Book Title: Kayotsargadhyana
Author(s): Amrutlal Kalidas Doshi
Publisher: Jain Sahitya Vikas Mandal
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004595/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DAyosajasthAnI PCOS ANATA LISA prakAzakaH- jaina sAhitya vikAsa maMDala, baMbaI. Jein Education International 2010 Ear Private & Personal use only www.ainembrary.org Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyotsargadhyAna zrI legasasUtra ane zrI "arihaMta-ceiyANa -sUtranA guDhArtha sAthe : preraka tathA saMzodhaka pujya paMnyAsajI mahArAja zrI bhadraMkaravijayajI gaNivara : lekhaka: zeThazrI amRtalAla kAlIdAsa dozI. bI.e. ke prakAzakaH jaina sAhitya vikAsa maMDaLa, 96 bI, IralA, vilepArale, muMbaI-pada 2010_03 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakaH candrakAnta amRtalAla dozI, me. TrasTI-jaina sAhitya vikAsa maMDaLa, 96 bI, svAmI vivekAnaMda mA, iralA, vilepArale ( pazcima ), muMbaI-4000 56. * mudrakaH viveka mudraNAlaya, 396, svAtaMtryavIra sAvarakara mAga, prabhAdevI, mubaI-400025. prathama AvRtti, 1983, prata: 1000 sarva hakka svAdhIna. mUlya H 10 rUpiyA 2010_03 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke arpaNa jeo satkAryothI ciraMjIva yazanA bhAjana ane svapuruSArthathI dIpaka samAna prakAzanA phelAvanAra banyA hatA te pa2ma Adane pAtra mahAnubhAvane ke jeonuM dhyAna viSayaka zreSTha tatvaciMtana kAyotsargadhyAna graMthamAM sAkAra thayuM che te kRti lekhakane arpaNa karatAM ame kRta kRtyatA anubhavIe chIe. ya to caMdakAnta dorI -S ' 1 ) - IN 2010_03 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_03 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. be ela 2. prakAzakIya nivedana 3. saMdarbho-gra^tha-sUcI 4. citra paricaya 5. zuddhipatraka anukramaNikA vibhAga : 1 zrI 'lAgagsa '-sUtranA gUDhArtha mUla pATha tathA gujarAtI chAyA kAryAtma dhyAna mATe Avazyaka bhUmikA pIDikA ( 'legasa '- sUtra ane ceAga ) paeNjikA sUtra paricaya : prakaraNa-1 : prakaraNa-2 : prakaraNa-3 : prakaraNa-4 : * lAgasa'- sUtra H artha- saMkalanA tathA savistara vivaraNu : prakaraNa-pa * legasa '- sUtra : * kALapramANu ' ane 8 samAlakhana'mAM upayeAgitA 8 lAgasa'- sUtra : pragaTa-uccAraNa prakaraNa-6 : pariziSTa-1 : caturviMzati jinanAma dehastha cakrasthAnAmAM nyAsavaDe aMtargata karavAnI vidhi pariziSTa-2 : sADAtraNa kaLA pariziSTa-3 : sarvAMtkRSTa bhAvasamAdhi pariziSTa-4 : zithilIkaraNa 2010_03 3  " 4 4 28 42 46 51 para 59 du Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vibhAga : 2 arihaMta ceiyANuM -sUtrano gUDhArtha sUtra paricayaH mUla pATha tathA gujarAtI chAyA prakaraNa-1 : pIThikA prakaraNa-2 : paMjikA prakaraNa-3 : vivaraNa pariziSTa-1H sUrimaMtrabRhakalpavivaraNa saMdarbha pariziSTa-2 : arihaMtavaMdanAvalI 2010_03 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || zrI rAghezvara pArzvanAthAya namaH / | ' dhAmA' mana zrIrAntinAthAya namaH || e khAla dharmanI ArAdhanAmAM dhyAna ghaNA ja mahattvano bhAga bhajave che. zubhadhyAna sarva sukhAnuM, sadgatinuM tathA mAkSanuM amegha sAdhana che. mATe ja ApaNA pUrvAcAryae ApaNI vividha dharmakriyAonI adara dhyAnanI sAdhanA judI judI rIte goThavI dIdhI che. paraMtu A vAtane ApaNane khyAla na hovAthI, * dhyAna e A kALamAM ApaNA mATe duSkara che' evA khyAla ApaNA saMskAromAM lagabhaga rUDha thaI gayA che. A dRSTie jotAM, A kAyotsaga dhyAna nAme je pustaka pragaTa thaI rahyuM che te ghaNuM mahattvanuM che. ApaNI dharmakriyAomAM vAravAra AvatA iriyAvahiyA tathA kAyotsargamAM dhyAnanA kevA suMdara samAveza ApaNA pUrvAcAryAe karyAM che e vAta upara A pustikA suMdara prakAza pADe che. M Aje jagatamAM cAre bAju, dhyAna samajavA mATe bhUkha jAgelI che. zubhadhyAna dvArA zArIrika, mAnasika tathA AdhyAtmika parama zAMti prApta thAya che, A parama satya che. eTale dhyAnanA viSayamAM ApaNe UMDA UtarIe te ApaNA mATe atyaMta jarUrI che. sva zeTha amRtalAla kAlIdAsa dAzI moTA udyogapati hovA chatAM paNa jaina sAhityanA khUba ja upAsaka hatA. maMtrazAstro ane yAga tathA dhyAna viSayanA graMthA e emane dhaNA ja priya viSaya hatA, emanuM vAMcana paNa ghaNuM ja vizALa hatuM. A kAyAtsaga dhyAna e emaNe jAte taiyAra kareluM pustaka che. emAM emaNe zAstravAkayonA aneka sAkSipA ApyA che, te uparAMta emane potAne sphurelI aneka aneka anuprekSAovicAraNAe paNa emAM emaNe rajU karelI che. vAcake enuM yathAyAgya parizIlana karIne emAMthI cAgya lAbha uThAve, dhyAnamArganI ArAdhanA dvArA ApaNI dharmakriyAomAM rahelA rahasyane samajavAnA prayatna kare tathA te dvArA suMdara rIte dharmakriyAonI ArAdhanA kare e ja zubhecchA. dhAmA (vAyA-viramagAma) vikrama saMvat 2039, vaizAkha vide 13. 2010_03 pUjyapAda gurudeva munirAjazrI- bhuvanavijayAntavAsI muni jaMbUvijaya 5 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya nivedana sva. zeThazrI amRtalAla kAlIdAsa dezI pratikramaNasUtro upara saMzodhana karI rahyA hatA tyAre kAnsa vidhi jemAM avinAbhAve saMkaLAyelI che te arihaMta paramAtmAnA nAma smaraNa mATenA "legasa" ane svarUpaciMtana mATenA "arihaMta-ceIyANuM - banne upAsanA-sUtro prati teonuM lakSya kheMcAyuM hatuM teoe jANyuM ke bane sUtromAM bhakti-rasa pradhAna hatuM ane sUtra-racanAomAMthI jinezvaranI upAsanAnA svarUpanI jhAMkhI maLatI hatI. te sUtro sAthe saMkalana pAmelI kAyotsarganI vidhimAM yegamArgamAMnA pAMcamA aMga pratyAhAranuM sAmya jaNAtuM hatuM kAryotsargamAM sthira thatAM pahelAM "IriyAvahI" ane "tasa uttarIkaraNanA sUtrakhaMDonA pATho Ave che. nAnAmAM nAnI jIva virAdhanAne dukRta samajavuM ane te agene pazcAttApa karI te saMbaMdhamAM pharIthI vizeSa kALajIpUrvaka vartavAne nirNaya iriyAvahImAM raheluM che. gata jIvananuM nirIkSaNa karI temAM rahelA sat ane asat aMze judA pADI tenuM AtmanirIkSaNa karI te pharI na karavAne-pApasthAna ke pramAdasthAnamAMthI pAchA pharavAne-pratikramaNa karavAno bhAvazuddhine nirNaya "IriyAvahI - sUtramAM teone jaNAya hate. pApakarmonI AlecanA karyA vagara cittanA bhAve zuddha thAya nahIM ane te pramANe thayA vagara citta zubhadhyAnamAM sthira thaI zake nahIM'- te siddhAnta Itara dharmomAM paNa mAnya hovAthI pazcAttApanuM mahattva te dharmomAM spaSTa jovA maLe che, paraMtu dhyAna mATenI suyogya cittabhUmikA nirmANa karavA mATe, sAvadya vyApAramAM anicchA chatAM paNa aMtaranA UMDANamAM zalyarUpe paDelA doSanA kAraNe AMtara preraNAthI azubhamAM pravRtta thayA vagara mana rahI zakatuM na hoya tyAre tenuM mULamAMthI nivAraNa karavA mATe "tassa uttarIkaraNa - sUtrakhaMDamAM traNa uttarakriyAo-mane vaijJAnika prakriyAoprAyazcittakaraNa, vizuddhIkaraNa ane vizalyIkaraNa ApavAmAM AvI che. prathama karelA pApanI punaH punaH AlecanA karI je kAyA pramAdavaza te pApakarmomAM kAraNabhUta banI hatI tene daMDa devA rUpe athavA te tene dhyAnanI pUrvAvasthAnI sAdhanAnA aMga tarIke kAryotsargamAM rithara karIne, cittanI gaharAImAM UMDA UtarIne temAM saMcita thayelA AMtaramaLane kevI 2010_03 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAte dUra karavA te kAyotsaga dhyAnanuM prayojana che ane te jena-dhyAnamArganA vizeSatA che. "tassa uttarIkaraNa - sUtramAM darzAvelI prakriyAonuM rahasya samajAya te pApakarmonA nirdhAtanane sacoTa upAya hAtha lAge ema teo samajyA hatA. keI paNa jIvane duHkha pahoMcADavAthI duHkha denAranA AtmakalyANa mAM avazya bAdhA utpanna thAya che eTaluM ja nahIM paNa tenI buddhi pApakarmane aniSTa tarIke samajIne tenI punaH punaH AlecanA kare te paNa pUve thayelA pApakarmanA kAraNe je deSa cittamAM jamA thaI cUkyo che tenuM nivAraNa jyAre na thAya tyAre pApanuM punarAvartana mAtra pazcAttApathI aTakAvI zakAtuM nathI, paNa dhyAna dvArA AMtarazuddhi karavAnuM Avazyaka bane che. cittanuM samyaka bhAvana dvArA vAraMvAra prakSAlana karIne tathA sudaDha dhAraNa dvArA vALIjhUDIne kacaro sApha karavAmAM na Ave tyAM sudhI paramAtmA svarUpe Atmadarzana karavAnI saMbhAvanA vikAsa pAmatI nathI. pApakamanuM AvuM sUkSma ane maulika ciMtana jemAM karavAmAM AvyuM che te dharmamAM AcAra-vicArazuddhi mATe kaI paddhati darzAvavAmAM na AvI heya te zakya nathI. gAdi abhyAsathI yukta, zAMta bhaktibhAva pradhAna ane maMtrapadapara AdhArita tathA anya sthAnamArgothI viziSTa kaI dhyAna- praNAlikA eka samaye avazya astitvamAM hatI-e teone daDha vizvAsa hate. varSo daramyAna AvA prakArane vikAsakrama teonA ciMtanamAM A nivedana karanArane teonA upakArathI samajAye hate. traNa dAyakA payaMta eka zraddhAnuM baLa teone preratuM rahyuM ane te svAdhyAya, tatvaciMtana ane tattvajJa-mahApuruSo sAthenA parAmazanuM nimitta-kAraNa banyuM. niSThApUrvakanA A puruSArthanuM phaLa, zrI pratikramaNa-sUtra,prabedha-TakAnA bhAga-pahelAnI pahelI AvRttimAM tathA Azare doDha dAyakA pachI prakAzita thayelA logassa-sUtra-svAdhyAya graMthamAM saMgRhIta thayeluM jovA maLe che. legasa-sUtra-svAdhyAya graMtha aprApya thatAM tenA saMpUrNa vivecanane zrI-pratikramaNa-sUtra, prabedha-TakAnI punaH saMskaraNa pAmelI trIjI AvRttimAM samAvI devAmAM AvyuM che. kAtmadhyAna' samajavA mATe upayogI pracura mAhitIne saMgraha zrI-zrAddha-pratikramaNa-sUtra, prabodha-TIkAnI trIjI AvRttinA bhAga-1, 2010_03 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha 98 thI 201, 595 thI 619, 733 thI 36 ane 771 thI 791 tathA bhAga-3, pRSTha 706 thI 721 mAM jovA maLaze. arihaMta-ceiyANuM '- sUtrane uddeza arihaMta paramAtmAnA samyak pirabhAvana dvArA paramAtmAnA ravarUpanuM citana karavAnA che. svarUpa-ciMtananA viSaya tarIke arihaMta paramAtmAnA jIvananI viziSTa SaDuM-avasthAone grahaNa karavAmAM AvI che. vaMdana-pUjana-satkAra-sanmAna Adi bhAva avasthAonuM saMvedana karavAnuM ane te dvArA cittanI bhAvazuddhi karavAnA mArga te. darzAvavAmAM AvyA che. jinezvara pratye utkRSTa bhaktibhAva na hoya to samyak pirabhAvana thaI zake nahIM. citta e upAsanA mATenuM karaNa-sAdhana che. te zuddha ane sudRDha na hoya tyAM sudhI nirmaLa bhAvonuM utkRSTa saMvedana karavAnI pAtratA temAM AvatI nathI. citta supAtra bane te arthe cAgAdi abhyAsanI AvazyakatA upara A graMthamAM bhAra mUkavAmAM AvyA che. jinezvaranA maMgalamaya jIvananI SaD avasthAe e prakAre samyak paribhAvanano viSaya banI zake che. nirdiSTa sUrimaMtra dvArA athavA cittamAM-tAdRza bhAse tevA viSayanAM smaraNa dvArA, smaraNamAM dhyeyane upasthita karavA mATe ciMtananI sAmagrI joi e-sadbhAgye Agama pramANita svarUpamAM arihaMta paramAtmAnA 108 bhAvavaMdanA arhannamaskArAvalikA'mAM maLe che. nAmanI paNa jeone spRhA na hatI tevA mahAna pUrvAcAyanI A kRti A saMsthA dvArA prakAzita ' namaskAra svAdhyAya ' prAkRta-vibhAgamAM saMgRhIta karIne teone upakAra mAnavAmAM ApyA che. A kRtinA vAcanathI zrI caMdulAla zakaracaMda zAhanA hRdayamAM addabhuta bhakitabhAva pragaTa thayA ane teoe ' harigIta'mAM 'arihaMtavaMdanAvalInI mULanA AdhAre racanA karI, te samyak paribhAvana mATe upayogI jaNAtA A racanAnA lekhakanA RNanA svIkAra karIne ame bIjA vibhAganA pariziSTa-ra mAM samAviSTa karI che. keve sAnukULa yogAnuyoga ! Aje ceAga ane dhyAnanA viSayamAM je vizALa sAhitya bahAra paDI rahyuM che temAM zikSitavargamAM jAgRta thayelI abhiruci kAraNarUpa rahelI che. aneka dhyAna-praNAlikAe leka samakSa rajU thaI rahI che tyAre jaine pAse maulika ane viziSTa evI koI dhyAna-praNAlikA che kharI ? e prazna UbhA thAya te svAbhAvika che. svAnubhUtimAM pariNamI zake tevA dhyAnamAga ja aMte te leAka svIkRti meLavI zakaze. satya zeAdhavA mATe zAstrasaMmata dhyAnamArganuM je nirUpaNa prastuta graMthamAM karavAmAM AvyuM che te 8 2010_03 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartamAna yuganI mAga pUrI karavAmAM pathadarzaka banavAmAM saphaLa thaze ke nahIM tenuM pramANa vivAdathI nahIM paNa nirdiSTa prakriyAonuM zraddhA, medhA, dhRti AdithI anusaraNa karanAra sAdhakanI AMtara-pratItimAMthI ja maLI zakaze. lekhakane parama pUjya paMnyAsajI mahArAja zrI bhadraMkaravijayajI gaNivara taraphathI " kotsargaththAnanA viSayamAM dIrghakALa paryanta satata mArgadarzana maLatuM rahyuM hatuM. lekhake "yoga ane dhyAnanA aneka viSaye upara teozrI sAthe parAmarza karyo che te patravyavahAra rUpe jaLavAI rahyo che ane A graMthane paripUrNa karavAmAM sahAyaka bane che. jemAM adhyAtmane sparzatA aneka viSayanI uttama carcA karavAmAM AvI che tevA A patravyavahArane adhyAtmapatrasAranA nAmAbhidhAnathI prakAzita karavAmAM Avaze. lekhake svahaste pitAne gurudevane A graMthanA lekhenA preraka tathA saMzodhaka tarIke oLakhAvIne teozrInA mahAna upakArane vinamratApUrvaka svIkAra karyo che ane amane paNa teozrInA traNane svIkAra karatAM harSa thAya che. taduparAMta A viSayamAM keTalAka mahatvapUrNa sUcana karanAra pa. pU. AcAyo zrIbhadrakarasUrijI (zrIbApajI mahArAjanA), pa. pU. AcAryazrI bhuvanabhAnusUrijI tathA pa. pU. AcAryazrI kalApUrNasUrijI tathA pa. pU. munirAja zrI jaMbUvijayajI mahArAja Adi sarva pUjya gurudevane ame aMtaHkaraNapUrvaka AbhAra vyakta karIe chIe. pitAne samayano abhAva hovA chatAM paNa amArI vinaMtine mAna ApIne prastuta graMtha "kAnsa gadhyAna" viSe be bola lakhI ApavA mATe ame parama pUjya munirAja zrI jaMbUvijayajI mahArAja sAhebanA atyaMta AbhArI chIe. A graMthanA saMkalana ane saMpAdanane AdithI aMta sudhI jeoe niSThA ane parizramapUrvaka bhAra vahana karyo che te zrI girIzabhAI zAhanA rANane svIkAra karyA vagara ame rahI zakatA nathI. A graMthane viSaya gUDha che ane tenuM vivecana arthagabhara ane saMkSipta che eTale tenA paThana ane svAdhyAya mATe bhegAdi viSayenI amuka aze jANakArI hovI jarUrI che. A saMsthA dvArA prakAzita "paMcaparameSThi maMtrarAja dhyAnamAlA tathA adhyAtmasAramAlA" ane "gazAstra aThThama 2010_03 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzanuM savistara vivaraNa (vibhAga-1) nA abhyAsathI graMthanA gUDha viSayone samajavAnuM vAcakanA mATe sAnukULa banI raheze. prastuta graMthanuM parizIlana vAcakane anubhavajJAna mATe Avazyaka puruSArthanI preraNA Ape evI maMgaLa kAmanA sAthe ame viramIe chIe. graMthanA saMpAdana ane prakAzanamAM chadmasthatA, anupayoga, presa-daSa Adi kAraNothI je kaI truTio rahI javA pAmI heya athavA jinAjJA viruddha je kAMI paNa lakhAyuM ke chapAvAyuM hoya te badala ame tene bichAmi daIe chIe. ta', iralA brIja, 105, svAmI vivekAnaMda reDa, vile-pArale, (pazcima), muMbaI-400 056. tA. 14-6-1983. caMdrakAnta amRtalAla dozI, prakAzaka, I0 2010_03 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 -- saMdarbhagraMthasUcI a-- prastuta graMtha pRSTha 1. "ayogavyavacheda' dvArjizikA 60-61 zrI hemacaMdrAcArya 2. arihaMta vaMdanAvalI 83 thI 0 zrI caMdulAla zakaracaMda zAha 3. AcArAMgasUtra 4. AvazyakacUrNi pa Avazyakaniryukti 12,46 6. "upadezapada" mahAgraMtha, bhASAntara papa thI pa7 zrI haribhadrasUrijI 7. eghiniyukti bhASya 12 8. "kalyANa gAMka 9. kAvyazikSA 38-39 zrI vinayacaMdrasUrijI 10. chAndogyopaniSad 11. jJAnasAra (gASTaka). upAdhyAya zrI yazovijayujI mahArAja 12. tatvArthasUtra zrI hIrAlAla rasikadI kApaMDira. 13, tatvArthAdhigamasUtra (pajJabhASyasaMbaMdhakArikA) zrI umAsvAti vAcakavarya 14. dazavaikAlikasUtranI vRtti zrI haribhadrasUrijI 15. dvAnnizadvatrizikA upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja 16. dharmasaMgraha, bhASAntara; bhAga 1 lo bhASAntarakAra-pU. A. zrI vijayamanahara sUrIzvarajI ziSya munirAja zrI bhadrakavijayajI mahArAja 17. dhyAnavicAra prakAzaka jaina sAhitya vikAsa maMDaLa, muMbaI 11 2010_03 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 39 37-38 prastuta graMtha pRSTha 18. dhyAnazataka 13-14 zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNa 19 (ba) namaskAra svAdhyAya (prAkRta vibhAga) 83 () namaskAra svAdhyAya (saMskRta vibhAga) para,58 prakAzaka-jaina sAhitya vikAsa maMDaLa, muMbaI 20. paramajyoti paMcaviMzatikA 32-33 upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja 21. paMcaparameSTi maMtrarAja dhyAnamAlA tathA adhyAmasAramAlA prakAzaka-jaina sAhitya vikAsa maMDaLa, muMbaI 22. pAtaMjala yogadarzana tathA hAribhadrI goviMzikA paMDita sukhalAlajI 23. pratikamaNa hetu batrIzI (hastalikhita prata). haMsavijyajI jJAnabhaMDAra, vaDodarA. naM. 4411 ba 24. pratimAzataka-pagravRtti upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja 25. pravacanasAra zrI kuMdakuMdAcArya 26. prAkRtidvayAzrayakAvya (saTIka) zrI hemacaMdrAcArya 27. mahAnizIthasUtra 28. maMtrarAjarahasya 49-50, zrI sihatilakasUrijI 7182 29. maMtrazAstro (kulArNavataMtrAdi) 22-23,47 30. mUlAcAra (SaDAvazyaka adhikAra) 19 zrImavaDherakAcArya 31. gadazana-pataMjali (saTIka ) 26,36,68 32. ceSTi samacaya - zrI haribhadrasUrijI 33. garvizikA 19, zrI haribhadrasUrijI 42 thI 44 27 2 2010_03 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 prastuta graMtha pRSTha 34. yegazAstra-aSTama prakAzanuM savistara vivaraNa, 29,31,49 vibhAga-1 prakAzaka:--jaina sAhitya vikAsa maMDaLa, muMbaI 35. yegazAstra-gujarAnuvAda 10,15 zrI hemasAgarasUrijI 36. gazAstravRtti zrI hemacaMdrAcArya 37. lalitavistarA, gu. anu. bhAga-2 38. legassa-sUtra-svAdhyAya prakAzaka-jaina sAhitya vikAsa maMDaLa, muMbaI 39. vAcaspatyakeza 40. zaMkhezvara-pAzvanAtha-chaMda 34-35 muni zrI nayasuMdara (kumArI zAUMTe krAujhe saMpAdita traNa prAcIna | gujarAtI kRtiomAMthI.) 