdrAcAryajIe amArI paTaha vagaDAvyA hatA, ene sauthI mahAna parAkrama lekhe che. zrI hemacandrAcAryajInA upadezathI AkhA gujarAtamAM zikAra karavAnI ane bIjI rIte jIvahiMsA karavAnI manAI thaI hatI. sarvajJa prANI rakSAnuM sAmrAjya pravatyuM hatuM. e samaya vItyA pachI Aja sudhImAM gujarAtamAM pharI ahiMsAne evuM sarvottama sthAna keI apAvyuM nathI. alabata akabara bAdazAhanA samayamAM hIravijayasUrie ahiMsAne pracAra karavA mATe keTalAka zubha prayAsa karyA hatA ane tenuM rUDuM pariNAma paNa AvyuM hatuM, paNa te mahArAjA kumArapALanA samaya jevuM te nahi ja! keTalAka kahe che ke, zrI hemacaMdrAcAryajInA upadezathI gujarAtamAM prANI rakSAne pracAra thayo paNa leke zastra vAparatA baMdha thayA, tethI bAyalApaNuM phelAyuM ene ja pariNAme gujarAtanI paDatInAM pagaraNa zarU thayAM. A emanuM kathana asthAne che. prANInI hiMsA karavAmAM jeTalI bahAdUrInI jarUra paDe che tenA karatAM prANInuM rakSaNa karavAmAM anaMta gaNI vadhAre bahAdUrInI jarUra paDe che. kharuM jotAM bhagavAna hemacaMdrAcAryajIe to gujarAta vAsIomAM prANI mAtranuM rakSaNa karavAnuM mahAna parAkrama khIlavyuM hatuM. prANI rakSAmAM rahelA mahAna parAkramane nahi samajanArAo hiMsAmAM parAkrama samaje che. kharuM jotAM hiMsAmAM parAkrama nathI paNa krUratA che. rakSAmAMja parAkrama che. gujarAtanuM rAjya mahArAja kumArapALe gumAvyuM nathI paNa samagra hiMdunuM rAjya I. sa. 1818mAM khaDakI ane koregAmanAM yuddhamAM pezvAo- brAhmaNoe gumAvyuM ane briTiza sarakArane saMpyuM. bhagavAna hemacaMdrAcArye amAsanI pUrNimA karyAnA camatkAranI vAta samagra gujarAtamAM thAya che. jene karatAM jainetara A vAtamAM vadhAre rasa le che. AvA camatkAro thavA e mane maya suSTinI racanA che. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hao jenuM mana daDha hoya teja camatkAre karI zake che ane jenAmAM pUrNa zraddhA hoya teja AvA sAtvika camatkAra joI zake che. A duniyAmAM camatkAro mATe ghaNA junA kALathI bemata cAlyA Ave che. prAcina kALamAM cArvAka RSi camatkArone mAnatA na hatA, Aje paNa aneka bhAIo camakArane mAnatA nathI. camatkAra mAnavA ke na mAnavA e sau saunI marajI upara AdhAra rAkhe che. game tema che paNa camatkAra nAmanI vastu anAdi kALathI cAlI Ave che. camatkArenuM mULa kAraNa saMyama che. yuropa ane amerikA jevA sudharelA dezamAM paNa camatkArane mAnavAvALA aneka che. rasAyana zAstrIo jema rasAyananA prayoga vaDe aneka camatkAra karI batAve che temaja saMyamavAna purUSo mAnasika khIlavaTavaDe aneka prakAranA camatkAro karI zake che ane daDha zraddhAvAna tevA camatkAro joI zake che, jema sthala sRSTi che tema bIjI mane maya sRSTi che, mane maya sRSTinI prakriyAo jyAre sthUla sRSTimAM vicaranAra prANInA jovAmAM Ave che tyAre te camatkAra rUpe bhAse che. manomaya sRSTimAM Aje paNa aneka vidha camatkAra thaI rahyA che. devI devatA upara AsthA rAkhavAmAM Ave che ane kArya phaLibhUta thAya che, emAM paNa mananI daDhatA mukhya che. mananI daDhatAvaDe Aje paNa aneka camatkAro batAvI zakAya che. bhagavAna hemacaMdrAcAryajImAM saMpUrNa saMyama hato. ethI ja emaNe mahArAjA kumArapALane aneka vakhata camatkAro batAvyA hatA. bAdazAhane palaMga sahita mahArAjA kumArapALanA mahelamAM dAkhala karyAnA camatkArane keTalAka bhAIo samajI zakatA nathI. kharuM jotAM Ato eka sAmAnya camatkAra che. AkhI duniyAne chaka karI zake tevA camakAre mahApuruSe batAvI zake che. camatkAra zAstra te duniyAnAM zAstra karatAM nyArAM che, jemaNe adhyAtma zAstramAM praveza karIne mAnasika sRSTine vicAra karyo hoya che, tevAo ja camakArane samajI zake che. duniyAmAM DAhyA kahevAtA hoya te saghaLI bAbatamAM DAhyA hoya evuM mAnavAne kAMIpaNa kAraNa nathI. adhyAtma DahApaNa te saghaLAM dunyavI DahApaNothI nirALuM che. koI viralAja adhyAtma DahApaNane meLavI zake che. jeNe adhyAtma mArgamAM praveza Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 karyo ne teya ane mAtra dunyavI mAyA jALamAM ja ramaNa karyuM hoya evA eka pakSI bhAIo bhale camatkArane na mAne paNa ethI camatkAranuM astitva ane mahattA jhAMkhAM paDatAM nathI. camatkAra nAmanI vastu haiyAtI dharAve che, e vAta to nirvivAda che, jemaNe adhyAtma mArgamAM praveza karyo hoya che, mana upara kAbu meLavyo hoya che, evA mahAzayo Aje paNa camatkArane joI zake che ane batAvI zake che. mAre te spaSTa abhiprAya che ke, A duniyAmAM camatkAra nAmanI vastu hayAta che. A vAta kalpita nathI paNa anubhava janya che. AvA camatkAro mAtra jaina dharmamAM ja che evuM kAMI nathI, je je dhamamAM saMyamavAnuM mahApuruSo thaI gayA che, temaNe potAnA bhaktone ane virodhIone camatkAra batAvyA che. zrI zaMkarAcAryajIe amaraka rAjAnA mRtaka dehamAM praveza karyo. pADIne mukhe veda bolAvyA. zrI rAmAnujAcArye sahastra mukhe zAstrArtha karyo. zrI kRSNa bhagavAne mukhamAM brahmAMDa batAvyuM, narasiMha mahetAne viSNu bhagavAne hAra paherAvyo, mAmerUM puyuM, huMDI svIkArI vagere camakAre ghaNA ja jANItA che. AvA camakAre thaI zake che ema huM to mAnuM chuM. jemaNe camatkAranA mArgamAM praveza karyo na hoya tevAo game tema bole tethI zuM ? bhagavAna hemacaMdrAcAryajIe jevA camatkAra batAvyA hatA, tevA camatkAro saMyamavAnuM puruSa hamaNAM paNa batAvI zake che. keIka saMge utpanna thayA tyAre ja AvA camatkAre batAvavAmAM Ave che. yUla sRSTinA abhyAsIo sAyansanA joI zake che ema ja sUkSma sRSTinA abhyAsIo sUkSma camatkAro joI zake che ane karI zake che. skUla sRSTinA mAnavIo sukSma sRSTimAM mAthuM mAre te jarUra nirAzA ja meLave. bhagavAna hemacaMdrAcAryajIe mahArAjA kumArapALane jaina dharmamAM A ane jaina gharmane rASTra dharma banAvyo. rAjAnI prajAne mAtra mAnava jAti ja nathI. pazu pakSIo paNa rAjAnI prajA che. je dharma prANImAtranuM hita jALave ane nyAya apAve, te ja rASTrama thaI zake che. e mAtra ekaja dhama che ane te jainadharma mahArAjA kumArapALa pAse amArI paDatu prANI mAtrathI rakSAnuM pharamAna bahAra paDAvIne mAnava jAtinI sAthe pazu pakSIo vagere bIjAM sadhaLAM prANIone rakSaNa apAyuM hatuM. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prANImAtranuM hita jALavavA mATe ane emane nyAya apAvavA mATe eka jainadharma ghaNA jUnA kALathI mathana karI rahyo che. bIjA dharme kevala svArtha pUrNa che. kevaLa mAnava jAtinA svArthanI vAto kare che. janadhama mAnava jAtinA kalyANanI vAta kare che kharo paNa sAthe sAthe pazu pakSIo vagerenA hitanI paNa eTalA ja jora zorathI vAto kare che ghaNe lAMbe samaye Aje pazupakSIo tarapha je kAMi jagata sahAnubhUti batAvanAruM thayuM che. te kevaLa jainadharma upakAra che. * jainadharma kahe che ke sarva jIvo sukhethI cha sukhethI haro, pharo ane AnaMda bhoga A sRSTi sarva prANI mATe che. bIjuM prANIone bhege mAtra ekale manuSya jatineja jIvavAne ane AnaMda bhegavavAno adhikAra nathI. bIjA prANIonA hakake mAnava jAte chInavI lIdhA che ane tema karavAmAM bIjA dharmoe pratyakSa ke parokSa rIte Teko ApyA che, enuM pariNAma e AvyuM che ke pazupakSInA jIvavAnA hakakone nAza thayo che. A hakako pAchA apAvavA mATe jainadharmanI meTAmAM meTI laData che. jyAre mAnava jAtinI sAthe jagatanAM bIjAM saghaLAM prANIone insApha maLaze, tyAre janadharma e mAtra gujarAtane ja ke mAravADane ja nahi paNa AkhI duniyAne dhama banaze arthAta rASTraghama thaze. bhagavAna hemacaMdrAcAryajI ane mahArAjA kumArapALanA saMbaMdhamAM ATaluM TuMkuM kathana asthAne lekhAze nahi. bAjarSi kumArapALa caritrajaina dharmanA prabhAvazALI AcArya zrImAna jayasiMhasarie vikrama saMvata 1422 mAM racyuM che. bIjI paNa aneka daMtakathAo mahArAja kumArapALa ane hemacaMdrAcAryajInA saMbaMdhamAM cAle che. A caritranuM gujarAtI bhASAmAM bhASAMtara karIne zAstravizArada AcAryajI mAhAtmA zrI achata. sAgarasUrIzvarajI mahArAje gujarAta upara mahAna upakAra karyo che. bhASAMtaranI bhASA saraLa ane sugama che. je bhAIo saMskRta nathI jANatA tevA jana ane janetara bhAIo mATe A vastu upakAraka thaI paDaze. cAlu jamAnAmAM AvA prayAse khAsa stutipAtra lekhAya che. zrI ajItasAgarasUrijI mahArAje agAu "surasuMdarI caritra' nuM bhASAMtara bahAra pADayuM hatuM. agAunA bhASAMtara karatAM A bhASAMtara vadhAre chaTAdAra thayuM che. ja vIzamI sadInA chellA yugamAM jaina lekhakoe gujarAtI bhASAnI je sevAo bajAvI che, temAM zAstra vizArada jainAcAryajI mahAtmAzrI ajItasAgarasUrIzvarajInuM sthAna agrasthAne che. mANAyA, Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 33 prakAzakIya parama pUjaya, giniSTha AcArya bhagavanta zrImad buddhisAgara sUrIzvarajI ma. sA nA paTTadhara mahAna zAsana prabhAvaka prasiddha vakatA AcArya bhagavanta zrImadda ajitasAgara sUrIzvarajI mahArAje saMskRta bhASAmAM temaja gujarAtI bhASAmAM aneka granthanI racanA karI jaina zAsana upara mahAna upakAra karyo che. gujarAtI grantha paikI (1) bhImasena-caritra (2) sura-suMdarI caritra bhA. 1-2 (3) supArzvanAtha caritra bhA. 1-2-3 tathA (4) ajitasena zIlavatI caritra saMskRta granthanuM prakAzana kArya pUrNa thayA bAda amee kumArapALa-zastri' bhA. 1-2 granthanA prakAzana zarU karyuM. Aje "kumArapAla caritra' prathama bhAganuM prakAzana karatAM mahuDI (madhupurI) jaina ve. mUrti. draDha AnaMda anubhave che. pUjyapAdda paramopakArI AcArya bhagavanta zrImadda ajitasAgara sUrIzvarajI mahArAja sAheba viracita granthanA punaH prakAzana mATe amone preraNA ApanAra parama pUjya prazamarasa nidhi AcArya bhagavaMta zrImata kIrtAisAgara surIzvarajI ma. sA. nA paTTadhara paramapUjaya pravacana prabhAvaka, gacchAdhipati AcArya bhagavaMta zrImad subodha sAgara sUrIzvarajI ma. sA. nA mahAna upakAranuM smaraNa karI anuNI banI AnaMda anubhavIe chIe. puNyamayI AryabhUminA aDhAra rAmAM jIvadayA pravartAvanAra puNyakakI kumArapALa mahArAjAnA jIvanacaritranI vi. saM. 14raramAM saMskRta bhASAmAM mahAna kavi zrI jayasiMha sUrIzvarajI mahArAjAe racanA karIne anupama upakAra karyo che. ane parama pUjya, zAstravizArada, AcArya zrImadda ajitasAgara sUrIzvarajI mahArAjAe gUrjara bhASAmAM anuvAda karIne mahAna upakAra karyo che. kumArapAla caritra granthanuM vAraMvAra punaH punaH parizIlana karI sarva bhAvika AtmAo hava-jIvanane dhanya banAve eja zubhecchA... prakAzaka Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA pRSTha paricaya pRSTha paricaya 3 adaya 12 dhikkAra pAtranidhanatA 4 prastAvanA 12 ghana prApti arthe paradeza gamana 27 upadhAta 12 vRddha viprane samAgama, dhana 33 anukramaNikA prAptinI pRchA 3 maMgala stuti 13 ratnadIpa adhiSThAtrI devI 4 kartavya nirdeza 13 devI upAsanA, dhyAna, tapa 4 ahaMkAra parihAra ane nizcalatA 4 kumArapALa vaMza varNana. 13 devInI pratyakSatA viprane puNya 4 culuka rAjA hinatAthI lakSmInI aprA- 5 caulukaya vaMza prasiddhi ptinuM sUcana - 5 vikramasiMha rAjA 14 devIne upAlaMbha ane vijha 5 hari vikrama rAjA sAhasa 5 rAma rAjA 14 ratna cintAmaNinI prApti 6 sahajAma, dAphaka ane kAMci ane svadeza-prayANa kavyAla rAjA 15 rAtrIne samaya pUrNimAne caMdra 6 rAjarAjA, mUlarAja, cAmuMDarAjA 15 puNyahina vie racintA7 durlabharAja, bhImarAja * maNi gumAvyuM. 7 kSemarAja ane karNarAja | 15 guru-upadezathI yazobhadra rAjAne 7. devaprasAda ane tribhuvanapALa dharma-prApti 7 jayasiMha rAjA 16 agnithI baLelI garbhavaMtI 8 koTIgaNa, vajazAkhA caMdragaccha sapiNI |8 zrIdatta surIzvara mahArAja 16 antaramAM pArAvAra pazcAttApa 9 vAgaDa deza vaTapadra nagara yazo- 17 pazcAttApUrvaka guru pAse prAya- bhadra rAjA zcitanI mAgaNuM * 9 jinagharmopadeza-manuSya janmanI | 17 guruvANuM zravaNa dikSA grahaNa sArthaktA sUripada prApti, aNasaNa ane 9 viSNuzamAM vipra daSTAnta | svarga gamana 10 mahinA viprane patnI zIla. | 17 yazobhadrasUrinI pATe pradyumna , vatInuM udhanA sUri 11 nidhanatAthI adhamatA | 18 guNasenasUri ane devacaMdrasUri Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 paricaya paricaya 18 dhaMdhukAmAM Agamana 18 cAciMga zreSThi pAhinI-zreNI patnI 18 svapna-darzana ciMtAmaNiratna gurune arpaNa 18 svapna phala pRcchA ane kathana 19. zakuna granthI-AkAzavANI 10 putra janma-utsava nAma-sthApana caMgadeva 19 pAhinI putra sAthe guru vandana gamana 19 guru Asane putra 20 guru vANI zravaNa pAhitIne pratyuttara 21 udayana maMtrIne gurunI preraNA 21 caMgadevanI dIkSA ane semacaMdra nAma-sthApana 21 guru nizrA-zAstra-abhyAsa antara phuraNA 22 sarasavatI prasanna karavA kAzmIra tarapha... rara guru-AjJA prApti ane prayANa 22 devI sAkSAtkAra-prasannatA-prasAda 23 guru nizrAmAM prayANa, gurune nivedana gurunI AziSa 23 nAgapura nagara dhanada zreNI 24 puNyadaye aDhaLaka saMpatti 24 pA5nA udaye bhayaMkara vipatti 24 jamInamAM dATelI saMpatti banI gaI kAlasA pRSTha 24 puNyodaye lIlAlahera, pApaLe kALokera 25 bhayaMkara du:khada dIi avasthA 25 dhanada zreSThIne vilApa puNyavaMta mahimAvaMta gurudeva somacaMda muninA pAvana pagale lIlA lahera 25 pApodaye kolasA banelI lakSmI puNyavaMtanA pagale suvarNa bhaMDAra 26 laghu zramaNa somacaMdranI daSTimAM suvarNa ane anyanI daSTimAM kelasA 26 praznottarI, Ama kema ? 26 zreSThInI pRchA munine pratyuttara 27 dhananI punaH prApti ane ghananI saphaLatA 28 nAgapurathI vihAra ane aNa hilapuramAM praveza prasthAna 28 kalA abhyAsa mATe AjJA ane prasthAne 28 vRddha muni-samAgama ane saMvAda 29 vRddhamuninA manoratha pUrNa karyA 29 satpAtramAM vidyA arpaNa 29 raivatAcalamAM kyAMthI ? 29 zAsanadevInuM sAnidhya-manna zakti pradAna 30 amRta pAna-prArthanA ane AkaMThe-pAna 31 sUripada 32 siddharAja siMhane hemacaMdra surine samAgama ane stuti Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 pRSTa paricaya pRSTa paricaya 33 sUrIzvarane samrATanuM AmantraNa 50 abhayaMkara rAjAe pitAnI 33 siddharAjanI dharma jijJAsA rAjagAdI ghanavAhanane ApI 33 purANa kathA-dharmanuM satya para ghAsa abhAvathI gAya zuM dUdha svarUpa ApatI nathI ? 38 siddharAjane prazna : 53 abhayaMkara rAjAnI tIrthasarvamAnya sarvasaMmata dhama yAtrAnI IcchA karyo ? dayA dhama 54 siMha ane satparuSa sahAya 39 abhayaMkara nRtya-kathA vinA dezAntare 41 divya puruSane prabhAva 54 siddhagIne samAgama 42 mAnasa sarovara 56 maNicaMDa vidhAdharane 4ra yogIjane samAgama abhayaMkarane upadeza 43 megIndrane camatkAra 6. yogInI mUccha 44 sukhamaya sajajana samAgama 61 aparAjita devInuM Agamana 44 kupAtrane vidyAdAnathI nAza 62 abhayaMkara rAjAne devIne 45supAtrane vidyAdAnathI mahimA aAgraha 63 parArthakAje abhayaMkara rAjAnuM 46 kumAranI anicchA chatAM yogIe Atma balIdAna kumArane vidyA ApI , 63 prAlekamaMtrInI abhayaMkarane 46 kSemakara rAjAnI dIkSA vinaMti 47 abhayaMkara rAjAnI sabhAmAM 64 arikesarI rAjAnuM akAle nRsiMha rAjAnuM Agamana ane avasAna vijJapti 64 abhayaMkarane rAjyaprApti 47 abhayaMkara rAjAnI asIma 64 paropakArane acinya prabhAva udAratA , 65 maNicUDa vidyAdharanuM Atma-- 48 dUdha mAganArane gAyanuM dAna? nivedana phaLa mAganArane bagIcAnuM dAna? 65 abhayaMkara rAjAnI anumati rAtrI visAmA mATenuM gharanuM pUrvaka sva-sthAne prayANa dAna ? 66 caka-ratna prApti 49 ghanavAhana rAjAnI abhayaMkara 66 cha khaMDanI sAdhanA rAjAne vijJapti 68 cakrIne abhiSeka Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 pRSTa paricaya 68 guru-mahArAjanuM Agamana dhama--dezanA zravaNa 69 abhayaMkara cakravatIne paropa- kArathI paramapadanI prApti 69 kumArapALa janma 71 yauvana avasthA 72 guru samAgama ane prazna kayA guNanI mukhyatA ? 72 sarvaguNemAM satva guNanI mukhyatA 72 ajA putra kathA 72 caMdrAnanA nagarI dharmopAdhyAya brAhmaNa 73 uttama lagna putra janma 73 lagna kuMDalI vicAra-rAjA thaze 75 putrane vanamAM tyAga, ajA stana-pAna 5 vAgUbhaTa govALe bALakane grahaNa karyo. ajAputra nAma sthApana 76 devI vacana 77 jaMgalamAM tyAga 78 yakSamaMdira, agnikuMDa-javAlA - zA mATe ? 79 tuM bALaka zuM samaje ? 79 zuM moTA kAma moTA ja kare! nAne zuM na karI zake ? ajAputrane prazna ? 79 vaidezika mahAtmA " 80 adbhuta paropakAra pRSTa paricaya 81 agnimAM praveza 81 kapi puruSa 83 divya-teja 85 zivaMkarA nagarI 88 niSkala-prayoga 90 nRpa mUccha 91 upakAra smaraNa 91 sajana maitrI 92 mAyAvI hAthI 94 mitra kheda 94 caMDikA devI 95 sarvAga suMdarI 96 vyaMtarI prArthanA 97 vyantarendranuM sthAna 98 vyantarendrane atithi 99 naraka svarUpa 101 narakamAM daza prakAranI vyathA 12 mitra cintA 103 maitrIne prabhAva 104 ajAputra saMkaTamAM 104 mitra milana 105 sarevara prApti 106 nagara praveza 108 aSTApada tIrtha--yAtrA 110 divya saMgIta 112 puNya mahimA 113 zarada Rtu 115 vikrama rAjA 116 vasaMtsava 118 keli-markaTa Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha 119 unmatta hAthI 119 vimala vAhana 121 mahAsenarAjA-raNasaMgrAma 122 muddhibaLa ma`trI- ajAputranA medha 125 rAjyAbhiSeka 127 vijaya prApti-caMdrApIDa rAjA 128 naimittika vacana 129 ma trI tyAga 130 sainyanI taiyArI 131 vijaya prayANa 132 rAjya prApti 133 camatkArI zloka 135 janetAnI zeAdha 136 mAtA putra milana 137 devone AzIrvAda 139 mAkSa prApti 141 putra ciMtA 142 guru-prAthanA 143 nispRhatA-prabhu pUjA 144 raivatakagiri 145 aMbikA-ArAdhana paricaya sAmezvara prAthanA 147 kRSNa deva 149 gupta prayANa 151 jaTIla zuddhi 152 bhImasiMha 153 dhananI AsaktithI "daranuM mRtyu 154 devazrI 38 pRSTha 154 sajjana kuMbhAra 155 esarI mitra 156 bhikSA mAtA 157 kRtajJatA 158 sthaMbhana tItha 159 160 160 161 162 163 163 kumArapALa... 160 hai sUrIzvarajI ! siddharAjanA subhaTAthI mArUM tame rakSaNa kara... bappabhaTTI sUrinI jema siddharAjanA saka`jAmAM paricaya 176 177 kumArapALanuM rakSaNa... surIzvaranA sthAnamAM subhaTo vaTapattana zakunavedI mAravADI yAgI samAgama 164 rAjyadAyaka mantra 164 mantra sAdhanA - smazAnabhUmi 165 vakradanta kSetrapAla 16 6 lakSmI devInuM varadAna 168 kAMcIpurI 168 mastaka vagaranuM dhaDa panIhA-- rIonA vArtAlApathI Azcaya 169 amRta sAgara taLAva 170 ziza majjana ane rAja prazna ??? 171 marUdharadeza bahuzruta brAhmaNu 174 nrupa prazna...kailikIya vyantara 175 pratApasi'ha rAjA kumArapALane satkAra citrakuTa gamana Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 39 pRSTha paricaya 177 bhUtAnaMda yogI 179 bhutAnaMdane atyAcAra 181 suvarNapuruSa 182 phUTa sura 183 zaMbhalIza rAja 185 babarIka vezyA 186 aNahila pattana 188 rAjyAbhiSeka 189 rAjayatanna 190 nRpavadha-upAya 191 kRSNa devanI avadazA 193 kRSNadevane zikSA 194. bhImasiMha kheDuta-devazrI sajana kuMbhAra besarI-kuTakazeTha pratyupakAra 195 vidhu pAta 196 hemacandrasUrinuM smaraNa darzana AzIrvAda 198 mahAna puruSonI mananI udAratA 199 sUrIzvaranI niHspRhatA 200 divijaya 202 rAja-sevA 204 vijayayAtrA 207 mULarAja sAthe yuddha 209 gUjarendrane vijaya 212 rAjadhAnI praveza 214 sUrIzvara samAgama 215 arNorAjanuM upahAsakAraka vacana pRSTha paricaya 217 devaladevIne pati tyAga-bhAta gRhe gamana 128 caulukaya ko5 219 cara preSaNa 221 caulukya prayANa 222 caMdrAvatI nagarI 224 vikramasiMhanuM vikrama parAkrama 225 | vikramasiMhanuM caulukayane AmatraNa 226 arNorAjanI zAkaMbharI najIka caulukayane paDAva 226 arNorAja prati dUta preSaNa 227 arNorAja-prayANa ra9 ane sainyanI yuddhanI taiyArI 230 cArabhaTakumAra ra31 gUrjarezvara prayANa 233 bane sainyanuM paraspara yudhdha 235 zyAmala mahAvatane pRcchA sAmaMte maMtsAhavALA kema thayA ? 235 sAme yuddhamAM nirUtsAhI kema ? 235 sAmaMtane droha 235 have zuM upAya ? rAja-prazna 236 caulukyanuM atula parAkrama 238 caulukaya ane arNorAja 239 caulukya caturAI 241 caulukyane vijaya 241 pratijJAnI pUrNatA 243 caulukaya caMdrAvatImAM Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuddha 'pRSTa paricaya pRSTa paricaya 245 rAjadhAnI praveza | 258 surIzvarajInI seminAthanI stuti 246 mallikArjuna bhavabIjAGakurajananA 247 AmrabharanuM prayANa 259 zaMkarane sAkSAtkAra 249 AmRbhaTa ane mallikArjunanuM 2. caulukyane zaMkaranuM uddabodhana 261 guru prArthanA 262 devabodhI sanyAsI 251 AmrabhaTane vijaya 251 mallikArjunanuM mRtyu 263 maraNAbhimukha dipaka 264 sarasvatI devI 25ra AmabhaTa kumArapAlanI 265 devabadhI prayANa rAjasabhAmAM 266 devAdhIne camatkAra 253 seminAthanA pUjArA 270 hemacaMdrAcAryajIno camatkAra 254 seminAtha maMdirane jirNoddhAra | 271 upadezane prAraMbha 255 mAMsAhAra tyAga pratikA | ra72 Asana vinA nirAdhArapaNe 256 yAtrA mATe surIzvarajIne prArthanA | vyAkhyAna Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra Page #49 -------------------------------------------------------------------------- Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA~gala stuti maMgala stuti kamalane viSe huMsInI jema jene viSe zivalakSmI krIDA kare che, te cidAkAra AnaMdanA eka kadarUpa paramAtmAne namaskAra thA. je paramAtmAe mukti ane mAkSanA upadezathI sajanAne ane prakAranuM paNa sukha khatAvyu che. te zrImAna nAbhirAjAnA putra zrIAdinAthabhagavAna sarva jagatanuM rakSaNa karA. bhavabhramaNarahita (AkAzanA prAMta bhAgamAM) sthiti-nivAsa vaDe zAbhatA, nira'tara pRthvIne viSe AnaMda (kamalasamUha) ne vistAratA, mRganA lAMchanathI suAAbhita zrIzAMtinAthabhagavAna cadranI jema ajJAnarUpa aMdhakAranA samUhane dUra karo. zyAma kAntithI virAjamAna evA paNa je bhagavAna dhyAna karAyA chatA uttama lakSmIne puSTa kare che, AzcaryanA advitIya nidhirUpa te zrImAna neminAthabhagavAna tamArI samRddhi mATe thAo. hRdayamAMthI ubharAtu hoya tema jemanA mastaka upara sphuraNAyamAna *NI dranI phaNAmAM rahelA maNinA miSathI utkRSTa teja zAle che, te zrIpArzvanAthabhagavAna tammArI uttama lakSmIne pragaTa karo. je bhagavAnanA jJAnarUpI sUrya' ajJAnarUpa aMdhakAranA nAza karavAthI sajjanAne zreSTha mArga batAvanAra thA te zrI mahAvIra bhagavAna kalyANanA vistAra karanArA thAe. jemanA tapavaDe sa labdhie dAsIonI mAphaka svAdhIna thaI hatI te gaNadharAmAM mukhya evA zrI gautamabhagavAna mArI upara tuSTa thAo. dhyAnIjanAnA sarva manoratha siddha thavAthI kaliyugane lIdhe bhaya pAmelI kAmadhenu jenA nAmamAM lIna thaI DAyane zu? Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra te zrIkRSNamuni mArA harSane mATe thAo. sarva kavioe karI che upAsanA jenI, sarvajanenA tApane haraNa karanArI ane kamalAsana vaDe zobhatI evI sarasvatI devI mane pavitra kare. kartavyanideza kSAyika samyakatvane prApta thayelA, prabhAvazAlI ane zAsanane dipAvanAra zreNika pati vigere ghaNAye zrAvake thaI gayA te prabhAvika zrAvakamAM, amArI pravartAvavAvaDe vastutaH kumArapAla rAjA sarva nakSatromAM tejavaDe caMdranI jema mukhya che. mATe temanA guNagrAmanA saundaryarUpa saMpattivaDe prerAyele huM pite zuddha thavAnI IcchAvaDe emanuM saMkSepathI caritra lakhuM chuM. ahakAra parihAra zudrabuddhimAna caritrakartA huM kayAM? ane A rAjarSinuM pavitra caritra kayAM? tema chatAM huM je pravRti karU chuM, te AMgaLIethI AkAzanI sImA mApavAnI IcchA kharekhara che. athavA A ciMtA karavAnI kaMI jarUra nathI, kAraNa kegurUkRpAthI temanuM caritra racavAmAM huM zakitamAna thaIza, caMdranA kheLAmAM rahela mRgale zuM AkAzamAM nathI khelate? vaMzavarNana zrI kumArapAla rAjA caulukaya vaMzamAM cUDAmaNi samAna hatA. tethI itihAsanI paraMparA pramANe temanI vizALa utpatti prathama vistAravAmAM Ave che. prathama kRSNanI jema sarva jagatane uddhAra karavAmAM dhuraMdhara ane suprasiddha kSatriyavaMzamAM uttama culukaya nAme rAjA hatA. aurya, gAMbhIrya, cAturya, audArya ane zauyadi aneka guNe jagatamAM paribhramaNa karavAthI thAkI gayA heyane zuM? Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMzavarNana tema je rAjAne viSe avizrAMtapaNe sthiratA pAmyA hatA. vaLI raNasaMgrAmamAM nipuNa buddhivALA je culukayarAjAe prANaone bhayaMkara trAsa ApavAmAM daitya sarakhA zatruonA samUhane tIkSaNa bahUgavaDe nimaeNla karI bhUmaMDalane nirbhaya banAvI. madhupaDjha nAme nagaramAM svarga bhuvanane upahAsa karanArI che lakSamI jenI evuM rAjya sthApana karyuM hatuM. tenA nAmathI vizvavikhyAta, nararatnanA Aka-janmasthAna ane aneka vibudhanI zreNIthI virAjamAna caulukya e pramANe prasiddha vaMza thaye. tenA vaMzamAM eka bIjAnI IrSyAthI pravRtta thatA dharma, artha ane kAmanA saMsargathI manahara vaibhavavALA temaja jagatamAM vakhANavA lAyaka parAkramavALA ghaNA rAjAo thayA. tyAra pachI temAM anukrame zrI vikramasiMha nAme rAjA thaye, jeNe mahezvara-zakara thakI suvarNasiddhi meLavIne aneka dAnothI bhUmaMDaLane kaNa-devA rahita karI samudraparyata pitAne saMvatsara pravartAvyo hate. tene putra harivikrama nAme vIrapuruSamAM cUDAmaNi samAna mahAparAkramI thaye. jeNe potAnI kIrtirUpa ketaka-kevaDAnA sugaMdhavaDe dizAone sugaMdhita karI hatI te prabhAvika rAjAthI anukrame vismayakAraka prabhAvavALA paMcAzI rAjA virAjamAna thayA.. - jemanA pratAparUpa agnine bahu parAkramI zaka katAM rAjAo paNa sahana karI zakyA nahI. tenA vaMzamAM kharadUSaNuM-nAme rAkSasa=kaThina dUSaNane ucheda karanAra ane nyAyane eka nivAsa sthAna rAmanA sarakhA rAmarAjA thaye. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra tyArabAda sahajarAma nAme rAjA thaye, je bhUpati pitAnA parAkramavaDe traNa lAkha gheDAne adhipati eka zakapati rAjAne pAyadaLanI mAphaka haNane AkhI duniyAmAM subhaTa tarIke vikhyAta thaye. tene putra zrI daDaka nAme lakSmIvaDe kuberasamAna dIpate have, jeNe pipAsa nAme maMDalezvararAjAne siMha jema hAthIne tema chatye hate. tyArabAda tenI rAjyagAdIe kAMcikavyAla nAme rAjA thaye, jenA dAnaguNu vaDe yAcaka paNa kalpavRkSanI mAphaka dAna ApavAmAM pravINa thayA. tyArabAda aneka saMgrAmamAM vijaya meLavanAra rAjI nAme rAjA cakravartI samAna prakhyAta thaye. vaLI sadAcArathI pavitra je rAjA zrI somanAthanA vacanathI devanagara-prabhAsamAM yAtrA karI svAdhIna vRttivALI lakSmInI mAphaka jagatamAM eka vIra puruSane pragaTa karanArI lIlA nAme gurjarAdhipati sAmaMtasiMha rAjAnI benane paraNya hate. temane putra zrI mUlarAja nAme prasiddha ane saMpUrNa lakSmIvAna thaye, vaLI tene janma eni ja hovAne lIdhe sajajanene camatkAra janaka thaye. je mUharAja nRpatie bahu parAkramI sAmaMtasiMha nAme pitAnA mAmAne zakti vaDe haNIne gurjaradezanuM rAjya meLavyuM. temaja teNe somanAthanA prabhAvathI raNabhUmimAM kaTIbaddha thaI vijaya meLavanAra lakSa nAme rAjAne nimna karyo hate. tyArapachI cAmuMDa nAme rAjA thaye, cAmuMDAdevInA varadAnathI uddhata banI jeNe gajedranI mAphaka manmatta thayelA siMdhurAja nAme rAjAne raNasaMgrAmamAM mAryo hate. tene putra vallabharAja nAme rAjA thaye. jenA pratApa rUpI agnithI baha tapI gayelo avaMtIdezano adhipati muMjarAjA dhArAyaMtramAM paNa zAMti pAmyuM nahIM Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMzavarNana tyArabAda tenI gAdIe nyAyarUpI bagIcAne praphulla karavAmAM megha samAna durlabharAja nAme rAjA thaye, _jeNe lATa dezanA rAjAne parAjya karI pRthvI sahita tenI saMpatti potAne svAdhIna karI. tene putra bhImadeva nAme rAjyAdhipati thaye, jenA mahimArUpI himanuM Agamana thaye chate bhejarAja kamaLanI mAphaka glAnI pAmyuM hatuM, te egya che. bhImadevane be strIo hatI. bannene ekeka putra hatuM. meTAnuM nAma kSemarAjA ane nAnAnuM nAma karNarAja hatuM. vaLI te karNarAjA parAkramamAM karNa samAna hatuM. pitAnA pitAe dazaratha rAjAnI peThe tenI mAtAne prathama vacana ApeluM hatuM, jethI kSemarAje pitAnA laghu baMdhu karNarAjane rAjyapada ApyuM. kSemarAjane putra devaprasAda nAme mahAna udayathI virAjamAna ane devanI mAphaka sevaka janene bahu priya hate. bhaktithI ullasita che hRdaya jenuM evA te devaprasAdane AjIvikA mATe karNAjAe prasanna thaI mUrtimAna potAnA prasAdanI mAphaka dadhisthalInuM rAjya ApyuM. tyAMnA vahivaTartA devaprasAdane eka putra thaye, jenuM nAma tribhuvanapAla hatuM. vaLI te bahu vinayI hate. zatruo tene kALa samAna dekhatA hatA. karNa rAjAne mayaNallA nAme rANI hatI. jenI kukSirUpa zukitaka (chIpa) mAMthI mauktika samAna jayasiMha nAme putra thaye. te bahu nyAya mAgane pravartaka rAjA thaye, te jayasiMha rAjAe bAra varSa sudhI pracaMDa sainyanA samudAya vaDe yuddha karI pitAnA paTTahAthIvaDe nagaranuM pUrvatAra teDIne dhArA nagarI chinnabhinna karI nAkhI. pazcAta teNe naravarmA rAjAne bAMdhI tene pAdAgranI cAmaDIthI banAvelA keza (mIyAna) mAM pitAne paga baMdha karI pote karelI dareka pratijJAo pUrNa karI hatI. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra temaja teNe mahAbaka nagaranA adhipati madanavarmA nAme rAjAnA parAjaya karI tenI pAsethI channu karADa sAnaiyA tenA mAnanI mAphaka grahaNa karyA hatA. temaja te jayasi'huM rAjAe zrIpattana (pATaNa)mAM uchaLatA jaLatara 'gAnI lIlAvaDe AkAzane sparza karatuM sAkSAt pUrNimAnA caMdramaDaLa samAna eka maneAhara taLAva baMdhAvyuM hatuM. tenA kInAre kailAsagirinI mAphaka maneAhara, pavanathI uDatI patAkAothI suzobhita, mUrtimAna pAtAnA yazanI jema kItirata Mbha sthApana karyAM hatA. jeNe bhujakhaLavaDe bakhadegraka nAme duSTa sune parAjIta karI sicakravattI' evu' nAma upArjIta karyu ane te nAma sava janomAM mAnya hatu. . vatsalatArUpa kulyA (nIko) vaDe si Mcana karatA, bhayaMkara upadravAne nivAratA te jayasiMha rAjA jema ArAmika (mALI) udyAna te pRthvInuM pAlana kare che. caMdragaccha - have zrI kATIgaNa rUpI eka vRkSa che. jenA vistAra dareka dizAomAM vyApI rahyo che. tenI vajI nAme zAkhA che, temAM gucchanI mAphaka cadragaccha zAle che. te cadragacchamAM vAdI janAne trAsa ApatA, peAtAnA dAsanI mAphaka kAmane dhikkAratA ane vizuddha cAritravarDa paripUrNa evA zrIdattasUrIzvara hatA. temanA vacana vilAsa drAkSA samAna sukomaLa hatA, Azcaya mAtra e hatu ke, tenI sukeAmala chatAM paNa te vANI sajanAnA durbhedya mahAdrine paNa bhedatI hatI. bhavya prANIrUpa kamalezane praphulla karavAmAM sUrya`samAna te zrIdatta Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMdragaccha sUri anyadA vihAra karatA karatA vAgaDa dezamAM sarva samRddhithI bharapura evA vaTapadra nAme nagaramAM gayA. tyAM sajajane sukhadAyaka yazobhadra nAme rAjA rAjya kare che, jenA pAsamAM haMmezAM aneka rAjAo virAjamAna hoya che, te yazobhadra rAjAnA mahelanI pAse deSa rahita eka upAzrayamAM nivAsa karI zrI dattasUri bhavyajanene dharmopadeza ApatA hatA. te vAta yazobhadra rAjAnA jANavAmAM AvI ane teNe jANyuM ke sAkSAt puNyamUti sUrIzvara padhAryA che, ema samajI te tyAM gaye ane gurumahArAjane vaMdana karI gya sthAne beThe. A rAjA dharmopadezane lAyaka che ema mAnI zrIdattasUrie sarva zekane dUra karanAra zrIniMdra bhagavAne prarUpelA dharmopadezane prAraMbha karyo. he bhavyAtmAo! naraka sthAnamAM paDatA prANione apAra samudra mAM taravAne vahANanI mAphaka dharma e ja Azraya che. saMsAramAM paribhramaNa karatA prANIonA mAtA, pitA, baMdhu, svAmI, mitra ane aMgarakSaka-sevaka paNa dharma kahyuM che. ati kheda janaka che ke, jeo dharma karyA sivAya rAjyAdika saMpattionI AzA rAkhe che, teo vRkSane nimUla karI phala khAvAnI kalpanA kare che. jyAM sudhI prabaLa puNyarUpI varSA Rtune megha vRSTi karate nathI tyAM sudhI prANione mane ratharUpI vRkSa lAMbI mudata TakI zakatA nathI. je mUDhaprANI durlabha e manuSyabhava prApta karI dharmane ArA dhatuM nathI, te manuSya vipranI mAphaka mahAkaSTathI prApta thayelA ciMtAmaNi ratnane samudramAM kharekhara pADI nAkhe che. vipraviNuzarmA nirdhanatAne dezavaTo ApanAra lakSmInuM mUlasthAna ane godAvarI nadInA kAMThAne saMpUrNa dIpAvanAra pratiSThAnapura nAme eka nagara che. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa agni tyAM zrI munisuvrata svAmInuM maMdira che. apUrva zobhA yukta te maMdira bhavasAgaramAM DubatA evA bhavyAtmAone vahANanI mAphaka sahAya kare che. teja nagaramAM vedapAThI viSNuzarmA nAme eka brAhmaNa rahete. hate. jema caMdranI bhAryA rehiNI tema zIlavatI nAme tenI strI, hatI. sarva kalAomAM te brAhmaNa bahu nipuNa hatuM, chatAM paNa tenA prAcIna karmanA doSathI lakSmIdevI, daridrIne strI jema sanmukha thatI. nahotI. lakSamI ane sarasvatI devIne paraspara vara che, e lekavANI kharekhara satya che. anyathA lakSmIdevI sarasvatInA upAsaka lekene zA mATe taje ? - vArAMganAnI mAphaka duSTa AzayavALI A lahamIdevI prAye kula rUpa guNa ke vidyAthI rakata thatI nathI. have nirdhana avasthAmAM ane strI-purUSa pitAnuM gujarAna calAvatAM hatAM. ema karatAM anukrame mUrtimAna ciMtA latA kivA sAkSAt vipattionI mUrti samAna te daridrIne tyAM ghaNI putrIo, janmI. eka tarapha nirdhanatA ane bIjI tarapha bahu putrIonI ciMtAthI pIDAyelI zIlavatIe eka divasa dIna mukhathI pitAnA svAmIne kahevA. lAgI ke, he prANapate! prathama te ApaNe bane ja hatAM, tethI jema tema dANa mAgIne paNa ApaNe nirvAha thatuM hatuM. have te bahu kanyAo thaI che, thaDA samayamAM temane paraNAvavI paDaze, tene kaMI tame vicAra kare che? dhanavinA tame zuM karaze ? dhana vinAnA mANasomAM gRhastha dharma, jyAM nyAya na maLatuM hoya tyAM svAmipaNuM ane Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirdhanatAthI adhamatA 11 zIlathI bhraSTa thayelAmAM cAritra dharma kevI rIte saMgata thAya? A duniyAmAM AMdhaLe, babaDo-muMge, paMgu-laMgaDo ane ThuMTho mANasa kaMIka sAre gaNAya che, paraMtu samagra vipattio jene vIMTAI vaLI hoya te daridrI mANasa sarva prakAre niMdanIya che. gRharathadharmamAM joDAyele puruSa dhanADhaya hoya teja lekamAM pUjAya che ane munijana te dravyane tyAga karavAthI ja pUjya bane che. A baMne jaNa viparItapaNane prApta thAya te te ekenI zobhA gaNAya nahI. mATe. he svAmina ! Apa kaTibaddha thaI udyama kare ane puSkaLa dhanasaMpatti meLave, kAraNa ke udyama karavAthI manuSyanuM daridrapaNuM dUra thAya che, e laukika vANI satya che. te pramANe pitAnI strInuM vacana sAMbhaLI viSNuzamAM vicAra karavA lAgyo. are ! A duniyAmAM mArA sarakhe dubhAMgI keIka ja haze, kAraNa ke janmakALathI ja huM daridratAne vaza thayela chuM. vaLI anya lokamAM koIka vakhata nirdhanatA ane keIka samaye sadhanatA dekhavAmAM Ave che ane mAre te haMmezAM nirdhanatA ja rahelI che. have nirAza thayele huM kaye mAge jAuM ane mAre zo upAya kare. - temaja A jagatamAM nirdhanatA samAna bIje kaI prabala deSa nathI. guNA yAnti dhvaMsa nayavinayadAjhyAjavamukhAH, na mAnyatva' loke prasarati na kIrti vilasati / kuTuMba pArthakya prathayati virajyanti tanayAH, na kAntA'pi sneha kalayati dhigetAmadhanatAm // 1 // nidhanatAthI adhamatA "jene lIdhe nIti, vinaya, dakSatA, ane namratA, vigere aneka guNe nAza pAme che, Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 kumArapALa cazvi lekamAM mAnyatA naSTa thAya che, kItine lepa thAya che, kuTuMbIjane saMga karatA nathI, putro viraktapaNe vate che ane pitAnI strI paNa neha rAkhatI nathI, evI nirdhanatAne sarvathA dhikkAra che." mRtyu ane nirdhanatA e bannemAM mRtyu kaMIka sAruM gaNAya che, paNa daridratA te sarvathA samaye neNa che. kAraNa? mRtyuthI thoDuM duHkha thAya che ane nirdhanatAthI samaye samaye bahu duHkha thAya che. mATe dezAMtara jaI ghaNuM dhana meLavI ahIM huM AvuM, ema vicAra karI vizALa buddhimAna te viSNuzarmA ekale pitAnA gherathI nIkaLe. cAlatAM cAlatAM ghaNA deza tathA samudra ullaMghana karate, temaja pitAnI sarva kalAonI ajamAza karI, dAnI janene meLApa paNa sArI rIte siddha karyo, paraMtu keIpaNa rIte tene joItI lakSamI maLI nahIM. kAraNa? dezAMtaramAM paNa pUpAjIta karmanI sthiti badalAtI nathI. "dhananI IcchAthI koI mANasa vepAra kare, "rAjAne Azraya kare, svarga lekamAM praveza kare, pAtAlamAM prayANa kare, dhanapati-kuberanI sevA kare, are ! dareka zAstrane abhyAsa kare, tapazcaryA kare ane sarva kalAo zIkhe, paraMtu keIpaNa samaye prAcIna karma anyathA thatuM nathI." tyArabAda bahu duHkhI thayelA te vizarmAne eka hoMzIyAra vRddha brAhmaNa maLe. tenI AgaLa teNe potAnI durdazA kahIne tene drivya meLavavAne upAya pUchaye. vRddha brAhmaNa bolyA-samudranI aMdara eka ranadvIpa che, temAM rakhANanI adhiSThAtrI devI rahe che, tenuM ArAdhana karavAthI te devI prasanna thaI bhAgya pramANe rana Ape che. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Av nidhanatAthI adhamatA 13 maMda bhAgI puruSa paNa te devIe ApelA dIvyaratnanA prabhAvathI uttama prakAranA vaibhava meLavI rAjA mahArAjAnI mAphaka haMmezAM AnaMda bhagave che. A pramANe vRddha brAhmaNanA upadezathI viSNuzamAM brAhmaNa paNa mananA sarakhI gativALA vahANamAM besI samudramArge cAlate thaye, je anukrame te ratnadAyinI devI pAse gayo ane tene prasanna karavAne AdaravAna thaye. prathama snAna karI dhoyelAM zuddha vapavastra dhAraNa karI suvAsita pupathI devInuM pUjana karyA bAda hAtha joDI te bolya he devi ! tuM kalapevelIsamAna dAridrane dUra karanArI che. ema sAMbhaLI lakSmInI prApti mATe bahu bhaktipUrvaka huM tArI pAse A chuM. | mATe mArI upara tuM tevI rIte prasanna thA, ke jethI huM sarva saMpattione nidhAna banuM. nahi te pattharanA TukaDAo mAphaka mArA prANe huM tArI upara choDI dauM chuM. ema kahI viSNuzamAM devInI AgaLa eka citte gadranI mAphaka nizcala Asane beTho ane devInuM dhyAna karavA lAge. ema dhyAna karatAM tene ekavIsa divasa thayA eTale vijaLInI mAphaka bhavya kAMtimaya te devI pragaTa thaI, tene kahevA lAgI re vipra ! tuM zA mATe prayatna kare che? pUrvabhavamAM te keIpaNa prakAranuM uttama puNya upArjana karyuM nathI. bIja vinA aMkurAonI mAphaka puNya vinA Icchita vastu prApta thatI nathI. mATe jaladI ahIMthI tuM uthA mArA maMdiramAMthI bahAra cA jA, nahi te hephAnI mAphaka upADI tane huM samudramAM pheMkI daIza. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 kumArapALa agni viSNuzarmA praNAma karI be devI! prArthanA karanArane tuM kalpavRkSa samAna phaladAtA gaNAya che. chatAM tuM A pramANe bele che, te have mane jIvate joIza nahIM, - temaja he vi! jo puNyathI lakamI maLe te pachI tAro vaibhava zA kAmane pazca bhejanathI roganI zAMti thatI hoya te vaidyane Azraya levAnI zI jarUra? deva vigerenA prasAdathI nipuNyaka jIva paNa saMpatti meLave che. sparzamaNi-pArasamaNinA sparzathI leha zuM suvarNa nathI banatuM? he surAMgane ! prathama te sevakajanenA mAratha kalpavRkSanI mAphaka pUrNa karyA che ane have tuM kRpaNutAnuM zaraNa le che, ethI tuM kema lajajA pAmatI nathI? acetana evA kalpavRkSAdi paNa iSTa vastu Ape che, te he sacetane! tuM bela mArA manoratha kema pUrNa karatI nathI ? mATe he devI ! kRpA karI uttama prakAranuM eka ciMtAmaNiratna Apa. je ratnanA prabhAvathI kuberanA sarakho huM vaibhavazALI thAuM. je mane tuM ratna nahIM Ape, te avazya mArUM maraNa tuM joI le. ema kahI tarata ja te viSNuzarmAe cakacakATa dhAra vALI taravAra laI kamAMDa-keLAnI mAphaka pitAnuM mastaka chedavAnI taiyAra karI. teTalAmAM tenA apUrva sAhasathI ekadama te devI prasanna thaI ane sAkSAt pitAnA puNyanI jema devIe tene eka divyamaNi Ape. ane pachI tarata ja te devI jaLanA relAnI jema adazya thaI gaI. viSNuzarmAe paNa potAnuM kArya siddha thayuM eTale tyAMthI ghera javAnI taiyArI karI. vahANamAM besI bahu jhaDapathI samudra mAge te cAlavA lAge. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yazobhadra rAjA 15 samudramAM cAlatAM rAtrI paDI eTale aMdhakArathI gherAyele nAvika lokone mArga pragaTa karavAne jema pUrNimAne caMdra udita thaye. samudra pitAnA putra caMdrane jaI tene AliMgana karavAnI IcchA vALe heyane zuM? tema pitAnA hAthanI mAphaka caMcaLa taraMgone uce prasaravA lAge. vizeSa kAMtimaya caMdrane jAI viSNuzarmAe jANyuM, ke A mAro maNi te nahIM haiya? ema dhArI teNe te maNine jovA mATe pitAnA hAthamAM lIdhuM ane te maNi tathA caMdrabiMbane vAraMvAra te hate, tevAmAM tene hAtha vahANanI bahAra hovAthI te maNi samudramAM paDI gayA. pitAnA jIvitanI mAphaka te ciMtAmaNI paDI javAthI te brAhmaNa tatkALa mUrzita thaI gaye. emAM kaMI Azcarya nathI. keTalIka vAra pachI te kaMIka zuddhimAM Ave eTale pitAnI mUDhatAne vAraMvAra dhikakAravA lAge ane bahu duHkhane lIdhe luMTAelAnI mAphaka anahada zeka karavA lAgyuM. he bhavyAtmAo! jema te mUDha brAhmaNe samudramAM ciMtAmaNi gumAvyo, tema dharma vinAne manuSya kharekhara mAnavabhava niSphaLa gumAve che. mATe he yazabhadra! sarva saMpattionA sAdhanabhUta A mAnavabhava pAmI potAnA kalyANa mATe sArI rIte tuM sukRta saMpAdana kara. yazobhadra rAjA e pramANe gurumahArAjanA upadezathI sugaMdhathI jema tenuM hRdaya suvAsita thayuM. jethI te tatvanI mAphaka dharmane mAnavA lAgyo. pitAnuM hita ka mANasa na mAne ! arthAt sarvane svahita te priya ja hoya. guru mahArAjanA vihAra karyA bAda paNa nirdhana mANasa jema nidhAnane tema gurumahArAje kahelAM dharmane te yazabhadra sArI rIte pAlate hato. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra anyadA thazebhadra mayUranA TaukArathI manehara varSA RtunA prAraMbhamAM potAnAM kSetra jevA mATe gherathI nIkaLyo. kSetramAM jaI te tapAsa karavA lAgyo, tevAmAM tyAM potAnA cAkare ghAsa vigerenAM muLI bALatA hatA, tenI aMdara baLa gayelI eka garbhavatI sarpiNI tenA javAmAM AvI. tethI te bahu pattApa karavA lAge. ' tenA manamAM AvyuM ke je manuSyo AvAM kSetronA niSiddha kAma karAve che, teo dhikkArane pAtra che. kAraNa ke tenI aMdara AvA paMcendriya prANIone vadha thAya che. e bahu khedanI vAta che. eka jIvane vadha karavAthI paNa prANIonI keIpaNa samaye mukita thatI nathI, te aneka jIvane vadha thaye chate arere have mArI zI gati thaze? manuSya potAnA kuTuMbanA piSaNa mATe AraMbha samAraMbha kare che, paraMtu tajajanya doSathI te phakta ekala narakAvAsamAM bahu herAna thAya che. mArA sarakhA atizaya pApa karanArA prANIonI vadhAre saMkhyA A duniyAmAM na hoya te A samagra naraka rathAne bharAyelAM kayAMthI rahe ? jiteMdra bhagavAnanA siddhAntamAM narakasthAna sAta ja kahelAM che, to te sAta bhUmimAMthI AvA pApa karanArA ame kaI bhUmimAM, utpanna thaI zuM? vaLI je manuSya samasta AraMbhano tyAga karI jinedra bhagavAne kahelA dIkSA vratane grahaNa karI, pApa rahita jIvana gALe che, teoe dhanyavAda ghaTe che ane vivekI paNa teo ja che. e pramANe vicAra karI yazobhadra kaMThamAM hAra paherI jaina dhamI pitAnA maMtrIne sAthe laI hiMDavANuka gAmamAM virAjamAna thayelA pitAnA garunI pAse gaye. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hemacaMdra janma 17 tyAM guru mahArAjane vaMdana karI potAnA pApanuM teNe nivedana karyuM ane AMkhamAMthI azru varasAvate bele, he sUrIzvara ! AvA bhayaMkara pApanuM prAyazcitta mane Apo. jethI mAre uddhAra thAya. te sAMbhaLI khullI rIte sUrie kahyuM. he nareza! have tuM sAvadhAna thaI sAMbhaLa. sarva pApanI apekSAe prANane vadha kare te moTuM pApa gaNAya che. temAM paNa je paMcaMdriyane vadha kare te adhika pApa che. kAraNa ke je paceMdriyanA vadhathI parvatanA zikhara parathI paDelA pASA nI jema prANa adhogatine pAme che. mATe A pApathI chuTavA mATe tAre caritradharma pALa paDaze. te sivAya tArI mukti thavAnI nathI. amRtapAnane tyAga karI viSabhakSaNathI manuSya jIvI zake kharo ? e pramANe guru mahArAjanuM vacana sAMbhaLI yazobhadra vairAgya pAye ane pitAnA amUlya hArathI eka jinamaMdira baMdhAvIne zrIdara gurunI pAse dIkSA grahaNa karI. bAda te yazabhadra munie teja divase gurunI AgaLa cha vikRtivigaIne tyAga karyo. ane dehAMta sudhI ekAMtara upavAsane abhigraha lIdhe. vaLI te munIzvara sarva siddhAntane abhyAsa karavA lAgyA, ane duzcara tapa karavA lAgyA. anukrame gItArtha thayA bAda yogyatA jANI sUrIzvare temane potAnI padavI ApI-sUripada ApyuM. yazobhadrasUrIMdra ajJAnarUpI aMdhakAranA samUhane nivRtta karatA bhavyAtmarUpa kamaLane vikAsa ApatA sUryanI mAphaka dIpavA lAgyA ? te sUdra pote jJAnane atizayathI pitAnuM maraNa jANI daza upavAsa karI zrI raivatakAcala giri upara svargavAsa pAmyA. temanI pATe vizALa buddhimAna pradyumnasUri thayA. jemaNe pitAnA samAna nAmanA reSathI jema pradyumna-kAmane cha hato. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 kumArapALa caritra tyArabAda temanA gaNanI zebhAne dhAraNa karanAra zrI guNasenasUri thayA, jemaNe guNarUpI senAvaDe nAyaka banI vizvane parAjaya karyo hate. temanA sthAnamAM vizuddha evA Atmika guNethI virAjamAna ane garvahIna zrI devacaMdra nAme sUri thayA. jemanA guNavarNanathI deva paNa zAMta thatA nathI. jemaNe racelA sthAnAMgavRtti, zrI zAMtinAtha caritra Adi aneka graMthe mUrtimAna jJAnaze jemAM prakhyAti dharAve che. te sUrIzvara vihAra karatA pite mUrtimAna dharma jema gujaradezamAM rahelA dhaMdhukA nAme suprasiddha nagaramAM gayA. te nagaramAM rahelA samasta saMghanA loke sUrIzvaranA darzanathI sUryanA prakAzathI kamalenI mAphaka praphulla thayA te gya che. hemacaMdrajanma teja nagaramAM meDha jJAtimAM pradIpa samAna merU girinI mAphaka zAMbhiyadiguNe vaDe ati praDha, zreSTha buddhithI virAjamAna ane dharma kAryamAM agraNI cAciMga nAme zreSThi-zeTha hate. amArA varI evA dayA dAkSiNyAdiguNamAM A zeTha haMmezA Asakta rahe che, ema jANuM kopAyamAna thayelA hoya tema durgaNe keIpaNa samaye jene sparza karatA nahatA. dareka bhAgyanA cihethI vibhUSita mUrtimAna lakSamI samAna pAhinI nAme te zreSThInI strI hatI. te strI kAmane haraNa karavAmAM khIlA samAna zIlavatanI krIDAne ja prasanna karatI hatI. eka divasa te pAhinI sukhanidrAmAM sutI hatI, tevAmAM tene savaMavasthAmAM uttama eka ciMtAmaNi prApta thaze ane te ciMtAmaNuM teNIe guru mahArAjane arpaNa karyo, pachI tatkALa te jAgI. - bA pitAnA guru devacaMdra sUri pAse gaI vaMdana karI svananuM phala pUchayuM. devacaMdrasUri belyA-bhaTTe sarvatra uttama sthitivALo eka putra Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hemacaMdra janma tAre thaze. svapnamAM prApta thayela je ciMtAmaNi te guru mahArAjane Ape tethI huM jANuM chuM ke tAre putra AcArya thaIne jaina zAsanane mahimA phelAvaze. e pramANe amRta samAna mane hara gurunI vANI sAMbhaLI pAhinI zeThANIe guru mahArAja ! ApanI vANI satya thAo, ema kahIne zakuna graMthI bAMdhI pitAne sthAnamAM AvI. teja rAtrie tenI kukSimAM eka puNyazALI jIva sAvaramAM rAjahaMsa jema avataryo. anukrame garbhane samaya pUrNa thayo eTale teNIe sarvalekene ISTa evA ka95vRkSane merUgirinI bhUmi jema uttama putrane janma Ape. te samaye AkAzavANI thaI ke A putra tatvane jANakAra thaze ane zrI jinezvarabhagavAnanI mAphaka te jaina dharmanuM sthApana karanAra mukhya AcArya thaze. tyArabAda pitAnA vaibhava pramANe cAciMga zreNIe putrane jamensava karIne caMgadeva e pramANe tenuM nAma pADayuM. - putranI umara bahu nAnI hatI, chatAM tenI buddhi agAdha hatI. jethI sarva lokemAM tene atizaya mahimA bahu prasarI gayo. udaya pAmatA sUryanI addabhuta kAMti vizvAtizAyI zuM nathI hotI ? eka divasa moDha caityamAM devacaMdraAcArya padhAryA hatA. te samaye caMgadevane sAthe laI pAhinI tyAM darzanArthe AvI. gurumahArAja caityanI pradakSiNA karI devacaMdana kare che, teTalAmAM bAlapaNAne lIdhe caMgadeva gurunA Asana upara besI gaye. te joI sUrie tenI mAtAne kahyuM-bhadre ! A vAta tane sAMbhare che ke svapnamAM ciMtAmaNi laIne te gurune Ape. hAlamAM A tArA putre potAnI meLe ja tevuM gya kArya karI lIdhuM, kAraNa ke puNya prabhAvathI prApta thayeluM svapna prAye niSphaLa thatuM nathI. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 kumArapALa caritra mATe he bhadra! pavitra buddhimAna A bAlaka tuM amane ApI de, jethI A bAlaka AcAryapada dhAraNa karI sarva jagatamAM jainadharmanuM sAmrAjya pragaTa kare. tArA gharanI aMdara rahele A bAlaka koI ThekANe prakhyAta thaze nahI ane je te AcArya thaze te sarva jagatamAM zrI jinazAsananI hiyAti sudhI tenI khyAti raheze. A pramANe gurunI vANI sAMbhaLI bhakti bhAvathI AkarSita thayelI pAhinI belI bhagavana! ApanuM kahevuM satya che, paraMtu A bAbata e nA pitAne tamAre kahevI joIe. pachI sUrIzvare cAciMga zekIne bahu badha ApIne samajAvyuM ane tenA kuLanI lakSamIne sarvasavanI mAphaka tenI pAsethI caMgadevane lai lIdho. teja vaDe sUrya samAna te caMgadevane laI devacaMdrasUri tyAMthI vihAra karI staMbhatIrtha-khaMbhAta gayA, bRhapati samAna te bALakanI atizaya buddhi jeI sUrIzvare saMbhAvanA karI ke, A bAlaka zAsarUpI sAgarane pAra gAmI thaze. mANikaya ratnamAM tejasvitA ane puSpamAM sugaMdhatAnI mAphaka zAstramAM praveza karavAthI te bALakanI aMdara addabhuta caturAI pitAnI meLe ja vilasI rahI che. ema vicAra karI devacaMdragurue jinazAsanane pUrNa rAgI ane zrImAla vaMzamAM janmelA udayana nAme maMtrIne pitAnI pAse bolAvI kahyuM ke, ' maMtri! cArjiMgazreSThIne A putra che. enuM nAma caMgadeva che ane te dIkSA grahaNa karavAmAM bahu utsAha dharAve che. enI buddhi bahu sthira che tethI te dIkSA laI jinazAsane udyota karanAra thaze. mATe eno dIkSA mahotsava tAre karavAno che, e vAta pitAne Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSAmahAsava 21 hitakara jANI zubhakAryamAM utkaMThAvALe te uddayana maMtrI puNyane Aka `Nu karanArI hAyane zu' ? tema sarva prakAre utkRSTa dIkSA mahe|tsavanI sAmagrI taiyAra karAvavA lAgyA. dIkSAmahe|tsava mahA sudi 14 zanivAre rAhiNI nakSatranA cadra temaja anya zubhayoganA samAyeAga chatAM teramA viyAga hatA. sUryAdi sAta grahe| ucca sthAnamAM rahyA hatA, vRSabhalagnanA zubhavALI navamAMzamAM, dana mAtrathI pApa paDalane dUra karanAra zrI va mAna jinendranA ma`diramAM zrI sUrimaMtranA smaraNathI addabhuta atizaya zrImAn devacaMdrasUrie peAtAnA pavitra haste agadevane dIkSA ApI. vizuddha vaza ane mukhavaDe A munie e vAra caMdranA parAjaya karyAM hatA tethI ja enu' nAma sAmacaMdra rAkhavAmAM AvyuM. bAda AcArya mahArAje udayanamatrIne AzIrvAda ApI kahyuM ke ahu utsAhathI mahAna A dIkSA maheAtsava karavAthI utkrAyana maMtrIe pApane dUra karyAM. peAtAnI lakSmI sala karI ane zubha puNya meLavyuM have kaMipaNa kata nya khAkI rahyuM nahIM. 66 pachI bahu buddhizALI sAmaca'dra munie abhyAsa mATe bahu utsuka thaI peAtAnA guru pAse sazAstro bhaNavA mATe prAraMbha karyAM. guru paNa anya ziSyA karatA tene sArI rIte abhyAsa karAvavA lAgyA "prAye buddhimAn puruSa satpAtramAMja kharekhara prayatna kare che" pramAdarahita niraMtara abhyAsa karatA te semacaMdrasuti alpa samayamAM prajJA-buddhirUpI nAva vaDe zAstra samudranA pAragAmI thayA. anyadA sarvAM vidvAnAmAM pradhAnapada pAmelA seAmacaMdra muninA sAMbhaLavAmAM AvyuM ke, prathamanA sUrie vidyAmAM prauDha ane eka padma uparathI sava` po jemanI buddhimAM sphuratAM hatAM, tevA sa pUrvAcAryAM mAre stuti karavA lAyaka che. ke jee padAnusArI buddhi vaDe caturdaza pU bhaNyA hatA. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 kumArapALa caritra A samayanA amArA sarakhA maMdabuddhivALAone sarvathA dhikkAra che ke, jeo guruone atizaya kaleza upajAve che ane kaI paNa teo samajatA nathI. mATe huM jo ke vidvAna thaye chuM, te paNa dareka vidyAmAM nipuNa evA kAzmIra dezamAM jaIne mArA sarasvatIne prasanna karavI. ema nizcaya dhArI semecaMdra te vAta pitAnA gurune kahI. gurue jJAnanA atizayathI sarasvatI devInuM sanmukha Agamana jANa te vAta kabula karI. tyArabAda semacaMdra munie gurunI AjJA laI AnaMdapUrvaka zubha sise kAzmIra dezamAM javA mATe ujajayaMtAvatAra nAme caiityamAM prasthAna karyuM. devI sAkSAtkAra tyAM prathama maMtra snAna karI tirmaya paramAtmAnuM smaraNa karatA te muni teja rAtrie sarasvatInuM dhyAna dharI daDhAsane ekAMtamAM beThA. sarva jagatane abhaya ApanAra, DAbAmAM pustaka ane jamaNA hAthamAM akSamAlA dhAraNa karanAra, bhaktajanene vAMchata vara ApanAra, kapUranA rAzi samAna ujavala kAMtivaDe dimaMDalane dIpAvatI praphulla evA kamala patra samAna netranI kAMtivaDe nirIkSaNa karatI ane, tejomaya evI sarasvatI devInuM hRdayamAM dhyAna karatA somacaMdranA dhyAna baLathI na heya beMcAyelI tema devI kSaNamAtramAM pratyakSa thaI, brahmAnI putrI sAvitrInI mAphaka snehA daSTipAtavaDe prasAdane jaNAvatI hoya, tema te devI munine kahevA lAgI. vatsa! tuM mane prasanna karavA mATe kAzmIradezamAM jaIza nahIM, hAlamAM huM tArI bhakti ane dhyAnavaDe ahIM paNa prasanna thaI chuM. adhunA mArA prasAdavaDe sArasvata maMtra tane siddha thayela che. ema kahI te devI tarataja vijaLInI mAphaka adazya thaI gaI. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSA mahotsava 23 te samaye skuraNayamAna sArasvata maMtranA prabhAvathI sUryanI prabhA jema somacaMdranI buddhi sarva sthAnamAM-matamAM prasAra pAmI. bAda sarasvatInAM navIna racelAM tetrevaDe zeSa rAtrI nigamanA karIne kRtArtha thayelA semacaMdra prabhAtakAlamAM potAnA guru pAse gayA. sUryanA prakAzathI praphulla thayelA kamalane joI bhramara jema devacaMdrasUri sarasvatInA prasAdathI bhavya kAMtimaya pitAnA ziSyane joI bahu khuzI thayA. bAda somacaMdra sarasvatI prasanna thayAnuM rAtri vRtAnta nivedana te sAMbhaLI guru mahArAja pote prasanna thaI temanI stuti karavA lAgyA, kAraNe ke "guNavAna ane supAtranI prazaMsA kazuM na kare ? zrImatI vAdevIne prasAdathI somacaMdra muni cAre vidyAonA tatvajJAtA thayA ane sarvakanA saMzayarUpa aMdhakArane sUryanI mAphaka phara karavA lAgyA. anyadA devacaMdrasUrie pitAnA ziSya sAthe tyAMthI vihAra karyo. ane gAmegAma vicaratA bhavyajanane uddhAra karatA teo nAgapura nAme nagaramAM gayA. tyAM AgaLa haMmezAM sUrIzvara dharmopadezarUpI amRtanA pravAha vaDe te nagaranA vivekazALI bhavyAtmarUpa vRkSane siMcavA lAgyA. semacaMdra muni pite bAlavayamAM hatA, chatAM paNa dvitIyAna caMdranI mAphaka eka vidvattArUpI kalAne lIdhe sarva vidvAnene vaMdanIya thayA have teja nagaramAM paralokanA bahumAnane lIdhe gaurakAMtivALe bahu dhanavAna ane mAnya dhanada nAme eka zreNI rahete hate. te zeTha ToLAne nAyaka anya hAthIo vaDe jema prati divasa bahu mahimAne lIdhe yogyatAne pAtra banelA putra pautra ane dauhitranA parivArathI bahu vadhI gaye. sadabhAgyane lIdhe tenA tyAM lahamIdevIe vAsa karyo hato ane Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 kumArapALa caritra sarva saMtApane zAMta karanAra te lakSamI zukala pakSanA caMdranI kalA jema bahu vadhatI gaI. te joI zreSTha mArgamAM rahelA phalathI bharapUra vRkSanI mAphaka sarva lokone upakAra karate chate lakSmIdevInuM asthirapaNuM jANate heya ne zuM? tema pitAnI lakSamIne sArthaka karate hate. vepAramAM rekeluM dhana keI vakhata nAza pAme, ema jANa teNe ghaNuM dravya pRthvImAM dAvyuM; eka sthaLe bhaMDAreluM dhana maLe te badhu maLe, nahIM te eka sAthe sarva cAlyuM jAya, ema samajI pharIthI teNe bhinna bhinna ghaNA sthAmAM bahu dhana gupta rIte bhaMDAryuM. ema karatAM tene ghaNo samaya sukhamAM prasAra thaye. tevAmAM tene abhAgyanA vegane lIdhe ja kRSNa pakSanA caMdranI kalA jema saMpattio kSINa thavA lAgI. ghara, dukAne ane vepAramAM rahelI lamI divase divase grISmatumAM nadInI mAphaka anukrame vinAza pAmI ane lakSmIne nAza thavAthI tenA guNe paNa nAza pAmyA kAraNa, di naSTa thayA pachI tene prakAza kayAMthI prasarI zake? vaLI lakSmI e strI jAti che, te paNa tenI zakita bahu camatakArI hoya che, kAraNa ke jeNInA AvavAthI na hoya chatAM paNa samasta guNa prApta thAya che ane te zakita jyAre cAlI jAya che, tyAre kSaNamAtramAM sarva guNe cAlyA jAya che. have te dhanada zreSThI ekadama bahu duHkhamAM AvI paDe. ane eTaluM badhuM dAridra tene vIMTAI vaLyuM ke bhejana mAtrane paNa sarvathA saMdeha thaI paDe. pachI tene vicAra thaye ke A duraMta saMkaTanA samayamAM prathama dATelA bhaMDAra A samaye upayogI nahIM thAya, te teo zA kAmamAM Avaze, ema jANI zeTha ane pitAne dikare baMne jaNa pote taiyAra thaI sarva nidhisthAne davA lAgyA, Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSAmahotsava 25 je je bhaMDAre khullA karI juve che, te te nidhAnamAM tenA durbhAgyane lIdhe kevala kolasA bharelA hatA. te joI zeTha te ekadama pitAnI chAtI phUTavA lAge ane Ama tema mastaka pheDavA maMDI paDaye, ema bAhya ane AMtarika pIDAne lIdhe krodhAyamAna sarpanA karaDavAthI jema tatkALa te mUcha pAmyo ane pRthvI para paDI gaye. kSaNamAtra pachI te dhIme dhIme sacetana thaye, eTale raMkanI mAphaka dIna svare vilApa karavA lAge. ' are ! deva! AvuM dArUNa duHkha mane zA mATe te ApyuM? vepAra vigeremAM rahelI bahAranI lahamane saMhAra karavAthI tArA hRdayamAM saMtoSa na thaye! jethI bhecamAM dATelA gupta bhaMDAra paNa te khAlI karI nAkhyA. bahAranuM dhana kadAcita cAlyuM jaze, te paNa aMdaranuM dhana mAre upayogI thaze, evI buddhithI meM A kAma karyuM hatuM, te paNa racanA te vRthA karI." re deva ! jyAM sudhI mane ratharUpI rathanA vizAla ane gahana mArgamAM tuM pratikUla nathI thatuM, tyAM sudhI manuSyanI buddhi sphare che, zAstranA siddhAnta yAda Ave che, parAkrama ullAsa pAme che ane ucca prakArano mahimA prApta thAya che. athavA e tAre svabhAva che ke, dhanavAna puruSa bhikSukanI mAphaka nirdhana bane che ane nirdhana hoya te cakravattInI mAphaka lakSamI vAna thAya che. ema vilApa karI dauryathI pitAnuM hRdaya daDha rAkhI teNe te kelasAo bahAra kaDhAvIne bahAra gharanA eka khuNAmAM Dhagale karA. tyAra bAda dhanada zreSThI mahAjanamAM zaramAvA lAgyo ane bahu kaSTathI duHkha avasthAnA divasone nirgamana karavA lAgyo. eka divasa somacaMdra muni sahita vIracaMdra gaNI Apattine bhAMgavA mATe jema pharatA pharatA bhikSA levA mATe te zeThanA gharamAM gayA. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 kumArapALa caritra te samaye nidhanemAM agresara te dhanada zreNI pitAnA parivAra sAthe bahu kaSTathI maLelI rAba dudhanI mAphaka pote hate. dhIme dhIme pAchaLa ubhA rahelA somacaMdra munie cAre bAjue tenuM ghara ane te rUkSa bhajana joI vIracaMdramaNine kahyuM, A zeTha bahu dhanADhaya che, chatAM paNa nidhananI mAphaka rAbanuM bhejana kema kare che? rAjAnI mAphaka uttama prakAranI raI zA mATe jamate nathI! te sAMbhaLI maNie kahyuM. tuM moTA zeThIAenA gherathI miSTAna, lAvI bhajana kare che, tethI nidhanI sthiti kevI hoya che? te tuM kharekhara jANatA nathI. he muni ! kadAcita daraddhionA sahavAsamAM tuM rahyo heta te. tane temanI sarva sthitine anubhava sArI rIte thAta. semacaMdra pharIthI bolyA, A zeTha nidhana zAthI kahevAya che? kAraNa ke enA gharanA khuNA emAM sonAnA DhagalA huM dekhuM chuM. te DhagalA kyAM che? ema pUchavAthI semacaMdra munie maMgaLanA tArAnI mAphaka caLakatA sonAmahoranA DhagalA tarata ja gaNine batAvyA. te joI vIracaMdra gaNuM ekadama cakita thaI gayA. najIkamAM beThelA zreSThIe paNa te vAta sAMbhaLI ane teNe pUchyuM ke A nAnA munie tamane zuM kahyuM? mane te kaMI kahyuM nathI, ema. kahI gaNu mahArAja mauna rahyA. pachI zreSThIe bahu Agraha karyo eTale gaNIe semacaMdre kahelI vAta zeThane kahI dIdhI. semacaMdranI draSTie kelasAnA suvarNa rAzi thayelA joI navIna dravyanA lAbhathI jema zeTha te bahu ja khuzI thaI gayA. ane pavitra buddhivaDe teNe somacaMdra muninA pagamAM paDI pitAnuM saghaLuM vRttAnta. nivedana karyA bAda jIvitadAyakanI mAphaka temane mAnIne kahyuM. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 dIkSA mahotsava he munIMdra! huM mAnuM chuM ke puNyavaMta puruSomAM tame ja mukhya che. jene bAla vayamAM paNa addabhuta prabhAva prakAzI rahyo che. vaLI tRSAtura cAtakane megha jema suvarNarUpI jaLa vaDe mArA kuTuMbane kharekhara Ape chavADayuM. paraMtu kRpA karI pitAnA hAthathI A suvarNa rAzino sparza kare jethI ApanA gayA pachI paNa A senAnA DhagalAo badalAI jAya. nahI: semacaMdra munie dayAvaDe te pramANe sparza karyo. pachI zreNIe muninA dekhatAM saghaLuM dhana pitAnA khajAnAmAM bharI dIdhuM.' tyArabAda munionI sAthe zreSThI devacaMdasUri pAse AvyA. gurune vaMdana karI teNe somacaMdramunine sarva prabhAva nivedana karyo ane prArthanApUrvaka kahyuM ke he prabhe! prasanna thaI mane AjJA kare. A5nA ziSyanA atizaya-prabhAvathI suvarNa rAzi mane prApta thayo che, te sarva dhana. ApanuM ja huM mAnuM chuM. have te dhana kayA kayA sthAnamAM mAre vAparavuM? sarvathA lebhanA tyAgI evA jJAnI guru bolyA, he mahezya! AvI uttama prakAranI tArI bhakti hoya te vimAna samAna niMdra bhagavAnanuM eka maMdira nuM baMdhAva. te sAMbhaLI zreNIne saMtoSa thayo. pachI teNe uttama prakAranuM sarvottama caitya baMdhAvyuM ane devacaMdrasUrie temAM pratiSThA karIne vIra bhagavAnanI mUrti padharAvI. | sarva nagaranA lake tevuM addabhuta caritra sAMbhaLI pitAnA manamAM atizaya camatkAra pAmyA ane mAgadha cAraNanI mAphaka semacaMdramuninI bahu stuti karavA lAgyA, ke zrI somacaMdramuni A lekamAM cirakAla sudhI AnaMda pAme, bAlyAvasthAmAM paNa jenA draSTipAtathI ja siddharasanA sparzathI leharAzinI mAphaka aMgArAnA rAzi suvarNa thaI gayA. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra have te nagaramAMthI devacaMdrasUrie peAtAnA parivAra sahita vihAra karyAM. pavitra caraNarajavaDe pRthvI pIThane pavitra karatA teo aNuhillapatana-pATanagaramAM AvyA. tyAM caMdra ne kumudanI mAphaka sAmacaMdramuninA mitra deve suri rahe che, AzcayamAtra e che ke temAM jaDatva nathI. lAbhyAsa 28 tyArabAda koika samaye te kha'ne jaze. gauDadezanA rahIza eka mANasanA mukhathI sAMbhaLyu ke, jaLanA samudra jema sava`kalAnA khajAnA gauDadeza che. pachI teoe vicAra karyAM ke, ApaNe bannee gauDadezamAM jaIne koIpaNa Azcaya kAraka kalAbhyAsa karavA. kAraNa ke bALaka paNa kalAnA ceAgathI moTA mANasAmAM paNa mAna meLave che. A mAmatanA draSTAMtamAM zaMkaranA mastake rahele cadra spaSTa che. vaLI dravya acetana che, chatAM paNa te kalAMtara-vyAja vRddhithI divase divase vadhe che, te sacetana kalAnA AzrayathI kema na vadhI zake? ema nakkI karI te baMne munie peAtAtAnA guruonI bahu mahenate AjJA laI sAyakALe prasthAna karI pATaNathI nIkaLyA ane kherAlu' gAme rahyA. tyAM te baMnene vidyAdhara samAna koI eka vRddha yuti maLyA ane te baMne jaNe vRddhamunine vinayAdika bahu satkAra karyAM. pachI vRddha munie pUchyuM, tame ane kayAM jAe che ? tyAre teoe peAtAnA abhiprAya jAhera karyAM. te sAMbhaLI pharIthI vRddhamuni khelyA, jo kalA zikhavA mATe A tamArA samAra Mbha hoya te vinA kAraNe zarIrane duHkhI karanAra dezabhramaNa karaze! nahI. huM pAte ja sudara evI sava` kalAe tamane ApIza, pUrNi Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalAyAsa 29 mAnA caMdranI mAphaka mAro A deha sarva kalAothI bhareluM che. paraMtu tame baMne jaNa keIpaNa rIte mane ujajayaMta parvata para laI jAo. jethI auSadhionI yejanA karI tamAre manoratha huM pUrNa karUM. satpAtrane vidyA ApavAthI mAruM mana zAMta thAya pachI tame nivaNa kriyA karAve eTale huM paralokamAM sadhAvuM. e pramANe vRddhamuninuM vacana sAMbhaLI te baMne prasanna thayA ane gAmanA mukhI mAraphata pAlakhI maMgAvI temaja tene upADanAra mANasa taiyAra karAvyA pachI rAtrIe teo suI gayA. kSaNamAtra suI rahI teo jAgRta thayA. raivatAcala upara rahelA pitAne joI te baMne jaNa manamAM bahuja Azcarya pAmyA ane vicAramAM paDayA. are ! te gAma ane ApaNuM te sthAna kayAM gayuM? vaLI te vRddha muni kayAM gayA? ApaNuM ane A raivatAcala upara kayAMthI AvyA ? A sarva AzcaryakAraka banAva kayAMthI thaye? ema baMne munie vicAra karatA hatA teTalAmAM pracaMDa sUryane nisteja karatA kAMtimaMDaLathI virAjamAna keIka devI pragaTa thaI belI, huM zAsanadevI chuM. tamArA bhAgyathI kheMcAyelI huM kalAomAM lubdha thayeluM tamAruM citta joI te kalAo ApavA mATe ahIM AvI chuM. vRddha munine samAgama vigere A sarva prapaMca tamane ahIM lAvavA mATe meM ja karyo che. kharekhara tIrtha che. A tIrthanA nAyaka zrIneminAtha bhagavAna che. ahIM dIvya auSadhi tathA atiphaLadAyaka maMtro rahelA che. ema kahI tuSTa thayelI te zAsanadevIe rAjA ane devatAone vaza karavAmAM baLavAna ane paThanamAtrathI siddha evA ghaNuM maMtra temane ApyA. tyArabAda teone vaza thayelI te devIe parvatanA zikharamAM, Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 kumArapALa caritra pharI pharIne tatkALa pratIti ApanAra jaMgalanI auSadhio paNa oLakhAvI dIdhI. A munione maMtrAdika auSadhionuM vismaraNa eLakhAvI dIdhI. A munione maMtrAdika auSadhionuM vimaraNa na thAya eTalA mATe devIe pitAnuM kamaMDala hAthamAM laI amRtapAna karAvavA mATe prArthanA karI kahyuM, | munidro ! A mArA kamaMDalumAM rahelA amRtanuM tame pAna kare, jethI tamane maMtrAdika vidyAnuM visamaraNa thAya nahIM. te sAMbhaLI devedrasUri bolyA. ame jaina sAdhue chIe mATe rAtrie amRtapAna paNa amAre kalpa nahI, mATe te vAta amArAthI banI zake tema nathI. aho ! munione vrata pALavAmAM kevI daDhatA. hoya che?" bAda utsarga ane apavAdane vicAra karIne mahAna buddhizAlI somacaMdra munie bahu utkaMThAvaDe kaMTha sudhI devIe ApeluM amRta pIdhuM. tethI temane te maMtrAdikanuM sarva smaraNa AbAda rahyuM. ane devacaMdrasUrie amRtapAna na karyuM tethI temane te sarva vismaraNa thaI gayuM. bhAgya sivAya buddhi skuratI nathI." pachI pavitra tIrthAdhi. devanuM vaMdana karI kRtArtha thayelA te baMne munione te devI pote ja rAtrInA avasAnamAM upADIne guru mahArAjanI pAsamAM lAvI mUkayA. sUripada ati AzcaryakAraka A vRttAnta prabhAta kAlamAM te baMne muniee pitApitAnA gurunI AgaLa nivedana karyuM-te vAta jANavAthI sakala saMghane paNa bahuja AnaMda thaye. tyArabAda devacaMdra gurue vicAra karyo ke, mArA pAse ziSyasamudAya te ghaNeya che, paraMtu gacchane nAyaka te A semacaMdra ja thaI zake tema che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 sUripada enI buddhi bahu vizAla che. temaja zAstrane pAragAmI eja che. ema jANI temane sUripada ApavA mATe guruzrIe bahu utsAhathI taiyArI karI. ane saMghanI AjJA laI gaNaka-tiSIone bolAvIne AcArya mahArAje temanI pAse jagatane paNa kalyANakArI uttama prakAranuM AcArya padavInuM mahUrta kaDhAvyuM. mahA sudI 3 ane gurUvAre karka lagnamAM bRhaspati, kanyArAzimAM rAhu, dhanarAzie maMgaLa, mInarAzie zuka, budha ane ravi baMne meSa sthAnamAM, | caMdra ane zani vRSasthAnamAM, karka lagnane svAmI caMdramA, herAkANu, vargottama navAMza ane dvAdazAMza bahu ucca prakAre rahelA hatA. zukane tRtIya trizAMza cAlu hate. AvA uttama prakAranA mAMgalika muhUrtamAM saMtoSa pAmatA zrI saMghe mahotsava kare chate guruzrIe utkRSTa prakAre maMdividhAna karI semacaMdra munine jinazAsananA sarvasvanI mAphaka AcArya padavI ApI. A sUri kAMtimAM suvarNa samAna ane AnaMda ApavAmAM caMdra samAna che, e hetuthI ja guru mahArAje temanuM nAma hemacaMdra e pramANe jAhera karyuM. te samaye vividha prakAranAM vAge vAgatAM hatAM, jemanA pracaMDa nAdane lIdhe sarva dizAomAM ghaMghATa thaI rahyo. ane te mAMgalika vAjInA zabdo mahArAjAne bIvarAvavA mATe navIna sUrIMdrane jAhera karatA hoya ne zuM? vaLI keTalIka loke harSathI nAca karavA lAgyA. keTalAka gIta gAtA hatA, keTalAka vAcha vagADatA hatA. keTalAka guNAnuvAda karatA hatA. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hara kumArapALa caritra saddagRhastha zeThIAo satata dhArAothI senA rUpAnI vRSTi karavA lAgyA. varSAkAlamAM mayUranAM ToLAM jema yAcakaleke bahu AnaMda pAmyA. vaLI hemacaMdrAcArya sUripada pAmyA, te samaye bhava-saMsAra bhayabhIta thaI gaye, amAMgalika kAryonA abhAva thaye. mithyAtvanI jAgratI baMdha paDI. kuvAsanA dezAMtara cAlI gaI, dharmakArya AnaMdathI pravRtta thavA lAgyA, saMyamanI skuratI thavA lAgI, tapanI jAgratI thaI ane sarvatra jJAnane vikAsa thavA lAgyuM hoya tema dekhAvA lAgyuM. siddharAja eka divasa te nagarano rAjA siddharAja ghoDesavAra thaI rAjapATIe pharavA nIkaLe, tevAmAM teNe rAjamArgamAM sAme AvatA hemacaMdra AcAryane joyA tyAre addabhuta kAMtimaya temanI mUrti joI rAjAnA manamAM bahu Azcarya thayuM. tethI teNe potAne hAthI UbhuM rAkhIne kahyuM. | munIMdra ! A samaye kaMIka bele. ekadama gajene rokI ubhA rahelA rAjAne joI hemacaMdrAcArya AnaMda pUrvaka samayocita eka zleka bolyA :siddharAja ! gajarAjamuccakaiH, kAraya prasarametamagrataH / saMtrasantu haritAM mataGgajA-staiH kimadya bhavataiva bhUbhRtA // 1 // siddharAja nareza ! A gajerudrane tuM AgaLa calAva. dizAenA hAthIo bhale trAsa pAmI cAlyA jAya. teonI have kaMIpaNa jarUra nathI, kAraNa ke, kharekhara A pRthvIne dhAraNa karanAra have tuM ja che." Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 siddharAja e pramANe ati addabhuta vANI sAMbhaLI rAjA pitAnA hRdathamAM cakti thaI gayo ane teNe kahyuM. prale ! hamezAM Apane mArI pAse padhAravuM, ema kahI rAjA cAlate thaye. - tyArabAda AcArya mahArAja rAjAnI pAse javA lAgyA. eka divasa madhyAhasamaye sUrIzvara rAjA pAse gayA. amRta samAna vacanathI rAjAne bahu khuzI ke. dharmajIjJAsA - tyAra bAda siddharAjane IcchA thaI ke, samyapha prakAre zuddhadharmanuM svarUpa mAre jANavuM joIe, ema jANa teNe darzananA vidvAne bolAvyA ane dharmanuM svarUpa pUchayuM. sarva darzanakAre eka bIjAnA darzananI niMdA karavA lAgyA ane pitAnA matane anusare pitAnA dharmanI prazaMsA karavA lAgyA. tipitAnA dharmane sthA5na karanAra darzanavAdionAM vacana sAMbhaLI rAjA bahu saMdehamAM paDI gaye. ka dharma satya ane ke asatya e saMzaya dura karavA mATe patie hemacaMdrasUrine pUchayuM. pra ! sarvajJa bhagavAne prarUpelA gharmane jANavAvALA Apa cho ane Apane keIpara dveSapaNe nathI, mATe yathAsthita dharmanuM svarUpa mane jaNAve. jethI huM tenuM ArAdhana karI kRtArtha thAuM, kAraNa ke dharma vinAne manuSyajanmarUpI vRkSa vAMjhIe kahela che. Apa sarakhA guru mahArAja vidyamAna chatAM paNa dharmane saMzaya rahe che te ciMtAmaNiratna jenI pAse rahela che, evA mANasane vIMTAI vaLelA dAridranI mAphaka ati Azcarya gaNAya. - tyAra pachI cAre vidyAonA pAragAmI AcArya mahArAja purANokta eka kathA rAjAnI AgaLa kahevA lAgyA. jenA zravaNa mAtrathI satyadharmanuM svarUpa samajAya. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -34 kumArapALa caritra zaMkhapura nAme eka prAcIna nagara hatuM, jenA vaibhavane te pAra ja na hete. laMkA nagarInI mAphaka je nagarI aneka puNyajana-bhAgyazALI janathI bharapura hatI. temAM zaMkhanI mAphaka nirmala AzayavALe ane satyavAdI zaMkhanAme zreSThI hatuM, Azcarya mAtra eTaluM ja hatuM ke, tenuM hRdaya bahu sarasa hatuM. yazomatI nAme tenI strI hatI. vaLI te premarasanuM eka pAtra hatI ane u9lAsa mAna lAvaNyarUpI rasa vaDe kAmarUpI vRkSane haMmezAM siMcatI hatI. pitAnA svAmInI sevAmAM tatpara rahetI hatI, chatAM paNa keIka devane lIdhe virakta thayelA tenA patie teno tyAga karyo. ane uttama rUpavALI bIjI strIne te paraNe. tyAra pachI te navIna strIe kAmaNa karI pitAne pati bahu catura hato, chatAM paNa tene dAsanI mAphaka potAne svAdhIna karyo. navIna strI upara bahu rAgI thayela te zaMkha zreSThI junI strIne dRSTithI paNa dekhate na hate. athavA sarva leke e svabhAva ja hoya che ke "navIna navIna vadhu priya lAge che." have yazAmatI pitAnA patinA apamAnane lIdhe bahu duHkha pAmavA lAgI, temaja tenI sapatnI-zeka taraphathI tenI upara tirakAranI vRSTi thavA lAgI. dAvAnalathI baLelAnI mAphaka yazomatI hadayamAM atizaya baLavA lAgI. jethI te vicAravA lAgI. vara gehatyAgo gharaM guruvirAgo bhavasukhe, vara veDagrAso varamabhinivAso vanabhuvi / vara kaThe pAzo varamakhilanAzo mRgadRzAM, tu grecAna daSTa thapi sapatnIvarAjatarI 2 ||. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma jIjJAsA 35 "gharane tyAga kare, saMsArasukhane sarvathA tyAga kare, viSa bhakSaNa karavuM, jaMgalamAM nivAsa kara, kaMThamAM pAza nAkhI prANatyAga kare ane sarva strIone sarvathA nAza the, e sAruM paNa zakayane vaza thayela patinA tAbe rahI tenuM nirIkSaNa karavuM zreSTha nathI." ema jANI bahu dukhI chuyelI yazomatI pitAnA patine vaza karavA mATe anna vastrAdikathI kalAomAM pravINa evA ghaNA lokone saMtuSTa karI pUchavA lAgI. bhAIe ! tame vazIkaraNanI vidyA jANe che? ema puchatAM pUchatAM tenA tyAM gau dezamAMthI kaI eka kalAvAna hoMziyAra puruSa Avyo. vaLI te vazIkaraNa vidyAmAM bahu pravINa hatuM, te vAta thazematInA jANavAmAM AvI, tethI teNIe tenI bahu sevA karI. pachI yazomatIe pitAne vicAra tene jaNAvyuM ane kahyuM, buddhimana! nAghelA baLadanI mAphaka mAro pati mAre vaza thAya te upAya mane tuM batAva dhUrta be , bAI! huM tane je vastu ApuM chuM, te tArA patine tuM bhajananI aMdara khavarAvI deje. jethI tAruM kArya siddha thaze, ema kahI te pUrve yazematInA hAthamAM kaMIka auSadha ApIne pitAnA raste cAlate the. - tyAra pachI yamatIe dhUte ApeluM cUrNa pitAnA svAdhIna, rAkhyuM jyAre kSayadivasa-zrAddhatithi AvI tyAre dudhapAka banA, tenI aMdara cUrNa nAkhI pitAnA svAmIne jamADyo. ane te paramAna jamavAthI tarata ja te zaMkha zreNI baLada thaI gayo. yazomatI paNa janmAMtara pAmelAnI mAphaka tene joI bahu cakti thaI gaI ane vicAra karavA lAgI, nAghelA baLadanI mAphaka mArA patine meM vaza karavAnuM kahyuM hatuM, paNa te duSTa kharekhara tene baLada karI mUke. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 kumArapALa caritra te kapaTI pizAcanI mAphaka vAka chaLathI ThagAI karI vizvAsamAM ne vizvAsamAM mane chetarI gaye, are! have zuM karavuM? mArI IcchA te patine vaza karavAnI hatI, chatAM huM patine paNa gumAvI beThI. lAbha meLavavAnA lebhathI mULa dhana paNa cAlyuM gayuM, "te kahevata satya thayuM." je vicAra karyA vinA sarala svabhAvathI kAma kare che, te manuSya mArI mAphaka pazcAttApa rUpI agnithI haMmezAM baLI mare che." te vAta tenI zakyane jANavAmAM AvI, tethI teNIe thazematIne kahyuM, re duSTa ! A te zuM karyuM? jethI mArA prANapriya patine te baLada karI nAkhe. re durba dhe! teM je kAma karyuM, te kaI pizAcI athavA kaI bhUtaDI paNa keI samaye na karI zake. prathama samayamAM paNa strIe kAmaNuM humaNa vigere vazIkaraNa kriyAo karatI hatI, paNa tArI mAphaka keIe pitAnA patine piThIe. banAvyo nahate. vaLI koI anya mANasanI paNa AvI viDaMbanA karavAthI mahA pApa thAya che, te jenuM sarvarava bhegavavAmAM Ave che, te pitAnA patinuM te kahevuM ja zuM? e pramANe pitAnI zoye dhikkArelI yazomatI pitAnA svAmIne manuSya banAvavAne upAya nahI jANavAthI bahu dukhI thaI aneka prakAranA saMtApa karavA lAgI. bAda te potAnA dhaNIne deraDAthI bAMdhI nagaranI bahAra becara bhUmimAM caravA laI jAya che, tyAM sukomaLa durvA vigerene cAre haMmezAM pitAnI dekharekha nIce carAve che. eka divasa pAmatI piThIAne laI jaMgalamAM gaI. bahu tApane lIdhe grISmane samaya bhayaMkara dekhAte hate. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmajIjJAsA 37 madhyAhukALane sUrya bahu tapavA lAge. asahA tApane lIdhe te bIcArI baLadane laI eka jhADane nIce gaI. tyAM tenI nIce lIluM ghAsa ugeluM hatuM. baLada caravA lAgyA. yazomatI vAraMvAra smaraNa karavA lAgI, are! mArA jevI dubhaginuM strI kezu hoya? pitAnA patinI AvI duravasthA karI. AthI kukarma bIjuM zuM? ema vicAra karatI te dukha sAgaramAM DubelAnI mAphaka dIna svarathI atyaMta vilApa karavA lAgI. tevAmAM devage vimAnamAM besI zaMkara ane pArvatI baMne AkAzamAge jhaDapathI cAlyAM jatAM hatAM. yazomatInA vilApa temanA sAMbhaLavAmAM AvyA. pArvatIne te upara dayA AvI. jethI teNIe zaMkarane pUchyuM, A strI jaMgalamAM zAmATe rUdana kare che ? zaMkare teNInA duHkhanuM svarUpa yathAsthita pArvatIne kahI saMbhaLAvyuM. pachI zaMkare pArvatIne kahyuM, je tArI jAtinI strIo kevI hoya che ? bahu khedanI vAta che ke, je strI pitAnA vaMzamAM rahelA manuSyane paNa baLada banAve che, ema kahI pArvatIne bahu hasAvI. te baLadanuM vRttAnta sAMbhaLI pArvatIne bahu acaMbe thaye ane lajajA paNa AvI, pachI pArvatIe pitAnA patine pUchyuM, he svAmi! punaH ene manuSya karavAnuM kaMI paNa auSadha che ke nahI ? te mane kRpA karI kahe. ema pArvatIne bahu Agrahane lIdhe zaMkare kahyuM, he priye ! A vRkSanI ja nIce auSadhi ugelI che, jenA khAvAthI tarata ja manuSyapaNuM prApta thAya che. emAM kaIpaNa prakArane saMdeha nathI. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra te vAta tyAM ubhelI yazomatInA sAMbhaLavAmAM AvI ke tarata ja te vRkSanA mULamAM raheluM durvA kurAdi saghaLuM ghAsa kApI kApIne baLadane khavarAvavA lAgI. je ke yazomatI mAnavabhavadAyaka auSadhine oLakhatI nahatI, paraMtu te auSadhi ghAsanI aMdara khAvAthI ekadama vaikiyarUpa dhArI devanI mAphaka te baLada manuSya thaI gaye. te joI strI bahu khuzI thaI, eTale zaMkhe tene pUchayuM, ke ahIMyAM ApaNe AvavAnuM zuM kAraNa? pachI te strIe potAnuM kukarma potAnA pati AgaLa nivedana karI vAraMvAra kSamA mAgI ema vAta kahyA bAda hemacaMdrasUrie kahyuM ke, he rAjana ! darmAdikanA aMkurAothI jema dIvya auSadhi AcchAdita thaI gaI, tema A yugamAM satya dharma anya dharmothI tirahita thayela che. paraMtu samagra dhanuM sevana karavAthI dabhodika ghAsanI aMdara rahelI divya auSadhinI mAphaka kaIka samaye kaIka mANasane zuddha dharmanI prApti thAya che. mATe he nRpa ! samasta dharmanuM bahu Adara pUrvaka tuM ArAdhana kara. jethI banne prakAranI siddhi tane tatkAla prApta thaze. e pramANe sarva dharmane anukUla evI sUrIzvaranI vANI sAMbhaLI sarva sabhya jene bahu prasanna thayA, te siddharAja bhUpatinI vAta ja zI karavI. pachI siddharAje hemacaMdrasUrine pUchayuM. guru mahArAja ! traNe lokone saMmata ane sarva sAmAnya dharma karyo haze ? te Apa kRpA karI kaho. dayAdhAma AcArya mahArAja bolyA. he naredra ! sarva prANIone hitakara ane kukarmone pratikula evo mukhya dharma dayA mULa gaNavAmAM AvyuM che. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dayA dharma 39 kAraNa ke meghavinA vRSTi, bIja vinA aMkuro ane sUrya vinA divasa hoI zake ja nahi, tema dayA vinA dharma heta nathI. vaLI te dayA dharma mANikaya ratnathI jema AbhUSaNa tema upakAra vaDe siddha thAya che. jemanI aMdara dayA dharma haMmezAM tarUNAvasthA bhegave che. mATe vidvAna puruSee niraMtara pare pakAra karavAmAM prayatna kare. kAraNa ke padmanI aMdara jema lahamI tema upakAra vratamAM puNya tatva rahe che. anya dharmamAM sarva darzanio paraspara vivAda kare che, paraMtu sarva saMmata upakAra vratamAM kaI paNa vivAda karatA nathI. rAjana ! prathamakAlamAM abhayaMkara cakravatI upakAra karavAthI apAra lakSamInA adhipati che, te vRttAMta yathArtha paNe tuM sAMbhaLa. abhayaMkara cakavatI pUrva videhamAM puSkalAvatI nAme vijaya che. temAM iMdrapurI samAna lakSamIne dhAraNa karatI puMDarIkiNa nAme nagarI che. jenI aMdara rAjamahelanI bhItamAM jaDelAM mANikaya ratnanI dIvyakAMti vaDe divAonI zreNI jhAMkhI dekhAya che. te nagarImAM prajAnA hitamAM ja pravRtti karanAra kSemakara nAme rAjA rAjya karate hato. je rAjA saMgrAmamAM bahu kuzala hovAthI vIrapurUSomAM mukuTa samAna gaNAtA hatA. mAnuM chuM ke brahmAe vaDavAnala vaDe jenA pratApanI racanA karI haze, anyathA atizaya kSAramaya zatrunI strIonAM athapAna karI te kevI rIte vRddhi pAme. haMmezAM bahu AbhUSaNethI virAjamAna amarasenAnI jema prazasta premavALI amarasenA nAme tenI strI hatI. teNInA aMgopAMgamAM dhAraNa karelAM bhavya AbhUSaNanI zobhAne lIdhe baMne strI purUSanA hRdayamAM kAmadevane nivAsa raheto hate. saMpUrNa sukhamAM temanA divase vyatIta thatA hatA. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 kumArapALa caritra ema karatAM keTaleka samaya gayeA. eka divasa amarasenA rANI peAtAnA zayanasthAnamAM suI rahI hatI, tyAre teNIe svapnAvasthAmAM devane paNa durlabha evAM cauda svapna joyAM. siMha, hAthI, vRSabha, lakSmI, caMdra, sUrya, puSpamAlA, dhvaja, samudra, sarAvara, vimAna, ratnanA DhagalA, pUrNa kalaza ane agni ema cauDha svapna joi te jAgrata thaI ane tarata ja tyAMthI nikaLIne peAtAnA svAmI pAse gaI. vinayapUrvaka bhavya svapnAnu vRttAMta nivedyana karyuM.. tyAra pachI bahu buddhizALI te amarasenAe peAtAnA svAmIne pUchyuM. prANapriya ! A cauda svapnathI ApaNune zuM phala thaze? rAjAe vicAra karyAM ane te samaye ke A svapnA ati uttama phala ApanAra che. ema jANI te khelyA, subhage ! A svapnAnA prabhAvathI cakravatI putra tane thaze. ApanuM vacana satya thAe, ema kahI amarasenA peAtAnA patinAM vacana anumADhavA lAgI. tyAra pachI ratnabhUmi uttama nidhine jema teNIe gabha dhAraNa karyAM. je je dAhalAe utpanna thayA te sarve bhUpatie pUrNa karyAM. gabha samaya pUrNa thavAthI pU dizA tejasvI sUryaMne pragaTa kare, tema amarasenA putrane pragaTa karyAM. tenA pitAe janmAtsava karyAM, temAM zI navAi ? kAraNa ke tenA janmathI prasanna thayelA nagaranA leAkeAe paNa meTA utsave karyAM. A putra saleAkone abhaya karanAra thaze. ema jANI rAjAe tenuM nAma abhayaMkara pADayuM. prAthamika khettune dUra karavA mATe dayA dAkSiNyAdika sarva guNA vasaMtaRtumAM jema vRkSe tema abhayakaramAM vAsa karI rahyA ane bahu ja AnaDha pAmavA lAgyA. sava kalAone dhAraNa karatA ane kuvalaya-rAtrIvikAsI kamala Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 dIvyapurUpa samUhaebhUmaMDalane AnaMda ApatA pUrNa caMdranI jema abhayaMkara kumAra manahara yuvAvasthAne dIpAvavA lAge. devAMganAone vimohita karanAra ane addabhuta kAMtimaya tenuM tArUNya joI keIpaNa evI strI hatI ke, tene varavA mATe pitAnA manamAM IcchA na kare? dIvyapuruSa eka divasa te rAjakumAra pitAnA gharamAM sUte hate. rAtrInA ane e jalAzayanI pAra rahelA vanamAM pitAne joI A zuM ? ema kahI te ekadama brAMta thaI manamAM saMkalpa karate hate. tevAmAM tyAM divya mUrti dhArI keIpaNa puruSa tene maLyo ane te spaSTa rIte kahevA lAgyA ke, he kumAra ! tuM bIlakula gabharAIza nahIM, huM pote ja tane ahIM lAvyo chuM, tenuM kAraNa kSaNamAtra pachI tarata ja tArA jANavAmAM Avaze. te sAMbhaLI kumAra bahu khuzI thayo ane kaMIka belavAno vicAra kare che, teTalAmAM te dIvyapurUSa vijaLInI mAphaka aMtardhAna thaI gaye. teTalAmAM sanmArgane batAvanAra bhUpatinI mAphaka sUrya udaya thaye. sarva prakAranI anItinI mAphaka rAtrIne kSaya thayuM. te samaye samagra aMdhakAra sUryanA bhayathI jema ekaThuM thaIne ghuvaDanA netrAmAM pizI gayuM. anyathA tenuM aMdhapaNuM kayAMthI hoya? dina-divasa=kivA bhAgyane udaya thavAthI huM pite cAlIne sutra saMkucita kivA nirUghamIne Azraya karuM chuM, ema vijJa purUSane jaNAvatI hoya tema lakSamI zebhA kiMvA lakSamIdevIe kamala vanane Azraya lIdhe. dezAMtarathI AvelA pitAnA svAmInI mAphaka sUryane jovA mATe pazvinIe AnaMdathI patrarUpI netrano vikAsa karyo. prabhAtano samaya bahu ramaNIya joI te kumAra vananI aMdara pharavA lAgyA. sarva RtuothI suzobhita te vanamAM vasaMtanI zodhamAM pharate kAmadeva hoya ne zuM ? tema te dIpate hate. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 kumArapALa caritra naMdana vananI mAphaka te vananI zobhA joI kumAranI daSTi rithara thaI gaI ane pitAnA mananI mAphaka svaccha mAnasa nAme eka sarevara tene jovAmAM AvyuM. tenI ujavalatA eTalI hatI ke, je haMmezA jalanI adhiSThAtrI devIone ratnanA risAnuM kAma karatuM hatuM. vaLI je sarovara amRtamaya ane tApane zAMta karavAnA svabhAvathI rAhunA bhayane lIdhe trAsa pAmI tyAM AvI rahela jANe caMdra heya tema dekhAtuM hatuM. kumAra tenA kinAre gayA ane khAna karavA lAyaka suMdara pANI joI teNe snAna karyuM. pachI te vananI aMdara puna: pharavA lAgyA. AgaLa jatAM ekAMta jagAe eka mahara maTha tenA jevAmAM AvyuM. tenA dvAra AgaLa jaI tapAsa karavA lAgyA. tenA aMdaranA bhAgamAM padmAsanavALI beThele kAMtavaDe sUrya samAna aMtarAtmAnuM dhyAna karate heya, tema ane macelI, ekale chatAM paNa zarIranA tejavaDe jANe sabhAnA madhyapradezamAM rahele heya ane, sAkSAt yeganI mUrti samAna dhyAnamAM kuzala evA eka gIdrane joI abhayaMkara kumAra tarata ja tenI pAse gayo ane bahu bhaktipUrvaka thegIne name. yegI dhyAnathI mukta thaI prasanna daSTie kumArane AzIrvAda Ape. pachI baMne jaNe paraspara kuzalavArtA pUchI. eka bIjAnI hakIkta pUchatAM be vakhata vyatIta karyo. kAraNa ke sajajanone samAgama sukhakAraka hoya che eTaluM ja nahIM paNa vArtA karavAne TAIma paNa pure maLatuM nathI. tyArabAda yogIe kahyuM, he kumAra tArA hitanA mATe ja huM tane ahIM lAve che, te bAbata AgaLa upara huM tane jaNAvIza, ema Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 dIvyapurUSa kahI ceAgIe dhyAna karI dIvya rasAi pragaTa karI kumAranI AgaLa mUkI ane bheAjana mATe teNe prAthanA karI. kumAra hAtha joDI khelye!, ceAgI'dra ! ApanA dazanarUpI amRtarasathI huM kaMTha sudhI dharAI gayA chuM, have mane khIlakula bhAjananI rUcI nathI. A rasAi jamavAthI thADA vakhatanI tRpti thAya, paraMtu ApanA vacanAmRtanA pAnathI mane jIvana paryaMtanI tRpti thaI che. e pramANe khelatA kumArane bahu yuktiethI yAgIe jamavAnI hA paDAvI. pachI khaMne jaNa sAthe besI jamyA, mukha prakSAnalanA samaya thayeA eTale AkAzamAMthI jaLa bharelI jhArIe . AvI, mukha dhAi taiyAra thayA. ceAgIe huMkAra karyAM, ke tarata ja bheAjanAdika sava sAmagrI tyAMthI adRzya thaI gaI. pachI kapUra vigerethI suMdara banAveluM' pAna bIDu kumArane ApyuM. ciMtAmaNi samAna peAtAnA prabhAvathI kaI vastunI apUrNa tA jovAmAM AvatI nahAtI, pachI kumArane khuzI karavA mATe te ceAgIe apsarAenA vRda tyAM khelAvyA ane temanI pAse bahu suMdara hAvabhAva sAthe nATya kALyu. jenI aMdara aneka prakAranAM dIvya vAjIMtrA vAgatAM hatAM, gItarUpI amRtanAM jhAM vahetAM hatAM. ahA ! yAganA prabhAva aciMtya hAya che. devanI mAphaka A cegInA addabhuta camatkAra joi rAjakumAra manamAM vicAra karavA lAgyA, ahe| ! A ceAgI bahu prabhAvazALI che. sAkSAt ekatra thayelI siddhionI mAphaka enI smRti cagacage che. e pramANe kautukathI pramudrita thayela te kumArane te divasa kSaNanI mAphaka cAlyA gayA emAM kAMI Azcaya nathI, kAraNa kuM sajja Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra nane samAgama haMmezAM sukhamaya hoya che... ane te kSaNamAtramAM vyatIta thAya che. e pramANe kumAra vicAra karato hate, teTalAmAM apAra AkAza rUpI araNyamAM bhramaNa karavAnA jema zramane lIdhe sUryadeve pazcima samudramAM nAna mATe kaMpApAta karyo. te samaye pRthvIrUpa AMgaNAmAM bahu tejane vistArI tenuM AkarSaNa karatA sUryanI pAchaLa rahelA tenA aMza jema divAo dIpavA lAgyA. vaLI huM mAnuM chuM ke, aMdhakArarUpa kAdavamAM kheMcI gayela gemaMDala-gAnuM maMDala kAMtimaMDalane uddhAra karavAmAM mATe jema viSNubhagavAna tema pIDha tejavI caMdra pragaTa thaye. caMdananA rasa vaDe siMcAyeluM, kapUranA parAga vaDe pUrAyeluM ane uchaLatA kSIra sAgaranA taraMge vaDe chavAyeluM hoya ne zuM tema te caMdranA kiraNe vaDe sarva jagat vyApta thaI gayuM. pachI bhegIe abhayaMkara kumArane kahyuM. bhAI ! mArI pAse seMkaDethI paNa vadhAre bahu camakArI vidyAo che. teone yogya sthAmAM niga karyo che. paraMtu haju paNa khaDagasiddhi karanArI eka vidyA mArI pAse rahelI che, tenA prabhAvathI manuSya devone paNa ajaya thAya che. vaLI yogya pAtra nahIM maLavAthI te vidyA keIpaNa sthAne meM ApI nathI. kAraNa ke "agyane vidyA ApavAthI vidyAvAna puruSa tene ghAtakI bane che." AvI uttama vidyAne lAyaka mane koI mANasa maLe nahIM ane mAruM AyuSya have thoDuM rahyuM che, ema huM ciMtA karatA hatA, tevAmAM te vize ja pote mArI pAse AvI mane kahevA lAgI, vatsa ! tuM ciMtA karIza nahi, prabhAta kALamAM koIpaNa uttama puruSa huM tane lAvI ApIza, tene mAruM dAna karI tuM sukhI thA. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSemaMkararAjA 45 ema kahI te devIe keIka vyaMtarane mokalI tane ahIM lavarAvyuM che. mATe A vidyAne tuM grahaNa karI mArI citAne dUra kara. "supAtrane vidyA ApavAthI gurune paNa mahimA bahu vRddhi pAme che. _ jema sArA kSetramAM vAveluM bIja tenA svAmIne bahu lAbhadAyaka nivaDe che. vaLI chIpanA vegathI jala jema mukatApaNuM pAme che, tema vidyA paNa satpAtranA vegathI adhika mahimAvALI thAya che. vaLI A vidyA tArA guNAmAM lubdha thayelI jema kanyA tema tArI upara bahu khuzI thayelI che. A vidyAdAnamAM huM te nimitta mAtra chuM. mATe A vidyA tAre levI ja paDaze. e pramANe bhegInuM vacana sAMbhaLI kumAra che. yogIMdra ! ApanA darzanathI ja sarva siddhio mane maLI cUkI che, eka A khaDagasiddhinuM mAre zuM prajana che? A lekanuM sukha ApanAra ciMtAmaNi vigerenuM darzana te sukhethI thaI zake che, paraMtu baMne lekanuM sukha ApanAra saMtapuruSanuM darzana bahu durlabha hoya che. vaLI sapuruSane samAgama pUrvajanmanAM aneka pApane dUra kare che. puNyane vistAre che. saddabuddhine pragaTa kare che. navIna navIna kalAone pallavita kare che. ajJAnarUpI aMdhakArane kSaya kare che, ane para brahmanuM sukha Ape che, adhika zuM kahevuM? kalpavRkSanI jema dareka vAMchita pUrNa kare che. ema bolatA kumArane je ke vidyA levAnI IcchA nahatI, chatAM gIe bahu AgrahathI tene vidyA ApI ane te vidyAnuM ArAdhana paNa AghaMta yathAsthita kahyuM. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra aho ! A duniyAmAM manuSyane akhaMDita eka bhAgye ja kharekhara Icchita vastu ApI zake che." je bhAgyathI durlabha evuM paNa vastu hasta gocara thAya che. cagInI pAsamAM rahelA kumArane tatkAla vidyAsiddha thavAthI bahu AnaMda thaye. pachI gIe tarata ja tene vyaMtare pAse pitAnA sthAnamAM pahoMcADI dIdhe. kSemakararAjA tyArabAda tenA pitA kSemakara rAjAe paNa potAnA putrane Avelo joI navIna jamelAnI mAphaka jANa moTo utsava karAvyuM. ane te bolyo, he putra! A rAjyane adhikAra have tane seMpavAmAM Ave che. kAraNa ke kulamAM dhuraMdhara putra thaye chate ApaNu vaMzane gRhasthAzramamAM rahevuM te ucita gaNAtuM nathI, arthAta vairAgya pAmI dIkSA grahaNa karavI lAyaka che. e pramANe pitAnuM vacana sAMbhaLI amRtamaya vANIvaDe bhaktirUpa velIne pallavita karato hoya tema vinayaguNathI namra banele abhayaMkara kumAra potAnA pitAne prArthanA pUrvaka kahevA lAge. prabho ! baMne prakAre narakAMta-narakadAyaka A rAjyathI mane zo phAyado che ! surakatasvarga sukha ApanAra ApanI bhaktirUpa samRddhi mane maLe te huM bahu AnaMda mAnuM. ApanA caraNakamalamAM satyAsatyanI parIkSAmAM hetubhUta rAjahaMsapaNuM mane game che, paNa kalaMka dAyaka rAjya padavI mane rUcatI nathI. e pramANe rAjyanI IcchA na hovA chatAM paNa abhayaMkarane rAjyAbhiSeka karI kSemakara rAjAe pote kalyANakArI dIkSA grahaNa karI, have sajajana rUpI cakravAkane AnaMda ApanAra abhayaMkara rUpI sUrya udaya thavAthI ekadama mitravarga padyanI mAphaka praphulla thavA lAge ane zatruo kumudanI mAphaka mIcavA lAgyA. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nRsiMharAta 47 vaLI te rAjA haMmezAM nItinI rItamAM tatpara hate chatAM paNa sarva prajA varga anIti-anyAyamaya ja hate AzcaryuM hatuM, ema nahIM paNa anIti sarva upadrava rahita hatA, ema AnaMdathI abhayaMkara rAjA rAjya calAvate hato. nRsiMharAjA eka divasa abhayaMkara rAjA sabhAmAM beThe hatuM, tyAre pugdhapura nagarane savAmI nRsiMha rAjA tyAM AvyuM ane rAjAne namaskAra karI che , he prabhe ! dAvAnaLathI baLelA vRkSane jema vaSakAla praphula kare che. tema zatruothI bhraSTa thayelA rAjAonA uddhAra karanAra Ape che. vaLI he rAjana ! nIce paDatA hAthIone khare AdhAra jema pRthvI che, tema padabhraSTa thayelA rAjAonA AdhAra bhUta Ape che. mAre Apane vinati karavAnI e che ke, tagarA nAme eka nagarI che, temAM ghanavAhana rAjA rAjya kare che. te vinA kAraNe mAre dveSI banyA che. ane hAlamAM teNe mane padabhraSTa karI mArUM rAjya pitAne tAbe karyuM che. A anyAya enA vinA bIjo keNa kare ? kSaNamaMDala thavAthI caMdra jema sUryane prApta thAya che, tema kSINabaLa thavAthI huM Apane mitra jANe mArA uddhAranI IcachA mATe ApanA zaraNamAM AvyuM chuM. mATe khagasiddhi vigere sahAya ApI mane tejasvI kare, jethI huM balijha thaI zatrune saMhAra karI pitAnI rAjya lakSamI svAdhIna karUM. abhayaMkara rAjAe tarata ja tenuM vacana mAnya karyuM ane tenA utArA mATe adhikArIne AjJA karI eTale te tyAMthI vidAya thaye. - pachI sumati nAme tenA maMtrIe rAjAne prArthanApUrvaka kahyuM ke, he deva ! ApanI udAratA te sImA vinAnI dekhAya che, Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 kumArapALa caritra kAraNake baLa mAtranI IcchAvALA A rAjAne khagasiddhi ApavA mATe Ape kabula karyuM. keIpaNa buddhimAna puruSa e na hoya, ke mAtra eka rAtrI rahevAnI IcchAvALAne gharanuM dAna kare. athavA phaLa mAganArane bagIce arpaNa kare ane dudha mAganArane gAyanuM dAna kare !!! vizvane jaya karanArI AvI khaDagavidyAne kSaNa mAtramAM keNa Ape? kAraNa ke svarNasiddhinI mAphaka sadvidyA te sajajanene paNa durlabha che. te sAMbhaLI abhayaMkara rAjA bolyA, maMtrina ! tAruM kahevuM satya che, paraMtu teNe te ja vidyA mArI pAsethI mAgI che, have mAre zuM karavuM ? vidyA paNa satpAtrane ApavAmAM Ave te te sthira thAya che ane te pitAnI pAse rahevAthI TakI zakatI nathI. dRSTAMta tarIke, zaMkarane arpaNa karelI caMdranI kaLA haMmezAM sthira hoya che ane tenI pAsamAM rahelI kalAomAM vAraMvAra asthiratAM khullI rIte dekhavAmAM Ave che. vaLI bahu kalezathI meLavelI kalA ane lakSmI bane paNa je lAMbA vakhata bIjAone upayogamAM na Ave te te vRthA che. ema sumati maMtrIne sArI rIte samajAvyA bAda rAjAe bala-rInya sahita khaDagasiddhi ApI nRsiMharAjAne zatru tarapha laDAI mATe mokalyo. nRsiMharAjAe paNa vidyAnA baLathI bahu zUravIra banI ghanavAhana rAjAne chatI vinA prayAse zatrunA rAjya sAthe potAnuM rAjya laI lIdhuM. pachI nRsiMha rAjA pharIthI niSka Taka rAjya sukha bhegavavA lAge. "jaLamAM rahelI uNutAnI mAphaka sajajanenI durdazA kSaNa mAtra hoya che." Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vanavAhana rAjA 49 22 -- have zatrunA hitamAM pitAnuM sarvasva javAthI ghanavAhana rAjA zAkhAthI bhraSTa thayelA vAnaranI mAphaka hRdayamAM atizaya pIDA pAmate vicAra karavA lAge, ahe! huM svapnamAM paNa jANatuM nahatuM ke, A nRsiMharAjA parAkramI banI mArI rAya lakSamI laI leze, athavA A bAbatamAM ene kaI paNa doSa nathI, kAraNa ke ene te pitAnI siddhi mATe upAya kare joIe, paraMtu deSa mAtra mAre jyAre meM enuM prathama rAjya lIdhuM, tyAre te uddhata banI mArA sAme thaye, nahIM to ene A kArya karavAnI jarUra paData nahIM, kharekhara asaMtoSa e nAzarUpa vRkSanuM moTuM mULa che, kAraNa ke pararAjya bhogavavAnI IcchAthI pitAnuM rAjya paNa huM gumAvI beThe. vaLI vivekI purUe pote meLavelI lamIthI tRpta thavuM joIe, anyanI lakSamI upara tRSNa rAkhavI nahIM, pArakI saMpattinI pRhA rAkhanAra lobhI mANasa mArI mAphaka pitAnI saMpattithI paNa vimukha thAya che. have huM zuM karuM? kayAM jAuM? kenuM smaraNa karUM? ane kene Azraya le ? hAthamAMthI gayelA ratnanI mAphaka pharIthI mAruM sthAna mane kayAMthI maLe? ema vicAra karatAM teNe jANyuM ke jenI sahAyathI A nRsiMharAjAe mane ja che, te ja abhayaMkara rAjAnI pAse huM paNa jAuM, ghanavAhanarAjA ema dhArI ghanavAhana rAjA puMDarIkizuM nagarImAM gayo ane abhayaMkara rAjAne praNAma karI te bolya. zeSanAga, kUrma vigere pRthvIne dhAraNa kare che ema rUDhi mAtrathI kahevAya che, paraMtu A pRthvInA kharA uddhAraka ane upakArI to Apa eka ja che, Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 kumArapALa candri A duniyAmAM vaDavAnala sarakhA kevala uMdarabhari keNu nathI !, paNa meghanI mAphaka popakAranI buddhivALA te kaIka ja hoya che. vaLI je dIna banI bIjAnI yAcanA kare ane je zaktimAna chatAM anyanuM rakSaNa karatuM nathI, tevA purUSane jananIo utpanna kare na joIe. kAraNa ke tevAone janma ApavAthI pitAnuM yauvana vRthA gumAve che. he deva! mArI vinaMti e che ke, ApanI sahAya meLavI nasiMharAjA bahu baLavAna thaye, mane jItIne mAruM sarvasva pitAne tAbe karI teNe daigaMbarI dIkSAmAM mane lAvI mUke che. bhUpate ! mane Ave trAsa Ape, te Apane ucita nathI, kAraNa ke caMdranI mAphaka saMta purUSe baMne pakSamAM samAna bhAve varte che. jaDatvane lIdhe caMdra kamaLamAMthI lakSmIne apahAra karI kumuda vanane zobhAve che, paraMtu he rAjana ! Apa te vidvAna che, chatAM mArI saMpattine apahAra karI nRsiMharAjAne te kema arpaNa karI? eTalA ja mATe he naredra! regI mANasa vidyane jema Azraya le, tema huM ApanI pAse Avyo chuM, have jaladI kRpA kare, jethI huM sukhI thAuM. e pramANe ghanavAhananuM vacana sAMbhaLI abhayaMkara zaramAI gaye ane teNe ghanavAhanane kahyuM mArI moTI bhUla thaI che, e kAryamAM mAre na paDavuM joIe. meM je tAre apakAra karyo che, tenI huM kSamA mAguM chuM. he buddhiman ! A saMbaMdhI tAre manamAM beTuM lagADavuM nahIM, A laukika samRddhi mATe mujhAIza nahIM, kSaNa mAtramAM huM tane surendra samAna lahamIvALe karIza. ema kahI te abhayaMkara rAjA udAra cittathI teja vakhate pitAnA baMdhunI mAphaka ghanavAhanane pitAnI rAjyagAdIe besAre che, teTalAmAM tene maMtrI bolI uThe. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navAhanarAjA 51 rAjana ! AvI udAratA ApanI pAse ja jovAmAM Ave che, kAraNa ke pitR paraMparAthI prApta thayeluM rAjya tRNanI mAphaka ene ApavAne tame taiyAra thayA che, vaLI rAjya eja rAjAonI saMpatti gaNAya che. rAjya vinA teo nidhana gaNAya che. sarevarane tyAga karavAthI kamaLavana zele kharuM? jyAM sudhI lakSmIne bhaMga na thAya, tyAM sudhI rAjA paNa pUjAya che. temaja pakSIo sukAI gayelA vRkSane jema tyaje che, tema vajana varga nirdhana rAjAne tyaje che. kevaLa manuSyane ja lakSmI priya hoya che, tema nathI dehane paNa te bahu priya hoya che, emAM kaMI Azcarya nathI. kAraNa ke sUryAdika grahe haMmezAM suvarNagiri-merUnI AsapAsa bhame che. jIvatA-gione jIvADanArA A duniyAmAM ghaNuM hAya hAya che. paNa mRtaprAya--marelAone jIvADanAra te traNe lekamAM eka lakSmI ja jovAmAM Ave che, arthAt lamIne prabhAva alaukika che, mATe ene deza vigere kaMIka ApIne khuzI karo. prANathI paNa aghika evA rAjyane tame gumAvaze nahIM. A pramANe maMtrInuM vacana sAMbhaLI abhayaMkara rAja belyo. maMtrina ! tAruM kahevuM satya che, paraMtu mArA baLane lIdhe A puruSa rAjyathI bhraSTa thaye che. A rAjA bahu duHkhI thaye che. ene je huM rAjya na ApuM te lajajAne lIdhe mAre ene kevI rIte mukha dekhADavuM ? vaLI pAtrane ApelI saMpatti vikasvara thaI punaH prApta thAya che. sajajana evA vaNika lekee ApeluM dravya vRddhi pAmIne zuM pharIthI prApta thatuM nathI ? Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para kumArapALa caritra sapuruSane je kaMI dravya ApavAmAM Ave che. te tarata ja alaukika phala ApanAra thAya che, kAraNa ke gAyane ghAsanuM puLIyuM nIravAmAM Ave che, te te paNa amRtamaya dudha ApyA vinA rahetuM nathI. vaLI kaIka vakhata maMtrAdikanA mahimAthI vijaLI paNa sthira thAya che. paraMtu tenAthI paNa A rAjyalakSamI te atizaya caMcala che. te rAjyazrI guNethI paNa rAjI thatI nathI ane baMdhanathI bAMdhelI paNa rahI zakatI nathI. te te paya strInI mAphaka rAjyalakSamI upara mithyA mamatvazA mATe karavuM joIe? keTalAka puruSo paropakAranI khAtara pitAnA prANa paNa arpaNa kare che, chatAM huM A lakSamI mAtra je na Ape te mArI zI gati thAya? rAjyazrInuM pAlana karavuM, e rAjAne mukhya dharma che, paraMtu tenuM mukhya kAraNa sukRta kaheluM che, to te paropakAraka sukRta meLavIza. temAM mAruM egya AcAraNa zuM che? te tuM batAva. e pramANe maMtrIne samajAvI abhayaMkara rAjAe ghanavAhanane pitAnI rAjya gAdIe besADayo. ahe puruSonI udAratA niravadhi hoya che." jeo popakAra mATe rAjyane tRNa samAna gaNe che ane prANane kAMkarA samAna gaNe che, tevA dhIra purUSa kone rastutya na hoya? tevA pavitra caritravaDe abhayaMkara rAjA kayA sapuruSanA manamAM Azcarya na pragaTa kare? caturaMga senAvaDe baliSTha evA addabhuta rAjane pAmI ghanavAhanarAjA nAma ane artha ema baMne prakAre satya thaye. pachI te ghana vAhana rAjA haMmezAM abhayaMkaranI sevAmAM hAjara rahe ane te abhayaMkara rAjA pitAnA sthAnamAM muninI mAphaka nizcita hete hatA, Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrtha yAtrA tIyAtrA eka divasa abhaya kara rAjA tItha yAtrAnI IcchAthI hAthamAM tara vAra laI ekAkI peAtAnA nagaramAMthI bahAra nIkaLyA. te samaye nagaranA leAkeA ane maMtrI vagere rUdana karatA tenI pAchaLa cAlyA ane hAtha joDI vinaya pUrvaka vinaMtI karavA lAgyA. he deva ! prathama tA Ape A rAjyanA tyAga karyAM ane hAlamAM A nagarane paNa tyAga karo che. vaLI ame ApanA sevaka chIe, chatAM amArA paNa tyAga karI Apa karyAM padhAre che. ? Apa ahIMthI jaze. eTale A nagara vasa Mta RtuthI tyajIelA agIcAnI mAphaka nisteja thaze. ApanA videza prayANuthI A samagra prajAvaga dvIpAMtaramAM caMdra gamanathI kumudavana jema mIcAI jaze, pratye ! vaLI Apane tI yAtrAnI ghaNI utkaMThA hAya te! amane paNa AjJA kareA, jethI ame ApanI sAthe AvIe. 53 he nAtha ! ApanI sAthe ceAgya vAhana nathI, hAMziyAra nAkara cAkara nathI temaja sAthe joItu dhana paNa lIdhu nathI. prayANa karavAnI AvI rIta hAlamAM navIna dekhavAmAM Ave che. mATe kRpA karI hAlamAM prayANa adha rAkheA athavA sAthe AvavA mATe maherabAnI karI amane AjJA Ape. ema teonuM vacana sAMbhaLI amRta vRSTimaya dRSTivaDe siMcana karatA heAya tema rAjA temane kahevA lAgyA, vinAcita A sava tamArI vinati huM satya mAnuM chuM, paraMtu tI yAtrAthI pApa rAzi dUra thAya che ane puNyarAzi pragaTa thAya che. mATe huM A kAryaMmAM ghukata thaye| .... S tame mane vighnabhUta thaze! nahIM, tamAre kAI khAkhatanI ciMtA karavI nahI, A nagara tathA sarva prajA vargane A dhanavAhana rAjA jema cAtaka pakSIone megha tema mArI mAphka satuSTa karaze, Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 kumArapALa caritra vaLI "siMha ane puruSane dezAMtara jatAM anya sahAyanI apekSA rAkhatA nathI." tejavI puruSone A svabhAva ja hoya che. mArI sAthe cAlavAthI tamane nakAme parizrama thAya che. ane mane paNa paga baMdhana che, mATe have maherabAnI karI tame ahIM ubhA rahe te bahu sAruM, ema kahI maMtrI vigerene tyAM ubhA rAkhyA ane ghanavAhana rAjAne pUchIne abhayaMkara rAjA ekale tIrthayAtrA mATe cAlate thaye. mArgamAM cAlatA rAjAne velIone nacAvavAmAM lAcArya samAna, puSponI sugaMdhane haraNa karavAmAM cera samAna ane sarevaranA biMduothI zItalatAne vahana karato pavana sevata hate. dareka tIrthone namana karate, jidra bhagavAnanI pUjA karatA ane pitAnI zakti mujaba tapazcaryA karate te rAjA bahu sukRta upArjana karavA lAgyA. siddhiyegI e pramANe pRthvI upara pharate pharate abhayaMkara kaI eka parvatanI guphAmAM jaI pahoMce. sUryAsta thaI gaye. ghora aMdhArU prasarI gayuM. ekAkI chatAM tenuM mana bahu aDaga hatuM. daurya rAkhI Ama tema pharatA hatA. tevAmAM bahu dUrathI nIkaLate karUNa zabda tenA sAMbhaLavAmAM Avyo. ke tarata ja vicAramAM paDyo. are! A zUnya parvatanI guphAmAM keNa rotuM haze! rAtrInA prasaMge ahIM mANasa kayAMthI? ane A zabda koI mANasane have joIe. cAle tyAM jaI huM tapAsa karuM, ema vicAra karI rAjA te zabdane anusAra AgaLa cAlyA. tevAmAM tyAM baLatA agnine eka kuMDa tenA jevAmAM Avyo ane tenI pAsamAM ubhelI eka strI hatI. jenA zarIre rakata caMdanane lepa karyo hate. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhiyAgI vI. amadA kaMThamAM kareNanA puSpAnI mALA paherelI hatI. vaLI kAmadeva samAna tejasvI kAIka cAgI taravAra ugAmI mRtyunI mAphaka teNIne mAravA taiyAra thayA hatA. 2 sUrya' ! tuM jagat cakSu kahevAya che. mATe huM tArI yAcanA karU chu ke, mArA rakSaka ahIyAM kAi nahAyatA anya dvIpamAMthI tu kAine lAvI Apa. jethI te mArUM rakSaNa kare. he ratnagarbha ! pRthvIdevi ! hatA. 55 A amaLAnA trAsa aTakAvanAra koI zUravIra che ? je kRpAlu puruSa mRtyu samAna A duSTanA mukhamAMthI mane e pramANe pralApa karatI teNInA zabdothI sa`tra ghAghATa thai rahyo mukta kare. sukhapara azrunA pravAha cAlatA hatA. have ze! upAya karavA ! ane kayAM javuM, nathI. ema zUnyacitte sthira ubhI hatI. rUpavaDe rati samAna te strInI durdazA joI rAjAnA manamAM bahu dayA AvI ane tarata ja teNe ceAgIne kahyuM, A tArI AkRti vaDe tuM yeAgI nathI, para Mtu tenAthI paNa ke,i mahApuruSa dekhAya che. chatAM A kharAma kAma karavA tu' taiyAra thayA che, te tArA mahatvane lajAvanAra che. "satpurUSA peAtAnA prANA cAlyA jAya te paNa anucita kArya karatA nathI. ' caMdana vRkSeAne chedavAthI paNa teo duga dha ApatA nathI, mATe mahAzaya ! kRpA karI A strIne tuM cheADI de. kAraNa ke, aparAdha hoya chatAM paNa satpurUSo strIjAti upara zastra calAvatA amRtamaya tenI vANIvaDe siMcAyelI te strIne zAMti maLI ane te parAkramI rAjAne joI punaH teNIe jIvananI AzAdhAraNa karI. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 kumArapALa caritra pachI yAgIe kahyuM, rAjan! AvA uttama lakSaNaiAthI tuM paNa cakravattI dekhAya che, sAmAnya nathI. vaLI A vadha karavA te ayeAgya che, paraMtu mArU vAkaya sAMbhaLa pachI enA khacAvanA tuM vicAra kara. tArA sarakhA mahAtmAnI AgaLa gupta vArtA kahevA mATe harakata nathI, maNicUDa vidyAdhara vaitADhatha pava tanI uttara zreNImAM zrIzthanUpura nAme nagara che. temAM vidyAdharAneA adhipati ratnacUDa nAme rAjA che. niSkala'ka caMdranI rekhA samAna ratnamaMjarI nAme tenI strI che. maNicUDa nAme prakhyAti pAmelA hu tenA putra chuM, aparAjitA nAme amArA phulanI vidyA che. te bahu sukhadAyaka hAvAthI sAkSAt siddhinI mAphaka tenA ArAdhana mATe meM prAraMbha karyAM hatA. zuddha jagAe esI huM jApa karatA hatA. samAptinA divase dIvya svarUpa dhAraNa karI vidyAdhiSThAtrI te devI mane prayatyakSa thaI, jenu svarUpa vijaLI samAna caLakatuM hatuM. te kheAlI, he vatsa ! ucchaLatA taraMgavALI gaMgAne sthira karanAra A tArI sevAthI tane vara ApavA mATe huM prasanna thaI che. paraMtu aLatA agni kuMDamAM maMtrIza lakSaNI strI athavA puruSanA hAma karI tu varadAna mAga, jethI tane Icchita siddhi huM ApIza. mArI prasannatA mATe A kArya tuM nahI kare teA pAkelA cibhaDAnI mAphaka tArU' mastaka jarUra phuTI jaze. e pramANe devInu vacana me' kabula karI svArtha siddhi mATe atrIsa lakSaNI strInI zodha mATe huM pRthvIpara pharavA nIkaLyA. tapAsa karatA karatA ahipura nagaramAM hu* gayA. tyAM te nagaranA Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa7 maNirDa vidyAdhara rAjAnI yathekata lakSaNavALI A kanyAne joI huM tene ahIM lAve chuM. ane kevIne mATe hAlamAM hema karavAnI mArI IcchA che. mATe he rAjana ! ene choDAvIne tuM mArI siddhine zA mATe nAza kare che? harSanI vAta te e che ke, sajajana puruSo svArthanI mAphaka kadApi parakAryane nAza karatA nathI. kharekhara ekanuM kArya bagADavuM ane bIjAnuM sudhAravuM e dharma samAna daSTivALA puruSoe kaI sthaLe mAnya karyo nathI. vaLI pitAnuM udara bharanAra A strIne ja tuM priya mAne che, ghaNuM lekane upakAra karanAra huM rAjaputra tArA hisAbamAM nathI e pramANe gInAM vacana sAMbhaLI abhayaMkara be. tAruM kahevuM ThIka che. paraMtu A strIne vadha kare te tane lAyaka nathI kAraNa, strI vadha karavAthI narakanI prApti thAya che. je prANIne vadha karavAthI siddhi thAya tevI siddhithI zuM phaLa? vaLI je hiMsA karavAthI prApta thAya tevI lakSamIthI paNa sayuM. he gadra! tuM samajuM che paNa mAre tane kahevuM paDe che ke sarva siddhio dharmathI siddha thAya che. adharma karavAthI nathI thatI. megha varasavAthI nadIone prAdurbhAva thAya che. grISmanA tApathI -teo sUkAI jAya che. je eka prANInA ghAtathI siddhi maLatI hoya te te ghaNA prANIonA vadha karanAra manuSyane sarva siddhio kema siddha thatI nathI? vaLI strIne vadha karavAthI devI prasanna thAya che, te vAta kaI vakhata jovAmAM AvI nathI, temaja sAMbhaLavAmAM paNa AvI nathI. mAtra phUTa kAryamAM kuzala evI te devIe tane chetaryo che. kivA devIe tene satya kahyuM haze chatAM paNa A bIcArI strIne choDI daI mArA mastakane hema karI, te Arya! tuM pitAnuM kArya siddhi kara. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 kumArapALa caritra huM viSNudha ! ema karavAvI vidyAdevI tane prasanna thaze. A strI.jIvatI raheze ane mArA satkAra paNa sArI rIte sacavAze, pachI maNicUDa khelyuMA, huM narendra ! A tArUM samajavuM bhUla bhareluM che. kAraNa ke eka strIne mATe cakravattI ne lAyaka A zarIranA tyAga karavA tu taiyAra thayA che. A strInuM rakSaNa karavAthI te jIvatI rahIne asAdhya kAya zu karI zakaze ? vaLI tuM jIvatA haIza te pitAnI mAphaka huMmezA prajAnuM rakSaNa karIza. temaja tuM pAtAnA zarIrane badale A strIne bacAvavAnI IcchA kare che te kATIne ApIne eka pASANanA TukaDA levAnI IcchA kare che. apa vastunA badale je vadhAre le che, te buddhimAn gaNAya, paNa enAthI viparIta karanArane tA mUkhanA zirAmaNa gaNAya. te sAMbhaLI peAtAnA dAMtanI suMdara kAMtinA miSathI hRdayamAM uchaLatA dayA rUpI kSIrasAgarane khatAvatA hoya tema rAjA pharIthI khelyA. huM cAgI'dra ! A tArAM vacana snehane ucita che, paNa dharma'ne ucita nathI. peAtAnA prANAthI paNa anya jIveAnA bacAva karavA, e meATAmAM moTA dhama che. vaLI A dehane sArI rIte navarAvA, caMdananA lepa karo, alakArAthI zaNagArA ane sArA bhejanathI tRpta karI, paNa te khalanI mAphaka peAtAnA svAdhIna koi divasa thavAnA nathI. temaja je zarIranI Akhara sthiti kRmi-kIDA athavA bhasma thAya che, teA tenA badale hu' parApakAra karU chuM, temAM mArI aNu-samaja zI che? te ge|thI bharelA zarIravaDe je purUSa sukRta meLave che, prANunAzaka viSane badale amRtarasa kharIde che. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa9 maNirDa vidyAdhara temaja keIka jJAnI purUSe ja bahu maLathI bharelA, kSaNamAtramAM nAzavAna, mAtra A lokamAM rahenAra, adhama sthitivALA, parAdhIna ane haMmezAM vara vadhAranAra A zarIravaDe zuddha, thira, sAthe rahenAra, atizreSTha, pitAne svAdhIna ane sukhadAyaka sukRtane grahaNa kare che. A lokamAM kIrtimaya ane paralokamAM dharmamaya zarIra upara sajajanenI zraddhA hoya che, paNa kSaNabhaMgura A zarIra para AsthA hetI nathI, keI mANasa vepAramAM hArI jAya che. vaLI kaIka lAbha paNa meLave che, paraMtu strI athavA purUSane jIvana AzA te sarakhI ja hoya che. | mATe tuM samajIne A tArU pakza mane Ape. jethI mastakane cheda karI huM tane arpaNa karUM. A strI ghaNI kAla jIvatI rahe ane tArI vidyA paNa siddha thAo. e pramANe rAjAe ghaNuM kahyuM chatAM paNa maNicUDe tene khaDjha ApyuM nahI, eTale rAjAe vighAgharanI IrachA nahotI paNa bahu Agraha karI tenI pAsethI taravAra laI lIdhI. rAjAnuM zarIra bahu gaura hatuM ane hAthamAM taravAra AvavAthI bhujaMgathI vIMTAelA caMdana dvamanI mAphaka te dIpavA lAgyA, pachI mukhanI AkRti praphulla ane kaMIka hAsyathI suzobhita dekhAtI hatI, evA rAjAe pitAnA hastavaDe suthAra kASTha para jema kuThAra calAve tema skaMdha-Doka para taravAra calAvI. te samaye paraspara mitranI mAphaka rAjAne skaMdha taravArane sparza thavAthI mUrtimAna harSa jema remAMcita thaI gaye. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 kumArapALa caritra tyArabAda zaktimAna evA rAjAne hAtha mastaka chedavA mATe ghaNAe calAve chatAM paNa koIe khaMbhALyuM hoya tema te sthira thaI gaye.. pachI rAjAe vicAra karyo, are ! A mAre dakSiNabhuja prathama madonmatta hAthIonAM gaMDasthala bhedavAmAM balavAna hatuM, te hAlamAM A nirbaLa kema thaI ga ? ema ciMtAtura thaI svAmIne droha karanAra bhUtyanI mAphaka dakSiNa hAtha para ke pAyamAna thayelA rAjAe tene tyAga karI DAbA hAthamAM khaDaga lIdhuM. ane tarata ja teNe potAnA skaMdha para calAvyuM. khacchanI dhAra bahu tejavI hatI chatAM paNa te pathara para pachaDAyelAnI mAphaka kuMThita thaI gayuM. hAthanI maMdatA ane khaDjhane prahAra niSphala thavAthI dukhasAgaramAM AvI paDele rAjA dInamukhe maMtrathI taMbhita thayele sarSa tema pitAnA hRdayamAM bahu baLavA lAge ane buddhipUrvaka vicAra karavA lAge, are ! mArA durbhAgyane dhikkAra che, A paropakAranI lAgaNI paNa mArAthI na banI zakI. jeo parepakAra karavAmAM spRhAluM hoya che, tevA prANIone dhanyavAda ghaTe che. temaja jeonI popakAranI IcchA siddha thAya che, tevA satpaSe te vAraMvAra dhanyavAdane lAyaka thAya che. yegInI mUccha ema kahI rAjA ekadama pitAnuM mastaka kApavA mATe megInI yAcanA kare che, teTalAmAM te gI paNa mUrzita thaIne chedelA kumanI mAphaka pRthvI para paDe. te joI rAjAne vimaya tha. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gInI mUcho ahe! ekadama A gIne zuM thayuM ? ema ciMtavana karatAM rAjAne paNa duHkhathI mUrachI AvI gaI ane bebhAnamAM paDelA rAjAe AkAzamAM rahelA devatAone hAhAkAra sAMbhaLe. kSaNavAra pachI rAjA sacetana thayA ane pitAnI AgaLa ubhelI eka devI teNe joI te devI meghamALAnI mAphaka kamaMDalunA jaLathI siMcana karatI, pradIpanI mAphaka pitAnI kAMtivaDe aMdhakArane dUra karatI, dIvya AbhAranI racanA vaDe kalpalatAnI mAphaka dIpatI, bhramarIo vaDe pazinI jema devAMganAo vaDe sevAtI, mane hara darzanathI caMdralekhAnI mAphaka AnaMda ApatI, bahu cinagdha daSTivaDe mAtAnI mAphaka vAraMvAra avakana karatI. ane jeNInA zarIranI kAMti suvarNa samAna caLakatI hatI evI te devI bolI, vatsa! te aparAjitA devI huM pite chuM. tArA sAhasavaDe huM prasanna thaI chuM. tArI IcchA pramANe vara mAga. praNAma karI abhayaMkara belya, devi ! je tuM mArI para tuSTa thaI hoya te kArya karavAmAM ughukta thayelA A mArA bhujane staMbhanathI mukta kara. jethI mArA mastakanA dAnavaDe A tArA bhakta ginI vidyAsiddhine siddha karUM. mAre rAjyAdika samRddhinuM kaMI prajana nathI. vaLI je tuM A kArya karavAne zaktimAna na hoya te A maNicUDanI siddhi paripUrNa kara. te sAMbhaLI devI belI. siddhinI vArtA dUra rahI, paraMtu A pApIne sacetana karavAnI paNa mArI IcchA nathI, kAraNa ke A duSTa adhama e strIvadha karavAne prAraMbha karyo che. vaLI Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 kumArapALa caritra A duSTa eTalAthI paNa nahIM aTakatAM kalpavRkSa samAna jagatanuM rakSaNa karanAra tane haNIne pitAne svArtha sAdhavA mATe taiyAra thayo che. vaLI he putra! A aniSTa kArya enA satvanI parIkSA mATe meM ene kaheluM hatuM, paraMtu A Tubuddhi yegI te strIne mAravA mATe kharekhara taiyAra thaI gaye. tethI tArA hAtha tathA kharzane meM staMbhAvI dIdhA ane A duSTa para mane bahu krodha caDha, tethI ene A durdazAmAM lAvI mUke che. strI vadha karavAmAM eNe dubuddhi vAparI tethI ene siddhi kevI rIte maLe? "pApI puruSane saMpattionI mAphaka kalA siddha thatI nathI. aparAdha vinAnA prANIonI hiMsA karanAra ALasu ane satva vinAnA pramAdI purUSe dharma ane arthane siddha karI zakatA nathI. | mATe A duSTanA kAraNane lIdhe tuM pitAnA AtmAne haNavA mATe yogya nathI. kAraNa ke bhasmanA mATe kalpavRkSane koI paNa bALe nahIM. - A AtmaghAtarUpI akRtya tuM karIza, te paNa A duSTa tAro - upakAra mAnavAne nathI. kAraNa ke vRSTi thavAthI paNa kSAra bhUmimAM gya phala thatuM nathI. te sAMbhaLI rAjA che. he devi ! A puruSanI siddhi mane ISTa che. vaLI tuM ene niSedha kare che. te bola! tuM zA mATe mane prasanna thaI? A puruSa bhale game te hoya paNa enI upara tAre anugraha karyA vinA cAlaze nahI. zuM zaMkara pitAne Azraya rahelA sarSa upara paNa krodhAyamAna thAya che? vaLI A purUSane siddhi na pragaTa thAya te mArI pratijJAne bhaMga thayi. mATe prANa javAthI jema jIvate paNa huM marele gaNAuM. je puruSa prANathI paNa adhika potAnI pratijJAne bhaMga kare che, te adhama puruSa sajajanene niMdavA lAyaka thAya che. eTaluM ja nahIM paNa tenuM jIvana niSphaLa thAya che. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajJAka maMtrI mATe he devi ! tuM ahIMthI svecchA pramANe cAlI jA. huM A agnimAM praveza karuM chuM, ema kahI rAjA tarata ja agnimAM pitAnA dehanuM balidAna ApavA taiyAra thaye. te joI are ! A rAjA mArA mATe maravAne taiyAra thayuM che, mane dhikkAra che, ema belatI tyAM ubhelI te strI paNa mUcchita thaI ekadama pRthvI para paDI gaI. tyArabAda devIe rAjAne agnimAMthI bahAra kADhIne kahyuM, huM tArI upara bahu prasanna thaI chuM. tuM je tArA mATe A baMnene huM sajIvana karUM chuM. ema belI te devIe amRta samAna pitAnA kamaMDalanuM pANI chAMTI maNicUDa ane kumArIne jIvatAM karyA. pachI te kanyA rAjAne jIvate joI bahu rAjI thaI ane pitAnA manamAM teNIe rAjAne varavAnI IcchA karI, kAraNa ke tevA guNavAna puruSane varavA mATe konI IcchA na thAya? he rAjana ! tArA Agrahane lIdhe AyegIne huM prasanna thaI chuM. e pramANe kahI devI ghaNA kAlathI IDelI siddhi gIne ApI adazya thaI gaI teTalAmAM tevA addabhuta kArya karavAmAM sAhasika abhayaMkara rAjAnuM mukhAvakana karavAne jema sUryane udaya thaye. prabhAtakAlane samaya thavAthI ekadama pRthvI ane AkAzamaMDalane bhedanAra temaja sarva dizAone gajAvanAra ghanaghera zabda rAjAnA sAMbhaLavAmAM AvyuM ke tarata ja te bhrAMtimAM paDe. are A zuM ? ema saMbrAMta banI jeTalAmAM draSTi prasAra kare che, teTalAmAM tenI AgaLa caturaMga ranya AvI ubhu rahyuM. pachI temAMthI eka oMziyAra puruSa camatkArI vANIvaDe joDI rAjAne vinaMti karavA lAge. praNAloka maMtrI lakSmInI lIlAthI suzobhita lakSmIpura nAme nagara che. temAM Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra zatrurUpa hastIone vidAravAmAM siMha samAna arikesarI nAme devasamAna rAjya karate hate. zatrurUpa vAMsaDAone bALavAnI IcchA karatA jenA pratAparUpI agnine atiprabala evuM zaurya pavananI sahAya ApatuM hatuM. te rAjA hAlamAM svargavAsI thaye che, tethI temanuM rAjya svAmI vinAnuM sAyaMkAlanA vAdaLa samAna thaI gayuM che. tyArabAda tenA sumitra maMtra vigere pradhAnavarge bhegA maLI aparAjItA kuladevInI ArAdhanA karI, prasanna thaI kuladevIe AjJA karI che. te rAjyane lAyaka Ape che ane te devInA kahevAthI Apane teDavA mATe ame ahIM AvyA chIe. ApanA darzanathI A sainyane tathA amane bahu AnaMda thaye che. vaLI A rAjyalakSamIpanA AzayathI Idra sahita svargazrInI mAphaka prakAzita thAo. he naradeva ! huM arikesarI rAjAne vaMzaparaMparAne maMtrI chuM. mAruM nAma prajJAka che, A hakikata nivedana karavA mATe huM Avela che. ema vinati karI te maMtrI mauna rahyo, eTale tarata ja te aparAjitA devIe tyAM ja suvarNamaya siMhAsana para abhayaMkara rAjAne besArI rAjayAbhiSeka karyo. temaja te yogInI pAsamAMthI bacAvelI kanyA rAjAne ApIne te devI aMtardhAna thaI gaI. juo "karele upakAra abhayaMkara rAjAne te vakhate saphala ." ahe! pare pakArane prabhAva? harati vipadaM sUte kIrti nikRntati vairitAM, janayati jane mAnAdhikya, vazIkurute ramAm / madayati dayAsAraM dharma', tanoti mahodaya, kimiva sudhiyAM nAdhatte'sau paropakRtiH kRtA // 1 // Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nRsiMharAjA 65 sajajanee karelo upakAra vipattine dUra kare che. kIrtine pragaTa kare che. varane ucacheda kare che. lokomAM mAna vadhAre che. lakSmIne vaza kare che. dayAmUlaka dharmane utpanna kare che ane sarvatra mahadayane phelAve che. vaLI koIpaNa vastu evI nathI ke, je paropakArathI siddha na thAya. pachI maNicUDe kahyuM, he rAjan ! ApanA prabhAvathI mane siddhi maLI che. he deva! mArA puNayane lIdhe ja Apane janma thayo haze, kAraNa ke A mArI siddhi te dUra rahI paNa Apa na hota te mArA prANa paNa tulanI mAphaka devInA kedharUpI pavanathI uDI jAta, vaLI he nareMdra ! mRtyunA mukhamAMthI kevaLa A strInuM ja te rakSaNa karyuM che ema nahIM, paraMtu strI hatyAnA mahApApathI mAre paNa uddhAra karyo. pitAnA dehathI niHspRhapaNe sarva lokeno tame upakAra kare che ane paropakArane mATe ja caMdananI mAphaka sarvasvane vyaya karyo che. mATe Apa cirakAla AnaMda pAmo. he rAjana ! duHkhI thayelAM mArAM mAtApitAne pitAnA darzanArUpa amRtanuM siMcana karI huM pharIthI AvIza. e pramANe abhayaMkara rAjAnI AjJA laI maNirDa vidyAdhara pitAnA sthAnamAM gaye. tyArapachI arikesarI rAjAnA maMtrI vigere sarva loke navIna tUpanI mAphaka bahu AnaMda ApatA rAjAne praNAma karavA lAgyA. - tyAra pachI bahu vinayapUrvaka teoe pitAnA nagaramAM javA mATe rAjAne prArthanA karI, pachI rAjAe paNa temanA kahevA pramANe taiyArI karI. kAraNa ke "mahAtmAo anyanI prArthanAne bhaMga karatA nathI." potAnA daryano parAjaya thavAthI sevA mATe AvelA merUparvata hoya ne zuM ? tevA unnata aMgavALA hAthI para rAjAe savArI karI. temaja tenA mastaka para pUrNimAnA caMdranA garvane apahAra Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra karanAra ane sAkSAta mUrtimAna yaza heya tema veta chatra dhAraNa karyuM hatuM. | mukharUpI caMdranI sarvatra prasaratI kAMtinA be vibhAganI mAphaka kata kAMtimaya baMne cAmarothI tenAM baMne paDakhAM vIjhAtAM hatAM. temaja huM rAjA pite ahIM AvyuM che. mATe mane namavA mATe Ave, ema pratyaMta rAjAone digaMtara gajAvatAM vAjI nA nAda vaDe jaNAvata, bhATa cAraNanA jaya jaya evA gheSathI lokone badhira karate, sainyanA caraNa ghAtathI uDelA rajakaNathI AkAza bhUmine purata, nigdha daSTinA prasArathI nagaravAsI janene pramudita karate, pitAnA darzanarUpa caMdravaDe paurAMganAnA premarUpI sAgarane taraMgita karato hoyane zuM ? tema abhayaMkara rAjA nAgarika lekee vaja, patAkA ane tAraNethI zaNagArelA lakSmIpuranI zobhAne daSTigocara karate chatAM rAjamahelamAM gaye. tyAM pradhAna vage taiyAra karelA suvarNanA siMhAsana para abhaya. kara rAjA pUrvAcalanA zikhara para sUrya jema ArUDha the. tyAra pachI sAmaMtarAjAe bheTaNa laI rAjAne namyA ane tenI sevAmAM hAjara thayA. tyArabAda siMhapuranA rAjAe pitAnI putrInuM vRttAMta jANayuM, eTale te paNa tyAM Avyo ane pitAnI putrIne abhayaMkara rAjA sAthe teNe paraNAvI. te kanyA paNa kAmadeva samAna tejasvI evA patine pAmI patinI mAphaka alaukika zebhAne pAtra thaI. pachI prathamanA upakAranuM smaraNa karatA nRsiMha tathA ghanavAhana rAjA temaja kRtaziomAM cUDAmaNi samAna maNicUDa vidyAdhara ane bIjA paNa keTalAka rAjAo ratnAdika dIvya bheTaNa laI tyAM AvyA, Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 dharmadezanA ane devatA jema iMdrane tema abhayaMkara rAjAne namanapUrvaka bahu satkAra karyo. e pramANe aneka rAjAo taraphathI AvelI bheTanI samRddhi vaDe tene vaibhava nadIonA pANIthI samudranuM jala jema bahu vRddhi pAme. eka divasa AyudhazALAnA adhikArIe rAjAnI pAse cakravatIne lAyaka evA cakraratnanI vadhAmaNuM kahI. rAjAe bahu harSathI tene satkAra karyo ane te tarata ja zasazALAmAM gaye. sUryamaMDalanI zebhAne tiraskAra karatuM cakraratna tenA jovAmAM AvyuM. caMdanAdika pUjAnA sAmagrIvaDe cakranI pUjA karI aSTAblika mahatsava paNa karyo, kAraNa ke "mahAna puruSe pUjayane pUjavAmAM sAvadhAna hoya che." vaLI te abhayaMkararAjAne tyAM bIjA paNa senAnI-senApati vagere keTalAMka ratna pragaTa thayAM. aho ! "mahAna pUNyazAlIjanene A duniyAmAM koIpaNa vastu durlabha nathI" tyArabAda abhayaMkara cakravatI cakravaDe thira evA parvatane paNa calAyamAna karate sarva dizAone jItavA mATe cakraratnanI pAchaLa cAlyo. pRthvIne AkramaNa karatA cakravatInA sainyarUpI samudranI aMdara meTA parvate paNa DubI gayA te anya lekenI zI gaNatarI ? tenA tejathI sarva zatruo pitAnI meLe ja dabAI gayA ane kauzika-ghuvaDa sUryane jema keI paNa zatru tenA sanmukha AvI zakato nathI.. chakhaMDa pRthvImAM vijaya meLavIne navanidha pitAne tAbe karyA. pachI te cakI pitAnA sainya sAthe nivRtta thaI pitAnA nagaramAM Ave. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra tyAra pachI bAra varSa sudhI cakravatIne abhiSeka thaye. te samaye abhayaMkara cakrIe pitAnI udAratAthI yAcaka lekene kubera samAna dhanavAna karyA. vaLI haMmezAM te bahu chUTathI yAcaka vargane dAna ApatA hatA. rAjya vibhavanA udAra bhega paNa jogavate hate. paMDitaleke niraMtara tene Azraya letA hatA. ema aneka prakAranA sukhathI paripUrNa abhayaMkara cakrIe bahu samaya sudhI IndranI mAphaka rAjya calAvyuM. tyAra pachI guru mahArAjanuM Agamana jANI ziSyanI mAphaka abhayaMkara cakI bahu ja prasanna thayA ane temanI pAse jaI praNAma karI dezanA sAMbhaLavA beThe. dharmadezanA gurumahArAja bolyA. he bhavyAtmAo! A jagatamAM durlabha e manuSyabhava pAmI buddhimAna puruSa evuM kArya karavuM ke jethI zAzvata sukhanI prApti thAya. vaLI te akSaya sukha muktimAM raheluM che ane te muktine upAya te jinezvara bhagavAne samyapha cAritravata kaheluM che. sarva sAvadya vastune tyAga kare, tenuM nAma samacAritra kahevAya che. vaLI te cAritra grahaNa karavAthI A lekamAM pUjyatAnuM pAtra bane che ane paralekamAM mekSa lakSmI prApta thAya che. he bhavya! tane Ave manehara siddhi yoga prApta thaye che. mATe tuM vrata grahaNa kara, jethI tene mikSa siddhi pitaja svayaMvarA thaI varaze. e pramANe gurumukhathI dezanA sAMbhaLI cakavatI mukti sukha meLavavAmAM bahu utsuka theye ane vairAgyarasamAM garaka banI teNe pitAnA putrane rAjyAbhiSeka karyo. pachI teNe bahu AnaMda pUrvaka guru mahArAjanI pAsethI cAri. travrata lIdhuM. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma dezanA tyAra pachI abhayaMkara muni vairAgyabhAvathI ati dustapa tapazcaryA karavA lAgyA. tapazcaryArUpa tINa kuThAra vaDe prAcIna duSkarmarUpI jaMgalane mUlamAMthI ucchinna karI kevalajJAna pAmyA. tyAra pachI ghaNA lokone bedha ApI vizuddha pariNati vaDe teo mekSa pada pAmyA. he siddharAja nareza! abhayaMkara cakravatIe karelA upakAramaya dharmathI AvA mahApadanI prApti mAnI haMmezAM popakAra kare, e tAre bhUlavuM nahIM. A pramANe zraddhApUrvaka gurunI vANI sAMbhaLI dayALu evA te jayasiMha rAjAe guru samakSa pitAnA hRdayamAM paropakAra vratane nizcaya karyo ane te vratane uttama mAnate haMmezAM tenuM AcaraNa karavA lAge. A pramANe uttama vANIrUpa kIraNavaDe jayasiMha nareza aneka saMzaya rU5 aMdhakArane dUra karatA ane jaina matarUpI kamalane vikasavara karatA sUryanI mAphakazrI hemacaMdra AcArya dIpatA hatA. kumArapALa janma vividha saMpadAothI paripUrNa dadhisthalI nAme nagarI che, tenI aMdara pitAnI prajAnuM pAlana karavAmAM kuzaLa tribhuvanapAla nAme rAjA hato. te saMpattio vaDe kubera samAna prakhyAta hatA. jenA nirdoSa mAnasa-manamAM sajajana pakSanuM avalaMbana karanAra dharma haMmezAM mAnasarevaramAM ujavaLa pAMkhavALA rAjahaMsanI mAphaka vilAsa karatA hatA. zatruonA vadhathI rUdhira vaDe lAla kAMtine dhAraNa karatI taravArarUpI velaDI saMgrAma bhUmimAM bahu rAgathI manahara ane mUrtimAna jaya lakSamI hoya tema tenA karakamalamAM zobhatI hatI. tenI strInuM nAma kamIradevI hatuM. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7e kumArapALa caritra ' te rANI bahuja premALa, saddaguNothI suzobhita ane zarIranI kAMtivaDe sAkSAt lakSamI samAna dIpatI hatI. temaja vidyamAna chatAM paNa asthira ane bAhya evA alaMkArone tyAga karI aMtaraMga ane sthira zIlarUpa AbhUSaNathI te pitAnuM aMga bhAvatI hatI. teNInI sAthe tribhuvanapALa nareza lakSamI sAthe vAsudeva jema AnaMda pUrvaka viSayasukha bhagavate hate. anyadA prajAnI unnati mATe kSetrabhUmi jema bIjane tema kamIra devIe garbha dhAraNa karyo. bAda te zubha garbhanA prabhAvathI samudra sudhI pRthvInuM rakSaNa, prANIone abhayadAna ane sAte vyasane niSedha karAvavAnI rANIne IcchA thaI. bahu premane lIdhe rAjAe te dehalA pUrNa karyA. garbhanA divase pUrNa thavAthI dvitIyA tithi jema caMdrane tema rANIe putra pragaTa karyo. te samaye AkAzavANI thaI. A bAlaka bahu parAkramI ane guNavAna thaze. vaLI pRthvIne jItI dharmanuM sAmrAjya meLavaze. bahu vizAla te bAlakanA zarIranI kAMti vaDe sUtikAgrahanA divAo haDatAla sarakhA nirateja thaI gayA. tenA janma samaye manuSyone AnaMda thAya temAM zI navAI? paraMtu pavanathI kaMpatI dhajAo rUpI hAtha vaDe nagara paNa ati AnaMdathI nRtya karatuM hoya tema dIpavA lAgyuM. bahu harSa ullAsapUrvaka janmotsava thaye. tyAra pachI A kumAra kArtikeyanI mAphaka parAkramI thaze, pRthvInuM pAlana karaze, ema jANI tribhuvanapAle te bALakanuM kumArapAla evuM nAma pADayuM. amRtanA pUranI mAphaka te bAlakanA mukhanI kAMtirUpa rasanuM atizaya pAna karatAM rAjA ane rANI bahu AnaMda pAmatAM hatA. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa janma 71 kadAcit putra paNa vinayahIna thAya te agninI mAphaka samagra kulane nAza kare che ane teja putra kalAvana thAya te caMdranI mAphaka zaMkaranA mastaka para paNa vilAsa kare che. ema vicAra karI pitAe premapUrvaka zastra ane zAstravidyAmAM bahu ja kuzala karyo. tyAra pachI te kumArapALe adbhuta kAMtimaya yauvana avasthAmAM praveza karyo. sthairya merugirimatiM suragururgA bhIryamabhbhonidhiH, saumyatva zazabhRtpratApamaruNaH zaurya ca paJcAnanaH / audArya tridazadrumaH subhagatAM kAmaH zriyaM zrInidhi na Dhokayatisma yovanapade daSTvA kumAra sthitam // 1 // "te samaye yuvAvasthAne dIpAvatA kumArane joI merU parvate sthiratAguNa, bRhapatie buddhi, sAgare gAMbhIrya, caMdramAe mRdutA, ravie pratApa, siMhe parAkrama, kalpavRkSe udAratA, kAmadeve manoharatA ane kubere lakSamI arpaNa karI." tyAra pachI tenA pitAe paladevI nAme kanyA sAthe tene para NAvyo. teNInI sAthe te haMmezA pati sAthe jema kAmadeva tema bhegavilAsa karato hato. vaLI te tribhuvanapAlane bIjA be putra hatA. ekanuM nAma mahIpAla ane bIjAnuM nAma kItipAla hatuM. te baMne bhAIo mAnanI lAgaNI dharAvatA hatA. temaja premaladevI nAme eka tene putrI hatI. te devInI mAphaka dIvyakAMtithI dIpatI hatI. tene tenA pitAe meTA utsavathI kRSNadeva sAthe paraNAvI. vaLI tene bIjI putrI devala devI nAme bahu sauMdaryanuM sthAna gaNatI hatI. tene zAkaMbharI nagarInA adhipati arNorAjanI sAthe paraNAvI. e pramANe sAkSAta dharma, artha ane kAmanI mUrti samAna Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 kumArapALa caritra traNe putra vaDe tribhuvanapAlanI kIrti traNe lokamAM prasarI gaI. bAda eka divasa kumArapAla pATaNamAM gayA. gurusamAgama tyAM jayasiMharAjAnI pAse beThelA zrI hemacaMdrasUrinAM darzana thayAM. A mahAna puruSa sarva kalAonA jANakAra che, ema jANa bahu vinayabhAvathI kumArapAla haMsa kamalavananI jema temanI sevA karavA lAge. eka divasa guNanuM vyAkhyAna cAlatuM hatuM. te samaye kumArapAle AcArya mahArAjane pUchyuM. dareka guNamAM kayA guNanI mukhyatA jANavI? tyAre zrI hemacaMdra AcArya belyA. sarva guNemAM satvaguNa kharekhara sArvabhauma tarIke gaNAya che. anya sarva guNo je satvaguNanI pAchaLa kulavAna nekaronI mAphaka doDe che. eka satvaguNa siddha thavAthI dareka kArya siddha thAya che. anya guNe enI AgaLa vRthA che. je savaguNathI ciMtAmaNi ratnanI jema sarva saMpattio prApta thAya che. vyasana-duHkha rUpI sAgaramAM paDela prANI ajAputranI mAphaka satvaguNavaDe lakSamIne bhaktA bane che. vaLI te ajAputranI prAcIna kathA huM kahuM chuM, te tuM sAMbhaLa. ajApura A jaMbUdvIpamAM bhArata nAme kSetra che. temAM caMkAnanA nAme nagarI che. jenI saMpattio ravargalekanI samRddhiene ulaMghana kare che. A nagarInI aMdara ziva-zivA-zubha kArya-pArvatIthI yukta, vizAla bhUti-samRddhi-bhasmane dhAraNa karatA, bhega-vilAsa-sarSathI alaMkRta, vRSadharma-vRSabha para bahurAgI ane maheza-dhanADhaya zaMkaranI lIlAne dhAraNa karatA loko vase che. paNa Azcarya mAtra eTaluM hatuM ke, koI paNa mANasa temAM vivAdI dukha viSabhakSI nahe. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 ajAputra temaja te nagarImAM sAkSAt zaMkara samAna mahAparAkramI caMdrApIDa nAme rAjA rAjya karatA hatA. paraMtu te khIlakula zAMta prakRtinA hatA. vaLI te rAjA pRthvIne jItavA mATe jyAre nIkaLyA, tyAre jala ane ghAsanA sava ThekANe abhAva thaI gaye.. kAraNake bahu baliSTha rasainyanA cAlavAdI uDelI dhULavaDe sarovara vigeremAM rahelAM pANI DhaMkAI gayAM ane gharanI aMdara rahelA zatruoe peAtAnA rakSaNa mATe dAMtanI aMdara ghAsa lIdhAM jethI ba MnenA duSkAla thayA. te nagarImAM dharmopAdhyAya nAme eka brAhmaNa rahetA hatA. te vipra kalAnidhi-kalAonA khajAne hatA, paraMtu te kura Mga-zAkamRgane tAme rahetA nahI. bahu premALu ane AnaMdapAtra gaMgA nAme tenI strI hatI. jenI aMdara pavitratA ane rasavattA e guNNA mukhya hatA. khaMne strI puruSa huMmezAM icchA mujaba saMsAra sukha bhegavatAM hatAM. tevAmAM temane eka putra janmyA. tenA zarIranI kAMti bahu ja ramaNIya hatI, tenA janma samaye pAMca graheA ucca sthAnamAM rahelA hatA, tethI dhamemAMpAdhyAye tenu janma lagna joI vicAra karyAM ke, A mArA putra AvA uttama lagnanA prasAvathI rAjya prApta karaze. te madonmatta banI brahma karmothI bhraSTa thaze. ene upavIta saMskAra thavAnA nathI, sAMgavedAdikanuM te adhyayana paNa karavAnA nathI, yajJAdika kriyAkAMDa paNa tenA hAthe thavAnA nathI ane viveka buddhi paNa tenAmAM rahevI muzkela che. svAbhAvika pravartatA pApathI temaja bahuM AraMbha vigerenA pApathI A mArA putra naraka sthAnamAM jaze, e bahu khedanI vAta che. have zuM karavuM ? vaLI A putra ja kevaLa narakamAM jaze, eTalu ja nahI paNa enA sava zonI paNa naraka sivAya anyagati nathI. are ! A duSTa devane dhikkAra che. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 kumArapALa caritra vaLI A putra mATe thaze, tyAre kulanA nAza karaze. jema vRiddha pAmavAthI pIpaLAnuM vRkSa devama'krine ucchinna kare che, tema A putra bahu du:khadAyaka thaze. mATe velAsara ene koI ThekANe vidyAya karavA joI e, ema vicAra karI te brAhmaNe peAtAnI strIne kahyuM. he bhadre ! A putrane jaladI tuM khahAra koI gupta ThekANe mukI Ava. ene rAkhavAthI ApaNane sukha thavAnuM nathI. e pramANe peAtAnA svAmInu vacana sAMbhaLI srInA hRdayamAM agnivAlA pragaTa thai ane bahu zeca karatI te ga MgA pAtAnA svAmIne kahevA lAgI. hai svAmi ! A tame zuM melyA ! putrI paNa ekadama tyAga karAtI nathI te caMdrasamAna netrane AnaMda ApatA AvA putranI te vAta ja zI karavI ? he svAmi ! ciMtAmaNi ane putra emane A duniyAmAM bahu ja duMbha haiAya che. koI puNyazALIne te prApta thAya che, te ApaNane pUva nA puNyayeAgathI A putra thayA che, huve ene tyAga kevI rIte thai zake ? jenA mATe viSNudhajano paNa aneka upAya nira'tara kare che, chatAM paNa putrasukhanA bhegI thatA nathI. teA tevA putrane kaceA buddhimAn tyajI de ? brAhmaNe peAtAnI strIne kahyu', subhage ! tArU' kahevuM satya che, para'tu je peAtAnA kulanI unnati kare tevA putranu` pAlana karavuM ucita che. A putramAM kulakSaNa rahelAM che, jethI te kulanA nAza karanAra thaze. mATe tuM ene jaladI bahAra mUkI Ava, have mithyAvicAra tu karIza nahI. te sAMbhaLI strInA manamAM vicAra thaye kai, kulIna strIone putrathI paNa peAtAnA svAmInuM vacana priya hAya che. ema samajI te zrI zAkAtura banI putrane teDI lIdhe. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajAputra 75 azru pravAhathI vakSasthalane tathA stanamAMthI jharatA dudhavaDe pRthvIne siMcana karatI, vAraMvAra te bAlakanA mastaka para cuMbana karatI, teNIe ratnanI mAphaka keIka jagAe tene mUkI dIdhuM. ane te strI potAne ghera AvI. teTalAmAM tyAM eka ajA-bakarI AvI te A bALakanA pUrva janmanI mAtA hatI. mArgamAM paDelA bALakane joI te tenI pAse gaI, ke tarata ja pUrvasaMbaMdhane lIdhe teNInA stanamAMthI dUdha karavA lAgyuM. te dudha bALakanA mukhamAM paDavAthI kaMIka tene zAMti thaI. ajApAla bakarInI pAchaLa AvatA vAgabhaTa nAme vALanA jovAmAM A saghaLI hakIkta AvI. tethI tene dayA AvI ane tarata ja te bALakane laI ghera gaye. teNe potAnI strIne te bALaka arpaNa karyo. ajApAlanI te strI paNa pitAne putra nahIM hovAthI tene putra tarIke pAlavA lAgI. tRSAtura mANasane pANI maLavAthI jema te strI putra maLavAthI bahu ja AnaMda pAmI. A uparathI mAtra A duniyAmAM devane mahimA stuti karavA lAyaka che. vipatti ke saMpatakALamAM paNa anya keI samartha thaI zakate nathI. kAraNa ke jo ke, tarata ja A bALakane tenA mAtA pitAe jaMgalamAM mUkI dIdhe, temaja ajApAlane tyAM tene pharIthI teja vakhate samAveza thaye, tenuM kAraNa khAsa deva ja thayuM. have vAgabhaTa ane enI strIe vicAra karyo ke, A bALakane ajA-bakarIe dudha pAna karAvyuM, tethI enuM nAma ajA putra pADavuM joIe, ema jANI bahu umaMgathI teoe te nAma jAhera karyuM. | sarvaguNono Azraya ane pUrvAjita puNyane lIdhe bhaviSya kALamAM atyaMta saMpattinA pAtrarUpa te bALaka ajApAlane tyAM jaLamaya bhUmimAM jema kamaLa tema vRddhi pAmavA lAge. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 kumArapALa caritra anukrame bAlavayamAM paNa tenuM teja bahu vadhavA lAgyuM. jethI te bALaka jagatane jItanAra apUrva tejanA samUhathI jema sUrya divasanA kartApaNAne egya thAya che, tema rAjyanI gyatAne lAyaka dekhAvA lAgyA. vaLI vRddhi pAmatA sarve guNarUpI vRkSamAM vasaMtanI mAphaka te bAlakanI aMdara rasanI mAphaka bahu addabhuta prakAranuM satva-parAkrama prApta thayuM. vinA prayAse paNa tenA hRdayamAM nirmala jalathI bharelA sarevaramAM caMdrabiMbanI mAphaka sarva kalAo pheravA lAgI. devIvacana eka divasa tenA pitAne tAva Avyo, jethI te bakarAne cAravA javA mATe azakta thaye eTale tenI AjJAthI te ajAputra bakarAMnA TeLAne laI araNyamAM cAravA mATe gaye. ne tyAM AgaLa te bakarIo pitAnI IcchA pramANe caravA lAgI ane ajAputra bahu AnaMdathI eka vaDanI chAyAmAM beThe. tevAmAM baha vizALa te vaDanI nIce zikAranA prayAsathI zramita thayela caMdrApIDa nAme tejanagara rAjA AvyuM. tenI kAMti caMdrasamAna dIpatI hatI. bahu zrama lAgavAthI te rAjA potAnA parivAra sahita suMdara vaDanI chAyAmAM beThe. teTalAmAM divya kAMtithI dizAone prakAzita karatI koI eka devI pragaTa thaI ane tarata ja te belI. he rAjan ! A ajAputra lAkha sainikone adhipati thaze ane te bAra varSa pachI tene mArIne A nagarane adhipati thaze. ema kahI te devI aMtardhAna thaI gaI tyAra pachI rAjAnI daSTi ajA putra tarapha gaI. bahu zocavA lAyaka tenI dazA joI rAjAnA manamAM garva che ke, Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G7 ajA putra vicAra A bicAre zuM karavAnuM che? ema tene tRNa samAna gaNI pite vicAra karavA lAgyA. te devIe je vacana mArI AgaLa kahyuM, te agya che. kAraNa ke tejasvI siMhanI AgaLa bakarAne ze hisAba che? kadAcita pAMgaLo mANasa je merU parvata para caDhe temaja hAtha vinAne ThuMThe mANasa samudra tarI sAmI pAra jaI zake to A bALaka mane mAravAne zaktimAna thAya. ema garvanA zikhare caDhele te rAjA mauna rahyo. tyAre tene sumati nAme maMtrIzvare kahyuM. he svAmi ! nAnA paNa zatrunI upekSA karavI te ThIka nahIM, kAraNa ke vyAdhi ane zatru e baMne eka sarakhA kahyA che, temanI upekSA karavAthI meTA svarUpamAM teo AvI jAya che, tyAre buddhizALI puruSe paNa temane uthApI zakatA nathI. mATe ApanA para dayA lAvI keIka A devIe ApanA hitanI vAta kahI che. jo ke pASANa lekha asthira thaI zake paNa divyavANI kaI samaye mithyA thAya nahIM. prAye A zatru bAlyAvasthAne lIdhe kaIpaNa apakAra karI zake tema nathI. te paNa ene ApanA dezamAMthI cAranI mAphaka koIpaNa sthAne vidAya kare te ThIka che. e pramANe pitAnA maMtrIne vicAra egya mAnI rAjAe kaI paNa jaMgalamAM teja vakhate pitAnA Apta puruSa mAraphata ajAputrane vidAya karAvyuM. ajAputra vicAra mAtA pitAthI vimukta thayela bhayaMkara vanamAM paDele A bAlaka ekAkI chatAM paNa vidvAnanI mAphaka pitAnA manamAM vicAra karavA lAge. ' are ! mAre kaIpaNa prakArane aparAdha nathI, chatAM A rAjAe mane adhama aparAdhInI mAphaka zA mATe dezapAra karyo? Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 kumArapALa caritra ema vicAra karatAM tenA jANavAmAM Avyu ke, A devInI vANIthI te rAjAnA manamAM bhaya utpanna thayA, jethI eNe peAtAnA rAjyanuM rakSaNa karavA mATe mane peAtAnA dezamAMthI kADhI mUkayA. jIvita ane rAjya, e kha'ne manuSyAne bahu ja priya hAya che. jenA mATe DAhyA mANaseA paNa atizaya anucita kAryAM kare che. are ! A manuSyakITathI zuM thavAnuM che ? A duniyAmAM eka parAkrama ja basa che, jethI AvA pApIonA sahAra karI khaliSTha rAjya tAme karAya che. ema vicAra karI dauya vaDe manane dRDha karI te ajAputra si'hunI mAphaka nirbhIya thaI AgaLa cAlatA thayA. gheAra lanamAM prayANa karatA nIDara evA paNa siMhArdika prANIo bahu parAkramavALA ajAputranA darzInathI raka banI gayA ane citrAmaNamAM AlekhyAnI mAphaka sthira thai gayA. vana phulathI AhAra vRtti calAvatA ane zuddha taruvarInI chAyAmAM vizrAma paNa te letA hatA. ema karatAM te ajAputra tapasvI jema saMsAranA pArane pAme tema vananA prAMta bhAgamAM AvI pahAMcyA. tyAM AgaLa eka nagarI tenA jovAmAM AvI. tethI te bahu khuzI thayA ane tarata ja te nagarIne uddezI cAlatA thayA. mArgamAM cAlatAM eka yakSanu maMdira AvyuM. tenI zAbhA bahu manAhara hatI. tenI najIkamAM eka agnino kuMDa hatA. temAMthI cAre tarapha agninI javAlAe nIkaLatI hatI. tenI AsapAsa cAkIdAranI mAka cAra puruSA ubhA hatA. pIna mAtra dhAraNa karyAM hatAM. sukha paNa zyAma hatAM evA dIna avasthAmAM AvI paDelA te puruSAne joi cakita thayelA majA. putra nikhAlasa buddhithI temane puchavA lAgyA. huM mahAzaye ! A agni kuMDa zA mATe tame AvI AkRtie ahI` zA mATe ubhA che ? tame kANuM che ? ye che? Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ videzika mahAtmA 78 je mane kahevAmAM kaMI aDacaNa na hoya, te A bAbata mane jaNAve. te puruSe belyA. bhAI ! tuM bAlaka che. amAruM kAma bahuM moTuM che. tethI tene zuM kahIe! tArAthI A kArya banI zake tema nathI. ajAputra che. moTuM kAma moTAo ja kare, nAne mANasa na karI zake, ema tamArUM je dhAravuM che, te taddana khoTuM che. moTA mANasa je kArya na karI zake, te kArya nAne mANasa paNa kadAcita kare che, moTA bhAlAothI je patthara tuTatA nathI, teja pattharane zuM TAMkaNa toDI zakatAM nathI ? e pramANe te bAlakanuM camatkArI vacana sAMbhaLI vismita thayelA te puruSa belyA. bhAI ! evI tArI hIMmata hoya te amArI hakIkta tuM sAMbhaLa. vaidezika mahAtmA. sarva samRddhiethI bharapura ane niSkapa-bhaya rahita caMpA nAme nagarI che, tenI aMdara ame cAre bhAIe rahIe chIe. eka bIjA para amAre neha bahu saceTa rahe che ane haMmezAM eka ekanI AbAdI IcchIe chIe. amAre A nAne bhAI che. tene ghaNuM upAye karavAthI eka putra thaze. tenI buddhi bahu ja pavitra ane kAMti jotAM suvarNa samAna dIpe che. eka divase tene bahu ja asAdhya vyAdhi pragaTa thaye. seMkaDo vidya lekoe upacAra ghaNA karyA paNa kiMcita mAtra tene ArAma thanahIM. temaja hakima vigere anya lokoe paNa tenA ArAma mATe ghaNA upAye karyA chatAM paNa durjanane viSe satkAranI mAphaka te sarva prayAsa vyartha nIvaDayA. ame cAre bhAIo te ciMtA sAgaramAM mAchalIonI mAphaka taraphaDatA hatA. tevAmAM potAnA pUrvajanI mAphaka keI eka dayAlu dezika mahAtmA A. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra teNe amane kahyuM ke, A bAbatamAM tame ciMtA karaze nahIM. agni vRkSanuM pAkeluM phala ene Ape. amRta samAna svAdiSTa evA te phalanuM bhakSaNa karavAthI A bAlaka sAjo thaze. te agnivRkSa kAdaMbara vananA prAMtabhAgamAM yakSanuM maMdira che, tenI pAsamAM baLatA agnikuMDamAM raheluM che. tyAM tame jAo ane te phalA lAvIne ene Ape. te sAMbhaLI tarata ja ame ahIM AvyA chIe ane tenA kahevA pramANe nizAnI sAthe sarva hakIkta satya maLI che. have ame kaupIna mAtra dhAraNa karI A agnimAM bahu utsAhathI paDavA dhArIe chIe, paraMtu A baLatI vanDijvALAonA bhayathI ame paDI zakatA nathI. tethI ame bahu duHkhanA mAryA A agninI pAchaLa pherA mArIe chIe. have ApaNe zuM karavuM? ema eka bIjAnA sAmuM ame joI rahyA chIe. addabhuta papakAra A vAta sAMbhaLI ajA putrane dayA AvI ane temane kahyuM bhAIo! tame duHkhI thaze nahIM. huM A agnivRkSanuM phala tamane aMdarathI lAvI ApIza. ciMtA karavAnuM kaMI paNa kAraNa nathI, tyAre puruSa belyA. bhAI! A bhayaMkara agnimAM tAre pesavuM te gya nathI. kAraNa ke zakti chatAM paNa pArakAne mATe maraNa saMkaTamAM kaye mANasa praveza kare ? vaLI agnivRkSathI tamArI pAse je phaLa maMgAvavuM, te prANUkapaNa pAse sarpa marAvavA barAbara che. mATe he AryapuruSa! tuM tAruM pitAnuM kAma kara. A agnimAMthI phaLa te amArAmAMthI koIpaNa eka jaNa lAvaze. ema sAMbhaLI pharIthI paNa ajA putra be he sajajane! ema tamAre bolavuM nahIM, kAraNa ke sAruSa parepakArane ja svArtha mAne che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phaLapradAna sajajana puruSe vinA svArthe paropakAra mATe prayatna kare che. jagatane AnaMda ApavAmAM tatpara evA megha vigerene tame zuM nathI jotA? vaLI pitAnI mAphaka paranuM kArya je manuSya nathI karatA tenuM bahu vinathI bhareluM A zarIra zA kAmamAM AvavAnuM? ati khedanI vAta che ke, jenAmAM zakti chatAM paropakArathI vimukha rahe che. e pramANe phalAthI puruSane samajAvIne ajA putra jema jaLanA kuMDamAM tema te agnikuMDamAM paDaze ane temAMthI be phaLa laI taratA ja bahAra nIkaLe. siddhanI mAphaka tenA zarIre bIlakula agnine sparza na thayela joI teo cakita thaI gayA ane baMdInI mAphaka tenI stuti karavA lAgyA. phaLa pradAna sAttivaka sapuruSomAM prazaMsA karavA lAyaka eka Apa ja che, caMdananI mAphaka Apane A deha anya janonA tApane zAMta karanAra che. A duniyAmAM svArtha sAdhavAmAM kuzala evA zudra mANaso ghaNAya che, paraMtu AmravRkSanI mAphaka parakArya sAdhavAmAM pravINa te Apa eka ja che. e pramANe bahu stuti karyA bAda teoe pUchayuM. he uttama puruSa ! tame satya vAta kahe, agnii paDavAthI tame banyA nahIM tenuM zuM kAraNa? ane be phaLa kevI rIte lAvyA? ajAputra che. agnivRkSa para nivAsa karI rahelI kaI devIe mane be phaLa ApyAM, te laI huM akSata aMge bahAra nIkaLI AvyuM. bAda te puruSoe eka phaLa bahu Agraha karI ajAputrane ApyuM ane eka pitAnA putrane khavarAvI sAjo karyA pachI teo AnaMda pAmyA. kapipuruSa have ajAputra tyAMthI AgaLa nIkaLe ane nagarapratye cAlatA thaye. bahu AnaMdathI te jete hatA, tevAmAM te mArgamAM pAMjinene AnaMda ApanAra eka taLAva AvyuM. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 kumArapALa caritra te joi tenu hRdaya bahu prasanna thayuM. je saravara zIta ane zveta rasamaya kamaLAnA sugadhamAM lubdha thayelA bhramarAnA nAda vaDe amRtakuMDanI mAphaka paMcendrione bahu Ana Mda ApatuM hatuM. temaja tenA gherAvA geALAkAra ane maneAhara hatA. tenI pALI upara cAre tarapha vRkSanI pati zaiAbhatI hatI ane te vRkSeA uparathI paDelAM zveta puSpA mautika-meAtIAnA dvAra tarIke dIpatAM hatAM. tethI te addabhuta sarovara pRthvIrUpa strInA kuMDala samAna zebhatuM hatu'. annaputrane bahu tRSA lAgI hatI, tethI te agnivRkSanuM phala eka vastranA cheDe khAMdhI tene sarAvaranA kinAre mUkI aMdara utarI te pANI pIvA lAgyA. teTalAmAM muktAhArathI sucaiAbhita kaDavALe, koika vAnara dhruvayeAge Amatema pharatA pharatA te sareAvaramAM AvyeA. bahu suMgadhane lIdhe nAsikAne AnaMda AvavAthI vAnare jANyuM ke A sugaMdha A phUlamAMthI Ave che, ema jANI jhaDapathI te phala vastranA cheDethI cheADI laI ekadama nAzI gaye.. jalapAna karI ajAputra tarata ja pAchA Avye ane vastra joyu tA tenA cheDe phUla jovAmAM Avyu nahI, eTale sava svahIna thaye hAya tema te cAre dizAe tapAsa karavA lAgyA. vaLI teNe vicAra karyAM ke, A nijana vanamAM kaI mANasanu Agamana sabhavatuM nathI, teA kalpavRkSanA phUla samAna mA phaLa kANu laI gayuM haze ? are! devane dhikkAra che ke, jeNe vairInI mAphaka ATale paNa udaya sahana na karyAM, athavA " maMda puNyavALA prANIonA hAthamAMthI AvelI vastu cAlI jAya che." jo huM te phala keDe bAMdhIne pANI pIvA gayA hata te te mArI pAsamAMthI jAta nahIM, athavA bhavitavyatA kAIthI dUra yatI nathI. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ divyateja 83. ema vicAra karato ajA putra zUnya hadayathI tyAM ubhe hato, teTalAmAM hArathI suzobhita kaMThavALe kaI puruSa tene kahevA lAgyuM. huM vAnara hate. tArA vastramAMthI lIdhelA phalanuM dIThuM khAvAthI uttama devasamAna huM hAla ja A uttama puruSa thayo chuM. he puruSa! kevala mArA hitanA mATe ja tArUM ahIM Agamana thayuM haze. anyathA bhavAMtaramAM meLavI zakAya tevo A mAnavadeha mane kayAMthI maLI zake ? mATe he upakAri ! A tArUM akSata phala temaja A mAre amUlya mauktika hAra huM tane arpaNa karuM chuM, tene tuM svIkAra kara ane AjathI mane dAsa tarIke gaNavo, jethI huM kRtArtha thAuM. ema kahI vAnara puruSe tene hAra tathA phUla ApyAM. baMnenI prAptithI khuzI thayelA ajAputre paNa tene svIkAra karyo ane tene potAnA mANasa tarIke karI lIdhe. dIvyateja A phala pazuone paNa manuSyatva ApanAruM che, ema pitAnA hRdayamAM nizcaya karyo. vaLI A phalane bahu alaukika prabhAva che. e pramANe vicAra karatA te ajAputra bahu cakita thaI gaye. ekalAe paMtha karavo yogya nathI." e vAkayanuM smaraNa karate ajAputra vAnara puruSane sAthe laI sthira manathI AgaLa cAlate thayo. cAlatAM cAlatAM sUryAsta thayA. tevAmAM tyAM eka suMdara avicchinna devamaMdira AvyuM. te joI ajAputra vizrAMti mATe tyAM rahyo. tejasvI paNa devanI AjJA ullaMghana karavA zaktimAna thatA nathI, ema DAhyA mANasane bedha ApavAnI jema sUrya paNa te samaye asta thayo. jyAM sudhI divasa rahe tyAM sudhI huM kamala-guNavAna puruSamAM rahuM chuM, ema prasiddha karatI hoya tema zrI lakSamIe sAyaMkALe kamalane tyAga karyo. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~~~~ ~~~~ kumArapALa caritra jagatarUpI gharamAM pradIpa samAna sUrya asta thaye eTale daSTine rodha karanAra kevala aMdhakAra vyApI gayuM. tArAonA samUhathI jhagajhagatuM AkAzamatIothI bharelA marakata maNInA pAtranI mAphaka atizaya dIpavA lAgyuM. haMmezAM huM aMdhakArane nAza karUM chuM chatAM te vAraMvAra kema pragaTa thAya che, ema dhArI bahu SathI lAla thaye hoya tema te vakhate caMdra prakAzavA lAgyA. e pramANe rAtrIne prasAra barobara thaI rahyo, eTale pitAnI sAthe rahele vAnarapuruSa suI gayo. pachI te devamaMdiranI aMdara jaLahaLatuM teja ajA putranA jovAmAM AvyuM. teNe vicAra karyo. ekadama tejane prAdurbhAva zAthI thaye? atyAra sudhI bIlakula dekhAte naheAte, hAlamAM A kayAMthI AvyuM? zuM A teja devI haze? zuM agninuM haze? athavA te zuM nAganA maNithI thayeluM haze? enI tapAsa te karavI joIe, ema vicAra karIne tapAsa karavA mATe ajA putra te prakAza tarapha cAle. tyAM AgaLa eka suraMga dvAra dekhavAmAM AvyuM. te joI tene IrachA thaI ke, joIe te kharA AgaLa zuM che? te bheMyarAmAM utaryo. jema jema te cAlato gaye, tema tema te dIvya teja nIce nIce dekhAvA lAgyuM, ajAputra paNa mUDhanI jema tenI pAchaLa lA rahyo. tenA parizramanA mATe jema te teja bahu nIce javA lAgyuM. ajAputra paNa dhairya rAkhI tenI pAchaLa cAlatAM bahu bhUmi ullaMghana karI AgaLa cAlyA gaye eTale tyAM sarakhI jamIna AvI ane je teja dekhAtuM hatuM, te paNa baMdha thaI gayuM. temaja te pradezamAM eka nagarI tenA jevAmAM AvI ane te vicAra karavA lAgyA. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85. zivaMkarAnagarI ' are! te devamaMdira kayAM gayuM? mAre mitra kayAM gaye divya teja kayAM gayuM? A jamIna kyAMthI AvI? ane A nagarI kayAMthI AvI? aho! daivane vilAsa keI vicitra che. bhUvivaramAM mArga batAvanAra tejano abhAva thavAthI A puruSa AgaLa kevI rIte cAlI zakaze? ema dayAnA prAdubhAvathI te samaye sUrya pragaTa thaye. sUryane udaya thayuM ke tarata ja dizAonuM aMdhAruM dUra thaI gayuM. kAraNake teja ane aMdhakAranI eka sAthe sthiti koI kALe ghaTatI nathI. tyArabAda ajA putra navIna kautuka jovAmAM bahu usuka thaye ane pitAnI pAse rahelA phalanuM cUrNa karI hAranI sAthe keDamAM bAMdhI AgaLa cAlato thaye. zivaMkarAnagarI nagarInI pAsamAM sarvatra paribhramaNa karatAM mRgalAM, ziyALavAM vigere prANIone joI te vicAra karavA lAgyA. A nagara te ujajaDa che? athavA keI vastivALuM che ? ema zakti manathI ajAputra darya rAkhI nagaranA madhya bhAgamAM gaye. tyAM baMdhuonA maraNathI jema zekAtura thayelA lekone joI bahu kheda karato rAjamArgamAM gayo. tyAM paNa zUnyatA joI te rAjadvAra AgaLa gaye. duHkhathI baLelAonI mAphaka zyAma mukhavALA dvArapALane joI zaurya rAkhI ajAputra temane pUchavA lAgyo. A nagarInuM nAma zuM che? ahIM rAjA koNa che? A loko zakAtura kema thayA che? tame paNa AvI durdazAmAM zAthI AvI paDayA che ? he sajajano ! satya hakIkata zI che? te A5 nivedana kare. dvArapAla bolyA. vaibhavamAM svarga purI samAna zivakarA nAme A nagarI che. bahu tejasvI dudha nAme A nagarIne rAjA che. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra te eka divasa bahu pApa bharAI javAthI zIkAra mATe bahAra nIkaLe. jenI sAthe utsAha dharAvatA aneka sainike nIkaLyA, jethI pRthvItala kaMpavA lAgyuM. vaLI kSetrapAlanI mAphaka bhayaMkara keTalAka kutarAe tenI sAthamAM lIdhA hatA. keTalAka subhaTae gaNezanI mAphaka hAthamAM kuThAra dhAraNa karelA hatA ane jemanAM udara baha sthUla dekhAtAM hatAM. keTalAka adharmane dhAraNa karanAra evA trazUladhArI zaMkaranI mAphaka cAlatA hatA. keTalAka zyAma zarIravALA murArI-kRSNa sarakhA hatA. keTalAka khagadhArI ane prauDha utsAhavALA jigISanI mAphaka rAjasevake zIkAra karavAnI buddhivALA thaI rAjAnI sAthe zebhatA hatA. siMhanAda, bherI, dhanuSanA TaMkArava ane nizAnanA nAda vaDe dizAone gajAvatA te rAjAe pazuono saMhAra karavAmAM mRtyu samAna thaI te vanamAM praveza karyo. te samaye mRgalAo cAre dizAe nAsavA lAgyA. rUrU nAme mRgalAo bhayabhIta thaI gayA. kRSNasAra mRga sAra vinAnA thaI gayA. ziyALavAo maraNa dazAne pAmyA. vAnarAo zekAtura thaI gayA. sAMDhanAM paNa aMga sIdavA lAgyAM. hAthIenA manamAM bahu kSebha thavA lAgyA. Dukkara paNa baLahIna thaI gayA ane siMha te bahu krodhAtura thaI gayA. e pramANe rAjAnAM bANa chuTavAthI khaLabhaLATa thaI gayo temaja tenA subhaToe paNa atizaya khaDaganA prahArathI meghanI mAphaka AraNyaka pazuone meTI ApattimAM nAMkhyA. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziva karAnagarI 87 e pramANe bhavya strInI mAphaka mRgayA zIkAramAM Asakata thayelA rAjA peAtAnA sainyane cheADI dai pAte ekalA bahu dUra nIkaLI gayeA. madhyAnhakALanA samaya thayA, tRSAthI bahu pIDAvA lAgyuMA. peAtAnI pAsamAM pANI maLe nahIM tethI rAjA bahu gabharAyA. are deva ! have zu thaze ? ema ci'tAtura thai pANI mATe vananI aMdara niOna jema dhanane mATe tema, rAjA pharavA lAgyA. pavatamAM ratna, dunamAM sojanya ane marUdezamAM jema AmravRkSa tema te vanamAM eka pada-dharA rAjAnI dRSTigeAcara thayA. amRta kuMDanI mAphaka te hadane joI rAjA bahu khuzI thaze. ane tenI aMdara teNe hu'sanI mAphaka pANI pIvA praveza karyAM. svaccha jalapAna karavAthI tarata ja duya bhUpati vAgha thai gaye.. aheA ! jaLamAM paNa kevA mATe! camatkAra rahele! hAya che! amRta samAna ujavala ane apUrva zuddhimaya jala tapazcaryAMthI pragaTa thayelA tejanI mAphaka duSTa Azrayane lIdhe te rAjAne ana dAyaka thayuM. te jalanA prabhAvathI vAghanA svarUpane prApta thatA rAjAne tenI pAchaLa jatA nRsiMha nAme tenA putre joyA, temaja tenA sainikoe paNa jAye.. vAgha thayelA peAtAnA pitAne joi nRsiMhukumAra "are mArA pitAne ekadama A zu thayuM ! " ema hRdayamAM zeka karatA bahu vegathI tenI pAse doDatA te gayA. teTalAmAM bahu kSudhAtura thayelA vAgha pANImAMthI bahAra nIkaLI bhayaMkara mukha phADIne te peAtAnA putrane ja khAI gayA. ahe ! " pazuomAM vivekapaNu kayAMthI heya !" vAgha thayelA rAjAne temaja teNe khAdhelA tenA putrane joi tenA vanA sa` leAke rUdana karavA lAgyA. jenA kolAhala satra vyApta thai gayA. vaLI bIjA peAtAnA mANaseAne pazu khAvA mATe bahu krodhathI DhADatA te vAghane leADhAnI vizALa sAMkaLethI jema tema karI mahA-- Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 kumArapALa caritra musIbate sainike e bAMdhI lIdhe. pachI teo leDhAnuM majabuta eka pAMjaruM lAvyA. mahA anarthanI mUti samAna te pAMjarAnI aMdara vAghane pU. tyAra pachI maMtrI lokoe te pAMjaru rAjamahelamAM lAvIne mUkayuM che. niSphalapraga have rAjAnuM vAghapaNuM kevI rIte dUra thAya? te vicAra mATe maMtrIe ekaThA thayA. mAMtrika lekee maMtranA upacAra karyA. yaMtra taMtranA jANakAroe potapotAnA upAya karyA, vaidya lokoe paNa auSadhAdikanA pravege sArI rIte karyA, paraMtu te vAghapaNuM duSkarmanI mAphaka dUra thayuM nahIM. maMtrAdismaraNa zubhAnusaraNa pRthvIpasasevana, zAstrAdyabhyasana guNAdhigamana sadevatArAdhanam / zatruprodalana parerApakaraNa ratnAkarollaMghana, deve hi pratikUlatAM kalayati vyartha samasta nRNAm // 1 // maMtrAdikanuM smaraNa, zubha kAryanuM AcaraNa, bhUpatinuM sevana, zAstrAdikane abhyAsa, sadguNonI prApti, uttama devenuM ArAdhana, zatruonuM ucachedana, parepakAra vRtti ane samudranuM ullaMghana, e sarve daivanI anukULatAthIja siddha thAya che. anyathA te saghaLuM niSphaLa thAya che. he puruSa ! A pitAnA svAmInA duHkhathI sarva leke zakAtura thaI gayA che. "rAhanA grahaNa karavAthI caMdranA kiraNe vika vara kevI rIte rahI zake che manuSyatva prApti te vRttAMta sAMbhaLI ajA putra che. he bhAI ! A mahAkaNa je tamAre dUra karavuM hoya te te vAgha kayAM che? mane batAve, huM jaladI tene manuSya banAvuM, A bAbatanI ciMtA karazo nahIM. ajA putrane te puruSa rAjamahela AgaLa laI gaye. dvArapAlee A vAta maMtrIne jaNAvI, Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziva'karAnagarI 89 maMtrIe tarata ja hukama karyAM eTale sAkSAt upakAranI mAphka ajAputrane aMdara teoe praveza karAvceA, ajAputrane AvatA joI maMtrI ekadama use thayA ane bahu AnaMda pAmatA meTA amUlya Asana upara tene besAryAM tyAra pachI vinayapUrvaka te melyuM. ke mahAzaya ! ApanI AgaLa dvArapAle je rAjAnI vAta kahI che, te satya che. vaLI A rAjAnI kuLadevI agnikramamAM rahe che, teNInI mArAdhanA hAta meM karI hatI. prasanna thaI te devIe Aje mane svapnamAM kahyuM hatuM. he ma`trina! have tuM khIlakula kheda karIza nahIM, prabhAtamAM pavitra che buddhi jenI evA ajAputra ahIM Avaze ane A rAjAnu pazu paNuM dUra karaze. te sAMbhaLI meM devIne pUchyuM. e ajAputra kANu che ? ane hAlamAM te kayAM rahe che ? temaja te kevI rIte ahI Avaze ? pharIthI devIe mane kahyuM. ajAputra aneka prakAranA dezavideza jovAnI IcchAthI pRthvI para pharatA pharatA araNyanA prAMta bhAgamAM rahelA devAlayanI aMdara hAla rahelA che, prakAzanA prapa'ca karI te te vastu evAmAM lubdha banelA te ajAputrane huM pAte ja ahI lAvIza, emAM tamAre kaMi ciMtA karavAnI nathI. ema te devInA AzvAsanathI aMtaHpura tathA sarva parivAra sahita ame rAgI mANasa jema uttama vaidyanI tema tamArI vATa joI beThA chIe. amArA bhAgyathI dhruva IcchAe tamArU Agamana thayuM che. have rAjAnuM duHkha dUra karI A rAjyane tame sanAtha karI. ema maMtrInI vinaMtI sAMbhaLI ajAputra vAghanI pAse gayA ane agnivRkSanA phalanu cUNuM ApI tene mANasa banAvI dIdheA. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra nupamUcha have durjayarAjA bALakanI mAphaka pitAnuM vRttAMta nahIM jANatA che . A zuM che? A leke zA mATe ekaThA thayA che e pramANe cakti thaI te pUchavA lAge. maMtrIe javAbamAM jaNAvyuM. Apa vAghanA svarUpane pAmyA hatA ane Ape ApanA kumAra ne mArI nAkhe. te sAMbhaLI rAjA vajapAtanI mAphaka teja vakhate mUrzita thaI pRthvI para paDaze. maMtrI vigere sarva parivAra upacAra karavA lAgyA. caMdanAdika dravanA siMcanathI rAjA sacetana thaye. ane te putranA guNene saMbhArI saMbhArI dukhathI bahu vilApa karavA lAgyA. he vatsa! mane mUkIne tuM kayAM gaye? hA putra! zuM tuM nathI jANatuM ke, A mArA vinA nahIM jIvI zake ? lekamAM temaja zAstramAM paNa prathama kaI vakhata A bInA banI nahatI ke manuSya vAghapaNuM pAmI zake ? A eka Azcarya thayuM, te huM mAnuM chuM ke, tArA maraNa mATe ja deve A siddha karI batAvyuM. hA putra! tArUM maraNa meM pote ja karyuM che, te have huM kane Thapake ApuM ? anya mANasane Thapako ApI zakAya, paraMtu je kAryane pote vinAza kare tene Thapako ApI zakAya nahIM. pitAnA putrane te mleccha leke paNa mAratA nathI, te A akRtya karavAthI mArI zI gati thaze? he vibudha ! A saMbaMdhI mane mAluma nathI, have mAre zuM karavuM? e pramANe rAjA bahu vilApa karavA lAge. maMtrIoe bahu samajAvyA pachI teNe pitAnA putranI urvadehika kiyA karAvIne atha pAta pUrvaka zekAtura thaI te beThe. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upakAra samaraNa upakAra smaraNa - tyArabAda rAjAnI AgaLa hAtha joDI maMtrI che. he svAmi ! A ajAputra Apane upakArI che. te sAMbhaLI rAjA ajAputranA darzanathI bahu rAjI thayA ane kahyuM, he mitra ! A atizaya tejane prakAza tAre ja che, kAraNa ke sUryanI mAphaka tejasvI evA tArAvaDe mArI A durdazArUpI rAtrIne nAza thaye te je mAre upakAra karyo che, tene badale huM mAruM sarva rAjya ApuM te paNa vaLe tema nathI. kAraNa ke AkhI duniyAmAM paNa jIvitadAna ApanArane badale heta nathI." seMkaDo upayAra karanAra paNa pratyupakArI, prathama upakAra karanAranI tulanAne pAmatuM nathI. kAraNa ke upakArI puruSa guNone joyA vinA kArya kare che ane pratyupakArI te guNa joyA pachI pravRtta thAya che. ema chatAM paNa phuraNAyamAna vaibhavathI virAjamAna A mArUM rAjya tuM grahaNa kara ane kaMIka paNa mane traNa mukta kara. sajajanametrI e pramANe rAjAnI prArthanA sAMbhaLI ajA putra che, he bhUpati! ApanuM kahevuM bahu sAruM che, kamalamAM lamInI mAphaka ApanI buddhi kRtajJapaNAmAM rahelI che, e Azcarya che. tamAruM rAjya e huM mAruM ja samajuM chuM. Apa ApanuM rAjya sukhethI bhagave. paraMtu Apa mArI sAthe mitratAne saMbaMdha rAkhe, kAraNa ke "sarjanane maitrI bahu priya hoya che." vitarati mati, haMti klezaM, nigRhati dUSaNa', prathayati guNanAtaM sAtaM tanoti dhinoti ca / racayati yazaH sUte dharme, prasArayati zriyaM, sRjati mahatAM maiMtrI kiM na, priya suradhenuvat // 1 // Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra sajajananI maitrI buddhine vistAra che. kalezane nAza kare che. dUSaNane nivAre che. aneka guNene pragaTa kare che. sukha Ape che. hRdayane prasanna kare che. kIrtine pallavita kare che. dharmane vadhAre che. lakSamIne prasAre che. eTaluM ja nahIM paNa kAmadhenunI mAphaka ciMtita vastunI prApti kare che." e pramANe ajAputranuM vacana mAnya karI bhUpatie maitrI kabula karI. tyAra pachI teNe pitAnA baMdhunI mAphaka nehAdra hRdayathI navIna navIne divya bhegAvaDe tene prasanna karyo. mAyAvI hAthI tyArabAda pramudita thayele te ajAputra siddhanI mAphaka adbhuta prakAranuM pitAnuM kalAkauzalya tyAM rahIne rAjAne batAvavA lAge. ema karatAM tyAM teNe keTaleka samaya vyatIta karyo. tyAra pachI teNe vAgha banAvanAra te sarovaranuM pANI jevA mATe rAjAne prArthanA karI, eTale durjayarAjA ajAputrane sAthe laI nagaramAMthI bahAra nIkaLe. kavinA mukhamAMthI jema kaleka ane dhanuSa mAMthI jema bANa tema bahu vegathI ghoDesvAre tenI pAchaLa nIkaLyA. jethI ghaNI bhUmi chavAI gaI ane cAlatA cAlatA teo vananI aMdara gayA. tyAM samudranI mAphaka savaccha jaLathI bharele te sarevara pitAne mitrane rAjAe batAvyo. te sarovara bahu gaMbhIra che. chatAM paNa sacetana heyane zuM ? kuhakAgraha athavA kharAba magarAdika prANIothI vyApta, muninI mAphaka vrata-gaLAkAra chatAM paNa kuzAsana-kharAba pravRtti athavA kharAba darmAdikathI gherAyela, svaccha jaLathI bharele paNa nIlakamalemAM beThelA bhamarAonI kAMtine lIdhe athavA aMdara pratibiMbita thayelA AkAzanA saMkramaNathI jema zyAma kAMtine dhAraNa karato, Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAyAvIhastI pitAnA khoLAmAM ramatA putronI mAphaka kamalovaDe suzobhita, jIvana-jIvikA athavA pANi maLavAthI saMtuSTa thayelA subhaTonI mAphaka pakSIo vaDe vIMTAelA te sarovarane joI ajA putra pitAnA manamAM vicAra karavA lAge. aho ! A sarovara jaDa=jaLamaya che, te paNa tene keTale mahimA kurI rahyo che? tyAra pachI rAjA be he mitra! A pANI tuM je ! enA mahimAno pAra nathI, kAraNa ke prathama eNe mane vAgha banAvyo, tethI tAro samAgama mane tha. je ajJAnathI meM A pANI na pIdhuM heta to tArA sarakho durlabha mitra mane kyAMthI maLata? pachI ajAputra che. A pANI ane bIjA pANInuM svarUpa te eka sarakhuM dekhAya che. kaMIpaNa bheda dekhAtuM nathI. chatAM AvI zakti enAmAM zAthI AvI haze? athavA "dareka vastunI nimaNutA vicitra hoya che." e pramANe baMne vAta karatA hatA, teTalAmAM te sarovaramAMthI samudramAMthI airAvata hAthI nIkaLe, tema eka mahAna hAthI nIkaLe. - bAMdhavAnA deraDAnI mAphaka suMDhanA AghAtavaDe moTA jaLataraMgane vidAraNa kare ane page bAMdhelI sAMkaLanI mAphaka zevAla vallarInuM AkarSaNa karate te hAthI mAyAvI hAthInI mAphaka sarovaramAMthI bahAra nIkaLI ajAputrane ekadama jaLamAM kheMcI gaye. he hasti ! ceranI mAphaka mArA mitranuM haraNa karI tuM kyAM jAya che? ema kahI taravAra kheMcIne rAjA te hAthInI pAchaLa doDayo. pANInI aMdara hAthI bahu vegathI AgaLa cAlyo jAya che ane rAjA jaladI mahAvatanI mAphaka tenI pAchaLa jAya che. ema karatAM karatAM teo baMne pANInI aMdara ghaNuM nIcA utarI gayA ane hAthI ekadama adazya thaI gaye. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra mitrae mitra sahita hAthIne adazya thayele joI rAjA lathI bhraSTa thayelA siMhanI mAphaka bahu khedamAM paDI gaye. mArA dekhatAM chatAM A mAro mitra kayAM gaye ? ema cakti thayele rAjA AgaLa cAlavA lAge. kaMIka dUra gaye eTale senAne eka mahela tene jovAmAM AvyuM. dedIpyamAna suvarNamAMthI nIkaLatA kAMtinA samUhavaDe cAre tarapha prasaratA bAla sUryanA kiraNothI jema digamaMDalane piMjara karate, devavimAnanI mAphaka tejasvI ane alaukika lakSamI vaDe vibhUSita te maMdirane joI rAjA vicAra karavA lAge. te hAthI, te mAre mitra, te sarevara ane te pANI kayAM gayA? temaja A bhUmi ane A maMdira kayAMthI dazya thayAM? svapna samAna A zuM ! ! caMDIkAdevI vismita thayele rAjA te maMdiranI aMdara gaye. tyAM divya pUjAthI suzobhita caMDIkAdevInAM tene darzana thayAM. rAjAe devIne praNAma karyo. pachI rAjAnA manamAM bahu pazcAtApa tha. mArA dekhatAM hAthI mArA mitrane harI gaye, chatAM mArAthI tenuM rakSaNa na thaI zakaryuM. mATe huM dhikkArane pAtra chuM. ema te jayarAjA bahu duHkhI thaye chatAM, te devInI pUjAne Icchate heya tema, te devInI samakSa maratakarUpI kamaLane khagavaDe chedavA mATe taiyAra thayA. ahe ! "sajajana maitrI kevI alaukika hoya che. " durjaya bhUpati kamalanI mAphaka pitAnA mastakane chedavA mATe jeTalAmAM khacca upADe che, teTalAmAM mahA tejarivanI te devI rAjAnI AgaLa pragaTa thaIne tene kahevA lAgI. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvAMgasuMdarI he rAjana ! mitra mATe vRthA ziracheda karavAnI koI jarUra nathI. zA mATe tuM duHkhI thAya che ? tArA puNyane lIdhe cha mAsa pachI tArA mitrane samAgama tane jarUra thaze. ciMtA karIza nahIM. ema kahyA bAda devI tenA kAnamAM kaMI kahIne pachI divya auSadha ApIne pitAnA sthAnamAM cAlI gaI. tevAmAM addabhuta zRMgArathI vibhUSita keIka strI caMdanapuSpa vigere pUjApo laI devIne pUjavA mATe tyAM AvI. te strIne joI rAjA vicAra karavA lAge. jarUra A mAnuSI nathI, kAraNa ke mane jovA mATe teNInI daSTi nirnimeSa-sthira hoya tema dekhAya che. athavA lAvaNyanA sthAnarUpa A kharekhara rati haze. kAraNa ke enA darzanathI paNa sarvAge kAmanI kuMti thAya che. ema rAjA vicAra karatuM hatuM, teTalAmAM te strIe devInI pUjA karIne kAmanA bANa samAna mArelA kaTAkSeviDe te rAjAne vihita ka. sarvAMgasuMdarI temaja kAMtivaDe sukamala rAjAnA mukha caMdranuM avelekana karatI te strIne premarUpI sAgara bahu uchaLavA lAge, e ucita che. rAjAnA darzana mAtrathI tarata ja te strI atyaMta kAmAtura thaI gaI ane kaTAkSavaDe tene jotI jotI potAnA sthAnamAM cAlI gaI tyAra pachI rAjA vicAramAM paDe. A koNa haze? ane akaramAta ahIM kayAMthI AvI? nehadaSTithI kAmAtura thayelA mane vAraMvAra te zA mATe jetI haze? ema rAjA pitAnA manamAM vicAra karatuM hatuM, tevAmAM kaMIka strI tyAM AvI ane amRtamaya vANavaDe rAjAne kahevA lAgI. he rAjana ! bahu tejasvI ane gajagAminI sarvAMgasuMdarI nAme vyaMtaradevI ahIM najIkamAM rahe che. te amArI svAminI che. te A devIne pUjavA mATe ahIM AvI hatI. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra kAma samAna tejasvI evA ApanA darzanathI bahu premane lIdhe te Apane potAne tyAM bolAve che. mATe Apa prasanna thaI jaladI tene sthAnamAM padhAre. teNInA satkArane Apa svIkAra karo ane maherabAnI kare. te sAMbhaLI rAjAne Azcarya thayuM, mAruM bhAgya bahu balavAna che. ema pitAnA manamAM AnaMda mAnate rAjA te strIne AgaLa karI vyaMtarInA sthAnamAM gayo. tyAM keI ThekANe sphaTika ratnothI baMdhAvelI ane uttama kamaLathI virAjamAna vApikAe kIDA mATe rahelI che. kaI sthale sugaMdhita puSpo tarapha bhramaNa karatI bhramarIonA nAdarUpa saMgItathI vAlita udyAna rahelA che. keIka jagAe puSpanI zAothI ati zItala kadalIgRha dIpe che. keIka sthale divya AbharaNethI vibhUSita dAsIo ubhelI che. kaI ThekANe sudhAmaya vANIne abhyAsa karavAmAM lukhya evA popaTa rahelA che. keI ThekANe kudakA mAratA kasturIA mRga rahelA che. keTalAka sthaLe kapUra, kasturI, caMdana ane kesaranA DhagalAo rahelA che. te joI rAjA bahu vismaya pAmyA ane te vyaMtarInI pAse gaye. vyaMtarI prArthanA tyAra pachI te vyaMtarIe divyasnAna, vastra ane Asana divaDe rAjAne gya satkAra karyo. tyAra pachI teNIe rAjAne kahyuM. he devItamArA darzanathI mArA hRdayamAM ghaNI prIti thaI che, mATe huM prArthanA karuM chuM, Apa kRpA karI mArI sAthe bhegavilAsa kare. A prAsAda, A lakSamI, prItinA rItathI kheMcAyelI huM pite ane A mATe parivAra, e saghaLuM ApanuM che. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyaMtarendranuM sthAna e pramANe vyaMtarInu' vacana vibhUSita te vyaMtarInI sAthe bahu sAthe jema deva tema krIDA karI. tevA addabhutasthAnamAM nivAsa karatA rAjA vyaMtarI sAthe krIDA karatA chatAM svargamAM vAsa karatA iMdrane tRNa sarakhA paNa mAnatA na hatA. devanI anukULatA hAya tA vipatti paNa sapattidAyaka thAya che. jo ema na hoya teA sarovaramAM paDavAthI tene sukha kema thayuM ? tyAM duyanRpane bahu Ana Mda hatA chatAM paNa tenA hRdayamAM mitranA viraharUpa eka mADhu duHkha jAgrata hatuM. 97 aMgIkAra karI divya alakArAthI Ana MdathI rAjAe unmatta devI vya tarendranu sthAna have te hAthI ajAputrane upADI sarovaranI nIce gaye| ane vyaMtarAnA sthAnamAM tene mUkIne adRzya thaI gayA. koI samaye nahI joyelI te sava bhUmine nAnA prakAranA maNIothI vyApta joI tene ajAputra peAtAnA manamAM ratnAnI khANu tarIke mAnavA lAgyA. A hAthI kANu haze? mane ahIM zA mATe te mUkI gayA ? ane te pAte kayAM gayA ? ema vicAra karatA te ajAputrane koIka nyatare joyA. karavAnuM jANe auSadha hAya tevu', A mAru Azcaya che ke, A bicArA manuSya ahIM kayAMthI! ema vismita thayelA te deva tene vyataredranA sthAnamAM laI gaye.. jenI cAre bAjue suvarNa nA killA zAle che. je kiTTAnI upara ratnanA kAMgarAe dIpe che. jenA nIcenA bhAga maNIothI bAMdheleA che. jenI aMdara uMcAM tAraNA bAMdhelAM che. sapattionu krIDAsthAna, hRdayane ratibhavana ane cakSuSane staMbhana 7 te vyaMtarAnuM sthAna jovAmAM AvyuM. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra temAM baMne prakAre paNa uttama chAyA taDakAne abhAva kAMtivALA, baMne prakAre prekSaNa-nRtya avakana ne ucita ane baMne prakAre apUrva kalyANa-sukha-suvarNathI saMpUrNa evAM vyaMtaranAM gharone joIne ajAputra bahu AnaMda pAme. lAvaNyanA sthAnabhUta, zaMgArane khAsa dIpAvanArI ane kAmadevane jIvADanArI vyaMtaradevIone pitAnA svarUpavaDe mahita karate, svapnamAM paNa nahIM joyela devIoe racelA skAra saMgIta rUpI addabhuta amRtanuM netrathI pAna karate, nAsikAne AnaMda ApatA ka9pavRkSanA pUnA sugaMdhavaDe AnaMdamAM mana thayela ajAputra vyaMtareMdranA mahelamAM gayo. vyatarendrane atithi te mahelanI aMdara IMdranI sabhA saMbaMdhI sarva lakSamIne haraNa karanAra ane prAcIna apUrva pUNyarUpI vRkSanA phalarUpa sabhAmAM virAjamAna thayela, mahAna tejasvI tArAonA madhyamAM rahelA zaradapunamanA caMdranI jema denA madhya bhAgamAM beThela, karUNArasanA samudra samAna, dakSiNyane eka Azraya ane sevakanA maratha puravAmAM kalpavRkSa samAna vyaMtare tene jovAmAM AvyA. ajAputre tene praNAma karyo. prasanna thayela vyaMtaraMdra bolyo. tuM keNa che? ahIM zA mATe tuM Avyo che? ema pUchavAthI ajApune pitAnuM sarvavRttAMta tene kahI saMbhaLAvyuM. vyaMtare kahyuM. he bhAI ! ahIM tAre koI prakAranI ciMtA rAkhavI nahI. pitAnA pitRgRhanI mAphaka ahI sukhethI tuM rahe. A sthAnane tAre nirbhaya samajavuM. ema kahI teNe hukama karyo, jethI deva ane devIoe pitAnA baMdhunI mAphaka tene snAna karAvyuM. uttama prakAranA aMlakAthI alakRta karyo ane divya bhejana jamADI saMtuSTa karyo. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rere nakasvarUpa pachI bahu prakAranA udAra satkAravarDa huMmezAM bahu AdarathI pitAnI mAphka vyaMtaredra ajAputrane prasanna karatA hatA. amRta samAna dhama goSThI ane maneAhara kutuhulAne lIdhe ajAputra sava devIone peAtAnA prANathI paNa adhika priya lAgatA hatA. divya vastra ane Asana leAjana vigerethI devIe hu'mezAM tenI sevA karatI hatI. tethI te ajAputra mAnane lIdhe peAtAnA hRdayamAM manuSya chatAM peAtAne deva mAnavA lAgyuM.. narasvarUpa eka divasa ajAputra ane vyaMtareMdra Ana MdathI beThA hatA. vAtacita cAlatI hatI. tevA ajAputre kutuhalathI vyaMtaredrane pUchyuM. he prabhu ! A vyaMtara bhUminI nIce zu haze ? vyatarAdhipatie kahyu.. AnI nIce duHkhanA oraDA samAna sAta narakasthAna che. jemanI aMdara atyaMta duHkhathI pIDAtA nArakI jIvA rahe che. huM kevI rIte te sthAneA joi zakuM ? e pramANe kautukathI teNe pUchyu. tyAre tenA mastaka upara vyaMtardra gurunI mAphaka peAtAnA hAtha mUkayA. tenA prabhAvathI siddhAMjananA prakSepathI jema kSaNamAtramAM jJAnInI jema te divya cakSuSavALA thayA ane te narakasthAnAnu avaleAkana karavA zaktimAna thaye.. ratnaprabhAdika sAta narakasthAnA nIce rahelAM teo anukrame tatkAla tenA jovAmAM AvyAM. te sAta bhUmikAmAM anukrame 30-25-15-10-3-pAMca ochA ekalAkha ane pAMca ema ekaMdara 84 lAkha narakAvAsa che. te sAte bhUmikAo duga dha ane prasAra pAmatI kharAma carakhI, rUdhira vigere azucithI bharelI che. ratnaprabhAdi traNa bhUmikAomAM agnithI paNa ghaNA uSNu, ceAthI bhUmikAmAM upara ghaNA ati uSNu ane nIce kiMcit ThaMDA, pAMcamI Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 kumArapALa caritra bhUmikAmAM bahuja atyu ane himathI paNa adhika ThaMDA temaja chaThThI ane sAtamI bhUmikAmAM sarvatra zItamaya evA narakAvAsa nIkaLavAnA mArgathI ajJAta ane aMdhakArathI vyApta garbhavAsanI mAphaka ajAputre joyA. tyAM AgaLa nirdaya evA aMbAdika paramAdhArmika deve keTalAka ne zulIo upara pheke che. keTalAkane citAgnimAM nAkhe che. keTalAkane vajI samAna tIkSaNa kAMTAomAM aphaLAve che. keTalAkane ArAdikathI vidhe che, keTalAkane deraDAo bAMdhe che. keTalAkanAM kuThAra, trizula, bhAlA. taravAra, gupti, zakti ane tema vaDe udara ane hRdayane cIre che. temaja carabI, mAMsa, AMtaraDAM ane kezane kheMce che, keTalAka te mastaka, bAhu, keDa, hAtha, paga ane AMgaLIone bhAMgI nAkhe che, keTalAka mahAkuMbhI-kuMDa ane kaDhAI vigeremAM te jIvane rAMdhe che. temaja teonA zarIramAMthI bhurikAdikavaDe kakaDA karIne asthi sahita mAMsanA TukaDAone vAraMvAra A svAda le che. keTalAkane chAyA mATe asipatranA vanamAM laI jAya che. temanI upara paDatAM khagra vigere zasrovaDe keTalAkanA hAtha, paga kAna, nAka ane eTha kapAI jAya che. atyaMta uSNu retImAM cAlatA keTalAka prANIo dhANInI mAphaka sekAI jAya che. temaja temanA hADakAonA taDataDa avAja thAya che. carabI ane kehelA keza, asthi tathA rUdhirathI bharelI vitaraNa nadImAM keTalAkane DubAve che. keTalAkane tapAvelA sIsAnA pravAhamAM aneka prakAre pherave che. keTalAkane ukALelA tela, tAMbu ane sIsAnuM pAna karAve che. keTalAkane oSTa palavane vajasamAna sayAvaDe sIvI le che. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ narakesvarUpa 101 keTalAkane sAkSAta agninI dhagadhagatI putalIo sAthe vAraMvAra AliMgana karAve che, keTalAkane vaja kaMTakanI zayyAomAM balAtkAre suvADe che. keTalAkane uMcA mukha ane nIcA page pazunI mAphaka raMgAve che. pachI nIce agni saLagAvI temane zekIne darekanAM aMgopAMga chede che. keTalAkane pApaDanA pIThAnI mAphaka suSTinA AghAtathI kuTe che. keTalAkane tIkSNaathavALAM karavAthI kASTanI mAphaka phADI nAMkhe che. loDhAnA lakuTevaDe jIrNa pAtranI mAphaka keTalAkane pheDI nAMkhe che. moTA pASANuM upara bI vastrane jema rAma keTalAkane pachADe che. A prANI mArA pUrva janmano verI che, evA vicArathI bahu krodha vaDe paraspara seMkaDo zastranA prahArathI keTalAkane bahu pIDe che. bahu vyathAne lIdhe pavanathI uchALelA patranI mAphaka paccIza jana uMce jaIne punaH teo nIce paDe che. evI rIte sAte naraka bhUmikAomAM zastra vinA paNa kSetrathI utpana thayelI pIDAo paraspara bhegave che; pAMca bhUmikAomAM zastra janya ane traNamAM devatAoe karelI pIDA hoya che. temaja kSudhA-tRSA vigere bIjI daza prakAranI mahAvyathAone sahana kare che, tyAM nimeSA paNa sukha hetuM nathI. daza prakAranI vyathA-nairacAnuM virda vecaM vjumamALA viharati tadyathA-sIya 1 usiNa 2 khuha 3 pivAsaM 4 kaMDu 5 parambha 6 bhayaM 7 soga 8 jara' 9 vAhiM 10 / " zIta, uSNa, kSudhA, tRSA, kharjana, parataMtratA, bhaya, zoka, jarA ane javarakuSTa vigere vyAdhio bhegavavI paDe che. temaja zyAma aMgavALA, niMdavAne lAyaka, chinna bhinna aMgavALA ane AMtaraDAM bahAra nIkaLavAthI bhayaMkara evA nArakI jAne joI ajAputra ajAyaba thaI gaye. temanuM duHkha jevAthI sAkSAta anubhavathI jema ajAputra ekadama mUchita thaI mRtakanI mAphaka pRthvI para paDI gaye. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 kumArapALa caritra pachI vyaMtara lokee zItAdika bahu upacAra karyo, jethI te sacetana thaI gaye. eTale bahu zekAtura thaI gaye ane pitAnA manamAM saMsAra sthitine vicAra karavA lAge. dhikakAra che A saMsArane ke, jenI aMdara madhanA biMdu samAna sukha raheluM che ane dukha te samudra samAna apAra raheluM che. chatAM canIya e che ke prANIo temAM lubdha thAya che. are ! A prANIone paNa vAraMvAra dhikkAra che, kAraNa ke teo bahu AraMbha samAraMbhathI haMmezAM aTakatA nathI, jethI tenA pApa vaDe gherAyelA prANuo adhogatine pAme che. mAtra AraMbhamAM ja sarasa ane pariNAme nirasa kipAka vRkSanA phala samAna duSTa evA pApa vRkSanA phalane dhikkAra che. huM mAnuM chuM ke, saMsAramAM jyAM sudhI dharmAmRtanuM tRpti paryata pAna karAtuM nathI, tyAM sudhI pApathI pragaTa thayele tApa zAMta thato nathI. mATe huM mArA sthAnamAM jAuM ane kaMIka have AtmAnuM hita sAdhana karUM, jethI zAMta thaI mAro AtmA sarvathI nivRta thAya. mitracintA e pramANe vicAra karI ajAge vyaMtarezvarane bahu prArthanA pUrvaka pUchayuM ke, have te sarevaranI tIre javAnI mArI bahu IcchA thai che, vyaMtarAdhipe rUpAMtara karavAnI eka guTikA (goLI) tene ApI ane pitAnA vyaMtare pAse tene sarevaranA kinAre pahoMcADe. - tyAra pachI ajAputra tyAM jevA lAge, paNa durjayarAjA tenA jovAmAM Avyo nahIM. tyAre tenI zodha mATe te taLAvanI pALInA vRkSa upara pakSinI mAphaka caDhI gayA. paraMtu rAjA tenA dekhavAmAM Avyo nahIM. te arasAmAM bahu adhIra banelA rAjAnA sainike dInatApUrvaka ajAputrane pUchavA lAgyA ke, amAre rAjA kayAM gaye? Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 micintA tyAre te be, huM jANato nathI. sainike kahyuM, sarovaranA kinArethI tamane kheMcIne hAthI jaLanI aMdara DUbI gayo ke tarata ja bahu duHkhane lIdhe teo tamArI pAchaLa deDelA che. zarIramAM rahelA jema AtmAne tema A sarovaranA kInAre sevakee rAjAnI bahu zodha karI, paraMtu keI ThekANe tene patto lAgyo nathI. temaja ame paNa A pradezamAM sarvatra pharI pharIne thAkayA chatAM abhavya prANIone saMsAramAM jema dharmanAM tema rAjAnAM darzana thayAM nahIM. tethI nagaranA sarva lekamAM bahu zoka phelAI gayuM che ane sarva nAgarike niIvanI mAphaka acetana thaI gayA che. te sAMbhaLI ajAputra hAhAkAra karavA lAge. are ! mArA mATe e bhAgyazALIne A zuM thayuM ? have huM vyaMtareMdranI pAse jaI tene pUchIne rAjAnI tapAsa karUM. ema vicAra karI ajA putra jaLakIDAnI IcchAthI jema sarovaranI aMdara vijaLInI mAphaka jhuMpApAta karyo. "aho ! maitrI te AvI ja hevI joIe railokyopakRtau kRtIti tapane prItivyadhAdvAsara stenApyasya pRthuprakAzajananI kApi pratiSThA dade / asta yAMtamamu vilokya vikalaH sopyetadAstivate / maitrI gharapata gayoriva bhavet puNyAt kayozcid dRDhA // 317 / / traNe lekanA upakAramAM bahu kuzala che, ema jANI divase sUrya sAthe prIti karI, tyAre sUrya paNa bahu prakAza karanArI kaI adabhuta pratiSThA tene ApI. punaH sUryane asta jaI divasa jhAMkhe thaI asta thaI gaye. AvA divasa ane sUryanI jevI keIka puNyazALI prANIonI saTa maitrI hoya che." Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 kumArapALa caritra ajAputra sa'kaeNTamAM vyaMtaranI sahAya vinA sAvaranA jaLamAM paDacA ke tarata ja ajAputrane koIka magare pakaDayA; ane kaTI sudhI gaLI gayA. teTalAmAM te sarAvarajaLanA prabhAvathI ajAputranu adhuM aMga vAghanu' thaI gayu. tethI magara paNa tene gaLI zakayeA nahI'. temaja ajAputranI kamara upara rahelA cUrNa'nA spa vALA pANInA mukhamAM praveza thavAthI te magara paNa manuSya thai gayA. have adhu aMga vAghanu ane ardhuM aMga manuSyanu dhAraNa karatA ajAputra acetana thai gayA. pachI taraMgAnI laherathI te kInArA para AvI paDI.. ahe| ! devanI vicitra gati che. manuSya mAtra peAtAnA hRdayamAM kAMIka anya ciMtave che, tyAre daiva kaMika anya pragaTa kare che, kAraNa ke ajAputra rAjAne mATe jatA hatA, tyAre te pote ja sa'kaTamAM AvI paDayA. are ! buddhimAna ane samatha` paNa mANasa zuM kare ? huMmezAM kAraNa vinA paNa jenu' daiva vaira zeAdhyA kare che. mitra milana tevAmAM tyAM daiva icchAthI sarvAMgasuMdarInI dAsIo-trya tarIe bhUtalamAMthI ramavA mATe AvI. kInAre paDelA ajAputra temanA jovAmAM AvyeA. narasiMhanI mAphaka manuSya ane siMhanu vicitra svarUpa A ahIM kayAMthI ? ema cakita thayelI te yaMtarIe tene upADI peAtAnI svAminInI pAse laI gaI. tyAM rahelA duya rAjA A adbhuta svarUpa joI Azcaya pAmyA ke A zuM? pachI tenA hRdayamAM caDikAnu' vacana yAda AvyuM. huM jyAre ziraccheda karatA hatA, tyAre devIe mane kahyuM hatu. cha mAsa pachI mAnava ane vAgha svarUpamaya tArA mitrane tane samAgama thaze, ema smaraNa thayA bAda te bhUpatie devIe ApelA auSadha rasanuM si Mcana karyu. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarovaraprApti 105 tarata ja ajAputra manuSyarUpI magaranA mukhamAMthI bahAra nIka. vaLI magara te teja pramANe manuSAkAra sthitimAM ubhe rahyo ane ajAputra paNa manuSyanA svarUpane prApta thaze. baMne jaNa vagathI sacetana thaI gayA bAda rAjAe ajAputrane oLakhIne tenA viroga vyathAnI AturatAne lIdhe aMdara praveza karavAne jema datara AliMgana karyuM. saravara prApti paraspara ekabIjAnA vRttAntanA nivedanarUpa amRtanA siMcana vaDe teo baMne cirakALa prItirUpa velaDIne pallavita karavA lAgyA. | sarvAMgasuMdarI devIe temaja durjayarAjAe paNa satkArapUrvaka magarapuruSa sahita ajA putrane pitAnA sthAnamAM rAkhe ane teo tyAM sukhethI rahyA. eka divasa prasanna thayele ajA putra atizaya phuraNAyamAna dAMtanI kAMtivaDe dizAone ujavala karatA durjayarAjAne kahevA lAge. he deva ! ApanA nIkaLyA pachI ApanA virahaduHkhathI Apane samasta parivAra paNa agnimAM DUbelAnI mAphaka bahu duHkhI thAya che. mATe tame potAnA sthAnamAM cAle ane pitAne darzanarUpa amRtarasa vaDe caMdranI mAphaka Apa sava parivAranuM jaladI siMcana kare. e pramANe pitAnA mitranuM vacana sAMbhaLI rAjA pitAnA nagara pratye hAthI je vidhyAcala prati tema utsAhavALo thayo ane te vAta sarvAMgasuMdarI devIne teNe pUchI. bhaviSyanA viraha duHkhane lIdhe pIDAyelI te devI cakravAkInI mAphaka zUnya banI gaI ane zAkane lIdhe gadgad kaMTha rAjAne kahevA lAgI, he deva! mArI dAsIo te sarevara upara krIDA karavA AvelI hatI. tyAM tane kAmadevathI paNa adhika rUpavaMta joI mArI pAse teo AvI ane te vAta mane jaNAvI. te sAMbhaLavAthI pUrva janmanI strInI mAphaka huM tArI upara bahu premathI Asakta thaI gaI Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 kumArapALa caritra tyAra pachI puNyavaMta puruSamAM cUDAmaNi samAna tane ahIM lAvavAmAM mAruM sAmarthya cAlI zakayuM nahI, tethI hAthInuM svarUpa dhAraNa karI tArA dekhatAM tArA mitrane huM anyatra laI gaI. . pachI he rAjana ! tene duHkhane lIdhe mArA bhAgyathI tuM ahIM Ave. Aja sudhI tArI sAthe meM apUrva sukha bhegavyuM. have tame tamArA sthAnamAM javAnI IcchA kare che te huM tamane zuM kahuM? kAraNa ke "gamana ane maraNanI IcchAvALAo keIthI paNuM rokI zakAtA nathI." paraMtu he svAmi! mAruM mana tamArI sAthe Avaze. kAraNuM ke pitAne prANanAtha prayANa kare, tyAre bhUtyanI mAphaka mana rahetuM nathI. vaLI haMmezAM svataMtra vicaranAra puruSone janma uttama gaNAya che ane jIvana paryata parAdhIna vRttivALI strIone janma nidita (adhama) gaNAya che. mekSasukhanA kAraNabhUta evA janmane abhAva kaMIka sAre paNa sarva duHkhanA hetubhUta strIone janma bIlakula sAre nahIM." saMga thaye chate sukha thoDuM hoya che ane vivegamAM bhAre duHkha thAya che, ema jANate chatAM paNa mohita thayele strIvarga priyane viSe Asakta thAya che, e bahu zocanIya che. he svAmi! huM dUra chuM chatAM paNa mane Apane savAdhIna mAnaze. vaLI mAre kaMIpaNa avinaya thayela hoya te Apa kRpA karI kSamA karaze. ema kahI sarvAMgasuMdarIe divya vastrAbhUSaNathI kRpAdika traNe puruSane alaMkRta karyA. pachI temane teNIe te sarovaranA kinAre pahoMcADyA. nagara praveza tyAra pachI grahaNa karyuM che vAgha banAvanAra pANI jeNe evA. ajAputrane ane magarapuruSane laI durjayarAjA tyAMthI cAlate thaye. sumati vagere amAe praveza mahatsava karAve, Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nagarapraveza 107 durjayabhUpatie mitra sahita pitAnA mahelamAM praveza karyo. tyAM AgaLa rAjAnA AgrahathI ajA putra keTalAka divasa rahyo. pachI tyAMthI nIkaLavAnI rajA teNe mahA muzIbate meLavI. rAjAe suvarNa ratnAdika keTalIka saMpatti bheTamAM tene ApI. ajAputra te ratnAdikane tRNanI mAphaka tyAM mUkIne magarapuruSane pitAnI sAthe laI tyAMthI nIkaLe ane teja suraga dvArAe te yakSanA maMdiramAM AvyuM. tyAM sUI gayelA vAnara puruSane uThADIne baMne puruSane sAthe laI potAnA nagaramAM javAnI IcchAthI ajAputra tyAMthI AgaLa cAlyA. tyAM meghanA athaDAvAvaDe AkAzamAMthI paDelI pUrNimAnA caMdranI maMDalI heya ne zuM? tevI eka sphaTika ratnathI baMdhAvelI kIDAvAva tenA jovAmAM AvI. temaja te vApikAnI cAre bAjue kAMtinA samUhathI dedIpyamAna ane aneka prakAranI zobhAthI vibhUSita tArAmaMDalanI mAphaka bahu ruddhivALAM ghaNAM vimAne jayAM. te vAvanI aMdara kAmadevanI strI-"ratithI adhika rUpavAna, iMdrANInA sarakhI tejasvI ane lakSmIdevIne anukaraNa karatI hoya tevI keTalIka strIone kIDA karatI joI. vaLI te strIo pANInA khAbA bharI eka bIjInI upara hAsyapUrvaka pheMkatI hatI, te joI ajA putrane saMdeha thayuM ke, A manuSya jAti haze? zuM devAMganAo haze? ema te vitarka karatuM hatuM, teTalAmAM temanAM netra vAraMvAra mi"iSa thavAthI tene saMzaya dUra thaI gaye. pachI ajAputra teo na dekhe tevI rIte temanuM lAvaNya joI vismaya pAmya ane cirakAla vicAra karavA lAge. A strIonA mukhanI kAMti AgaLa caMdrikA paNa nisteja thAya che. zarIranI kAMti suvarNane jhAMkhu kare che. saddabhAvathI nigdha evI emanI daSTi AgaLa amRtanI vRSTi vRthA che ane emanI vANI je sAMbhaLI hoya vaNA nAda pratikAraka thAya nahIM. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 kumArapALa caritra pachI kIDA karatI te strIone kekilAonA AlApa samAna madhura AlApa najIkamAM rahelA ajAputranA sAMbhaLavAmAM Ave. he sakhI! hAlamAM aSTApadagiri upara javA mATe bahu samaya thaI gaye che ane tyAM AgaLa devAMganAo sahita devendra hAla AvyuM haze. mATe A jalakrIDA have rahevA de, jaladI bahAra nIkaLe. vAvamAMthI kamaLo laI vimAnavaDe ahIMthI cAlavA mAMDe. e pramANe vidyAdharanI strIoe vicAra karI tyAMthI cAlavAnI taiyArI karI. te sAMbhaLI ajA putrane bahu AnaMda thaye ane te pitAnA manamAM vicAra karavA lAge. pRthvI para paribhramaNa karavAthI meM manuSya lekanI saghaLI vyavasthA joI temaja vyaMtarendranA prabhAvathI naraka sthAna paNa joyAM, temaja hAlamAM nAnA prakAranA vaimAnika deve jevA joIe. jemane viSe lakSamI sAthe apAra sukha raheluM che. mATe hAra ane jaLa sahita A baMne puruSane ahIM mUkI vyaMtare ApelI guTikAvaDe bhramaranuM svarUpa dhAraNa karI, huM pite strIonA hAthamAM rahelAM kamaLa para IcchA mujaba sthiti karato karate aSTApada tIrthanI yAtrA karUM ane pitAnA AtmAne kRtArtha karuM. ema vicAra karI ajAputra teja vakhate bhramaranuM svarUpa karIne vidyAdharIonA hAthamAM rahelAM kamaLa para besI teonI sAthe cAlate tha . aSTApada tIrthayAtrA have te bhramararUpa thayele ajAputra vidyAdharIonA hastakamaLamAM IcchA pramANe paribhramaNa karate suMdara guMjAravavaDe te strIone vAraMvAra mahita karavA lAge. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTApadayAtrA 109 karNane amRtanA pravAha samAna jhaMkAravaDe AnaMda pAmatI te strIo mArgamAM ahIM Ava, ahIM Ava ema te bhramarane pitAnI pAsamAM belAvatI hatI, bhramara paNa siddhanI mAphaka temane bhAva samajI temanI pAse jaIne suMdara svaravaDe temanA kahyuM mArgamAM amRtanI vRSTi karatA hoya tema AnaMda Apate hate. e pramANe vidyAdharIothI Dagale Dagale satkAra pAmate bhramara AkAzane sparza karatuM che zikhara jenuM evA aSTApada parvata para gayo. tenI cAre bAjue vahetI gaMgAnA agAdha pANImAM paDelA pratibiMbavaDe haMmezAM potAnuM sauMdarya jote hoya ne zuM? - temaja cethI utpanna thayelA ane cAre tarapha prasaratA puNyathI jema athavA yazavaDe jema dedIpyamAna saphaTika ratnanA zarIravaDe vizuddha kAMtimaya, sarvatra ratnamaya hovAthI sarva parvatanA jaya vaDe pragaTa thayelI kItione jharaNAonA miSathI sAkSAt dhAraNa karate heya ne zuM ? vaLI uMcAImAM ATha yeAjana ane ATha jenAM pagathIyAM rahelAM che evA te aSTApadagirine ajAputra sarva bAjue jovA lAge - temAM uMcAI ane kAMtivaDe pRthvI upara rahelA samasta prAsAdone moTI patAkAo rUpI AMgaLIonA halAvavAvaDe tiraskAra karate heya ne zuM ? uttama suvarNane prakAzita karanAra jyotiSa maMDalane lIdhe pItavarNa, jethI bahAranA bhAgamAM cAre tarapha kesara caMdananA lepavALe hAya ne zuM? A duniyAmAM mArA sarakhe keIpaNa prAsAda che ke nahIM? te jovA mATe parvatanA uMcA zikhara para ArUDha thayela hoya ne zuM ? vaLI cAra dvAra, traNa keza uMcAI ane laMbAIne paheLAmAM eka yojana siMhaniSagha nAme suvarNamaya eka adbhuta caityanAM darzana thayAM. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 kumArapALa caritra te joI bhramararUpa ajAputra peAtAnA manamAM vicAra karavA lAgye. A zuM puNyanA Dhagale! haze ? zuM parAtmasa 'dhi teja haze ? zuM mekSa sthAna haze ? ema kSaNamAtra vitarka karI sugadhamaya ane prakulle maMdAratarUnAM puSpAmAM gulatAna anelA temaja guMjArava karatA bhamarAonA jhaMkArAAvaDe vAcAlita hAya ne zuM ? kautukathI nizcala a Mge ubhelI devAMganAe hrAya ne zuM ? tema cAre tarapha gAThavelI maNimaya putaLIAvaDe vibhUSita temaja pacavaNI sphuraNAyamAna aneka ratnAthI bAMdhelu che bhUtala jenu evA te prAsAdanA madhyabhAgamAM te bhramara Azcaya pAmatA sthira thayA. divya sa'gIta . te prAsAdanI aMdara pUrvAdi cAre dizAomAM peAtAtAnA vaNu ane pramANathI yukta, ratnAnA pITha upara pratiSThita karelA ane dareka dizAmAM anukrame che, cAra, ATha ane daza ema AdinAtha Adi cAvIza tIrthakaronI vidhi pramANe vidyAdharIe pUjA karI. pachI tee bhaktivaDe stuti karavA lAgI, tevAmAM tyAM iMdrANI vigere pAtAnA parivAra sAthe adbhuta zAbhAyukta iMdra paNa AnyA. jenA zarIranI apUrva kAMtivaDe sUrya paNa AMkhA paDI gayA temaja anupama devadRSya ane divya alaMkArothI suAAbhita evA te iMdranI sAthe mahu devA AvelA hatA. bahu Ana MdathI puSpAMjalipUrvaka jineMdra bhagavAnAnu` snAtra karIne vividha prakAranuM pUjana karyuM". pachI iMdra mahArAja nRtya gIta mATe ragama DepamAM gayA. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 divyasaMgIta tuM burU vigere devagAyake gAvA lAgyA. jemane avAja kephilanA avanine anusarate hate. tAla ane gItane bahu ucita lAge te pramANe vAjIMtra vAgavA lAgyAM. IMdrANI vigere devAMganAo cAra prakAranA abhinaya karAdi sahita, lAsya-strIgIta ane tAMDava-purUSa gItanA vividhabhedavaDe vicitra prakAranAM nRtya karavA lAgI. devenI sabhAmAM manuSyajAti ronA DhagalAmAM kAcanA TukaDA barAbara gaNAya, ema bhramara banelA ajAputre paNa te sarva prekSaNA dika joyuM. nRtya pUrNa thayA bAda iMdra mahArAje pharIthI gAvA mATe burUne AjJA karI. kharekhara ramyatva eja gaNAya ke jenI vAraMvAra rUci thAya. te arasAmAM ajA putrane vicAra the ke, A sabhAmAM kalAvaDe mAre pragaTa thavuM joIe, kAraNa ke prakAzamAM AvyA vinA puruSane janma pazunI jema vRthA che. ema jANe ajApune bhramarapaNuM tyAga karI tuMbarUnuM svarUpa dharI svara, grAma ane mUchanAnA bhedathI spaSTarIte gAyananI zarUAta karI. tenA mukhamAMthI nIkaLatI zruti-vani sAkSAta amRtanA pravAha vaDe siMcana karatI hoya tema sabhAsadenA hRdayamAM prItirUpa velaDIne pallavita karatI hatI. te gItanA AsvAdathI tuSTa thayelA zrota-kAnane joI sabhAmAM rahelA devanAM bIjA iMdriya rasAsvAdamAM ajJAta hevAne lIdhe ApaNe chetarAyAM ema mAnavA lAgyAM. je ke kAna vinAnA sape paNa gItathI prasanna thAya che, te sakarNa evA prANIo tenA rasAsvAdamAM Asakta thAya temAM zuM kahevuM? Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 puNya mahimA * te gItanuM atizaya mAya sAMbhaLI iMdrAdrika devA vicAra karavA lAgyA. Aje tukharUnA kaThatuM. mAdhu" ATaluM badhuM zAthI ? te samaye gAyanAdikanA guNAvaDe tulya evA te annaputrarUpa tujIne joI A navIna tu jIrU kANu che ? e pramANe devatu'burU paNa ahu vismaya pAmyA. kumArapALa caritra pachI iMdre tene tuSuidAna ApavA mATe peAtAnI pAse khelAvye eTale ajAputra tuSurUnA svarUpanA tyAga karI manuSya thaI tenI AgaLa ubhA rahyo. tene joI sabhAmAM beThelA sava devatAo cakita thai gayA ane iMdra paNa vismaya pAmyA. tyAra pachI teNe pUchyuM, tuM koNa che ane ahI' AvavAnuM zuM kAraNa ? tyAre ajAputre peAtAnuM sava vRttAMta nivedyana karyuM. bAda tenA addabhuta guNeAthI mAhita thayelA iMdra divya vastrAdika ApI tenA bahuM satkAra karyAM. ahe ! rUpa, ahA ! kAMti, ahA ! sa Mpatti, ahA ! vaibhava, ahA ! iMdrANI vigere devI ane A sava samRddhi lAkottara dekhAya che. e pramANe apAra iMdranI zAbhAvaDe harAyu che mana evA ajAputra tene pUchavA lAgyA. huM deveMdra ! A anUbhuta lakSmI Apane zAthI prApta thai haze. te sAMbhaLI iMdra khelyA jevuM+ svarge sthAna vimAne vasatiranupame jyotikhyoti deha, pArevAvarti vIrya navanavavilasadrUpanirmANasiddhiH / lakSmItrailokyakAmyA gatiranupahatA gItanRtyAdi ramya, : zacyAdyA bhogapAtra mama sukRtavazAjjAtamaizvaryametad // 1 // Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaradaRtu 113 ravargamAM sthAna, ati uttama vimAnamAM nivAsa, tejanA prabhAvathI udyotita zarIra, vANIthI na varNavI zakAya tevuM parAkrama, aneka prakAranAM navIna ane vikasvara svarUpa nimaNanI siddhi, traNe lokane IrachavA lAyaka lakSmI, akuMti gati, manahara gIta ane nRtyAdika temaja IMdrANI vigere bhega pAtra, e sarva aizvarya mArA puNyane lIdhe mane prApta thayuM che." athavA iMdrAdikanI padavI e kharekhara dharmarUpI vRkSanuM puSpa che. ane cidAnaMdamaya mekSa dhAma, e tenuM phala che. te dharmane mahimA apAra ane addabhuta ame mAnIye chIe. je dharma mAtra Azraya karavAthI mAnava gati deva gati ane mokSanI saMpattine Ape che. zaradatratu e pramANe iMdranA upadezathI ane tenI saMpattinA avalokanathI ajA putranI zraddhA dharmamAM bahu dRDha thaI. tyAra pachI ajAputrane pitAnA sthAnamAM pahecADavA mATe eka devane AjJA ApIne IMdra pote svargasthAnamAM gaye. uttama bhAvanAvaDe ajApu paNa tIthane namaskAra karyo. tyAra bAda te deve tene upADI tyAMthI vAvanA kInAre mUko. tyAM pitAnA baMne puruSe sUI gayA hatA, temanA paDakhAmAM ajAputra pagathI te mastaka sudhI dIvya vastra oDhIne suI gaye. kSaNamAtra pachI jAgI uThelA baMne puruSo vicAra karavA lAgyA. divya vastra oDhI A kaNa sUto che? teTalAmAM ajAputra beThe thaye ane pitAnI oLakhANa ApI temane teNe vismita karyA. traNe jaNa paraspara vAtacita karI samayakAla vyatIta karatA hatA. tevAmAM paMka-kAdava-pApane dUra karanAra, bahu prakAranAM dhAnya bahu dhArmika janonI vRddhi karanAra evA sapurUSa samAna sarvane priya e zaradUkAla AvyA. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 kumArapALa caritra je za RtunI aMdara sphuraNAyamAna kamaleAnA samUha rahelA che ane phalanA bhArathI namatA DAMgaranA cheDavAe saputrA mAtAne jema pRthvIne zeAbhAve che. te samaye mayUranA zabdo kaThora lAgatA hatA ane haMsanA zabdo madhura lAgatA hatA, athavA huMmezAM ramaNIyatA kAnAmAM rahe che ? temaja zarad RtumAM lakSmIthI vizAla sarala ane paMka rahita mArga sajjananI mAphaka sevavA lAyaka thayA. megha mAMDala nivRtta thaI gayuM, tethI AkAza jANe uMcuM gayu hAya, dizAo pAchI paDI haiAya ? AkAza ane pRthvInA madhyabhAga jANuM vizALa thayA haiAya tema dekhAvA lAgyuM. tyAra pachI atha ane kAma sahita dhanI jema ane puruSo sahita ajAputra tyAMthI nagarI pratye cAlatA thayA ane peAtAnA manamAM vicAra karavA lAgyA. meM traNe lokane dRSTigocara karyAM. tiryaMcAne manuSya banAvavAnu cUrNa durlabha chatAM paNa meM te meLavyuM. temaja manuSyAne tihu~ca manAvanAra jala paNa meLaLyu. cUNu nA ceAgathI A mane tiya "cAne manuSya banAvyA ane te sevakanI mAphaka mArI AjJAmAM rahe che, mATe mArA janma saphala thayA. vaLI mArUM bhAgya paNa pramala che. ema AnaMda mAnatA chatAM te jayatI nagarImAM gayA. manane sthira karanArI te nagarInI zaiAbhAne sarvatra jotA jotA ajAputra bahubuddhi nAme zeThane tyAM gayA. zreSThI ene joIne samajyeA ke A koI uttama puruSa che, ema jANI teNe peAtAnA gharamAM tene utArI ApyA. ajAputra paNa ane puruSo sahita tyAM rahyo. ahA! sapuruSAnA sarvatra satkAra thAya che. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 vikamarAja - ~ vikramarAjA have pitAnI pAse je hAra hatuM, te teNe saMrakSaNa mATe zeThane mUkavA Ave ane je cUrNa hatuM, te kapi puruSane ApyuM. tyAra pachI ajAputra nakha utarAvavA mATe hajAmanA ghera gaye. tenA gherathI nakaLatAM ajAputranA kaTapradezathI baMne divya vasa devage paDI gayAM. te vastro hajAme lAMbA hAthe laI lIdhAM. bahu sukamala hevAthI teNe jANyuM ke, A devalokanAM vastra che. tethI enI kiMmata vadhAre haze, ema dhArI teNe zeThane tyAM vecI dIdhAM. zeThe jANyuM ke, A divya vastra rAjAne lAyaka che. ema samajI teNe pitAnI nagarIne adhipati vikamarAjA hatA, tene bheTamAM ApyA. , te arasAmAM kSINa thayelA kAmadevanuM baLa vadhAravA mATe uttama prakAranuM rasAyana hoya tema vasaMtaRtu pragaTa thaI. bAlapalanA samUhathI rakta thayelI vanabhUmi vasaMta rUpa pitAnA pati pratye rAgane pragaTa karatI hoya tema dekhAvA lAgI. makaraMda-rasanA pAnathI unmatta thayelA ane guMjArava karatA bhramarAo jANe Rtu rAjAnI birUdAvalI bolatA mAgadha hoya ne zuM? tema zobhatA hatA. viyegI strInA hadayamAM rahelA virahAgnine pradIpta karavA jema malayAcalane vAyu vizeSa vAvA lAge. aturUpI patinuM Agamana thaye chate caMcala patrovaDe nRtya karatI, puvaDe hAsya karatI ane bhramarAonA guMjAravavaDe saMgIta karatI hoya tema vanabhUmi spharavA lAgI. cAre taraphanA vanapradeza pupithI dIpavA lAgyA. bhramarAo madonmatta thaI guMjArava karavA lAgyA. kokilA mahara nAda karavA lAgI. sugaMdhamaya pavanane prasAra thavA lAgyA. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 kumArapALa caritra svaccha kAMtimaya caMdrane prakAza thavA lAge ane kAmadevanuM baLa vadhavA lAgyuM. vasaMta samayamAM kema AnaMda na thAya ? vasaMtetsava e ramaNIya vasaMta samaya jANI sarve nAgarike leke amUlya vastra ane AbhUSaNa paherI vasaMta utsava mATe uttama udyAnemAM gayA, temaja bheTamAM Avela te divya vastra dhAraNa karI zrIvikramarAjA paNa pitAnI rANIo sAthe kIDA karavA mATe udyAnamAM gaye. tyAre bahubuddhizeThane putra atisAgara paNa ajA putrane hAra paherI teja udyAnamAM devage gaye. rAjAe tenA kaMThamAM rahele hAra je ke tarata ja teNe oLakhe. A hAra mAre che, ema jANI teNe pitAnA subhaTane AjJA karI eTale teoe matisAgarane rAjA pAse lAvIne ubhe ka. rAjAe tene pUchayuM, satya bola, A amUlya hAra tuM kayAMthI lAvyA ? mahisAgara kaMI uttara ApI zakaze nahIM ane mauna mukhe uo rahyo. pachI rAjAnA hukamathI subhaTae tene majabuta bAMdhIne daMDamuSTionA prahArathI khuba kuTe, jethI tenA mukhamAMthI rUdhira nIkaLavA mAMDyuM ane acetananI jema pRthvI para te ALoTavA lAge. A hAranuM vRttAMta bahubuddhizeThanA jANavAmAM AvyuM. pote bahubuddhimAna hatuM, tethI ajAputrane sAthe laI rAjAnI pAse gaye. rAjAe pUchayuM. he zeTha! A hAra kone che ? zreSThIe kahyuM he rAjana ! A hAra A ajA putrane che. mArA putrane tame zA mATe mAre ? te sAMbhaLI rAjAe zeThanA putrane paDato mUkI ajAputrane kabajAmAM laI pUchayuM. zuM A hAra te ce che ? Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 vasaMtsava kautukathI teNe hA kahI. rAjAe hukama karyo. he subhaTo ! A corane meSanI mAphaka mAre. pachI ajAputra che . he deva! mAruM eka vacana sAMbhaLe. je paravatunI cerI kare, tene mAra e Apane nyAya che, paraMtu bIje paNa cAra heya tene paNa jarUra tamAre mAre, e vAta patra para lakhe. A uparathI ajAputranuM kahevuM ema hatuM ke tame paNa cora che." Ave ene abhiprAya nahIM jANavAthI rAjAe reSathI te hakIkta patramAM lakhAvI. tyAra pachI ajAputra che. he rAjana ! A nyAya Apane pALa paDaze. rAjAe te vAta kabula karI. pachI ajAputra che. ApanI pAse be vastra che, te mArA che, tethI tame paNa cora che, he rAjana ! mAruM kahevuM je A5 asatya mAnatA hoya te A va tamane kayAMthI maLyAM tenI paraMparAnI tame tapAsa kare. rAjAe te vastra ApanArane pUchyuM. A vastra konI che? zreSThIe kahyuM. A vastra mane hajAme ApyAM hatA. hajAmane pUchavAthI javAbamAM teNe jaNAvyuM ke A vastra ajAputranAM che. A vAta sAMbhaLI vikramarAjAnuM mukha kaMIka utarI gayuM ane teNe ajA putrane kahyuM. anya puruSanA ApavAthI A vastra meM lIdhAM, tethI huM cAra na ja gaNAuM. te sAMbhaLI ajAputra paNa hAsya karI che. je ApanuM samajavuM e pramANe heya, te huM paNa zera na ja gaNAuM, kAraNa ke mane A hAra bIjAe Apela che. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 kumArapALa caritra kelimiTa tyArabAda rAjAe hAranI tapAsa mATe pitAnA kezAdhipatine belAvIne pUchyuM. tyAre teNe kahyuM ke, he deva ! ApanI kuMvarIne paheravA mATe A hAra meM tene ApyuM hatuM, pachI pitAnI putrIne belAvI vikamarAjAe pUchayuM. he vatsa ! tArI pAse hAlamAM hAra che ke nahIM ? putrIe javAba Apyo. he pitAjI! nagaranI bahAra kIDAvAvamAM huM sakhIo sAthe ramatI hatI, tyAre kInAre mUkele hAra kelimarkaTa laIne nAzI gayo. tenI dareka ThekANe ghaNI tapAsa karI, paNa ceranI mAphaka tene patto lAgyo nahIM. A vAta ApanI AgaLa bIkanI mArI meM kahI nathI. A vAta kapipuruSanA sAMbhaLavAmAM AvI ane tarata ja teNe rAjakumArInA sAmuM joyuM eTale pharIthI vAnara thavAnI IcchA tene thaI. aho ! pitAnI jAtinuM bhAna duratyAjya hoya che." have te kapi puruSe pazutvakAraka jaLa pIdhuM, ke tarata ja te vAnara thaI gayA ane kudako mArI ekadama rAjakumArInI pAse gayo. teNIe paNa pitAne kelimarkaTa oLakhyo ane tene pitAnA khoLAmAM besADo. kAraNa vinA neha thato nathI." A bInA joI rAjA vismita thaI gayo ane te ajAputrane A hakIkta pUchavA lAge. tyAre teNe vAnaranuM vRttAMta jaNAvIne te hAra vikamarAjAne Ape. pachI rAjAe paNa pitAne hAra aMgIkAra karI baMne divya va ajA putrane ApyAM. bAda pitAnA avinayanI mAphI mAgI ane vastrAbhUSaNathI tene satkAra karI bahu AnaMdathI ajAputrane vidAya karyo. e pramANe te nagaranI aMdara pitAne pragaTa karI cUrNa ane pazutakAraka pANI laIne magarapuruSanI sAthe ajAputra tyAMthI cAlate the. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 unmattatAthI unmattAthI dezATananI IcchAthI ajA putra prayANa karavA lAgyA. droNasamudranI bhartIthI viTAyela, pattana-dezAMtarathI AvatA karIyANunuM mathaka, saMbodhabahu lekanA samAgamavALuM sthAna, grAma ane AkAra vigere sthAnamAM siddhanI mAphaka paribraNa karate ajA putra pitAnI dRSTi saphaLa karato hato, eka divasa te vananI aMdara cAlatuM hatuM, tevAmAM madhyAnha samaye hAthIe haraNa karele kaI puruSa tenA jevAmAM Avyo. te tenI najIkamAM gayo ane te hAthInA kuMbhasthala upara acetananI mAphaka rahelA puruSane joI tene svastha karavAnI IcchA thaI, kAraNa ke popakAra e purUSanuM lakSaNa che," bahu jhaDapathI cAlatA te hAthIne aTakAvavA ajAputranI zakti cAlI nahIM. tethI teNe agnivRkSanA phalanA cUrNa vaDe te hAthIne manuSya karyo ane ThaMDA upacAro vaDe puruSane paNa sacetana karyo, pachI ajA putre tene pUchyuM, he bhAI ! tuM keNa che? teNe paNa pitAnuM vRttAMta kahevAne prAraMbha karyo. vimalavAhana ahIMyAM vijayapura nAme nagara che. jenI samRddhine deva paNa vakhANe che. temAM mahAsena nAme rAjA rAjya kare che, te parAkramamAM IMdra samAna che. raNasaMgrAmamAM yama samAna jenA khaDagUnI dhArArUpI jaLamAM DUbakAM mAratA zatruo sukhethI svargavAsA pAmyA che. pRthvI para pahelI jANe IMdrANI hoya tevI sukamala kAMtithI bharapura zIlavatI nAme tenI strI che. tene huM putra chuM. mAruM nAma vimalavAhana che. - A hAthIne vaza karavA huM ArUDha thaye. madonmatta thayele A hAthI yamanI mAphaka bahu reSathI mane upADIne cAlate thaye. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 kumArapALa caritra tene sthira karavAnA meM ghaNA prayAsa karyAM, paraMtu pAte mAtaMgahAthI che, te nAmanu sAdRzya mAtaMga-cAMDAlapaNu jAhera karavAne jema, teNe zramAdikane lIdhe mRtaka samAna mane karI dIdhuM. kASTanI mAphaka acetana thayeleA ane prANa paNa cheDIne cAlyA gayA haiAya, tema bebhAna thayelA mane Ape jIvatadAna Apyu. mATe huM mitra ! Ape kayeA upakAra na karyAM gaNAya? kulavAna, dhanavAna, vidvAna, dhanuSadhArI, vinayavAna ane nItimAna puruSa A duniyAmAM sulabha haiAya che. para'tu paropakArI bahu dula bha hoya che. tyAra pachI manuSya thayelA hAthIne ane rAjakumArane bhAtu ApI jamADayA. e bannene peAtAnI sAthe lai ajAputra AgaLa cAlyA. sUryAsta thayeA. rAtrinA samaye eka devAlayamAM nivAsa karyAM, hastipuruSa magarapuruSa ane ajAputra, e traNe jaNa suI gayA, rAjakumAra-vimalavAhanane navIna duHkhane lIdhe nidhanane jema satkAra tema nidrA AvI nahIM. tevAmAM te devAlayamAM menA pApanu eka joDalu manuSya vANIthI khelatu hatu. te sAMbhaLI vimalavAhana vizeSa sAMbhaLavAnI IcchAthI tenI pAse gayA. ane gupta rIte tyAM ubhA rahyo. menAe pUchyuM'. AjasudhI tu' kayAM rahyo ? ane kevI rIte mukta thayA ? te sAMbhaLI pepaTa AvyeA. te vakhate bhila mane pakaDInevijayapuramAM laI gayA, te bhile dAsanI jema rAjAnI dAsIne tyAM mane vacce. dAsIe mahAsenA rAjAnI strI zIlavatInA hAthamAM mane Apyo. rANI paNa mane joI pAtAnA manamAM bahu khuzI thaI. manuSya vANI ane mArA mukhamAMthI uttama bleAkeA sAMbhaLIne saMtuSTa thayelI rANIe mane senAnA pAMjarAmAM nAkhyA. kAraNa ke8 adhika guNe! baMdhananuM kAraNa thAya che.'' Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAsenarAjA 121. bahu premane lIdhe zIlavatI haMmezAM mane miSTa bhejana ApatI hatI. sArAM vacane paNa zIkhavatI hatI ane pitAnA putranI jema te mane hAthamAMthI dUra karatI nahatI. mahAsenarAjA eka divasa rAjAne mukhya hAthI unmatta thaIne kaMdanI mAphaka baMdhana staMbhane ukheDI nAMkhI bahAra nIkaLe, ane bahu reSamAM AvI gayo. pitAnA kuMbhasthaLa para rahelA aMkuzane ghAsanA pULAnI jema AkAzamAM uchALyo temaja hatipaka-(mahAvata) lekene paNa kAMkarAnI jema dUra pheMkI dIdhA. yamarAjAnA daMDAgranI mAphaka suMDha daMDane khecarane dalavA mATe uchALatA hatA ane pitAnI AgaLa je mANasone jue. temane mAravA mATe yamanI jema deThate. pralayakALamAM zubhita thayelA samudra samAna nagarane vyAkula karate te hAthI IcchA pramANe vicaravAne jema vana pratye cAlato thayo. nagaranA lekee vimalavAhanane kaye chatAM paNa tene zAMta karavAnI IcchAthI te rAjakumAra vRkSa pratye vAnara jema te hAthIpara caDhI gaye. jeTalAmAM tene vaza karavAnI zarUAta kare che. zIvra gatie doDate teTalAmAM bhUta vaLagelAnI mAphaka te hAthI lekonA dekhatAM chatAM ekadama kaI sthaLe cAlyo gayo. te sAMbhaLI mahAsenarAjA acetana thaI gayo ane zUnyatAne lIdhe te rAjyAdikanI kaMI vAta paNa karatA nathI. te vAta jANavAthI pUrvanA varI evA sImADAnA rAjAoe caDhAI karI ane ghaNuM sainya sAthe AvIne te nagarane traNavAra gherI lIdhuM. raNasaMgrAma mahAsenarAjA paNa pitAnA sainike sahita taiyAra thaI temanI sAthe yuddhamAM utaryo. "kAraNa ke tejasvI puruSo siMhanI mAphaka parA"jaya sahana karatA nathI." Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 kumArapALa caritra zatruonuM ghaNuM baLa hovAthI mahAsenarAjAnuM raunya bhAgI gayuM. chatAM paNa teNe aneka prakAre temanI sAthe yuddha karyuM, chevaTe kapaTI ane balavAna zatruovaDe te marAyo. daivayogathI sUryanI mAphaka mahAsenarAjAne asta thayo. tethI lekamAM zeka rUpI aMdhakArane samUha phelAI gayo che. buddhibaLamaMtrI tyArabAda bahubuddhizALI buddhibaLa nAme maMtrIe dareka zerIenA rastAo rokIne nagaranI rakSA karAvI temaja pitAnA manamAM bahu dayA lAvIne baMdIkhAne rahelA sarva kene teNe chuTA karyA. kAraNake tevA buddhizALI puruSa samayanA jANakAra hoya che. are ! rANInI cAkarImAM mAruM paNa mata AvyuM. ema kahI, he priye ! eka dAsIe mane paNa pAMjarAmAMthI chuTo karyo. vaLI he priye! eka rAjaputra-vimalavAhana vinA, bhajana vinAnA zarIranI mAphaka sarva leke mRtaprAya thaI gayA. te rAjyanI prathama sthiti kevI hatI ane hAlamAM devage kevI thaI!! "prAye saMsAranI sthiti eka sarakhI rahetI nathI." nagaranI aMdara buddhizAlI maMtrI rahelo che ane bahAra lAkha zatruonA sainike paDelA che. I have bhaviSyamAM zuM thaze, te to kevalI bhagavAna jANe, bIje kaI paNa jANI zake tema nathI. hAlamAM ja huM te nagarImAMthI ahIM AvuM chuM. e pramANe potAnI strIne kahI zuka-(pipaTa) muninI mAphaka na rahyo. ajA putrane baMdha duHzrAvya pitAnA pitAnuM vRttAMta sAMbhaLI vimalavAhana zastrathI haNAyelAnI jema mUchita thaI ekadama devAlayamAMthI nIce paDI gaye. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhibaLamaMtrI 123 patananA avAjathI ajAputra jAgI uThe. pitAnI pAse sUtela rAjakumAra jovAmAM AvyuM nahIM, tethI te ubhe thaye ane cAre bAjue tenI tapAsa karavA lAge. pharatAM pharatAM devaLanI nIce paDelo rAjakumAra tenI daSTigocara thaye, jethI te agnithI dAjhelAnI jema vyAkula thaI gaye. pachI teNe tarata ja zItAdika upacAra karyA, mahAmuzIbate tene svastha karyo. tyAra pachI ajA putre tene pUchayuM ekadama tane zuM thayuM? ane mUrzita thavAnuM zuM kAraNa? te sAMbhaLI netromAM azrudhArAne vahana karato vimalavAhana kaMIpaNa bolI zakyA nahIM. tyAra pachI teNe rUddhakaMThe zuke kaheluM vRttAMta kahI saMbhaLAvyuM. tyAra pachI potAnA baMdhusamAna premALa ajAputra che. he rAjaputra saMsAranI sthitine tuM vicAra kara. tuM roIza nahIM ane zoka paNa karIza nahIM. ghaNo vakhata konA mAtApitA jIve che? lAMbe vakhata haMmezAM kaNa sukhI hoya che? ane zatruonA upadravathI kanuM rAjya rokAtuM nathI? prANIone udaya phakata patana mATe thAya che. jIvana mRtyu mATe ane virodha duHkhane mATe thAya che, saMsAranI A rithati anAdikALanI cAlI Ave che. jyAM sudhI puruSanuM bhAgya akSata hoya tyAM sudhI ja udaya hoya che. zukalapakSane kSaya thavAthI caMdranI vRddhi kayAMthI thAya? ema samajI zekarUpI zilyane dUra kara ane hRdayamAM dIrya rAkha. duHkha samaye je daurya rAkhe che, te puruSa dhIra gaNAya ema mAruM mAnavuM che. vaLI agAdha evA vyasanarUpI sAgaramAM paDelA mahApuruSane samudra utaravAmAM daurya ja eka nAva samAna thAya che. e pramANe sacinethI saMbaMdhelo vimalavAhana belyo. have hAlamAM mAre zuM karavuM ? Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 kumArapALa caritra ajAputra balya, tuM zatruothI gabharAIza nahIM. siMhanI AgaLa jema mRgalAo tema e raMka puruSe mArI AgaLa zA hIsAbamAM che? paraMtu jyAM sudhI huM jAuM, tyAM sudhI eka lekha lakhIne A zukanI sAthe tyAM mekalA, jethI maMtrInA hRdayamAM zAMti thAya. ema kahI zukane bolAvIne ajAputre mRdu vacanathI kahyuM. tuM je? vimalavAhana A pite ja mahAsenane putra che, je tuM enI mAtAnA nehathI anRNapaNuM Icchato hoya, te enA upakAra mATe maMtrIne A lekha ApI Ava. e pramANe ajAputranI prArthanA kabula karI zake teNe epele lekha laI devanI mAphaka tyAM jaIne buddhibalamaMtrIne te lekha Ape. "jene tene paNa karele upakAra phaladAyaka thAya che." jue? te zuke kevA samayamAM kevI rIte patra pahoMcADe mAtra jevAthI hRdayane AnaMda ApanAra te lekhane mitra samAna aMgIkAra karyo. tyAra pachI maMtrIe bahu premathI vAMcavA mAMDe. "svasti zrImamahAsenarAjAne putra vimalavAhana bAhunA AliMgana sAthe maLIne nivedana kare che ke, ahiMyAM kuzala che. tamArI taraphanA sarva samAcAra pitAnA sevakanA samAna A zukanA kahevAthI meM jANyA che. have tamAre kaMI ciMtA karavI nahIM, je thavAnuM hatuM, te thaI gayuM .. huM jaladI AvuM chuM, tyAM sudhI pitAnA nagaranI barobara sAvacetI rAkhavI. e pramANe lekha vAMcavAthI rAjakumAranuM Agamana jANI maMtrI svAmI sahita hoya tema pramudita thaye. he zuka! A samaye te je mAre upakAra karyo, teTalo mA. baMdhue paNa nathI karyo. e pramANe maMtrIe zukane ghaNo AbhAra mAnya. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjyabhiSeka 125 kumArane jaladI ahIM mekale, ema zukane upadeza ApI maMtrIe vidAya karyo. zuke paNa tyAM AvI kumArane te vRttAMta nivedana karyuM. rAjyAbhiSeka tyArabAda ajA putra prayANa mATe taiyAra thaye ane guTakAnA pragavaDe bhAkhaMDa pakSinuM svarUpa dhAraNa karyuM. tyAra pachI potAnAM bAlakanI mAphaka sarve kumArAdikane pAMkhenI aMdara goThavI AkAzamAge uDIne kSaNabhAgamAM vijyapuramAM gayo. aho ! "utkRSTa siddhino mahimA alaukika hoya che." zatruone nAza kevI rIte karavo te upAya batAvyo, jethI rAjakumAra svastha thayo. pachI vimaLavAhana sahita ajApura daravAjA AgaLa gaye. kumAranA AvavA pahelAM ja maMtrIe dvArapAlane kahI rAkhyuM hatuM, jethI teNe mArga batAve eTale teo rAjamahelamAM gayA. vimalavAhana kumAre ajApurAnuM vRttAMta kahyuM. te sAMbhaLI maMtrI ajApurAne pitAnA purvajathI paNa adhika mAnavA lAgyo. kAraNa ke, upakArI puruSa kene priya na thAya?" prabhAtakALamAM ajAputre vimalavAhanane rAjyagAdIe sthApana karyo. maMtrIe nagaramAM mahotsava karAve. navIna rAjA-bhUpati caMdrane udaya thavAthI AkAzanI mAphaka te rAjya dIpavA lAgyuM ane leke kumudavananI mAphaka praphulla thayA. vimalavAhananA rAjyAbhiSekamAM je vAtronA nAda thayA. teja varIonA maraNAMtanA paTahadhvani thayA. tyAra pachI ajaputranI saMmatithI rAjAe potAnA dUta mAraphata zatruone kahevarAvyuM ke, sarva rAjAoe yuddhamAM hAla taiyAra thavuM. vizeSamAM teNe ajAputrane kahyuM ke, prathama tame je paTTahastIne puruSa karyo che, te hAthI je hAlamAM hoya te kSaNamAtramAM sarva zatruene huM nAza ka. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 kumArapALa caritra te sAMbhaLI ajAputra devanI mAphaka te ja vakhate sarevaranA jaLavaDe te puruSane pharIthI paTTahastI karyo ane vimalavAhana rAjAne Ape. tyArabAda ajA putra nagaranI bahAra gayA ane sarovaranA pANImAM manuSyakAraka cUrNa nAMkhyuM. te pANI pAvAthI verIonA sarva ghaDA ane hAthIne manuSya karI nAMkhyA. te lakSa saMkhyAthI adhika ane pracaMDa subhaTane pitAnI pAsamAM rAkhyA. pachI teNe magarapuruSane melI rAjAne kahevarAvyuM ke, paTTahastI para besI tuM rasainya sahita nirbhaya thaI siMha mRgalAone jema pitAnA verIone parAjaya kara. lAkhkho subhaTonI sAthe huM bahAra ubhe chuM. tArA hAthamAMthI nAThelA zatruone A mArA subhaTo mAraze. pachI ajAputranA kathana pramANe vimalavAhana rAjA taiyAra thaIne tIvra dAvAnaLanI mAphaka zatrurUpI sainyarUpI vanamAM nIkaLI paDe. atyaMta balavAna, parvata samAna uMce ane manmatta te paTTa hastI maMthAcalanI mAphaka zatruonA raunyarUpa sAgaranuM atizaya mathana karavA lAgyA. keTalAkane paganA jhapATethI, keTalAkane suMDhanA AghAtathI, keTalAkane dAMtarUpI parvatathI pachADavAvaDe cUrNa sarakhA piSI nAkhyA. rAjAe paNuM varSAkAlanA meghanI mAphaka bahu jhaDapathI bANanI vRSTi karI, jethI teNe mUkelI ane cAre tarapha phelAelI bANenI zreNIo vaDe zatruo pitAnA manamAM tene baMne prakAre jayavaMta mAnavA lAgyA. marmasthaLane bhedanAra bAvaDe rAjAe zatruone tevA aMdhakAramAM nAkhyA, ke bahu utAvaLathI nAsavAne temane mArga paNa jaDe nahIM. hAthI ane ghoDA vinAnA te verIrAjAone padAti-kiMkaranI mAphaka vimalavAhane jItI lIdhA ane pitAnA tAbe karyA. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijayaprApita 127 vijaya prApti tyArabAda jyalakSmInA AliMganathI saubhAgyane prApta thayela vimalavAhana rAjA subhaTo sAthe tyAM jaIne ajA putranA pagamAM paDe. lakSa raunikethI viTAyelA cakrI samAna te mahApuruSane joI bIjA rAjAo paNa bahu Azcarya pAmyA. pachI vimalavAhanarAjA ajAputrane mahatsavapUrvaka potAnA sthAnamAM laI gaye ane vinayapUrvaka nehacita vacanavaDe kahevA lAge. he deva ! prathama teM mane jIvitadAna ApyuM hatuM. hAlamAM A rAjya paNa teM ApyuM ane A mArA sarva bhAvi vaibhavanA hetu paNa tame ja cho. vaLI tamArU parAkrama keI alaukika che, jethI kSaNamAtramAM bIjAne rAjya paNa Ape che ane pote kaMIpaNa IcchatA nathI. te paNa pitAne guNethI kharIdeluM A rAjya Apa sukhethI bhagave. huM te zrIrAmanI jema hanumAna tema ApanI sevA karIza. ajAputra che. he rAjana ! tArI ATalI badhI bhakti che, te have mAre kaMI nyUnatA nathI. rAjyanuM mAre kaMI kAma nathI, je upakAra karI pArakAnuM kaMIpaNa letA nathI teja puruSa kahevAya ema mAruM mAnavuM che, tethI mAre kaMIpaNuM joIe nahIM. kAraNa ke te grahaNa karelI vastuo vaDe potAnA zubhacAritranI kiMmata lIdhI gaNAya che. rAjAnI prArthanAvaDe ajaputra tyAM bahu satkArapUrvaka rahyo. rAjAe moTA utsathI tene prasanna karyo. tyAra pachI te keTalAka divasa tyAM rahyo. caMdrApIDarAjA caMdrApIDarAjAe prathama karelA parAjayanuM smaraNa karI ajAputre pitAnA sainya sahita tene jItavAnI IcchAthI prayANa karyuM. cUrNanA prayogathI prathama jemane manuSya karyA hatA, temane pharIthI sarovaranA jaLavaDe hAthI ane gheDA banAvyA. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 kumArapALa caritra mArgamAM cAlatA ajAputranA sainikonI moTI saMkhyA hovAthI zatruonA mukhamAM ghAsa rahyuM ane temanI strIonA netromAM jaLane dekhAva rahyo. arthAt ghAsa pANane abhAva thaI gaye. sekaDo vAhinI-senA-nadIothI saMkIrNa, ajAputranA rInyarUpa sAgaramAM pakSa-sahAya=pAMkha chatAM paNa kayA bhUpa-rAjA-parvate maMthAcalanI dazAne na pAmyA ! tenA hAthIonA madajaLavaDe nijala pradeza sajala thayA ane gheDAoe uDADelI dhUlavaDe jalavALA pradeza nijaLa thaI gayA. temaja samudranA pUranI mAphaka khaLabhaLeluM tenuM raunya cAre tarapha prasare chate anya rAjAoe vatasIvRttine Azraya lIdhe. arthAta namI paDayA. naimittika vacana sAyaMkAlanA samaye caMdrApIDarAjA potAnA sthAnamAM beTho hate, tevAmAM dIvya vANuM thaI ke ceDA samayamAM caMdrApIDarAjA maraNa pAmaze. te sAMbhaLI rAjA pitAnA manamAM bahu zekAtura thaI gaye. prabhAtamAM satya nAmanA eka uttama joSIne belA. pachI teNe pUchayuM. mAruM maraNa zAthI ane kayAre thaze? tiSike lacakuMDaLIne nizcaya karI kahyuM. he rAjana! lakSa sainyanA adhipati evA ajAputrathI tAruM maraNa thaze ane te paMdara divasa pachI thaze, emAM saMzaya nathI. vaLI he bhupAla! devI, bALaka ane tapasvinuM vacana . tiSikenA vacananI jema prAye satya heAya che. daivajJanuM tevuM vacana sAMbhaLI zalyathI vIMdhAyelAnI mAphaka caMdrApIDarAjA bahu duHkhI thaI gaye. ane ekadama mUcchita thaI pRthvI para paDaye. mRtyu e be akSarane viSathakI paNa adhika huM mAnuM chuM. kAraNa ke viSanuM bhakSaNa karavAthI prANI mUcha pAme che ane mRtyune sAMbha Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtrI tyAga 129 paNa mUcha pAme che ane mRtyune sAMbhaLIne paNa mUcchita thAya che, e moTuM Azcarya che. athavA mRtyunA bane akSara kharekhara sarva duHkhamaya che, anyathA enA zravaNathI leke duHkhI thavA na joIe. maMtrItyAga have ajAputranI tapAsa mATe caMdrApIDarAjAe cAre dizAomAM baMdhu samAna bahu vizvAsI pitAnA carapuruSone mokalyA. paraMtu te vRtAMta jANIne devamAyAthI mehita thayA hoya tema keTalAka carapuruSo pAchA AvyA nahIM, tethI rAjA svastha thaye. ane haMmezAM tenI zodha karAvatAM rAjAnuM dhIme dhIme AyuSanI jema pakhavADIyuM purUM thavA AvyuM. te arasAmAM kaIka aparAdhane lIdhe krodhAtura thayelA caMdrApIDa rAjAe subuddhi nAme pitAnA maMtrIne pitAnA nagaramAMthI kADhI mUke. krodhAMdha thayelA te rAjAe nagaramAMthI maMtrIne dUra karyuM ema nahIM paNa kharekhara pitAnA zarIramAMthI buddhino tyAga karyo. A pramANe rAjAnA apamAnathI maMtrInA manamAM bahu koI thayo ane teNe nizcaya karyo ke, game te upAya karI enuM vera vALavuM. evA vicArathI Amatema pharate pharate jyAM ajAputranuM rInya hatuM, tyAM te gaye. aneka hAthI, gheDA, pAyadaLa ane sthAdikanA samUhathI vyAkula rInyane joI ekatra thayeluM jagata heyane zuM? tema te maMtrInA mAnavAmAM AvyuM. A rInya caMdrApIDarAjAne jItavA jAya che, ema jANa maMtrIne nizcaya thayo ke, devInuM vacana satya che. tethI pitAnuM kArya siddha thaze. - ema samajIne buddhimAna maMtrI ajA putranI pAse gaye. ane pitAnuM vRttAMta nivedana karyuM. ajAputre vidhine paNa bahu satkAra karyo, jethI teNe pitAnA vidhinA maraNane upAya batAvyuM. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vuwow 130 kumArapALa caritra sainyanI taiyArI ajAputra potAnI buddhinI jema subuddhimaMtrIne AgaLa karI caMdrAnavAnagarInI najIka gaye. eka divasa tenA maraNanA bAkI rahyo hato. bahu sainya sAthe ajAputrane nagaranI najIka rahelo joI caMdrApIDanA hRdayamAM bhAre trAsa ane kheda pragaTa thaye, te vicAra karavA lAge. enI tapAsa karavA carapuruSane meM mekalyA hatA, temAMthI keIe paNa ahIM AvIne enI hakIkata kahI nahIM ane Ate ahIM AvI gayo dekhAya che, zuM A ekadama AkAzamAMthI paDo? devI ane daivajJanuM vacana satya karavA mATe keI apUrva devI mAyA ahIM pragaTa thaI haze. ema haze to paNa ThIka che, paraMtu ene huM pitAnA bhujabaLa vaDe ucchinna karIza. e pramANe darya rAkhI rAjAe senApatine hukama karyo, jethI teNe rau ne taiyAra karyuM. maMtrIbheda rAtrie subuddhimaMtrI nagaramAM gayA ane rAjyanA AgevAnone teNe kahyuM ke, devInuM vacana satya che. kAraNe ke ajA putra ahIM AvyuM che. prabhAtanA samaye lakSa rasainike sAthe te yuddhamAM Avaze ane caMdrApIDane mAraze. mATe je tamAre cirakAla jIvavAnI IcchA hoya te ziSya te ajAputranI sevAmAM tame hAjara thAo. udayavAna pitAne svAmI athavA anya hoya te paNa tenI sevA karavI e ucita che, pitAne svAmI hoya chatAM paNa tene kSaya thatuM hoya te tyAga kara joIe. AkAza paNa caMdrane asta thavAthI sUryane Azraya le che. nIti zAstranuM rahasya jANavAmAM nipuNe eka aMdhakAranI ame rastuti Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijaya prayANa 131 karIe chIe, je aMdhArUM chAyAnA miSavaDe zatrurUpa dIvAne Azraya laI AnaMda mAne che. A bAbata ApanA hitanI khAtara kahevA mATe ja huM Avyo chuM. prathamathI ja hita kahevuM teja buddhimAna gaNAya, temaja "bhaviSyanA sukhanuM ciMtana karavuM eja DahApaNa kahevAya, anyathA DAhyo mANasa jaDanI mAphaka duHkhI thAya, to baMnemAM kaMI vizeSatA gaNAya nahIM." mATe tame taiyAra thaI badhAye ahIM ubhA rahe. ajAputra ahIM Avaze eTale huM tamane tenI sAthe meLavI daIza. pitAne hitakAraka A vacana sAMbhaLI pradhAna lokee kabula karyuM, pachI maMtrIe teja vakhate nagaranI bahAra AvI pitAnA adhipatine te vRttAMta nivedana karyuM. vijayaprayANa prabhAtakALane AvirbhAva thaze. pUrvAcalanA zikhara para arUNeya thaye. sUryane prakAza digaMtarane jevAne jema prasaravA lAge. pakSionA madhura zabdo ALasuonuM bAdhiryA dUra karavA lAgyA. udyogIjane potapotAnA kAryamAM taiyAra thavA lAgyA. temaja ajAputranA rInyamAM yuddhanI taiyArI thaI. zatruonA prANahAraka vAge vAgavA lAgyA. subhaToe sarvAge zastra dhAraNa karyA, jethI teo lehamaya hoya tevA dekhAvA lAgyA. mukhethI siMhanAda karatA hatA, tethI teo kevaLa zabdamaya dekhAvA lAgyA. sAkSAta tejomaya mUrtimAna utsAhanI mUtio samAna, AgaLa ubhelA zarIradhArI ahaMkAra ane ekatra thayela pratApanA piMDa samAna teo dekhAtA hatA. temaja saMgrAmanA utsAhathI uMcI phalega mAratA, jayajayanA AghaSavaDe vAcAlita ane zatruone saMhAravAmAM utkaMThita evA padAti subhaTone AgaLa karyA. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 kumArapALa caritra tyAra pachI saMgrAmamAM unmatta thayelA sAdi-gajArUDha niSAdi-ghaDe. svAra ane ghaNuM rathikane jagatane haravA mATe anekarUpadhArI yamarAjAnA dUta heya ne zuM? tema sAthe laI raphAra parAkramI ajAputra jaitra jaya ApanAra hastIpara ArUDha thaI zatruone parAjaya karavA nIkaLe. subuddhi maMtrIne kahevAthI prathama daravAjAnA rakSakene saMhAra karyo ane te sthAnamAM pitAnA navIna rakSaka mUkayA. tyAra pachI ajApune lakara sAthe nagaranI aMdara praveza karyo. subuddhimaMtrIe bhedelA sarva pradhAna nehI baMdhuonI mAphaka ajAputrane maLI gayA. tyArabAda rAja dvAramAM teo gayA ane tyAM rahelA prArika lekene mArIne bIjA dvArapAla mUkayA. nItizAstranuM rahasya e che ke, "Ine vizvAsa rAkhave, e nu zAna che. " rAjya prApti cadrApIDarAjA te vRttAMta jANI bahu zokAtura thaI gaye ane laDAI mATe taiyAra thaI sAme AvyuM, teTalAmAM ekadama ajAputra vacce AvI paDe. zainya ane parAkrama, ema baMne prakAre ajAputranuM pracaMDa bala temaja tene maLI gayelA pitAnA pradhAne jeI caMdrApIDa bhayabrAMta thaye ane kSaNamAtramAM bahu gabharAI gaye. mArUM kSatriyapaNuM kalaMkita thaze, ema jANI teNe laDAIno utsAha dhAraNa karyo. tyAra pachI te pitAnuM khaDaga laI yuddha mATe ajAputranI sAthe taiyAra thaye. ajAputre paNa bahu krodhane lIdhe pracaMDa dhAravALI taravAra lIdhI ane te siMhanI jema mahAparAkramI zatrunI sanmukha gaye. malanI jema teo baMne jaNe vaLagavA lAgyA. cakanI mAphaka vAraMvAra paribhramaNa karatA. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ camatkArIka 133 azvanI mAphaka pAdanA AghAta vaDe pRthvIne ukheDatA, paraspara khaDaga vaDe prahAra karatA ane tene bacAva karatA te baMne subhaTo mamata hastIo jema yuddha karavA lAgyA. ekabIjAnA dAvapecathI jAmelo te saMgrAmetsava vAdiprativAdinA vivAdanI mAphaka sarvane priya thaI paDe. e pramANe baMnenuM bhAre yuddha thayuM. tyAra pachI ajAputre samaya joI khaDaga vaDe kamalanALanI mAphaka caMdrApIDAnuM mastaka chedI nAkhyuM. ajAputranA mastaka upara AkAzamAMthI puSpanI vRSTi thaI ane sugaMdhamaya tenI kIti bhUtalathI AkAzamAM gaI. te samaye ajAputranA jayadhvanine mAgadhalo uccAravA lAgyA. te zabda zatruonA uccATana maMtranA phaTuMkArarUpa thayA. te samaye subuddhi maMtrIe zubha lagnamAM varIonA mastaka para jema te rAjyamAM ajAputrane abhiSeka karyo. rAjyagAdIe beThelA ajAputrane prasanna jaI save maMtrIo ane nagaranA leke paNa prItivaDe kalpavRkSanI jema tene abhiSeka karavA lAgyA. temaja sImAMtarAjAo uttama prakAranA bheTaNa laI tyAM AvyA ane dvitIyAnA caMdranI jema tene bahu harSathI namavA lAgyA. tyAra pachI pitAnI meLe svayaMvara mATe AvelI, pRthvI para AvelI jANe devIo hoya ne zuM ? tevI aneka hoziyAra rAjakanyAone ajAputra paraNya. camatkArI bleka e pramANe aneka parAkramavaDe caMdrApIDAne mArIne ajAputre tenuM rAjya pitAne svAdhIne karyuM ane te kRtArtha thaye. tyAra pachI te pitAnI strIo sAthe iMdra devIo sAthe jema krIDA karato chatAM kAmarUpI samudrane pAragAmI thayA. ajAputrane 98000 pavanavegI azva hatA. be hajAra hAthI, be hajAra ratha hatA ane padAti-pAyadaLane te pAra ja nahato. ema sarva samRddhiyukta rAjyabhava te bhogavate hate. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 kumArapALa caritra tevAmAM vasaMtarUtune prAdurbhAva thaye. ziziraRtunA prabhAvathI maMda paDelA yauvana ane kAmadevanA zRMgArane uttejIta karavA jema vanasthalImAM te prasaravA lAgyA. jagatane lakSya karavAthI kAmadevanAM prAcIna puSparUpI a naSTa thayAM che, ema mAnIne vasaMte navIna punA samUha pragaTa karyA. malayAcalamAM rahelA sarponA viSathI vyApta hoyane zuM? e malayagirino pavana vAvA lAgyA. kAraNa ke enA sparzathI virahAtura leka mUcchita thaI gayA. vaLI A vasaMtaRtumAM uttama prakAranI jAti-jAI vRkSa=jJAti hetI nathI ane madyapAna karanAra athavA bhramarAe mAnya hoya che, eTalA mATe vasaMtaRtu saMtapuruSane apriya hoya che. udyAnapAla kAmadevanAM zastrasamAna vasaMtanAM puSponI mALAe laI rAjadvAramAM AvyA ane rAjAnI AgaLa teNe bheTa mUkI. rAjA sugaMdhita puSpa joI udyAnapAlaka para prasanna thayA ane pAritoSikamAM suvarNa ApyuM. vasaMtakIDAnI IcchA thavAthI ajAputra pitAnI strIo sAthe balabhadrasahita jema kRNa tema vanasthalImAM gayo. puSpagrahaNa, nRtya ane hIMDelAdika kriyAo vaDe naMdana vanamAM iMdranI mAphaka bhUpati kIDA karavA lAge. tyAra pachI vananI anuttama zebhA jevA mATe te ajAputra pharate hate, tevAmAM eka leka vAraMvAra tenA sAMbhaLavAmAM Avyo. jyAM tuM rahyo che, tyAM ja pitAnI mAtA rahelI che. chatAM te haMsa-Atman ? tene joyA vinA tuM je bhajana kare che, te tArA haMsapaNAne dhikkAra che. te sAMbhaLI rAjA vicAra karavA lAgyo. A kalekavaDe kaI paNa mANasa A nagaramAM rahetI mArI mAtAne sUcave che. mane dhikakAra che, madirAthI jema haMmezA lahamIvaDe mata thaI huM pharuM chuM ane pitAnI mAtAne paNa huM saMbhAte nathI. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janetAnI zeAdha 135 are !! A me' zuM karyuM"? jIvanaparyaMta sajjanAe peAtAnI mAtAnI sevA karavI joIe, ema satpuruSA kahe che. mAtAnuM vismaraNa karI me' te . vacanane jalAMjali ApI. je puruSa mAtA, pitA, vidyAdAtA-guru, bhayathI rakSaNa karanAra ane rAjA, e sava'nu' apamAna kare che, te peAtAnA sukRtane hAre che. teja vakhate rAjAe maMtrIne pUchyuM. mArI mAtA A nagaranI aMdara koi paNa sthAne rahelI che, mATe hAlamAM tenA darzIna vinA huM' bheAjana karIza nahI. janetAnI zeAdha vanakrIDAdika sakriyAne viSasamAna tyajI daI rAjA peAtAnA mahelamAM Avye ane prAcInakALanA carAne kheAlAvI kahyuM ke. killAnI bahAra dakSiNa dizAmAM vAglRbhaTanAme geAvALa rahe che. tene tame pUche, ke tAre putra thayA hatA ke nahIM ? carAe vAzUbhaTane pUchyuM. teNe javAba ApyA. mAre tyAM putra janmyA nathI. para Mtu mAga mAMthI eka putra mane prApta thayeA hateA. te paNa koI ThekANe cAlyA gayA che, te huM jANatA nathI. te vRttAMta carAe AvIne ajAputrane kahyuM. tethI tenA hRdayamAM sa zaya thayA ane teja vakhate mAtAnI zeAdha mATe nagaramAM teNe paTaha vagaDAvye.. je mANasa A nagaramAM rahelI rAjamAtAne jAhera karaze, tene tuSTa thayelA rAjA Icchita dAna Apaze. e pramANe paTahu vagaDAvyA paNa koie tenI khabara kahI nahI. tethI rAjA bahu A kAraNathI zaiAkAtura thaI gayA ane bheAjana paNa karate nathI. tenA parivAra bahu zeAkamAM paDI gayeA. kAraNa ke dIvA bujhAi, jAya, tyAre tene prakAza baMdha paDI jAya. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 mAtA putranuM milana tyArabAda rAgathI gherAyelI kAika strI tyAM AvI rAjAne kumArapALa caritra vinayapUrvaka kahevA lAgI. naranAyaka ! jo tame mArA rAga dUra karI, te huM temane tamArI mAtA batAvuM, te sAMbhaLI rAjA khuzI thayA ane khelyA. he bhadre ! mArI mAtAne jAya pachI tArA rogane dUra karyAM vinA huM pANI paNa pIza nahIM. pachI te srI teja vakhate devInI mAphaka kAI paNa ThekANe jaI tenI mAtA gagAne laI AvI ane A tArI mAtA, ema kahI rAjAne sAMpI. peAtAnA putrane jovAthI ja gaMgAnA ane stanamAMthI hRdathamAMthI bahAra nIkaLatA mUrtimAna prema hAyane zu? tema dudhanI dhArA nIkaLavA lAgI, temaja rAjA paNa peAtAnI jananIne ALakhatA naheAte; chatAM paNa tenA darzanamAtrathI ucchaLatA harSoMnA miSathI rAmAMcavaDe abhyutthAna ApatA hoya ne zu ? tema vinIta banI gayA. teNInA stanamAMthI dugdhasrAva joI rAjAne pratIti thaI ke, A mArI mAtA che, ema jANI tatkAla te ubheA thayA ane vidhi pramANe peAtAnI geAtradevInI jema mAtAne praNAma karyAM. pachI teNe pUchyuM. he janani ! mArA pitA karyAM che? gaMgAe kahyuM. tArA pitAnA sva`vAsa thayA che. pharIthI teNe pUchyuM. huM mAtA ! ApaNA baMnenA viyeAga zA kAraNathI thayA ? te sAMbhaLI gaMgAnAM netra AMsuthI bharAi gayAM ane te melI. vatsa ! tArA pitA bahu vidvAn hatA. temanuM nAma dharmo pAdhyAya hatuM. mArU' nAma gaMgA ane huM tArI mAtA chuM, Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devIne AzIrvAda 137. tAro janma thayo, tyAre tArA pitAe tArUM janma lagna joyuM. tethI temanA jANavAmAM AvyuM ke, A putra bhaviSyamAM rAjA thavAne che. | mATe rAjya saMbadhI pApane lIdhe mAre putra narakagAmI thaze. ema jANe temaNe balAtkAre mArI pAse nagaranI bahAra tane mUkAvI dIdho. tyAra pachI tuM keIne tyAM moTo thaye te huM jANatI nathI. pharIthI pitAnA puNyanI mAphaka Aje meM tane je, devIne AzIrvAda. e pramANe pitAnI mAtAnuM vacana sAMbhaLI rAjA pitAnA manamAM vicAra karavA lAge. ahe ! karmanI gati vicitra che. kayAM pitA ? kayAM mAtA ? ane kayAM putra ? pachI teNe potAnI mAtAne bahu satkAra karyo ane tene aMtaHpuramAM ekalI dIdhI. tyAra bAda rAjAe vaidyane bolAvyA. regathI gherAyelI strIne batAvI. rAjAe kahyuM. A strIne oSadhe vaDe tame jaladI sAja karo. vaidya lokee reganI tapAsa karI rAjAne jaNAvyuM. A strInAM AMtaraDAM saDI gayAM che, mATe amArAthI kaMI paNa ' upAya thaI zakaze nahIM. ema kahI teoe teja vakhate temanI AgaLa te strIne vamanA karAvyuM temAM durgadhamaya mAMsanA TukaDAo aMdarathI nIkaLyA. jethI te strI ekadama acetana thaI gaI. pharIthI rAjAe tene kahyuM. jo ke A roga asAdhya che, tepaNa kRpA karI gya auSadhethI ene upacAra kare. e pramANe rAjAnA bahu AgrahathI tenA svAdhIna vidvAna vaidyoe auSadha prayoga karyA. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 kumArapALa caritra paraMtu ati ugra auSadhanA zeSane lIdhe mUrzita thaI te strI pRthvI para paDI. rAe zItAdika ghaNA upacAra karAvyA, paNa te mRtakanI jema keI prakAre sacetana thaI nahIM. rAjA bahu ciMtAtura thaI gayo. have A strIne kevI rIte svastha karavI? ema te vicAra karatuM hatuM, tevAmAM koIka vadezika vaidya tyAM AvyuM. roganI parIkSA karI teNe kahyuM. bakarInA dudhathI puSTa thayelA puruSanI jIbha kApI tenuM mAMsa je ene ApavAmAM Ave te jarUra ene roga maTI jAya. je ema karavAthI A strI naregI thAya, te mAre kaMI bAkI rahyuM nahIM. ema kahI rAjA bahu khuzI thaze ane te ja vakhate charI laI pitAnI jIbha idavA mATe taiyAra thaze. prAye sAdhu puruSa paropakAra mATe pite paNa duHkhI thAya che." zuM leke pakAra mATe kapAsa duHkha sahana nathI karate ? ekadama sAhasa karI ajAputra jIbha kApavA taiyAra thAya che. teTalAmAM AkAzavANI thaI. he rAjana! tuM sAhasa na kara. tyAra pachI tarata ja tenI AgaLa devI pragaTa thaI ane te regI strI ane vaidya, baMne meghanI jema adazya thaI gayAM. te joI rAjA saMbhrAMta thaI gayo ane vicAra karavA lAgyo. te gArna strI ane te vaidya kayAM gayAM? A divyavANI ane A devI kayAMthI? A eka Azcarya che. ema te ciMtavate hatuM, tyAre devI belI. rAjana ! A caMdrAnanA nagarInI adhiSThAyikA huM devI chuM, janmathI ja tuM mane bahu priya che, tethI aneka vipattiothI meM tArU rakSaNa karyuM, temaja hAlamAM A uttama samRddhivALuM rAjya ApI tArA satvanI me parIkSA karI. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSa prApti 139 vatsa ! tAruM satva phakata upakAranI khAtara raheluM che. jenA vinA mANasa jIvato chate paNa marelo gaNAya che. manuSyamAM batrIza lakSaNa adhika gaNAya che, paraMtu te paNa satvanI AgaLa svalpa gaNAya che. jethI prANu jIve che, tethI paNa A satva adhika che. mATe he savAlaya! avicchinna A rAjyanuM cirakAla tuM pAlana kara ane sAtvika rAjAomAM tuM ziromaNi thA. ema AzIrvAda ApI devI vAdaLanI chAyA mAphaka aMtardhAna thaI gaI. pachI rAjAe snAnAdika karI pitAnA parivAra sAthe jojana karyuM. . mokSa prApti sAtvikavRttine svIkAra karI satya, kAMti ane parAkrama sahita e te ajAputra satyabhAmA ane baladeva sahita jema viSNu tema kenuM pAlana karato chate puruSottama tha. anyadA jJAnI gurunAM darzana thayAM. siddhi lagnamAM nirdhana ciMtAmaNine jema tema rAjAe samyakatva grahaNa karyuMtemaja te zuddha samyakRtva pUrvaka jaina dharmane prabhAva phelAvavA lAgye ane digaMtaramAM pitAne yaza vistArI teNe bahu samaya sudhI rAjya calAvyuM. tyAra pachI vRddhAvasthAne lIdhe saMsAranI asAratA tenA hRdayamAM vadhavA lAgI, ane mumukSunI jema te rAjayAdika vaibhavathI parAmukha thaye. A saMpatti ane strIo khalanI jema calAyamAna che, tema virasa ane pitAne svAdhIna nathI, ema jANI teNe lakamI ane strIono haMmezA anAdara karyo. vidyamAna viSane tyAga karavAmAM guNa hoya che, avidyamAnane to hoto nathI. eTalA mATe ajAputre viSa samAna vidyamAna viSane tyAga karyo. dehanI aMdara rahela pAMca indriyane je vijaya nahIM karuM, te mArA zauryanI khAmI gaNAya, ema jANuM teNe pAMce indrione jItavAnI IcchA karI. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 kumArapALa caritra pachI pitAnuM rAjya nItimAna pitAnA putrane ApI ajAputre guru pAse saMyamazrIne svIkAra karyo. kaSAya rUpI yAmikathI vIMTAyelA saMsArarUpa kArAgRhamAMthI nIkaLavAnI IcchAvALA hoya, tema te muni jaladI zuddha kriyA karavA lAgyA. saMsAra rUpI mazAnamAM meha pizAca mane chetaraze, ema jANI hamezAM AgamamaMtranuM ArAdhana karavA lAgyA. nahIM ApavAthI jaladI kSINa thAya che ane ApavAthI vRddhi pAme che, ema jANuM te muni ciMtAmaNi ratnathI adhika evuM jJAnadAna munione ApavA lAgyA. anya strI paNa zIla rahita puruSane IcchatI nathI, te mekSarUpI strI te kayAMthI I che? e hetuthI te muni utsAhathI brahmacarya pALavA lAgyA. saMsAra sAgaranuM pAna karavAmAM agasti samAna kevala tapazcaryA che, ema jANuM ati dustapa tapa karavA lAgyA. bhAvanA rUpa hRti vinA mukti sAnukUla thatI nathI, ema jANI zAMta evA pitAnA aMtaHkaraNamAM bhAvanA bhAvavA lAgyA. e pramANe dAna, zIla, tapa ane bhAvanArUpa cAra prakAranA dharmane saMyamI chatAM paNa te muni yuddhamAM jema gRhastha tema cAre prakAranA saMsArane piSavA mATe ArAdhavA lAgyA. e pramANe apUrva cAritra pAlana karI samyaktvazrIne dhAraNa karatA te rAjavI prAMtasamaye vidhipUrvaka anazanavrata grahaNa karI kALadharma pAmI vargamAM gayA. ane prAcIna pariNamelA zubha puNyanA yogathI mahAna zreSTha saMpattionA pAtra rU5 iMdrane vaibhava pAmyA. IdranI addhi bhagavyA pachI tyAMthI cavIne te ajAputra manuSyabhava pAmI dattanAme moTA vaibhavazALI thayA ane zrI caMdraprabhAjinenI pAse gaNadhara thaIne anuttama kevalI thayA ane mokSa sukha pAmyA. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 putraciMtA e pramANe satva saMbaMdhI ajAputranI kathA sAMbhaLI zrI kumAra pALa rAjA pitAnA hRdayamAM te upadezane dhAraNa karI dadhisthalI nAme pitAnA sthAnamAM gayA ane dharma, artha, tathA kAmane ArAdhatA divase vyatIta karavA lAgyA. putra ciMtA ( zrIsiddharAjabhUpati rAjya zAsana calAvatuM hatuM, tenAM ghaNAM varSa divasonI mAphaka sukhamAM cAlyAM gayAM. paraMtu gRhastha dharma rUpI vRkSanA phala samAna prajA putra prApti thaI nahIM, tethI zalyavaDe vIMdhAyelAnI jema te bahu duHkhI thayA ane vicAra karavA lAge, | mAruM mastaka dhaLuM thayuM che, jethI vRddha avasthAno saMbhava thayo che, chatA hAlamAM paNa puNyahIna mANasa dravya jema nidhAnane tema meM putra sukha dekhyuM nahIM. sarva samRddhithI saMpUrNa evuM A kuLa paNa putra vinA jaLathI bhareluM sarovara jema kamaLa vinA tema zebhatuM nathI. vaLI sUrya vinA divasa, dAna vinA vaibhava, mahatva vinA aucitya, gaurava vinA satkAra, kamala vinA sarovara, samRddhi vinA maMdira temaja putravinAnuM kula kharekhara zobhatuM nathI. A saMsAramAM putra ane vaibhava, e baMne sAra che. temAMthI eka vinA paNa mANasane janma niSphala che. jaLane parapiTe, vijaLIne prakAza ane saMdhyA kALanA raMganI jema putra vinA prANIonuM kula kSaNamAtramAM naSTa thAya che, e mahA khedanI vAta che. ema ciMtAtura thayelA rAjAe putra mATe vividha prakAranA ghaNA upAya karyA paNa putra thaye nahi. kAraNa ke bhAgya vinA siddhio prApta thatI nathI. saMtAna vinA siddharAja khinna thaI gaye, tyAre tene vicAra thaye ke, have tIrthayAtrA karavI e egya che, Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 kumArapALa caritra ema jANI pitAnA guru zrI hemacaMdra AcAryane sAthe laI te tIrthATana karavA nIkaLe. hemacaMdrasUrine mArgamAM page cAlatA joI rAjAe kahyuM. mahArAja ! Apa zA mATe page cAle che? ApanA mATe pAlakhI taiyAra che, ema bahu Agraha karyo pachI gurumahArAja bolyA. | he rAjana ! vAhanAdikamAM besavAthI anya prANIone bahu duHkha thAya che, mATe munie ke IpaNa vAhanamAM besatA nathI. temaja jeo ughADA page upaga pUrvaka divase cAle te ja cAritradhArI munio kahevAya, vAhanamAM besanAra muni gaNAya nahIM. dareka jIvanA sukhaduHkhane priya ane apriyane jANanAra dayALuM jaina munie paraprANIone kema duHkhI kare? e pramANe kahI sUrie vAhanane nahIM svIkAra karavAthI rAjAnuM mana duHkhAyuM, tethI bahu kradhAtura thaI teNe kahyuM, Apa mahAtmA thayA te paNa jaDa jevA che, ema kahI te AgaLa cAle. guruprArthanA mArgamAM cAlatAM traNa divasa gayA, paraMtu keI ThekANe sUradrane samAgama ke nahIM, tethI rAjAe pitAnA manamAM jANyuM ke, jarUra mArI upara AcArya mahArAja ke pAyamAna thayA. cothA divase sUrIzvarane prasanna karavAnI IcchAthI siddharAja pite mahAbhayaMkara gurudvAramAM sevakanI jema gaye. bahAra rahelA rAjAe kAMjI sAthe bhikSAnAnuM parivAra sahita bhajana karatA AcAryane joyA. tyAra pachI rAjAne vicAra thaye. A mahAtmAo haMmezAM kevI tapazcaryA kare che? jaLamizra bhikSAnna jame che ane mArgamAM pagethI cAla che. mATe anya jananI mAphaka sAmAnya buddhivaDe A mAnavA lAyaka mahAbhAnuM mAre apamAna karavuM ucita nathI, paraMtu mahezanI mAphaka mAnavA yogya che. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruni:spRhatA 143 ema vicAra karI rAjA AcAryanA caraNamAM paDayA ane kahevA lAgyA. he prabhai ! Ape vAhananI nA paDI, tethI rASane lIdhe me' Apane je kaMI kahyuM, te kSamA karo. Apane besavA mATe meM pAlakhI maMgAvI, tyAre Ape tene anAdara karyAM. tethI meM kahyu ke, tame jaDa che. paNa e vacana meM dveSathI kahyu nathI. he dharmAMnAyaka ! mAga mAM ApanAM darzana na thayAM, tethI risAyelA jANI Apane manAvavA mATe huM AnyA chuM. guru niHspRhatA he gurumahArAja khelyA. naredra ! te' ze| aparAdha karyAM che, jenI huM kSamA karU ? kAraNa ke, tamArA sarakhA mahApuruSA aparAdhI hAtA nathI. vaLI mAgamAM koI paNa ThekANe huM tamane maLyeA nahI, e mane krodha thayA tethI nahIM, paraMtu tamane maLavAnuM mAre kAMIpaNu kAraNa nathI. mA mAM huM pagathI cAlu chuM. rasavinAnuM bhikSAnna dvivasamAM eka vAra jamuM chuM. jINu vastra paherU chuM. rAtrie ja kSaNamAtra bhUmi para zayana karU chuM. sarvathA saMgarahita vatu chuM. hu MmezAM samatA guNumAM ramuM chuM ane hRdayamAM paramacaiAtinuM dhyAna karU chuM. have rAjAnu mAre zuM kAma ? te sAMbhaLI jIvana sutanI mAphaka sa MtuSTa manavALA te sUrIzvarane praNAma karI siddharAjanaredra peAtAnA sthAnamAM gayA. prabhupUjA tyAra pachI siddharAjabhUpati jaMgamatIrtha samAna gurumahArAjane AgaLa karI peAtAnA parivAra sahita vimalAcala upara gayA. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 kumArapALa caritra tyAM manahara bhakti pUrvaka rAjAe zrI AdinAtha bhagavAnanI pUjA karIne netra ane janmanuM anaMta phala meLavyuM. sthira daSTi vaDe AdinAtha bhagavAnane vAraMvAra je te rAjA pitAnA AtmAne ubhayathA mahA AnaMdanA sthAnabhUta mAnatA hatA. hemAcArya paNa bhaktirUpa velaDIthI utpanna thayelA punA gucha samAna navIna navIna te vaDe zrI AdinAthabhagavAnanI stuti karavA lAgyA. te tIrthamAM vANIthI agocara evuM tIrthakaranuM mahAtmaya jaI siddharAjanI zraddhA jaina dharmamAM bahu daDha thaI. je AvA uttama tIrthamAM pote lakSamIne niga na kare che, janmAMtaramAM prANIone uttama rAjavaibhava kayAMthI maLe ! ema vicAra karI rAjAe agaNya puNyarUpa kariyANAnI IcchAthI zrI AdinAthabhagavAnanI pUjA mATe bAragAma ApyAM. temaja amRta samAna svAdiSTa bhajanavaDe bahu chUTathI ghaNuM bhejanazALAe baMdhAvI. | navIna dukUla, pRthvI, aneka hAthI ane ghaDAonA dAnavaDe yAcakane rAjA samAna karyA. ahe ! enI dAna zakti keTalI? revatakagiri tyAMthI utarIne siddharAjanRpati raivatAcala upara gayA. tyAM kAmadevane nimna karanAra zrIneminAthabhagavAnane bhUpatie bhaktipUrvaka namaskAra karyo pachI zrIkhaMDa, kusuma, suvarNa ane nAdika vaDe pitAnA AtmAne pUjya banAvavAthI IcchAthI ja bhagavAnanI pUjA karI. rAjAnI bhakti jeI vinIta evA pUjArI-sevake Asana lAvyA. paraMtu rAjAe tene svIkAra karyo nahIM. ane sarva samakSa kahyuM ke, A tIrthamAM rAjAe paNa Asana para besavuM nahIM. khATalAmAM suvuM nahIM. bhejana samaye AgaLa ADaNI mukavI nahIM. temaja strAe prasUti karavI nahIM. ane dahInI chAza karavI nahI, e pramANe dharmanI zraddhAvALA prANIoe vyavasthA pALavI. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 aMbikA ArAdhana aMbikA ArAdhana zrI hemacaMdraAcAryo paNa ullAsa pAmatI kavitArUpa velaDInA phalarUpa stotrone jidrabhagavAnanI bheTamAM mUkayAM. tyAra pachI tyAMthI utarIne teo prabhAsapATaNa gayA. tyAM semezvaranI yAtrA karI keDInAra nagaramAM gayA. ahiM jagadaMbA samAna aMbAdevInI siddharAje pUjA karI. pachI putranI ciMtAthI Atura thayelA bhUpatie hemacaMdrasUrIzvarane pitAne abhiprAya jaNAvyuM. he bhagavan! mAre tyAM rana, suvarNa, hAthI, ghoDA vigere sarva saMpattio rahelI che, paraMtu rAjyazrIrUpa velIne vRkSa samAna eka putra nathI. mATe kRpA karI Apa A aMbAdevIne pUcho. mAre putra thaze ke nahIM ane mArI pachI koNa rAjA thaze? e pramANe rAjAnI vinaMti sAMbhaLI AcArya mahArAje traNa upavAsavaDe aMbAdevInI ArAdhanA karI prasanna thayelI devIe kahyuM te pramANe punaH rAjAne gurue kahyuM, he rAjana ! tuM game teTalA upAya karIza te paNa tAre putra thavAnI nathI. temaja tArI pAchaLa je rAja thaze, te paNa tuM saMbhALa. semezvara prArthanA karNadevane putra kSemarAja ane tene putra pavitra buddhimAna devaprasAda nAme dadhisthatimAM rahe che. tene putra tribhuvanapAla che. jenuM satva bahu agAgha che ane jenA bhujArUpI vidhyAcalamAM zaurya rUpI hAthI haMmezA krIDA kare che. tenA traNa putra che. zrIkumArapAla, mahIpAla ane kItipAla. jemanuM apAra satva vilasI rahyuM che e! vizvavikhyAta zrI kumArapAla dvArA rAjyane bhaktA thaze. temaja te rAjA saMpratirAjAnI mAphaka bhUmaMDalamAM jainadharmane vistAra karaze. 10 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 kumArapALa caritra e pramANe sUrIzvaranA vAyarUpI bhAlAvaDe hRdayamAM vidhAyele rAjA vANuM ane manathI na kaLI zakAya tevI ciMtA paDe. tyAra pachI yAtrAvaDe pavitra che AtmA jene e siddharAja gurjarAdhIza, zrI hemacaMdra AcArya sAthe pitAnI rAjadhAnImAM AvyA. aMbAdevInA vacananI parIkSA mATe zrIkaNadevanA putra siddharAja bhUpatie uttama prakAranA daivane belAvyA. - mAre putra thaze ke nahIM? temaja mArI gAdIe bhAvI rAjA koNa thaze? e pramANe rAjAne prazna sAMbhaLI tAtkAlika lagna uparathI tene nizcaya karI naimittikoe devInA kahyA pramANe uttara kahyo, kAraNa ke tiSazAstra anyathA thatuM nathI. devI ane naimittikanA vacanathI rAjAne vizvAsa rahyo nahIM, tethI teNe semezvaranI ArAdhanA karIne putra meLava nizcaya karyo. tyAra pachI page cAlate mArgamAM dANA vINIne vRtti calAvata kArtikeyanI jema siddharAja prabhAsamAM gaye. tyAM snAna karI strI sahita rAjAe traNa upavAsa karyA. puSpAdikathI pUjana karI zrImanAthane bahu prasanna karyA. zArIrika jhaLahaLatA tejanA samUhavaDe rAtrine paNa divasa karatA semezvara deva pratyakSa thaI belyA. rAjana ! tuM zA mATe ahIM Avyo che? te mAruM zA mATe maraNa karyuM che? rAjAe namana karI kahyuM ke, he bhagavana! mArI vRddha avasthA che. chatAM mAre eka paNa putra nathI, mAre vaMza nirAdhAra che. he deva! Apane huM sevaka chuM, chatAM paNa mAre putra nahIM, te kalpavRkSane Azraya rahelA puruSane bhUkhe mAravA jevuM che. | mATe kRpA karI jaladI mane eka putra Ape. vRkSa para latAnI jema jenA AzrayathI rAjyazrI sthira thAya. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRSNadeva kRSNadeva 147 vicAra karI seAmezvare kahyuM, he rAjan ! tAre putra thavAne nathI. rAjyane lAyaka bahu parAkramI kumAra te prathama janmyA che. pharIthI dIna mukhe rAjA khelye. he bhagavan ! Apa abhISTa phla ApanAra che, ema ame sAMbhaLyu che, chatAM eke putra nahIM Ape, te tamArU' abhISTadAyipaNu" kayAM rahyuM ? tuM putra prAptine lAyaka nathI. huM zuM karU ? " ceAgyatA sivAya koIthI paNa kaMI karI zakAya tema nathI, " ema kahI seAmezvara mahAdeva aMtardhAna thaI gayA. siddharAja mahu zeAkAtura thayeA. putranI aprAptivarDa peAtAne ni hatA chatA peAtAnA nagaramAM pAche Avye. have devI, daivajJa ane seAmezvaranA vacanathI rAjAe nakkI jANyu ke, A rAjyanA bhAkatA kumArapALa thaze. evI ciMtAthI Atura banI te kumArapALa upara bahu dveSa karavA lAgyuM. prathama tenA pitrAdikane mArIne pachI tene mArI na khAvavA, evI buddhithI pAtAnA ghAtakI dnAne mokalI teNe prathama tribhuvanapALane svastha karyAM. zrI kumArapALe pitAnI dAhArdika kriyA karI, tenA maraNanuM kAraNa keTalAka hAMziyAra rAjavaganA pradhAnAne ekAMtamAM pUchyuM. peAtAnA hitakArI koIka puruSe maraNanuM kAraNa kahyu', tethI sunIMdranI mAphaka kumArapALa udAsIna vRttithI peAtAnA manamAM vicAra karavA lAgyuM. rAjyasaMpattine dhikkAra che, jenA mATe mUDha puruSAnA ucita bhAgane hitakArI bhujamaLavALA pitA, bhrAtA ane putrAdikAne zatrunI mAphaka mArI nAkhe che. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 kumArapALa caritra jeo baMdhuonA ghAta karI lakSmIne sthira karavAnI icchA kare che, te mUDha puruSo khaLatA dAvAgninA yAgathI velIne praphullita karavA dhAre che. daridratA, bhikSA ane prANanA tyAga thAya te paNa sArUM, paraMtu peAtAnA vazajonA ghAtathI Utpanna thayelA pAtakavALI lakSmI sArI nahIM. je rAjyathI gaganAMgaNathI jema avazya dheApatana thAya che. je rAjayane viSe yuddhabhUminI mAphaka Dagale Dagale mahAna leza rahyo che. strInA mananI mAphaka je rAjya sthira rahetu nathI, chatAM paNa rAjAe pAtAnA kuLanA nAza karIne paNa te rAjya bhogavavAnI icchA kare che. keTalAka puruSA kaMIka kAraNane lIdhe zatrutA kare che, paraMtu durAzaya A siddharAja tA dhruvanI mAphaka vinA kAraNe vairI thayeA che. mahA dveSI A rAjA jayAM sudhI mane na mAre, teTalAmAM koi paNa sthaLe parivArane mUkIne huM mArA AtmAnuM rakSaNa karU teA ThIka. ema vicAra karI kumArapALa gukhta vicAra mATe peAtAnA anevI kRSNadevanI pAse gaye. peAtAnA abhiprAya jaNAvyeA. have mAre zu karavu ? ema pUchavAthI mahAbuddhizALI kRSNadeva melyA. mastakapara vakra- vAMkA=viparIta caMdra - daivanA rahevAthI za'kare paNa bhikSAnathI gujarAna calAvyuM teA anyanI zI vAta ? jyAM sudhI dhruvanI anukULatA che, tyAM sudhI peAtAnA parivAra dadhisthalImAM mUkIne huM dhImAna ! tuM dezAMtaramAM kALakSepa kara sUrya paNa rAtrie nisteja thAya che, tyAre dezAMtaramAM jAya che, pharIthI tejasvI thaI prabhAtamAM peAtAnA sthAnamAM Ave che, ahIM'nI rAjavyavasthA huM tane carapuruSAvaDe jaNAvIza. anya veSa Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guptaprayAsu 149 dhAraNa karI tuM pRthvI para paribhramaNa kara ane keTalAMka varSa nigamana kara, gutaprayANa pitAnI pAlade strI ane bhAI vagere parivArane dadhisthalImAM mUkI zrI kumArapALa rAtrie ekAkI nIkaLe. jaTAdhArI thaI keI paNa sthaLe pitAne nahIM prasiddha karate ane aneka prakAranAM ketuka jete kumArapALa dhUrtanI mAphaka pRthvI para bhramaNa karavA lAgyo. siddharAje tene mAravA mATe subhaTone AjJA ApI, paraMtu tyAM te nahIM hovAthI vilakSa thaI subhaTo pAchA gayA. pachI rAjAe hukama karyo ke, ahIMyAM kumArapALa Ave ke tarata mane khabara ApavI. kumArapALe parivrAjakano veSa lIdhe che ane keTalAka samaya dezataramAM vyatIta karI pharate pharate parivrAjakanI maMDaLI sAthe rAjya vyavasthA jANavAnI IcchAthI te pATaNamAM A. rAjakIya subhaToe tenI dakSatAthI tene oLakhe. pachI tatkALa teo rAjAnI pAse gayA ane temaNe jaNAvyuM ke. he svAmi ! Apane zatru ahIM AvyA che. tenA vadhane upAya nakakI karI duSTa rAjAe potAnA pitAnA zrAddha divase sarva parivrAjakane jamavA mATe bolAvyA. siddharAjanA subhaToe mane oLakhe che ema nahIM jANate kumArapALa jaTAdhArI banI parivrAjakanA maMDaLanA sAthe rAjabhavanamAM gayo. zatrune oLakhavA mATe rAjA pite temanA eke eka paga devA lAge. Urva rekhAdikanA cihevaDe kumArapALane oLakhe. tethI rAjA ekadama pitAnA hRdayamAM baLavA lAgyuM ane kera daSTithI tene jevA lAgyA. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 kumArapALa caritra te parathI kumArapALa samajI gayA ke, A rAjAe mane ALa khyA che. bhAjana karyAM pachI ene marAvIza, ema rAjAnA vicAra thayA. bhAjana karI hu... jaladI palAyana thaIza ema dhArI kumArapALa bhejana karavA beThA. dhAyelAM vastra levA mATe rAjA kezagRhanI aMdara gayA eTale kumArapALa bhAjana karI vamananA miSathI jaladI tyAMthI nIkaLI gayA. bhaMDAramAMthI vastra laI rAjA ahAra AvyeA ane jiTalene vajra ApatAM kumArapALa tenA jovAmAM AnyA nahIM; tethI te bahu krodhAtura thai gayA ane ekadama senApatine hukama ka. ahIMthI kumArapALa nAsI gayA che, tene jIvatA tuM ahI pakaDI lAva. nahi te tenA sthAne tAruM maraNa thaze, rAjAnA hukamathI senApati yamarAjAnI mAphka sainya sahita je dizAmAM kumArapAla gayA hatA, teja dizAmAM devAge gaye. garuDanA sarakhA bahu vegavALA gheADAo vaDe cAlatA senApati tenI pAchaLa jai pahAMcyA. AkAzamAM uDatI dhULa joine ane gheADAenA haiSArava sAMbhaLI pAchaLa AvatA sainyane teNe jANyu'. tarata ja te satkrAMta thaI pAchaLa lAgyA. teTalAmAM kSubhita sAgaranI mAphaka najIkamAM AvelA sainyane joi te gabharAi gaye.. have huM zuM karUM ? kayAM javuM? konA Azraya levA ? ema sainyanA avaleAkanathI haNAtA hAya tema Akula vyAkula thaI gayA. trAsa pAmelA mRgalAnI mAphaka dizA tarapha te dRSTi karatA hatA, tevAmAM eka adarIvana tenA jovAmAM AvyuM. temAM kaIka kheDute eraDInA pAMdaDAnA DhagalA karele hatA, tyAM gaye ane tyAM ubhelA kheDutane teNe kahyuM, he bhAI ! mArI pAchaLa sainike yamadUtanI mAphaka aparAdha vinA mane mAravA mATe Ave che. mATe Apa dayA karI A pAMdaDAnI aMdara mane satADI ane mArUM' rakSaNa kare. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaTila zuddhi 151 tapasvInuM rakSaNa karavAthI tamane ghaNuM puNya thaze. te sAMbhaLI kheDutane dayA AvI. tuM hIza nahIM, ema kahI kheDute tene pAMdaDAMmAM gopavI dIdhuM ane tenI pAse te ubhe rahyo. "kharekhara dukhIne upakAra keNa na kare?" nIce ane upara marmasthalane bhedanAra tIkSaNa kAMTAothI pIDAtA kumArapAla AMkha mIcI maDadAnI mAphaka DhagalAnI aMdara paDI rahyo. kSaNamAtramAM jIvanI pAchaLa pote karelAM karmanI jema sainya sahita senApati tenAM pagalAM te jete tenI pAchaLa te thAnamAM Avyo. tyAMthI AgaLa tenuM pagaluM senApatinA jovAmAM AvyuM nahI. tethI tene bahu krodha thayela ane zaMkaranI mAphaka kopAyamAna thaI kheDutane pUchavA lAge. he kheDuta ! rathula khabhA, moTA bhuja ane mAthe jaTAvALe kaI yuvAna puruSa ahIMthI nIkaLatAM teM je che ke nahIM? jaladI bola! kheDuta che. huM mArA kAmamAM guMcavAyo chuM, A beraDI. enAM pAMdaDA pADu chuM. ahIM te koI mANasa mArA dekhavAmAM Avyo nathI. jaTila zuddhi tyArabAda senApatie cAre dizAomAM tenI zodha mATe pitAnA subhaTane mekalyA ane pote paNa saMsAramAM jIvanI mAphaka te sthAnamAM vAraMvAra pharavA lAgyA. te subhaTa paNa cAre tarapha pharI pharIne thAkI gayA. pachI senApatine AvIne kahevA lAgyA. kaI paNa rathAnamAM e jaTilane patto lAgatuM nathI. te sAMbhaLI senApati bhayabhIta thaI gaye. pachI te rAjAnI pAse ga. sarva vRttAMta yathAsthita bhUpatine nivedana karI bahu zekAtura thaI gaye. tyArapachI rAjAe hukama karyo. je kaI mANasa kumArapAlane patta Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 kumArapALa caritra lagADaze, tene manavAMchita dhana huM ApIza. ema kahI teNe cAre dizAe pitAnA subhaTone mekalyA. bhImasiMha rAjAnA sainike nirAza thaI tyAMthI cAlyA gayA. tyAra pachI kheDutane vicAra thayela ke, have ahIM keI che nahIM, ema jANI eka prahara rAtri gaI tyAre pAMdaDAMnA DhagalAmAMthI kumArapAlane bahAra kADho. tenA zarIre bahu kAMTA vAgelA, tethI savage rUdhiranA pravAha cAlatA hatA, te samaye jharatA dhAtuonA rasathI kharaDAelA parvatanI mAphaka te zete hate. vaLI te vakhate kumArapAla netrakamala khullA karI jIvalekane jovA lAge. ane vadhyasthAnamAMthI mukta thayelA pazu samAna pitAne mAnavA lAgyA. tyAra pachI kumArapAle kheDutane kahyuM. mArA duHkhanA samaye tuM AdhAra thaye ane mane prANa saMkaTamAMthI bacA. tArI sahAyathI Aje huM zatrunA rasainyamAMthI chuTa chuM. A duHkhamAMthI mane bacAvIne te kaye upakAra na karyo? "sarva upakAramAM prANInA prANanuM rakSaNa karavuM, e mukhya upakAra che." tuM mane jIvitadAna ApanAra che, mATe tene badale mArAthI kaI rIte vaLe tema nathI, te paNa potAnA baMdhunI mAphaka huM tAre samaya upara upakAra karIza. ema kahI bhImasiMha e prakAre tenuM nAma dhArI laI kRtajJa purUSamAM cUDAmaNi samAna te kumArapAle tene vidAya karyo. dhana lebhI uMdara kumArapAle jaTA kADhI nAMkhI ane anya veSa dhAraNa karyo, jethI te oLakhI zakAya nahIM. tyAra pachI pitAnA parivArane maLavA mATe tyAMthI dadhisthalI tarapha cAle. mArgamAM cAlatuM hatuM, tevAmAM eka vRkSa AvyuM, tenI chAyAmAM vizrAMti mATe te beThe. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhana lAbhI udara 153 tyAM eka jagAe uMdaranuM bila hatu. temAMthI eka udara rUpAnI mudrA (rUpIe) sukha vaDe khecatA hatA, te tenA jovAmAM AvyuM. te udara keTalI mudrAe lAve che, tevI jIjJAsAthI kumArapAla te tarapha joI rahyo, teTalAmAM ekavIza mudrAe te khe'cI lAnceA. te mudrAone joI bahu harSoMthI dara UMcA thai vAra vAra nRtya karavA vAgye. te joi kumArapAlane vicAra thayA ke;-- no bhogo gRhAdikAryakaraNa no rAjadeyaM kimapyanyasyA'pi na satkRtirna sukRta sattIrtha yAtrAdikam / yad gRNanti tathA'pi yeolupadhiyaH sUcyAnanAdyA dhanaM, tanmanye bhuvanaikamohanamaho ! nAsmAtpara kiMcana // 1 // azanADhika bhAga bhAgavavAnA nathI. gRhArdikanuM kaI kAma nathI. rAjAne kaIM ApavAnuM nathI. anya leAkeAne paNa ApavAnuM nathI. satkAra karavAnA nathI. puNyApArjana nathI. uttama tIrthAnI yAtrAdika nathI. chatAM paNa leAbhabuddhithI udara vigere prANIo je dhana grahaNa kare che, tethI huM' mAnu chuM ke, ahA ! jagatane khAsa mAhita karanAra dhana sivAya anya koI vastu nathI." te uMdara mudrAenI upara kSaNamAtra bese che. kSaNamAM suI jAya che. ema karatA chatA temAMthI eka mudrA laI pAtAnA bilamAM gaye eTale bAkInI mudrAe laIne kumArapAla gupta rIte tyAM ubheA rahyo. eka mudrA aMdara mUkI udara pAche Avyo ane tyAM joyu te bIjI mudrAo maLe nahIM. tethI te uMdara bahu duHkhI thaI tarataja tyAM marI gayA. te joI kumArapAla ciMtAtura thaI gayA ane pazcAttApa karavA lAgyA. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 kumArapALa caritra are ! A meM zuM karyuM? ema bahu zokAtura thaI tyAMthI te AgaLa cAle. devazrI kumArapAlane bhajana kare traNa divasa thayA, tethI tapasvinI mAphaka te sarvAge durbala thaI gayo. kukSiomAM kuvA paDI gayA. pracaMDa mUchIthI sarpa daMzelAnI mAphaka AMkha mIcAvA lAgI. AvI durdazAmAM AvI paDela kumArapAla rathamAM besI potAnA sAsarethI piyara jatI kaIka strIne jovAmAM Ave. tene joI strInA hRdayamAM dayA AvI. are ! A kaI mahA puruSa duHkhamAM AvI paDe che. ema jANa teNIe baMdhunA nehathI kumArapAlane potAnA rathamAM besADe ane kapUranA cUrNathI suMgadhamaya cokhAne dahI mizrita rAMdhelA bhAta tene Ape, tethI te zAMta thaye. ahe! duHkha samaye paNa daivane ciMtA hoya che, emAM saMzaya nathI. urdabhara nAme gAmamAM devasiMhanI putrI ane devazrI tenuM nAma evI rIte pitAnI upakAriNI jANIne teNe kahyuM, he bhagini! mArA rAjyAbhiSeka samaye tAre mane tilaka karavuM. ema kahI kumArapAla saMpattithI thula evI dadhisthalI tarapha gaye. sajajana kuMbhakAra prathamathI tyAM mUkelA rAjAnA subhaTee ahIM kumArapAla Ave che, e pramANe pitAnA havAmIne nivedana karyuM. te vAta sAMbhaLI rAjAe tene mAravA mATe tyAM rInya mokalyuM. rInyanA saMcArathI uDelI dhULavaDe sUrya paNa DhaMkAI gaye. anukrame sainike nagarInI najIkamAM gayA ane cAre dizAomAM ghero ghAlya, kutarAonA maMDalamAMthI sasalAnI mAphaka kumArapALe tyAMthI nIkaLI javAne ghaNAMe phAMphAM mAryA, paraMtu kaMI lAga phAve nahIM. tevAmAM eka sajajana nAme kuMbhAra IMTane nibhADo pakavate. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ besarImitra 155 hato. te tenA jevAmAM Ave ke tarata ja te tenI pAse gayo ane prArthanA karI kahyuM. A nibhADAnI aMdara mane saMtADIne mArU tuM rakSaNa kara. kuMbhAra pote sajajana hovAthI nidhAnanI mAphaka kumArapAlane te ITanA pAkanI aMdara gepavIne tenI najIka tyAM ubho rahyo. ITanI vacce rahevAthI tenuM zarIra bahu pIDAvA lAgyuM ane zvAsanA rokANathI jIvate muDadA samAna thaI gaye. sainike dadhirathalInI aMdara gayA. caitya, ArAma ane maTha vigere sarva sthAnamAM tapAsa karI, paNa kaI ThekANe kumArapAlane patte lAge nahI, pachI te rauja tyAMthI pAchu gayuM. tyArabAda sajajane kumArapAlane nibhADAmAMthI bahAra kADhaye. ane potAne ghera lAvI snAnAdika zuddhi karAvI mitranI mAphaka suMdara reseI karI tene jamADaze. besarImitra tyArapachI vizvAsanA sthAnabhUta ane sarasa hRdayane besarI nAme kumArapAlane mitra dvitIya-bIjuM potAnuM jIvita hoya ne zuM ? tema tenI pAse gayo ane bahu premathI maLe. te rAtrIe tyAM tene rAkhe. sajajana ane be sarinI AgaLa kRtajJatAne ucita evAM keTalAMka vacana kumArapAle kahyAM. he sajajana ! pitAnI mAphaka A samaye te mAruM rakSaNa karyuM, tethI huM mAnuM chuM ke, te mane punarjanma Ape. A jagatamAM be puruSo ja pRthvIne dhAraNa karavAmAM samartha che. eka te paropakArI ane bIje kRtajJa, "bAkInA puruSe pRthvIne bhArabhUta thAya che." keTalAka nAmathI ane keTalAka guNethI ema ghaNA sajajane hoya che. paraMtu baMne prakAre sajajana te hAlamAM te eka ja che. gujaradra-siddharAjanI mAphaka deva paNa hAlamAM mane pratikUla che. jethI te dareka sthaLe mane prANaghAtaka kaleza Ape che. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 kumArapALa caritra mATe he sajajana ! mArA kuTuMbane ahIMthI tuM ujajyamAM laI jA ane huM A mitranI sAthe dezAMtaramAM jaIza. e pramANe kumArapAla vAta karatA hatA, tevAmAM khuMkhArAthI jema tenA vArtAlApanA avAthI sajajananAM mAtApitA jAgI gayAM. rAtrInA ujAgarAne lIdhe te baMne jaNa varInI mAphaka bolavA lAgyAM. he ducho! vRthA ujAgarAthI tame zA mATe rAtrI gamAve che? he besarI ! A rAjA thaIne zuM tane lATa dezanuM rAjya ApavAne che? he sajajana ! tane zuM citrakUTane paTTo Apaze ? rAjAnI mAphaka tame baMne nizcita thaIne zAmATe suI rahyA nathI? enI jema zuM tamAre paNa kaMI vicAra karavAne che ke? e pramANe sajjananA pitAnuM vacana sAMbhaLI kumArapAle pitAnA vastrAMcale zakunanI gAMThavALI ane marmasthAnamAM AghAta lAgyAnI mAphaka te vicAra karavA lAge. prANIonuM dAridra eja daurbhAgya che. jenA AzrayathI belate paNa mANasa bIjA ane zatru samAna apriya thAya che. guNasa, kRtajJa, kulIna, mahAna, priyavAdI ane dakSa e paNa prANI je nidhana hoya te te lokapriya thato nathI. ema vicAra karI kumArapAle pitAnuM kuTuMba sajajana sAthe ujajayinImAM kahyuM ane pote veSAMtara karI besarI sAthe cAlate thaye. bhikSAmAtA AkhA divasanI musApharI karI paNa te divase temane kaMIpaNa bhejana maLyuM nahIM. bIje divase madhyAntakALa thaye, eTalAmAM eka gAmaDuM AvyuM, sudhA ane tRSAnI pIDAthI kumArapAle pitAnA mitrane kahyuM. have kaIka upAya kara, jethI kaMIka khAvAnuM maLe. brAhmaNa belyo. mArI mAtA bhejana Apaze. kumArapAla belyo. tArI mAtA kayAM che? Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRtajJatA 157 besarIe kahyuM. he mitra ! bhikSA eja mArI mAtA che. "sarva sthale ane abhISTa bhejana ApanAra bhikSA eja bhikSukenI navIna mAtA che." ema kahI haiye dhAraNa karato brAhmaNa te gAmamAM gaye ane eka ghaDo bharI karaMbaka tathA puSkaLa bhikSA laI tyAMthI cAle ghaDe pitAnA vastramAM gepa ane bhikSAna kumArapAlanI AgaLa mUkI baMne jaNa khuba dharAIne jamyA. tyAra pachI teo eka maThamAM suI gayA. zatrunI bhItithI kumArapAlane nidrA AvI nahIM paNa kapaTathI uMdhI gaye.. brAhmaNa tene uMghe jANI ghaDAmAMthI karaMbaka rAba kADhIne khAvA beTho. te joI kumArapAla vicAra karavA lAge. A brAhmaNane dhikAra che. je mArAthI paNa saMtADIne raMkanI mAphaka khAya che. athavA brAhmaNane e svabhAva che ke keI divasa teo bhejanathI tRpta thatA nathI. e kAraNathI eNe A anna chAnuM rAkhyuM che. ema kumArapAla ciMtavatuM hatuM, tevAmAM besI bhojana karI ubhe thaye ane bAkIne karaMbhaka vastramAM saMtADI mUkayA. kRtajJatA kumArapAla jyAre nidrAmAMthI uTha, tyAre brAhmaNe kahyuM, he mitra! tamane je bhejananI IcchA hoya te A karaMbaka jame. ema kahI kumArapAlane te karaMbaka Ape. kumArapAla bolya, prathama te ekale zA mATe bhejana karyuM? brAhmaNa che. bhikSA mAgatAM mane eka brAhmaNIe kahyuM hatuM. A karaMbakane bharelo ghaDe che, paraMtu rAtrie ughADe hatuM, te tamAre joIe te ce. paraMtu emAM mane keIpaNa prakArane doSa Apaze nahIM. bIjI bhikSA maLaze ke nahIM maLe? ema dhArI tRNAthI meM te ghaDe laI lIdho. "brAhmaNanI prakRti bahu bhI hoya che." ahIM AvyA pachI te ghaDe meM tamane dekhADe nahIM, kAraNa ke Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 kumArapALa caritra kSudhAne lIdhe kadAcit tame te khAI jAo ane temAMthI kaI vikAra thAya, tevI bIkane lIdhe meM te chAnuM' rAkhyuM hatu. mArUM maraNa thAya teA kai harakata nathI, paNa enuM mAre rakSaNa karavu joie, kAraNa ke je kAle rAjA thaI pitAnI mAphaka pRthvInu pAlana karaze. ema vicAra karI tame udhI gayA eTale te kabaka me' khAdhA. tethI tene nirdoSa jANI hAlamAM huM kahu chuM ke, tamane bhukha lAgI hAya te jame. kumArapAle vicAra karyAM, aheA! mArI upara ene! ATale badhA sneha che. me' teA nIcanI mAphaka kAMIka bIjo vicAra karyuM, tethI mane dhikkAra che. e pramANe peAtAne nidyateA kumArapAla kara'baka jamIne rAmane viSe kRSNanI jema brAhmaNa upara prasanna thayA. tyAMthI teo AgaLa cAlyA. stha'bhatItha eka divasa paribhramaNa karatA kumArapALa staMbhatIrtha -khabhAta nagaramAM gayA, tyAM hemacaMdrAcAryanI pAse nimitta pUchavA mATe te gayA. "" te samaye hemacadrasUrie sArI rIte vAtacIta karI, kAraNa ke saMtapuruSo ucita samayanA jANakAra hAya che." kumArapAle muninI mAphaka vinayapUrvaka sUrIzvarane pUchyuM. he bhagavAna ! bhaviSyamAM paNa mane sukha maLaze ke nahIM ? AcArya mahArAja kaiMka nimitta joI ane akhAdevInu vacana sa'bhArI tene kahetA hatA, tevAmAM tyAM udayanamaMtrI AnyA. te ma'trIne jaNAvavA mATe sUrie kumArapAlane kahyuM, keTaleka samaya gayA bAda tu' pRthvInA adhipati thaIza. niHzvAsa nAkhI teNe kahyuM, hai sUrIdra ! Apa zA mATe Avu... mithyA vacana khele che ! nidhananI mAphaka mane leAjana paNa maLatu nathI, tA rAjyanI zI vAta ? Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ appaTTi sUri 159 jo Apa jANatA hAva tA mane rAjyanI kayAre maLaze? tenA va, mAsa vigere cakkasa samaya kaheA. nahI' tA hai' ApanI mAphaka koI paNa ThekANe paralokanu` kA` siddha karU. sUrie vicAra karI kahyu', saMvata 1199 nA mAzISa vI 4 ane puSpa nakSatranA caMdramAM madhyAnha samaye jo tane rAjya soMpatti na maLe teA pachIthI huM mArA nimitta jovAneA tyAga karU chuM. e pramANe sUrie pratijJA karI ne teja vakhate te pramANe patra lakhI uDDayana maMtrIne ApyA, devanI mAphaka AcAnA jJAnathI camatkAra pAmeleA kumArapAla hAtha joDI guru mahArAjane kahevA lAgyuM. jo ApatuM A vacana satya thaze, teA Apa rAjA ane huM te rAjahuM sanI mAphaka ApanA caraNa kamalanI sevA karIza. ema elatA kumArapAlane sUrie kahyuM, mAre rAjyanuM zuM kAma che ? sUryaMnI mAphaka huMmezAM tAre jainamata rUpI kamaLane vikastara karavu. azpaTTi sUri kumArapAle te vacananA svIkAra karyAM, tyAre sUrie uDDayanamaMtrIne ekAMtamAM peAtAnA abhiprAya jaNAvyeA. kanyakubaja rAjAnA putra AmakumAra apamAna pAmI jema pRthvIpara pharatA pharatA prathama meDherA nagaramAM gayA hatA. tyAM zrI sisenasUrie tene eLakhIne AnI mAphaka tenA satkAra ka ane guNagauravathI khuzI karI tene peAtAnI pAse rAkhyA hatA. pachI tene rAjya maLyuM, tyAre teNe siddhasenasUrinA ziSya apasaTTisUrine bahu hu thI guru karyo ane kRtajJapaNAthI jainamatanA udyota karyAM. tevI ja rIte hAlamAM duzA bhAgavatA A bhAvIrAjA aho AvelA che. tenA tame peAtAnA svAmInI mAphaka dhanAkrika vaDe upakAra karaze. tA, Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 kumArapALa caritra Ama rAjAnI mAphaka A kumArapAla paNa bhUpati thaIne parama zrAvaka banI jaina matanA udyota karaze. e pramANe sUrIzvaranI AjJAthI uDDayana maMtrI kumArapAlane peAtAnA ghera laI gayA ane bhajanavasrAdika vaDe bahu satkAra karyAM. tyAra pachI tyAM rahelA kumArapAla carA puruSanA jANavAmAM Avyo eTale teoe niSkAraNa vairI banelA siddharAjane te vAta nivedana karI. teja vakhate siddharAje hukama karyAM. zatrune mAravAmAM laMpaTa anelA subhaTA khabhAtamAM AvyA ane nagaranI aMdara cAre bAjue tenI zeAdha karavA lAgyA. uDDayanamaMtrInA AvAsamAMthI nIkaLI kumArapAle zaNanI IcchAthI mainAkapava te samudranA jema hemaca'drasUrinA Azraya lIdhe ane kahyuM, siddharAjanA subhaTo mane mAravA mATe pracaMDa pitRnA vairathI zeAdhe che, mATe huM Apane zaraNe Avye chuM. huM prabhA ! vAghathI bakarAnuM jema te ghAtakI subhaTAthI yAvaDe mArU paNa rakSaNa karo. athavA ApanuM jJAna satya karavAnI IcchAvaDe paNu Ape mArU rakSaNa karavu joIe. e pramANe kumArapAlanuM vacana sAMbhaLI dayAnA sAgara sUrI'dra vicAra karavA lAgyA. eka tarapha rAjAnA droha thAya ane bIjI tarapha enu rakSaNa karavuM joIe; rAjadrohamAM maraNa thAya ane enu rakSaNa karavAthI mAru puNya thAya A baMne kAmAM hAla mAre zuM karavu ? rAjA kApAyamAna thAya athavA prANu cAlyA jAya teA paNa enu rakSaNa tA karIza." kAraNa ke A kSatriyakumAra jinazAsananA bahu premI che. bhRgRha ema vicAra karI sUrie peAtAnA sthAnamAM bhoMyarAnI aMdara tene utAryAM ane tenuM dvAra pustakovaDe DhAMkI dIdhuM. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185ttana 161 teTalAmAM krodhathI ghamaghamelA rAjAnA subhaTo nagaranI aMdara tapAsa karatA tyAM AvyA ane sUrine kahevA lAgyA. tamArA maThanI aMdara kumArapAla che? prANIne bacAva kare, te moTuM puNya che ane mithyA vacana bolavAmAM thoDuM pApa che, ema jANatA sUri bolyA. ahIMyAM te kumArapAla che ja nahIM. te sAMbhaLI subhaTo bolyA. je ahIM kumArapAla na hoya te 2AjAnI pratijJA kare. pratijJA karavAthI prANa hAni thaze, ema jANatA chatAM paNa puNyAthI sUrie pratijJA karI. keI duSTanA kahevAthI ahIM kumArapAla che, ema jANI subheToe te sthAnanI aMdara balAtkAre bahu tapAsa karI. jotA jotA teo bhoMyarAnA dvAra AgaLa AvyA. tyAM pustakane Dhagalo ane tADapatrothI purelA te dvAranI daivabalathI temaNe tapAsa karI nahIM. bAda tyAMthI vilakSa thaI teo cAlyA gayA. kumArapAlane sUrie bahAra kADhI kahyuM. subhaTanAM vacana teM sAMbhaLyAM hatAM ke nahIM ? hAtha joDI kumArapAla che. prabho ! emanuM ane tamAruM vacana aMdarathI meM sAMbhaLyuM hatuM. jitA pRthvI pRthvI, dalitamakhila zAtravakulaM, kRtaH kozo bhUyAn kanakanikarAyajanitaiH / mudA rAjyaM mukaM suciramadhunA bandhuhananAta, vRthA vRddhaH siddhakSitipatiraya kiM racayitA ? // 1 // " vizAla evI pRthvIne jItI, samagra zatruonAM kula saMhAryA. nyAyapUrvaka saMpAdana karelA suvarNanA samUhavaDe ghaNuM khajAnA lAMbI mudata AnaMdathI rAjya sukha bhogavyuM. hAla vRddhAvasthAmAM siddharAjabhUpati vinA kAraNe baMdhuonA hananamAravAthI zuM karavA dhAre che ?" bharyA. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 kumArapALa caritra vaLI he sUradra! Ape mRtyune svIkAra karI jImUtavAhanarAjAe garUDathI zaMkhacUDanAgane jema siddharAje karelAM saMkaTAdithI mAruM saMrakSaNa karyuM. Apane dharma dayAmaya che, ema meM prathama sAMbhaLyuM hatuM, paraMtu hAlamAM mArA rakSaNathI mane sAkSAt tene anubhava thaye. vaLI A samayamAM sukhanI aMdara paNa upakAra karanAra pAMca ke che, ema parigaNita hoya che. paraMtu prANutamAM rakSaNa karanAra te Apa eka ja che. zreSTha ane aneka ApanA guNavaDe prathama paNa Apane huM bhakta hato. hAlamAM te jIvitadAna ApavAthI kharekhara huM Apane dAsa chuM. nimitta sevAthI prathama meM Apane rAjya ApavuM kabula karyuM che. hAlamAM mAruM jIvita paNa Apane mATe arpaNa karU chuM. e pramANe kumArapAlanA keTalAka uddagAra sAMbhaLI suri bolyA. kumAre! hAlamAM ghaNuM kahevAnI kaMI jarUra nathI. pachIthI sarva hakikata tuM jANIza. ema kahI sUrie udayanamaMtrI pAsethI ghaNuM bhAtuM tene apAvyuM. pachI tene pAchalI rAtane tyAMthI vidAya karyo. vaTapattana kumArapAla tyAMthI pRthvI para pharate pharate vaDedarA zaheramAM gaye. tyAM bahu kSudhA lAgavAthI kaTuka-kaDavA zeThanI dukAne gayA. tyAM teNe eka vizApaka (pAlI) caNA mAgyA. vANIAe caNA ApI tenI pAse paisA mAgyA kumArapAle tenA badalAmAM pitAnI taravAra mUkavA ApI. vANIo samajI gaye ke enI pAse kaMIpaNa dhana nathI. pachI teNe kahyuM, mAre kaMIpaNa levuM nathI. A caNa tArA sukhane mATe thAo. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cigI samAgama 163 te sAMbhaLI kumArapAla khuzI thaye ane tenuM nAma, sthAna vigere pUchIne punaH jaTAdhArI tha. tyAMthI nIkaLI Amatema pharate pharate te bharUca nagaramAM AvyuM. tyAM eka zakunadI mAravADI rahete hate. kumArapAla tenI pAse gayA ane prArthanA karI che. Apa zakuna zAstranA jANakAra che, mATe zakuna joI kaho ke mane sukha saMpatti kayAre maLaze? prabhAtakALamAM zakunavedI kumArapAlane sAthe laI nagarane bahAra gaye ane maMtrelA cekhA phekIne deva cakalIne bolAvI. teja vakhate zyAma raMge, mukhamAM dhAnyane grahaNa karatI ane puSTi aMgavALI te durgA zrI munisuvrata svAmInA maMdira para AvIne beThI. pachI vikasvara nAdathI be vakhata AmalasArA para te belI. kalazapara besIne traNavAra ane dhvajadaMDa para besIne cAra vAra belI. te svarane vicAra karI zakunadI be. maMdira para besIne A deva cakalI bolI che temaja tenA vikasvara nAdavaDe jidra bhagavAnanI bhaktithI tAre meTo udaya thaze. e pramANe zAkunikanuM vacana sAMbhaLI kumArapAla bahu prasanna thayA ane drAdika vaDe tene khuzI karyo. pachI te jaTAdharane veza cheDI daI ujjayinI nagarI tarapha gaye. tyAM pitAnA kuTuMbane samAgama thaye. cegI samAgama pitAnI pAchaLa AvelA zatrunA subhaTane joI kumArapAla tyAMthI ekadama nAThe ane chellApura nagaramAM gaye. tyAM te pharatA hatA tevAmAM siddhionA karaMDIA samAna sarvArtha siddhi nAme eka uttama bhegI tenI najare paDaze. kumArapAla tarata ja tenI pAse gayA ane praNAma karI tenI AgaLa beThe. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 kumArapALa caritra caiAgI peAtAnuM dhyAna samApta karI prasanna netrothI avaleAkana karatA AvyA. tArA lakSaNA vaDe tuM rAjyane lAyaka che, chatAM tArI AvI avasthA zAthI thaI che ? kAraNa ke "uttama ratna dhULamAM rakhaDatu. ucita gaNAya nahI'. '" kumArapAla melyA. hai yAgI ! mArI A durdazA Aja sudhI hatI, paraMtu sUryanA danathI rAtrI jema ApanA danarthI have mArI duravasthA rahevAnI nathI. meghanA avaleAkanathI mAranI jema ApanA samAgamathI mane paNa ghaNA Anada thayA che. prasanna thaI tame koIpaNa evA tejasvI ane ciMtAmaNI samAna eka maMtra ApA, jenA smaraNathI huM mahAt vaibhavazALI thAu', cegIe tuSTa thai kahyuM. mArI pAse e maMtro che, eka sAmrAjyadAyI che ane bIjo yatheSTa dhana ApanAra che. para Mtu te mane maMtro upadrava sahita che. jo tu' te sAdhavAnA samatha hoya te te baMnemAMthI eka maMtra huM tane ApuM, tenA tuM svIkAra kara. meATI maherakhAnI, ema kahI kumArapAle cagI pAsethI rAjyadAyaka maMtra rAjyanI mAphaka vidhipUrvaCka grahaNa karyAM. satrasAdhanA kumArapAle prathama traNa upavAsa karyo. brahmacArInI mAphaka brahmavrata dhAraNa karyu. koi ekAMtasthalamAM cha mAsa sudhI teNe te ma Mtrane jApa karyuM. pachI kALI caudazanI rAtrInA prathama praharamAM sAkSAt utsAhanI mUrti' hAyane zu' ? teveza kumArapAla pUjAnAM sAdhanA sahita mayaMtrArAthana karavA mATe smazAnabhUmimAM gayo. tyAM koI sthaLe bhayaMkara asthi-hADakAonA DhagalA paDelA che, Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakSmIdevI cita vetAla leAkeAnA DhaDha jAmelA che. kvacita ciMtAgninI jvAlAe dekhAtI hatI. kvacita muDadAMo khaDakelAM hatAM. vacita pizAcAnAM ToLAM nRtya karatAM hatAM. cita duSTa zAkinIe pharatI hatI. cita seMkaDo bhUtA bhamatAM hatAM. hatA. 165 temaja kAIka ThekANe maDadAMonAM mAMsa khAtI rAkSasIo najare paDatI hatI. cita bhayaMkara ene smAra ziyALIAenA zabdo sAMbhaLAtA koI ThekANe uchaLatA dhUmanA phelAvathI AkAza chavAI gayuM hatuM ane camarAjAnuM kIDAvana hAyane zuM? tevA te smazAnamAM eka maDadu lAvIne tenA vakSasthalamAM eka agnikuMDa karyAM. tenI dara agni saLagAvyo. jenI javAlAe cAre tarapha akhaMDita dIpavA lAgI. te maDadAnA nAbhi pradezamAM besIne kumArapAle vidhi pramANe tenu pUjana karyuM. pachI merUsamAna sthirapaNe maMtranu smaraNa karatA kumArapAla agnikuMDamAM hAma karavA lAgyA. heAma karatA kumArapAlane joi te pretavananA adhipati vakraSTa nAme kSetrapAla kAlanI mAphaka kopAyamAna thaye.. jenA keza piLA ane upara upara bahu hatA temaja smRti vALA caLakatA jenI AkRti bahuja uMcI hAvAthI jANe upara bhAgamAM baLatA dAvAnaLanI vAlAethI vIMTAyelA pata hAyane zuM? sukhanI aMdara khaDu lAMkhI dAMtanI pa ktivaDe bhayaMkara dekhAva ApanA, jANe peAlanI aMdara rahelA sapethI vyAkuLa vRkSa hAyane zu? Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 kumArapALa caritra AkAzane sparza karatA mastakavaDe tArAone nIce pADo heyane zuM? mukhamAMthI nikaLatI agninI javAlAo vaDe aMdhakArane gaLate heyane zuM ? dUra prasarI gayelA hastavaDe vRkSane kheMcate heyane zuM ? pracaMDa caraNanA AghAtavaDe pRthvIne nIce pheMkate hoyane zuM ? vaLI aMjanagiri samAna zyAma, maMdAkisamAna sthala ane vikarAladaSTithI nirIkSaNa kare te kSetrapAla kumArapAlanI AgaLa pragaTa thaye. te duSTa kumArapAlane DarAvavA mATe paganA AghAtathI najIkamAM rahelA parva sAthe velInI mAphaka pRthvIne kaMpAvavA lAge. brahmAMDa rUpI pAtrane bhedavAmAM samartha evA lAkha kilakilAva subhaTa siMhanAdane jema te karavA lAgyo. bhUmikaMpathI ane tenA pracaMDa vinithI siMhanAdathI hastIvRMda jema pizAca vagere nAzI gayA, te ziyALa vigere te raheja kayAMthI? yamarAjAnI jIbha samAna bhayaMkara ane tene haNavAnI IcchA vaDe deDatA sAdikane vAraMvAra vikuvIne te duSTa kSetrapAla kumArapAlane bIvarAvavA lAge, maMtra upadrava sahita che, e pramANe guru vacananuM smaraNa karatA kumArapAlane teNe ghaNA upadrava karyA paNa te bIlakula kSebha pAme nahIM, ulaTa nirbhaya thaI te dhayAnakarmamAM bahu sthira thayo. pavane kaMpAyele parvata zuM calAyamAna thAya khare? pachI te kSetrapAlanI mAphaka niSphaLa thaI tyAMthI vidAya thayo ane kumArapALe paNa jApa tathA homapUrvaka maMvArAdhananI kriyA pUrNa karI. lakSmIdevI pitAnA tejavaDe AkAzane sUryanI zreNimaya karatI ane sAkSAta puNyazrInI mUrti hoya tema lakSmIdevI kumArapAlanI AgaLa pragaTa thaI. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAMcIpurI 167 dAdriyane dezavaTe ApanAra peAtAnI mAtAsamAna lakSmIne joI kumAra pAlanuM sukha praphulla thaI gayuM ane tarata ja teNe namaskAra kayAM. devI elI, he vatsa ! tArA maMtranI adhiSThAyikA lakSmIdevI huM' pAte chuM. utkRSTa vaibhavAnA sthAnabhUta tane jANI huM tArI pAse AvI chuM. kSetrapAle karelA kSudra upadrave vaDe dhruvanI mAphka nizcala tArU kauya joI huM tArI para prasanna thaI chuM, mATe tuM vara mAga, kumArapAla lyo. kharekhara Aje mArA puNyarUpI vRkSa kuti thayo. kAraNa ke kalpavallI samAna durlabha evI tuM mane pratyakSa thaI. gArhasthya sthitimeti yAtyupacayaM puNya pratiSThaidhate, sAkalyaM dadhate kalAH pratikala sauravyaM samunmIlati / sarvasyeApakRtiH sphuratyamalA kIrttiH samujjRmbhate, vizva lakSmi ! bhavatkaTAkSakaNikA - choTena jIvatyadaH // 1 // hai lakSmI ! tArA kaTAkSa lezanI chAyAthI gRhasthAzrama sthira thAya che. puNyanI vRddhi thAya che, pratiSThA vadhe che. kalAe saphaLa thAya che. dareka kSaNamAM sukha saMpatti pragaTa thAya che. savanA upakAra thAya che ane nimpUla prItine phelAva thAya che. eTalu' ja nahI. paNa A jagatanA jIve enAthI jIve che. ,, he lakSmIdevI ! vANI e sarasvatI devI prasiddha che ane tuM tA sArasvatI-samudramAMthI pragaTa thayelI kahevAya che, paraMtu tenAthI tuM mAtrAvaDe adhika che, te guNeAvaDe paNa kema adhika nahIM ? vaLI huM lakSmIdevI ! tArA Azrita janeAnI stutie vaDe vidvAn evA peAtAnA putronu' pASaNa karatI sarasvatI tArI sAthe je spardhA kare che, tethI te kevala mUrkha che. temaja tArA Azraya karavAthI kRSNa paNa purUSaSThattama thayA ane tArA anAdara karavAthI zaMkarane bhikSATana rahyu.. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 kumArapALa caritra mATe he lakSamI ! pitAnA putranI mAphaka mArI upara je prasanna thaI hoya te tuM prema vallInA phalarUpa aizvarya mane Apa. lakSamIe vara Ape, ke AjathI pAMcame varSe tArA manoratharUpI vRkSa phalaze. ema kahI lakSmIdevI aMtardhAna thaI gaI pachI kumArapAla te gI pAse gayo. prabhAtamAM sarva rAtrivRttAMta nivedana karyuM. yogI prasanna thaI bolya. kharekhara tuM bhAgyazAlI che, kAraNake A mahAna kaThIne maMtra te utkRSTa dharma kriyAnI mAphaka siddha karyo. kAMcIpurI siddha thaye che maMtra jene e kumArapALa gIne praNAma karI tyAMthI nIkaLe. dezATana karate te karNATaka dezanI zobhArUpa strInI kaTImekhalA samAna kAMcIpurImAM gaye. aMdaranA bhAgamAM te pharate hate. tevAmAM pANI bharatI strIonuM ToLuM tene jovAmAM AvyuM. kautuka sAMbhaLavAnI IcchAthI te paNa tyAM gaye. zatrue mastaka uDAvI dIdheluM evuM kaIka purUSanuM dhaDa tyAM paDeluM hatuM. te joI panIhArIo paraspara bolatI hatI. aho ! ene kezakalApa ke suMdara ane lAMbo dekhAya che ? aho ! enA kAna kevA dIrgha che ? he ! enI dADhI bahu gADha che ? ahe! mukatAvali samAna dedIpyamAna dAMtanI paMkti addabhuta zobhe che? aho ! haMmezAM pAnakhAvAmAM A puruSa bahu vyasanI che. e pramANe te strIonuM bolavuM sAMbhaLI kumArapAla cakita thaI gayo ane vicAra karavA lAge. A puruSanuM mastaka nathI, chatAM A strIo kezalApAdikanI sthiti kevI rIte jANe che? Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amRtasAgara 169 ema vicAra karI teNe strIone pUchayuM. enA mastaka vinA tame enuM varNana zA uparathI kare che? hAsya karI strIo belI. he subhaga! vastunuM nirakSaNa karIne mUrkhao paNa bele che, paraMtu buddhimAna te teo ja gaNAya ke, jeo joyA vinA paNa varNana kare. je A dhaDanA pRSTha bhAgapara coTalAne ghasAre paDe che, te parathI ene kezapAza lAMbe have joIe. kuMDanAM ciha enA skaMdhapara paDelAM che tethI tenA kAna lAMbA hovA joIe. nAbhi sudhI enA hRdayane bhAga ujavala dekhAya che, tethI dADhInA vALa bahu lAMbA haze. temaja TacalI AMgalIne prAMta bhAga lAla che ane aMguTho cunAthI gheLo dekhAya che, te parathI tAMbula khAvAne ene vadhAre abhyAsa haze. e pramANe enA cinho uparathI te vAta sAbIta thAya che. ema strIonI buddhivaDe kumArapAla bahu khuzI thaye ane tyAMthI AgaLa cAlyA. amRtasAgara AgaLa jatAM amRtasAgara nAme eka taLAva AvyuM. jenI manahara pALa upara gADha vRkSa zreNi zobhatI hatI. kumArapALe aMdara utarI snAna karyuM. pachI tenA kAMThA para rahelA bhavya maMdiramAM te ga. tyAM loke devanI mAphaka eka mastakanI pUjA karatA hatA. te joI kumArapALe pUjA karatA eka mANasane puchyuM. ahIMyAM A devamUrtiene tyAga karI tame A matakane zA mATe pUje che ? pUjaka che. he deva ! enI hakIkta Apa sAMbhaLe. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 kumArapALa caritra pUrvakALamAM jenA bhayathI bhaya pAmelI amarAvatI svargamAM gaI hoya tevI A kAMcIpurI che. rUpamAM kAmadeva samAna makaradhvaja nAme rAjA ahIM rAjya kare che. sanmAnapUrvaka dAnathI je nareMdra munione paNa mAnavA lAyaka che, e moTuM Azcarya che. jenA khaDagurUpI megha varSe chate haMsanI mAphaka bhayabrAnta thaI zatruo dareka dizAomAM nAsI gayA. te makaravajarAjAe kautukathI A meTuM sarovara baMdhAvyuM che. jenI zobhA ane pANI jatAM mAnasarovara paNa bhUlI javAya tema che. ziramajana eka divasa A sarovaramAM kamalenI madhyamAMthI suMdara kuMDalethI suzobhita eka mastaka bahAra nIkaLI "buDe che, buDe che, buDe che." ema traNavAra bolI jaLanI aMdara buDI gayuM. evI rIte haMmezAM kahIne te nimajajana karatuM hatuM. te vAta rAjAnA sAMbhaLavAmAM AvI, eTale makaravajarAjA paNa pite tyAM jovA mATe AvyA. te joI rAjAnA manamAM vicAra thayo ke, A banAva amaMgalika che. ema jANI tenA manamAM kaMIka bhIti lAgI. teNe potAnA zreSTha paMDitane bolAvyA ane pUchayuM. sarovaranI aMdara te mastaka traNavAra belIne cAlyuM jAya che, tenuM tAtparya zuM che? te spaSTa rIte mane samajAve. siddhAMtasAgaranA pAragAmI brAhmaNe paNa jaDapuruSanI mAphaka tenuM tatva kaMIpaNe jANI zakyA nahIM, tethI rAjAne bahu krodha thayo ane teNe kahyuM. re mUrkhAo? lAkaDAnI taravArathI mAruM dhana khAo che, paraMtu kaMI jANatA nathI. kharekhara tame kAca sarakhA che chatAM meM IndranIlamaNinI Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahuzruta brAhmaNa 171 brAMtithI tamAre satkAra karyo, kAraNa ke eka paNa mAre saMdeha tame bhAgI zakayA nahIM. te sAMbhaLI paMDitAe kahyuM. rAjana ! A praznano uttara ame cAra mahIne ApIzuM. ema kahI rAjAne zAMta karI teo ekAMtamAM vicAra karavA lAgyA. eka vRddha mANasa je jANe, te karoDa yuvAna puruSo paNa jANI zakatA nathI." e vAta lekamAM prasiddha che. mATe A bAbata koI vRddha puruSane pUchavI joIe. vaLI tevA vRddhapurUSa prAye marUdezamAM saMbhaLAya che, tethI cAle ApaNe mAravADadezamAM jaIe ane keI mAravADI-marUdezanA vRddhapaMDitane pUchIe. ema vicAra karI te cAre brAhmaNe tyAMthI nIkaLyA. anukrame marUna dezamAM jaI pahecyA. kAraNake dareka mANasa potAnuM kArya prathama siddha kare che bahuzruta brAhmaNa tapAsa karatA te brAhmaNe vikramapuranAme nagaramAM gayA. tenI aMdara eka brAhmaNa rahetuM hatuM. te bahuzruta ane bahu prasiddha hate. jenI sevAmAM buddhi meLavavAnI IcchAthI AcAryanI pAse ziSyasamudAyanI jema ghaNuM jIjJAsuo rahetA hatA. - hRdayamAM nahI samAvAthI upara nIkaLI AvelA mUrtimAna buddhinA aMkurAo heyane zuM ! tevI rIte jenA mastaka para kAsanA puSpa samAna ujavala keza dIpatA hatA. haMsanI zreNIvaDe sarevara jema 100,82,60 ane 38 varSanA anukame putrapautrAdika parivAra vaDe gherAyele hato. vRddhAvasthA chatAM paNa jenuM zarIra yuvAnanA sarakhuM laSTapuSTa hatuM ane uMmaramAM te ekaso vIsa varSane hate. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 kumArapALa caritra tene joI teo tenI pAse gayA. vinayapUrvaka namaskAra karI tenI pAsamAM te beThA. brAhmaNe pUchayuM. bhAIo! tame kayAMthI ane ahIM zA mATe AvyA che? brAhmaNee mULathI AraMbhI marataka majajananI sarva vAta kahI. pachI temaNe kahyuM. he vRddha! A rAja praznane javAba amAre kevI rIte Apa, te Apa kRpA karI kahe. bahukRtanA baLathI vRddhabrAhmaNe tenuM tAtparya zodhI kADhyuM ane pitAnA manamAM nakkI karI, temane kahyuM. prathama tame bhajana kare, pachI ene uttara huM tamane kahIza. te saMbaMdhI kaMIpaNa ciMtA karaze nahIM. brAhmaNo jamavA uThayA. jamI rahyA bAda pharIthI vRddhanI pAse gayA ane potAnI hakIkata pUchI. vRddha bole. tamArA praznano javAba huM pachI ApIza, paraMtu mArA kahevA pramANe eka kAma karo. kaMI paNa eka vastu tame ahIMthI grahaNa kare. jethI tamArA mArgane kharace pUro thAya. teo belyA. ahIMyAM amAre levA lAyaka kaI vastu che? tyAre vRdhe kahyuM. cAra nAnA kutarAo darekanI kammare tame besArI le. tamArA dezamAM teo nahIM maLavAthI temAMthI tamane ghaNuM dhana prApta thaze. brAhmaNe lebhamAM paDI gayA. jethI kutarAnAM baccAM pitAnI keDe besArI lIdhAM, te jaI vRddhavipra hasate mukhe potAnuM rahasya kahevA lAge keshvaanrgdbhcaaNddaal-mhaabhaaNddrjsvlaaH / devArcaka ca saMspRzya, sacelaH snAnamAcaret // 1 // Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahuzruta brAhmaNa 173 zvAna, gardabha, cAMDAla, madirApAtra, rajasvalA strI ane devapUjaka-devadravya khAnAra, e sarvane sparza karavAthI salaranAna karavuM paDe." ema zAstramAM kahevAthI anya varganA lekene paNa zvAnane sparza niSedhela che, te tame brAhmaNa thaI tamArA zarIra para A kutarAone besAryA che, A zuM kahevAya ? ApanA kahevAthI amee lebhathI A kAma karyuM che. ema teonuM vacana sAMbhaLI pharIthI vRddha bo. jo ema hoya te A jagata lebhane lIdhe pAparUpa samudramAM Dube che. e vAta satya che. yannIcAAyaNa yadugrabhujagavyAghradvipAdigraho___ yatpAthodhivigAhana girimahAkAntAracAro'pi yat / yanmAtApitRbAndhavAdihanana cauryAdi duSkarma ya tallobhasya guNaughameghapavanasyAtyUrjita sphUrjitam // 1 // lebhanuM parAkrama eTaluM badhuM baLavAnuM che ke, jene lIdhe nIca manuSyane Azraya le paDe che. temaja pracaMDa sarpa, vyAgha ane hastIonuM grahaNa, samudrapraveza, parvata ane bhayaMkara vananI aMdara gamana, mAtA, pitA ane bAMdhavAdikane ghAta, tathA cAdiduSkarma karavA paDe che. eTaluM ja nahI paNa aneka sadguNarUpI meghane vikheravAmAM pavana samAna te lebha ja gaNAya che." krodhAdika paNa lAbhathI pragaTa thAya che. sarva vipattionuM sthAna le che. temaja lebhamAM sarva deSa rahelA che. lebhathI prANune vinAza thAya che. mATe he vipra jyAre te mastaka bahAra nIkaLI "buDe che" ema kahe tyAre tamAre tenI AgaLa lebhathI buDe che e pramANe uttara Apa. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa caritra te sAMbhaLI pharIthI te mastaka pANInI bahAra nIkaLaze nahIM'. ema chatAM kadAcit te nIkaLe te mane khabara Apajo, eTale peAte tyAM AvI tene adha karIza. te sAMbhaLI brAhmaNe cakita thayA, kutarAone phekI dai vRddhane kahevA lAgyA. sarvajJanI mAphka tamArI buddhi dareka mAga mAM pravINa che. vaLI ApanI buddhirUpI nAvanA samAgama amane na thayeA hAta tA ame kharekhara apAra saMzayarUpa sAgaramAM DubI jAta. e pramANe vRddhanI stuti karI brAhmaNeA khuzI thayA. pachI teNe brAhmaNAne vidAya karyAM. 174 cAra mAsanI samAptinA 'tima divase brAhmaNA peAtAnI kAMcIpurImAM gayA. prabhAta kALamAM rAjAe temane khelAvyA. marUdezastha vRddhavipranuM sava vRttAMta rAjAnI AgaLa brAhmaNeAe kahyuM. pachI rAjAnI sAthe tee sarovara para gayA. huMmezanA samaya thayA eTale te mastake bahAra nIkaLI muke che" ema traNavAra kahyuM. tyAre lAbhathI DaMkhe che, evA brAhmaNAnA javAba maLavAthI hasIne pharIthI te elyu. mAro Azaya tame samajI zakayA che. nRpaprazna rAjAe mastakane pUchyuM, tuM kANu che? A pramANe khelavAnuM tAre zuM prayeAjana che? mastake kahyuM. mastakamAM rahelA kelIphila nAme huM nyatara dhru ane ApanA paDitAnI hAMzIyArI jovA mATe e pramANe mAre khelavu thatu hatu. Aje enA uttara maLavAthI have huM ahI. AvIza nahI'. ema kahI te yaMtara tyAMthI adRzya thaI gayA. rAjAe paDitAnA mahu satkAra karyAM. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 pratApasiMha rAjA A mastakavArtAnI prasiddhi mATe bhUpatie A caitya baMdhAvyuM che. ane enI aMdara pASANanuM mastaka banAvarAvIne sthApana karyuM che, tethI sarva leko enI pUjA kare che, kAraNake rAjaAjJA bahu baLavAna hoya che. A pramANe te mastakanI vAta sAMbhaLI kumArapAlanuM hRdaya AzcaryathI bharAI gayuM. pachI te vananI aMdara kesarIsiMhanI jema kAMcIpurImAM gaye. tyAM aneka prakAranA kautuka jevAthI AnaMdane AdhIna thayelA kumArapAle rAjAnI mAphaka svastha citta keTalAka samaya vyatIta karyo. pratApasiMha rAjA dharmazraddhAlu ane nirdoSa bhaktimAna kumArapAla tyAMthI prayANa karI AgaLa cAle. niraMtara prayANavaDe te mallinAtha dezanA AbhUSaNuM samAna kalaMba nagaramAM gayo. araNyamAM prayANa karavAthI bahu zramane lIdhe suMdara chAyAvALA vRkSAthI vibhUSita eka sarevaranA kAMThA para majedranI mAphaka te vizrAMti levA beThe. mayuronA kalApane tAMDava karAvate, vAraMvAra jalabinduonuM preSaNa-siMcana kare ane kumArapAlanA sugaMdhamaya atithyane vistArate. sarovarane vAyu AcAranA jANakAranI mAphaka AcaraNa karavA lAgyo. teja rAtrIe pratApasiMha nAme kolaMbarAjAne somezvaranAme deve vanamAM kahyuM. prabhAtakAlamAM ahIM tArA upavanamAM kumArapAla Avaze. ane parAkramanA Azraya samAna te gujaradezano rAjA thavAne che. mATe tAre tenA sAmuM javuM ane vinayapUrvaka praveza mahotsava karI enI bahu bhakti karavI. prabhAtamAM cakravartInI mAphaka bahu sainike laI pratApasiMharAjA tenI sanmukha ga ane sarovaranA kinAre beThelA kumArapAlane teNe je Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 kumArapALa caritra vaccha buddhivALe te rAjA pitAnA jyeSTha baMdhunI mAphaka kumAra pAlane bahu mAnapUrvaka pitAnA ghera laI gaye. ananya sevA bhaktithI tene khuzI karyo. bAda bahu AnaMdathI tyAM rahetA kumArapAle rAjAne pUchayuM. mAre Avo apUrva satkAra tame zA mATe karyo? rAjAe kahyuM. somezvaradevanI AjJAthI meM ApanI bhakti karI. devanA satkAravaDe kumArapAla pitAne bahu puNyazALI mAnavA lAge. pratApasiMhanarezanA bahumAnavaDe kumArapAla tyAM keTalAka divasa rahyo. ane tenI sAthe teNe mitratAne saMbadha je. sajananuM A mukhya kartavya che. pachI kumArapAla tenI AjJA laI vakragati pAmelA grahanI mAphaka tyAMthI pAcho pharyo ane ziprA nadI jene najIkamAM rahelI che, evI ujajayinI nagarImAM AvyuM. virahAnalathI atyaMta tapI gayelA hRdayane pitAnA kuTuMbanA samAna gama rUpa jalasiMcanathI teNe zAMta karyuM. pachI svarga samAna rUddhivALI te nagarInuM avalokana karate kumArapAla kuMDagezvara nAme divya prAsAdamAM gayo. tyAM madhya bhAgamAMthI nIkaLelI pArzvanAtha bhagavAnanI mUrti saMbaMdhI bhujaMganI phaNAvaDe unnata evuM zaMkaranuM liMga joI kumArapAlane bahu AnaMda thaye. premapUrvaka teNe namaskAra karyo. liMganI aMdara rahelI pArzvanAtha bhagavAnanI mUrtinAM darzana karI kumArapAla jidrabhagavAnanuM dhyAna karatA zaMkarane paNa pitAnA hRdayamAM bahu mAnavA lAgyuM. pachI sarvane AnaMdadAyaka ati addabhuta te maMdiranI zobhA te jato hate, tevAmAM tyAM divya kAvyathI lakhelI eka prazasti kumArapAlanI najare paDI. tarata te vAMcIne temAM zrIvikamarAjAnuM nAma lakheluM, tenI AgaLa zrI siddhasena divAkare eka Aya lakhelI hatI, te paNa teNe vAMcI. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUtAnaMdagI 177 tene bhAvArtha e hato ke, te vikramanareMdra! vi. saM. 119 pUrNa thavAthI tArA sarakhe samRddhivALe kumArapAlarAjA thaze. e pramANe zlekane bhAvArtha pitAnA manamAM vicArI tene nizcaya thayuM ke, huM rAjyapAlaka thaIza. temaja jainamuniomAM jJAnane prabhAva bahu rahelo che, ema vizALa buddhimAna te mAnavA lAgyuM. citrakUTagamana besarI, sAjana ane pitAnA kuTuMbane sAthe laI kumArapALa tyAMthI nIkaLIne citrakUTagiri para gaye. tyAM zrI zAMtinAthabhagavAnanA maMdiramAM zrIrAma nAme muni rahelA hatA, temane vaMdana karI kumArapAle pUchayuM. he munIMdra! A parvatane citrakuTa zAthI kahevAmAM Ave che? muni belyA. ahIMthI traNa keza upara svarga purI samAna addhizAlI madhyamAM nAme nagarI che. temAM traNe lekanA cittane pitAnA pavitra caritrevaDe cakita karato ane pRthvIne viSe idra samAna citrAMgada nAme rAjA hate. te haMmezAM aneka zatruone asat evA eka bhayanuM pradAna karatuM hatuM, jethI dAnavIra puruSo paNa potAnA hRdayamAM vismaya pAmatA hatA. sumati nAme satyavAdI tene maMtrI hatuM. jenI buddhi rAja saMpattirUpa velIne pallavita karavAmAM megha samAna vartatI hatI. bhUtAnaMdagI eka divasa devasabhAmAM sureMdranI jema citrAMgadarAjA sabhAmAM beThe hatuM. te samaye darzananI IcchAthI bhUtAnaMda nAme eka cagI tyAM Avyo. suMdara svAdiSTa keTalAMka phaLa rAjA AgaLa mUkI tenI sAthe kaMIka vArtAlApa karI kSaNamAtra vinoda karI te cAlyo gaye. 12 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 kumArapALa caritra bIje divase paNa te keTalAMka bIjAM phaLa laI pUrvanI jema tyAM AvyA ane sukha vAtamAM keTalAka samaya vyatIta karI punaH pitAnA dhAnamAM cAlyo gayo. evI rIte nitya navanavAM phalevaDe te pegIe devanI jema rAjAnI cha mAsa sudhI sevA karI, paraMtu kaMIpaNa kArya teNe jaNAvyuM nahIM. pachI citrAMgadarAjA tenI upara prasanna thayA ane teNe pUchayuM. he gI! tuM zA mATe mArI bhakti kare che? je kaMI kArya hoya te tuM sukhethI kahe. ekAMtamAM gIe rAjAne kahyuM, suvarNa puruSa siddha karanAra maMtra guru pAsethI mahAkaNa vaDe meM meLavela che. tenI pUrva sevA chamAsa sudhI vidhi pramANe meM karI che, have tamArI sahAyathI uttara kriyA karavAnI mArI IcchA che ane te anuSThAna kALIcaudazanI rAtrIe mazAnabhUmimAM agninI aMdara homa karavAthI siddha thAya che, anyathA siddha thatI nathI. he naredra! hAlamAM sattva, upakAra, dakSiNya ane zaurya vigere guNazAlI puruSamAM Apa mukhya che, mATe ApanI huM prArthanA karuM chuM kRpA karI ne tame uttara sAdhaka thAo te ApanI sahAyathI mAre maMtra siddha thAya. citrAMgadarAjAe ati dAkSiNyatAne lIdhe tenuM vacana mAnya, kayAkAraNa ke "papakAra karavAmAM mahAtmAo vyasanI hoya che. te vAta pitAnI buddhithI maMtrInA jANavAmAM AvI. tenA manamAM zaMkA thaI rAjA bahu bhayamAM AvI jaze. teNe rAjAne ekAMtamAM bolAvI kahyuM. he prabhu! devanI mAphaka Apa pote sarva jANe che, te paNa nehane lIdhe mAre Apane kaMIka kahevAnuM che. yegInI AgaLa Ape je sahAyatA kabula karI che, te gya che, paraMtu enuM pariNAma bahu kharAba che, ema mArI buddhithI huM dhAruM chuM Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUtAnaMdane atyAcAra 179 kAraNa ke evA duSTa bhegIo pitAnAM kArya siddha karavAnI IcchAthI pizAcanI mAphaka uttama puruSane chetarIne mAre che. temaja atyaMtra nirdaya evA te duTo prANIonA ghAtajanya pApathI kasAIonI jema yamathI paNa bhaya pAmatA nathI. - A yogI svarNa puruSanI siddhi mATe tamArI mAgaNI kare che, kAraNa ke svarNapuruSanI siddhi te batrIsa lakSaNA purUSanA hema sivAya thaI zakatI nathI. mATe sArA lakSaNethI saMyukta Apane joI e duSTabuddhi kadAcita aniSTa kare, tethI huM AgrahapUrvaka Apane kahuM chuM. e bAbatamAM Apane paDavuM ucita nathI. rAjAe kahyuM, huM A hakIkta jANatA nahote, tethI meM enuM vacana kabula karyuM che. have huM nIcanI mAphaka pitAnuM vacana kevI rIte anyathA karUM? maMtrI che. je emaja Apane karavAnuM hoya to huM sevakanI mAphaka ApanI sAthe AvuM ane gupta rahI yAcita mAruM kAma huM karIza, e pramANe maMtrIne vicAra rAjAe kabula karyo. bhUtAnaMdane atyAcAra kALIcaudazanA divase pUjAnI sAmagrI laI bhUtAnaMdagI rAjA pAse AvyA. rAtrInA samaye tenI sAthe citrAMgadarAjA hAthamAM taravAra laI mazAna tarapha cAle. tenI pAchaLa eka buddhimAna tene maMtrI paNa guptapaNe nIkaLe. smazAnane dekhAva bahu bhayaMkara lAgatuM hatuM. nirbhaya manathI bhUtAnaMda zamazAna bhUmikAmAM gaye. tyAM pUjAne sAmAna eka bAjue mUkyo. pachI teNe eka akhaMDita maMDala khecyuM. tenI aMdara suMdara eka agnikuMDa banAvyuM. kuMDanI aMdara kheranAM puSkaLa lAMkaDAM nAMkhI pitAne bALavA mATe na hoya tema teNe agni saLagAvyuM. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 kumArapALa caritra te samaye agni sAtachaThThAthI prasiddha che, chatAM paNa seMkaDe javAlArUpa chahAothI vyAkula thaI bhUtAnaMdane bhakSaNa karavAmAM utsuka thayuM hoya tema bahu javAlAo pheMkavA lAge. pachI te yogIe rakata caMdana, puSpa ane akSatAdi vaDe te maMDalanI pUjA karI. dhyAnamAM ekatAna thaI maMtra maraNane prAraMbha karyo. rAjA paNa hAthamAM taravAra laI mUrtimAna parAkrama heya ne zuM ?tema nirbhayacitte yogInI rakSA karavA taiyAra thaI ubhe rahyo. tenI pAchaLa mahAna buddhimAna tene maMtrI paNa guptapaNe ubhe. rahyo ane te duSTa legInuM kartavya jevA lA. gIe prathama maMtra jApa karyo. pachI vidhi pramANe agnikuMDamAM homa karyo. tyArabAda teNe agnikuMDanI traNa pradakSiNAo karI. pachI te agnikuMDamAM pheMkavAnI IcchAthI duSTogIe rAjAne kahyuM. he nareMdra! tuM paNa A agnikuMDanI traNa pradakSiNAo kara, jethI mArI mAphaka keIka siddhi tArA paNa hAthamAM Ave ane sArA udyamanI mAphaka tAro A prayAsa paNa saphala thAya. e pramANe tenA vacanathI zatru samAna tenI duSTatA jANI ane maMtrInI hitazikSA samaraNa karI rAjAe kahyuM. he yegI ! A siddhi mAtra tane ja prApta thAya eTale basa che, mAre enuM kaMI paNa prajana nathI. tAre mane ratha siddha thavAthI mAro prayAsa huM saphala mAnuM chuM. te sAMbhaLI bhegInAM netra lAla thaI gayAM ane te roSathI bolya. are adhama ! mAruM vacana kema mAnate nathI? hAla ja tane yama rAjAnI atithi karUM chuM. e pramANe belatA te gIne ja sumati maMtrIe kASTanA TukaDAnI mAphaka upADIne agnikuMDamAM pheMkI dIdhe. temAM paDe ke tarata ja te baLIne bhasma thaI gayo ane ekadama te suvarNa puruSa thaI gaye. aho ! maMtrane mahimA bahu addabhuta hoya che. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suvarNapurUSa 181 aho ! daivagati balavAna che. gIe rAjA para je vicAra karyo hato, te pitAne ja mATe thaI paDe. athavA "je mANasa paranuM ahita ciMtave che, te potAnuM ja ahita kare che e vAta satya che. suvarNapuruSa agnikuMDanI aMdara suvarNa puruSane joI citrAMgadAjA bahu vismaya pAmya ane maMtrIne kahevA lAgyuM. aho ! tArU dIrghadarzipaNuM ! tArA buddhi vaibhavane dhanya che. ahe tArI svAmIbhakti ! ahe ! tArI sAvadhAnatA! temaja he maMtrI ! puNyanI mAphaka tuM mArI sAthe ahIM na AvyA hatA te A gI agnikuMDamAM havyanI mAphaka mane phekI deta. e pramANe rAjAnI stutithI jhaNI thayela maMtrI che. he deva ! puNyabaLane lIdhe Apa sarvatra kuzalapaNe varte che. arimitraM vArddhiH sthalamanalakIlAmbulaharI, tamastejo'raNya, nagaramurago dAma bhavati / raNaH krIDAsthAna, viSamamRtamastra sarasija, vipatti tta, puti sujhate pramANe zA pUrvabhavamAM karelA sukRtanA balathI zatru mitrasamAna, samudra bhUmisamAna, agnijavAlA pANunI lahera samAna, aMdhakAra teja samAna, jaMgala nagara samAna, sarpa puSpamAlA samAna, raNasaMgrAma kiDAsthAna, viSa amRtasamAna, zastra puSpa samAna ane vipatti saMpatti samAna thAya che." mahAna parAkramI rAjAe agni kuMDamAMthI suvarNapuruSane bahAra kADha ane maMtrI sahita rAjAe te rAtrI tyAM ja vyatIta karI. prabhAtakAla thaye eTale teo baMne suvarNapuruSane laI pitAnA sthAnamAM AvyA, pachI bhUpatie suvarNa puruSanI pUjA karI pitAnA bhaMDAramAM suvarNa rAzinI jema tene sthApana karyo. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 kumArapALa caritra sAkSAt siddharasanI jema te suvarNa puruSathI haMmezAM puSkaLa suvarNa maLavA lAgyuM, jethI citrAMgadarAjAe svarga samAna rAjya paddhati calAvI. khajAnA suvarNa rAzithI bharAI gayA, jemanI rakSA mATe eka mA kilAnI jarUra paDI. tenI tapAsa mATe rAjA pite pharavA lAge. pharatAM pharatAM citra girinI pAse kUTa nAme A parvata tenI dhyAnamAM AvyA. merU samAna unnata evA A parvata para ati durNAhya-ajeya killo baMdhAvavAne. teNe bahu zramathI prAraMbha karyo. phiTamura divase jeTalo taiyAra karavAmAM Ave che, teTale kile rAtrInA samaye mUlamAMthI paDI jAya che. ema karatAM cha mAsa cAlyA gayA. te paNa bhUpati potAnA kAryathI aTakatA nathI. pachI te kRgirine adhiSThAyaka phUTa nAme deva pragaTa thaI belyo. he rAjana! zA mATe tuM duHkhI thAya che? ahIMyAM kille karavA mATe kaI paNa zaktimAna nathI. | citrAMgada belyA. A prAraMbheluM kArya prANatamAM paNa huM choDavAne nathI. deva che. je tAre e ja nizcaya hoya to citragiri upara tuM kilAnI goThavaNa kara. ane e killA mArA nAmathI prasiddha kare, jethI haMmezAM huM enI rakSA karIza. rAjAe te pramANe kabula karyuM. deva bahu khuzI thayo ane pitAnA rathAnamAM te cAlyA gayA. te kile eTalo badhe uMce. lIdhe ke AkAzane aDakavA lAgyo. pachI citrAMgadarAjAe citrakUTa evuM tenuM nAma prasiddha karyuM. jethI te merU samAna vikhyAta thaye. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMbhalIzarAjA 183 tenI aMdara rAjAe ati mahara prAsAda, sarovara ane udyAne taiyAra karAvyA temaja pitAnI rAjadhAnI paNa tyAM laI gaye. te samaye tyAM caudase keTI vijAvAsa hatA. upara ane nIce maLIne hajAre lakSAdhipatie hatA. | sarva samRddhione vistAranI citrakUMTanI saMpatti joI kayo mANasa vicAra na kare, ke citrAMgadarAjA svarga saMpattine luMTAre nathI? e pramANe citrakUTanI jAhejalAlI hatI. zaMbhalIzarAjA anyadA mahAna parAkramI zatruone nila karanAra zaMbhalIza nAme kanyakumbha dezanA rAjAnA sAMbhaLavAmAM AvyuM ke, citrAMgadanI pAse suvarNa dAyaka savarNa puruSa rahe che, tene levA mATe zaMbhalIza rAjAe subhaTa sAthe citrAMgadapara yuddha karavAnI taiyArI karI. pralayakAlamAM subhita thayelA samRddhonI mAphaka atibalavAna sainyavaDe pRthvItalane plAvita karate zaMbhalIza rAjA citrakUTagirinI pAsamAM AvI pahoMce ane tenA nIce teNe nivAsa karyo. citrAMgadarAjAne khabara paDI ke, kanyakujane rAjA sainya sAgara sAthe nIce AvI paDe che, to paNa svargasthanI mAphaka tenA manamAM kiMcit mAtra bhIti thaI nahIM. citrakUTa para rahelA leke paNa vimAnamAM rahelA devonI mAphaka AMnadathI IcchApUrvaka vilAsa karatA hatA. tyArabAda zaMbhalIzarAjAnA hukamanI madonmatta tenA subhaTo unmatta thayelA hAthIonI mAphaka kille teDavA prayatna karavA lAgyA keTalAMka subhaTo TAMkaNu laI teDavA lAgyA. keTalA pASANethI bhedavA lAgyA. paratuM vajayI banAvela hoya tema te killAne keIpaNa rathaLethI teo teDI zakayA nahIM. ane teo thAkIne beThA. rAjAe vicAra karyo-"utsAha rAkhe e lakSmInuM mULa che." ema nItikAre kahe che. mATe udyama choDe nahIM, ema jANI uddhata evA pitAnA subhaTavaDe killAne rokI tyAM ja teNe Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 kumArapALa caritra paDAva karyo, tethI killAmAM rahelA lokone kaI prakAre harakta thatI nathI, kAraNa ke emane nIce AvavAnuM kaMI prayajana hetuM nathI, ema karatAM ghaNe samaya vItI gaye. zatrurAjA gabharAye. have zuM karavuM? pachI teNe killAnuM vRttAMta jANavA mATe pitAnA Asa ane bahu hoMzIyAra carapuruSone durganI aMdara mekalyA. killAnI aMdara praveza karI temAM svarga karatAM paNa adhika ane sarva vyApta evI tenI lakSamI jeIne pitAnA hRdayamAM vismita thayA. zatruone bhedavAnI IcchAvaDe teo cAre tarapha pharavA lAgyA. pharatA pharatA teo sumati maMtrInA makAnamAM gayA. tenI zobhA bahu addabhuta hatI. te samaye te maMtrInI ratnAvatI nAme putrI pitAne putra sAthe laI, gavAkSamAM beThelA pitAnA pitAne namavA mATe gaI. pitAne namaskAra karI ubhI rahI ane killAnI nIce rahelA lazkarane jotI chatI sarala svabhAvane lIdhe te guptacarone sAMbhaLatAM belI. he tAta ! killAnI nIce A vepArIo zA mATe rahelA che ! haju sudhI emane vidAya kema nathI karatA? ahIM e lokone ghaNe samaya vyatIta thaye. hAsya karI maMtrI bobhe he putra! e vepArI nathI, paraMtu kAnyakubdha dezane rAjA pitAnA lazkaravaDe killAne rodha karI paDe che. vaLI he putri ! tArA janmadivase A rAjA ahIM Avela che. tArUM lagna thayuM ane tAre putra paNa the, chatAM enI sthiti tevI ne tevI che. te vAta sAMbhaLI cakti thayelA carapuruSe tarataja tyAMthI nIce utaryA ane pitAnA svAmI pAse AvI maMtrI ane tenI putrInI vAta nivedana karI. A sAMbhaLatAM ja zaMbhalIzarAjAnA hRdayamAM harSa, Azcarya ane Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abarIkavezyA 185 viSAda vigerene praveza thaye ane te agAdha ciMtAmAM paDe ke, Ave ajeya kilo kevI rIte pitAne svAdhIna kare. babarIkavezyA eka divasa citrAMgadarAjAthI mAna pAmelI barbarIkA nAme vezyA kanyakubdha rAjAnI pAse gaI ane teNe kahyuM ke, ArohatyacalezvaraM kimu zizuH 1 potAjitaH kiM tara tyambhodhi ? kimu kAtaraH sarabhasa saMgrAmamAkrAmati / zakyeSveva tanoti vastuSu janaH prAyaH svakIyazrAma, taddurgagrahaNagrahe grahivatAM tvaM zaMmalIzaM ? tyaja // 1 // "zuM bAlaka merU parvata para caDhI zake kharo? vahANa vinA manuSya samudra tarI zake? kAyara mANasa raNasaMgrAmamAM utaravAnuM sAhasa kare kharA? prAye mANasa mAtra yogya kAryamAM ja prayatnazIla thAya che, mATe he zaMbhatrIza? tuM samajIne A kille grahaNa karavAne Agraha cheDI de? e pramANe vezyAnA mArmika vacanavaDe aMkuzanA prahArathI hAthInI jema te rAjA hRdayamAM kheda pAmI vilakSa thaI gaye. pachI teNe bahu dhana ApI vezyAne pitAnI tarapha meLavI lIdhI. bAda teNIe Atma hita mitranI mAphaka ekAMta sthalamAM jaIne dugara grahaNa karavAno upAya batAvyuM. citrAMgarAjAne e niyama che ke haMmezAM dareka daravAjAo khullA karI bhejanAthI prANIone jamADI yudhiSThira rAjAnI mAphaka pite jame bhejana kare che. jyAre huM gavAkSamAM besI mAre kezapAza chUTo mUkuM, tyAre tAre jANavuM ke daravAjAo ughaDayA che, te samaye tarata ja tAre aMdara praveza karo. e pramANe vezyAe batAvelA upAyathI zaMbhalIzarAjAe daridrInA gharanI jema citrakUTanI aMdara uddhata sainike sAthe praveza karyo. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 kumArapALa caritra zaka samAna parAkramI citrAMgadarAjA zatru sAthe yuddha karavA taiyAra thaye ane teNe bANenI vRSTithI moTuM yuddha karyuM. Akhare durvAra evI zatru bANonI vRddhi vaDe vyAkuLa thayela citrAMgada azakta banI varasAdanA karAo vaDe sAMDhanI jema palAyana thaye. bAda pitAnA khajAnAmAMthI suvarNa puruSane laI teNe sajala kRpamAM pRpApAta karyo. ahIM bhayane lIdhe mANasa zuM nathI karate? zaMbhalIza rAjAnA subhaTe tenI pAchaLa gayA ane te kUvAmAM ghaNI tapAsa karI paNa adhiSThAyaka devanI sahAyathI svarNapuruSane patte lAgyuM nahIM. pachI zaMbhalIzabhUpatie keTalIka sArabhUta lakSamI pitAne svanAthI karI ane te rAjyamAM citrAMgadanA putra vArAhaguptane sthApana karI te. pitAnA nagaramAM gayo, e pramANe citrakUTagirinI utpatti AnaMda pUrvaka kahI zrIrAmacaMdra muni kenilanI mAphaka viramIne pitAnA dhyAnamAM beThe. aNahilapattana AcArya mahArAje kahelo rAjya prAptine samaya najIka Avyo, ema jANI kumArapAla kuTuMba sahita pATaNamAM gayA. tyAM pitAne banevI zrIkRSNadene gaurava pUrvaka pitAnA ghera temane laI gaye ane sarvane bahu satkAra karyo. pachI premaladevI bhaginIe pote ja kumArapAlane snAna karAvyuM. te snAnajalamAM madhura svare bolatI durgAcakalIe snAna karyuM. te uttama prakAranA zakunane jeI keIka kuvettA bolya. he kumArapAla ! sAta divasanI aMdara A rAjya tane jarUra malaze. e pramANe astu" ema kahI tenA vAkyane svIkAra karI savedI kumArapAle dayAdika dAna vaDe te paMDitane satkAra . te ja vakhate devege jayasiMharAjA cirakALa A pRthvIne bheLavI devale pAme bAda sAmata, amAtya ane ane sabhya janone eka vicAra meLavI kRSNadeva, be anya rAjakumAra ane eka kumArapAla ema traNane Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjyabhiSeka 187 snAna karAvI AbhUSaNothI alaMkRta karI divya azvo para besArI maMtrIo sAthe rAjamaMdiramAM laI gaye. e traNa kumAramAM rAjyane lAyaka keNu che? enI sArI rIte parIkSA karavA mATe mukhya maMtrIoe temane rAjyAsane besavAnI AjJA karI. teomAMthI eka rAjakumAra ume thaye. vinaya pUrvaka hAtha joDI kRSNadeva vigere namaskAra karI te siMhAsana para beThe. vinayaguNa saMpanna ane pitAnA bhUtyane paNa hAtha joDI namana karate A rAjakumAra nirbaLanI mAphaka durjaya zatruone potAnA tejavaDe kevI rIte vaza karaze? je rAjA sUrya samAna ejasvI hoya, te uttama gaNAya che. mATe A kumAra nirbaLa hovAthI rAja vaibhavane lAyaka nathI. ema vicAra karI mukhya maMtrIoe tene siMhAsana parathI uThADI mUkaye. kAraNake " daivapratikula hoya tyAre guNa paNa deSarUpe pariName che. tyArabAda maMtrIonA kahevAthI bIjo rAjakumAra rAjagAdIe besavAnI irachAthI ubhe the. jenAM vastro aMge pAMgathI calita thatAM hatAM. netremAM adhIratA dekhAtI hatI ane saMkucita aMgathI zUnyanI mAphaka te siMhAsana para beTho. eka pitAnuM aMga paNa DhAMkavAne A zakitamAna nathI, to baliSTha evA saptAMga rAjyanuM saMrakSaNa kevI rIte karaze? vaLI enA hadayanuM ThekANuM nathI. netranI sthiratA nathI mATe AmravRkSanI maMjarIne kAgaDAnI jema A kumAra paNa rAjya saMpattine lAyaka nathI. ema vicAra karI sarva adhikArIoe takALa tene paNa siMhAsanaparathI uThADI mUkyuM ane - kumArapAlane AjJA karI ke, Apa rAjyAna beso. baMne khabhApara vasa-khesa nAkhelI, mukhane raheze. ati praphula, pratApamAM sUryathI adhika, phAra alaMkArathI vibhUSita ane hastamAM khaDagane kaMpAvatA kumArapAla, Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 kumArapALa caritra -uMcA zvAse siMha samAna uddhata prakRti vaDe siMhAsana upara besI a. uttama prakAranI tenI ceSTA jaI kRSNadeva vigere adhikArIo prasanna thayA ane teo bolyA ke, kharekhara rAjyane lAyaka A kumArapAla mahIpAla che. kRSNadeva vigere sAmata ane maMtrIo rAjyAbhiSekane mATe ekatra thayA. rAjyAbhiSeka vikrama saMvat 119nA mArgazIrSa vadI 4 ravivAra puSyanakSatrane caMdra, sUryAdi sarva grahonA bala sahita mIna lagna vigere zubha samaye brahma samAna vedapAraga purohitane bolAvI cakravartInI mAphaka kumArapAlane rAjyAbhiSeka karyo. tyArabAda premaladevI vagere atibhAgyavatI bahene e mUrtimAna jayanI mAphaka bahu utkaTa tenI maMgalakiyA karI. sAmaMta rAjAo hajAre hAthI vigere bheTaNa laI tyAM AvyA ane teo bahu harSathI navIna caMdranI mAphaka tene namavA lAgyA. te samaye vaitAlika leka biradAvalI bolavA lAgyA, gAMdharva leke gAyana karavA lAgyA. nartakIe nAya karavA lAgI. ema aneka prakAranA umaMgathI mahAna utsava jAo. A pAMcame lekapAla navIna pragaTa thaye, e pramANe mAMgalika vAjI dizAonA adhipatione jaNAvatA hoya che zuM? tema pitAnA udyamathI viramatAM nahotAM. kuMkumanA pANIthI raMgAyelI nagaranI sarva mArga bhUmie suMdara ane navIna vAmIne pAmI spaSTa rAgavALI hoya tema dIpatI hatI. temaja rAja mArgomAM eTalA badhA puSponA Dhaga thayelA hatA. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjyataMtra 189 ke jANe pRthvI devI navIna patAnA svAmIne joI hasatI hoya tema dekhAtI hatI. dareka dukAnonI zreNIo lAlapatAkAothI zobhatI hatI. jethI te nagara sarvatra tenA rAjyamAM mukhya zobhA pAtra hoya tema dIpatuM hatuM. vaLI mitrarUpa kamalone praphulla karo ane zatrurUpa kumudavRMdane haraNa karate kumArapAla rAjA caMdranI mAphaka kone kautukadAyaka na thatuM hatuM? rAjyataMtra bAda kumArapALabhUpatie pote AnaMdapUrvaka prItirUpa velInA phalanI mAphaka paladerANIne paTTarANI pada ApyuM. udayanamaMtrIe duHsthitinA samaye upakAra kare tenA pratyupakAramAM tene mukhyamaMtrI ka. mahA prabhAvika tenA putra vAbhiTTane amAtyapada ApyuM pitAnA jJAtimAnya jeo satkAra karavA lAyaka hatA, temane. gya adhikAra ApyA. kAraNake. aspRdayanuM A mukhya phala che. purajanapadagrAmatrANa bhaTabrajasaMgrahaH, kunayadalana nItevRddhistulArthamiti sthitiH / pratiSu samatA caityeSvarcA satAmatigaurava', prazamanavidhi navye rAjye vyadhAditi sa pramuH // 1 // navIna rAjyamAM zAMti phelAya te mATe pura, nagara, deza ane grAma vigerenI rakSA, udubhaTa subhaTone saMgraha, kharAba nItine vinAza, sunItinI vRddhi, telanI megyarithati, vRtadhArIone viSe samatA, maMdiramAM pUjA ane sajajanone satkAra, e pramANe zrI kumArapAla bhUpatie vyavasthA karI. have rAjAnI AgaLa hilacAla karatA navIna amAtya maMDalane jemAM prathamanA junA maMtrIe ke pAyamAna thayA. kAraNake dareka loko pitAnI jAtine sahana karatA nathI. te prAcIna maMtrIo ekaThA thaI vicAra karavA lAgyA. A Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 kumArapALa caritra rAjAnI nIti kaI vicitra che. rAjya dhuraMdhara ApaNe chIe chatAM ApaNe tyAga karI eNe navIna amAtyane agraNI karyA. athavA A jAlma-kuratAne eka ziromaNi rAjyataMtramAM zuM samaje ? kAraNa ke "dudha ane pANInA vivekamAM bagalAnI heMziyArI na ja heya." vaLI svAmIne anusarIne bhUlyavarga paNa AcaraNa kare che. kAraNake mUkhanA ziremaNi A rAjAe pote maMtrIo paNa mUrNa zodhI kADhayA che. jaDa puruSa abhyadaya pAmIne ujavala guNene vamI de che. uddhata banelI samudranI bharatI zuM ratnane bahAra nathI pheMkI detI ! papAya haju ApaNe cetavAne samaya che, jyAM sudhI enuM mUla baMdhANuM nathI tyAM sudhI tene nigraha sukhethI karI zakAze. chevaTe temaNe nakakI karyuM ke, ghAtaka puruSa pAse ene ghAta karAvIne hAlamAM bIjAne rAjayagAdIe besADave, jethI te ApaNA vacanane ullaMghana nahIM kare, anyathA A udvatarAjA zalyanI mAphaka ApaNane duHkhadAyaka thaze. e pramANe goThavaNa karI prAcIna maMtrIoe pitAnA AtmAnI jema kumArapALane mAravAnI IcchAvaDe aMdhakArathI vaTAelA tene gharanA dvAra AgaLa rAtrInA samaye ghAtakI puruSane taiyAra rAkhyA. A sarva vRttAMta keI AptajananAM jANavAmAM AvyuM, jethI teNe sarva hakIkata bhUpatine nivedana karI. kharekhara jyAM sudhI puNyanI jAgratI hoya, tyAM sudhI sajajana para zatruonuM dhAravuM niSphaLa thAya che. bhUpatie teja vakhate pitAne subhaTane hukama karyo ke tarata ja teo gharanI aMdara peThA ane zAstradhArI te subhaTane zedhI kADhI yamadUtanI mAphaka teoe pakaDIne nareMdranI AgaLa ubhA karyA. kumArapALe pUchyuM. tamene teNe mekalyA hatA? Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRSNadeva 191. subhaTo belyA. he mahArAja ! amane prAcIna maMtrIoe mokalyA hatA, ema rAja virUddha sarva vRttAMta yathArthapaNe temaNe nivedana karyuM. rAjAe kidhathI temane bolAvIne pUchayuM. maMtrIoe pitAne doSa kabula karyo. tyAra pachI bhUpatie teja ghAtakenI pAse temane sepyA, jethI teoe pitAnuM ghAtakIpaNuM siddha karyuM. aho ! rAjadrohI puruSanuM kalyANa kayAMthI thAya ! kharekhara zacanIya che ke, jeo mahAna puruSane mAravAnI IrachA kare che, teo pite ja maTI ApattimAM AvI paDe che. parvatane bhAgavAmAM ughukta thayelA hAthIonA dAMta zuM nathI bhAMgatA ? e pramANe vRddha maMtrIono nAza joI bIjA leke rAjasevAmAM sArI rIte vartavA lAgyA. satya vAta e che ke, jyAM camakAra tyAM namaskAra. prAye bhaya vinA leke vaza thatA nathI. kRSNadeva kRSNadevane ahaMkAra thaye ke kumArapALa rAjyagAdIe beTho paNa te mArI sAthe thAya che ane rAjaya paNa meM apAvyuM che, te mAre ene mAnavAnI zI jarUra che ? ema jANI te haMmezAM kumArapALanuM upahAsa karate ane tenI AjJA paNa mAnatA naheAta, temaja sabhAmAM ane rAjapATImAM pharavA nIkaLe, te samaye hAsyavaDe te rAjAne tenI pUrva avasthAnI durdazA vAraMvAra saMbhaLAvate hato. tevA mArmika tenAM upahAsa vacanathI vajanA prahArathI parvatanI jema rAjA bahu duHkhI thaI kRSNadevane ekAMtamAM lAvI kahyuM. tame mArA banevI che, mATe huM tamAre hAsyapAtra chuM, paraMtu samaya vinA sarvathA te zobhatuM nathI. vaLI tame je kaI bese che, te marma bhareluM ja hoya che. temaja je vacana manuSyanA hRdayamAM zalyanI jema duHkha de tevuM kharAba vacana lavuM paNa ucita nathI. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 kumArapALa caritra karatA nathI, te je peAtAnA dUSaNanI mAphaka paradUSaNane pragaTa puruSa akhila vizvane vaza karavA mATe A duniyAmAM samatha ane che. vaLI game teTalA mATe mANasa heAya te paNa prArabdhayeAge duravasthA kANe nathI bhAgavI ? jethI tuM vAravAra khalanI mAphaka mArI duravasthAnu varNana kare che ?"' sapatti ane vipatti paNa mahAna puruSane prApta thAya che." anyane tenA saMbhava hAtA nathI. kSaya ane vRddhi caMdranI jahAya che, tArAma'DaLanI hAtI nathI. vizeSamAM Apane kahuM chuM ke, sArU athavA narasu je kaI Apane kahevAtu hAya, te ekAMtamAM sukhethI mane kahevu', paraMtu sabhAnI aMdara mahAtmAnI jema tamAre zAMtamudrAe besavu. e pramANe zrIkumArapALanAM zikSA vacana sadgurunAM duSTa ziSyanI jema rAjya apAvavAnA gava`thI chakI gayela kRSNadeve mAnya karyAM' nahIM temaja peAtAnI hAsya pravRtti paNa cheADI nahIM. tyArapachI anucita hAsyane lIdhe kumArapALane bahu krodha bharAI gayA. tethI teNe kRSNadevane kahyu. meM tane ghaNIvAra nA pADI chatAM tu hAsyaprakRtine kema cheDatA nathI ? pavanathI dAvAnaLanI jema je hAsya karavAthI krAthanI vRddhi thAya che ane tethI vRkSAnI mAphaka sahasA sava mAMdhavAnA paNa a Mta AvI jAya che. mATe jo tuM peAtAnu jIvita chitA hoya tA, hai bhaginIpati ! kukRtyanI jema A hAsyathI tu nivRtta thA. te sAMbhaLI krura vacanAnA miSathI krodhAnalanA taNakhAne bahAra kADhatA hoya tema kRSNadeva rAjApara gusse thaI melyuM. durdazAnA uddhAra karI meM ja tane rAjyAsane sthApana karyAM che, te azva nA madathI hAlamAM mane A pramANe tu' dhikakAre che. bhikSukanI mAphaka prathama ghara ghara tuM bhikSA mAgatA hatA, te duHsthiti mArA upakAranI jema are ! zu` bhUlI gayA ? Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRSNadevane zikSA 193 kharekhara "nIcane moTuM sthAna ApavAmAM Ave te paNa te pitAne svabhAva cheDatA nathI." ucca Asane beThele kA kA karato kAgaDe kaI divasa haMsanI ceSTA kare nahIM. vaLI durjana ane agni e baMne sarakhA kahelA che. kAraNake te baMne jaNa pitAnI unnati karanArane paNa jaladI nAza kare che. e pramANe pitAnI marajI pramANe te bolatuM hatuM, jethI rAjAne bahu kSobha thaye chatAM teNe samudranI mAphaka pitAne hRdayagata bhAva bahAra jaNa nahIM. khalapuruSanI jema haMmezAM A adhama viruddhavAdathI aTako nathI. mATe jarUra e zikSAne pAtra che, e pramANe bhUpatie potAnA manamAM vicAra karI, tene te samaye vidAya karyo. kRSNadevane zikSA bIje divase kumArapALarAjA ekAMtamAM beThA hatA, tyAM sevA mATe AvelA kRSNadevane prathama saMketa karI rAkhelA majabuta zarIravALA malee pakaDI lIdho ane tenAM sarva aMge saMdhimAMthI utArI nAkhyAM. pachI bhUpatie jIvitanI mAphaka tenAM baMne netra kheMcI levarAvyAM. jethI vAraMvAra te bUma pADavA lAgyA. pachI tenAM aMga sAjA karyA ane rAjAe potAnI benane tyAM bheTanI jema tene mokalI dIdhe. rAjyasaMpatti apAvavAmAM mukhya ane banevInA saMbaMdhathI pUjya evA kRSNadevanA aMdhatvanI vAta sAMbhaLI bIjA sarva sAmate samajyA ke, dudha pAIne puSTa karele sApa, navIna vRtathI tRpta karelo agni, seMkaDo vAra satkAra karelo durjana ane pite sthApana karelo rAjA paNa kaI divasa pitAne thatuM nathI." e vAta yAda rAkhI nIti mArgamAM pravINa evA te sAmata leke deveMdrane jema kumArapALarAjAne sevavA lAgyA. 13 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 kumArapALa caritra vaLI siddharAjanA dhama putra cArabhaTanAme bahu khaLavAna subhaTa hatA. te caulukayanI AjJAnu apamAna karI aAMrAja nareMdranI sevAmAM gayA. e pramANe zrIkumArapALarAjAe niSkaM Taka rAjya karI dezamAM sarvAMtra maratakapara zeSA-AzikA jema peAtAnI AjJA sthApana karI. pratyupakAra rAjA pAta kRtajJa hAvAthI je je peAtAnA upakArI hatA, te kheDuta vigerene peAtAnA mANasA mekalI badale ApavA mATe peAtAnI pAse khelAvyA. je dayAlue meraDInA putranI aMdara sthApana karI rakSaNa karyu" hatuM, te bhIsi Mhane peAtAnA aMga rakSaka karyAM, je strIe dayAvaDe mArgamAM traNa divasanA bhukhyA kumArapAlane joI potAnA gADAmAM esArI bahu AdarathI bhAjana karAkhyuM hatu, te devazrIne peAtAnI ena mAnI lIdhI ane tenI pAse bhUpatie tilaka karAvyuM pachI teNIne eka gAma Apyu. "sapuruSanu vacana koI kALe asatya thatu' nathI. temaja sajjana kuMbhAra potAnA ITavADAnI aMdara kumArapAlane gApavI rakSA karI hatI, tene citrakuTa pava tapara sAmaMta padavI ApI. mAmAM peAtAnI sAthe rahIne jeNe sekaDo kaSTa sahana karyAM hatAM te besarI nAme potAnI mitrane lAdeza ApyA. ane vizeSamAM teNe jaNAvyuM ke, huM sajjana 1 ujAgarethI pIDAyelAM tArAM mAbApa je vacana melyAM hatAM, te satya thayuM, e pramANe tArA mAtApitAne tuM jarUra kaheje bhUlIza nahIM'. upakAra buddhie jeNe caNA ApyA hatA, te dd 363-kaDavA zeThane vaTapadraka (vaDodarA) Apyu. upakArI mANasanA kANu satkAra na kare? dareka tratAnI aMdara upakAravrata e mukhya vrata che." Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyutapAta 195 kAraNake je upakAra AleAkamAM paNa tatkALa suMdara phaLa Ape che. nIca mANasanA paNa kareleA upakAra phaladAyaka thAya temAM kahevuM ja zuM ? e pramANe kumArapALabhUpatie peAtAnA je je upakArI hatA te sarvenA satkAra karyAM, mAtra dharmI prAptinA aMtarAyane lIdhe zrIhema. caMdracArya nu` smaraNa thayuM nahIM. vidyutapAta karNAvatInagarImAM zrImAn hemacaMdrasUrine samAcAra maLyA ke, zrIkumArapALarAjAne pATaNanI rAjagAdI maLI. sUrIzvare dharmiSTha sajjaneni A vAta jaNAvI, jethI teo bahu khuzI thayA. vaLI te peAte vicAra karavA lAgyA ke, nimitta joI me tene rAjya prAptine samaya kahyo hateA, tyAre teNe mArI AgaLa kabula karyuM che ke, rAjya maLavAthI huM' jainadharmInI bahu bhakti karIza. te vAta tene yAda che ke bhUlI gayA? tenI tapAsa karavI joIe, ema vicArI rAjatu'sa jema mAnasaravara pratye tema sUrIzvare pATaNa tarapha vihAra karyAM. saMghasahita uDDayanama`trI sUrIzvaranA sAme Avye ane teNe meTA utsava sAthe nagaranI aMdara praveza karAvyeA. sUrIzvare ekAMtamAM uDDayanama trIne pUchyuM. zrIkumArapALarAjA hAlamAM rAjavaibhavanI dhamAlamAM mane sabhAre che ke nahI ? udayanamaMtrI elyeA. rAjAnI udAratA mahu adbhuta che, peAtAnA aMdhuonI mAphaka sava upakArIjanAnA teNe sArI rIte satakAra karyAM che, mAtra ApanuM smaraNa thayu' nathI. sUrIzvare maMtrIne kahyuM, Aje ekAMtamAM rAjAne tAre kahevu. ke; Aja rAtrIe navIna rANInA mahelamAM tamAre suvu nahI, te sAMbhaLI rAjAne camatkAra thaze ane jo te pUche ke; A vAta tane koNe kahI ? Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 e pramANe bahu AgrahathI pUche te mAruM tAre jAhera karavu. kumArapALa caritra nAma temanI AgaLa uDDayanama trI A pramANe sUrIzvaranuM vacana svIkArI rAjA pAse gayA ane sarva hakIkata nivedana karI rAjAe paNa te pramANe svIkAra karyAM, rAtrInA samaya thaye.. navIna mahelanI upara vijaLI paDI, jethI navIna rANI maLI gaI. te sAMbhaLI rAjAne ghaNuA camatkAra thayA. prabhAta kALamAM rAjAe maMtrIne pUchyuM, A camatkArI vAta tane koNe kahI hatI? te jJAnI mahamada mArA jIvanadAtA che. A khAkhata mane na sUcavI heta te huka paNa jarUra maLI jAta. mATe e mahAtmA koNa che? te tuM jaladI kahe, maMtrI khelyA huM rAjan ! A samaya te vAta kahevAnA nathI, kAraNa ke rAjyalIlAne lIdhe te vAta sAMbhaLavAnI khIlakula Apane urasada nathI. rAjAe bahu AdarapUrvaka kahyuM. huM maMtrIzvara ! tuM ema kema khele che? mArA prANarakSakane paNa zu hu' nahI sAMbhaLu`? e pramANe bhUpatie bahu Agraha karyAM tyAre matrIe kahyuM, he rAjana ! prathama staMbhatI'-khaMbhAtamAM Ape pUchyuM hatuM ke mane sukhazAMti kayAre maLaze ? te praznanA javAbamAM jemaNe rAjyaprAptinI eka patrikA lakhI mane ApI hatI, te zrI hemacaMdrasUrie A khAmata jaNAvI hatI. ema kahI maMtrIe te patrikA rAjAne matAvI ane rAjAe tarata ja te vAMcIne vismita thaI sUrIzvaranuM smaraNa karyuM. pachI te melyA. huM ma`trIzvara ! ahA ! A sUrIzvaranu jJAna kevu' adbhuta che ! rAjya maLavAnA samaya temaja Aje vidyutpAtanI sUcanAthI mArU mana emanA para bahu vizvasta thayu che. hAlamAM te sUrIzvara karyAM che ? maMtrIe kahyuM, Apane AziSa ApavAnI icchAthI hAlamAM te ahI' padhAryAM che. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI hemacaMdrasUri 197 bhUpatie kahyuM, emane ahIM bolAve. udayanamaMtrI AcArya pAse gaye ane sarva hakIkata nivedana karI. hemacaMdrasUrine pitAnI sAthe laI rAjasabhAmAM AvyuM. surIMdrane AvatA joI vinayathI namra banelA bhUpatie varSARtunA meghane joI jema mayUra nAce tema abhyasthAna ApyuM ane mUrtimAna pitAnI bhaktinA samUha heyane zuM ? tevA adbhuta suvarNanA siMhAsana para surIMdrane besArI caraNakamalamAM vinItaziSyanI mAphaka vidhi pramANe vaMdana karyuM. tyArapachI unnata dAMtanI kAMtivaDe dizAone ujajavala karatA guru mahArAje bhUpatine AzIrvAda Ape. natAmasyaH sphUrti, dadhati navaraM yasya purataH, zriyaH tejasyA'pi, trijagadavagAhaikarasikAH / acakSuHsalakSya', parihatapatha vAGmanasayA___ mahastadrAjaste, zamayatu samantAdapi tamaH // 1 // he rAjana ! jenI AgaLa aMdhakAranI chaTAo skuratI nathI eTaluM ja nahI paNa traNe lokamAM avagAhana karavAmAM rasika evI tejanI prabhA paNa khurI zakatI nathI, te cakSuSathI agrAhya ane vANI tathA manane agecara evuM mahasU-jJAna sarva bAjunA tArA tamasUajJAnane zAMta kare. ema AzIrvAda ApyA bAda gurunA amaraNa rUpa pramAdavaDe aparAdhinI jema rAjAne bahu lajajA AvI chatAM hAtha joDI te bolyA. he bhagavAna ! kRtaghatAne lIdhe khalanI jema hAlamAM Apane mukha batAvavA mATe huM gya nathI. khaMbhAta nagaramAM zatruonA mAramAMthI Ape mAruM rakSaNa karyuM hatuM. temaja amuka divase tane rAjya maLaze evI patrikA lakhI ApIne mane zAMta karyo hate. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 kumArapALa caritra ema chatAM A rAjya vaibhava maLavAthI Apane pratyupakAra kare. te dUra rahe, paraMtu Apane meM saMbhAya paNa nahIM. aho ! mArUM kRtajJapaNuM kayAM rahyuM ? prathama paNa Ape karelA upakAra vaDe huM devAdAra hate. temaja hAlamAM prANa rakSaNa karavAthI jINInI mAphaka adhika jaNuM thaye chuM. akRtrima upakArIomAM kharekhara tameja mukhya che, kAraNake huM A kRtagha chuM, chatAM mArI upara Apano prema A pramANe anahada A duniyAmAM "kRtajJapuruSathI bIjo keI uttama nathI ane kRtanathI bIje kaI nIca nathI." kAraNake kRtajJapuruSanI lake stuti kare che ane kRtadhanI hamezAM niMdA kare che. aho ! ApaNe baMne jaNa uttama keTIne pAmyA. upakArI janemAM Apa ane kRtagha puruSamAM huM. mATe he kRpAnidhAna ! mArA samagra aparAdhanI kSamA karI A rAjya lakSmIne svIkAra karIne hAlamAM mArI upara maherabAnI kare. zrI hemacaMdrasUri zrI kumArapAlanaredranA mukhamAMthI nIkaLela bhaktimaya vacana vaDe zrI hemacaMdrasUri bahu prasanna thayA, jethI amRtarasanuM siMcana karatA heya tema naredra pratye belyA | he mahIpati ! A pramANe pitAne zA mATe tuM vRthA nide che. kAraNake have tAre upakAra karavAno samaya Avye che. he vidvAna ! kRtajJapurUSamAM cUDAmaNI samAna kevala tuM ja che. pitAnA pUrvajanI mAphaka mAre viSe jenI AvI uttama prakAranI bhakti zebhe che. vaLI tuM je mane rAjyasaMpatti mATe prArthanA kare che, te tArI bhakita AgaLa zA hIsAbamAM che? paraMtu he rAjana ! te rAjyavaibhava hamAre cAritradhArIne yegya Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvigvijaya 199 nathI. " sa saMganA tyAga karavA te cAritra kahevAya. " ema zrIjinendra bhagavAne kahelu che. jaLanA sa`ceAgathI jema citranI rAjyavaDe cAritra naSTa thAya che. saMyamazrI ane rAjayazrI e baMne paraspara virodhI che, kAraNake sapatnI zAkayanI mAphaka ekanA AgamanathI bIjInA nAza thAya che. he mahInAtha ! kRtajJatAne lIdhe e tu' pratyupakAranI icchA karatA hAya te peAtAne hitadAyaka evA jainadhama mAM peAtAnu` mana sthira kara. prathama paNa te. A pramANe mArI AgaLa pratijJA karelI che. mATe hAlamAM peAtAnuM vacana tuM satya kara. kAraNake satpuruSanuM vacana kadApi mithyA thatu nathI. e pramANe niHspRhanI jema surIzvaranI nibhatA joi kumAra pALa vismita thaye| ane vinayapUrvaka guru pratye AtyA, he prabhu! ApanA kahevA pramANe sava thA huM dhIme dhIme vIza para Mtu nidhinI mAphaka ApanA samAgama huM IcchuM chuM. ApanA samAgamathI mArA hRdayamAM kaMika tattvanI prApti thAya, kAraNake tattva prAptimAM satsa`ga eja mukhya upAya kahele! che. e pramANe naredranu vacana aMgIkAra karI hemacaMdrAcAya avakAzanA samaye rAjA pAse jaine prasaMgeApAta dhodha ApatA hatA. gurunI vizeSa vANIrUpa takakSeAda-2 nA cogathI jalAzayanI mAphaka rAjAnuM hRdaya nirmala thavA lAgyuM. divasanA ATha bhAga, temAM prathama bhAgamAM rakSaNa, Avaka ane jAvakane vicAra. khIjA bhAgamAM nagaranA leAkeAnu' nirIkSaNa. trIjAmAM devapUjana ane leAjana. cAthAmAM nidhAnAnuM avaleAkana pAMcamAmAM anyadezamAM carapuruSAnu preSaNa maikalavu'chaThThA bhAgamAM icchA pramANe paribhramaNa, Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 00 kumArapALa caritra sAtamAmAM hAthI, ghoDA ane dhanuSabANa vigerenI racanA, temaja AThamA bhAgamAM senApati sAthe vijayane vicAra, ema divasanA AThe bhAgamAM kAryakrama rAkhele hate. tevI ja rIte rAtrIe paNa prathama bhAgamAM ekAMtamAM besI Ata puruSanI vANIne vicAra tathA zravaNuM. bIjA bhAgamAM AnaMdajanaka zAstrArthanuM maraNa trIjA bhAgamAM vAjiMtranA nAdapUrvaka zayana, cethA ane pAMcamAM e baMne bhAgamAM nidrA. chaThThAmAM mAMgalika vAdyanA nAdavaDe jAgrata thaI samagra kartavyane vicAra. sAtamAmAM maMtrIonI sAthe gupta vicAra ane AThamA bhAgamAM viprenA AzIrvAda temaja vaidya vigerenuM darzana, e pramANe rAtri tathA divasa jenA sadedita kartavya parAyaNa ja vyatIta thayA hatA. vaLI rAjanItimAM kahyA pramANe yazanI vRddhi karanAra sthitine sAvadhAnapaNe hamezAM Azcarya karatAM zrI kumArapALabhUpati pitAnA gharanI mAphaka pRthvImaMDaLanuM pAlana karate hate. digvijaya zrImAna kumArapAlarAjAne digvijayanI IcchA thaI. saMdhi, vigraha, yAna, prayANa karyA pachI potAnA sthAnamAM rahevuM, anya lokene Azraya le, e cha guNa-upAyenA pite jANakAra hatA temaja prabhu, maMtra ane utsAha e traNa zakti tathA siddhi ane udaya e sarve jene siddha hatAM. vaLI nIti zAstranuM rahasya mAtra eTaluM ja che ke, pitAnA ane zatrunA belanI tapAsa karI rAjAe zatruo sAthe vijayanI IcchA karavI. A sarva prakAranI AbAdI joI bhUpatie maMtrI, sAmaMte sAthe vicAra kadI uttama prakAranA muhurtamAM divijaya mATe prayANa karyuM. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ digvijaya 201 te samaye sAte rAjyAMganI lakSamI samAna pitAnA gotranI vRddhastrIoe maMgala kriyA karI. sAkSAta jayanI mUrti samAna prauDha hAthI upara zrImAna kumArapAla mahIpAla ArUDha thayA. jemanA mastakapara ekatra thayeluM yaza hoyane zuM ? tema ati ujavala chatra zobhatuM hatuM. AgaLa baMdIghuM birUdAvalI belatA hatA. jethI kIrtirUpa kalelanI kIDAo vaDe digUraka vAcAlita thaI gayuM. temaja svabhUSaNenA miSathI cAre bAjue mUrtimAna heyane zuM ? tevI kAMtinA samUhavaDe AkrAMta thayelA sAmaMta jane temanI pAchaLa nIkaLyA. palANa rUpI pAMkhe ane madarUpI jharaNAone dhAraNa karatA jaMgama parvate heAyane zuM ? tema te senAnI aMdara gajedra dIpatA hatA. anyarUpa dhAraNa karI AvelA tArya-garUDa, kivA dRSTigocara thayelA pavana heya tema aMcala gativALA ghaDAe cAlatA hatA. senAnA vajadaMDenI pracaMDa kAMtirUpa vijyanA camakArA sahita ane nabhemAgane sparza karatuM ratharUpI meghamaMDala cAlatuM hatuM. temaja aneka rUpane prApta thayelA mUrtimAna vIrarasa samAna, hAthamAM Aga latAone kaMpAvatA padAti-paga pALAo apUrva utsAhathI nIkaLyA. yuddhanI zraddhAvaDe yoddhAo, parAdhInatAvaDe sevakala ke, jevAnI IcchAvaDe rasika leke, luMTavAnI icchAvaDe cAra loko, kAma karavAnI IcchAthI cAkara loke, dravyAdikanI IrachAvaDe brAhmaNa varga ane vepAranI IcchAthI vaNika loko sainyanI sAthe nIkaLyA. nareMdranA prayANa kAlamAM atizaya garjanA karatA aneka vAInA nAdavaDe tathA sau nA saMcAravaDe zatru rAjAo ane parvate baMne kaMpavA lAgyA. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 kumArapALa caritra azvonI kharIonA AghAtathI ukhaDelA ane aneka sthAvaDe kacarAyelA dhULanA samUha medhanI mAphaka AkAzamaMDalamAM vyApI gayA. jethI saunika lAke aMdha samAna banI gayA. bahu dUra phelAyelA dhUlIpuMjane hAthIoe dayAne lIdhe jema madajalavaDe zAMta karyAM. hAthI, gheADA, manuSya, baLada ane UMTonA samUhavaDe vyApta te rasainyane joi leAkeA jagatane ekatrita thayelu hAya tema mAnavA lAgyA rAjasevA prathama jAvAlapuranA rAjAe pAtAnA pUrvajanI mAphaka caulukaya vaMzamAM caMdra samAna zrIkumArapAlanA baDu satkAra karyo ane bahu prakAranI bheTa paNa karI. tyAMthI cAlatAM anukrame sapAdalakSa nAme dezamAM gayA. tyAM peAtAnA anevI aNurAjanAme bhUpatie sevA karI. teneA svIkAra karI zatru rAjAonA zikSaka tarIke pravRta thayele! zrI kumArapAlarAjA tyAMthI AgaLa cAlyuM. saunyanA sa'cArathI uchaLatI dhULavaDe rAjA tathA parvatAne AcchAdana karatA gujarazvara kurU dezamAM gayA. te dezanA rAjAe leAkeAnA mukhathI sAMbhaLyuM hatuM ke, guja rezvara zatrune bhedavAmAM mahAna parAkramI che, tethI te paNa vinayapUrvaka peAtAnA gAtradevanI mAphaka bhUpatinA caraNamAM paDayo. ane tenI prAthanAthI kumArapAlarAjAe hastinApuramAM praveza karI yAcaka janeAne bahu dAna Apyu, tethI pragaTa thayelI kIti vaDe teNe anyagaMgAnI pravRtti karI. tyArapachI te gaMgAnA tIrathI gujarezvara prayANa karI madhya dezanA rAjAne siddha karI tyAMthI mAlavadezamAM gaye.. tyAM najIkamAM AvatA kumArapAlane jANI citrakuTanA adhipati karelA sajjana sAmeA AbyA ane peAtAnI kRtajJatAne lIdhe teNe mahu bhakti batAvI. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 rAjasevA pachI tyAMthI lahamIvaDe svarga samAna avaMtI dezamAM gaye. tenA adhipati sAthe kumArapAlabhUpatie yuddha karyuM. mAlavadezanA rAjAe jANyuM ke, gurjarezvaroe mArA pUrvajone prathama harAvelA che, ema vicAra karI te paNa zrIkumArapAlabhUpAlanI sevAmAM hAjara thaye. kAraNake balavAnanI AgaLa namavuM eja nIti che. tyAMthI nIkaLI navIna grISmakALanA sUrya samAna zarU5 kAdavane zeSaNa karatA bhUpati sainike sAthe narmadA nadI para gaye. bu, jAMbu, kadaMba, bIra ane AmrAdika vRkSethI suzobhita, mAlatI, mallikA, mogarA ane pATalanA suMgadhita puSpavaDe vyApta temaja pavanathI uchaLatA jalabiMduethI zItaLa bhUmivALA narmadAnA kAMThe rahelA vanamAM sainyano paDAva karyo. mArganA zramathI pIDAyelA keTalAka ronika vRkSa nIce rahyA, keTalAka suMdara retIthI sukhamaya taTapara utaryA, keTalAka durvAvanamAM rahyA. ema pitApitAnI icchA mujaba sarva raunikee nivAsa karyo. temaja bahu sukhadAyaka pitAnI jananI samAna te narmadA nadIne joI hAthIe prathama tenA jalanuM pAna karI puSTa thayA ane bahu AnaMda mAnavA lAgyA. vanacArI hAthIonA avalokanathI pravRta thayelA, madavArithI vRddhi pAmelA narmadAnA jalamAM gajedroe ghaNe samaye kIDAvaDe vyatIta karyo. cUrNa karelA kapUranA samUlavaDe yukta hoya tevA suMdara retIvALA nadInA kinArA para svAre potapotAnA ghoDAone zrama dUra karAvavA mATe pheravavA lAgyA. pachI rInyanA sarva adhoe jalanI aMdara utarI snAna karyuM. tatkAla samudramAMthI nIkaLelA sUryanA azva samAna saMkhyAbaMdha teo dIpavA lAgyA. te nadIne kInAro AMbA vigere vRkSonAM pakavaphathI bahu ramaNIya hate, chatAM paNa UMTane samUha khIjaDAonA vanamAM AnaMda mAnavA lAge. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 kumArapALa caritra prAce dareka jaMtuone peAtAne ucita vastunA lAbha thAya tyAre ja Ana maLe che." baLado amRtasamAna svAkriSTa pravAhanu' jalapAna karI nadInA kAMThApara drAkSAsamAna sukeAmaLa durvAdika ghAsa carI tRpta thayA. grISmaRRtunA tApathI tapI gayelA sainika leAkeA nadInA ThaMDA jalamAM snAna karI amRtanA abhiSeka samAna AnaMda pAmyA. mitronI sAthe zrIkumArapAla rAjAe hAthIonA samUha sAthe gaje'dra jema nadInA madhyapradezamAM jaLakrIDA karI. jenuM jala kamalAnA kharatA parAga vaDe pILAza para hatuM ane madya madya pavanane lIdhe jenI aMdara taraMgA uchaLatA hatA. temaja te pravAhanI aMdara lakSmI samAna sudara evI a Mta:puranI strIe krIDA karavA utarI, netrAnAM aMjana ane zarIre zrIkhaMDanA lepa dhAvAvAthI kSaNamAtra asaMbhava chatAM paNa te narmadAnadI yamunAnadInI bhrAMti ApatI hatI ane bahu mAnadathI te strIe eka bIjI para jala siMcana karatI hatI. temaja kaMThamAM puSpamALAe dhAraNa karatI ane suMdara pallavenA AbhUSaNeAthI mane hara zainikonI strIe devIenI mAphaka kaThAnA vanamAM cirakAla vihAra karavA lAgI, ema revAnadInA kInAre sava sainikoe AnaMda karyo. zrIkumArapAlabhUpati saunya sadgita narmadAnadI utarIne AbhIra dezamAM gayA. tyAM prakAzA nagarInA adhipatine peAtAnA parAkrama vaDe caulukayarAjAe peAtAnA sevaka karI sthApana karyAM. vijayayAtrA khAda tyAMthI pAchA pharIne vidhyAdri parvatamAM AnyA. tyAM AvedI pallIne hAthI vennIne tema AkramaNa karI tenA adhipatine puSkaLa daMDa lIdhe.. temaja dezAMtarIya ghaNA azva, maNiratna ane kulAdika bahu leTa laI lAdezaneA adhipati eAsarI brAhmaNa guredranI sAme AvyA ane teNe bahu sevA karI. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijayayAtrA 205 tyArapachI lavaNa samudranA kInAre anya rAjAone peAtAne vaza karatA kumArapAlarAjA tI bhUmirUpa surASTra dezamAM gayA. sphuraNAyamAna che pracaMDa mANu jenAM evA zrIcaulukayanA yuddhanA prabhAvathI kAmIpuruSanA sa`garasathI dravIbhUta strI jema surASTradezanA adhipati palAyana thai gayA, emAM zuM Azcarya ! pachI zrIkumArapAlarAjAe prabhAsakSetramAM snAna karyuM. zrIcaMdraprabhusvAmInAM dana karI vaMdana karyu. pachI sUrya samAna kAMtimAna zrIkumArapALabhUpatie madenmatta thayelA kacchadezanA rAjAenA parAjaya karavA te dezamAM prayANa karyuM.. tyAM kacchIrAjAe ekatra thaI bhUjamalanA prabhAvathI akatara zastrAdika sahita peAtapeAtAnI senA sAthe yuddhamAM utaryA. medyamAMDalane jema vAyu tema zatruoe kumArapAlanA ronyane parAjaya karyo. tyArapachI peAtAnA sainyanA parAjaya joI iMdrasamAna parAkramI zrIkumArapAla rAjAe anivArya mAtheAnI vRSTivaDe medhanI mAphaka divasane aMdhakAramaya karyAM. kacchadezanA netAoe khatara paherelAM hatAM, chatAM paNa temanAM zarIra caulukayanA khANeAvaDe viMdhAI gayAM. jethI temaNe caulukayanI AjJA mastake dhAraNa karI, pachI gUjarezvare tyAMthI pajAmadezamAM prayANa karyu"--te dezanA rAjAne naukAsAdhana vizeSa hatuM, tethI te bahu uddhata hatA. naukAomAM ArUDha thai kumArapAlanA sainikoe tenI sAthe yuddha karyu krodhAvezamAM AvI gayelA tenA subhaTo zara(khANu) ane bhujamaLanA AzrayathI lAMkhA vakhata sudhI maraNIyA thai laDayA. chevaTe teo hArI gayA. tyArapachI pa jAkhanA netAe laDAI karI. tene paNa guja rezvara harAjye ane tenA ahaMkAra utAryAM. ema tenA dviguvijayamAM grISmaRRtumAM samudranI bharatInI jema jagatane vismaya karanArI lakSmI divase divase vRddhi pAmI. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206. kumApALa caritra tiryaka-vakrAMtathI prahAra karyA che hAthIe jene viSe evI te siMdhu nadInA kinArethI pAchA pharIne gUrjarezvare mulatAna dezanA adhipati mUlarAja pratye laDAInI taiyArI karI ane te rAjahastIe tene dezane padma khaMDanI mAphaka chinnabhinna karI nAkhyo. tyArapachI pitAnA hitakArI ane hoMziyAra eka dUtane mULarAja pratye teja vakhate teNe mekalya. yamarAjAnI rAjadhAnI samAna bhayaMkara mULarAjanI sabhAmAM jaIne vAkaprapaMcamAM pravINa te dUta tene kahevA lAge ;dIpaH sargAvazeSaH sphuradaruNamaNIdIptirAbhAsalezaH, paryAyaH saptajihvaH pratikRtirUcirajyotiraurvo vivattaH / pAkhaNDa caNDarazmiH smaraharanayanAdaciruccai rahasya, rAjannAbhAti sadyaH kaSitariputateryatpratApasya pazya / / 1 / / je rAjAe sarva zatruone kaSI nAkhyA che evA jenA pratApanI AgaLa pradIpa bujhAI gayeluM dekhAya che. skuraNayamAna padmarAgAmaNanI kAMti AbhAsa mAtra zebhe che. agni nAmamAtra bhaje che, caMdra nisteja pratimAne dhAraNa kare che, vADavAnala satvahIna thaI rahyo che, sUrya pAkhaMDamaya dekhAya che, eTaluM ja nahIM paNa he rAjana! te vicAra kara, jenuM parAkrama joI tatkALa zaMkaranA netrane agni paNa zAMtimaya zobhe che." temaja sarva zatruo jene sAkSAt jotA hoya tema potAnA sthAnamAM paNa kaI divasa nidrA letA nathI ane haMmezAM bhItivaDe jAgrata rahe che. vaLI mahA balavAna je rAjA dipyAtrAe nIkaLe chate kAzmIra dezane rAjA baha zekamAM paDayo che. videhabhUpati pitAnA hRdayamAM AnaMda mAnatA nathI. kaliMgadezane adhipati paNa pitAnuM sthAna tyajI gayuM che ane yuddhane Icchate nathI. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULarAja 207 ww. saurASTrane adhipati pitAnA dezamAM rahetuM nathI ane magadhadezane rAjA bahu ApattimAM AvI paDyo che. Azcarya mAtra eTaluM che ke, mahA parAkramI jenA bhujane pratApa zatruomAM phelAe temanI strIvarganA vidhavya cihevaDe spaSTa dekhAya che. te gUrjarezvara caulukaya zrIkumArapALarAjA bhUmaMDalane vijaya karate ahIM Avela che. ane te mArA mukhathI tane jaNAve che ke, he buddhimAna ! te vRttAMta tuM sAMbhaLa. je tuM haMmezAM AnaMdanI IcchA karate hoya te svarNa, azva, dhana vigere akhaMDa daMDa ApIne jaladI mane prasanna kara. anyathA parivAra sahita tane yamarAjAno atithi karIza ane A tArA nagarane paNa huM araNya tulya karIza. A pramANe dUtanuM vacana sAMbhaLI sarva sabhAnA loko paNa kSobha pAmyA ane vAyunA prakaMpathI prAsAda para rahelI dhavajazreNInI mAphaka kaMpavA lAgyA. mULarAja mULarAjanRpati bahu dhAtura thaI gayo ane brakUTInA miSathI krodhAgninA dhUmatemane dhAraNa karatA hoya tema te belavA lAge. re dUta ! bhUtanI mAphaka tuM jema tema zuM bele che? tArA vinA bIje kaI AvI rIte bolI zake nahIM. che. jo ke tAre rAjA to mUrkha che, paNa tuMe kema mUrNa thaye che? athavA je savAmI heya, te tene parivAra paNa hoya che. A kukarma karavAne taiyAra thayelA tArA svAmIne koI maMtrIe paNa na samajAvyuM ke, tucha buddhine lIdhe te agnimAM paDavAnI IcchA kare che. vaLI he dUta ! jaMgalanI aMdara madonmatta gajene ke vaza kare? giriguphAmAM sutelA siMhane kaNa jagADavAne taiyAra thAya? vAsamAna kaThina parvatane muSTivaDe kaNa cUrNa kare ? Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 kumApALa caritra kAMThAne bhedanAra jaLavALA samudrane hAtha vaDe kANuM tarI zake? anivArya pitAnA parAkrama vaDe meM dareka zatruone vaza karyA che te have kaI paNa e baliSTarAjA nathI ke je mArI sAthe yuddha karI zake! tAre svAmI mArI sAthe yuddha kare, tevI AzA te zA mATe kare che? kAraNa ke IMdra paNa vAMkI daSTivaDe mane jevAne samartha nathI ! mATe he dUta! tArA svAmIne jaIne tuM kahe ke mRtyurUpa daMDa huM tane ApIza, paNa lakSamImaya daMDa ApIza nahIM e pramANe dUtane kahI sabhAmAMthI tane vidAya karyo ane mULarAja pite te ja vakhate yuddhakIDA mATe taiyAra thaye. sainika sAthe pite nagaramAMthI bahAra nIkaLe ane zatrunI sAme gaye. kAraNa ke gaMdhahasti samAna tejasvI puruSe anyane sahana karatA nathI. mahAna tejasvI je subhaTonA hAthamAM dhanuSadaMDa rahelA che. kaTI bhAgamAM bANanA bhAthAo laTake che. zarIre batara paherelAM che. bahu roSathI jemanAM mukha lAla thaI gayA che, netrone dekhAva bahu ja bhayaMkara lAge che, evA te subhaTo sAkSAta rUdrarasanA adhyakSa heyane zuM? vaLI yugAMta kALamAM khaLabhaLelA samudranA sarvatra uchaLatA taraMga hoyane zuM ? tevA zatruonA subhaTo gurjarezvaranA subhaTanA jovAmAM AvyA, pachI te baMne sainyanA subhaToe paraspara yuddhane prAraMbha karyo. tyAre ghaDA, hAthI ane subhaTanA zabdone lIdhe mahAna kalAhala thaye. raNasaMgrAmamAM rasika evA mULarAjanA subhaTo kumArapALanA ronikene mAravA mATe tUTI paDayA. temaja dhanuSa, dhAraNa karavAmAM pracaMDa bhujabaLavALI, Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULarAja 209 iMdranA pratApane khaMDita karanAra ane raNasaMgrAmamAM khaja utAranAra evA dhanuSadhArI subhaToe bANenuM nATaka racyuM. jethI te bANe gUjanA hRdayane bhedI temanA prANa sAthe IrSAthI jema adazya thaI gayA. vaLI vipakSa subhaToe keTalAkane cUrNanI jema piSI nAkhyA. keTalAkane muSTinA AghAtavaDe sthira karyA. keTalAkane hRdayabhedI bAvaDe marmasthaLamAM jakhamI karyA. keTalAkane yuddhamAMthI nAsatA jIvatA pakaDI lIdhA. keTalAkane pitAnA bhujabaLanI capaLatAvaDe cakrabaMdhathI bAMdhI lIdhA. asahya zatruonA bANarUpI pracaMDa pavanathI haNAyelA caulukayanA subhaTa raNabhUmimAMthI pakSIonI mAphaka palAyana thaI gayA. parvatamAMthI jema te raNasaMgrAmamAMthI pragaTa thayelI nadIe khathI haNAyelAM mastakonI zreNIomAMthI jharatA rUdhiravaDe pUrAI gaI ane teo baMne kAMThAomAM jesathI vahevA lAgI. gurjaredra vijaya prathama prasanna thayelI lahamIdevIe ApelA varadAnathI adhika parAkramI zrI kumArapALarAjA pitAnA rInyane kSaya jANI rAvaNa hAthInI mAphaka yuddha karavA taiyAra thayA. varSARtunA meghanI mAphaka kumArapALe dhArAbaMdha bANavRSTi karI. jethI zatruonA subhaTarUpI sUrya maMDaLa DhaMkAI gayuM. vaLI te gUrjarezvaranA bANene chedI nAkhe tevo kaI paNa bANAvaLI, keI bakatadhArI, keI dhanuSadhArI, keI khagnadhArI; kaI padAti ane kaI savAra paNuM nIkaLe nahIM. temaja keTalAkane keza pakaDIne, keTalAkane chAtI dabAvIne, keTalAkane mastaka chedIne mUcita karyA. eTaluM ja nahIM paNa te samaye kumArapALarAjA mRtyunI jema kayA zatruone maraNadAyaka na thaye? pate ekAkI chatAM paNa kumArapALarAjAe IMdra jema dene tema zatruonA samagra baLane haTAvI dIdhuM. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 kumArapALa caritra keTalAka zatrunA subhaTo nAzI gayA, keTalAka trAsa pAmyA, keTalAka tenA bANathI hataprAya thaI gayA, keTalAka cUrecUrA thaI gayA ane keTalAka bhAgI gayA. gharaTTa (ghaMTI)nI aMdara caNAnI mAphaka kumArapALanA yuddhamAM zatruonI sthiti thaI rahI. tyArapachI jIrNapatranI mAphaka vikharAI gayelA pitAnA sainyane jaI dhAMdha banelo mULarAja kumArapALanA sAme laDAI karavA ekadama doDyo. zatruone bhedavA mATe aneka prakAranI bAvRSTi ne medhanI mAphaka vistAranA mULarAja bhUpatie AkAzamAM nirAdhAra bANa maMDapa ra. temaja bANanuM AkarSaNa, saMdhAna, mecana ane bhedana vigere mULarAjanI kiyAone devatAo paNa dekhI zakatA nathI. vaLI te arjunanI mAphaka jaladI bANa mAre che ke, jethI zatruonAM mana paNa bhedAI gayAM te zarIranuM te kahevuM ja zuM? have caulukya paNa prativAdI durvAdinA vacanene jema prativacane vaDe jema zatruonA bANane pitAnA bhANavaDe chedate hate. eka bIjAnA bANanA agra bhAga paraspara athaDAvAthI aninA kaNIyAe uchaLavA lAgyA. jethI saunikane bahu trAsa thavA lAgyA. vaLI zrI kumArapALarAjA mULarAjanA bANonA AvatAM ja chedI nAkhatA hatA. te joI mULarAja ekadama bahu krodhAtura thaI gaye. tyArapachI pitAnA anivArya bANa vaDe cAlukyanuM dhanuSa teNe bhAMgI nAkhyuM, teja vakhate gurjara garjanA karatA zatrunA dhanuSane tenI AzA sAthe darbhanI mAphaka teDI nAkhyuM. tarataja zatrue bIjuM dhanuSa lIdhuM ane jeTalAmAM bANa nAkhe che, teTalAmAM surapra (caMdrAkRti) bANa vaDe te dhanukUne paNa kApI nAkhyuM. e pramANe vAraMvAra potAnA dhanuSane cheda thavAthI mULarAja bahu gabharAyA ane lajajAne lIdhe nIcuM mukha karI kumArapALarAjA pratye be... Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurjaredra vijaya 211 he deva ! tAre bhujamalarUpI samudra kenA AnaMda mATe na thAya, jenI aMdara moTA parvata ane rAjAo paNa ekadama DubI jAya che. je pratAparUpa sUrya vaDe meM jalabiMdunI mAphaka zatruone nittama karyA hatA, te mArA prarAkramarUpe sUryane hAlamAM tuM astAcaLa samAna the. AjasudhI meM mArA bhujabaLavaDe anya rAjAo pAsethI daMDa lIdho hato, te hAlamAM tane Apa paDaze, kAraNa ke devagati balavAna che. | mATe he rAjana ! have raNasaMgrAmathI tuM nivRta thA. mAruM kahevuM mAnya kara, jethI baMne sainike maraNa bhayathI mukata thaI jIvatA rahe. e pramANe mULarAjanuM vacana sAMbhaLI zrIkumArapAlarAjA tenuM vacana mAnya karI yuddhathI nivRta thaye. kAraNa ke mAni puruSa mAna maLavAthI anuLa thAya che. pachI kumArapAlanareMdranA sainyamAM uchaLatA pramodarUpa sAgaranA taraMga janya zabdonI mAphaka madhura svare jayajaya davani thavA lAgyA. prApta thayelI jayazrInA prAvezika utsava mATe jema vividha prakAranAM vAtra vAgavA lAgyAM ane vija patAkAo sarvatra baMdhAIgaI. te samaye pitAne subhaTa mAnatA gurjarezvaranA raunike hRdayamAM AnaMda mAnavA lAgyA. kharekhara balavAna zatrune jItyA sivAya balanI parIkSA thatI nathI." hUrva-nAnA kAna vaDe iMdranA azvane jItanAra ghoDAonI bheTa karIne mulatAnanareze vinayapUrvaka zrI kumArapAlabhUpatine prasanna karyo. pitAne moTA mAnanAra ane abhimAnI bIjA paNa uttara dezanA rAjAone kumArapAlabhUpAle sAmaMtanI jema krIDA mAtrathI pitAne svAdhIne karyo. zakadezamAMthI pAchA vaLatAM dharmavijayI zrIgaurjarezvare jAlaMdhara, jaya, zalya ane marU vagere rAjAone pitAne tAbe karyA. zrI kumArapAlarAjAe cAre dizAomAM vijaya meLavyo. tenuM pramANu zrIvIrabhagavAnanA caritramAM zrI hemacaMdrasUrie batAvyuM che, Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 kumApALa caritra pUrva dizAmAM gaMgAsudhI, dakSiNamAM vidhyAdri sudhI, pazcimamAM siMdhu nadI sudhI ane uttara dizAmAM turkI sudhI zrIkumArapAla vijaya meLavaze. rAjadhAnI praveza e pramANe digvijaya karI zatruone peAtAnI AjJA manAvI zrIkumArapAlarAjA peAtAnA nagarapratye pAchA vaLyA. anukrame pATaNa nagaranI pAsamAM AvyA. rAjale kone khabara thaI, jethI tee ghaNAM bheTAM lai bhUpatine dana mATe sanmukha gayA. zrIkumArapAlarAjAe nagaramAM praveza karavAnI taiyArI karI. te samaye peAte gajedrapara beThA hatA ane divyazRMgAranI racanAevarDa erAvaNu hAthI para ArUDha thayela IMdra samAna dIpatA hatA, pUrNimAnA caMdra samAna suMdara ane utkaTa chatra dhAraNa karavAthI cAre dizAenA vijayathI utpanna thayelA yaze.rAzine vahana karatA hAya ne zu ? ane bAjue vIAtA veta cAmaranA cagI divase paNa mukhacaMdrathI pragaTa thayela kAMtine batAvatA hoya ne zu ? vakSasthaLe paherelA hAranA lAla maNInI kAMtinA miSathI leAkeA pratye peAtAnA maneArgane pratyakSa matAvatA hAya ne zuM ? sarvAMge sphuraNAyamAna vizAla kAMtinA miSathI tuSTa thayelI jaya lakSmIrUpa strI sacAgane dhAraNa karatA hAya ne zuM ? dhruve nirmANa karela dAridra dazAne nimUla karavAnI icchAthI bhrakuTInA cinhavaDe apAvelA suvarNanA dAnavaDe yAcakone kubera samAna karatA hAya ne zuM ? vividha prakAranAM vAgatAM suMdara vAjI MtrAnA nAdathI vRddhi pAmelI mAgadha leAkeAnI stutiovaDe AkAzane pUratA hAya ne zu ? evA zrIkumArapAlabhUpAla pavanathI hAlatI patAkAonA miSathI peAtAnA svAmInA samAgama thaye chate haSa vaDe nRtya karatu hoya te zu ? tevA te nagaramAM praveza karyAM. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surisamAgama 213 te samaye aneka prakAranA suMdara alaMkArane dhAraNa karatI, prauDha vilAsane prasiddha karatI, zobhAvaDe puruSa rAjyamAM paNa strI rAjyane batAvatI hoya ne zuM? vaLI vAgerUpa mAMtrika vininA hakArAo vaDe kheMcAI heya ne zuM ? tema te nagaranI pramadA rAjadarzananI IcchAthI daDatI hatI. temAM keTalIka strIe jovAnA harSathI adhuM bhejana karI uThI gayelI. keTalIka strIoe retAM bAlakane cheDI dIdhAM. keTalIka strIo ardhA vastra AbhUSaNa paherIne rAjamArgamAM AvI ubhI keTalIka strIe jharUkhAomAM besIne jevA lAgI. keTalIka gherI rastAomAM cAlI gaI. keTalIka varaMDAo upara caDhI gaI. e pramANe parAMganAo rAjadarzanamAM bahu utsukatA dhAraNa karavA lAgI. temaja te samaye agAzIo para ane gavAkSamAM beThelI strIonAM kaMThasudhI dekhAtAM mukhavaDe kharekhara seMkaDo caMdravALuM AkAza dekhAvA lAgyuM. keTalIka strIe aMjalivaDe samudranuM pAna karanAra agastamunine jItavAnI IcchAvaDe zrI kumArapAlarAjAnA lAvaNyarUpa samudrane daSTinA prAMta bhAgavaDe pAna karatI hatI. keTalIka strIo rAjapravezanA mahatsavane ucita-dhANIne pheMkatI hoya tema premarasavaDe ujajavala evA kaTAkSane nareMdra para pheMkatI hatI. jene yaza A duniyAmAM paNa nathI mATe te rAjA strIonA sUkSama evA paNa hRdayanI aMdara samAI gaye e moTuM Azcarya che. prauDha netrarUpa aMjalievaDe nareMdranA sauMdaryarUpa amRtanuM vAraMvAra pAna karatI nagaranI strIonI sudhA zAMta thaI gaI. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumApALa caritra naredranA darzInathI utpanna thayeaA hu` sIenA hRdayamAM nahIM mAtA hAya tema, rerAmAMcanA miSathI bahAra pragaTa thatA hatA. e pramANe dareka sthaLe nagaranI strIoe nirIkSaNa karAtA zrIkumArapAlarAjA apUrva lakSmI zeAbhAyukata peAtAnA prAsAdamAM gayA. tyAM sa`hAsanapara peAte beThA. udayAcalanA zikharapara ArUDha thayelA arUNu-sUrya ne aThyAsIhajAra sUryAMpAsaka RSinI mAphaka sarva janeAe rAjAne namaskAra karyAM. 214 surisamAgama te samaye zrImAn hemacaMdrAcAya digvijaya karI AvelA naredranI pAse gayA ane tenA hAthamAM khaDga joi pAte varNana karavA lAgyA. yodbhUtarajona jaima niyan dyAvApRthivyantara', zatrukSatra kalatranetranalineSvabhrUNi vizrANayan / cittAbhijvaladuprakopahutabhuniSkAntadhUma bhrama', zrI caulukyapate ! dadhAti samare kaukSeyako'yaM tava // 1 // zrIkumArapAlajIpa ! yuddhamAM sainikoe uDADelI dhULanA samUha vaDe AkAza ane pRthvInA aMtarane malina karatA temaja zatru rAjAonI strIonAM netrarUpa kamalAne azruthI vyApta karatA A tArI khaDUga hRdayamAM maLatA dharUpI agnimAMthI nIkaLatA dhUmanA bhramane dhAraNa kare che. vaLI he deva ! tArI kIti rUpa kAMtinA AgaLa caMdrajyAnAnA mada utarI gayA che, temaja muktAvalInI kAMti malina dekhAya che. zaMkaranuM zarIra jhAMkhuM thayuM che. gaMgAnA pravAha mada sarakhA dekhAya che. duphUlavastra kSINa thayu che. ati ujjavala himAlayaparyaMtanA mahimA paNa hIna dekhAya che. adhika zu' kahevu' ? jenI AgaLa zvetakamaleAnA vananI kAMti paNa zyAma dekhAya che. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNe rAjanRpati 215 e pramANe gurumahArAjanA mukhathI prazaMsA sAMbhaLI bhupatie pitAnI sAthe AvelA sAmaMtarAjAone vidAya karyA ane pite iMdranI mAphaka sarvAga suMdara rAjalakSamIne bhegavavA lAgyA. mitra samAna pariNAme hitakArI evA dharma, artha, kAma ane mekSa e cAre puruSArthomAM egya rIte pravRtti karavA lAgyo. ane keInuM paNa apamAna karate nahIM. temaja zrI hemacaMdrasUrinA samAgamathI pANInA siMcanathI jema aMkura tema te naredranA hRdayamAM divase divase dharmaraMga vadhavA lAge. sAmarthya zaktirUpa jalapravAha vaDe bhupatie tevI rIte nyAya vRkSane siM ke, je nyAyataru aneka saMpadAo vaDe atizaya phaLavA lAgyA. temaja te nareMdranA rAjyamAM cAra loko paradhanathI vyAvRtta thaI zreSTha vRttivALA thayA ane sAdhu puruSe sukhama ArAnI mAphaka atizaya sAdhuvRttine anusaravA lAgyA. anyAyI lekene nigraha karavAmAM tatpara thayelA zrI kumArapALarAjAne joI anyAya potAnA sthAnane nAza thavAthI jema kharekhara nAzI gayo. temaja kalpadrumanI mAphaka te bhupatinI prasannatAthI sarva saMpatti maya lokamAM rahevAnI jage nahIM maLavAthI jema dAridra kaI paNa sthaLe cAlyuM gayuM. arNorAjanRpati. zAkaMbharI nAme nagarImAM zatruone durjaya ane zrIkumArapALarAjAne banevI arNorAjanAme pati rAjya kare che. tenI strI devaladevI zrI kumArapALanI bahena hatI. iMdrANI sAthe iMdranI jema teNInI sAthe arNorAja ati manohara bhega bhagave che. eka divasa te baMne strI puruSe paraspara bahu prItithI joDAIne rati ane kAmadevanI mAphaka bahu premapUrvaka sogaThAbAjI ramavAne prAraMbha karyo. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 kumApALa caritra mitra samAna te baMnenI nirmacaMda kIDA cAlI. temAM be traNa, be cAra ane be pAMca evA dAva paDavA joIe, evI ramata sakhI- enI mAphaka te baMnenI vadhavA lAgI. te vRtanI aMdara keTalAMka segaThAM kAmInI mAphaka lAla hatAM ane keTalAMka bIjo pApIsamAta kALA raMganAM hatAM. ekAdika saMkhyAnA saMketa rUpa biMdunamiSathI phuraNAyamAnanidhivALAM baMne pAsAo dhRta rUpa mAsanA zukala tathA kRSNa pakSa heyane zuM ? tema kharekhara zobhatA hatA. gUrjarenAM marataka zirovelTana rahita hovAthI gurjarene muMDita ema kahIne arAja segaThArUpa meDiAene tuM mAra, e pramANe pitAnI rANIne kahe che. evI rIte gUrjarenuM upahAsa karatA pitAnA svAmIne devaladevIe kahyuM, he deva! mArA dezanI hAMsI cheDIne mArI sAthe tamAre hAsya karavuM. e pramANe strIe nA pADI te paNa arNorAja tene cIDAvavA mATe bAlakanI mAphaka hAsyavaDe teja vAkaya vAraMvAra bolavA lAgyA. rANa bahu ko dhAtura thaI gaI ane bolI, he jAma! vicArIne kema bela nathI? tuM jatuM nathI ? gUrjarenI mArI AgaLa tuM niMdA kare che? tArA dezanA A leke zarIre puSTa, kepIna mAtra vastra paheranAra vivekahIna, karavANI ane pizAcanI mAphaka vikarALa aMgavALA kayAM? ane suzobhita aMgavALA, vastra tathA alaMkArathI vibhUSita, vizuddha caritravALA ane madhura bhASaNa karatA pRthvI para rahelA devaheyane zuM ? tevA gUrjaradezanA leke kayAM? re! matta thayele tuM je pitAnI strI jANIne mArAthI Darate. nathI paNa rAjAone trAsa ApavAmAM sAkSAt rAkSasa samAna mArA badhuMthI kema Darato nathI ? Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caulukayanekrepa 217 | tAre aMta karanAra A vRttAMta mArA bhAIne je huM jANuvuiM te tuM bela? konA AzrayathI jIvIza? te sAMbhaLI arNarAja bahu kradhAtura thaI gayuM ane te be. re vRthA mAnini! bhAInuM bala jaNAvIne napuMsakanI mAphaka mane kema DarAve che? zuM? tane e nathI joI? athavA tArA bhAIne zuM meM nathI ? je haMmezAM Aja sudhI bhikSA mAgatuM hatuM ane hAlamAM bahu duHkhathI tene rAjya maLyuM che. he jaDabuddhi! uchaLato paNa caulukya mane pahoMce tema nathI. kAraNa ke manmatta hAthI siMhane mArI zake nahIM. mRtyu paNa mArI AgaLa azakta che, te tArAbhAInI zI gaNatarI? lakSamIpatinI mAphaka sImArahita sArA parAkramane zuM tuM nathI jANatI! re dAsi! hAlamAM jaladI tuM tyAM jA ane tArA baMdhunI AgaLa pikAra kara ke sainya sahita te paNa mArA sanmukha Ave. yuddhanI aMdara tenuM baLa jaNAze. ema kahI arAjabhUpatie kALathI rANIne lAta mArI. kAraNa ke mAnI puruSa potAnA baMdhunuM paNa durvacana sahana karate nathI, te strInuM kayAMthI kare? | lAta mAravAthI bahAranI pIDA ane baMdhunI niMdAthI aMtaranI paDAvaDe duHkhI thayelA devalladevIe pitAnA pati AgaLa krodhathI pratijJA karI. re abudha ! jenAthI te duSTa vacana be che, te tArI jIbhane je kaMThamAge na kheMcI levarAvuM te huM caulukyanI bahena nahIM, ema te rANI abhimAnathI belI te sAMbhaLI rAjAne bahu krodha thayo ane tarataja teNe tene tyAga karyo. moTA maMtrIoe nA pADI tepaNa devadvadevI tatkAla tyAMthI nIkaLI apamAnathI khinna thayelI devI himathI karamAyelIkamalinI jema zekA Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 kumApALa catri tura thaI pATaNanagaramAM AvI ane teNIe peAtAnA khaMdhune te vRttAMta nivedana karyuM... caulukyanA kApa peAtAnI niMdA sAMbhaLI caulukayane bahu krAdha thayA ane te khelyA. huM bhagini ! tuM vRthA vivAda karIza nahI, thADA divasamAM tArI pratijJA huM pUrNa karIza. tyArabAda aNNarAjabhUpatinI sthiti jANavA mATe kumArapALarAjAe peAtAnA jIvita eka samAna matrIne mAkalyA. te maMtrI zAka MbharInagarImAM gayA ane te dhUrtanI jema koIka jageAe eka gupta gRha rAkhIne nivRtipUrvaka tyAM rahyo. pachI teNe aNu rAjanarezanuM vRttAMta laNavA mATe tenI dAsIne bahu dhana ApI peAtAne bhAgavavA lAyaka karI. ahA ! buddhimAna puruSone A duniyAmAM kaipaNa asAdhya hatu nathI. A maMtrI teNI upara kRtrima prema rAkhatA ane virakatanI mAphaka pravRtti karatA hatA. para'tu te dAsI teA peAtAnA pati tarIke ja tene mAnatI hatI. kAraNa ke strIonI buddhi keTalI hAya ! tyAra bAda te dAsIne vizvAsavALI jANI maMtrI hu mezAM tene ekAM tamAM rAjAnI khakhara pUchate| ane te dAsIpaNu satya vAta kahetI hatI. eka divase rAtrIe AvatAM te dAsIne khaDuvAra lAgI, tethI maMtrI kUTI caDhAvI tene bahu Thapako ApavA lAgyA, 2! nimA~me ! ATalI badhI rAtrI gai? tArA mATe vRthA mAre jAgavu paDe che. tuM khIje sthale bhame che ane kei divasa paNa samaya sara AvatI nathI. mane dhikkAra cheke tArI upara meM premanI sthiratA karI. koIpaNa samaye vijaLInI aMdara zuM sthiratA haiAya kharI ! je mUDhabuddhi strIomAM prItinI sthiratA mAne che, te puruSa kharekhara viSavallIomAM amRtanI utpatti jue che. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ carapreSaNa 219 e pramANe kRtrima krodhanA AvezamAM AvelA maMtrIne vacana rasathI hRdayamAM atyaMta bhedAyelI heya ne zuM? tema prasanna thayelA te dAsI belI. he svAmina! ApanI upara nisneha nathI, tamArAthI bIje koI mane priya nathI, paraMtu dAsatvathI prApta thayeluM paravazapaNuM ahIM kevala aparAdhI che. ahe ! sevaka janonuM keIpaNa alokika cAturya mane bhAse che. kAraNa ke teo parAdhInatArUpa narakAvAsamAMthI sukhanI IcchA kare che. paraMtu Aje mArA vilaMbanuM kAraNa tuM sAMbhaLa. jethI tAre krodha pANIthI agninI mAphaka jaladI zAMta thAya. hAla huM staMbhanI chAyAmAM ubhI hatI, tyAre vyAkula thayelA arAja bhUpatie vyAdhrarAja nAme bhaTTane bolAvI ekAMtamAM spaSTa rIte kahyuM. mArI strI hAsyathI krAdhAtura che ane vairiNInI mAphaka svecchA cAriNI banIne pitAne badhuM caulukayanI pAse mAruM virUddha karavA mATe gayelI che. mATe tene mokalele te kumArapAla dAvAnalanI mAphaka ahIM na Ave teTalAmAM tuM tyAM jaIne tene mArI nAkha. | tArA vinA bIje koI paNa ene mAravAne samartha nathI, kAraNa ke mRgeMdra ja AvyAkulapaNe gajene mArI zake che. A bAbatamAM huM tane traNa lAkha sonaiyA InAma ApIza. e pramANe arNorAjanuM vacana sAMbhaLI bhaTTa bo. jarUra huM tene mArIza. te sAMbhaLI rAjA bahu khuzI thayo ane te ja vakhate merU zikharanI mAphaka teTalA sonaiyA maMgAvI tene ApyA. rAjAe pharIthI tene pUchyuM. tuM ene kevI rIte mArIza? svarNa dAnathI prasanna thayela bhaTTa ba. kumArapAlarAjA semavAranA divase nakkI karNamerU devAlayamAM zaMkaranA darzana mATe jAya Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 kumApALa caritra che, tyAM huM jaTAdhArI thaI devazeSA ApavAnA bahAnAthI kaMkamayI churI vaDe tene yamarAjAnA sthAnamAM mokalIza. te upAya sAMbhaLI rAjA bahu khuzI thaye ane bahu sArU ema kaDI tane suvarNa ApI teja vakhate vidAya karyo. - he priya ! Apane kahevA mATe A vRttAMta sAMbhaLavA huM tyAM ubhI rahI hatI. mATe mane ahIM AvatAM vilaMba thayo che. tethI Apane krodha kare nahIM. te sAMbhaLI Aje zatranI kharI hakIkta mArA jANavAmAM AvI ema samajI tatva prAptinI mAphaka maMtrI bahu khuzI thaye ane te sama. je bAbata zAstramAM paNa saMbhaLAtI nathI ane je lekamAM paNa dekhAtI nathI, te hakIkta strIo kalpa che, bele che ane siddha paNa tyAra pachI teNInA cittanI sthiratA mATe maMtrIe kahyuM ke, A sarva vAta te ja kapelI che, ema keTalAMya vacanavaDe tene asatya karI. carapreSaNa tyArabAda maMtrIe teja vakhate cAra pitAnA hoMzIyAra carene zrIkumArapALarAjA tarapha mokalyA ane temanI mAraphata arAjanuM sarvavRttAMta jaNAvI dIdhuM. kumArapAlajA paNa te bhadrane jANavA mATe bahu parAkramI subhaTene sAthe laI somavAre merUgirisamAna unnata evA karNamerUma diramAM gaye. ne tyAM darzana karI kumArapAla nareza sAvadhAnapaNe ubhe have, teTalAmAM vyAghra samAna nirdaya e vyAdhrarAja jaTAdhArI banI rAjAnI pAse Avyo. zeSA ApavAnI IcchAthI jeTalAmAM te bhaTTa najIkamAM Avyo ke tarata ja lakhelA saMkete vaDe kumArapAlarAjA tene abhiprAya samajI gaye. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ carapresara 221 ane dRSTivaDe prathama sarpata karelA matlA pAse tene cAranI mAphaka badhAvI tenI tapAsa karatAM tenI pAsenI kakapatranI charI jovAmAM AvI. tethI bhUpatine ghaNuM! gussA thayA ane tene nizcaya thaye ke A duSTa jarUra mane mAravA mATe ja AvelA che, chatAM paNa teNe praphulla vane pUchyuM. tu kANu che ? tuM keAneA sevaka che ? ane tane ahI' kaNe mekalyA che ? re ! adhama ! tu' jIvavAnI icchA rAkhatA hAya te! A sava satya hakIkata jAhera kara. te sAMbhaLI vyAghrarAja bahu gabharAyA. satya vRttAMta teNe nivedana karyuM.. rAjAe kahyuM. dUta ! have tuM maraNane bhaya rAkhIza nahI.. jIva mAtra kama vaDe utpanna thAya che ane huMmezAM sevaka svAmIne AdhIna hAya che, mATe tu' mArA aparAdhI nathI. jema lukamathI prerAyelA koIpaNa mANasa sAdhu puruSane upasa karanAra thAya che, tema tuM paNa tArA svAmInA kahevAthI mane mAravA mATe AvyeA che. jema muni mahArAja upasa` karanArane cheDI daI kamane haze. che, tema huM paNa tane mukata karI hAlamAM tArA svAmIne mArIza. ema kahI mahAna parAkramI zrIkumArapAlarAjAe vyAgharAjane suMdara e vastra paherAvIne vidAya karyAM. ahA ! cAtunI sImA hAtI nathI. peAtAnI bahena devAdevInI pratijJA pUrNa karavA mATe zrI caulukayaprayANa kumArapAlabhUpatie sainikAnA samUha sAthe vAsudeva prativAsudeva pratye jema zatru rAjA upara caDhAI karI. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 kumApALa caritra mahAna parAkramI evA mArI AgaLa A raMka zuM karavAnA che? ema dhArI krodhathI jema bhUpatie senAnA rajabhara vaDe zUra (sUrya) ne DhAMkI dIdhA. bhUpatinI senAthI AkaSa Nu karAyelA acala-sthira evA paNa bhUbhut pava tA-rAjAe dhrujavA lAgyA, teA calAyamAna zatrae nAzI jAya temAM Azcaya zuM? tara'ganI mAphaka ca Mcala subhaTo vaDe gherAyelA ane bhUmipara cAlatA sainyarUpa samudrane joI savane kSeAbha thayA. mAmAM cAlatAM dareka gAmeAnA mukhya lAko sevAbhakti mahu uttama prakAranI karatA hatA, teneA svIkAra karate bhUpati anukrame cadrAvatI nagarImAM gayA. te nagarImAM vikramasi Mha nAme ThAkora che. te bahu tejasvI ane mahArAja evA nAmathI prasiddha hateA. vaLI te kumArapAlarAjAnA ja sevaka hatA. ha MmezAM rAjasevA mATe vikramasi'hane pATaNamAM AvavA javAne ahu prayAsa paDatA hatA. vaLI te pAte bahu sukeAmala aMgavALA hatA. tethI te bahu kaTALelA hatA. tevAmAM tyAM gayelA kumArapAlane joI vikramasihune bahu krodha thayA ane peAtAnA sAmatAne khelAvI teNe masalata karI. A kumArapAlarAjA prathama jaTAdhArI banI samagra pRthvI para bhIkha mAgatA hatA, te hAlamAM daivayeAge ApaNeA adhipati thaye che. mUkhanI mAphaka te vizeSa kaMI jANatA nathI, maDadA samAna kRpaNa che, arhamanyanI mAphaka buddhine baThara che. jethI A bhUkha rAjA koIpazu prasaMge ApaNane pUchatA nathI. mATe ene namavu' paNa anucita che, te sevA karavAnI tA vAta ja dUra rahI. kAraNa ke zmazAnazUlI iMdrasta'bhanI pUjAne lAyaka thAya nahI'. hamezanA A bhikSAcAro kayAM ? ane rAjaputra ApaNe kAM ? mATe AvA svAmIvaDe ApaNe lajavAIe chIe. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 koIpaNa pASANunI AgaLa mastaka namAvavuM sArUM, paNa kRtaghna ane mUkha evA A pazu AgaLa namana karavu. ucita nathI. mATe jo mArU' kahevu', tame mAnA te A mUkhane mArI tenA sthAnamAM kAi bIjA caulukayane sthApana karIe. carapresara kAnamAM praveza karelAM tenAM vacanAne mastaka dhuNAvavAthI arUcivaDe dUra karatA hAya tema sAmAe vikramasiMhane kahyu he svAmi ! AvuM zaiAcanIya vacana tame kema khele che ? kAraNa ke caMdra koI divasa viSavRSTi kare nahI.. ApanA kulamAM koI divasa keIe paNa prathama svAmI droha ka nathI. hAlamAM tame svAmI droha karaze te jarUra kulane kalaMka jarUra dAyaka thaze.. gaMgAnA jala samAna pavitra ApanA sarakhA nItimAna rAjAe paNa kadAcita svAmIdroha kare teA adhama puruSAnu' teA kahevu' ja zuM ? yasmAd bhasmIbhavati mahimA dAvavaheriva dru, caina zyAma bhavati ca kulaM kajjaleneva vastram 1 yasyodarkaH prathayati muneH zApavattApamanta vairAtsnehAdapi na kutibhistadvidheyaM vidheyam // 1 // dAvAnalathI vRkSanI jema jethI mahimA bhasma thAya, kAjala vaDe vajranI jema je vaDe kulane kalaMka lAge ane muninA zrApanI mAphaka jenA pariNAma aMtaHkaraNamAM pIDA utpanna kare, tevu` kA` buddhimAna puruSoe vairathI athavA snehathI paNa karavu nahI. temaja jevA tevA paNa svAmI ane pitAnI sevA kulavAna puruSoe karavI ja joIe, ema vidvAnAnuM mAnavuM che. A rAjA caulukaca vaMzamAM janmeleA che, eTaluM ja nahI. paNa zrIsiddharAjanA sthAnamAM beThelA che. mATe guNahIna hAya teA paNu devanI mAphaka ApaNe emanI sevA karavI joIe. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 kumArapALa caritra kulavAna puruSane pitAnA svAmIne tyAga kare, te paNa ucita nathI, te tene mArI zakAya kevI rIte? ahe ! mUrkhatAne prakAza ke heya che? athavA IMdra samAna parAkramI A rAjAne kevI rIte mAra? vaLI anya kaI paNa rAjA mArI zakAtuM nathI ane A rAjA, te raunya sAthe Ave che, mATe je tame pitAnA kulanuM kalyANa IcchatA hova te pitAnA drohanI mAphaka svAmI droha karaze nahIM. vikramasiMhanuM parAkrama zatruone parAjaya karanAra vikramasiMharAjA potAnA sAmatie kahelAM vacana sAMbhaLI kopAyamAna thayo ane te bolyo. tame maraNane bhayathI duSita rAjAnI paNa stuti kare che. bhayane vaza thayelA tamArA bhuja staMbhane paNa dhikkAra che. mahAna tejasvI huM vidyamAna chuM. tamAre maraNanI bhIti bIlakula rAkhavI nahIM. gajenI hAjarImAM nAnA hAthIone parAjaya thAya kharo ? kapaTakalAthI A rAjAne huM sukhethI mArI nAkhIza. jyAM AgaLa baLa niSphaLa thAya tyAM kapaTane upayoga karAya che, pitAnA parAkramathI adhika parAkramI siMhAdika paNa kapaTathI haNAya che; enI te gaNatarI zI che? kAraNa ke jenI aMdara tRNa samAna paNa sAra nathI, mArA makAnanI aMdara agninA yaMtravALuM eka ghara tame banAve. pachI te caulukyane ahIM bolAvIne jamavA mATe temAM besArIzuM. tyArapachI nIcethI agni saLagAvIzuM. jethI te ghara ekadama saLagI uThaze. eTale te rAjA kASTanI jema baLI jaze. A upAyathI tene nAza karI ApaNA svAdhIna rahenAra bIjA kaI caulukyavaMzanA kSatriyane rAjya gAdIe besArIne ApaNe adbhuta sukha bhogavIzuM. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikamasiMhaparAkrama 225 e pramANe vikramasiMharAjAe kaheluM vacana pathya na hatuM chatAM paNa te pitAnA svAmIne hukama paganI mAphaka sarva sAmaMtoe mAne karyo ane teoe potAnA hRdayamAM vicAra karyo ke, A rAjA pitAnuM makAna baLave che, te bhAvi vipattine sUcave che. paraMtu bhavitavyatAne kaI samaye nAza thato nathI. ema vicAra karI teoe agni yaMtranI goThavaNane jaladI prAraMbha karyo. - zrIvikramasiMha rAjAnA mahelanI aMdara ekAMta sthalamAM nIce agni yaMtra goTha, jenI aMdara baLate agni saMpUrNa bharela che. jene uparane bhAga telathI kharaDelAM kATavaDe banAvela che. tila, sarSava ane lAkSAdika gupta dravyo jenI aMdara pUrelAM che, je yaMtragRha AkAzanI mAphaka caMdrodaya-caMdrane udaya caMdravAothI suzobhita, temaja tArArUpI mautika mAlAo vaDe vibhUSita, udyAnanI mAphaka uttama chAyA ane sugaMdhamaya pu jenI aMdara khIlI rahyAM che. suvAsita padArthothI bharelI dukAnanI jema phAra sugaMdhita vaibhathI alaMkRta ane vimAnanI mAphaka tejasvI eka prAsAda pitAnA Apta puruSoe baMdhAvyuM. zrIkumArapAla nimaMtraNa | vikramasiMharAjA agniyaMtra sahita baMdhAveluM ghara joI bahu khuzI thaye ane kRtArthanI mAphaka pote kumArapAla rAjAne nimaMtraNa karavA gaye. vinayapUrvaka teNe prArthanA karI kahyuM, he bhUpAla! mArA prAcIna puNyanA prabhAvathI deveMdranI mAphaka Apa pite ahiM padhAryA che. Aje Apa je mArA ghera bhejana karavA padhAre te huM mArA AtmAne puNayazAlI lekemAM mukhya mAnuM. marUdezane vizvAsa kare nahIM." e pramANe lokakitane jANatA kumArapAlarAjAe tenA Agrahane bhaMga karI pitAnA parivArane tenA tyAM jamavA mATe meka. 15 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 kumArapALa caritra vikasiMharAjAe paNa bahu bhaktipUrvaka nareMdrane parivAra jamADe. pachI te loko prAsAdanI zobhA jevAnI IcchAthI cAre bAjue pharavA lAgyA. te makAnanA nIcenA bhAgamAM kolasAe dhagadhagatA hatA ane vAraMvAra temanI sugaMdhIne grahaNa karate eka vRddha puruSa tyAM beThelo temanA jevAmAM AvyuM. A sugaMdha kayAMthI ? ane A vRddha puruSa zA mATe suMghe che? ema vicAra karatA gujaradranA mANasoe tyAM cAretarapha barobara tapAsa karI, pitAnI hoMzIyArIthI te leke samajI gayA ke agninA kapaTathI A ghara banAvyuM che. ema jANI te loke saMbrAMtanI mAphaka ekadama rAjAnI pAse gayA ane sarva hakIkata teoe nivedana karI, te samaye vikramasiMharAjAe paNa pharIthI zrIkumAra pAlarAjAnI pAse jaI bhejana mATe vevAInI mAphaka bahu prArthanA karI. pitAnA mANasenA kahevAthI gUjaraMdra te prathamathI ja tenA kapaTanI vAta jANatuM hatuM, temaja tenA ati Agraha ane netrAdikanI ceSTA uparathI paNa tenA manane tene nizcaya thayo, chatAM ajANatAnI jema gUrjare bhajananA AgrahathI tene nivRtta karIne satkAra pUrvaka vidAya karyo. ane pote paNa potAnuM kArya sAdhavA tyAMthI cAlate the. akhaMDita prayANavaDe mArgane olaMghato rAjA saMpattionA sthAnabhUta vidhinA dezamAM gayo. gujareMdranA rasainikoe te dezanI pAyamAlI karI. jethI dezanA leke ekadama bhAgAbhAga karI Ama tema nAcavA lAgyA. mahAna parAkramI gUrjarezvara savAlAkha dezIya gAnuM AkramaNa karate zAkaMbharInagarI pAse mukAma karI rahyo. arNarAjane sUcanA zrIkumArapAlarAjAe pitAnA parAkramane prakAza karanAra eka kAvya belavAmAM hoMzIyAra dUtanA hAthamAM ApI tane arAjanI pAse mekalyo. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 227 arNorAjane sUcanA te kAvyano bhAvArtha e hatuM ke "pracaMDa yamadaMDanI ugratAne vahana karatI, pralayAgninI javAlAonA garvane haraNa karatI, ugraviSavALA bhujagenA pracaMDa phUkArane parAjaya karatI ane vajanI krAMti samAna tejavI evI jenA bhujadaMDanI kharca ulUkhala (khANIA)mAM DAMgarane muzaLa jema yuddhanI aMdara zatruone vaLI je bhUpati digvijayamAM udyakta thAya che, tyAre tenA cAlatA sainikee uDADelA 2jakaNe unnata evA paNa rAjAo athavA parvane cUDAmaNI samAna thAya che. pitAnI AjJAne putro jema haMmezAM sevAmAM tatpara rahelA rAjAe jenI AjJAne pitAnA mastake dhAraNa kare che. te zrIkumAra pAlabhUpAla pitAnI bahenanI pratijJA pUrNa karavA mATe ahIMyA AvyA che ane tamAre lAyaka A eka kAvya temaNe mokalyuM che. ema kahI teNe bheTanI mAphaka te kAvya rAjAne ApyuM. pachI tenI AjJAthI tenA pradhAne te kAvya vAMcavA mAMDyuM ke-; re re bheka ! galadviveka ! kaTuka kiM rAraTISyutkaTo, gatvaiva kvacanApi kUpakuhare tvauM tiSTha nirjIvavat / so'ya svamukhaprasRtvaraviSajvAlAkarAlo mahAn , jihvAlastava kAlavatkavalanAkAMkSI yadAjagmivAn // 5 // re re viveka hIna dara! unmatta banI tuM kaTuka vacana vAraMvAra zA mATe bele che? koIpaNuM kuvAnI bakholamAM jaI tuM maDadAnI mAphaka paDaze rahe, kAraNa ke pitAnA mukhamAMthI prasaratI viSajavAlA vaDe bhayaMkara ane kALanI mAphaka jIhAne prasAra mATe A sarpa tane gaLavAnI IcchAthI Ave che." Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 kumArapALa caritra A pramANe dUte kaheluM vAkaya sAMbhaLIne kAvyanA bhAvArthane vicAra karI arNarAja avajJAvaDe hasate chate tene kahevA lAgyA. re dUta! baMdInI mAphaka te zuM pitAnA nAyakanI stuti karI? putranI stutivaDe pitAnI jema sevakanI ratutivaDe rAjA meTo thAya nahIM. vaLI tuM je kahe che ke, mAro svAmI raNabhUmimAM zatruone kaNanI mAphaka pizI nAkhe che, te tAruM bolavuM beTuM che. kAraNake teNe daridrapaNAmAM dANA daLyA haze. vaLI tene parAkramanI aneka prakAre tuM miThAstuti kare che, chatAM paNa meM janmathI AraMbhI bhikSuktA sivAya tenuM kaMI paNa adhika parAkrama sAMbhaLyuM nathI. re dUta ! tArA svAmIne te pUjya kahyo ane mane deDako ko, tArA dezanuM te vAkyAturya sArUM batAvyuM. vaLI eka vacana te egya kahyuM, pitAnI aMdara bhujaMga paNuM sthApana karyuM. nahIM te bIjAne durjana karavAne tArI dvijIhatA kayAMthI thAta? paraMtu saMgrAmanI aMdara pitAnuM sarpapaNuM tuM barAbara jANIza. ane ananya parAkrama vaDe mAruM deDakApaNuM athavA garUDapaNuM sArI rIte tuM samajI zakIza. ema kahI cAvaDAnA vaMzarUpI samudramAM caMdra samAna arAje pratyuttara lakhI eka kAvya ApIne dUtane vidAya karyo. arNorAjaprayANa DUtane vidAya karI tarata ja arNorAje pitAnA senApatine AjJA karI eTale senApatie zatruone sAkSAta vina samAna pitAnA rIne taiyAra karyuM. cAlatA parvate heyane zuM ? tevA unnata gaje dro, iMdranA azva samAna vegavALA ghaDAo, zauryanI mUtti samAna uddhata aMgavALA pati-saunike sAthe A bhUpati pitAnA nagaramAMthI nIkaLe, Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 229 - arAjaprayANa nabhastalane sparza karatI patAkAo vaDe AkAzanuM pAna karatA, sainike e uDADelA dhULanA samUhavaDe sUryane AcchAdana karate ane pagapALAone pracaMDa zabda vaDe vizvane badhirita karate heAya tema arAjanRpati cAlukayanA sainyanI najIkamAM jaI ubhe raho. teTalAmAM DUta paNa zatranA kahelA samAcAra zrIkAmArapALarAjAne kahyA. ane teNe ApeluM kAvya paNa ApyuM. pachI bhupatie te vAMcyuM. re re sarpa ! vimucca darpamasama kiM sphAraphutkArato vizva bhISayase ? kvacitkuru bile sthAna cirauM nanditum / nocetproDhagarutsphurattarama dvajAdhUtapRthvIdhara stAyo bhakSayitu sameti jhagiti tvAmeSa vidveSavAna // 9 // re re sarpa! ghaNe garva tuM karIza nahIM. sphara phUtakArathI jagatane kema bIvarAve che? lAMbA vakhata sudhI sukhanI IcchA hoya to tuM keI bilamAM nivAsa kara. nahIM te baLavAna pAMkhanA atizaya skuratA pavanavaDe parvatene kaMpAvanAra mahAna zatru A garUDa tArA bhakSaNa mATe jaladI Ave che." kalpAMtakAlanA pavanathI samudranuM jema jala tema te kAvya sAMbhaLavAthI sarva sabhA kSebhAyamAna thaI gaI. baMnenA rInyamAM paNa ahaMkArI loka saMgrAma karavAmAM utsAha dharAvatA paraspara hasatA hatA ane segaThAbAjI vigere kIDAo karavA lAgyA. keTalAka subhaTo nALIyerInAM phala khAvA lAgyA. keTalAka madyapAna karatA hatA. keTalAka monI mAphaka vaLagatA hatA. keTalAka kasarata karatA hatAM. keTalAka ghoDA khelAvatA hatA. keTalAka hAthI pharAvatA hatA ane Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 kumArapALa caritra keTalAka subhaTA zastrAne uttejita karatA hatA. tyArapachI caulukayanA saunyamAM sava tra ghaNI taiyArI joI aNu rAja peAtAnA hRdayamAM vicAra karavA lAgyA ke hAthIAvaDe gajendranI jema udghata bhaTAvaDe vI'TAyele A caulukaya rAjA ahI Avye che, yuddhamAM enI AgaLa huM' kevI rIte vijaya meLavIza. ema vicAra karatAM tene yAda AvyuM ke, je cAralaTanAmekumAra caulukayathI vidhi karI mArI pAse AvyA hatA, te tenA manA jANanAra che, mATe tene pUchavAthI te tenI sarva hakIkta kaheze, ema vicArI tarataja teNe cArabhaTane peAtAnI pAse elAgyA. ane pUchyuM zatrunu rahasya tuM barAbara jANe che, mATe tene jItavAnA upAya tuM kahe. cArabhaTakumAra cArabhaTa vinayapUrvaka khelyA. he deva ! hAlamAM kAI AptapuruSanA mukhathI me' sAMbhaLyu' che ke, caulukaca rAjA prAye kRpaNa ane kRtajJa che, tethI tenA kelhArdika sAma te vikRta thayA che, te temane suvarNArdika dhana ApI jaladI peAtAnA svAdhIna karavA tame yatna karo. kAraNa ke vazIkaraNa vastuomAM ghana e mukhya che, ema karavAthI putro jema pitAne tajI de che, tema te ekadama caulukayano tyAga karaze. jethI te niSi sanI mAphaka zakitahIna thai jaze. peAtAnA sAmatAthI tajAyelA A rAjA ghaNuM karIne palAyana thaze. athavA gavarnIMthI yuddha karaze teA napusakanI mAphaka mA jaze vaLI vizeSamAM tamArA prasAdavaDe bhagadattarAjAnI mAphaka huM saMgrAmamAM hAthIne pheravavAnuM ane si MhanAda mUkavAnuM jANu chu. mATe hAthInuM bhramaNa ane gADha si'hunAdavaDe yuddhamAM kuzala evA paNa colukayarUpI hAthI dUra nAzI jaze. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cArabhaTakumAra 231 he prabhu ! A upAyathI jarUra tuM zatruone jItI kanyAnI mAphaka jaya lakSamIne hasta gocara karIza. e pramANe cArabhaTanI yukita sahita vANI sAMbhaLI arAja bhUpatie bahu sArU, ema kahI tenAM bahu vakhANa karyA. aNuM rAja bhUpatie potAnA hitakArI adhikArIone puSkaLa suvarNa dhana ApI rAtrIe caulukyanA sAmaMta pAse mekalyA ane temaNe kumArapALanA sAmaMtane puSkaLa dhana ApI potAnI tarapha kheMcI lIdhA. atibhathI bhedAyelA sAmaMtee te Apta puruSanI mAskRta arAjane pitAne abhiprAya jaNAvyuM ke, ame badhAye tamArA pakSamAM chIe, tathApi yuddha samaye taiyAra thaI pitAnA sainyamAM ame ubhA rahIzuM, paraMtu tamArI sAthe yuddha karIzuM nahIM. je ke kumArapALarAjA bahu balavAna che, chatAM paNa amArI upekSAthI siMha jema hAthIne tema tuM ene sukhethI harAvIza. zatru rAjAnA sAmaMtenuM mana tevA prakAranuM jANuM arNorAja manamAM samajI gaye ke, have zatrune jIta muzkela nathI. ema vicAramAM ne vicAramAM rAtrI cAlI gaI. prabhAtamAM sUrya pUrvAcala para ArUDha thayA. temaja vIrapuruSonA hRdayamAM yuddhane utsAha thaye. te samaye sarovaramAM kamale ane raNasaMgrAmamAM subhaTanAM mukha paNa asAdhAraNa zabhA pAtra thayAM. AkAzamAM ane baMne raujemAM skuraNayamAna varirUpa aMdhakAranA samUhane tiraskAra karavAnI IcchAthI zUra (subhaTo sUrya) ne prakAza jAmI gaye. gujarezvara zatrurAjAne mathana karavAnI IcchAthI gUrjarezvare pitAnuM lazkara taiyAra karyuM. sainike baktara paheravA lAgyA. jethI sarvadizAomAM Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23ra. kumArapALa caritra avyakta zabda vyApI gayA. jenA sAMbhaLavAthI kAyara leke kaMpavA lAgyA ane zuravIrasainike AnaMda mAnavA lAgyA. yuddhanuM nAma sAMbhaLavAthI paNa dhAonAM aMga eTalAM badhAM praphulla thayAM ke vizAla batamAM paNa teo koI prakAre mAI zakayA nahIM. keTalAka subhaTe pitAnA jIvanamAM paNa nirapekSa thaI samIpamAM rahelAM baktare me paNa zarIre paheratA nahotA. vaLI te samaye subhaTonI strIe jaLanA ghaDA ane karaMbhaka vigere bhAta laI prItipUrvaka potAnA patinI pAchaLa javA mATe takALa taiyAra thaI. tyArabAda hAthIne calAvavAnI kriyAmAM kuzala zyAmala nAmanA mahAvate taiyAra karelA kalabhapaMcAnana nAme paTTahastI para ArUDha thaI zrIkumArapALarAjA yuddhamAM taiyAra thayA. A samaye temanuM zarIra samarAMgaNane ucita paSAkavaDe dIpatuM dhanuSa vigere zonA saMgathI zarIranI kAMti bahu prakAza ApatI hatI. mahAna, parAkramI kehaNAdika sAmaMte jenI zAchaLa taiyAra thaI nIkaLyA. e pramANe arjunanI mAphaka taiyAra thaI nIkaLelA zrIgUrjarezvaravaDe samarAMgaNa dIpavA lAge. arAja paNa pitAnA prabaLa bhujabalanI prabhAvathI hAthIpara ArUDha thayo. tenI pAchaLa ghaNA sainike nIkaLI paDyA. rAjA pitAnA manamAM jANatA hatA ke, zatru sAmaMtanA bhedathI mArI jIta thaze. tethI te duryodhananI mAphaka uddhata banI raNabhumimAM nIkaLyo. prathama raja maMDaLa, pachI vAjInA zabda, tyArabAda sainiko ema baMne sainya paraspara ekaThAM thayAM. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarezvara paraspara yuddha karavA mATe uddhata thayelA subhaTone bolAvatAM hoya ne zuM ? tema baMne ramainyamAM hajAro vA vAgavA lAgyAM. vaLI te vAjI nA nAda sAMbhaLavAthI romAMca sAthe dhAe yuddhamAM nIkaLyA, eTaluM ja nahI paraMtu temanA keza paNa ubhA thayA. te samaye baMdIjane subhaTanAM parAkrama varNavavA lAgyA. te sAMbhaLI kAyara subhaTanAM hRdayamAM yuddhane mahimA daDha thaye. bubhukSita loko jema bhojanane sema pitAne vIra mAnatA subhaTo huthane ISTa evI raNabhumI pAmIne bahu khuzI thayA. meghamaMDalasamAna thAma dhuLane samUha vyApta thaye chate page cAlatA subhaTonA dapatA khagenI kAMtie vIjaLI samAna dIpatI hatI. tyArabAda baMne sainyanA mukhya sainike paraspara maLyA. pitAnAM parAkrama phelAvavA lAgyA ane yuddha mATe doDavA lAgyA. dhanuSa ane zatruonI jIva (derI-prANa)ne kheMcavAmAM kuzaLa evA dhanuSadhArI subhaTe bANonI vRSTivaDe pitAnA dhanurvedane pragaTa karavA lAgyA. bhupatie dUra phekele bANane samUha zatrupakSamAM sArthaka thayo. te paNa lajajA vaDe jema nIce mukhe rahyo. dedIpyamAna bANarUpI kIraNe zatrarUpa aMdhakArane haravA mATe dhanuSarUpa sUryamaMDalamAMthI bahu vegapUrvaka nIkaLavA lAgyA | loDhAnA bhakto para athaDAtA khagenA AghAtathI parvatanA prAMta bhAgamAM hAthIonA dAMtanI mAphaka vAraMvAra khakArA saMbhaLAvA lAgyA. temaja baMne sainyamAM zakita, yaSTi, kuThAra ane pazi vigere zastradhArI puruSe hAthakriyAnuM lAghavapaNuM batAvavA lAgyA. bahu parAkramI 5dAti varga paNa uchaLI uchaLIne tevI rIte yuddhamAM cAlavA lAgyuM ke, jethI baMne prakAre ucAI=parAkramavaDe adhavAre nIcA thaI gayA. senAnA madhya bhAgamAM yuddha karavA prerAyele uttama jAtine azva zatrunI taravAra vaDe paga kapAI gayA hatA, te paNa te pitAnA Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 kumArapALa caritra svAmIne yuddhanI bahAra laI gaye. keIka savArane azvanA pRSTha sAthe zatrue bANathI vidhi nAkhe, jethI te marI game te paNa te ghaDA parathI jIvatAnI mAphaka nIce paDaze nahIM. petAnI upara ArUDha thayelA subhaTa para padAtie karelA taravAranA AghAtane bacAva karatA uttama jAtinA zrIvRkSanI (hRdayamAM tarema vALA) gheDAe yuddhamAM pitAnuM uMcAI paNuM sArthaka karyuM. ardha AkAzamAM ghoDAone vAraMvAra kudAvatA savAre nIcA chatAM paNuM hAthI para rahelA subhaTane mAravA lAgyA. raNubhumimAM utarele kaIka hAthI suMDhathI subhaTane upADI krodhavaDe kaMduka (daDA)nI mAphaka uMce uchALIne yama rAjane ApavAne jema dura pheMkavA lAge. vA samAna bane dAMta vaDe prahAra karatA hAthInI sUMDha zatrunI taravAra vaDe kapAI gaI chatAM paNa te vihata (hasta vagarane vyagra) thaye nahIM, e meTuM Azcarya thayuM. yuddha karavA mATe baMne hAthIe eka bIjAnI suMDha laDAvIne jyalakamInA pravezamAM teraNa karatA hoya tema batA hatA. temaja te hAthIo pAdanA AghAta vaDe subhaTone kamalakhaMDanI mAphaka mardana katA ane eka bIjAnA sainya rUpI sarovarane khoLavA lAgyA. yuddha karatAM parasparanAM zo khuTI gayAM, tyAre mahAna parAkramI keTalAka subhaTe mallanI mAphaka bhujanA avalaMbathI yuddha karavA lAgyA. zaurya lakamInA AliMganathI kuMkuma vaDe raMgAyelA hoya, tema zanA prahArathI nIkaLatA rUdhira vaDe lAla aMgavALA subhaTo zebhatA hatA. pitAnA nazvara prANavaDe cirasthAyI yaza parIdIne keTalAka subhaToe vANijaya kalAmAM hoMzIyArI meLavI. keTalAka subhaTae AlokamAM pitAnA svAmI pAsethI mAna ane atulya yaza meLavI eka zauryavaDe chevaTe marIne svargaleka meLavyuM. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 gujarevara raNakSetramAMthI cAlatI rUdhiranI nadIo vRSTivaDe dhevAyelI dhAtuonA rasathI mizra thayelI parvatamAMthI nIkaLatI nadIonA bhrama karatI hatI. e pramANe yamarAjAne tRpta karanAra raNasaMgrAma pravRtta thaye chate arNorAjanA subhaToe caulukayanA subhaTane cUrNa karyA. zatrunA subhaToe ekadama pAchA haThAvyA, jethI trAsa pAmI zAstronA ghAtathI jIrNa thayelA gUrjarezvaranA subhaTo caulukayakSitipatinA zaraNe gayA. pachI gurjarezvare pitAnA subhaTane AzvAsana ApyuM ane yuddha karavA mATe kehuNAdika sarva sAmatane pote preraNA karI, zrI kumArapAle yuddhanI AjJA ApI chatAM temanAM mana udAsa jANI zyAmala nAme pita nA mahAvatane pUchyuM ke, A sAmaMta loke kema udAsa dekhAya che? sAme tene vicAra zyAmalane jANavAmAM hatuM, tethI teNe kahyuM. he rAjana ! A leke prathamathI ja tamArA upara virakta hatA, jethI tamArA verIe A lokone gaI rAtrIe puSkaLa suvarNa dhana ApI pitAnA svAdhIna karyA che. vaLI e temane saMketa che ke; taiyAra thaI yuddhamAM utaravuM kharuM paNa zatruo sAthe laDAI karavI nahIM. e pramANe vicAra karI A leke tamAre drohI thAya che. te sAMbhaLI pharIthI rAjAe pUchayuM, he zyAmala ! have ApaNe zuM karavuM ? zyAmala che. tame, huM ane A hAthI e traNa sthira chIe. rAjA bolyA. hAthI ane tuM pAchA nahIM paDe te huM A zatrune jItele jANuM chuM. A hAthIne tuM zatrunA raukhyamAM laI jA. e pramANe caulukaye mahAvatane utsAha Ape ane vizeSamAM kahyuM ke, sAhasika puruSe calAveluM haLa daivanA mastaka para paNa cAlI zake che, emAM kaMI Azcarya nathI. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 kumArapALa caritra zatrunA subhaTe agninI javAlA samAna jaLahaLI rahyA che, paraMtu ene parAjaya thavAne haze te te enI meLe ja bhAgI jaze. e pramANe caulukyarAjAnI vANI sAMbhaLI keIka cAraNa avasarerita vacana rAjA pratye be. he kumArapAla! "tuM koI prakAranI ciMtA karIza nahI, pitAnuM ciMtaveluM siddha thatuM nathI, jeNe tane rAjya ApyuM che, teja puruSa tArI ciMtA karaze." zatruone parAjya karavAmAM baLavAna evI te cAraNanI vANIrUpa zakunane svIkAra karI gUrjarezvara hajAro subhaTothI yukta vairIo upara utarI paDyo. zatruonA prANa sAthe dhanuSa khecyuM ane pitAnA jayanI AzA sAthe dhanuSapara bANa caDhAvyuM. ekatra thayele durarIonI paraMparAone paNa mRgalIonI mAphaka viratA zrIgUrjarezcara bI paMkitao pravartAvI. gurjarezvara evI rIte bANa mAre che ke grahaNa ane mecananI kriyA keIpaNa joI zakatA nathI ane bhayane lIdhe teo nahI viMdhAyelA chatAM paNa pitAne vidhAyelA mAnatA hatA. A sAmaMte zatruo sAthe maLelA che, e pramANe temanI mAphaka ApaNI paNa A lekamAM niMdA mA thAe, ema vicAra karI tiNuM mukhavALA sarve cAlukyanAM bANa zatruonAM hRdaya bhedI bahAra nIkaLI bahu dUra gayAM. sarva aMge lAgelAM caulukyanAM bAvaDe purAI gayelA subhaTo viralakSamInA AliMganathI romAMcita thayA hoya tema zobhatA hatA. sainikoe uDADelI dhULanA samUha vaDe kalyAcelA meghamaMDalamAM bhUpatie racelI bANakitao vRSTinI dhArA samAna dekhAtI hatI. hastapaka (mahAvata)nA abhiprAya mujaba cAlate rAjakuMjara (hAthI), rAjAnI saMmati pramANe yuddhamAM hAthIne calAvate mahAvata Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarevara 237 ane jiMgAcara thayelA zatruonA khaNeAvaDe saMhAra karatA bhUpati, e traNene joi kAne Azcaya na thAya? vajasahita da'DAnuM khaMDana karatA, savAra sahita gheADAonA nAza karatA, pratyaMcA ( derI ) sahita dhanuSane chedattA, hANunAM khakatara sahita bhuja daMDane haraNa karatA, khattara sahita zarIrane bahu rUdhira vaDe snAna karAvatA, khataramAM gupta rahelAM mastakeAne paNa nIce pADA, dehamAMthI malane khaseDatA ane hRdayamAMthI jIvane dUra karatA, zrI caulukayarAjA zatrunA raunyAne dANAnI mAphaka piSavA lAgyA. e pramANe vairIma`Dalane vAdaLanI mAphaka dUra kare chate AgaLa skutimAM AvelA sUrya'nI mAphka aITarAjane bhUpatie joye. baMne rAjAe eka bIjAnI alaukika smruti joI rAma ane rAvaNanI mAphaka bahu vaira mAnavA lAgyA ane teja vakhate vairane sala karavAne jema mahAparAkramI te ma'ne jaNe pota peAtAnA mAnavene AjJA karI ke, tarata ja teo gaje'drone calAvavA lAgyA. have aNu[rAja ane kumArapAla ane sALA banevI thAya, ema jANI upahAsanI mAphaka dhavaDe paraspara ukita pratyukita karavA lAgyA. ha' he zyAla ! tapasvivat svazirasi kSitvA jaTAH prAk tvayA, bhikSitvA pratimandira pratipadaM naMSTavA ca nIta januH / prApta puNyavazena rAjyamadhunA niHsvena cintAzmavat, bhaginIpreraNayA kuto'dya samare vyApadyase matkare // 1 // 9 22 zALA ! prathama taiM tapasvinI mAphaka mastake jaTA dhAraNa karI ghare ghare bhikSA mAgI. dareka sthaLe nAzIne peAtAne janma gALyA che ane hAlamAM nidhanane ciMtAmaNI jema puNyane lIdhe tane rAjya maLyuM che. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 kumArapALa caritra chatAM hAlamAM tArI bahenanA kahevAthI A yuddhamAM mArA hAthe maravAne zA mATe tuM taiyAra thayuM che? te sAMbhaLI kumArapALa be bhaginIvallabha ! yajjaTAdidharaNa zaktasya vA vaibhava, rAmAderiva tadvidhirvitanute tattasya no dUSaNam / AjanmA'pi para tvayA'dbhutatame rAjye pravartiSNunA, duHsAdhaM kimu sAdhitaM kathaya me yad darpamutsasi // 1 // "he bhaginI pati, parAkramI puruSane je jaTAdika dhAraNa karavuM athavA vaibhava pAma te devakRta hoya che. vaLI te rAmacaMdrAdikanI mAphaka zobhApAtra gaNAya che, dUSaNa gaNAtuM nathI. paraMtu janmathI AraMbhIne Aja sudhI paNa kharekhara addabhuta rAjyamAM te pravRtti karI che, te du:sAdhya evuM kArya te zuM karyuM? jethI tuM ATalo badho garva kare che, ene javAba Apa." arNorAja che. te zyAlaka ! samartha zatru rAjAone bhedavAmAM pravINa evAM A mArAM bANa prathama bhikSuka dazAmAM rahelA tArI upara paDavA mATe lajajA pAme che. atizaya madonmatta hastIone saMhAravAmAM prasiddha mahimAvALA siMhanA nakha vega sahita ziyALIo upara paDe kharA? kumArapALe kahyuM. he bhaginIpati ! tArA bANavaDe eka paNa zatru rAjA haNAyo hoya te vAta kaI vakhata mAro sAMbhaLavAmAM AvI nathI. AvI beTI baDAI tuM zA mATe jAhera kare che? ema chatAM je tArI mahattA satya haze, to garviSTa rAjAonA prANa haravAmAM kuzaLa, evA mArA bANane yuddhamAM kaI paNa rIte tuM rokI zakIza. caulukaya tathA arAja caulukya tathA arAja, e baMne rAjAoe paraspara yuddhanI IcchA karI, teTalAmAM te baMnenA gaje dro durmatta thaI yuddha karavA mATe doDavA lAgyA. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 239 prahAra karavAnI IcchAthI sanmukha AvatA caulukayanA hArthIne i cArabhaTa nAmanA arthArAjanA mAvata pavananA cakranI mAphaka peAtAnA gajedrane atyaMta bhamAvavA lAgyA ane pAte ati maLavaDe mRgeMdranI mAphaka siMhanAda karavA lAgyA, caulukaya tathA aNuIrAja jethI pava tAnI guhAe garjanA karavA lAgI, eTalu ja nahI paNa satya siMhanAdanI mAphaka cArabhaTe karelA si'hunAde anya hAthIenA mada utAryo. vaLI te sahunA sAMbhaLavAthI gheADAe baMdhana teDIne trAsa pAmavA lAgyA, satvahIna puruSo mUkita thaI gayA ane zUravIra puruSA kapavA lAgyA. arrAjanA hAthInA bhramaNathI ane cArabhaTe karelA si'hunAdathI mahA baLavAna paNa guredrane hAthI bhayabhIta thaI pAchA vaLyA. pachI guredranA mAvate zatrunA hAthIne haNavA mATe bahu josathI prerelA hAthI pharIthI siMhanAda sAMbhaLI pAchA paDayA. kumArapALa rAjAe peAtAnA hAthIne pAche paDatA joI zyAmalane kahyu.. A hAthI cuddhamAMthI vAra vAra kema pAche paDe che? zyAmala khelyA. he deva ! cArabhaTa nAme subhaTa prathama je ApanI pAse hatA, te hAlamAM Apane rAjya maLavAthI rIsAIne ApanA tyAMthI nIkaLI A zatrune maLelA che. te cArabhaTa peAtAnA hAthIne bhamAve che ane vAraMvAra siMhai. nAda kare che, tethI A hAthI yuddhamAM kuzaLa che, teA paNa mIkaNunI mAphaka bhayane lIdhe nAzI jAya che. teja vakhate bhUpatie peAtAnI buddhithI zyAmalanI pAse charIthI vajra cIrIne hAthInA kAna purAvI dIdhA. Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 kumArapALa caritra kAna purAvAthI siMhanAda tene sAMbhaLavAmAM AvyuM nahIM eTale te hAthI zatrunA hastI pratye nirbhaya thaI yuddha karavA mATe deDa. baMne hastIo eka bIjAne prahAra karatA ane cakanI mAphaka vAraMvAra bhramaNa karavA lAgyA. suMDhanA agra vaDe bahu krodhathI paraspara pakaDavAne dAva zodhatA hatA, madyapanathI atyaMta unmatta thayelA ane lAla netra karI te baMne hAthIe pitR varanI jema yuddha karavA lAgyA. ema baMne hAthIone yuddha karatA joI baMne rAjAe paNa krodhathI bANenI vRSTi karatA chatA bhAre yuddha karavA lAgyA. ati utkaTa evA te baMnenA saMgrAmane kautukathI jotA keTalAka subhaTe caulukaya pakSanA hatA ane keTalAka arNorAjanI taraphanA hatA. vaLI huM mAnuM chuM ke, temanAM bANa eTalAM badhAM avara navara paDatAM hatAM ke, jemanI aMdara zUra puruSa paNa kapAvAnA bhayane lIdhe jema pitAnA hAtha laMbAvatA nahotA. bahu dhathI akhaMDita dhArAe bANa vRSTine vistAranA baMne rAjAonA taNIra (bhAthAe) vahu bANene lIdhe akSaya bANavALA thayA. paraspara mUkela ane madhya bhAgamAM kamaLanAlanI mAphaka khaMDita karela bANene Dhagale baMne hAthIonI vacce hAthI pramANa thaI gaye hate. dhanuSa pratyaMcA (derI) ane bANane vAraMvAra chedatA baMne rAjAo karNa ane arjunanI mAphaka adhyakSa banI cirakALa Azcarya karavA lAgyA. jugArIo pAzAo vaDe pAzAone tema te baMne rAjAoe yacita zAstrAvaDe anya zAne cheda karI ghaNe samaya yuddha kriDAmAM vyatIta karyo. tyAra bAda arAjanAM avaDe nirdhananA mane rathanI jema pitAnA astro madhya bhAgamAM kerAyelAM joI caulukayane bahu dha thaye. jethI te siMhanI mAphaka hAthI uparathI phALa mArIne vIjaLInI jema zatrunA hAthIpara paDayA. Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caulukya tathA arNorAja 241 pachI tarata ja teNe charIvaDe bAMdhelI derI kApI nAkhI ane zatrune palANa sahita hAthI uparathI nIce pheMkI dIdhe. tenA sainike paNa joI rahyA hatA, chatAM paNa tenI chAtI para paga mUkI hAthamAM taravAra kaMpAvate zrIkumArapALa be. re re! mUrkha ! duSTa vAcAla! segaThAM bAjI ramatAM hAsyathI gRjare muMDita che, ema je jIbhathI vAraMvAra tuM belatuM hatuM, te tArI jIbhane A taravAra vaDe kaMTha mAge kheMcI laI hAlamAM mArI bahenanI pratijJA huM pUraNa karIza. ema kahI zrIkumArapAlarAjAe zauryavaDe skaraNAyamAna yama samAna pite tenI jIbha kheMcavA mATe zastra taiyAra karyuM. pUrva kAlamAM murArie duSTabuddhivALA kaMsanI jema kumArapALe leonA dekhatAM zatrune dabAvI dIdhe. pitAnA svAmInI tevI durdazA jotA chatA paNa tenA subhaTe kumArapALanI sAmA thayA nahIM, kAraNa ke darekane maraNa bhaya meTo hoya che. siMhanA caraNathI dabAyelA mRganI mAphaka mRtyunA mukhamAM AvI paDele arNorAja belya. he zaraNya ! mAruM rakSaNa kara, rakSaNa kara, tevI tenI avasthA ane dInavANI vaDe rAjAne dayA AvI. jethI tenI chAtI parathI pitAne paga uThAvI laI teNe kahyuM. he arNorAja ! dayAvaDe huM tane mukta karuM chuM, paraMtu jIvatA chatAM tAre potAnA dezamAM jIbhanA AkarSaNanuM cihna kaMThane viSe dhAraNa karavuM ke; Aja sudhI tArA dezanA leke mastake vastra bAMdhatA hatA. ane havethI DAbA jamaNI baMne bAjue teo jIbhanA AkAravALA baMne cheDAo mUke temaja pAchaLa paNa eka jIhAne cheDe laTakato rahe. A pramANe mArA hukamathI tAre pravRtti karavI. jethI A duniyAmAM mArI bahenanI pratijJA pUrNa thavAnI prasiddhi thAya. arAje te pramANe kumArapAlananuM vacana mAnya karyuM. " Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 kumArapALa caritra pachI bhUpatie arajane kASTanA pAMjarAmAM pUrI pitAnA sanyanI vacce lavarA. te samaye kumArapAlanA sainyamAM hRdayane AnaMda ApanAra jayadhvani the. vAInA nAda thavA lAgyA. jemanA sAMbhaLavAthI varIonA kAna bahu pIDAvA lAgyA. temaja te caulukyanuM sainya joI kehaNAdika sAmate lajajA pAmyA ane bhayane lIdhe kaMpavA lAgyA, emAM kaMI Azcarya nathI. kAraNa ke, svAmI hionA hRdayamAM bhIti rahyA kare che. paraMtu kumArapAle mastaka kApavA taiyAra thayelA evA paNa te sAmaMtane Thapake Ape nahIM, kAraNa ke tevA sajajana puru mahAsAgaranI mAphaka gaMbhIra hoya che. traNa rAtrI sudhI pitAnAM sainyamAM arNorAjane rAkhe, pachI vastrAdika alaMkAra paherAvI rAjya ApI pitAne banevI jANa kumAra pAle tene vidAya karyo. te paNa pitAnA sthAnamAM gaye. jIvate marelAnI mAphaka hRdayamAM bahu pIDAne dhAraNa kareto te vicAra karavA lAge. aho ! hAsya karavAthI ke duHkhasAgara mane prApta thaye. jenI aMdara jIvita, vaMza ane rAjya e sarve loDhAnI mAphaka DUbI jAya che. vaLI leke kahe che ke, hAsya karavuM te adhura gaNAya che. e vAkaya sarvathA asatya che. kAraNake pariNAme mRtyu thavAthI hAsya eja saMpUrNa vaira che. athavA hAsya karavAthI zuM? A duHkha mAtra mArI strIe ja hoya che. kharekhara huM mAnuM chuM ke, duHkharUpI jhADanuM mUla strIo ja hoya che. Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 caulukya tathA arAja anarthanuM mULa kAraNa, saMsAradvArane ughADavAnI kuMcI, kajIAnuM sthAnanuM sthAna ane vipattione bhaMDAra evI strI jAtine dhikAra che." "laMkA ane kurUdezamAM kareDe parAkramI subhaTone nAza thavAthI rAmAyaNa ane mahAbhArata thayuM. tenuM paNa mULa kAraNa strIo ja hatI" rAkSasI samAna te strIo vaDe tevA rAvaNAdika uttama puruSe paNa kSaya pAmyA, huM te jIvato rahyo chuM, te kaMIka sAruM thayuM. tyArabAda arNorAja hamezAM zrIkumArapAlanI AjJAmAM rahI rAjya karavA lAgyo. kAraNake daivanI AgaLa keInI sattA cAlatI nathI. pachI zrI kumArapALarAjA tyAMthI kRtArtha thaI pAchA vaLyA. meData sthAnane mArgamAM pitAnA parAkramavaDe svAdhIna karyuM. temaja pallIkoTane sainike pAse kabaje karA. pachI rAjAe dareka ThekANe ekaThA thayelA puNyanI mAphaka caityone joI pitAnA maMtrI vAgabhaTane pUchayuM. mAlavadezanA rAjAe durjana puruSe jema pitAnA satkarmone tema pitAnI kIrti mATe caityone pADI nAkhe che. pitRnA nAzanI mAphaka A kAma karavuM temane ucita nathI, A dezamAM dharmanI jAgRtI mATe have zuM karavuM ? vAgUbhaTa vicAra karI che. he deva ! puNya rAzinI puSTi mATe tila pIlavAnA yaMtre sainike pAse bhAgI naMkhAve. A pramANe maMtrIne abhiprAya svIkArI raunikone AjJA karI ke, teoe mUrtimAna pAtakanI mAphaka sarva tilayaMtro curI nAkhyA. - tyAra bAda zrI kumArapALarAjA caMdrAvatI nagarImAM AvyA tyAM pUrvanI jema agniyaMtra taiyAra karAvI duSTabuddhi vikramasiMha rAjA kumArapAlanI pAse Avyo ane pitAne tyAM bhejana mATe teNe bahu bAgraha karyo. rAjA manamAM samajI gayo. A vikramasiMha bahu duSTa che, kAraNa ke buddhimAna puruSe anyane Azaya jANI jAya che. Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 kumArapALa caritra pachI agni yaMtra kumArapAlanA jovAmAM AvyuM, tethI teNe mallo pAse vikramasiMhane baMdhAvI tenuM kapaTa jAhera karyuM ane tenuM makAna bALI naMkhAvyuM. tyArabAda gurjarezvare mallenI pAse tenA aMga sAMdhAmAMthI utArIne AstaraNa vinAnA gADAmAM besArI potAnI sAthe tene calAvyo. gADAmAM beThelo te vikramasiMha nIcA uMcA mArgamAM gADAnA dhabakArAthI Ama tema mAthu bhaTakAvAne lIdhe bahu duHkhI thaye ane bahu pikAra lAge, jethI huM mAnuM chuM ke, pitAnI durdazA jAI te pitAnA sevakane zikhAmaNa Apate. hato ke, keIe savAmI draha kare nahIM. vaLI te pitAnA manamAM vicAra karavA lAgyuM ke mArI durbuddhine dhikkAra che, kAraNa ke mArA mANasee mane bahu vAye, chatAM paNa meM pitAnA anarthanI jema svAmIdroha kAryo rUpI vRkSanuM A duHkharUpI puSpa maLyuM che. have enuM phala zuM maLaze, huM jANatuM nathI. e pramANe vicAra karate du:khathI pIDAtA ane kAMtihIna thayele te rAjA rUdana karate hate. A lekamAM paNa tIvra pApathI pragaTa thayelA nArakInI pIDAne anubhava karate heya tema te duHkhI thaye. temaja tenI durdazA joI keTalAka subhaTane dayA AvI, tethI temaNe kumArapAlane vinati karI temanI AjJAthI tenI nIce ghAsanI pathArI karI ApI. rAjadhAnI praveza anukrame gurjarezvara zrIkumArapAlarAjA mahatsavapUrvaka pATanagaramAM gayA. he bhagini ! tArI pratijJA pUrNa karI, ema kahI teNe pitAnI bahenane prasanna karI. te sAMbhaLI deva@devI kRtArthanI mAphaka bahu khuzI thaI ane pitAnA baMdhune mane hara aneka AzIrvAda vaDe saMtuSTa karyo. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjadhAnIpraveza 245 pachI kumArapAle peAtAnI benane sAsare javAnu kahyu paNa a abhimAnane lIdhe te tyAM gai nahIM, para Mtu tapazcaryA karatI te peAtAnA baMdhu pAse ja rahI. tyArakhAda sabhAmAM beThelA kumArapAle vikramasi'hane peAtAnI pAse elAnce. malllA pAse tenAM aMga caDhAvIne sAjA karAvyAM. pachI sAma talAkane sAMbhaLatAM teNe pUchyuM. 2 du zireAmaNa ! tuM sAcuM ela ? agniyaMtrathI rAjAone mAravA ane sAma tene na mAravA evI zikhAmaNa tane kayA hitecchue ApI hatI. tArA banAvelA te agniyaMtramAM pazunI mAphaka kuTuMkha sahita tane jo haiAmu tA tArU zuM thAta ? e pramANe tane bahu dhikkArI kumArapAle krAdhathI narakAvAsanI mAphka kalezamaya kArAgRhamAM nAkhI dIdhA ane rAmadevanAputra yazeAdhavala nAme tenA bhatrIjAne caMdrAvatI nagarInA adhipati kace. bAda nigrahuM karavA lAyaka kelheNAdika sAma`tenA yathAceAgya nigraha karI pAte azvaya rUpa kamala-kamalA-lakSmInA puSpa dhaya-bhramaranI mAphaka anubhava karavA lAgyA. mallikArjuna bhaTa eka divasa zrIkumArapAlarAjA sabhAmAM beThA hatA, tevAmAM tyAM kAkaNa dezanA adhipati mahlikArjuna nAme rAjAne bhaTa Avyo. aneka vAkpati-gRhapati=buddhimAn puruSA jenI aMdara beThelA evI sabhAne joi te bhaTanA manamAM Azcaya thayuM ke, A sabhAnI AgaLa svargasthAna paNa niraka che. pachI bhaTTe AzIrvAda ApyA. rAjA tenI para prasanna thayA. peAtAnI AgaLa bhaTane besAryAM, bhUpatie pUchyuM. tu kANu che ? ane kenI pAse rahe che? bhaTTa khelyA. bhakRtvA prauDhakalAnilApativarAn durvAradeAvikramaiM rAtmIyAn viracaTaca cAnavarata tAn pAlayan pautravat / dhatte ' rAjapitAmahe ' ti biruda yo vizvavizruta N " so'yaM rAjati mallikArjunanRpaH kodaNDavidyArjunaH // 1 // Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 kumArapALa catri duHkhe vArI zakAya tevA bhujADanA parAkrama vaDe prauDha kalAvAna rAjAone jItI peAtAne tAbe karI huMmezAM pautranI mAphaka temanu pAlana karatA ane sava jagatamAM prasiddha rAjapitAmahu' evA birUdane je dhAraNa kare che, te suprasiddha mallikArjInarAjA virAje che. ,, vaLI te dhanuSavidyAmAM arjunasamAna zAbhe che. he deva ! te naredranA hu bhaTTa chuM ane bhaTTa lekee gavAyelI, sava tra vyApaka ane suprasiddha ApanI kIti sAMbhaLI hu* ahIM AnyA che. mallikArjunarAjAnuM moTuM birUda sAMbhaLI zrIkumArapAlarAja zruta ( dhI )thI tRpta thayelA agninI jema krodhathI khaLavA lAgyA. tenA birUdanA nAza karavAmATe bhUpatie sabhA tarapha daSTi karI eTale tarataja udayanamaMtrInA putre Amrabhare hAtha joDavA. te joI rAjAne Azcaya thayu, rAjAe tene ekAMtamAM khelAvIne aMjalinuM kAraNa pUchyuM. Amrabha8 melye. he deva ! Ape tenu birUda sAMbhaLI sabhA tarapha STi karI ke; je ene mAre tevA koipaNa subhaTa che ? evA tamArA abhiprAya jANI ApanI AjJAmAM taiyAra thai me te bIDDa' levA mATe ApanI AgaLa hAtha joDavA. peAtAnA abhiprAya jANavAthI bhUpatine ghaNA camatkAra thayA ane peAtAnA cittane jANanAra AbhaTanI teNe prazaMsA karI. kharekhara A jagatamAM guNavAnanI koi stuti na kare? te ja vakhate bhUpatie adbhuta prakAranAM chatrAdika rAjacinha Amrabharane ApyAM ane tene rAjA tarIke karyAM, kAraNa ke tuSTa thayele adhipati kalpavRkSanI tulanA kare che. durvAra sainya cakra ApI. mallikAju nane jItavA mATe cakravati nA cakranI jema AmrabhaTane bhUpatie mekalye. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mallikAnuM nabhaTTa 247 nadInuM pUra jema vRkSAne tema anamrane bhAgatA ane namranuM pAlana karatA AmrabhaTa kalApinInAme nadI utarIne kekaNa dezanI najIkamAM gayA. tyAM teNe vizALa peAtAnA sainyanA paDAva karyAM ane eka hoMziyAra dUtane malikA narAjA pAse mAkalyA. sapattionI vizrAMti samAna tenA sthAnamAM jaIne te dUte mAlatI tathA zvetasuvaNu samAna kItine dhAraNa karanAra mallikAju na naredrane praNAma karyAM. prasanna netrovaDe rAjAe tene satkAra karyAM. pachI teNe pUchyuM. tuM koNa che ? te krUte javAba ApyA;-- na hastyAdi sainya N, na nizitatamaH zastranivaho, na lauhaH saMnAho-na gumaruNimatrauSadhibalam / yaduprAsekhAtu, sahamiti vihAyetadakhilaM, tRNa vakatreSveka N dadhati ripavastrANanipuNam // 1 // , " hAthI vigere sainya, tIkSNadhAravALAM zastro, lAkhaDanAM akatara, tathA meATA maNi, maMtra ane auSadhinuM khala jenA ugrakhaGgathI rakSaNa karavA mATe samatha nathI, ema jANI e savanA tyAga karI zatrue peAtAnuM rakSaNa karavA samartha evA eka tRNa-ghAsane sukhanI aMdara dhAraNa kare che. ' temaja zatrurUpI vaMza (vAMsaDAo)ne khALatA jenA pratAparUpI dAvAnaLa temanI strIonA azrupravAha vaDe koI vakhata zAMta thAya che. te zrIkumArapAlarAjA sabhAmAM beThA hatA, tyAre koIka mAgadhanA mukhathI 'rAjapitAmaha' evu tArU' birUda temanA sAMbhaLavAmAM AvyuM. meghanA moTA gAravane jema sihu tema te birUdane nahI sahana karatA gurUdra yamanI mAphaka tArI upara ke|pAyamAna thayA che ane te bhUpatie teja vakhate NunI mAphaka tane pisavAne zrImAn AmrabhaTane rAjA banAvI hAlamAM ahIM mekaleleA che. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 kumArapALa caritra sau vaDe sAgarasamAna te AmrabhaTa tamArA sImADAmAM utaryA che, te bahu nyAyavAna che. tethI tamArA hitane mATe temaNe mane meka che. yamarAjAnI rAjadhAnI javAnI IrachA na hoya te tuM pitAnA birUdane tyAga karI zrI kumArapAlarAjAnI sevA kara garvane tyAga kara. devanI AjJA samAna temanI AjJAne tuM mastake dhAraNa kara temaja dareka varSe daMDa Apa. nahi te zatraone cUravAmAM dIkSita thayela te AjhabhaTa kASTane agni jema kula sahita tane bALI nAkhaze. mArUM kahyuM mAnIza, te tuM lAMbe vakhata jIvatA rahIza, nahIM te garvavaDe rAvaNanI mAphaka tuM jaladI marI jaIza. e pramANe dUtanuM vacana sAMbhaLI bahu pratApI mallikArjuna rAjA pitAnA hRdayamAM baLatA kaparUpI agninI vALA samAna vacane bolavA lAge. re dUta! mArA birudane asatya karavA mATe IMdra paNa samartha nathI, te A kumArapALa keNa? temaja vaLI raMka e AdmabhaTa keNa che? ziyALIAnA zabdo vaDe trAsa pAmate kesarI pitAnA parAkramathI meLaveluM "mRdra e prakAranuM pitAnuM nAma choDe kharo? vaLI A tAre svAmI je mArI pAsethI levAnI IcchA rAkhe che, te tuSAgninA gavaDe ThaMDakanI IcchA kare che. temaja A tAre AmabhaTa daMDa levA ahIM AvyuM che, paraMtu huM tene saMgrAma ApavAne taiyAra chuM. mane joI le, e pramANe dUtane dhikkArI tatkAla teNe tene vidAya karyo. pachI mallikArjunarAjAe potAnA samagra rau ne taiyAra karI prayANa karyuM. tenA rasainikoe AkramaNa karelI pRthvI atyaMta pIDAyelI satI dhULanA miSavaDe nAzIne AkAzane Azraya letI hoya ne zuM? tema Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdmabhaTane vijaya 249 te rAjA pitAnA nagaramAMthI nIkaLI AjhabhaTanA ronyanI najIkamAM jaI rInyane paDAva karI tyAM rahyo. AbhaTane vijaya caulukyanA dUte paNa AmrabharanA AgaLa AvI mallikArjunanAM -sarva vacana nivedana karyA. prabhAtakALamAM uddhata subhaTarUpI taraMgothI vyApta pUrva ane pazcima dizAnA samudra samAna te baMnero yuddha mATe raNabhUmimAM AvyA. temaja te samaye prauDha gaje para beThelA, vividha prakAranA zavaDe bhayaMkara, hRdayamAM dharyarUpa ane bahArathI lehamaya kavacane vahana karatA zrI Amrabhara tathA zrI mallikArjuna rAjA baMne jaNa utkaTa parAkramazAlI zarabha (siMhavizeSa)nI mAphaka eka bIjAnI sanmukha thayA. yuddhane ucita ane vANIthI na kahI zakAya tevI zarIranI AkRti joI teo baMne hRdayamAM kSaNamAtra paraspara Azcarya pAmyA. AzramaTa bo. he rAjana ! A subhaTane laDAvIne manuSyakITone vinAza vyartha zAmATe kare joIe? rAjapitAmaha" e birUda te pite ja meLaveluM che, mATe hAlamAM tAruM parAkrama jovAnI huM IcchA rAkhuM chuM. cAlo ApaNe baMne yuddha karIe ane A sarve sainike ApaNA baMnenuM parAkrama, hAlamAM jANI zake. te sAMbhaLI mallikArjuna bolyo. he mahA subhaTa! bahu sArUM, bahu sArU. ema tenI prazaMsA karI ane vizeSamAM teNe kahyuM ke, A tArA daDha vairyavaDe huM bahu khuzI thaye chuM. tane avazya pracaMDa mArUM bhujabaLa batAvuM. paraMtu tuM vANIo che, mATe tene mAravAne phuraNAyamAna A -bhujAbaLa lajajA pAme che. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 kumArapALa caritra vaLI pRthvIne bhaMga karavAmAM zaktivALA parvatanI paNa pAMkhene je vA pASANunA TukaDAne teDavA mATe utsAha dharAve kharo? te sAMbhaLI pharIthI AmRbhaTa belya. kSatriyaputra zuravIra hoya ane vaNiputra na hoya te tAruM mAnavuM asatya che keIka kSatrIya ghAsa kApavAmAM paNa azakta hoya che ane keIka vaNika paNa parvata bhedavAmAM vajanI mAphaka mahA parAkramI hoya che. jyAM sudhI zauryarUpI suvarNane kasoTI samAna yuddha thAya nahIM, tyAM sudhI mAtra belavAthI kSatriyatA ane vaNikapaNuM jaNAtuM nathI. napuMsakanI mAphaka ati zauryavaDe AdmabhaTanI uddhatAI joI mallikArjuna bahu vismaya pAme ane belyo, cikIrSasi sarIsRpezvaraziraHzikhAkarSaNa', jihIrSa si gajAntakRdvika (vR) tavakajaSTrAMkuram / didhIrSasi samIraNaprabala kIla dAvAnala, niSaNa cA mAM venirSi vaLiputra! re || 2 re vaNika putra ! balavAna evA mane hAlamAM tuM je jItavAnI IcchA rAkhe che te zeSanAganA mastakanI zikhA kheMcavA dhAre che. temaja siMhanI daMSTrA (dADhI levAnI IcchA kare che ane pavanathI prerAyelI prabaLa vAlAvALA agnine dhAraNa karavA barobara che. te sAMbhaLI AmabhaTane bahu krodha thayo ane te be. vAcAlanI mAphaka tArI vApharatA vRthA che. je tArAmAM parAkamanI zakti hoya te zastra dhAraNa kara. vaLI "he kSatriya putra ! zalabha (pataMgIA)mAM dIpa, pRthvImAM vanamAM dAvAnala, aMdhakAramAM sUrya, Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AmrabhaTanA vijaya meghamAM pavana, kaMpAkanA jhADamAM kuThAra (kuhADA), sapa upara garUDa, gaje'drapara si'huM, pANImAM grISmaRRtu ane pavatamAM va, 251 je kAma kare che, te kAryaM huM vaNiputra tAre viSe karIza. ema kahI AmrabhaTa bahu kradhathI mANavRSTi karavA lAgyA. te joi makSikAnune peAtAnAM bANuAvaDe bahu sahelAIthI te khANavRSTi haThAvI dIdhI. nabhastala ane bhutalamAM paNa svecchA pramANe pharatAM ane rAjAonAM bALeA peAtAnuM pakSipaNuM vistAravA lAgyAM. temaja temaNe mukelAM khANA paNa kharekhara yuddha paraspara athaDAI ne je khANe! khaMDita thayAM nIce paDatAM hatAM. te karavA lAgyAM, raNabhUmimAM gADha evI meghadRSTivaDe teA eka sUnI zeAbhA kSINa thAya che, para`tu temanI khANavRSTivarDa tA sekaDA zUrAonI zaiAbhA haNAya che. jaladI khANu nAkhavAnA abhyAsavALA tathA utkaTa hAthanI lAghavatA vaDe yuddhamAM tapara thayelA AmrasaTane mallikArjuna rAjAe sAkSAt droNAcAya samAna mAnyA. vaLI te samaye AprabhaTe peAte dhanuSadhAripaNAthI vIra mAnanAra subhaTone paNa khuzI karI vaNijAtinA kalamapaNAnA doSa dUra karyAM. AmrabhaTa seMkaDA khANa mUkatA ane mallikArjuna temanu kha`Dana karatA, ema te kha'ne vIra puruSA vajrA saMghayaNavALA DAyane zu? tema kicit mAtra paNa virAma pAmatA naheAtA. khaMDana karatA te e pramANe ekabIjAnA zastrAne pratistrAvaDe khaMnenuM deva ane dAnavanI mAphaka pracaMDa yuddha thayuM. mallikArjunamaraNu tyArabAda peAtAnA hAthIparathI kudakA mArI vAnara jema vRkSa pratye tema AgnabhaTa nirbhIya manazrI krIDAvaDe zatrunA hAthIpara caDhI gayA ane teNe kahyuM. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- -- ---- ------ ---- 252 kumArapALa caritra prathama tuM mane prahAra kara, athavA hAlamAM ISTadevanuM samaraNa kara. re kSatriyettama ! huM vANI chuM, te paNa tane mAruM chuM. e pramANe kahIne AdmabhaTe khaggavaDe mallikArjunanuM mastaka daMDavaDe vRkSanA phalanI jema chedIne pRthvI para pADI nAkhyuM. zatrune mAryo te samaye AmrabharanI stuti karatA heyane zuM? tema tenA sainike harSavaDe jayadhvani vAraMvAra karavA lAgyA. ninayaktAne lIdhe raMkanI mAphaka mallikArjunanA sainike AmrabhaTane sevavA lAgyA. kAraNa ke temane te pramANe vartavuM ucita che. tyArabAda mallikArjunane mastaka sahita bahu baddhithI bharelA khajAnAe teNe pitAne vAdhIna karyA. temaja uttama kaTInI senA paNa pitAne tAbe karI. pachI te dezamAM zrIkumArapALa rAjAnI AjJA pravartAvI. AmRbhaTa ekadama tyAMthI nIkaLI pitAnA svAmI pAse AvyA. aneka maMtrI tathA sAmatonI samakSa zrIkumArapAla rAjA sabhAmAM beThA hatA, tyAM AvI AdmabhaTe pitAnA svAmInA caraNamAM mallikAjunanuM mastaka mUkyuM. temaja zRMgAra keTI nAme eka sADI, mANikaya nAmanuM paTa=vastra, pApakSaya nAme hAra. viSane dUra karanAra gasiddhi nAme zukti (chIpa) caudabhAra pramANane batrIza suvarNakubha, cha muDA mauktika-meti, caudakeTI senayA, eka viza uttamapAtra, cAdAMtane hAthI ane zatrune khajAne, e sarva sAra vastuo lAvIne AdmabhaTe bheTa karI. zrIkumArapAle tevA prakAranI tenI bheTa joI manamAM vicAra karyo ke kharekhara A zatru aneka pArzvamaNi tathA atizaya saMpatti ene luMTAre che. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mallikArjunamaraNa 253 A pramANe AdmabhaTanuM parAkrama joI prathamanA sAmata lajajA pAmyA ane nIce javAnI IcchA karatA hoyane zuM ? tema bhutalanuM avelekana karavA lAgyA. te caritravaDe prasanna thayelA zrIkumArapAla bhupatie "rAjapitAmaha evuM zatrunuM birUda AmraTane ApyuM. te birUdavaDe uce svare mAgadhelokoe stuti karAyelo AmrabhaTa kalpavRkSanI mAphaka temanA dAridrane dUra karate pitAnA sthAnamAM gaye. mahAna pratApI zrI kumArapALe pitAnA parAkramavaDe pRthvIne jaya karI grImakALane sUrya kAdavane jema sarva zatrukulane saMhAra karI ghaNA samaya sudhI rAjya pAlana karyuM, seminAtha pUjArA eka divasa zrIkumArapAlarAjA uttama prakAranA zaNagAra sajI prabhAta kALamAM sudharmA (devasabhA)nI aMdara IMdra jema sabhAmAM gayA ane tenA madhyabhAgamAM rahelA purUSa pramANa uMcA sonAnA siMhAsana upara merU parvatanA zikhara para sUrya jema virAjamAna thayA. temanA mastaka upara pitAnA vizuddha yazerAzirU5 caMdranA sAkSAt biMba samAna ujajavala chatra zebhatuM hatuM. pitAnI kIrti vaDe jItAyelI gaMgA nadIne pravAha sevA mATe AvyuM hoya tema baMne zveta cAmara temanI baMne bAjue vIMjhatA hatA. pitAnA mukuTa maNinA kiraNevaTe bhupatinA caraNakamalane praphullA karatA maMtrI, sAmaMta ane senAdhipati vigere adhikArio sevAmAM hAjara hatA. mahArAjAnA saMbaMdhavALA keTalAka kavi ane vyAsAdikavaDe paNa te sabhA kamalevaDe sarevara jema zobhatI hatI. te samaye prabhAsapATaNathI somanAtha mahAdevanA keTalAka pUjArIo tyAM AvyA ane zrIkumArapAla nareMdrane praNAmapUrvaka vinati karI kahyuM. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 kumArapALacaritra sAmanAthanuM maMdira kASTanI ati chaNutAne lIdhe samudranA taraMgAvaDe mULa vinAnA taTa para rahelA vRkSanI mAphaka hAlamAM paDI jAya che. he deva ! sasArathI AtmAdvAranI mAphaka te ma`diranA je uddhAra karAya tA Apane khajAne puNyazALI thAya ane lAkamAM ApanI akhaMDita kIti thAya. e pramANe pUjakAnuM vacana aMgIkAra karI bhupatie peAtAnuM pa'cakula tyAM mAkaLyuM ane sUtradhAra pAse pattharanuM maMdira boMdhAvavAnA prAraMbha karAvyeA. pachI bhUpatie peAtAnI pAsamAM rahelA zrI hemacadra AcAya ne pUchyuM. he bhagavAn ! mArA manAthanI mAphaka e maMdira jaladI kevIrIte siddha thAya te kahe!. sUrie vicAra karI kahyuM. he rAjana! tuM kaika vrata grahaNa kara, jethI puNyanI vRddhi thAya ane te puNyanI vRddhivaDe tArU' dhAreluM kA' siddha thaze, ema kahI vizeSamAM temaNe jaNAvyuM ke, jyAM sudhI e ma'dira taiyAra thAya, tyAM sudhI tAre brahmacarya vrata pAlavu". vaLI e jo tArAthI na thai zake te mAMsanA niSedha kara. jIvanA ghAta thayA vinA koI divasa mAMsanI prApti thatI nathI, ane jIvadhAta samAna khIjuM koI duSTa kArya nathI, mATe mAMsanA tyAga karavA ucita che. adbhuzruta svAdavALuM. anya bhAjana maLe chate kayA buddhimAna mAMsa bhakSaNa kare ? kAraNa ke; peAtAnI pAsamAM amRta hoya chatAM viSanI IcchA kANu kare ? mahAbhAratanA zAMti patra vigeremAM kahyuM che, mAMsanA tyAga karavAthI ghaNA rAjAo svage gayA che, paNa Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 seminAtha pUjArA bhegAdivaDe svarga maLatuM nathI. vaLI he deva! mAMsatyAganAM bhISmapitAe kahelAM keTalAMka vacane. mahAbhAratamAM rahelAM che, na bhakSayati yo mAMsaM, na hanyAna ca ghAtayet / sa mitraM sarvabhUtAnAM, manuH svAyaMbhuvo'bravIt // 1 // je puruSa mAMsa bhakSaNa karatA nathI, temaja pazu vadha karate nathI ane anumodana paNa ApatuM nathI, te sarva prANIone mitra gaNAya che, ema svayaMbhU manue kahyuM che." dravya vaDe je kharIde che te haMtA-mAranAra, upalegavaDe je khAya ane vadha baMdhanavaDe je ghAta karAve che, traNa prakArane vadha kahevAmAM AvyuM che. tema pejanA karanAra, anudana karanAra, mAranAra, kavikraya karanAra, saMskAra karanAra ane upalega karanAra e sarve khAdaka (khAnAra) kahyA che. suvarNa, gAya, bhUmi ane ratnAdikanA dAnathI paNa mAMsa nahI khAvAmAM vizeSa dharma thAya che. ema kRtikAranuM mAnavuM che. comAsAnA cAra mAsa sudhI je mAMsano tyAga kare che, te puruSa kIti, AyuSya, yaza ane bala e cAra mAMgalikane prApta kare che. mAMsanI mAphaka madya paNa vikalyAdika aneka dUSaNane pragaTa kare che. mATe buddhimAna puruSe ISTa kAryanI siddhi mATe mAMsa tathA mane. sarvathA tyAga kare. he rAjana ! tuM paNa pitAnA ISTa kAryanI siddhi mATe madya mAMsano tyAga kara, e pramANe gurunuM vacana sAMbhaLI bhUpatie madya mAMsanA tyAganI pratijJA karI. pachI mahAparAkramI bhUpati te kAmamAM rahelA loko mATe kAryavAhaka upara haMmezAM aneka suvarNa keTI ekalate hato. kAraNake Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 kumAra pALacaritra pite AraMbhelA kAmamAM ka mANasa udyamI na hoya?" be varSanI aMdara te caitya tayAra thaI gayuM. bhUpatie pitAne niyama choDavA mATe sUradrane pUchyuM; guru mahArAja bolyA, je ke caitya te purU thayuM che te paNa tAre niyama te zivayAtrA karIne temanI AgaLa mUke te egya che. e pramANe gurunuM vacana kumArapALe mAnya karyuM. gurumahArAja pitAnA sthAnamAM gayA. pachI bhUpatie tuSTa thayelA bhaktanI mAphaka sabhAnI aMdara AcAryanA guNagrAmanI prazaMsA karI. te sAMbhaLI puhitanA hRdayamAM ISya utpanna thaI ane ekadama te zikhA sudhI baLate heyane zuM ? tema tapI gaye. kAraNa ke khala puruSane e svabhAva hoya che. vaLI vizeSamAM teNe kahyuM; he devI! tamArA cittane vaza karavA mATe A zaTha AcArya tamArA ISTadharmane upadeza kare che. paraMtu te zatrunI mAphaka tamArI para rAjI nathI ja. - je ema na hoya te e paNa seminAthanA darzana mATe ApanI sAthe Ave, paraMtu tame kaheze te paNa te Avaze nahIM. seminAthanI yAtrA somanAthanI yAtrA karavA javuM e nizcaya pitAnA manamAM karI bhUpatie prabhAtakALamAM hemAcArya AvyA eTale yAtrA mATe prArthanA karI. A sarva purohitanuM durAtmapaNuM che, ema jANI caulukya (kumArapALa)ne jaina dhamI karavA mATe sUrIzvare kahyuM. he rAjana! bhukhyA mANasane bhejana mATe zuM nimaMtraNa karavuM paDe kharUM? temaja mahAtmAne yAtrA mATe ke IpaNa samaye ghaNuM zuM kahevuM paDe? tIrthayAtrA karavI eja mAruM mukhya kartavya che, tIthaTana vinA kSaNamAtra paNa mane hArelA jugArInI mAphaka sukha paDatuM nathI. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ somanAthanI yAtrA 257 ema sUrIzvare kahe chate rAjAe purohitanA sanmukha joyuM. te samaye tenI mukhAkRti maNIthI liMpAyelI hoya tema zyAma thaI gaI. kumArapALe kahyuM. he sUradra! Apane AvavAnI IcchA hoya te Apa besavA mATe sukhAsana(pAlakhI) ne svIkAra kare. AcArya belyA. he rAjana ! ame pAdacArI chIe. amAre sukhAsananuM zuM prajana che? vivekI e gRhastha mANasa paNa tIrthayAtrAmAM vAhana vaDe cAlato nathI, te haMmezAM pAdacArI je yati-cAritradhArI hoya te kevI rIte vAhanamAM bese? mATe hAlamAM tamane pUchIne theDe theDe (TuMke) vihAra karI zrI zatruMjayanI yAtrA karI prabhAsapATaNamAM huM maLIza. ema kahI teja vakhate rAjAne pUchI tIrthayAtrA mATe hemacaMdrasUrie prayANa karyuM. "kharekhara saMtapuruSe satyavAdI hoya che." te samaye prauDha saMpattio vaDe lekene Azcarya pamADatA zrIkumArapALe paNa cakravatInI jema yAtrAprayANa karyuM. anukrame cAlate zrIgUrjarezvara keTalAka divase vaDe prabhAsapATaNamAM gaye ane meghanA Agamanane jema mayUra tema sUrinA AgamananI vATa jevA lAge. somanAthane namavA mATe kumArapALa jeTalAmAM prayANa kare che, teTalAmAM sanehI baMdhu jevA hemacaMdrasUri tyAM AvyA ane rAjAne maLyAM. hemacaMdrasUrinAM darzana thavAthI caulukya AnaMdasAgara bahu uchaLavA lAge, temAM kaMI Azcarya nahIM. rAjA praphullamakhe be. he sUradra! pariNetAnI mAphaka Ape AvelI veLAne (samaya) sArI rIte sAdhI. ema kahI bhUpati bahu premavaDe AcAryane sAthe laI somanAthane namavA mATe meTo utsava pUrvaka cAlyo. pite banAvelA avarNanIya devAlayanI vimAna samAna suMdaratA jeI kumArapALanA hRdayamAM harSa mA nahIM. zarIra mAMcita thaI 17 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 kumArapALa caritra gayu. mAnadasAgaramAM magna thaI bhUpattie vinayapUrvaka mahezvarane namaskAra karyAM. jene jine drA vinA anya devane namatA nathI. e pramANe leAkAktinA jANakAra gujarezvara ANye. he prabhuM ! Apane cegya lAge tA zakarane vaMdana karI. he rAjan ! emAM zuM kahevuM ? A sava prayAsa devava Mdana mATe ja che. ema kahI hemacaMdrasUrie uccasvarega bhara stuti karI. bhavabIjAGkurajananA- rAgAdyAH kSayamupAgatA yasya / brahmA vA viSNurvA, mahezvaro vA namastasmai // "saMsArarUpI bIjA kurane utpanna karanAra rAgAdika viSaye jenA kSINa thayA hAya, te brahmA, viSNu athavA zaMkarane namaskAra thAe." yatra tatra samaye yathA tathA, yo'si so'syabhidhayA yayA tayA / vItadveSa kaluSaH sa cedbhavA-neka eva bhagavannamo'stu te // he bhagavan ! game te samaye, game te prakAre, game te nAma vaDe game te hA, paraMtu te Apa eka ja rAgAdika deSathI rahita hA, tA tamane mArA namaskAra che. " vagere stuti pATha vaDe zrIhemaca'drasUrie sAmanAthanI stuti karI, paNa vastuta: peAtAnA ISTadeva zrI vItarAga bhagavAnanI ja temaNe stuti karI. paramAtma rUpI sAgarane anusaratI, avidhapaNe sUrIzvare racelI stuti rUpa nadIne jANI zrIkumArapALa bhUpati camatkAra pAmyA. tyAra bAda bhUpati yAtrAne ucita sarva kA samApta karI zrIhemacaMdrasUri sAthe devanA gabhArAmAM gayA. ane kahyuM, he prabhu ! mahAdeva samAna deva nau. tamArA sarakhA mi nathI temaja mArA sarakhA khIjo tavAthI nathI. vaLI A tIrthAMmAM utkRSTa pragaTa thayelA prAcIna puNya cAgane lIdhe triveNInA saMgamanI jema hAlamAM Atrika ( tripuTI)nA cega prApti thayA che. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkarane sAkSAtkAra 259 paraspara virUddha siddhAMtavAdamAM brAMta thayelA puruSonA vAgajAlarUpa kekarAo vaDe satyadharma, satya deva ane satya ta ratnanI jema AcchAdita thaI gayAM che. mATe he bhagavana ! satya vicArI karI cheSarahitapaNe A tIrthamAM mane kahe ke, satyadharma karyo? satyadeva karyo ane mekSa lakSamI ApanAra tatva kayuM? jethI huM haMmezAM tenA dhyAnarUpI gaMgAjala vaDe malIna vastranI mAphaka mArA AtmAne zuddha karUM. Apa sarakhA guru maLavAthI paNa je tatvane saMzaya rahe, te sUryanA udayamAM paNa vastu nahIM dekhAvA barobara thAya. ema kahI rAjA pite mauna rahyo. tyArabAda sUradra potAnA hRdayamAM kaMIka dayAna karI cogya vacana bolyAM; paraspara virUddha evI zAstronI gechIethI sayuM. huM A devane tArI AgaLa pratyakSa karu chuM. A mahAdeva je dharma athavA devanI sAbItI Ape, tenI tAre upAsanA karavI. kAraNake, devavANI satya hoya che. zaMkarane pragaTa karavA mATe huM mAtra samaraNa karuM chuM ane tuM temanI AgaLa uttama prakArane dhUpa kara. e pramANe kumArapALane kahI maMtrasnAna karI merUsamAna sthira vRttie surIzvare maMtranuM dhyAna karavAne prAraMbha karyo. aho ! zaMkara paNa zuM sAkSAta thAya? ema vismita thaI gurunA kahyA pramANe AcaraNa karete bhUpati zaMkaranI AgaLa ubhe rahyo. zakarano sAkSAtkAra kSaNa vAra pachI pracaMDa sUrya maMDalanI zebhAne anusarato mahAna teja samUha zaMkaranA liMgamAMthI pragaTa thaye. tenA madhyamAMthI dedIpyamAna kAMtimaya mahezvara pragaTa thayA. gaMgA sahita jaTA, caMdrakaLA ane traNa netra vigere vibhUtithI jenI mUtti zebhatI hatI. Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 kumArapALa caritra pachI dhyAnathI mukta thaI sUrIzvara bolyA. huM nRpa ! AgaLa rahelA A zaMkaranAM tuM darzana kara. emane prasanna karI barAbara pUchIne satya tatvane tuM svIkAra kara. tatkALa darzanathI pragaTa thayelA AnaMdasAgaramAM magna thayelA bhUpatie bhUtaLane aSTAMga sparza karI zaMkarane namaskAra karyo. tyArapachI hAtha joDI kahyuM. he jagatpate ! adhyAtmadRSTione paNa ApanuM darzana sadaiva durlabha heya che, te mArA sarakhA carmacakSu vALAene thAya ja kayAMthI? paraMtu siddhAMjananI sahAyathI jema lokottamanidhi tema A guru mahArAjanA dhyAnathI ApanAM darzana mane thayAM. ka95mane pAmI daridra ane amRtane pAmI tRSAturanI jema Aje bhAgyavaDe ApanAM darzana karI mAre AtmA nRtya karate heyane zuM? tema AnaMdita thaye che. ema kahI gUrjarezvare zaMkarane pUchayuM. tyAre te pitAnA nivaDe devAlayanA madhyabhAgane gajAvatA hAyane zuM? tema kahevA lAgyA. he caulukya naredra! tane dhanyavAda che ane tuM vivekI che. hAlamAM mumukSanI jema tane uttama prakAranI dharmajIjJAsA pragaTa thaI che. anyathA AtmaverInI mAphaka rAjAo prAye rAjya meLavIne madenmatta thAya che. ane prApta thayelA paNa dharmane karatA nathI. vaLI madonmattanI jema rAjAe sadAcAra pAlatA nathI. hitavacana sAMbhaLatA nathI ane pitAnI AgaLa rahelA pUjyaguruone paNa dekhatA nathI. nidrAmAM sutelA, viSathI gherAyelA ane AcArathI patita thayelAnI jema rAjAe sAMbhaLatA nathI, te dharmakArya te kare ja kayAMthI ? aneka bhadra (zreyasa) vaDe zreSTha mahadaya jene avazya thavAne hiya, teja puruSa dhanAthI jema lahamIpatine tema dharmanI sevA kare che. vaLI he rAjana! bhukti ane mukti ApanAra nimayika dharmane Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru prArthanA 261 tuM Icchato hoya te mUrtimAna parabrahma samAna A sUrIzvaranI sevA kara. vaLI A sUrIzvara sarvadevane avatAra che. niSkapaTa (zuddha) brahmacArI che. bAlyAvasthAthI AraMbhIne cAritradhArI che. siddhAntanA pAragAmI che. jJAnavaDe karamAM rahelA AmaLAnI mAphaka samyaphaprakAre anya janenA mananI sthiti jANe che. eTaluM ja nahIM paNa hAlamAM brahmA samAna tatvajJAnI A mahAmuni pRthvI para vijayavaMta varte che. ' he bhupALa ! emanA kahyA pramANe vartavAthI tuM pitAnuM iSTa kArya siddha karIza. e pramANe kahI zaMkara svapnadRSTanI mAphaka adazya thaI gayA. guru prArthanA tyArabAda prasanna thayelA gUrjarezvare sUrine kahyuM. he bhagavana ! kharekhara tame ja Izvara che, kAraNa ke mahezvara paNa ApanA svAdhIna che. vaLI he jagadguru ! meM pUrvabhavamAM pAkAM puNya karyA haze ke, jenA tamArA sarakhA tattvadazaguru virAje che. AjathI AraMbhI mArA guru, pitA, mAtA, baMdhu ane mitra paNa tame eka ja che. anya keI nathI. temaja Ape prathama mane jIvitadAna ApavAthI Aleka Ape che ane have zuddhadharmanA upadezavaDe paraloka paNa Ape. guru mahArAja bolyA. je e tAro nizcaya hete hAlamAM pApanI mAphaka mAMsAdika abhakSya vastune tuM tyAga kara. pachI huM tane dharmopadeza ApuM. havethI huM ApanA kahyA pramANe vartIza, ema kahI bahu AnaMda Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 kumArapALa caritra mAnatA rAjAe teja vakhate puNyanI prAptithI pavitra divasanI mAphaka abhakSyanA niyama karyAM. tyArapachI tyAMthI hemacaMdrasUri sahita zrIkumArapALarAjA prayANa karI patAkAovaDe AkAzane pILAsapara banAvatA prabhAsa pATaNanagaramAM AvyA. tyArabAda suMdara vacananI mAphaka somezvaranI vANInuM smaraNa karatA zrIkumArapALarAjA haMsanI mAphaka hamezAM sUrIzvaranA caraNakamaLanI sevA karavA lAgye. vaLI te rAjA kaI divasa temanA sthAnamAM jaine, koI divasa sabhAmAM elAvIne sUrIzvaranA mukhakamaLamAMthI bhramaranI mAphaka dharmarasanu... pAna karatA hatA. surIzvaranA amRtasamAna upadezarasanuM pAna karavAthI viSaveganI jema naredranu mithyAtva dhIme dhIme naSTa thavA lAgyuM. anukrame kumArapALarAjA svadharmanI ArAdhanA karatA navIna zrAvaka jema kaMika jainadhama para zraddhALu thayA. devAdhisanyAsI bhRgukSetra (bharUca ) mAM zaMkarasamAna mahAvratadhArI devabeAdhinAme sanyAsI rahetA hatA. tenu' mana bahu zuddha hatuM. te devaLeAdhi koika parvanA divase snAna karavA mATe gaMgApara gayA, te samaye tyAM bahu kalAvAna ane leAkamAnya dIpaka paNa Avyo. pachI dIpake tIsthAnamAM uMce svare tANIne kahyuM, huM leAka ! mArI pAsethI sarasvatIma Mtra ane suvaNa grahaNa kara suvarNa nuM nAma sAMbhaLI ekadama ghaNA leAkeAe te vacanane svIkAra karyAM. sarasvatImatranA te eka paNa mANase svIkAra karyo nahIM, kAraNa ke sava jagata lakSmIne AkhIna che. vaLI huM mAnuM chuM ke; vANI vaNamayI che ane lakSmI suvaNu - mayI che, mATe vaNu hIna vANIne tyAga karI leAkeA vaNuthI adhika evI lakSmInA svIkAra kare che. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maraNAbhimukha dIpaka 263 maraNAbhimukha dIpaka - pitAnA AyuSanI samApti jANI mAnavadehane tyAga karavAnI icchAthI dIpakanA manamAM vicAra thaye ke, A baMne kalAo mATe kone ApavI. sarasvatInA maMtra samAna A duniyAmAM bIjo kaI sAra nathI ane suvarNasiddhisamAna keI sthira nathI. A baMne kaLAe pAtranA abhAvathI jarUrI mArI sAthe Avaze. A vAta devabodhinA jANavAmAM AvI eTale te dIpakanI bahu sevA karavA lAgyA ane sAravALA sArasvataMtrane teNe vidhi sahita dIpaka pAsethI grahaNa karyo. pachI bahu buddhimAna te devAdhi bhRgukSetramAM gayA ane narmadAkinAre besI maMtranA dhyAna mATe teNe prAraMbha karyo. mananI sthiratAvaDe devabedhi sarasvatInuM dhyAna karavA lAgyo. ane sthANu-vRkSanI mAphaka thiravRttie sudhAtRSAvikane paNa kiMcit mAtra jANa nahote. anukrame lakSajApa thaye te paNa sarasvatI prasanna thaI nahIM, paraMtu AzAne lIdhe teNe pharI pharIne Agraha pUrvaka pAMca lAkha jApa karyo. ekaMdara cha lAkha jApa thaye, chatAM paNa devI prasanna thaI nahIM. tethI devabodhine bahu krodha caDhyA. teNe puSpamAlAnI mAphaka japamAlAne rIsathI AkAzamAM phekI dIdhI. AkAzamAM koIe aTakAvelI hoyane zuM? tema te japamALAne tArAnI paMkti samAna sthira rahelI joI devadhine Azcarya thayuM ane te vicAravA lAgyo. A sArasvata maMtra je asatya heya te pakSiNI samAna A japamALA AkAzamAM nirAdhAra kevI rIte rahI zake? paraMtu mArA durbhAgyane lIdhe ja A maMtra mane saphala thayo nahIM. kAraNa ke, daiva jyAre pratikULa hoya tyAre sarvaniphala thAya che. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 kumArapALa canni ema te ciMtA karatA hatA, tevAmAM tyAM divyavANI thai. huM mahAzaya ! tuM ze! vicAre kare che ? tuM tArI pAchaLa jo? tArA maMtranI asiddhinuM kAraNa tu jANIza. teNe pAchaLa joyu te peAtAnI pAchaLa pizAcinI samAna mahAbhayakara cha strIe ubhI hatI. jemanAM mukha ane zarIra khaDuM thAma hatAM. temaja vastro paNa zyAma hatAM. te joI devaeAdhi vicAramAM paDase. mUrtimAna A mArI prAcIna pApa sapatti che athavA durdhyAnanI paMkitaeka samAna A rAkSasIe mane khAvA mATe AvI haze? ema te vitaka karatA hatA, teTalAmAM pharIthI AkAzavANI thaI. he devabedhi ! pUrvabhavanA pApavipAkathI utpanna thayelI A cha jIvahatyAe te karelI che. have te rAtrIrUpa jItyAe rahe chate tArA hRdayamAM sathA sarasvatInA maMtraprasAdarUpa sUryanA prakAza kevI rIte thAya ? ekeka lAkha jApa karavAthI te chace jIvayAe tArA AtmAthI chuTI thaI tArI pAchaLa strInuM svarUpa dhAraNa karI ubhI rahI che. bahu dhathI te` A akSamAlA ( japamALA ) jyAre AkAzamAM pheMkI dIdhI, tyAre peAtAnA prabhAvavaDe me' tArA vizvAsa mATe tene AkAzamAM sthira karI. have A matra tAre thoDA japavAnA bAkI rahyo che, teTale jApa kara eTale sarasvatIdevI tane prasanna thaze. ema kahI sarasvatIdevI mauna rahI. peAtAnA iSTa kArya mAM saMdeha sahita ane buddhizAlI devAdhie pharIthI karakamalamAM akSamAlA lIdhI ane jApanA prAraMbha karyAM. sarasvatIdevI pUrNimAnA caMdrasamAna zarIranI kAMtivaDe zabdajJAnamaya tejane pratyakSa pragaTa karatI heAyane zu? Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devadhiprayANuM 265 prasanna vaDe premAmRta varasAvatI heyane zuM? tema sarasavatIdevI devadhinI AgaLa pragaTa thaI. kalA, vidyA ane sAhasikalekenA upakAramAM paNa apAra evA jalane jema samudra tema tuM AdhAra che, mATe he mRtadevI ! tArI AgaLa A mArI stuti zA hisAbamAM che? kAraNa ke, traNe lokamAM je sAMbhaLavAmAM Ave che, te sarva tArI vibhUti che. vaLI he brahmaputrI ! pazu samAna puruSe tArI upara atyaMta virakata thaI AlAkamAM ja mAtra mahimAne pragaTa karanAra lakSamIne dhAraNa kare, paraMtu samagra vidvAna varga svarga ane mekSasukha ApanAra eka tArA vinA bIjA koIne hadayamAM dhAraNa karate nathI. e pramANe devadhi sarasvatInI stuti karI prArthanA karavA lAgyo. he jananI ! vidyA, bhakita ane mukti mane tuM Apa. kalpavRkSanA mahimA samAna mArA varadAna vaDe tArUM dhAreluM kArya siddha thAo, e pramANe devadhine kahI saratI devI adazya thaI gaI tyArapachI devInA prasAdathI devadhi tatkAla veda vidyAmAM kuzala . dehada (strInA pAdasparza) thI samaya vinA paNa vRkSazuM phalate nathI? ema traNe lokane AnaMda ApanAra bIjI paNa uttama kalAone zukalapakSanA caMdranI mAphaka devabaMdhie grahaNa karI. devabodhi prayANa tevAmAM lokenA mukhathI devabodhinA sAMbhaLavAmAM AvyuM, hemacaMdrasUrie kumArapAlarAjAne jainadhamI karyo che. teNe vicAra karyo ke, mArA sarakhe kalAvAna guru vidyamAna chatAM brAMtanI mAphaka rAjA pitAnA kulakamathI AvelA dharmane kema tyAga kare che? pharIthI paNa jyAre ene viSNudharmamAM sthApana karuM te ja A mArI kalArUpa latAe saphala thAya. Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 kumArapALa caritra ema vicAra karI ahaMkArarUpI khIlA vaDe baMdhAyelAnI mAphaka devadhi teja vakhate kumArapAlane upadeza karavA mATe tenA nagaramAM AvyuM. tyAM mukAma karI te iMdrajAlInI mAphaka aneka prakAranAM kautuka dekhADIne bahu guNavAna evA nagaravAsI janene mehita karavA lAge. temaja vazIkaraNAdika vividha prakAranI vidyAone phelAva karavA lAge. jethI vismaya pAmI sarva nagaranA leka siddhanI mAphaka haMmezAM tenI sevA karavA lAgyA. jo ke tyAgI puruSa kalArahita heya. te paNa te lekamAnya thAya che, te pachI kalAvAna te ghaNuM karIne thAya temAM zuM Azcarya ? svabhAvathI suvarNa darekane priya hoya che. vaLI te ranathI prakAzita hoya te pachI tenuM te kahevuM ja zuM? devabodhine camatkAra - kalAvAna puruSanA prasaMgamAM leke devadhinI bahu prazaMsA karatA hatA, eTaluM ja nahI paNa enA je kaI kalAomAM hoMzIyAra che ja nahI, e vAta kumArapAlanA sAMbhaLavAmAM AvI. mayUra pakSI jema, meghane tema tene jovA mATe kumArapAlane bahu utsAha thaze. teNe pitAnA AptapuruSo tene teDavA mATe mokalyA. keLanA patranuM Asana, kamalanAlane dAMDe ane bahu sUkSamAM sutaranA kAcA taMtuothI bAMdheluM eka sukhAsana taiyAra karyuM. ATha varSanA bAlakanI pAse te upaDAvyuM ane tenI aMdara te devabodhi beThe. prabhAtamAM rAjasabhAmAM javA mATe nIkaLe. tevA prakAranuM Azcarya joI lekonAM netrakamala vikasvara thaI gayAM. maMtranA AkarSaNathI jema nagaranA lake tenI cAre bAjue vIMTAI vaLyA. temaja potAnA sevakevaDe jema svAmI tema lakevaDe. vIMTAyela devabodhi sabhAsane cakita karate rAjasabhAmAM gaye. Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devamAdhinA camatkAra 267 devamAdhine joI rAjA peAtAnA manamAM vicAra karavA lAgyA ke, keLanA patrathI banAvelA sukhAsanamAM A moTA peTa vALA, bhAre mANasa kevI rIte beThA haze? enIkaLA kAi adbhuta prakAranI jaNAya che. devAdhi sukhAsanamAMthI nIce utarI suvarNa maya siMhAsana para eThA ane peAtAnA pagamAM paDelA kumArapAlane sadbhAvathI teNe AzIrvAda ApyA, - niSkAmospi mahAvratI pramathitA'naGgo'pi dehe'GganAM, faraat aaa zucirbhImeo'pi zAntAtmakaH / pArzvasthaikavRpo'pi vAjigajatAdyuddAmalakSmIpradeza durlakSyarucaritrabhRd bhavatu te zrIzaGkaraH zaGkaraH // 1 // " sarva kAmathI rahita chatA paNa mahAvratadhArI, kAmadevane mathana karanAra chatA paNa zarIre strIne dhAraNa karanAra, smazAnabhUmimAM vAsa karatA chatA paNa pavitra, ------------ bAhya AkArathI bhayaMkara chatA paNa zAMta AtmAvALA, eka vRSanA adhipati chatA paNa aneka hAthI gheADA vigerene utkaTa lakSmI ApanAra ane durlakSya evAM aneka caritrone dhAraNA karatA zrImahAdeva tamArA sukhadAyaka thAe' huM mAnu` chuM' ke, he kumArapAlanareza ! kamaLa kAdavamAMthI utpanna thayela che. e hetuthI peAtAnA sthAnabhUta te kamalanA tyAga karI lakSmI, devaguru ane paDitAdikanA pUjanavarDa atyaMta pavitra thayelA tArA hAthamAM haMmezAM vAsa kare che, ema na heAya tA dhana kevI rIte Ape ? A tArA hAtha yAcakone atizaya Icchita ema kahI vividha kalAone pragaTa karavAthI ane suMdara vacanamaya vAtAvaDe devabeSie AjAne sArI peThe raMjIta karyAM. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 kumArapALa caritra tyArabAda eka prahara divasa thaye eTale teNe rAjAne kahyuM. he deva! Apane devapUjanane avasara thaye che, ema mArA jevAmAM Ave che. devadhinuM vacana mAnya karI rAjAe snAna karyuM. zuddhavasa paheryA ane devabodhine sAthe laI te devamaMdiramAM gaye. tyAM senAnA pATalA para zaMkara vigere devenuM sthApana karI rAvaNanI mAphaka thira vRttie teNe vidhi pramANe pUjana karyuM. pachI devadhi . he deva ! paraMparAthI prApta thayelA ane bhUrbhuvaH svargamaya A traNa devane temaja atizaya priya evA vedokata dharmane tyAga karI tuM zA mATe mUkhanI mAphaka jaina matane svIkAra kare che? | veda ane samRtithI viruddha e jaina dharma uttama nathI, eja kAraNathI tattvajJAnI paMDite tene tyAga kare che. je A jaina mArga mokSapuramAM javAne sarala heya te tArA pUrvaje anya mArga vaDe zAmATe saMcAra kare? mATe je tuM tArA AtmAnuM hita Icchato hoya, te nirdoSa evA A tArA pUrvadharma tyAga karIza nahIM. te sAMbhaLI kumArapAla che. A vedokata dharma moTo che, paraMtu te hiMsAmaya che. tethI mArA manane tene vizvAsa rahetuM nathI. chae darzanenI vANI paraspara atyaMta virodhI hevAthI zenI mAphaka kaI paNa ThekANe maLatI nathI. pharIthI devadhi che. je ema hoya te brahmAdika deva ane tArA pUrvajone paNa huM pratyakSa pragaTa karI tane batAvuM, eTale tuM temane pUchI je. ema kahI teNe maMtranA sAmarthathI tenI AgaLa prathama saMketa karelAnI mAphaka te sarve ne bolAvyA. brahmA, viSNu, zaMkara ane mULarAja, cAmuMDarAja, valabharAja, durlabharAja, bhImadeva, karNa deva, tathA siddharAja e sAta pitAnA pUrvajone Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hemAcAryacamatkRti 269 pitAnI AgaLa pratyakSa joI kumArapAla cakita thaI gayo ane vinaya pUrvaka temane naye. vedanA uccAravaDe kAnane viSe amRtanI vRSTi karatA, satyajJAne tpattinA sthAnabhUta, zarIra ane jJAnathI paNa cAra mukhavALA brahmA, | hRdayanI aMdara rahelI lakSamIne mukhane prakAza hAyane zuM ? tema vakSasthalamAM ketubhamaNine dhAraNa karatA temaja cAre hAthamAM zaMkha, cakra, gadA ane padya rahelAM che evA viSNu, traNa lekane jovA mATe jema traNa netrane dhAraNa karatA, hAthamAM trizuLa, mastake jaTA ane bhAlamAM bAlacaMdrane dhAraNa katA zaMkara, e traNe deva ekaThA thaI zarIranI utkRSTa kAMtinA miSathI paramatiSane batAvatA hoya ne zuM ? tema kumArapAlane kahevA lAgyA. he nareMdra! amane brahmA, viSNu ane mahezvara tuM jANa. vaLI traNe lekanI utpatti, sthiti ane saMhAranA kartA ame chIe. temaja potAnA bhaktone karelA karmanA anusAre saMsAra ane makSa paNa kapaTa rahita ame ja ApIe chIe. | amAro racele vedadharma bahu pavitra che. enI upAsanA karanArA kayA puruSe svarga ane mokSanI niHsIma lahamIne nathI pAmyA ? mATe bahukAlanI brAMtine tyAga karI mukita mATe tuM amArUM bhajana kara. kAraNa ke; amArA jevA bIjA koI uttama deva nathI. temaja tuM mekSanI IcchA rAkhatA hoya te vedokta dharmanuM ArAdhana kara. enA je keI bIje zuddha dharma nathI, vaLI he rAjana ! A devabedhiyatIMdra amArI mUrti che. enuM vacana mAnya karI potAnuM kArya tAre karavuM. tyArabAda tenA pUrvaje belyA. he vatsa ! ame sAte mUlarAja Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 kumArapALa caritra vigere tArA pitarAIe chIe. tane upadeza ApavA mATe ame ahIM AvyA chIe, e vAta nakkI samajavI. tArA pUrvajoe AcarelA mArgane zA mATe tuM tyAga kare che? prAcIna mArgane tyAga karavAthI thanI mAphaka manuSyane nakakI nAza thAya che. A traNa deva ane emaNe kahelA dharmane bhAvathI Azraya karI traNe lokanI lakSmIne ame haMmezA bhogavIe chIe. he vatsa! jema ame pitAnA pUrvajonA kamane e nathI, tevI rIte tu paNa satyanI mAphaka prAcInamArganuM ullaMghana karIza nahIM. ema kahI teo tyAMthI adazya thaI gayA. rAjA Azcarya sAgaramAM garaka thaye. somezvara ane temanA vacananuM maraNa karate rAjA jaDa sarakho thaI gaye. tArA kahyA pramANe huM vartIza. ema kahI kumArapAle devabodhine vidAya karyo. pachI cakravartInI jema pote suMdara bhejana karyuM. himAcAryacamatkRti vAgabhaTa maMtrI te ja vakhate hemacaMdrasUrinI pAse gayA ane devabodhinI sarva hakIkata nivedana karI. teNe kahyuM. he bhagavan! te pUjya mahAtmA keIpaNa alaukika camatkArI dekhAya che. teNe maMtro vaDe bAMdhine jema zaMkara vigere devenuM AkarSaNa karyuM. evA enA prabhAve ayakAMta maNi lehanI jema rAjAnA cittane nakakI vaza karyuM che. mATe Ape evuM karavuM joIe ke kumArapAla pitAnA dharmamAM gaLIne raMga vastra para jema atizaya sthira thAya. sUrie maMtrIne kahyuM. A bAbatamAM tAre koIpaNa prakAranI ciMtA karavI nahIM, paraMtu savAre koIpaNa rIte rAjAne vyAkhyAnamAM tAre lAva. e pramANe sUradrane prabhAva jANI maMtrI bahu khuzI thaye, pachI te sAyaMkAlanA samaye rAjasabhAmAM gaye. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurumahimA 201 kumArapAle mAne kahyuM. huM maMtra ! khelatA kharI? vakhAdhi mahAtmAnuM sAmarthya izvaranA sarakhu che, teM joyuM ? maMtrI vinayapUrvaka belye. he svAmi ! enA mahimAnI zI vAta kahuM ! tenI AjJAmAM sura ane asuro ziSyanI mAphaka varte che. caMdra kalAvAna che, te paNa tenAmAM sALa ja kalAe rahelI che ane enAmAM tA ghaNI kalAo che. jethI teNe traNe jagatanA leAkeAne jIta karyAM che. tyArapachI bhUpatie vAgbhaTane pUchyuM. ApaNA guru hemAcAya mAM AvuM kalAkauzalya che ke nahIM? te tuM kahe. ApaNA guru ema kahevAthI paNa svAmInA hRdayamAM hemAcAya upara vizeSa prIti che, ema jANI maMtrI khuzI thayA ane te ALye, he svAmI! A ApaNA AcArya sa`kalAdikamAM prAye kuzaLa haze, kAraNa ke ratnAkaramAM ratnAnA asaMbhava hoya nahI". rAjAe vicAra karyAM. A mAmatane niNa ya tA karavA. ema dhArI teNe kahyuM. savAre tyAM jaI AcAryazrIne pUchIzuM. e pramANe nakkI karI maMtrIne vidyAya karyAM. maMtrI paNa sUrina pAse gayeA ane A savavRttAMta nivedana karyu. pachI te peAtAnA sthAnamAM gayA. sUrie peAtAnA ziSyane kahyuM. prabhAtamAM vyAkhyAna samaye nRpAdikanA samakSa mArU Asana tAre nIcethI kheMcI levuM. bhItathI dUra sAtagAdInu` Asana racyuM. tenI upara vyAkhyAna mATe AcAya meThA. adhyAtma vidyAvaDe AMtarika pAMce prANavAyune nirodha karI si"hAsanathI kaIka uMcA rahI gurumahArAje amRtanA jharaNA samAna | sudara vyAkhyAnane prAraMbha karyAM. Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumArapALa cari te samaye kumArapAla vigere janeAthI sabhA cikAra bharAI hatI. paramatatvanA Adha ApanAra sUrinI dezanA sAMbhaLatAM sabhyo leAkeA paraprAnA AsvAda letA heAya ne zu' ? tema AnaMdamAM lIna thaI gayA. vaLI sUrIzvaranA vacanarUpa amRtanA sicanathI sabhAsadonA zarIre rAmAMcanA miSathI puNyanA aMkurAe pragaTa thayA. emAM kaMI Azcaya nahIM. 272 khAkhara vyAkhyAnanA raMga jAmyA hatA, te samaye prathama zikSA ApelA ziSya ubhA thai tyAM AnyA ane sabhya leAkanA dekhatAM gAMDAnI mAkaka teNe gurunuM Asana kheMcI lIdhuM, chatAMpaNu devanI mAphaka gurumahArAja nirAdhAra rahyA ane askhalita vANIvaDe pUrvanI mAphaka vyAkhyAna karavA lAgyA. e pramANe gurumahArAjanI sthiti joI kumArapAla vigere sabhyajane bahu vismaya pAmyA ane citrAmaNanI mAphaka kSaNamAtra sthira rahI manamAM vicAra karavA lAgyA. sarva kalAonA sthAnabhUta devAdhine prathama joyA hatA, paraMtu tene keLanA Asanano paNa AdhAra hatA. vaLI te maunadhArI hatA. tethI tenA zarIranA vAyu jItavAmAM muzkelI Ave nahI. ane A sUrIdratA nirAdhAra rahI vyAkhyAna Ape che, mATe A sthiti ghaNI Azcaya bharelI che. A sUrIdra siddha, buddha, brahmA ke, zuM Izvara che? anyathA emanI zakita AvI zakita AvI adbhuta kayAMthI hoya? amArA gurumAM nirAdhAra rahevAnI kalA che ke nahI, te sa Mdehane dUra karavA mATe A sUrIdra pAte A pramANe nirAdhAra sthitinI kalA khatAve che. A sUrI'drane viSe kevala kalAe dIpe che, eTalu' ja nahI paraMtu paracittanA avadhAraNathI sa`jJapaNu paNa spaSTa dekhAya che. te samaye nirAdhAra rahI sUrIzvare doDhaprahara sudhI amRtanI vRSTi karatA hoya, tema amRtanI nadI samAna dhama dezanA ApI. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmika tathA kathA sAhitya, ivoco. cA. vasAvo. pustaka nuM nAma kima' racayitA ( pa-00 1 kaiyAga mA-1-3 50-00 pU. zrImad buddhisAgara sara.ma.sA. 2 AbidayA pada HuA HI..E.3 90-00 3 H5867 padasaMgrAhaka VC0 4 zrAdhaka hamIrapa . pa ba5 TradhyavicAra pa-00 ke paramAtama yoY 11-00 9 paramAmada47 21-00 8 88uane Tradhya 90-00 9 pAtheya. pa-00 10 84/rAticajrAMtikA 10-00 QA zrImad A971sAgara sUri ma.sA. | CYthA dasArad. 11 laiX 248TIR (1ra raMghANI (prA)mA | ra0-00 13 ll RR6TIkara pa-00 . 14 prAmAkara, pa-00 15 oHIThI AJI [bhImasekacariyuM ra0-00. (16 surasuMdarIca3-WI-17mAM 40 00 , pa. 17 ghaMTAkarNa kaWsiMz gAranta] | ra0-0 pUi SIma copAdhyATAri.sasa. 18 ciThArI protvasthaa - - dtg5nI sapa TrasTa maThaDI / prApura) kau0.8t-us - zrI buddhisAgarasAra zrIpa samAdhi maMdira srara4roDajApara(GJ) 390 zrI kaccha-kakt-zALat-prakA2dThA TrasTa da83.84ra4 'sutoSA'6vguda sosAyaTI, statusIsaMgraha sAme,pAlaDI amadadail 20067. Stuffet 58 HheTI. sAgara prI pAdazAha jhapI poLa,amadaLIE- 80001.