41. zaka-prakaraNa 41,69 zrI haribhadrasUrijI 42. sarpanTa pAvara 25-26 sara jona vuDapha 43. sumatinAtha bhagavAnanuM stavana 39 zrI AnaMdaghanajI mahArAja 44. sUrimaMtrabRhatkalpavivaraNa 71, zrI jinaprabhasUrijI 75thI78, [ sUrimaMtrakalpasamuccaya, (prathama-bhAga)mAMthI] 80thI 82 prakAzakaH--jaina sAhitya vikAsa maMDaLa, muMbaI 45. syAdvAdaratnAkara prakAzaka-ahiMtamataprabhAkara kAryAlaya, punA. 36 13 2010_03 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - citra paricaya - 1. kayetsargamudrAmAM zrI mahAvIra prabhu (AvaraNa-pRSa): prastuta graMthanA AvaraNa-pRSThamAM graMtha ane prakAzaka saMsthAnA nAmollekha uparAMta graMthanA viSayane anurUpa "kAyetsarga mudrAmAM zrI mahAvIra prabhunuM citra rajU karAyuM che. tAladhvajagiri upara mukhya derAsaranI bAjue eka UbhA kAusaggiyAnI bhUti che- tenA AdhAre A citra taiyAra karavAmAM AvyuM che. A mUrtinA paganI nIce jamaNI bAjue yakSa tathA DAbI bAjue aMbikAdevI che. prabhunI mUti nIce lAMchana na hatuM paraMtu baMne bAju siMhanI AkRti hevAthI citrakAre te mUti zrI mahAvIra prabhunI kalpI vacamAM siMhanI AkRti lAMchana tarIke mUkI che. A citra " kAyotsaga dhyAnamAM lIna thavA mATe upayogI "jinamudrAnuM digdarzana karAve che, tethI te sAdhakone " kAtsarga dhyAna mArge AgaLa vadhavAmAM avazya sahAyaka thaze. 2. caturvizati jinanAma dehastha cakasthAnamAM nyAsavaDe aMtargata karavAnI vidhi (pR. 24): A citramAM "logassa-sUtranI gAthA 2-3-4 mAM AvatAM caturvizati jinanAmeno mUlAdhArathI sahastrAra sudhInA sAta cakrasthAnemAM kramazaH smaraNapUrvaka "aMtargata-nyAsa" karI sADAtraNa vaya sAdhavAnI vidhi darzAvela che. te pramANe "nyAsa karavAthI vAcaka ane vAne abheda sahaja sadhAya che. A citra lekhake svayaM-phuraNAthI parizramapUrvaka taiyAra karAvyuM che. UR 3. kuMDalinInuM UrdhvarehaNa darzAvatuM yaMtra (pR. 59) A yaMtra-citramAM "samanA-zakita" ane "kuMDalinI zaktine sAkSAtkAra thAya tyAre mUlAdhArathI sahastrAra sudhI kuMDalinInuM UrdhvarehaNa-cakrabhedana tathA brahmAkAra sthiti arthAta ekRSTa bhAvasamAdhinI prApti kevI rIte thAya che te sAMketika rIte darzAvela che. 2010_03 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha paMkti 10 30 12 11 12 13 14 15 17 18 18 9 28 10 mana -- zuddhipatraka :-- azuddha zuddha athavA "dharyA athavA "Ipatha" bApAM. bhASAntara prAyachittakaraNa pAyachittakaraNa prAyazcita prAyazcitta (noMdhaH-prAyazo...prAyazcitta che. A lakhANa judA phakarA rUpe samajavuM.) prAyazcitakaraNa "prAyazcittakaraNa prAyazcitakaraNa" "prAyazcittakaraNa" nirA nirjara bhramaNa bhramaNA maina nahiMtara nahIMtara manune manune arthAt maMtrane paMkamAM) paMkamAM thavAthI thavAthI) kApaDIyA kApaDiyA yogadaSTisamuccaya' yogadaSTisamuccaya" gadaSTisammacaya yogadaSTisamuccaya vyathAna janya vyutthAna janya Aradhaka ArAdhaka sarvAGgINamiyA'nubhavati sarvAGgINamivA'nubhavati bhagavaMtane bhagave tene zlokanA smaraNa zlokanA smaraNa smaraNa vaDe kevaLajJAna kevaLajJAna IcchA IcchA 15. 2 23 24 24 15 16 24 27 ra7 14 Pche 29 35 35 26 9 9-10 38 19 2010_03 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha 44 49 63 paMkti 20 19 3,13 17 ( azuddha chelle jAya bahuvilazyatA'pi zithila rahyA che. zithila rahyuM che. savistArathI zijhinaivavA samaye saMpAdA merUpavaMta sAmyaka ghAtakarmonA vyatireke 70 2 71 13 744 5 3 75 21 ^ $ $ $ $ $ $ $ $ 7 7 chelle jAya che bahu klizyatA'pi zithila thaI rahyA che. zithila thaI rahyuM che. savistara "niritRpiddhidA samaye samaye saMpadA meparvata samya ghAtIkano vyatireko 0 8 23 11 ka :: 18-19 12-13 81 guruzisyayorabhedAt bhavapaNa.. upakAraka hoya. 81 26 satya che, guruziSyanuM abheda paNuM hovAthI. guruziSyayorabhedAt bhava paNa ekendriya Adi paraMtu cintAmaNiratna ane kalpavRkSarUpe upakAraka hoya, vilendriya nahIM. prazna satya che, gu- ziSyanuM abhedapaNuM hovAthI ahasvarUpa maMtrarAjane sUrimaMtra kahevAya che. bAdhita karatA nathI. suzrata nirvina 88 88 19 25 bAdha gaNatA nathI. suzrata nirvina 2010_03 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyotsargadhyAna vibhAga 1 zrI logassane gUDhArtha 2010_03 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_03 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iriyAvahiyA-suttaM [riyAvahI-sUtra] [allst icchAkAreNa saMdisaha bhagavaM! iriyAvahiyaM paDikkamAmi ? icchaM - bhUta :icchAmi paDikkamiDa iriyAvahiyAe virAhaNAe / gamaNAgamaNe / pANa-kamaNe, bIya-kamaNe, hariya-kamaNe, osA-uttiMgapaNaga-dagamaTTI-makkaDA-saMtANA-saMkamaNe / je me jIvA virAhiyA / egidiyA, beiMdiyA, teiMdiyA, cauridiyA, paMciMdiyA / abhihayA, vattiyA, lesiyA, saMghAiyA, saMghaTTiyA, pariyAviyA, kilAmiyA, udaviyA, ThANAo ThANaM saMkAmiyA, jIviyAo vavaroviyA-tassa micchA mi dukkaDaM // * ziSya dhArmika anuSThAna-kriyAo gumnI AjJApUrvaka karavAnI hoya che; tethI pratyeka kriyA karatAM ziSya vinaya-pUrvaka AvA zabdo dvArA AjJA mAge che ane sAkSAta guru vidyamAna hoya te himeTTa vagere prasaMgocita prativacana dvArA saMmati darzAve che, tyAre ziSya che evA zabda dvArA gurunI AjJAne svIkArI kriyA kare che. 2010_03 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyotsarga dhyAna gujarAtI chAyA vecchAthI AjJA Ape, bhagavan! Ipathika-pratikramaNa karuM? huM IcchuM chuM ApanI AjJA svIkAruM chuM.) IcchuM chuM pratikramavAne epathikI virAdhanAthI. gamanAgamanamAM, prANIne cAMpatAM, bIjane cAMpatAM, lIlotarIne cAMpatAM, jhAkaLakIDiyAruM lIlakUga-kAdava-kaLiyAnI jALa upara thaIne pasAra thatAM je mArA vaDe jI virAdhAyA hoya-- ekendriye, beIndriye, indriye, caturindriye, paMcendri lAte marAyA heya, dhULa vaDe DhaMkAyA hoya, bhaya sAthe ghasAyA hoya, arasaparasa zarIre dvArA aphaLAvAyA hoya, cheDe sparza karAyA hoya, paritApa upajAvAyA hoya, kheda pamADAyA heya, bIvarAvAyA (atizaya trAsa pamADAyA) hoya, eka sthAnathI bIjA sthAne pheravAyA haya, jIvitathI chUTA karAyA (arthAt mArI naMkhAyA) hAya-tenuM mithyA (he) mAruM 2010_03 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarIkaraNa-suttaM* [ 'tassa uttara-sutra] -: mUla pATha - tassa uttarIkaraNeNaM, pAyacchitta-karaNeNaM, visohIkaraNeNaM, visallIkaraNeNaM, pAvANaM kammANaM nigghAyaNaTTAe, ThAmi kaaussggN|| gujarAtI chAyA te (aiyapathikI virAdhanA) saMbaMdhI uttarI-karaNavaDa, prAyazcittakaraNavaDe, virodhI-karaNavaDe, vizalhI-karaNavaDe, pApa-karmonI nirdhAtanA karavA mATe, rahuM chuM kAryotsargamAM. -jevA sUtrakhaDe vAstavamAM * tara3rarIkaLe ane ka IriyAvahInA ja aMze che. 2010_03 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uksasuttama ["annattha-sUtro] mUla pAThaHanntth Usa sieNaM nIsasieNaM khAsieNaM chIeNaM jaMbhAieNaM 3pril, vAya-nikaLa, mamalTI pitta-muchANa, suhumehiM aMga-saMcAlehiM, muhumehiM khela-saMcAlahiM, suhumehiM diTi-saMcAlehi, evamAiehiM AgArehi, abhaggo avirAhio huja me kaaussgo| jAva arihaMtANaM bhagavaMtANaM namukkAreNaM na pAremi, tAva kAyaM ThANeNaM moNeNaM jhANeNaM appANaM vosirAmi / / gujarAtI chAyA sivAya ke UMce zvAsa levAthI, nIce zvAsa mUkavAthI, khAMsI AvavAthI, chIMka AvavAthI, bagAsuM AvavAthI, oDakAra AvavAthI, apAnavAyune saMcAra thavAthI, cakkara AvavAthI, pittanI mUrchA AvavAthI, sUkSma rIte aMga-saMcAra thavAthI, sUkSma rIte kaphane saMcAra thavAthI, sUma rIte dRSTisaMcAra thavAthI, ItyAdi AgAre vaDe, agni avirAdhita hojo mAre kAryotsarga. jyAM sudhI arihaMta bhagavAnanA namaskAra vaDe (kAyetsarga) na pAruM, tyAM sudhI sthAnavaDe ( sthira rahIne), manathI ane dhyAnathI mArI kAyAne (pALuM thAI) sirAvuM chuM. * juo -pAdanadha, pR. 5. 2010_03 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cauvIsatthaya-suttaM [ogasa'-sUtra] - bhUta 8 : * logassa ujjoagare, dhammatitthayare jiNe / arihaMte kittaissaM, cauvIsaM pi kevalI // 1 // usabhamajiaM ca vaMde, saMbhavamabhiNaMdaNaM ca sumaiM ca / paumappahaM supAsaM, jiNaM ca caMdappahaM vaMde // 2 // suvihiM ca puSpadaMtaM, sIala-sijaMsa-vAsupujaM ca / vimalamaNaMtaM ca jiNaM, dhamma saMtiM ca vaMdAmi // 3 // kuMthu araM ca malliM, vaMde muNisuvvayaM namijiNaM ca / vaMdAmi riTTanemi, pAsaM taha vaddhamANaM ca // 4 // evaM mae abhithuA, vihuya-raya-malA phiinn-jr-mrnnaa| cauvIsaM pi jiNavarA, titthayarA me pasIyaMtu // 5 // kittiya-baMdiya-mahiyA, je e logassa uttamA siddhA / Arugga-bohi-lAbha, samAhivaramuttamaM ditu // 6 // caMdesu nimmalayarA, Aiccesu ahiyaM payAsayarA / sAgaravaragaMbhIrA, siddhA siddhiM mama disaMtu // 7 // * pahalI pAyAno sisogA' cha. 4 thI thaa| ' ' chaMdamAM che. 2010_03 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyarasathAna gujarAtI chAyA lenA udyota karanArAone, dharmatIrthakarone jinene arihaMtane stavIza, vIzane tathA bIjA paNa kevalIone. 1. aSabha ajitane ane va chuM, saMbhava abhinaMdana tathA sumatine vaLI; padmaprabhune, suparva jinane, tathA caMdraprabhane vaMduM chuM. suvidhine tathA puSpadaMtane, zItala zreyAMsa vAsupUjyane; vimala anaMta tathA jinane, dharmane tathA zAMtine vaMduM chuM. kuMthune arane tathA maline, vaMduM chuM munisuvratane tathA namijinane vaMduM chuM ariSTanemine, pAkane tathA vaddhamAnane vaLI. evI rIte abhistavelA, vidhUta-ra-mala prakSINa-jarA-maraNa; vize paNa jinavare, tIrthakare muja para prasanna thAo. stavyA, vaMghA, pUjyA, je (che) lekottama siddho, Arogya dhilAbha ne, samAdhivara uttama Ape. caMdrothI vadhAre nirmaLa, AdityathI vadhAre prakAzakara sAgarathI vadhAre gaMbhIra, siddho siddhi mane Ape. 2010_03 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1] kAyetsarga dhyAna mATe Avazyaka bhUmikA IriyA viNu navi dharmakriyA, IriyAvahI teNI heti tu. .., .. 3 | daMsaNa sahI legassa giI vaMdaNa jJAna vizuddhi tu ..|| 4 | (pratikramaNa hetu batrIzI*) kaI paNa dharmakriyA ke anuSThAna IriyAvahI sUtrane pATha karyA vinA na karI zakAya.+ pratyeka kriyAnI zuddhi airyApathikI pratikramaNa karavAthI thAya che. tassa uttarI sUtra"--"annatya sUtranA uccAraNa pachI eka legassanA *hastalikhita prata patra-1, haMsavijayajI jJAna bhaMDAra, vaDodarA. naM. 4411 ba. + zrImahAnizItha sUtramAM kahyuM che ke -"gAditAju yAriyAda na kappai ceva kAuM kiMci vi ciivaMdaNasajjhAyajjhANAi a|" "Ipatha-pratikramaNa karyA vinA cityavaMdana, svAdhyAya, dhyAna Adi kAMI paNa karavuM kalpatuM nathI." zrI haribhadrasUrie paNa dazavaikAlika sUtranI vRttimAM kahyuM che ke- "ryApatha-pratikramaNamakRtvA nAnyat kimapi kuryAt tadazuddhatA''patteH / / " "Ipatha-pratikramaNa ryA vinA sAmayika, pratikramaNa Adi anya kAMI paNa karavuM kahyuM nahIM kAraNa ke te azuddha thavAno saMbhava che." vaLI vyavahArasUtra, bhagavatIsUtra AdimAM paNa A prakAranA ullekho che. tethI pratikramaNanI zarUAtamAM karavAmAM AvatA sAmayikanI AdimAM prathama pratikramaNa iriyAvahInA pAThathI karavAmAM Ave che. 2010_03 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyetsarga dhyAna kAryotsarganuM dhyAna karAya che tathA te pachI eka legasa pragaTa bolAya che. teTaluM karyA pachI ja caiityavaMdanAdi anuSThAne karAya che. eTale legasanI sAthe aiyapathikI sUtrane avinAbhAvI saMbaMdha rahele spaSTa che. I" eTale "gamanAgamananI kiyA" athavA "I" eTale "dhyAna-manAdi yatikriyA'+ e artha paNa yogazAstra, dhamasaMgraha vageremAM prApta thAya che. bhikSATanAdi mATe gamanAgamana ane dhyAna-mainAdi yatikriyAmAM je kAMI skUlanAo AvI hoya athavA virAdhanAo thaI hoya tenI zuddhi karyA pachI ja bIjI kriyA karavAno adhikAra prApta thAya che. aiyapathikamAM pa63 prakAranA cha sAthe thayelI virAdhanAonuM pratikramaNa che. AnA nIce pramANe aMge thAya che 563410 abhihayA ItyAdi prakAranI virAdhanA, 5930 42, rAgadveSa 43 karaNa 43 yoga 43 kALa 46 nI sAkSIe*= 18, 24, 120. + rUMtho na-maunA mikSatratamu-IryApatha eTale dhyAna maunavrata vagere sAdhunuM AcaraNa. (yogazAstra, gUrjarAnuvAda, pR. 283) IryA saadhvaacaarH| asmiMzca vyAkhyAne IryApathanimittAyA eva virAdhanAyAH pratikramaNaM syAt na tu zayanAderutthitasya kRtalocAdervA / tasmAdanyathA vyAkhyAyate-IryApathaH sAdhvAcAraH / yadAha IyApatho mauna-dhyAnAdikaM bhikSuvrataM, tatra bhavA aiApathikI, kAsau ? virAdhanA sAdhAcArAtikramarUpA, tasyA icchAmi pratikramitumiti sambandhaH / . (yogazAstravRtti, pR. 213) IryApathathI jo "gamanAgamana jemAM mukhya che tevo rasto evo artha karavAmAM Ave te sUIne UThyA pachI je IriyAvahI karavAmAM Ave che tene samAveza na thAya-sUtAM sUtAM thayelI virAdhanAnuM ke loca Adi karatAM thayelI virAdhanAnuM pratikramaNa na thAya eTale patha ne artha bIjI rIte karavAmAM Ave che. upatha eTale dhyAna-maunAdika bhikSuvata, temAM thayelI virAdhanA te airyApathikI, tenuM pratikramaNa karuM chuM-evo artha riyAvayiM vaNimAmi no karavAmAM Ave che. * arihaMta-siddha-sAdu-leva-ra-ga-navIfchuM ! ( dharmasaMgraha, bhASAM.-bhAga 1 le, pR. 402) arthAt arihaMta, siddha, sAdhu, deva, guru, AtmA--e nI sAkSIe. 2010_03 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA 11 A pramANe aDhAra lAkha, cAvIza hajAra, ekaso ane vIsa bhaMge thAya che. tethI traNe kALanA dASAthI dUra thaI javAya che ane pachI leAgassanA kAyAtsaga karAya che tathA te pragaTa khelAya che. A prakAre sarvotkRSTa bhAvasamAdhinI ( nirvikalpa samAdhinI ) sAdhanA sulabha bane che. dhArmika anuSThAnanI koI eka pravRttimAMthI bIjI pravRttimAM-kriyAmAM jatAM, te kriyAnA prAraMbha mahudhA 'iriyAvahI pratikramaNa'thI karAya che. temAM pacIsa zvAsocchvAsa ( eTale teTalA kALanI mAtrA ) pramANa kAyAtsaga karavAnuM vidhAna che arthAt tana ke manane kSubdha karatI koI paNa pravRtti pachI dha pravRttimAM joDavAnuM hoya tyAre pacIsa zvAsocchvAsa (teTalA kALanI mAtrA ) sudhI kAyAne sAva zithila ane nizcala rAkhI mauna evI zvAsanI gati sAthe cittane zAMta thavA devAmAM Ave, jethI pachInI kriyA zAnta, svastha ane ekAgra citte thaI zake. judA judA anuSThAna nimitte te samaye karAtA kAyaeNAtsaganI kriyA eka sarakhI hAvA chatAM enA kALanI mAtrAnuM pramANa dareka prasaMge eka sarakhuM hAtuM nathI. sArAMza e che ke ahiMsAdirUpa je sAdhu-AcAra (IrSyApatha ) tenuM javA AvavAmAM koI jIvajaMtu ke vanaspati Adi upara paga vagere mUkI ke temane kAMI duHkha upajAvI je ullaMdhana thayuM hAya, te badhuM duSkarma mithyA thAo ' ema belI tenuM prAyazcitta karavuM te airyApathikI pratikramaNa che. upara pramANe karavAthI prAyazcittanA ' AlocanA' ane 'pratikramaNa' e be aMgo pUrAM thAya che, tenI pachI ' kAcetsaga ' nAmanuM trIjuM aMga karavAnuM rahe che, je uttarIkaraNanI kriyAthI karavAmAM Ave che. te aiyyapathikI virAdhanAnA piraNAme utpanna thayelAM pApakarmonA saMpUrNa uccheda-temane niMdya-ga rUpe smRtimAM lAvI pachI (1) uttarIkaraNa* * uttarIkaraNa e vizeSa AlocanA-niMdAvaDe AtmAne zuddha banAvavAnI kriyA che. je aticArAnuM iriyAvahIthI * AlocanA-pratikramaNa karyuM tenI punaH vizeSa zuddhi mATe uttarIkaraNanI prakriyA vaDe kAussagga karAya che. prAyazcittanA daza prakAramAMthI pAMcamA prakAra viAEridde nAmane che. tadanusAra byutsaga ( kAyAtsarga arthAt dehAdhyAsanuM visarjana ) karavAnuM ahIM vidhAna che, 2010_03 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAryotsarga dhyAna (2) prAyacchittakaraNa, (3) visahIkaraNa ane (4) visalIkaraNa rU5 cAra prakriyA vaDe kAyotsargamAM karAya che. temAM sthira thatAM pahelAM e mATe tassa uttarI -sUtrane pATha bhaNavAnuM hoya che. prastuta pADamAM darzAvelI pAyachittakaraNa vagere traNa uttarakriyA kevI rIte karavAnI hoya che, te viSenI traNeya vidhi legasTa'-sUtramAM eka-eka gAthA dvArA garbhita rIte saMkalita karAyelI hoya tema jaNAya che. kAganI samaja mATe "tapta "sUtramAM darzAvelI virAdhita mUlattara guNanA uttarIkaraNanI prakriyA uparAMta A traNa prakriyA barAbara samajI levAnI jarUra che. vAchattA-prAyazcittajharaLa mana ke AtmAne malina bhAve mAMthI zodhanArI kiyA-e "prAyazcita che. prAyo vA vitta nI zodhati karmamalinaM tatprAyazcittam // ghaNe bhAge cittane-karmavaDe malina thayelA jIvane zodhe eTale deSane vizuddha kare te "prAyazcitta che. legassa-sUtranI pahelI gAthAmAM AvelA "otara" e zabdanAM cAra vizeSaNo che, tenA arthanI bhAvanA pAMcamI gAthAmAM karavAmAM AvI che. A gAthAmAM darzAvelI bhAvanA sadUbhUtaguNotkIrtananI hevAthI te deSanI vizuddhi kare che. Ane "prAyazcitakaraNa" kalpI zakAya. deSanI vizuddhi thavAthI mithyAtva nAza pAme che ane sabhyatva pragaTa thAya che. ahIM paheluM apUrvakaraNa kapI zakAya. alabatta samyagadaSTi jIvane je karmanijA hoya, dezaviratidharane ke pratimA vahana karanArane enA karatAM asaMkhyaguNa nirjarA heya, enA * AvazyakaniyukitamAM uttarIkaraNanI prakriyA A pramANe samajAvI che khaMDiya-virAhiyANaM, mUlaguNANaM sauttaraguNANaM / uttarakaraNa kIrai, jaha sagaDa-rahaMga-gehANaM / / 1507 // artha-jema gADuM, paiDuM ane ghara vagere tUTI jatAM tenuM punaH saMskaraNa (samArakAma) karavAmAM Ave che, tema uttaraguNa tathA mUlaguNonI khaMDanA ane virAdhanAnuM uttarIkaraNa karAya che. 2010_03 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA 13 karatAM cAritra pALanAra sAdhune jaghanya pariNatie paNa asaMkhyaguNa nirjarA hoya ane uttarottara guNasthAnakamAM asaMkhya guNa asaMkhyAtaguNI nijA hoya che. ema cothe, pAMcame, chaThe vagere guNasthAnake rahela jIva pUrva pUrva karatAM anekaguNa anaMtaguNa vizuddhivALA hoya che. chatAM prathama samakita pAmanAra jIvane saghaLAM duHkhomAMthI choDAvanAra jJAnAdi guNamaya, vizuddhasahaja AtmasvarUpanuM bhAna thatAM mahAnidhi maLyAnI jema pUve anaMta saMsAramAM je AnaMda na thayuM hoya e apUrva avarNanIya AnaMda-bhAllAsa-adhyAtmaprasAda thAya che. A prakAre legassa-sUtranI pAMcamI gAthAmAM prAyazcitakaraNanI samajUti garbhita rIte sUcavavAmAM AvI hoya tema vicArI zakAya che. vilohInA-virATrIka-vizuddhi eTale AtmAnI nirmaLatA-AtmAnA adhyavasAyanI nirmaLatA ane te dvArA cittanI zuddhi, cittavRttionuM zadhana karavuM khAsa jarUrI che ane te thAya tyAre ja zuddhine mArga khullo thAya che. te mArga A pramANe che-- dittiya-caMdriya-mahiyA--A traNa judI judI prakriyA che. pahelI prakriyAthI dazanabhAvanA anusAra dazana-vizuddhi mATe nAmasmaraNa karyuM, tema samajavuM bIjI prakriyAthI jJAnabhAvanAra anusAra jJAna-vizuddhi mATe vinayapUrvaka vaMdana karyuM, tema samajavuM. trIjI prakriyAthI cAritrabhAvanA anusAra cAritra-vizuddhi mATe sabhUtaguNonuM utkIrtana karyuM, tema samajavuM. A pramANe darzana, jJAna ane cAritranI vizuddhi mATenI prakriyAo legasasUtranI chaThThI gAthAmAM bhAvI zakAya che. koI doSanuM sevana thayuM hoya te te saMbaMdhI pUrNa paryAlacanA karavAthI tathA vividha prakAranA AcAranI zuddhine Azraya levAthI AmAnI vizuddha sthiti punaH sthApita karI zakAya che. 1 darzanabhAvanA-mAnasika zAMti ane satyaniSThA. 2 jJAnabhAvanA-dhyAnamAM laDAyaka zAstronA svAdhyAya. 3 cAritrabhAvanA-pAMca mahAvratano abhyAsa. zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNa temanA dhyAnazataka" graMthamAM A traNa bhAvanA mATe nIce pramANe jaNAve che - 2010_03 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAsagAthAna vizuddhIkaraNanI prakriyAne prayoga legassa-sUtranI chaThThI gAthAmAM kalpIe. emAM sabhyatvanuM "bIjuM apUrvakaraNa" paNa ghaTAvI zakAya. samyagdarzana, samyajJAna ane sammacAritra e traNa maLIne mAkSanAM sAdhana bane che. e traNamAMnuM keIpaNa eka na hoya to zeSa rahelAM asAdhana banI jAya che arthAt mekSarUpa kAyanI niSpatti tenAthI thatI nathI. viThThIvAra-vizalyIkaraNa-"zala eTale kaMpAvavuM-dhrujAvavuM, khaTakavuMje vastu zarIramAM pesatAM zarIrane kaMpave che, dhrujAve che ke khaTake che arthAt - namAvanA :saMkAidosarahio psm-thejaaigunngnnoveo| hoi asaMmUDhamaNo dasaNasuddhIe jhANami // 32 // atha:-(savA vacanamAM) zaMkA Adi doSarahita ane sarvajJazAstraparicaya, prazama, samyatvamAM sthiratA, sAthe paDatAnuM sthirIkaraNa vagere guNasamUhathI saMpanna (puruSa) samyagdarzananI zuddhithI dhyAnamAM sameharahita (sthira) cittavALA bane che. - zAnamAvanA - NANe NicanbhAso kuNai maNodhAraNaM vizuddhiM ca / nANaguNamuNiyasAro to jhAi suniccalamaIo // 31 // athazrutajJAnamAM haMmezAM pravRtti rAkhe, (enA dvArA) manane (azubha vyApArathI aTakAvI) dharI rAkhe; (sUtrArthanI) vizuddhi kare, "ca" zabdathI bhavanirveda keLave, ema jJAnathI ajIva-jIvanA guNa-paryAyanA sAra-paramArthane jANe (athavA jJAnaguNathI vizvanA sArane samaje) tyAra pachI atizaya nizcala buddhivALo banI dhyAna kare. - trimAvanA - navakammANAyANa porANaviNijjaraM subhAyANaM / cArittabhAvaNAe jhANamayatteNa ya samei // 33 // atha-cAritrabhAvanAthI (1) navAM kamanuM grahaNa, (2) jUnAM kamanI janirA tathA (3) navAM zubhanuM grahaNa ane (4) dhyAna sahelAIthI pAme che. 2010_03 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA 15 koI paNa prakAranI pIDA utpanna kare che, tene zalya kahe che. je pApa niMdyu ke AlAgyuM hoya chatAM tene avacetanamAM pakaDI rAkhanAra mAyA, nidAna ane mithyAtva hayAta hoya to te tyAM pakaDAyeluM rahe che. A mAyA vagerene zalya kahe che. te zalyathI rahita te vizalya, vizalyane karanArI kriyA te vizalyIkaraNa. niMdA, gA~ ke pUNa paryAlAcanA karyA vinAnA koI doSa jyAre vAraMvAra karavAmAM Ave che, tyAre te avacetana manamAM utarI jAya che ane te satata kaleza Ape chatAM khaTakatA na hoya tevI rIte tyAM sthira thAya che. tenuM tyAMthI utthApana karavuM hoya te guru upAsanA, viSayasukhabhramanirAsa (viSayamAM sukha che tevI dRDha bhramaNanA nAza), AtmAbhyAsarita, yogasa lInatA, udAsInabhAva Adi dvArA aMte amanaskadazAmAM gayA vinA karI zakAya nahIM. A viSayamAM keTalAka zrloka AlekhyA pachI kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya temanA vikhyAta grantha yogazAstranA khAramA prakAzamAM eka zlokathI A pramANe jaNAve cheH- zalyIbhUtasyAntaHkaraNasya klezadAyinaH satatam | amanaskatAM vinA'nyadvizalyakaraNauSadhaM nAsti // 39 // bhAvA:-je zakya aMtaHkaraNamAM-avacetana manamAM uttarI gayuM hAya ane je niraMtara phleza ApyA karatuM hAya tenuM tyAMthI unmUlana karavuM hoya te! amanaskatA (unmanIbhAva) sivAya khIjuM kAMI auSadha nathI. 'logassa'- sUtranI sAtamI gAthAmAM AlaMbana rahetuM nathI, jyAre AtmAnuM paramAtmA sAthe aikya hoya che tyAre mana amanaskabhAvamAM hoya che; AvuM vAra vAra thAya eTale zalyanuM nivAraNa thAya che. virAIyaraLa-prakriyAno prayoga logassa'-sUtranI sAtamI gAthA dvArA karI zakAya; sArAMza e che ke prAyazcittakaraNa, vizeAdhIkaraNa ane vizalyIkaraNa-A traNeya prakriyAonA prayAga logassa'-sUtramAM anukrame pAMcamI, chaThThI ane sAtamI gAthA dvArA karI zakAya che. tethI te gAthAnA 2010_03 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 smaraNavaDe dhyAna karavAmAM Ave che. praNidhAna* mATenI gAthA kahe che. " 'lAgasa'-sUtranI sAtamI gAthAmAM nirAlaMbana dhyAna che. IMdriya ane mananA srota rokAI javAthI je zuddha caitanyane anubhava bAkI rahe che, te nirAlaMbana dhyAna ' che. ekAgratA athavA mAnasika dhyAnamAM koI ne koI AlaMbana rahyA kare che, pachI bhale ne te sthUla hoya ke sUkSma hAya. nirAlaMbana dhyAnamAM mananI kriyA niruddha thaI jAya che ane zuddha caitanyanA dIpa pradIpta thAya che. nirAlaMbananA artha ahIM nizcayanA sthAne nizcayanaya sApekSa samajavA. ahIM sUkSma Alekhana hovA chatAM apekSAe tene nirAlaMbana kahe che. A kAryAtsaga dhyAna traNa gAthAone zAstramAM sAmana dhyAnamAM dhyAtA ane dhyeya bhinna heAya che. nirAlaMbana dhyAnamAM dhyAtA yeya ane dhyAna e traNenI abhinnatA hoya che. < kAryotsargadhyAnamAM keTalAka AgArAnI chUTa rAkhavA mATe annattha sUtranA pATha bhaNavA paDe che. temAM prANanI gati, vAta, pitta ane kaphanA saMcAra tathA sUkSma ka Mpana ke halana-calana ityAdi sAhajika kriyAe heAvAthI, jenA upara manuSyane kAbU rahetA nathI--te bAra AgArAnI chUTa rAkhavAmAM Ave che. A rIte bAra naisargika kriyAo ane cAra upasargarUpa Akasmika kriyAe maLIne sALa mAkhatAnI chUTa kAyetsargamAM rakhAya che; eTale temAMnI keAInI upasthiti thavAthI kAryAtsagane bhagna ke virAdhita mAnavAmAM AvatA nathI. A AgAre ke apavAda sivAya sarva prakAranI kAyika-vAcika-pravRttio ane cokkasarUpanA dhArelA dhyAna sivAyanI mAnasika sarva pravRttio cheDI devAnI hoya che eTale ke sthAnavaDe, maunavaDe ane dhyAnavaDe sthira thavAnuM hoya che. C 2010_03 A prakAre kAyAnuM vyutsarjana karavAnuM hoya che eTale tenuM mamatva heADavAnuM hoya che ane kAryotsargadhyAna samaye 'legarsa '-sUtranA pAThanuM athavA koI zAstrapADanuM smaraNa ke dhyAna karavAnuM hoya che. * 'praNidhAna' eTale dhyeya pratyenI ekAgratA, dhyeya pratyenI aTala zraddhA ke dhyeyane paheAMcavAnI apUrva AtmazraddhA-evA atha thAya che. para Mtu prastuta stava aMge praNidhAna 'AzaMsA arthAt tIrthaMkara prasAdAdanI tIvra abhilASAnA athamAM che. ( jue : lalita vistarA, gu. anu. bhAga-2; pR0 145 ). " Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUmikA dhyAna kevaLa mAnasika nathI, paraMtu vAcika ane kAyika paNa che. jaina dhyAnanI praNAlikA ane bIjI praNAlikAomAM A maulika pharaka che. kAryotsargamAM vastutaH kAyika mamatva tathA caMcalatAnuM visarjana che. sthAnathI "kAyagupti', maunathI* "vacanagupti ane dhyAnathI "mane gupti sadhAya che. ka zrI gautamasvAmIe eka vakhata bhagavAna zrI mahAvIrane pUchayuM, "he bhagavan! mona karavAthI zuM lAbha thAya che?" bhagavAne kahyuM, "maunathI mANasa nivicAratAne pAme che, tenA vicAre samApta thaI jAya che." mana-vaikharI vANImAM vAcakapadanuM AlaMbana hoya che ane madhyamA vANImAM vaikalpika (manogata vikalparU5) padanuM AlaMbana hoya che. maMtra pUratI ja vikalparUpatA hoya to te mauna yathAvidhi gaNAya. kevaLa vikharIvANI baMdha karavAthI mauna gaNAya nahIM, yathAvidhi mananuM AlaMbana laIne nirvikalpa padanirvicAra pada sudhI pahoMcavAnuM hoya che. uparyukta vidhi vaDe bahu ja UMDANathI vicAra karatAM karatAM zabdAtIta-vicArAtIta avasthAmAM pahoMcI javAya che. A maunanI paristhiti che. A maunanuM AgavuM caraNa che. A vAsavara che paraMtu tyAM pahoMcAya che vicAradhArA. anaMta arihaMta viSe je prazno upasthita thAya temAMthI eka prazna grahaNa karavo ane tenA upara ciMtana zarU karavuM. ciMtana karatAM karatAM aciMtananI bhUmikA sudhI pahoMcI javuM ane sUkSma sAthe sAkSAtkAra sthApita karI le. A sAkSAtkAra traNa cIjo sAthe thAya che -- (1) viprakRSTa (atyaMta dUra rahelI), (2) vyavahita (pRthvI AdithI AcchAdita-DhaMkAyelI) ane (3) sUkSma (bhUta-bhaviSyamAM rahelI). A traNane laIne jyAre kaI vicAranI sAthe dhAraNa karAya che, tyAre eka divasa evo Ave che, jyAre aciMtananI bhUmikA sAthe ApaNe saMparka thaI jAya che. A chevicArathI nivicAranI bhUmikA tarapha javAnI prakriyA, A che zabdathI zabdAtIta sthitimAM pahoMcavAnI prakriyA, A che-maunaprakriyAvAsaMvaranI prakriyA. +dhyAnane artha zUnyatA athavA abhAva nathI. potAnA AlaMbanamAM gADharUpe 2010_03 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyotsarga dhyAna saMlagna thavAne kAraNe dhyAtAnuM citta niprakaMpa thaI jAya te citta "dhyAna" kahevAya che. te samatAnI sAdhanA karyA pachI ja karAya che, nahiMtara kevaLa viDabanA thavA saMbhava che. mRdu, avyakata ane anavasthita cittane dhyAna kahevAya nahIM, dhyAna to cetanAnI e avasthA che, je potAnA AlaMbana pratye ekAgra hoya che athavA dhyAtAnI bAhyazUnyatA hoya paNa AtmA pratye jAgarUkatA abAdhita rahe che, A che-managuptinI prakriyA. / tva ' 2010_03 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] pIThikA ("logassa-sUtra ane yoga) sUripuraMdara zrIharibhadrasUrie temanA giviMzikA nAmanA graMthamAM coganA pAMca prakAra nIce pramANe darzAvyA che - ThANunnatthAlaMbaNa-rahio taMtammi paMcahA eso| dugammi kammajogo tahA tiyaM nANajogo u // 2 // bhAvAtha-(1) sthAna, (2) UNa-varNa, (3) atha, (4) AlaMbana ane (5) AlaMbana-rahita eTale nirAlaMbana-A yoganA pAMca prakAre zAstramAM che. temAMthI pahelA be sthAna tathA vaNa "kamaga" che ane pAchalA traNa-artha, AlaMbana ane nirAlaMbana "jJAna" che. Agamika paribhASA mujaba ga" zabdano prayoga mana-vacanakAyAnI kriyA mATe karavAmAM AvyuM che. AtmAne viryaguNa mana-vacanakAyA dvArA abhivyakta thAya che, tethI te traNane "ga" evI saMjJA prApta thAya che. paraMtu mokSe yoganA yoga e mokSasAdhaka ega kevaLa kriyArUpa nathI kintu jJAna ane kriyA ubhayanA saMmilanarUpa che; tethI "yoga" zabda jJAnakiyAnA saMgarUpa dhyAna mATe prayukta karI zakAya. (1) "kAyotsarga (usthita ke Urdhvasthita) mudrAe UbhA rahIne 1 "kAyetsargamudrA'--mUlAcAranA paDAvazyaka adhikAramAM katsaga viSe je saMkSipta niryukti che, temAM "UrdhvasthAna ga" athavA kAtsaganI utthatamudrA" A pramANe darzAvI che - vosiriyabAhajugale, cauraMgule aMtareNa smpaado| savvaMgacalaNarahio, kAussaggo visuddho du|| 151 // bhAvArtha -te kAyotsaga vizuddha che ke jemAM puruSa banne hAtha lAMbo karIne samapAda Ubho rahe che ane be paga vacce cAra AMgaLanuM aMtara rAkhe che tathA zarIrano keI paNa bhAga halAvate nathI. 2010_03 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 kAtmadhyAna kAyetsarga dhyAnamAM sthira thavuM tene athavA "Asita (beThelI) mudrAe ahIM "samapAda zabda samajavAnI jarUra che. samapAda eTale be pAda sIdhA rAkhavA ke samazraNamAM rAkhavA eTaluM ja nathI paNa te baMne paga upara zarIrano bhAra paNa samatulAe hovA joIe. te tyAre ja bane ke jyAre aMtarmukha thavAya athavA zvAse zvAsanA gamanAgamana upara athavA nAbhicakra upara dhyAnamagna thavAya. tyAre ja zarIrano bhAra eka samaye eka pAda upara ane bIjA samaye bIjA pAda upara calAyamAna thayA kare nahIM. usthita ke UrdhvasthitamudrAmAM jo keI kAtsarga kare ane je (samatulAe) samapAda rahe to te lAMbA samaya sudhI te pramANe kAtsargamAM rahI zake che ane thAkato nathI. [ApaNe UbhA rahIe chIe tyAre ApaNI samatulA jALavavA mATe magajane ghaNuM kAma karavuM paDe che, te ApaNe jANatA nathI. ApaNA vajananuM gutvAkarSaNabiMdu ApaNA be paga ane tenI vaccenI jagyAnI bahAra jAya to ApaNe paDI jaIe, tevo vijJAnane sAde niyama che. ApaNA kAna nIce AveluM pravAhI tathA magajanI ApaNA sarva snAyuo uparanI pakkaDa-A kArya kare che, te paNa ApaNuM gurutvAkarSaNabiMdu sthira rahetuM nathI. te biMdu be paga ane tenI vaccenI jagyAmAM satata jhUlatuM rahe che. magaja ApaNA sarva snAyuone sakriya rAkhIne ApaNane TekA vinA UbhA rAkhe che, paNa te tenA upara pUro kAbU dharAvI zakatuM nathI eTale ja te gurutvAkarSaNabiMdu ghaDiyALanA lelakanI mAphaka jhUlatuM rahe che; ene lIdhe ja ApaNe UbhA UbhA thAkI jaIe chIe. eka vAta vaijJAnike e spaSTa noMdhI che ke A gurutvAkarSaNa biMdunuM phUlavuM dareka mANasamAM lagabhaga eka ja sarakhuM rahyuM che ane tene mANasanI UMcAI, vajana ke paganA mApa upara AdhAra nathI. enuM kAraNa spaSTa che, magaja yAMtrika che ane dareka manuSyamAM mukhyatve sarakhuM ja hoya che. phakta smRti ane tene kAraNe UbhA karela ahaMkArane kAraNe te juduM juduM bhAse che. judApaNuM sAva uparanA staranuM ane nagaNya che.] - 2 "AsitamudrA'-A mudrAmAM sAdhake padmAsana, ardhapadmAsana ke sukhAsanamAM kaTAsana upara besavAnuM hoya che. zarIrane zithila tathA nizcala rAkhavAnuM hoya che ane baMne hAthanI hathelIo khullI bane DhIMcaNa upara rAkhavAnI hoya che. A mudrAmAM sAdhake evI rIte besavAnuM che ke keDa uparanA zarIrane saghaLo bhAra beThaka upara samatulAe rahe ane kareDarajaju taddana TaTTAra chatAM sarala ane svAbhAvika 2010_03 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA paryakAsana, padmAsana Ada Asane besIne kAryotsargathAnamAM sthira thavuM tene athavA "zayita (sUtelI) mudrAe sUIne kAryotsargadhAnamAM sthira thavuM tene-"sthAnakega kahe che. (2) pratyeka kriyAnA samaye je sUtrapATha karAya tene tathA tenA uccAraNane " UM ga eTale "vaNuga athavA "zabda ega kahe che. (3) sUtrotha ne jJAnane athAga kahe che. (4) bAhya pratimA Adi dvArA karAtuM arthanuM je dhyAna tene Alabamaga kahe che. (5) pratimA Adi rUpI-dravyanA AlaMbanathI rahita eTale athanI tanmayatArUpa dhyAna, je zuddha-caitanya mAtranI samAdhi che te nirAlaMbanaga che. rahe. te sthiti tyAre ja saMbhavita che ke jyAre aMtarmukha thavAya athavA zvAsozvAsanA gamanAgamana upara athavA nAbhicakra upara dhyAnamagna thavAya. beThakanI samatulA jALavavI atikaThina che kAraNa ke beThakanA bhAgamAM jJAneMdriyanI nADIo bahu ja ochI hovAthI zarIrano bhAra kaI bAju che te tarata khabara paDatI nathI. tenI Adata pADavI paDe che. sAdhaka keDathI je jarA AgaLa namI ke jhUkI jAya te baMne paga upara zarIranuM vajana Avaze ane page jhaNajhaNATa thaze ane khAlI caDavA mAMDaze. beThaka upara je samatulA jALavI zakAya te sAdhaka zArIrika trAsa vinA lAMbA samaya sudhI te pramANe kAryotsargamAM rahI zake che. (juoH "zithilIkaraNa, prastuta graMtha : pariziSTa-4). 3 zayitamudrA-A mudrAmAM sAdhake saMthAriyA athavA zetaraMjI upara lAMbA thaIne cattA suI javAnuM hoya che. mAthA nIce kAMIosI ke kapaDAM rAkhavAnAM nathI. samagra zarIrane zithila ane nizcala rAkhavAnuM hoya che. A mudrAmAM sAdhakanA baMne paga ane baMne hAtha eka bIjAthI ane dehathI chUTA rahe che. A mudrA azakta sAdhaka mATe che. vadhAre azakita hoya ane cattA sUvuM phAve nahIM te paDakhAbhara sUI zakAya che. Ane "eka-pAzvazayana' kahe che. sAdhaka jamaNI athavA DAbI bAju sUI zake che. eka pagane saMkucita karI, bIjA pagane tenA uparathI laIne lAMbo phelAvo ane baMne hAthane lAMbA karI zira tarapha upara phelAvavA, pachI zithilIkaraNa karavuM. (juoH "zithilIkaraNa, prastuta graMthaH pariziSTa-4). 2010_03 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAsane dhyAna pegamekSanA kAraNabhUta AtmavyApAra che. thAna Adi AtmavyApAra mekSanuM kAraNa che, tethI tenI yogarUpatA siddha che. yeganA A pAMca prakArane legasa-sUtramAM praveza thayo che. pahelI gAthA pIThikArUpa che ane temAM sAdhake prastuta eganA prathama aMga "thAna" yegane upaga rAkhavAne che. sthAna viSe pahelI gAthAmAM kAMI saketa sIdhI rIte prApta thatuM nathI. paraMtu legassa-kalpamAM A gAthAne je taMtra Age che, tenI vidhimAM "A maMtra pUrva dizA sAme UbhA rahI 108 vAra kAyetsaga karI japII" A pramANe lakhANa che. te uparathI kAryotsargamudrAne nirNaya laI zakAya che. (juo legassa-sUtra svAdhyAya, pR. 113). bIjI, trIjI, ane cothI gAthAmAM caturvizati jinonuM nAmasmaraNa che, tyAre sAdhake prastuta keganA dvitIya aMga "vaNa ane tenA uccAraNane upaga rAkhavAne che. taduparAMta traNa gAthAnI nAmasmaraNarUpa akSaramAlAne sAdhaka potAnA dehastha SakomAM ane sahasAramAM sADA traNa valayanA nyAsa* vaDe pitAmAM aMtargata kare che. (juoH pariziSTa-1). ahIM kiyAyoga' pUro thAya che. * nyAsa viSe maMtrazAstro nIce pramANe jaNAve chepuujaajpaadau prAg vighnanAzamantrasiddhayAdyarthaM dehAntarbahirvaNAdivinyAsaH / artha - pUjA-japa AdinA prAraMbhamAM pahelAM viddhanAza, maMtrasiddhi ItyAdi mATe dehanI aMdara ane bahAra "varNa" Adine vinyAsa karavo joIe. Agamoktena vidhinA nityaM nyAsaM karoti yH| devatAbhAvamApnoti mantrasiddhiH prajAyate // atha - zAstromAM kahevAmAM Avela vidhi pramANe je hamezAM "nyAsa kare che, te devatAbhAvane pAme che ane tene maMtrasiddhi thAya che. tathAsthAnA DhoSa - atha -tathA - "pAsa"na karavAmAM doSa- 2010_03 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA akRtvA nyAsajAla yo mUDhatvAtprajapenmanum / sarvavighnaiH sa bAdhyaH syAd vyAghraiH mRgazizuryathA // aH- mUDhatAthI tyAsa' vagere karyAM vinA ja je manune jape che, te vyAdhrothI pIDita mRgazizunI jema sarvavighnothI bAdhita thAya che. * 23 nyAsa: dehanA cakrasthAnAmAM tathA sahasrAramAM jinanAmAne kramazaH sADAtraNa valayamAM nyAsa-antarvyAsa e samAla bana mATenI eka cegika-prakriyA che, tenAthI 'zabda' tathA artha pratye sAMnidhya prApta thAya che ane aMtara ga odhirUpa pratyaya jAge che. smaraNa rAkhavuM joIe ke meAkSavyApAranA mULamAM sarvatra e vyApAra vidyamAna rahe che. eka vyApAranA mULamAM eka mAtra svabhAva ( saMkalpa ja ) kAya kare che. puruSanI icchA athavA prayatnanI kAMI jarUra nathI rahetI kevaLa sAMnidhya paryApta che. bIjA vyApAranA mULamAM icchAzakita athavA tadanurUpa kArya kartRtva-zakita vidyamAna hAya che. prathama vyApAra na hoya to bIjA vyApAranI kAMI jarUra rahetI nathI. have katRtva zuM che? te ApaNe vicArIe. kartRtva e prakAranuM cheH-- (1) karaNa (kriyA karavA )thI ane ( 2 ) saMkalpamAtrathI e AmAM karaNanI apekSAe ( ghaTakA mAM ) kartApaNuM kulAla ( kuMbhakAra ) AdinuM che. saMkalpa paNa e prakAranA hoya che(1) manovyApArarUpa ane (2) saMnidhirUpa. AmAM mane vyApArarUpa kartApaNuM brahma AdinuM che. jayAre sa MnidhimAtravaDe kartApaNuM jinanAmamaMtranuM che. jinanAmamaMtranuM kartApaNuM vikRtinA hetubhUta bAhya karaNanI apekSAe nathI kAraNa ke teo (jinabhagavaMtA) nima`la che ane karaNa Adipa upAdhithI rahita che. lAkamAM vikArIpaNuM upAdhivALAomAM ja jAya che, tethI kartApaNAvaDe (kartA hovA chatAM) avikArI hovuM virUddha nathI. 2010_03 prastuta stavamAM upAdhirahita ane azeSa tAdaza jinazakitanA pravataka nAmamaMtra che, te nAmamaMtrarUpa caturvizati jinanAmanI katRtva-zaktinuM kAryasiddhi mATe sAMnidhya prApta karavAnA, zabdanA antaryAMsa ane sajapavaDe prayAga Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAryAtsaga dhyAna pAMcamI gAthAmAM udyota zabdanA vizeSaNAne artha ApavAmAM AvyA che. ahIM prastuta ceAganA tRtIya aMga * a * ane tenA jJAnane upayoga rAkhavAno che. ahIMthI 'jJAnayoga ' zarU thAya che. tenAthI sAdhaka darzanavizuddhi-lAbhane prApta kare che ane tene prathama apUrvakaraNa'ne! sa'prasAda prApta thAya che. 4 chaThThI gAthAmAM yAganuM ceAthuM aMga 'Alekhana' vita che. tethI sAdhakane samyagdarzana, samyagajJAna ane samyakcAritrarUpa mekSanAM sAdhana maLe che. ahIM 'bIjuM apUrvakaraNa ' paNa sUcita thAya che. ? ahIM dravya-siddhonuM AlaMbana laI ne sAdhakane ( 1 ) nirmaLa edhilAbha-RtaMbharA prajJA ( ' khIjuM apUrvakaraNa ' ), ( 2 ) varasamAdhibhAvasamAdhi-prajJAloka ane ( 3 ) uttamasamAdhi-sarvotkRSTa bhAvasamAdhiprazAntavAhitAneA lAbha thAya che.x thayeA che. A prakAre ja mAnavuM paDaze. te nAmamaMtranA yathAvidhi prayoganuM ja anugraha ane nigrahanA kRtyAmAM (sAMnidhyathI) kartApaNuM che--jema sUryanuM kamalamAM vikAsarUpe, utpalamAM mukulIbhAvarUpe, navanItamAM dravIkaraNarUpe ane paMkamAM zASaNarUpe kartApaNu che eTale ke sUryanA udaya thavA mAtrathI (tenuM sAMnidhya thavAthI kamalA vikase che, utpalA (rAtrImAM khIle tevAM kamalA ) khIDAI jAya che, mAkhaNa ( sUryanA kiraNeAmAM taDake mUkavAthI ) pIgaLI jAya che ane kAdava ( taDakA lAgavAthI ) zoSAya che. A saghaLuM sUryanA kevaLa sAMnidhyathI thAya che. A pramANe antarvyAsavaDe prApta kareluM sAMnidhya mAkSavyApAra mATe paryApta che. * eSa saMprasAdo'smAccharIrAt samutthAya paraM jyotIrUpasaMpadya svena rUpeNAbhiniSpadyate / (chAndogyopaniSad ). bhAvA:- -A saMprasAda A zarIramAMthI utthAna pAmIne-nIkaLI jaI ne, paramajyeAtine prApta thaI, potAnA rUpathI sthita thaI jAya che. ( 'kalyANa' yAgAMka-pR. 407 ), x samAdhinA judA judA arthA A pramANe che:(1) samAdhiH- nirvigamanastya nivRttirmavRtti 2010_03 ( tattvArthasUtra, hI. 2. kApaDIyA; pR. 9 ). Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA (2) samAdhiH-dhyAna jayAre beyAkAramAM bhAyamAna thaIne pratyayAtmaka - vRttisvarUpa jJAnane tyAgIne avabhAsita thAya tyAre tene samAdhi kahe che. (3) samAdhino artha e che ke pANImAM nimaka samAna AtmAmAM mananuM lIna thavuM. (4) pUrNa samAdhi eTale parA saMvita-te savikalpaka ane nivikalpaka rUpe be prakAranI che. pahelAmAM grAhya-grAhaka Adi bheda rahe che, bIjAmAM nahIM. (5) advaita vedAMtamAM samAdhinI traNa zreNIo-(1) RtaMbharA, (2) prAleka ane (3) prazAMtavAhitA darzAvavAmAM AvI che. (1) "RtaMbharA samAdhi Rta'no artha che satya athavA paramAtmA. manamAM tadAkAra vRtti thAya, te taMbharA" samAdhi che. temAM jJAtAne svanuM bhAna rahe che. (2) prajJAlaka samAdhi prajJA ' eTale jJAna, "Aleka" eTale prakAza, jyAre samasta AvaraNa haThI jAya ane sAdhakane satyane sAkSAtkAra thAya tyAre prajJA ka" samAdhi kahevAya che. (3) "prazAMtavAhitA samAdhi jJAnanA prakAzathI mananA saghaLA vikSepo dUra thaI jAya che, tyAre te zAMta thaIne eka dhArAmAM rahe che, A avasthAne "prazAntavAhitA" samadhi kahe che. (6) A viSayamAM sara jona vuDaropha A pramANe jaNAve che-There arein advaita veddAtta three states (mAmA ) of saMprajJAta (viva5) samAdhi namely (1) tamarA (2) prajJAtro (3) prajJAAtavAhitat in the first content of the mental vRtti is saviddAnandu. There is still a separate knower. The second is that in which every kind of 377720 (screening) is cast away and there is [871-7631 passing into the third state of peace in which the mind is void of all the and the self exists as the Act alone; " on which being known, everything is known" 2010_03 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyotsarga dhyAna (Ani vijJAne sarvanie vijJAd mavati). Entrance is here made into nirvikalpa samAdhi by rAjayoga. (Serpent Power, P. 194) (7) pAtaMjala ganI paribhASAmAM paNa A (1) RtaMbharA prajJA, (2) prajJAleka ane (3) prazAntavAhitAno ullekha maLe che. te vize sUtro kramazaH nIce pramANe che - (1) hataMbharA prajJA tamAM tatra prajJA ! (1-48) A pAtaMjala sUtrano artha A pramANe che - Agama ane anumAnathI je yathArthajJAna thAya te "satya" athavA Conceptual fact kahevAya che paNa sAkSAtkAra thayA pachI je yathArthajJAna thAya te 'ta athavA Perceptual fact kahevAya che, eTale ke "Rta'ne artha sAkSAta anubhUta satya" che. (2) prajJAlaka tAyAta prajJAovA ! (2-) saMyamanA jyathI samAdhi--prajJAne prakAza thAya che. saMyama" arthAt dhAraNA, dhyAna ane samAdhine eka ja viSaya upara prayukata karavAthI abhyAsa paripakava thAya tyAre samAdhi-prajJA utpanna thAya che, tethI dhyeyanuM jJAna yathArtharUpa thavA lAge che ane chevaTe saMmajJAnano athavA vivekakhyAtino prakAza thAya che. [vo TFAnuSThAnAzuddhikSa jJAnadItirAvate (2-28). "yogadazana'; pataMjali.] ganI sAdhanA phala-prasAdhaka che paNa te phala kevaLa samAdhi [ yozcittakRttinirodha: (1-2)] nathI paNa tenAthI AgaLa vadhIe ane je svarUpAvasthitirUpa [ tavA svarUpeDavAnA (1-2)] prajJA prApta thAya te che. te (prajJA) tattvadazinI buddhi ane prAnta kevaLajJAna che. (3) prazAntavAhitA tasya prasAtavAhitA saMdaratA (2-20) nirodha saMskArathI cittanI gati zAntapravAhavALI thAya che eTale ke jyAre saMskAranI nimaMLa paraMparA-pravRtti cAle ane prazAnta-ekarasa vahe tyAre tevuM citta "prazAntavAhitA" kahevAya che. 2010_03 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA fh sAtamI gAthAmAM nirAlaMbana yAna che, ahIM amanaskatA hoya che eTale ke sAdhakanA mananI kriyA niruddha thaI jAya che. tene zuddha-catanyane dIpa pradIpta thAya che. ahIM dhyAtA ane dhyeya abhinna hoya che, tethI sAdhakane AtmA ke paramAtmA aneka caMdrothI vadhAre nimaLa, aneka sUryothI vadhAre tejasvI jaNya che ane tenA nidha-saMskArane laIne cittanI vRtti zAnta-pravAhavALI hoya che. ahIM nirvikalpa samAdhiprAbhijJAna ghaTe che. - prazAntavAhitA viSe mahattvanA anya ullekha :A "prazAntavAhitA"mAM "prabhA" nAmanI sAtamI yogadaSTi tathA "asaMga anuSThAna" hoya che, tethI AcArya zrIharibhadrasUrijI "yogadaSTisanmuccaya'mAM * prazAntavAhitA' viSe jaNAve che ke prAntavAditA vilamAnaparikSA. zivadharma nuvAdhveti yogibhirgIyate hyadaH // 179 // [gadaSTi-samuciya, (pro. ela. sucelI)] artha " prazAntavAhitA' saMjJAvALA A asaMga anuSThAna mATe (bauddha paribhASAmAM) "visabhAga parikSaya', (zaiva paribhASA) zivavatma' (mahAvratikonI paribhASAmAM) dhUvabhAga -evA nAme vegIo prayukta kare che upAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjanI dvAtrizat kAtrizikAmAM paNa paNa "prazantavAhitAno ullekha nIce pramANe prApta thAya che - prazAntavAhitA vRtteH saMskArAnsyAnnirodhajAt / prAdurbhAvatirobhAvau tadvayutthAnajayorayam // 24-23 // atha- "prazAntavAhitA' eTale vikSepanA parihArathI sadaza pravAha pariNAmitA, eka sarakhI praharUpa pariNAmitA. te vRtti eTale vattimaya cittanA nirodhajanya saMskArathI hoya che. A nirodha te zuM? nidhajanya ane truthAna janya saMskArano anukrame prAdurbhAvatibhAva te nirodha che. (1) " nirAlaMbana-yoga" te dhArAvAhI prazAntavAhitA nAma citta te yatna sivAya smaraNanI apekSAe svarasathI ja sadaza dhArAe pravarte che, ema jANavuM. ("jJAnasAra-gASTaka (ra7); pR. 154), (2) AlambanarahitaH-nirvikalpacinmAtrasamAdhirUpaH / / atha:-AlaMbanarahita arthAta nirAlaMbana-ga "nirvikalpa citmAtra samAdhipa hoya che. 2010_03 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] paMjikA gogara--prakAza karanArAone. samagra "legassa'-sUtramAM A "gogA" zabda anusmRta che. A kAraNe gizAstranI pajJaTIkAmAM A sUtranuM nAma "gomA" darzAvAyuM che. pahelI gAthAmAM phaLomo bhAva uddyotakara tarIke vyavasthita che ane chellI gAthAmAM te (1) anirvacanIya tejarUpa athavA udyotarUpa, (2) prakAzarUpa ane (3) prazAntavAhitArUpa anukrame darzAvavAmAM Avela che. uttarA~vartamAnakALanA arthamAM bhaviSyakALane prega thaye che. tethI A kriyApadane "huM nAmasmaraNa karuM chuM -te artha thAya che. paraMtu A kriyApada vyApaka arthamAM levAnuM che eTale tene atha-"abhimukha bhAve stavuM chuM, nAmasmaraNa karuM chuM, vaMdanA karuM chuM ane mana (satkArasanmAnAdi pUjana) karuM chuM' ema thAya che. te pramANe artha karIe to ja je kriyApado (amithuna, zitti-vaMDhiya-mAyA) pAMcamI ane chaThThI gAthAomAM bhUtakALamAM apAyA che, te yathArtha Thare. 1 avyayane praga 13vI di vaTI mAM pi rUpe thayo che. A avyayanA prayogane kAraNe bharatakSetranI vartamAna vIsI uparAMta bharata, airavata ane mahAvideha kSetramAM thayelA anya anaMta arihaMte. paNa grahaNa karAya che. legasTa'-sUtranI bIjI, trIjI ane ethI gAthAmAM vIsa jinonA-arihaMta bhagavatInA parama puNyakArI nAmAbhidhAnarUpa vAcaka zabdo temanI svAbhAvika zakita ane saMketa vaDe vAgyAthano bodha karAvanArA che. vastutaH nAme te mAtra bhASA-vaNAnA pudgalenA samUhAtmaka vAcaka-zabdo che, paraMtu te pavitra ane puNyakArI pada hevAthI je 2010_03 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMjikA temanuM samAlaMbana karAya eTale ke temane yathAvidha aMtargata karAya te prastuta stavamAM ja aMte (sAtamI gAthAmAM) prAthanA karAyA pramANe te siddhi eTale ke nivikalpa samAdhi karAve tevuM sAmarthya dharAve che. samAlaMbanathI dhyAtAnA athavA AdhakanA hRdayanA arihaMta bhagavaMtanA nAma pratye ananya zraddhA pragaTe che ane "nAma" tathA "nAmI " pratye athavA "zabda" tathA "atha" pratye aMtaraMga badhirUpa "pratIti' jAge che, tethI te bedhinI vizuddhimAM parama nimitta thAya che. koIpaNa nAma grahaNa karatAM te nAmathI vAcya thatI vyakita athavA tenuM svarUpa-tenI pratimA mAnasapaTa upara avazya pragaTa thAya che tethI "nAma" ane "nAmI"nA abheda saMbaMdhane siddhAMta spaSTa thAya che. "zAstra pramANe zrIjinezvaradevanA nAma Adi traNe nikSepa hRdayamAM sthira thatAM-(vANInI madhyamAM avasthAmAM pravezatAM) ArAdhakane te paramAtmA jANe cakSuvaDe pitAnI sAme dekhAtA hoya, hRdayamAM praveza karatA hoya, madhura AlApa karatA hoya, sarva aMgemAM anubhavAtA hoya ane tamayatAne pAmI jatA hoya te anubhava thAya che. AvI jAtanA anubhavathI sakala kalyANa siddha thAya che."+ A prakAre "nAma" ane "nAmIne gADha saMbaMdha che athavA "nAma" ane "rUpane paNa A viziSTa saMbaMdha ke mahimA che-tethI ja eka apekSAe "nAma" nitya athavA avinAzI manAya che. "nAma" ane rUpamAM, A ja kAraNe, nAmanuM prAthamya tathA mAhAo spaSTa che. * meyamAM upayoganI ekatA te AlaMbana kahevAya che, e ja AlaMbana eTale ke upayoganI ekatA jyAre AnA anusAra ane zraddhApUrvaka kriyA karIne sAdhavAmAM Ave tyAre tene "samalaMbana' kahevAmAM Ave che. ( vizeSa mATe juoH yogazAstra-aSTamaprakAzanuM savistara vivaraNa vibhAgaH 1, pR. 21). + zAstre iva nAmAditraye hRdayasthite sati bhagavAn pura iva parisphurati, hRdayamivA'nupravazati, madhurAlApamivA'nuvadati, sarvAGgINamiyA'nubhavati, tanmayIbhAvamivApadyate; tena ca sarvakalyANasiddhiH / / (pratimAzataka, leka-2; pattavRtti). 2010_03 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyAtsaga dhyAna nAmanA uccAraNa sAthe nAmInI upasthitino anubhava thavA te nAmAbhyAsanI pragatinuM mahattvapUrNa ane asaMdigdha lakSaNa che. 30 uttuMga mAhAtmyavALA tIrthaMkara bhagavaMtonA puNya nAmanA uccAraNathI ja sAdhAraNa rIte temane namaskAra karavAnA pariNAmarUpa prakAza sAdhakanA AtmAmAM jarUra pragaTe che. prastuta stavamAM dhyAtA samakSa arihaMta bhagavatarUpa je dhyeya che te vastu svarUpe vidyamAna nathI, paraMtu dhyAtAne temanI bedharUpe upalabdhi che; tethI dhyeyanA vAcaka pavitra padmanI- zabda AkAra'nI mukhyatAvALA sADAtraNa valayavaDe nyAsapUrvaka Ala ana dvArA dhyeyanA * arthA--AkAra H ane badha-AkAra " sAthe je aikaya sadhAya che, tenAthI dhyAtAne padmathadhyAna siddha thAya che. : te viSe samaja A pramANe cheH vaikharI vANImAM vAcaka padanuM Alekhana hoya che ane madhyA vANImAM vaikalpika (maneAgata vikalparUpa) padanuM AlaMbana heAya che. vaikalpika padmanuM Alekhana laI ne nirvikalpa samAdhi sudhI paheAMcavAnuM hoya che. vaikalpika pada saMja5(AMtara bhyAsa)rUpa che. lAssa'-sUtranI bIjI, trIjI ane ceAthI gAthAmAM ceAvIsa tIrthaMkara bhagavaMtAnAM nAme nirdaSTa thayAM che-te jyAre vidhipUrvaka nyAsa ane mAnasika raTaNathI aMtargata karavAmAM Ave, tyAre maMtrazAstranA jANakAre te vidhine ' sajalpa' kahe che. 'sa'jalpa' AMtaravANIrUpa che. te avikalpadA (nirvikalpa samAdhi) sudhI laI janAra che. koIpaNa ma tra prathama vikalparUpatA ( vicArarUpatA ) ne pAme che ane 6 sajalpa'nA ceAgathI te vikalpa aMte vimarzarUpatAne (parAmarzarUpatAne ) pAme che. vimaza te ja tAttvika ' padmamayI devatA'+ che. ' zabda-AkAra ', ' atha AkAra', ane ' medha-AkAra '------A . pAta jala yogazAstra pramANe 'zabda', ' atha' ane ' pratyaya ' che. + pada e prakAranAM che--sthUla ane sukSma. pada potAnI sthUla avasthAmAMthI nIkaLIne jyAre sUkSma avasthAne prApta kare che, tyAre te ja devatA svarUpa anI jAya che. 2010_03 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMjika 31 vikapa aneka prakAranA che. "logassa-sUtranA dhyAnamAM nAmamaMtramaya vikalpa ja upAdeya che. saMja5"(punaH punaH maMtroccAraNa) athabhAvanAthI ja yukata hoya che. "saMja95thI bhAvyamAna vastu spaSTa thAya che. jyAre maMtradevatAnuM abheda praNidhAna parAkASThAne pAme che, tyAre "saMja95" svayaM kSINa thAya che ane bhAvyamAna vastuno dhyeyane sAkSAtkAra thAya che eTale ke bhAvyamAna vastunuM, "avikalpaka (nirvika95) jJAna" athavA "bodha" ke "dazanavizuddhi'-'taMbharA prajJA" prApta thAya che. sAraMza ke evA deyAtAne jinezvaranA guNa ane rUpAdikane samyaka pratibhAsa (sAcuM anubhavapUrNa jJAna) thAya che. saMja5ne abhyAsI bhale maMtranuM kevaLa mAnasika raTaNa karate hoya te paNa "saMkalpathI svAbhAvika rIte athanuM jJAna thAya che. athanA sAkSAtkArane AdhAra avikalpa-dazA upara che ane te saMja5thI sahaja rIte prApta thAya che. prazasta vikalpane pharI pharI utpanna karavArUpa saMja5nA abhyAsathI vikapa kSINa thatAM aMte avikalpa-dazA prAta thAya che. nivika95 saMvit pazyantI avasthAmAM hoya che.- padanI pazyantI avasthAne paNa padamayI devatA' kahevAmAM Ave che. e avasthA biMdu-sthAnamAM (AjJAcakramAM-bhUmadhyamAM) prApta thAya che, eTale ke maMtrI jyAre AjJAcakranA sthAne prApta thAya che tyAre te padamayI devatAnA tAtvikarUpane dhAraNa kare che. maMtranI nirguNa, niSkala, sUkSma vagere avasthAone prAraMbha biMdu-sthAnathI ja thAya che. - tAttvika-maMtra te tene ja kahevAmAM Ave che ke je vimaza (avikalpaka savituM) svarUpa hovAthI devatA-svarUpa hoya ane jemAM iSTa-devatA (paramA-mAdi)nI sAthe abheda sadhAye hoya. padanI sUkSma avasthA vimarzarUpa che. vimazanuM tAttvika svarUpa nirvikalpa jJAna che. AvA vimarzane ja tArika maMtradevatA eTale ke maMtramayI devatA ' athavA "padamayI devatA" kahevAmAM Ave che, Avo tAtvika vimarza pazyantI vANIrUpa hovAthI te vANIne "padamayI devatA" kahevAmAM Ave che. AvI devatAne ja AtmAnI "amRtakalA" paNa kahevAmAM Ave che. ( vizeSa mATe juo : yogazAstra-aSTamaprakAzanuM savistara vivaraNa, pR. 143. ) 2010_03 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra tAvika-matrane avikalpaka-jJAna-svarUpa mAnavAmAM Ave che. maMtramaya-devatAne jyeAtIrUpa kahevAmAM Ave che. maMtranI zabdarUpa (uccAraNa kALanI mAtrAe rUpa) je hasva, dIdha` ane vruta avasthAe che, tenAthI para evI jgyotiSmatI avasthA che. e avasthA paNa hiMduthAnamAM ( AjJAcakramAM ) ja prApta thAya che. thAya che. hiMdusthAnamAM maMtrane praveza thatAM rAgadveSa ochA thaI jAya che, prasAda vadhe che ane maMtranI jyAtIrUpatAnA AvirbhAva thAya che, tethI maMtra pote devatAnA ravarUpane dhAraNa kare che ane 'cega ' tathA 'kSema'ne karanArA A rIteHdhyAnamArganI ArAdhanAthI sAdhakane je jyeAti, teja (udyota, prakAza) prApta thAya che; tenuM vaCna zrI AcArAMga sUtranA bIjA zruta skaMdhanA 16 mA vimukti adhyayanamAM A prakAre darzAvavAmAM AvyuM cheH AgamagranthamAM sAdhakane jyAti prApta thavAnuM lakhyuM che te vidU nate dhammaparyaM anuttaraM viNIya - taNhassa muNissa jhAyao / samAhiyassa'ggisihA va tejasA tavo ya pannA ya jaso ya vaDhDhai // 5 // kAyAtsaga dhyAna ( pR0 430 A ) aH-anuttara dharma mArgane jANavAvALA tathA samAhita cittavALA ane tRSNArahita thaI ne dhyAna karavAvALA muninI tapazcaryA, prajJA tema ja khyAti agnizikhAnI mAphaka potAnA tejathI vRddhi pAme che-vyApta rahe che.'' upAdhyAya zrIyovijayajI mahArAja temanA paramantyAti paMcaviMtikA ' nAmanA graMthamAM jAti viSe A pramANe jaNAve cheH prabhAcandrArkabhAdInAM mitakSetra prakAzikA / Atmanastu paraM jyotirlokAlokaprakAzakam // 2 // nirAlambaM nirAkAraM nirvikalpaM nirAmayam / AtmanaH paramaM jyotirnirupAdhi niraJjanam // 3 // 2010_03 arthaH-"tArA, caMdra ane sUrya vagere parimita kSetra para prakAza kare che, paraMtu AtmAnI paramajyaMti to leAka ane alAka e ubhayane akhaMDa prakAza ApanArI che." (2) : Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pajika 33 "AtmAnI paramati Alebanarahita, AkArarahita, vikalparahita, rogarahita, upAdhirahita ane leparahita che." (3) tAtparya e che ke biMdu ane tenI pachInI badhI avasthAmAM rahela evI je niSkala ane nivikalpa maMtrazakti te ja padamayI athavA maMtramayI devatA che. te ja anirvacanIya tejarUpa hoya che. ahIM maMtra svakIya prakAzathI dyotamAna havAthI "devatA" rUpa kahevAya che. akSara eTale brahma, kevaLajJAna, arihaMta, siddha, AtmasvarUpa, mikSa vagere. zrIarihaMta paramAtmA brahmasvarUpa hovAthI dUvAcaka nAma-maMtra paNa brahma che. tAtvika rIte te parabrahma ja akSara che. nAmamaMtra te parabrahma svarUpa asarane vAcaka hevAthI te paNa akSara kahevAya che. akSara (brahma) be prakAranA che. zabdabrahma ane paraM brahma. zabdabrahmane jANune, tene oLaMgIne paraMbrahmane pAmavuM, e dareka mumukSunuM lakSya hoya che. ' jenA cittamAM nAmAkSara sadA skure che te nAmAkSararUpa zabdabrahmathI paraM brahma (mekSa, kevalajJAna vagere)ne (sahaja rIte) prApta kare che. vaM mag fmathuna-A nAnuM sarakhuM vAkya che temAM dhyAtA, dhyeya ane dhyAna e traNeyane samAveza thAya che. parva eTale dhyAnane prakAra IT eTale dhyAtAo ane mathanA eTale anaMta dayeyane-arihaMtone stavyA che. mithurAmAM mine artha "vAvaU" kozamAM nIce pramANe darzAvyo cheH abhi-(1) kiJcit prakAraM prAptasya dyotane, (2) gAmimu, (3) samatArtha, ma-upasanA A traNeya artho ahIM barAbara lAgu paDe che ane te uparathI ja prArthanA karAya che ke je prakAra mane lALe che tenuM ghotana karavA, mAmamu ( hRdaya sAme rAkhIne) sarva prakAre anaMta arihaMtane meM (dhumA) stavyA che. ka zrutajJAna, ciMtAjJAna ane bhAvanAttAnathI samyagannAna karIne ane divyakaraNanI vidhithI ke samalaMbananI vidhithI suprayukta karIne. 2010_03 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAtmadhyAna sarva prakAre stavavA eTale bahirmAtRkAnyAsathI ane antarmAtRkAnyAsathI je kriyA karAya te paNa stutinI kriyA che. nyAsanA A prakAranuM mahattva kavi zrI nayasuMdara mahArAje temanA zrI zaMkhezvara pArzvanAthanA chaMdamAM suMdara rIte darzAvela che.* + zrIzavezvara-pArzvanAtha-chaMda muni zrInayasundara-kRta (saM. 1656) ki tUM dhIra thai yoga mahAdhyAna beTho ki te sakala yogIMdra mana-kamala pettho| ki tUM manavacanakAyanA yoga rUMdhI ki teM pAMca iMdriyataNA paMtha baMdhI // 88 / / ki tUM pavana pUrI rahIu parama dhyAne ki tUM cyAre pakhi vyApIu catura jJAne / ki tUM aMtara AtmadhyAna ANI ki te kharI SaTcakranI yugatI jANI / / 89 / / ki tUM cyAra-dala-cakra AdhAra thobhI ki te SaD-dalo liMga, dasa-dalo naabhii| ki tUM kaMThe, hRdaye, darla, bAra, solaM ki te doi bhrUmadhya dITho amolaM / / 90 / / ki tUM mAMi varNAvalI dale dIdhIx ki teM kamali rolaMbanI zreNI kiidhii| ki tUM kuMDalI zakti sUtI jagADI ki te pAna pIyUSa pUrI pamADI // 91 / / X[ "he prabho! zuM te varNavalI rUpa mAtRkAne mUlAdhAra Adi kamaLonAM (cakronAM) dalamAM sthApI hatI ?" (AmAM kavie garbhita rIte mAtRkAnA mAlyaMtaranyAsanu mahatva mAthu cha.)] 2010_03 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jikA 3pa vidugaramA-ghAtikama jeNe khapAvyAM che tevA sADA traNa kalAvALA* arihaMta bhagavaMte-A atha kara joIe. nAma, gotra, vedanIya ane Ayu-e cAra pagAhI karmomAMthI Ayu te adhuM pasAra thayuM samajavuM eTale sADAtraNa aghAti karmo khapAvavAM bAkI che tevA arihaMta bhagavaMte samajavA. kalAne artha ahIM kema thAya che. bIje, trIje ane ethe zleka tathA vidurathama sudhIne arthe zleka umeratAM sADAtraNa leka prApta thAya che. - sADAtraNa kalAvALA arihaMta bhagavaMtone sADAtraNa lokanA maraNa smaraNa vaDe dehastha cakrasthAnamAM sAdhaka sADAtraNa valayamAM nyAsa kare, te vAcaka (zabda), vAcya (atha) ane pratyaya (jJAna) ne bedha sahaja thaze. A pramANe pAMcamI gAthAnI zarUAtamAM AvuM sUcaka vAkaya darzAvI je pade darzAvyAM che te pahelI gAthAnA vizeSaNanA atharUpa che. ki tUM jai vasyo sahastra-dala-kamala madhye ki teM tRpti pAmyo tahI teja Rddhe / tUM nAda anahada vAjiMtra rAto tUM pAna pIyUSa karI pUrNa maato|| 92 // tUM pAna pIyUSa pItAM na bhrAyo ki tUM koTi ravi adhika prakAza paayo| ki tUM paramahaMso japyo "haMsa sohaM" / te bhAva ripu dhUjavIyo moha johaM / / 93 // tUM iDA vara piMgalA suSumnA syuM ki tUM triveNI saMgame Aya vAsyuM / ki tUM haMsa ne bhramara ekatra ANI ki tUM jhIlIu suSumnA sabala pANI / / 94 // (traNa prAcIna gujarAtI kRtio, pR. 13-14). maja A viSe juo H pariziSTa-2. 2010_03 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAtmadhyAna pahelI gAthAnuM pada pAMcamI gAthAmAM atharUpe pada. dhatisthare............................tathA Lei . .....nirar 3rti ..................... ................viduranAmA vI .................... ...................parIkSAmAM A rItie jJAnapUrvaka nyAsa karavAthI varNonI paryAyarahita sUkSma prakAre je bhAvanA karAya che, te nirvicAra samApatti che. A prakAre satata abhyAsa karAya te dhyAtAne nirvicArane svaccha sthiti pravAha je vaizAradya te prApta thAya che ane te prApta thaye adhyAtma-prasAda (buddhinI nirmalatA) thAya che. te darzAvavA gAthAmAM aMte meM palIyanta pade mUkayAM che. je varNanA antargata nyAsathI prApta thAya che, te tIrthakara bhagavaMtAnI kRpAthI prApta thAo, tema yAcanArUpe ahIM darzAvela che. vastutaH A avasthA prApta karavA mATe "vIsa tIrthaMkara prasanna thAo" e zabda-pravega thaye che. saMja5nA abhyAsane madada kare, cakrasthAnonA nyAsavaDe saMja5ne aMtargata kare tevo eka (uparyukata) prayoga ahIM abhISTa che. (juo prastuta lekhamAM chAndogya upaniSada utAre pR. 24). syAdvAdaranAkaramAM paNa prasannatA viSeno ullekha nIce pramANe prApta thAya che - je devatAne AzrayIne maMtra praNIta thaye che, te ja devatA te maMtranA vidhipUrvaka praganA sAmarthyathI siddhAntane anusaratA puruSane rAjA vagerenI jema anugrahita kare che, eTale ke tenA upara prasanna thAya che." Ave atha karIe tyAre takane paNa Azraya levAnuM rahetuM nathI ane maMtra-caitanya pragaTa karavAnI cAvI hAtha lAge che. 1 "samApatti mATe juo "paMcaparameSThi maMtrarAja dhyAnamAlA tathA adhyAtmasAramAlA', DhALa-4, kaDI-14. 2 svara: ritipravAho vairAnAmu (pAtaMjala yogadarzanaH sUtra 1-47nI TIkA). rU thAdvAranAra, pari0-4, sUtra-7, pR. 62-622. 2010_03 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMjikA A prakAre pAMcamI gAthAnA artha spaSTa che. jittiya-vaiviya-mAi-chaThThI gAthAmAM A traNa prakriyA bhUtakALamAM darzAvI che. te * lAgasa'-sUtranI prathama pAMca gAthAnA upasaMhArarUpe che. < dareka pravibhAganI vicAraNA karatAM mAlUma paDaze ke 'vittiya' bhAvanA darzanavizuddhi mATe nAmasmaraNa athavA japa che, jaiviya' bhAvanA jJAnavizuddhi mATe vinaya pUrvaka vaMdana che ane ' mahiyA ' bhAvanA cAritravizuddhi mATe vizeSarUpe sabhRtaguNAtkIna che. mokSarUpa kA'nI niSpatti mATe samyagdarzana, samyajJAna ane samyakcAritra A traNeyanI AvazyakatA che. 37 ne r osta kattamA sinhA-nAmamaMtranA vidhipUrvaka prayogathI bhavya leAkeAmAM jee uttama che ane dravyasiddho che, temanI pAse bIjI yAcanA (1) danavizuddhi, (2) varasamAdhi ane (3) uttamasamAdhinI karAya che. Aphaza voAima-(1) danavizuddhi athavA nimala samyaktva te pAtaMjala cAganI paribhASA anusAra teMmarA prajJA che ane te savikalpa samAdhinI prAntabhUmikAnuM paheluM sApAna che. te sUkSma vicArazakita athavA satyaspI prajJA che ane taMmara, 1 nAmathI prasiddha che. te tattvadarzinI buddhi che ane saccidAna Mdamaya hAya che. temAM grAhyagrAhakanA bheda hoya che. paMDita sukhalAlajIe temanA 'pAtaMjala yogadarzana tathA hAribhadrI ceAga ivaMzikA' nAmanA graMthamAM upAdhyAya zrIyazeAvijayajInI yogavRtti'nA sAra ApyA che. tenA pR0 99 upara A pramANe lakhANa cheH- tamarA taMtra prajJA (2-48) < " jaina prakriyA anusAra temA prajJA ' nA samanvaya A pramANe thaI zakeH~~ < je samAdhiprajJA * bIjA apUrvakaraNa" arthAt AThamA guNasthAnamAM thavAvALA sAmarthyayoganA khalathI pragaTa thAya che ane je zAstradvArA pratipAdana na thaI zake evA atIndriya viSayAnuM avagAhana kare che ane tethI je prajJA na tA kevaLajJAnarUpa che ane na teA zrutajJAnarUpa che; paraMtu jevI rIte rAta pUrI thavAnA samaye ane sUryadiyanA pahelAM aruNAdayarUpa saMdhyA je rAta ane dvina bannethI alaga hAvAthI bannenI mAdhyamika paristhitirUpa che, tevI ja rIte je prajJA zrutajJAnanA aMtamAM ane 2010_03 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAsagaMdhyAna kevalajJAnanI pahelAM pragaTa thavAne kAraNe bannenI madhyadazArUpa che, jenuM bIjuM nAma "anubhava" che, tene ja "RtaMmA prA" samajavI joIe." (hindI anuvAda). ahIM alakSyane sAdhavA mATe sAdhake layanuM avalaMbana levuM te sAlaMbana dhyAna che. AlaMbana vaDe dhyeyamAM upaganI ekatA sadhAya che. ahIM sAdhakanI buddhi atyaMta svaccha ke nirmala hoya che, tethI tene jinezvaranA guNa ane rUpAdikane samyaka pratibhAsa (sAcuM anubhavapUrvaka pUrNajJAna) thAya che. samAvinaM-(2) bhAvasamAdhi je 'bIjA apUrvakaraNa pachInuM ucakeTinuM samAdhAna che. pAtaMjala yoga paribhASA anusAra Ane prajJAka kahI zakAya. A dhyAna-samAdhi nathI paNa jJAna-samAdhi che. te vRtti nathI paNa sthiti che. te akhaMDa, nizcaLa ane sahaja eTale ke svabhAvagata thAya tyAre uttama kahevAya. A sthitaprajJa dazA che. te savikalpa samAdhinI prAMtabhUmikAnuM bIjuM sopAna che. temAM buddhinAM saghaLAM AvaraNo dUra thayela hevAthI te brahmajJAnane sAkSAtkAra karAve che. ahIM sAdhakanI buddhi pracaMDa prakAzavALI hoya che. uttama-(3) uttama samAdhi, sarvotkRSTa bhAvasamAdhi. A prAtijJAna che athavA kevaLajJAnanuM puregAmI jJAna che. pAtaMjala yegaparibhASA anusAra bhAvasamAdhi te prajJAlaka ane tenI utkRSTatAne "rAtavAhitA" kahI zakAya. cittanA niSedha saMskArathI sAdhakanI gati zAntapravAhavALI thAya che athavA upAdhyAyajInA kathana anusAra nirAlaMbana ye te dhArAvAhI prazAntavAhitA nAma citta che. te savikalpa samAdhinI prAMtabhUmikAnuM trIju saMpAna che ane temAM manovRtti zUnyaprAya heAya che. ahIM sAdhakanuM mana brahmAkAranI sthitimAM hoya che. ahIM samanA zaktine temane kuMDalinI zakitane sAkSAtkAra hoya che. (juoH pariziSTa-3). + samanA samAdhi saghaLI upAdhiothI atIta che eTale tene alakSya paNa kahe che. tyAM Indriya ke manane keI vyApAra hoto nathI. * zrIvinayacaMdrasUri viracita "kAvyazikSAmAM kuMDalinIne nirdeza A rIte prApta thAya che: 2010_03 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMjikA yegI pravara zrI AnaMdaghanajI mahArAja zrI sumatinAtha bhagavAnanA ratavanamAM pharamAve che ke - "bahirAtama tajI aMtara AtamAM rUpa thaI thira bhAva, sujJAnI, paramAtamanuM ho Atama bhAvavuM, Atama arapaNa dAva, sujJAnI; sumati caraNakaja Atama arapaNuM- sumatinAtha bhagavAnanA caraNakamalamAM AtmApaNuM karavAno dAva te che ke bahirAtmabhAvano tyAga karI, aMtarAtmabhAvamAM sthira thaI pitAne AtmA tattvataH paramAtmA che, evA bhAvamAM ramaNa karavuM. legasa-- sUtranI sAtamI gAthAmAM tirmayarUpa saMpAdana karIne pitAnA svarUpamAM sthita thavAnI ja trIjI yAcanA che. sAlaMbana bhUmikAnuM svarUpa sAtamI gAthAmAM rahetuM nathI. ahIM mahApathaprayANa zarU thAya che. ahIM AtmA ane paramAtmAno abheda thAya che. AvA abheda praNidhAnathI ja AtmA sarva pAponuM saMpUrNa dhanana karavA mATe samartha thAya che. abheda praNidhAna ja atyaMta vizuddha dhyAna rahevAthI tenAthI vipula dhanana-nirjarA thAya che. jevI nijara abheda praNidhAnathI thAya che tevI anya sAdhanAothI thavI duHzakaya che. anya sarva anuSThAne paNa aMte abheda praNidhAnamAM pariName che. A viSayamAM zrI nemidAsa kahe che ke - "zuddhAtama darzana vinA, kama na chUTaI keya, teha kAraNa zuddhAtamA, darzana kare thira hoI." (adhyAtmasAramAlA, 1-2). abheda praNidhAnanA kAraNe-paratattvasamApattinA kAraNe aMtarAtmabhAva aneka caMdrothI vadhAre nirmala, aneka sUryothI vadhAre tejasvI ane "bhali nAme vizruta je paramazakti che te Adyazakita che, bhagavatI che, kukhkhAkRtine dhAraNa karanArI che, tenuM rekhA athavA kuMDalinI rUpe varNana karavAmAM Ave che." 2010_03 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyotsarga dhyAna duvijJeya, anaMta, apAra ane gaMbhIra che. ahIM bhAvasiddhonI sAmyAvasthA nigUDha arthavALI ane durvAgrAhya heAya che. tethI sAdhakane sAmyAvasthAne je pratibhAsa thAya che te ga'bhIratAnA viSayamAM (sAtamI gAthAmAM darzAvyA pramANe) svayaMbhUramaNa samudra karatAM paNa adhika gabhIra hAya che. 40 siddhA siddhi mama vitaMtu-bhAvasiddho mane kevaLajJAna athavA mekSa Ape. je bhUmikA sahaja ane svAbhAvika che tenI ja mAgaNI karAya che eTale vastutaH te yAcanA nathI, pariNAmanI IcchA che, viniyAga che. ahIM mana zabdanA AkharI prayAga dRzyamAna thAya che kAraNa ke asmitA ( zuddha draSkRtya ) chevaTa sudhI rahe che, pAMcamI gAthAnA pahelA pAdamAM na rUpe ane tenA ja chellA pAdamAM me rUpe asmitA dRzyamAna hatI, chaThThI gAthAnA chellA pAdamAM te adhyAhAra che. te have mana, vacana ane kAyAneA yAga vilepa thatAM pahelAM sAtamI gAthAnA chellA pAdamAM AkharI svarUpa darzAve che. ahIM nivikalpasamAdhi varte che. zrIumAsvAti vAcakavarya viracita tattvArthAdhigama sUtranA svApanna bhASyanI saMbaMdhakArikAmAM nIce pramANe eka zloka prApta thAya che:-- abhyarcanAdarhatAM, manaHprasAdastataH samAdhizca / tasmAdapi niHzreyasamato hi tatpUjanaM nyAyyam // 8 // prastuta lekhamAM zrIleAgasa'- sUtranA gUDhArthI- rahasya samajavAne je prayAsa karAyA che, te vAcaka zrI umAsvAtie uparanA eka zlokamAM temanI lAkSaNika (atisaMkSipta) rItie darzAvI dIdhA che. A zlAkane atha A pramANe thAya cheH---- "arhad bhagavaMtAnuM sarva prakAre pUjana karavAthI (gAthA--1 thI 4), mana prasanna-zuddha thAya che (gAthA-5), tethI samAdhi-zAMti utpanna thAya che ( gAthA 6 ) ane tethI ja meAkSa maLe che ( gAthA-7); mATe tenuM pUjana nyAyapuraHsara che." A eka zlokamAM legassa'- sUtranI sAteya gAthAnA rahasyabhUta sAra AvI jAya che. C kAryotsargadhyAna pApakarmanuM nirmAtana karavA mATe 'lAgasa'-sUtranA smaraNa sAthe karavAmAM Ave che. ' lAgassa'- sUtranI sAtamI gAthAmAM je 2010_03 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMjikA trIjI yAcanA karavAmAM AvI che, te siddhi mATe che. siddhi eTale karmanuM nirdhAtana ane paramAtmabhAvanI prApti. abheda praNidhAnanA phalasvarUpe paramAtma- svarUpanI (siddhipadanI) prApti thAya che. "paramAtma-svarUpanuM varNana "oDazaka-prakaraNamAM A rIte maLe che - Indriye ane mana vinAnuM, acitya evA kevaLajJAnAdi guNavALuM, kevaLajJAna vinA saMpUrNa rIte na jANuM zakAya evuM, traNe lekanA mastakarUpa siddhazilA para virAjamAna, janma-jarAdi saMkalezethI rahita, jJAnasaMpanna evA brahmAdi mahAmunio jene paraMyati-aMdhakArathI para-askRSTa tathA AdityavarNa kahe che evuM atyaMta nirmala, akSara, brahma, nitya jJAnAvaraNayAdi karma prakRtithI rahita, kAlekanA avelekananA upagavALuM, nistaraMga prazAMta mahAsAgara sadaza, avarNa, aspeza, agurulaghu, amUrta, sarva bAdhAothI rahita, paramAnaMdavALA sukhathI yukta, asaMga, sarvakalAo (tathAbhavyatva asiddhatA vagere saMsArI jIvasvabhAve)thI rahita ane "sadAziva" vagere padavaDe vAca te paramAtma-svarUpa" che." 2010_03 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] logassa-sUtraH artha-saMkalanA tathA savistara vivaraNa gAthA-1 zrIharibhadrasUrinA yogaviMzatikAnA paMcAMga yoganA prathama aMga "sthAna" no upayoga ahIM rAkhavAnuM che. tethI ahIM " kotsarga mudrA che. lekane zAnta ane saumya udyota karanArAo-ke je dharmatIthanI sthApanA karavAnA svabhAvavALA che, je rAga-dveSa Adi AMtara zatruone jItanArA che, je covIsa sahita anaMta arihaMta bhagavaMte che ane jemane kevalajJAna utpanna thayuM che-temanA pratIka tarIke vartamAna vIsIne nAmeccAraNapUrvaka ane bhAvapUrvaka stavuM chuM. A gAthA pIThikArUpa dvAragAthA che ane temAM "kIrtananAmasmaraNanI pratijJA karAya che. gAthA 2-3-4 ahIM bIjA gAMga varNa-zabda-abhidhAnanA upaga rAkhavAnuM che. sADAtraNa kalAvALA arihaMta bhagavaMtane, sADAtraNa lokanA smaraNa pUrvaka, dehastha cakrasthAnemAM sAdhaka sADAtraNa valayamAM nyAsavaDe aMtargata kare to te (nyAsa); vAcaka (zabda), vAya (artha) ane pratyaya (jJAna) rUpI bodhinI vizuddhimAM parama nimitta thaze. saMja95 (punaH punaH nAmamaMtranuM smaraNa) athabhAvanAthI yukta hoya che. saMja5thI bhAvyamAna vastu spaSTa thAya che. jyAre maMtradevatAnuM abheda praNidhAna parAkASThAne pAme che tyAre saMja95 svayaM kSINa thAya che. A traNa gAthAo dhyeyabhUta vIsa arihaMtanA pavitra nAma Ape che ane te nAme dvArA nAmane vinaya ane bhAvanApUrvaka "vaMdanA karavAmAM Ave che. prastuta nAma anaMta vAcya tathA vAcakonI ekIbhUta samaSTinA dyotaka che ane tenI ahIM pradhAnatA che. 2010_03 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivaraNa 43 gAthA-pa ahIM trIjA gAMga "a"ne upaga rAkhavAne che. caturvizati jinenAM nAme nyAsavaDe aMtargata karAya te sAdhakane nivicAratAne svaccha sthiti pravAha je "vaizAragha " te prApta thAya chetenAthI buddhinI nirmalatA-prasAda thAya che. pahelI gAthAmAM udyotakaranA je vizeSaNone pravega thaye che, tenA artho ahIM apAyA che-eTale ahIM athanI-abhidheyanI vicAraNuM hoya che. A prakAre "sadUbhUtaguNotkIrtananI prakriyA ahIM thAya che. A prakriyAthI "pAyacchittakaraNa" athavA "deSanI vizuddhi thAya che. ahIM samyakatvanI prApti athavA "prathama apUrvakaraNa" saMbhave che. gAthA-6 ahIM cothA gAMga "AlaMbana'ne upaga rAkhavAnuM che. dazanabhAvanAnI pahelI prakriyA anusAra dazanavizuddhi mATe nAmasmaraNa karyuM, jJAnabhAvanAnI bIjI prakriyA anusAra jJAnavizuddhi mATe vinayapUrvaka vaMdana karyuM, cAritrabhAvanAnI trIjI prakriyA anusAra cAritravizuddhi mATe sadbhUtaguNakIrtana karyuM A caturvizati jine je bhavyapuruSamAM uttama che ane je dravyasiddha che, tenI pAse vividha prakAranA AcArenI zuddhi mATe pUrNa AlecanA karavAthI "viseDIkaraNa-AtmAnI vizuddha sthiti punaH sthApita karI zakAya che. ahIM samyakatvanuM bIjuM apUrvakaraNa ghaTe che. ahIM bhAvasamAdhi tathA sarvotkRSTa bhAvasamAdhi (prAtijJAna) nI prApti ghaTe che. ahIM "sAlaMbana dhyAna" varte che. A prakriyAthI "vihIkaraNa" virodhIkaraNa athavA AtmAnI punaH vizuddha sthiti prApta thAya che. ahIM samanAzaktino sAkSAtkAra thAya che. te ane kuMDalinI zaktine sAkSAtkAra banne eka ja che. ahIM saMprajJAta samApattine upasaMhAra thAya che. 2010_03 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyotsaga dhyAna gAthA-7 ahIM pAMcamA gAMga "rUpI dravyAlaMbanarahita" eTale "nirAlaMbanane upaga rAkhavAnuM che. ahIM nirvikalpa cinmAtrasamAdhi hoya che. ahIM amanaska athavA unmanA dazA che, eTale ahIM nathI mana, nathI mAtrA, nathI kAla, nathI deza, nathI devatA, nathI sAMsArika-prapaMcane koI paNa aMza. A zuddhacidAnaMdabhUmi che. A parama lakSya che. paramAtmA sAthe "abheda praNidhAnanA kAraNe aMtarAtmabhAva aneka caMdrothI vadhAre nirmala, aneka sUryothI vadhAre tejasvI ane duviya, anaMta apAra ane gaMbhIra che. ahIM bhAvasiddhonI sAmyavasthA nigUDha arthavALI ane durvigrAhyA hoya che. tethI sAdhakane sAmyavasthAne je pratibhAsa thAya che, te gaMbhIratAnA viSayamAM svayaMbhUramaNa samudra karatAM paNa adhika gabhIra jaNAya che. aMtarAtmabhAvamAM pragati sAdhatAM kevaLajJAna utpanna thAya che. tyAra pachI je svAbhAvika ane sahaja sthiti mekSanI che, tenI ja yAcanA karAya che. pAMcamI gAthA anusAra prAyazcita karyA pachI "mithyAtvazalyana kAMI aMza rahyo hoya tene ahIM nAza thAya che. chaThThI gAthA anusAra vizuddhi karyA pachI "mAyAzalyane kAMI aMza rahyo hoya tene paNa ahIM nAza thAya che ane sAtamI gAthA anusAra vizalyIkaraNa karyA pachI "nidAnazalya je sauthI chelle jAya tene paNa nAza thAya che, eTale pUrNa vizalyIkaraNa thAya che. pApakarmonuM ahIM nizcaMtana thAya che. "paratattva-samApattine laIne mahApathaprayANu" zarU thAya che ane aMte ekSa-siddhapadanI prApti thAya che. 2010_03 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 vivaraNa -: sArAMza:yotsadhyAna ne zuddha ThiyApU'4 42 hAya to iriyAvahI sUtra, tassa uttarIkaraNa sUtra sane annattha sUtra nA pAhAnu 48 yA265 42yunnadhya mane temAM darzAvelA sUkSma bodhavaDe "legasTa'-sUtranA smaraNapUrvaka dhyAna karavuM joIe. A prakAre dareka viSaya prastuta vivaraNamAM carcAya che. tenI saMkSipta samaja have nIce pramANe koSTakamAM ApavAmAM Ave che - legassa sUtranA sAra tathA phalazrutinuM koSTaka (yo mane uttarI nA hAlTa) gAthAne nAthAnI / gAMga uttrii32|| vidhinA traNa phalazruti kramAMka sAra ) (kriyA tathA jJAna) makhya aMge prathamA | udyotakara sthAna nAmakaraNa kIrtana ujjoagarastava vaMdana varNa dvitIyA tRtIyA caturthI samaSTivAdanI pradhAnatA paJcamI sadbhUta - | artha guNotkIrtana prAyazcittakaraNa prathama apUrvakaraNa SaSThI . upasaMhAra | dvitIya apUrvakaraNa karaNa AlaMbana vizodhI(samanA zaktino sAkSAtkAra-kuNDalinI zaktino sAkSAtkAra) nirAlambana vizalyI(unmanA) karaNa saptamI mahApatha abheda praNidhAna prayANa paratattvasamApatti 2010_03 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5] 'logassa'-- sUtra : ' kALapramANa' ane 'samAlaMbana' mAM upayeAgitA 1. ' kAyotsa' ane zvAsa zAstramAM kAyotsarga"ne AtyaMtara tapanA sauthI zreSTha ane chellA prakAra kahyo che. ' kAyAtsaganI sAdhanAne zarIra tathA zvAsa sAthe gADha sabadha che, te eTale sudhI ke mahAprANadhyAnane paramakalAdhyAna' kahevAmAM Ave che. ma 6 : * ' kAryotsarga'nuM kAlamAna zvAsanI gaNatarIthI nirdhArita karavAmAM Ave che, jema ke ATha zvAsocchvAsanA ' kAyAtsaga', pacIsa zvAsocchvAsanA ' kAyAtsaga', so zvAsocchavAsane 'kAyotsarga ' vagere. A pramANe vibhinna aticArAnI vizuddhi mATe pharamAvavAmAM AvyuM che. hai. kAla-pramANu ane blogasa' dhasAcchvAsanI gaNatarInI sugamatA mATe Avazyaka-niyukitamAM jaNAvyuM che ke:~~ (( pAyasamA UsAsA, kAlapamANeNa huMti nAyavvA / E jApamALa, 31ne tu nAyavyuM // 2 // '+ * jue : ' dhyAnavicAra '; pR. 3. + A gAthAmAM pAyasamA UsAsA '" nA AI-prayoga ghaNA gaMbhIra che. bAhyaprANanI sAthe tene saMbadha joDavAnA nathI. mAtra 'kAyAtsarga'mudrAe rahIne padonuM upayeAga sahita smaraNa karavAthI prANa, mana ane kALa upara svayameva prabhutva prApta thAya che, kAraNa ke pAda vaDe prANanuM bhakSaNa thAya che, prANa vaDe mananuM bhakSaNa thAya che ane mana vaDe kALanuM bhakSaNa thAya che arthAt pAdamAM saMlagna cittane kALanuM smaraNa rahetuM nathI. 2010_03 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upayogitA 47 bhAvArtha -kAlanA pramANuvaDe zvAsozvAsane lekanA caturtha bhAga pramANe eTale eka pAda samAna jANa. kAlanuM A pramANu utsargathI samajavAnuM che (nahIM ke apavAdathI). A gaNatarI anusAra "legasa'- sUtranI sAtamI gAthAnA pahelA pAda ja niSNasthAnuM smaraNa thAya eTale pacIsa zvAsozvAsanI gaNatarI svataMtra rIte vinA kevaLa pAThanA smaraNathI ja gaNatarInuM kArya pate che. paraMtu zvAsodyAsanI sAthe pAdane saMbaMdha hoya te te zvAsozvAsanuM pramANa joIe; eTale ke te zvAsocchavAsa kone samajavA ke jethI nizcita rIte kAla-pramANa jaLavAya? 3. prANasAmya sAthe smaraNa-uccAraNa maMtrazAstramAM upara jaNAvela A keyaDAne ukela bahu saraLa rIte karI nAkhela che. tyAM jaNAvyuM che ke -"valtha kSattinmannasthAvarayaM prANasAmyenoccAraH kAryaH anyathA hi na kAryasiddhiH syAt / " artha kaI paNa ma~ne uccAra "prANasAmyathI avazya kare nahIMtara kAryasiddhi thAya nahIM. 4. "sAmyane atha AmAM sAmyane atha zodha rahyo tyAre tyAM bIje sthaLe jaNAvyuM che ke -"saTgye ja vAta te" atha-"sAmya" eTale vyApti. ekaMdara artha e thAya che ke maMtranA japavaDe keI kArya siddha karavuM hoya, te tenuM uccAraNa ke smaraNa prANathI vyApta avazya hevuM joIe. A pramANe karavAmAM na Ave te kArya siddha thAya nahIM. have maraNa mATenA niyama vicArIne ane vyAptinuM svarUpa samajIe. ahIM "vAsanA kAsa' e sUtrathI pAdonI gaNatarInI mukhyatA che; dhyeya-viSaya ke pAda-saMkhyA pUrI karavA mATe lAgatA samayane AmAM niyama nathI. mAtra jeTalA pAda gaNavAnA hoya teTalA pAda pUrA thavA jAIe, keI cheDA samayamAM pUrA kare ke koI adhika samayamAM kare, te badhAne "kAyotsaga' pUro karyAne lAbha maLe che, e pramANe samAcArI cAle che. 2010_03 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAtsarga dhyAna 5. "legasTa-sUtranA smaraNa mATe niyame kAyetsargamAM legassa- sUtranuM smaraNa karanAre nIcenA cAra niyama barAbara samajavA joIe (1) akSarAkSasaMtAna-"logasa-sUtranA avayavabhUta vargonA smaraNamAM pUrva-pUrva varNa uttara-uttara varNanI sAthe saMlagna hovuM joIe. (2) = kutamU-legasTa'-sUtranuM smaraNa evuM zIgha thavuM na joIe ke sUtranA keIpaNa vaNene grAsa thaI jAya; utAvaLamAM keI vaNe chUTI javA na joIe. (3) na vivitamU-legassa-sUtranA smaraNamAM vilaMba the na joIe, eTale eka varNanA ane bIjA varNanA smaraNanI vacce vadhAre samaya jo na joIe. (4) prANasama-legassa-sUtranuM smaraNa prANuthI vyApta hevuM joIe. 6. "prANasama'--prANathI vyAptino athavA - savAbhAvika gatimAM cAlatA zvAsocchavAsane madhyamavAhI prANa kahe che. temAM gati ekadama zIdhra athavA ekadama vilaMbathI thatI nathI. madhyavAhI prANa tUTayA vinA pitAnI aMdara "legarsa-sUtranA eka padanA ucAraNane ke maraNane samAvI zake te rIte uccAraNa ke smaraNa thAya te te "prANuthI vyApta thayuM kahevAya. "legassa sUtranI gAthA madhyamavAhI prANumAM samAI zakatI na hoya te (eTale ke eka zvA chuvAsamAM eka gAthA pUrI na thatI hoya tyAre te gAthAnA aMzAMzamAM-pAdanA vibhAga pADI, eka eka pAdane madhyamavAhI prANamAM samAvI, eka eka aMzane upacAra karo ke smaraNa karavuM. A abhyAsa tyAM sudhI kare ke jyAM sudhI "logassa'- sUtranA amuka pAdanuM samaraNa madhyamavAhI eka ja prANa (zvAsozvAsa) mAM samAI jAya. A pAda-saMkhyA sAdhakanI zakita pramANe lagAvI zakAya che. A pramANe legassa- sUtranuM maraNa "prANasama" thAya che-prANuthI vyApta thAya che; tethI akAgratA vadhe che. 2010_03 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upayogitA 7. "maraNanuM aMtima svarUpa "smaraNa"nuM aMtima tAtvika svarUpa "anAhata-nAdamAM vizrAMti che.* te smaraNa madhyadhAma (madhyamArga-suSaSNa)mAM selIna karavuM joIe. madhyamArganI salInatA madhyamArganI utsukatatAthI Ave che. te utsukatatA niSkala-uccAra eTale uccAraNathI (sahaja mAnasa-jApathI) Ave che. te niSkala uracAra "prayatnapUrvakanA uccArarUpa sakala jApathI Ave che. 8. "legarasa" maraNanuM phala "kAyotsargamAM "legassa-sUtranuM Akhtaraja95 rUpa smaraNa (manana) karavAthI rakSaNa thAya che ane te paramatatvanI prAptine upAya che. tethI te paramAtmA ja che. paramAtmA ja upeya (yeya-mekSa) padanI jema upAyarUpe (legasarUpe) kurita thayelA che. 8. samAlaMbana A pramANe aMtarAtmA(dhyAtA)nuM paramAtmA (dhyeya) sAthe aikaya sadhAya che ane te padanA "samalaMbanathI sadhAtuM hovAthI, samAlaMbana eka viziSTa prakriyA thAya che, jenuM sAdhakane saMpUrNa jJAna hovuM joIe. A "samalaMbananI ga-prakriyA mATe nADI ane pavananA (prANanA) saMga viSenuM jJAna atyaMta jarUrI che. te jJAna vinA sAdhaka game teTalo kAyakaleza uThAve te paNa tene sAdhanAmAM saphaLatA maLatI nathI. kahyuM che ke "nADIpavanasaMyogaparijJAnavikalena bahuklizyatA'pi yogaH sAdharituM rAcara vruti mara . rarU " (juoH "prAkRta kayAzraya kAvyanI TIkA, saga-8, pR0 272-73). bhAvArtha -"nADI pavana saMganA pariNAnathI ke pAMca samIranA utthAnanI prakriyAnA jJAnathI rahita puruSa ghaNuM kaleze paNa yoga sAdhI zakatA nathI." 10. cekatva AcArya zrIsiMhatilakasUrie temanA grantha "maMtrarAja-rahayamAM * tatrAnAhatavizrAntisatattvo niSkalocArapraguNIkRtamadhyadhAmasaMlInatayA japaH #AryaHA (gazAstra aSTamaprakAzanuM savistara vivaraNa vibhAga-1pR0 23), 2010_03 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pad kAyotsarga dhyAna japanA tera prakAre darzAvyA che, temAM bAramo prakAra eNvaikatva che, je maMtrajApanI sAdhanAmAM sau koInuM antima lakSya hoya che, tyAM dayeyaeNkatvanI vyAkhyA nIce pramANe karavAmAM AvI che " dhyeyaH sAtizayajino gaNadhara-devyAdi-mantravarNA vA / dhyeyena prANAnAmaikyaM sarvatragaM tadekatyam' // 84 // " bhAvAtha-"(dhyAnanI sAdhanAmAM) dhyeya tarIke (1) atizayothI alaMkRta jinezvara bhagavaMta athavA (2) zrIgaNadhara bhagavaMta athavA (3) zAsanadevI vagere athavA (4) maMtranA vargo (akSara) heI zake. AvA keIyeyanuM sAdhakanA prANa sAthe sarva prakAre [varNa, raMga, maMDala ane tatvathI] aikaya sadhAya te te "yelaika" nAmane bAme prakAra samaja." Ane sArAMza e che ke dayeyanuM uccAraNa" ke "smaraNa""prANathI vyApta" avazya hovuM joIe. BAVA GSSSB, 2010_03 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [6] "legarsa'-sUtra : pragaTa--uccAraNa vANInA keIcAra prakAra kahe che, keI traNa kahe che. cAra prakAra hoya tyAre parA, pazyantI, madhyamA ane vaikharI che ane traNa prakAra hoya tyAre te pazyantI, madhyamA ane vaikharI che. A traNa prakAra samajanArAo parAne pazyantImAM samAveza kare che. kItsarga dhyAnamAM "legasa'-sUtranuM smaraNa thAya che, tyAre vANune prakAra pahelAM madhyamA ane pachI pazyantI hoya che-tethI te smaraNa puruM thaye "legasTa'-sUtrane pATha vikharI vANImAM eTale prakaTa belavAnuM vidhAna che. sUtrapAThanA uccAraNamAM zabda, artha ane pratyayanA AlaMbanarUpa prakriyA gabhita che. svasti, udAtta ane anudAtta viSe dhyAna rAkhavAnuM hoya che. tema ja chaMda viSe jJAna paNa hovuM jarUrI che. udAtta, anudAtta ke svarita sthAna pratyayanA jJAnapUrvaka uccAraNa thAya te paripUrNa zeSa yukta kahevAya che. kaMTha, elka vagere sthAnethI uccAra barAbara karavo te "kaThaSTha-vipramukta ane gurudvArA vAcanA anusAra uccAraNa karavuM te "vAcane pagata" kahevAya che. SFIBER 2010_03 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-1 caturvizati jinanAma deha akasthAnamAM nyAsavaDe aMtargata karavAnI vidhi legassa-sUtranI gAthA 2-3-4 mAM caturvizati jinanAM nAme che; te pAThamAM dareka bhagavaMtanuM smaraNa karatAM ArAdhake anukrame pitAnA dehanA SakanuM tathA sahastrAranuM pUrvAbhimukha prakAre ane UrdhvarehaNathI nyAsapUrvaka AlaMbana grahaNa karavuM. te pramANe zrI RSabhadevanuM (3manuM) tathA ajitanAthanuM niyaM nuM) anukrame mUlAdhAra cakasthAnamAM tathA svAdhiSThAna cakasthAnamAM nyAsavaDe smaraNa karAya che. anya bhagavaMtenuM paNa anukrame UrdhvarehaNa kriyAthI ekeka cakasthAnamAM nyAsavaDe smaraNa karatAM sAtamA zrIsupArzvanAthanuM (zupAnuM) smaraNu sahasAra cakrasthAnamAM nyAsavaDe karAya che. tyArapachI avarohaNa mATe kriyAsUcaka zabda giLa Ave che, tethI tenA smaraNa vaDe pazcimAbhimukha prakAre sahastrArathI mUlAdhAra cakasthAna sudhI sadyaH avarohaNa karAya che. A prakAre mUlAdhAra cakasthAnathI AraMbha karI ArohaNa avarohaNa pUruM karatAM eka saMpUrNa valaya sadhAya che. mamarmasthAnamAM jinanAmene nyAsa karavAnI prathA ghaNI jUnI che. jue-munizrI nayasuMdarakRti "zaMkhezvara pArzvanAthane chaMda" (prastuta graMthamAM pR. 34-35). A viSayamAM zrIkamalAprabhasUri viracita "jinapaMjarastotrIne leka nIce TAMkIe chIe zrIkunthurguhyakaM rakSedaro lomakaTItaTam / mallirurupRSThamaMsa, jarcha ca munisuvrataH // 16 // ("svAdhyAya'-saMskRta vimA; pR. 286). 2010_03 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-1 53 A ja pramANe bIjA sAta jinenuM smaraNa punaH cakrasthAnamAM nyAsavaDe ArehaNa ane avarohaNa pUrvaka karatAM bIju valaya ane te ja pramANe trIjA sAta jinenuM smaraNa karatAM trIju valaya sadhAya che. tethI A vidhi anusAra 21 jinenuM smaraNa thAya che. tyAra pachI traNa jinenuM traNa cakasthAnamAM smaraNa karatAM nAbhicakrasthAna pAse adhuM (sADA traNa) valaya prApta thAya che. smaraNane aMtargata (sAMnidhya prApta) karavAnI A vidhithI (A prakriyAnA) sADAtraNa valaya A prakAre sadhAya che. AvA "aMtargata-nyAsavaDe vAcaka ane vacceno tathA vAcya ane te viSe bedhane abheda sahaja sadhAya che. uparyukata vidhinI samajaNamAM sugamatA thAya te mATe sADAtraNa vala ane cakrasthAne tathA tyAM smaraNapUrvaka nyAsa karAyelA caturvizati jinanA darzAvatuM eka citrAtmaka-yaMtra pRSTha kramAMka-pa4 para raju karAyuM che. 2010_03 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_03 caturvizati jinanAma dehastha cakrasthAnAmAM nyAsavaDe aMtargata karavAnI vidhi SaTcakranA nAmo 1 mUlAdhAracakra 2 svAdhiSThAnacakra 3 maNipUrakacakra 4 anAhata cakra 5 vizuddhAkhyacakra / 6 AjJAvyacakra / 1 1 -- 1 jiNaM jiNaM jiNaM sahasAra nami aNataM supAsa paumapyahaM vimalaM - muNisuyvayaM sumaI-- vAsuputraM - 1 1 sabhava 1 - samiNaMdaNaM siddhaMsa--araM 1 1 1 --- caMdappahaM-dhammaM --riTThanemiM sIalaM- kuMthaM vadramANaM 1. pAsa na kAyAtsaga dhyAna Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa--2 sADAtraNa kaLA ( ' upadezapada ' mahAgraMtha, pR0 381-383) " dhyAnathI mekSa thAya che." rANIe pUchyuM ke "dhyAna kevA prakAranuM hAya ! " " tyAre gItA AcAya mahArAje jainAgamAmAM kahelI dhyAna viSayaka samajaNa ApI ke jaina-matamAM A pramANe eka dhyAnamAga che." rUpastha dhyAnaH- " "sapUrNa zarazcaMdra samAna AhlAdaka vadanavALA, siMhAsana para virAjamAna, parivAra sahita, kevalajJAnathI ujjavala varNavALA evA vItarAga jinendranuM dhyAna karavuM.'" tyAra pachI rANIe dhyAnanA svIkAra karyAM. pachI tene kautuka utpanna thayuM ke " dhArmi kAdi puruSAnA praveza keTale dUra sudhI thaI zake ? ' "Ane abhiprAya A pramANe samajavA ke bhagavata je samaye dezanA devA mATe padhAre che, tyAre koI ekAda mahuddhika vaimAnika deva kadAcit traNa killA sahita azakAdi ATha prAtihAryAMthI yukata ceAjana pramANa bhUmi bhAgane gherela hoya tevuM samavasaraNa taiyAra kare che ane kadAcit bhavanapati vagere saM denikAyA sAthe maLIne paNa AvA samavasaraNanI devatAI prabhAvathI viSuvvaNA kare che, temAM devA vagere je yAnavAhanAdika upara besIne AvyA hAya, te sacetana ke acetana hoya tene trIjA killAmAM praveza karAve che, je hAthI gheADA vagere tiryaMceA bhakitathI AkarSAIne ahIM bhagavaMtanA darzana-zravaNu mATe AvelA hAya, te khIjA killAnI aMdara praveza kare che. have je devA, dAnavo, mAnavA Adi khAkI rahelA hAya, teo jyAM deva hAya, tyAM sudhI praveza karI zake che." 2010_03 zy Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyotsarga dhyAna "rANuM jyAre nizcala-cittavALI thaI tyAre gurue tene samajAvyuM ke, AgaLa je saMketa kahI gayA te dhyAnamArga bIjA tIrthomAM-anya matomAM vatata nathI." rANue te vAta kabUla karI. bIjA je kaI dhyAnamArganA arthI heya, temaNe pitAnA hRdayamAM tevA svarUpavALA te bhagavaMtanI kalpanA karIne deva-dAnavanI jema temanI najIka sudhI praveza kare." tyAra pachI te praveza upara sADAtraNa kalA sahita bhagavaMtanuM dhyAna karavuM. ahIM jJAnAvaraNIyAdi ATha karmarUpa ATha kaLA, temAM ghAtakarmarUpa cAra kaLA ane keTalIka AyuSya karmanI kaLA bhagavaMtanA kevalajJAna samaye kSINa thaI arthAt ATha kamamAMthI sADAcAra karmo kSINa thayAM, eTale sADAtraNa kaLA bAkI rahI.te kevalI bhagavaMtanI sAthe anusaratI hovAthI kevalInA vihAra kAla sudhI tenuM dhyAna karavuM, tethI A ja zAstrakAre brahma-prakaraNamAM kaheluM che ke dharmAdi sarva padArtho ekI sAthe je tatvabhUta svarUpe jANe che, evA je rAgAdi rahita hoya, temane paMDita puruSa kevalI tarIke mAne che." sADAtraNa kaLAothI yukata, sADAcAra kaLAo jenI kSINa thayelI che, sarvArthone jemaNe siddha karelA che, evA kevalajJAnalakSmIvALA, jeo manuSya, deve ane asurethI pUjAyelA che, yathArtha nAmanA yegavALA hovAthI A mahAdeva, ahaMnta, buddha evA prazasta nAme dvArA paMDita puruSe temanuM kIrtana kare che, ItyAdi. sADAtraNa kaLAothI yukta ema kahIne te prazasta karmothI yukata hAvAthI suMdara kaLAvALAo che, tethI bIjA prakAravALA-svarUpavALA siddha bhagavatanuM bIjuM dhyAna karavuM. rUpAtIta dhyAna - te dhyAna mATe kaheluM che ke-"anaMta dazana, anaMta jJAna, samyakRtva vagere guNothI yukta evuM pitAnuM asala Atma-svarUpa jemaNe jAte upArjana kareluM che, tyAra pachI jemaNe deha tyAga karela che, evA svarUpane dhAraNa karanAra siddha paramAtmAnuM dhyAna karavuM. svarUpavALA ane AkAra vagaranA amUrta, jarA ane maraNa vagaranA, jinabimsanI jema svaccha 2010_03 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-2 pa7 sphaTika-ratna samAna svarUpavALA, lekanA agrabhAgarUpa zikhara para ArUDha thayelA, Atmasukha-saMpattione vahana karatA arthAt anubhavatA vaLI je mane have kaI prakAranI bAdhA utpanna thavAnI nathI ja, jemaNe karma-kAdavane dUra kare che, evA siddhonuM dhyAna karavuM." A bIjA dhyeyanA abhyAsathI temanA darzananI prApti thAya che-kenI jema? te ke "svaccha AkAzavALA gharamAM dIve aMdara rahelo hoya, te bahAra rahelAne jema darzana thAya, tevI rIte tevA AtmAne dhyAnaga dvArA siddha paramAtmAnAM darzana thAya che." ("upadezapada-bhASAMtara, pR. para7 ane para8; zloka 890 thI 98 nI TIkA). A pramANe eka rANI ane eka jaina gItAtha AcArya mahArAja vacce jaina-matanA dhyAnamArga viSe saMvAda "upadezapada' graMthamAM prApta thAya che. ahIM arihaMta bhagavaMta, je kevalI thayA che, temanI sAthe vihAra-kAla sudhI anusaratI sADAtraNa kalA e vastutaH aghAtikarmo - prazastakarmo che. caturvizati-jinanAma-stutimAM vIsa jinanAM nAmanI vyavasthA evA prakAre racavAmAM AvI che ke dhAtA svakIya dehamAM te te nAmanuM raTaNa judA judA sthAna para sthApIne sADAtraNa valayamAM pUruM karI zake che. te A sAthe ApelA citra uparathI samajI zakAze. (juo : pR. 24). upara jaNAvyA pramANe "yathAtha nAmanA vegavALA hovAthI arihaMta bhagavaMtonA prazasta nAme dvArA paMDita puruSo temanuM kIrtana kare che. te kItana rUpastha dhyAnathI thAya che. A sthAna upara jaNAvyA pramANe saMpUrNa zaracaMdra samAna AhalAdaka vadanavALA, siMhAsana para virAjamAna parivAra sahita, kevalajJAnathI ujajavala ane ujavela varNavALA evA vItarAga jinendranuM dhyAna karavAthI thAya che. tyArapachI "rUpAtIta dhyAna" paNa darzAvavAmAM AvyuM che. te dhyAna anaMta dazana, anaMta jJAna, samyakatva vagere guNethI yukata evuM pitAnuM asala Atma-svarUpa jemaNe jAte upArjana kareluM che, tyArapachI jemaNe 2010_03 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa8 kAyotsargadhyAna dehatyAga karela che, evA AkArane dhAraNa karanAra siddha paramAtmAonuM dhyAna karavAthI thAya che. ka A bane dhyAne "maja akSara tattvastavamAM A pramANe ApyAM che - A gaI ne Azraya laIne paravAdIoe sADAtraNa mAtrAvALI kalA, nAda, biMdu ane laya kahyAM che. (tAtparya ke parokata kuMDalinI -ga, nAdAnusaMdhAna-cega, laya-ga vagere nA dhyAnanI prakriyAmAMthI nIkaLyA che.)" A marda rUpa sarvajJa paramAtmA (syAdvAdazailIe) mUta-amUta, kalArahita-kalAsahita, sUkSma-skUla, vyakata-avyakata, nirguNa-saguNa, sarvavyApI-dezavyApI, akSaya-kSayavAna ane anitya-nitya che." [jayasiMhasUri viracita dharmopadezamalAntargata "ahaM akSara tattvastavaH" (juo : "namAra svAdhyAya -saMskRta vimA; pR. 24)]. 2010_03 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa--3 sarvotkRSTa bhAvasamAdhi (prastuta graMtha pR. 38 anusAra ) samanA-zakita ane "kuMDalinI zaktine sAkSAtkAra thAya tyAre kuMDalinInuM UrdhvarehaNa darzAvatuM yaMtra ahIM nIce ApavAmAM AvyuM che - samAhivaramuttama di 2010_03 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-4 zithilIkaraNa* kAyAne kalAnta karatI ane manane kSubdha karatI keI paNa pravRtti pachI svastha ane zAnta thavA mATe "zithilIkaraNanI prakriyA ati upayegI mAluma paDI che. "zithilIkaraNa" eTale dehanI avasthA che jemAM AkuMcana, prasAraNa tathA halana-calana ke umeSa-nimeSAdi snAthvika vyApAro baMdha paDI jAya che; chatAM deha temAM sIdho ane sarala hoya che. zarIranI pravRtti ane tenuM mamatva-A banne zarIra ane manane taMgadazAmAM (tanAvamAM) rAkhe che. tethI aneka prakAranI zArIrika ane mAnasika vyAdhio utpanna thAya che. tanAva je A yugane rega che, tene nAbuda karavA mATe "zithilIkaraNa bahu ja upayogI che. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya temanI "agavyavaheda" nAmanI dvArjilikAstutimAM jinamudrAnI vizeSatA darzAvatAM eka zlokamAM jaNAve * zithilIkaraNa"--zArIrikazrama tathA mAnasika Avege ane upaAvegenuM zamana karI snAyuonA tanAvane dUra karavAnI A eka prAthamika kriyA che; mULa sAdhanA ke kriyAnuM aMga nathI. tethI "zithilIkaraNa" karyA vinA paNa "kAyotsarga thaI zake che, paraMtu "zithilIkaraNa karavAthI "kAyotsarganI sAdhanAmAM anukULatA rahe che. zithilIkaraNanI kriyAthI prApta thatA zArIrika-mAnasika badhA lAbho kAyotsarganI kriyAthI AnuSaMgika rIte ja maLI jAya che; uparAMta bodhi, samAdhi ane siddhi parvatanA lAbho maLe che. kAyotsarga' kevaLa zArIrika ke mAnasika daSTie karavAthI AdhyAtmika lAbha maLato nathI ane bhautika-lAbha saMdigdha rahe che; mATe "kAyetsaga" karmakSayanI daSTie ja karavo joIe. 2010_03 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-4 vadhu dhArAdhaM thaM 2, ja rAjanitte zire trA na zikSiteyaM paratIrthanAthairjinendra ! mudrA'pi tavA'nyadAstAm // 20 // artha -"he jinendra! ApanA anya guNonuM dhAraNa karavuM te dUra rahyuM paNa anyadeve paryakAsana, zithilazarIra ane nAsAgraSTivAlI (nAsikA upara sthira dRSTivALI) ApanI mudrA paNa zIkhyA nathI." prastuta kalekamAM je "zithilazarIra' jaNAvyuM che te "lathIkaraNa athavA "zithilIkaraNakriyAthI utpanna thAya che ane te prakriyAnI ApaNe carcA karIe chIe - zarIra ane manane saMbaMdha bahu ghere che. paNa bannemAM sumeLa vinAnI je pravRttio thAya te mAnasika AveganuM mukhya kAraNa bane che. zarIra jyAre dravyakriyA kare che eTale ke te eka kiyA kare mana bIjA kaI kAyamAM saMlagna rahe tyAre snAyuomAM taMgadazA athavA tanAva utpanna thAya che. ApaNe je bhAvakriyA karIe ane zarIra tathA manane saMlagna rAkhavAno abhyAsa pADIe te snAyuonI taMgadazA thavAno prasaMga Ubhe thAya nahIM. taMgadazA athavA tanAva utpanna karavAmAM bhayane paNa maTe hisse che. zAstramAM tenA sAta prakAre che - 1 Ihalokabhaya. 2 paralekabhaya. 3 AdAnabhaya. 4 akasmAbhaya. 5 AjIvikAbhaya. 6 maraNubhaya. 7 alAghAbhaya. A rIte bhaya manuSyanA jIvanamAM vyApta rahe che. tenA dvArA sAdhaka kharAba rIte AkAMta thaIne azAMtimaya jIvana jIve che. jeNe abhayanI ArAdhanA karI hoya tene kaI kaSTa thatuM nathI. bhayabhIta vyakita paLe paLe kaSTa pAme che. . aniyatrita bhayathI aneka roga utpanna thAya che. jyAM bhaya che tyAM nizcitarUpe bhAva-hiMsA che. manane abhaya karyA vinA bhAva-ahiMsA sAdhI zakAtI ja nathI. krodha, mAna, mAyA, lebha-e cAra mukhya AvegathI tathA bhaya, zeka, ghaNuM, hAsya, rati, arati ane kAmavikAra e sAta upaAvegathI 2010_03 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 kAyotsarga dhyAna snAyuonI taMgadazA vadhavA pAme che. "zithilIkaraNapUrvakanA kAryotsargathI prastuta Avege ane upaAvegenuM zamana thAya che ane prAMte snAyuonI taMgadazA (tANu athavA tanAvI potAnI meLe ApoApa dUra thaI jAya che. sthAnagara-- e ghaniryukti bhASya (152)mAM dehanI sthApanAnA traNa prakAra darzAvyA che - UrthasthAna, 2 niSadanAsthAna ane 3 zayanasthAna. zithilIkaraNa mATe ahIM mAtra "zayanasthAnane ja vicAra karIzuM temAM je vidhine nirNaya thaze te bIjA baMne sthAnene paNa egya pheraphAra sAthe lAgu paDaze. tethI UrthasthAna" ane "niSadanAsthAna mATenI svataMtra-carcA A lekhamAM jarUrI nathI. sAdhake saMthAriyA upara lAMbA thaIne cattA sUI javuM zira nIce esIkuM ke kAMI kapaDAMne vaTale rAkha nahIM. samagra zarIrane nizcala rAkhavuM. sAdhake banne paga ane baMne hAtha ekabIjAthI ane dehathI chUTA rAkhavA tathA karoDarajaju sIdhI ane saMthAriyAne bilakula aDIne rahe tema karavuM. pachI sAdhake thoDAka UMDA zvAsocchavAsa levA. tethI mana ane zarIranA zithilIkaraNamAM sahAya maLaze. pachI sAdhake nIcenI vicAradhArA dvArA zarIranA pratyeka avayavenuM zithilIkaraNa karavuM. tene krama A pramANeka - (1) bane paganAM taLiyAM zithila thaI rahyAM che. (2) bane paganI AMgaLIo zithila thaI rahI che. * "zithilIkaraNa-samatAnI sAdhanA dvArA athavA prANAyAma Adi aneka rIte thaI zake che. ahIM (pariziSTa-4 mAM) darzAveluM "zithilIkaraNa" kevaLa dhAraNAthI thAya che ane te sugama che. + ahIM darzAvelAM sthAnono saMbaMdha yogagraMthamAM batAvelAM AdhArasthAno sAthe nathI. dehanA amuka sthAno dhAraNa mATe batAvavAM joIe, te daSTie A sthAna batAvyAM che. prastuta sthAne ochA agara vadhAre karI zakAya che. 2010_03 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praziSTa-4 (3) anne paga zithila thaI rahyA che. (4) anne TAMgA (jA Mdha) zithila thaI rahyA che. (5) banne sAthaLanA bhAga zithila rahyA che. (6) banne khAjuethI keDa zithila thaI rahI che. (7) banne bAjuethI peDu zithila thaI rahyuM che. (8) ane khAjuethI nAbhi ane peTanA bhAga zithila thaI rahyo che. (9) anne bAjuethI chAtInA bhAga zithila thaI rahyo che. (10) anne bAjuethI khabhA zithila thaI rahyA che. (11) ane bhujAo zithila thaI rahI che. (12) anne hathelIe zithila thaI rahI che. (13) manne hathelIonI AMgaLI zithila thaI rahI che. (14) anne bAjuthI garadana zithila thaI rahI che. (15) anne bAjuthI ziranA bhAga tathA kAna zithila rahyA che. (16) manne AMkhA zithila thaI rahI che. 63 (17) manne bAjuthI caherA, heDa, haDapacI zithila thaI rahyA che. (18) zarIranI mAMsapesIonuM manathI avaleAkana karavuM ane vicAravuM ke samagra zarIra zithila rahyuM che. (19) A pramANe be vakhata vadhAre punarAvartana karavuM. (20) A pramANe ekaMdara traNa vakhata mAnasika avalokana ane vicAra karatAM mananA AdezathI prathama zArIrika zrama dUra thavAnA anubhava thaze kAraNa ke mana jyAre Adeza Ape che tyAre deha tene anusare che. ahIM zAMta thaI ne UMDANapUrvaka vicAra karavA te Adeza che tethI dhIrajapUrvaka A prakriyAnuM anusaraNa karavAthI zrama avazya dUra thaze tyAra bAda skUla zarIrathI sUkSma zarIranA saMbaMdha viccheda thayAnuM dhAravuM. have sUkSma zarIra sAthe ja saMbaMdha che tema dhAravuM. sUkSma zarIra e chetejasa ane kAmaNu. tejasa zarIra prakAzamaya che. A (taijasa zarIra) 2010_03 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 kAyAtsaga dhyAna zakita ane prakAzanuM pramala mAdhyama che tema dhArIne tenI sAthe prakAzanA anubhava karavA. pachI kAmaNu zarIra sAthe saMbaMdha sthApIne bhedya-vijJAnanA abhyAsa karaveA. A prakAre abhyAsathI dhAraNA dRDha thatAM tagaDhazAnuM bilakula zithilIkaraNa' thaI jaze. aMte 'kAcetsarga' siddha thatAM kAyAnA mamatvabhAvanuM paNa visarjana thaI jaze. ' ~~~ | | pa 2010_03 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyotsarga dhyAna vibhAga : 2 zrI 'arihaMta-ceiyANuM - sUtrane guDhArtha 2010_03 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_03 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ceiyathaya-suttaM [ "arihaMta-ceiyANuM - sUtra] - mUla pATha - arihaMta--ceiyANaM karemi kAussaggaM / ' vaMdaNa--vattiyAe pUaNa-vattiyAe sakAra-vattiyAe sammANa--vattiyAe bohilAbha-vattiyAe niruvasagga-vattiyAe, ___saddhAe mehAe dhiIe dhAraNAe aNuppehAe vaDDhamANIe, kAma kare che? gujarAtI chAyA ahata ne karuM chuM kAryotsarga. vaMdana nimitte, pUjana nimitte, satkAra nimite, sanmAna nimitte, badhilAbha nimitte, nirupasa nimitte, zraddhAvaDe, medhAvaDe, dhRtivaDe, dhAraNavaDe, anuprekSAvaDe, vRddhi pAmatI; karuM chuM kAyotsarga. 1. A padone "abhyapagama-saMpadA" kahe che. 2. A padone nimitta-saMpadA' kahe che. 3. A padane "hetu-saMpadA' kahe che. 2010_03 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 1 ] pIDikA prastuta sUtramAM 'AlekhanayAga' anusAra jIvAtmAnuM paramAtmA sAthe ceAjana karavA mATe anaMta arihaMta bhagavaMtAnA caramabhavanI SaavasthA vizeSa viSayaka pratyayAne nimittarUpe grahaNa karIne, te te avasthA sUcaka zabdAdvArA ' hetu saMpadA'vaDe samyak paribhAvana karavAnuM vidhAna che. yeAgAbhyAsI potAnA abhyAsa koI eka ThekANe pAtAnA cittanI dhAraNA karInejha kare che. eTalA ja sthAnamAM e pAtAnA cittane AMdhI rAkhe che ane je pratyayanuM eNe AlaMbana lIdhuM hAya te pratyayane tyAM ja tapAse che--eTale enI dhAraNAnA sthAna para ja citta gAMdhAI rahyuM che tema samajavAnuM che. pratyaya+ eTale viSayajanya saMskAra. eka ja padArtha (arhat caitya ) athavA viSaya hAya, paraMtu tenA pratyayA aneka hAya kAraNa ke kSaNe kSaNe e viSaya citta upara alaga saMskAra pADI zake. evA pratyeka saMskAra je vRtti che, te judA judA pratyaya kahevAya. smRtithI e saMskAra jAgRta thAya. e saMskAra e ja pratyaya; e pratyayanuM AlaMkhana laI nizcaya thAya. prastuta sUtranA pAThanI zabda sa`khyA 89 nI che, teno tAtparyAMtha samajavA mATe tenuM vibhAjana cAra khaMDamAM karI zakAya che. te A pramANe:* sarakhAvA ma MtrazAstromAM sAdhakanuM devatA sAthe aikya sAdhavA mATe paDa ganyAsanI kriyAnuM vidhAna hoya che. sarakhAveA anya saMpradAyAmAM zrIpuruSottamanA vigrahasvarUpanuM Alabana levAya che. x pherAvapazciAtya pALA-pAtaMjala yogasUtra, ( 3-1 ). + ' pratyaya'nI vyutpatti samajIne A atha thAya che. vyAkaraNamAM jema vibhaktinA pratyaye| nAmanI sAthe jAya che, tema vRttinI sAthe janArA A viSayanA pratyayeA che. 2010_03 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA 69 1. prathama khaMDa ke jemAM arhat pratimAonAM AlaMbanavaDe kAyAtsarga karavAnA kevaLa saMkalpanuM uccAraNa thAya che, tene ' alyupagama sa'padA' kahe che. tenI varNasaMkhyA 15 nI che. : 2. dvitIya khaMDa ke jemAM AlaMbana mATe je nimitto vaDe dhyAna karAya che, tenuM uccAraNa thAya che tene nimitta saMpadA' kahe che kAraNa ke nimitto vaDe atnuM jIvana vicAravAthI dharmadhyAnanI dhArA cAle che ane cittane sthira karavAnuM puSTa Alekhana maLI rahe che, tenI varNasaMkhyA 45nI che. 3. tRtIya khaMDa ke jemAM caityanA Alekhana mATe pacivadha hetuonuM uccAraNa thAya che, tene ' hetu saMpadA' kahe che kAraNa ke temAM kAryAtsarganI siddhi karanArA hetuonA upAyAnA saMgraha karelA che. tenI varNasaMkhyA 23 nI che. * 4. caturthAMkhaMDa 'jhAmi kissA 'e ' hetu saMpadAnA ja aMza che, ke jemAM caityanA AlaMbana mATenA pAThaneA upasaMhAra karAya che. tenI varNasaMkhyA nI che. " arhat bhagavaMtanI pratimAnAM Alekhana vaDe je * kAyAtsaga dhyAna ' karavAmAM Ave che te Alekhanayoga ' kahevAya che. AcAya puradara zrI haribhadrasUrie teramA SoDazakamAM jaNAvyuM che keH-- sthAnorNArthAlambanatadanyayoga paribhAvanaM samyak / paratattvayojanamalaM yogAbhyAsa iti tattvavidaH // 4 // " bhAvA:-tattvanA jANakAro kahe che ke--sthAna, UrNa ( varNa-akSara ), artha, Alekhana ane tAnya eTale anAla'bana-e pAMca prakAranA yeAganuM samyak pirabhAvana karAya te te paratattva sAthe barAbara joDanAra hAvAthI yogAbhyAsa ' kahevAya che. " paratattva cAjanakriyAmAM yAjanakama atyaMta kaThina che. jJAna ane yAga (kriyA)nA abhyAsanA abhAve yAjanakriyA prApta thaI zakrutI nathI. abhyAsathI jIvAtmAnuM paramAtmA sAthe ceojana athavA yoga thAya che; tethI jIva zivazrInA lAbha mATe samatha thAya che. arihaMta-ceiyANuM-sUtra' athavA caityastava' AvA abhyAsa mATe mArgadarzaka che. " 2010_03 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ so kAnsaplAna "legarsa-sUtramAM sAdhanA-mAga viSe je je saMketa maLyAM tenuM savistArathI vivecana prastuta graMthanA vibhAga : 1 mAM karavAmAM AvyuM che. tethI aDIM te vicArenuM punarAvartana karyA sivAya mAtra "paratattvajana kriyAnuM ja nirUpaNa karela che. caya" eTale "arihaMta bhagavaMtanI pratimA tenuM AlaMbana kAsagaMdhyAnamAM kevI rIte grahaNa karavuM te aMgeno gAbhyAsa darzAvatuM je sUtra te "ariDutaceIyANuM-sUtra" athavA "caityastava" athavA "ceIyathaya-sutta." prastuta sUtranA gAbhyAsamAM "AlaMbanaga" upara bhAra mUkavAmAM Avyo che, ema jaNAya che. bAkInA gAMge paNa gaNarUpe rahyAM ja che. prastuta sUtramAM - (1) vaMdana pratyaya--e vanakalyANaka samaye zrIzakendra karelA vaMdanane sUcaka che. (2) pUjana pratyaya--e janmakalyANaka samaye zrIzakendra karelA janma abhiSekarUpa pUjanane sUcaka che. (3) satkAra pracaya-e rAjyapadaddhine sUcaka che. (4) sanmAna pratyaya-e dIkSAkalyANaka samaye dee tathA narendroe karelA sanmAnane sUcaka che. (5) bedhilAbha pratyaya--e kevaLajJAnakalyANaka - prajJA praka tathA samavasaraNane sUcaka che. (6) nirupasarga pratyaya--e nirvANakalyANaka-siddhAvasthA-traNajagatanA pUjyapaNane sUcaka che. a. pramANe AlaMbanagaravaDe SasUcaka nimittonI saMpadAne nideza thaye che. A nimitto vastutaH dareka arihaMta bhagavaMtanA caramabhavanI zarmahAkalyANakArI mukhya avasthA-vizeSanA sUcaka che. te avasthA-SakamAMthI prastuta avasthA-Saka keI vyaktinuM nathI, paraMtu samiSTinuM che. tethI te anaMta arihane teTaluM ja spaze che. satkAra nimitta sivAyanAM pAMca nimitte pAMca kalyANaka tarIke suvikhyAta che ane satkAranimittane rAjyapadaddhi tarIke samajI zakAya che. dareka tIrthakara rAjA nathI hotA paraMtu te rAjAnA saMbaMdhI hoya che ane te aMge rAjyanI te te padavI-Rddhi hoya che. 2010_03 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThakA dareka avasthA-vizeSanI eka eka mukhya kriyAne athavA tenA viSayane prastuta sUtranI "nimitta saMpadAmAM darzAvavAmAM Avela che. taduparAMta tenuM samarthana judA paribhASika zabdo vaDe paraMtu te ja kamathI mahAkalyANakArI sUrimaMtranA paMcama pIThanA maMtrarAjanA pAThamAM dazyamAna thAya che. te pATha nIce pramANe che OM irimeru kirimeru girimeru pirimeru sirimeru hirimeru Ayariyameru svaahaa| A pATha zrI sUrimaMtranA yaMtrapaTanA kendrasthAnamAM pAMcamA valayanA prathAnamAM jovAmAM Ave che. ahIM meru eTale "kevaLajJAna kalyANakavALA arihaMta'+ bhagavaMta samajavA. prastuta maMtrarAjanA rahasyamaya pAThane artha nIcenA zlokamAM prApta thAya che rirASnAvavAmag: "vArikanamo ripaddhiA 'piri'dIkSAkalyANaM 'siri'kaivalyamatha samavasaraNam // dira trivadhUar "3AAri" vaMg: samokSavsTa ! etadrapo dhyeyaH zrIvIro maMtrarAjo vA // ("maMtrarAjarahasya" leka: 244-245) bhAvArtha-ra eTale cavanakalyANaka, phiri eTale janmakalyANaka, giri eTale rAjyapadaddhi, jiri eTale dIkSAkalyANaka, siri eTale kaivalya, phiri eTale samavasaraNa, traNeya jagatanuM pUjyapaNuM (nirvANa) ane AyariMtha eTale zrIsaMgha, mekSipada-A prakAre zrIvIra athavA maMtrarAja hayeya che.* maMtrarAja rahasyamAM ja AgaLa jaNAvyuM che ke - digmAtramiyaM vyAkhyA samyag jAnanti pUrvavida etAm / yasmAdasya smaraNAt tribhave zuddhistrizuddhasya / ("maMtrarAjarahasya, leka: 246 ). + mekavAna jJAnasthAna ("maMtrarAja rahasya, kalekaH 197). * vizeSa mATe juo : pariziSTa 1. 2010_03 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 kAnsaga dhyAna bhAvArtha-A vyAkhyA mAtra dizAsUcana ja che, Ane pUrvadhare barAbara jANe che, jethI A (maMtrarAja) nA samaraNathI traNe prakAre zuddha thayelanI traNa bhavamAM zuddhi-mukti thAya che. A pramANe kalyANakenuM AlaMbana pratimAdi viSayaka dhyAnavaDe ke maMtrepadethI laI zakAya che, paraMtu tenuM parama rahasya pUrvadharagamya hevAthI tenuM je dizAsUcana ApaNe meLavI zakIe te paNa tene mahimA prakaTa karavA mATe paryApta che. 2010_03 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ remi-bhaviSyakALanA amAM vamAnakALanA prayAga thayo che. tethI ati-vALuM komi ArasAM nA evA atha thAya che keH arihaMtabhagavaMtanI mUrtinA AlaMbanavaDe ' kAryotsargadhyAna'nA abhyAsa karIza athavA karavA icchuM chuM. Ane alyupagama saMpadA ' kahe che. [ 2 ] paeNjikA * caitLavattiyA-vaiddanapratyayaM-vaMdana nimitte, vaMdana mATe. AvI ja rIte nimitta AlApakanAM bIjA pAMca nimittonA atha kramazaH pUjA nimitte, satkAra nimitte, sanmAna nimitte, edhilAbha nimitte ane nirupasarga ( mAkSa ) nimitte thAya che. A prakAre A cha padanuM AlApaka AlekhananA nimitta mATe athavA AlekhananA pratyayanI vRttine mATe che. Ane nimitta saMpadA' kahe che. ahIM Alekhana pratimAdi viSayaka dhyAnarUpa che. < 6 , A nimitta saMpadA sAMketika hovAthI keTaluMka svarUpa ApaNe pIDAmAM tapAsyuM ane bAkInuM have pachI vivaraNamAM tapAsanuM, saddA--Adi pAMca pade ne 'hetu saMpadA ' kahevAmAM Ave che, kAraNa ke temAM AlaMbanayoga'nI siddhi karanArA hetuone upAcAnA saMgraha karelA cheuve te tapAsazuM. arihaMta bhagavaMtanI mUrtinuM Alekhana zuddha che. paraMtu e spaSTa che ke AlaMbana uparanI zraddhA e koI vastu svarUpe vidyamAna padmA uparanI zraddhA nathI; te te adRzyanI zAstrIya paddhati anusAra karAyelI pratikRtinI edharUpe upalabdhi che. 2010_03 prastuta Alekhana anumAna AdhIna che. tethI pramANathI siddha thaI zakatuM nathI. te (zraddheya) viSe nizcayAtmaka buddhi thAya ane tenI (zraddheyanI) satyatA viSe vizvAsa bese tevuM ( vizvAsanuM ) nAma ja zraddhA che. A kAraNe 'hetu saMpadA'nuM paheluM pada saddAd che ane prastuta ' hetu saMpadA'nA AlApakanAM pAMca pada pachI vadmamALIr zabda Ave che, te dareka padane lAgu * " Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 kAryotsarga dhyAna paDe che, eTale samaye samaye vadhamAna thatI zraddhAvaDe vagere-e artha thAya che. cittanI be prakAranI zaktio che-buddhi ane bhAvanA. buddhinI sUkSamatA ane bhAvanAnI zuddhi hoya to te ArAdhakanA zreya mATe pUratI che. zraddhAthI je buddhi kramazaH sUkSma ane zuddha thatI jAya che te medhA' kahevAya che. A kAraNe hetu saMpadAnuM bIjuM pada maidA rAkhavAmAM AvyuM che, eTale samaye vadhamAna thatI medhAvaDe e artha thAya che. mananuM "zraddhA" ane "medhAvaDe je samAdhAna thAya che ane tethI je ananyavRttitA ane utsAha utpanna thAya che te " heta saMpadAnuM upayogI aMge che. tethI ja ahIM gi (dhratyA) ne prayoga thaye che, eTale samaye samaye vadhamAna thatI "vRti vaDe e artha thAya che. cogavidyAnA dareka prakAramAM 'smRti-sAvadhAnatA e ati mahattvanI vastu che. prastuta AlaMbana caganI " hetu saMpadAmAM ghAranino prayoga thaye che te avismRti athavA smRtirUpe che, eTale samaye samaye vardhamAna thatI "smRti'vaDe e artha thAya che. ahIM pratyAyanI ekatAnatA thAya che. te vadhamAna thaIne dhyAna thAya che. gavidyAmAM dhyAna pachI anuprekSA ati upakAraka che. dhyAnasamaye mananI be kiyA thAya che-cintana tathA antardazana. keI eka viSaya upara cintanane pravAhita karavAmAM Ave te dhyAna mAnasika banI jAya che. Ane "viSaya dhyAna" paNa kahe che. tenA dvArA padAthanA avyakta guNadharmo vyaktarUpe jANI zakAya che. dayAnAvasthA pUrI thayA pachI keI eka ja viSayane mAnasika cakSuvaDe che ane tenA upara manane kendrita karavuM te anuprekSA che. anuprekSA dvArA "vastuno svabhAva" pratyakSa thAya che. bhaktiyogamAM mahApatha-prayANane tAtvika ane dhorI mArga darzAvanAra upAya e anuprekSA che. te upAyavaDe UMDANathI, vadhAre UMDANathI ane atizaya UMDANathI vicAravAnI Teva paDe che. prastuta "hetu saMpadAne Azraya laIne bhakate bhakitavaza athavA bhakitasaMniviSTa thaI zake che. praF 2010_03 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] vivaraNa nimitta saMpAdAnAM cha sAMketika pado vastutaH tIrthaMkara bhagavaMtanA jIvananI cha mukhya ghaTanAonuM sUcana kare che. te ati mArmika rIte vana-janma-rAjyapadaddhi-dIkSA-kevalya ane nirvANanuM sUcana kare che.* 1. cyavanakalyANaka jyAre arhad bhagavate jIva devalokamAMthI avIne mAtAnA garbhamAM avatare che tyAre traNa bhuvanamAM AnaMdanI eka apUrva laharI pharI vaLe che ane divyaprakAza vagere utpanna thAya che. A samaye avadhijJAna vaDe te kSetranuM nirIkSaNa karI rahelA kendra atyaMta rAjI thAya che ane mastake aMjali karIne be hAtha joDIne huSTa tuSTa mana vaDe namosthaLe arihaMtA mAvaMtA Adi zabda vaDe vidhipUrvaka vaMdana kare che. avanakalyANakanI AvI utkRSTa "vaMdanA" viSe ke jene zrIsUrimaMtranA pAMcamAM maMtrarAja pIThamAM dRrimeka saMketathI zabdapravega paNa thaye che, te viSe-huM " kAtmadhyAnamAM satata vadhamAna thatI zraddhA, medhA, dhati dhAraNa ane anuprekSAvaDe bhakitapUrvaka samyaka prakAre paribhAvana ra. janmakalyANaka jyAre ahaMdu bhagavAne janma thAya che tyAre paNa vizvabharamAM AnaMdanuM vAtAvaraNa chavAI jAya che. IndrAdide potAnA ka5 mujaba temane merU parvata upara laI jAya che ane tyAM ratnamayI zilA upara snAtra (janmAbhiSeka) vaDe pUjana kare che. * tIrthakara bhagavaMtanA caramabhavanI viziSTa avasthAonA sabhya prakAre paribhAvana mATe juoH pariziSTa-2. 2010_03 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAsagadhyAna janmakalyANakanA AvA "pUjana viSe ke jene zrIsUrimaMtranA pAMcamA maMtrarAja pIDamAM jijimera saMketathI zabdaprayoga paNa thayA che, te viSe-huM "kAyetsargadhyAnamAM satata vardhamAna thatI zraddhA, medhA, dhRti, dhAraNa ane anuprekSAvaDe bhaktipUrvaka sAmya prakAre paribhAvana karuM chuM. 2 (ga). rAjayapadaddhi * ahad bhagavate ucca rAjavaMzI-kSatrIyakulamAM janme che ane puNyaprakRti utkRSTa hevAthI sarvatra vastrAbhUSaNadivaDe satkAra pAme che. rAjyapadaddhinA AvA "satkAra' viSe ke jene sUrimaMtranA pAMcamA maMtrarAja pIThamAM nirimeka saMketathI zabdaprayoga paNa thayo che, te viSe kAtsaga dhyAnamAM satata vadhamAna thatI zraddhA, medhA, dhRti, dhAraNA ane anapekSAvaDe bhakitapUrvaka samyaka prakAre paribhAvana karuM chuM. 3. dIkSA kalyANaka ahaMdu bhagavaMte saMsAramAM rahevA chatAM tenA bhegothI levAtA nathI "he bhagavaMta! tIrtha pravartAve e pramANe lekAMtikadevenI vinaMtI thatAM saMsArane tyAga karI teo pavitra pratrajyA dhAraNa kare che, te samaye devo temanuM bhAre sanmAna kare che. dIkSAkalyANakanA AvA "samAna' viSe ke jene zrIsUrimaMtranA pAMcamA maMtrarAja pIThamAM pirime saMketathI zabdaprayoga paNa thayuM che, te viSe -"kAsagaMgAnamAM satata vadhamAna thatI zraddhA, medhA, dhRti, dhAraNa ane anuprekSAvaDe bhakitapUrvaka samyak prakAre paribhAvana karuM chuM. 4. kevalajJAnakalyANaka ahaMdu bhagavaMte dazanAdhi, jJAnadhi ane cAritradhivaDe anukrame zukaladhyAnamAM ArUDha thaIne cAra ghAtakarmonA nAza karI kaivalyanI prApti kare che. kevalajJAnakalyANakanA AvA "dhilAbha viSe ke jene zrIsUrimaMtranA pAMcamA matrarAja pIThamAM sirimeya saMketathI zabdaprayoga paNa thaye che, * A avasthA pAMca kalyANa paikInI eka avasthA nathI. 2010_03 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivaraNa te viSe-huM 'kAyAtsagadhyAna"mAM satata vamAna thatI zraddhA, medhA, dhRti, dhAraNA ane anuprekSAvaDe bhaktipUrvaka samyak prakAre pirabhAvana karuM chuM. 5. nirvANukalyANaka arhad bhagavaMtA sa yAgAne ruMdhIne ayAgI kevalI' nAmanuM caudamuM guNasthAnaka prApta kare che ane dhanuSamAMthI khANa chUTe tema zarIramAMthI chUTIne UdhvagativaDe siddhazilApara pahoMcI nirupasargasthitine prApta kare che. nirvANakalyANakanI AvI nirupasaMgasthiti viSe ke jene zrIsUrima`tranA ma MtrarAja pIThamAM meindra saMketathI zabdaprayAga paNa thayA che, te viSehuM ' kAyAtsagadhyAna'mAM satata vamAna thatI zraddhA, medhA, dhRti, dhAraNA ane anuprekSAvaDe bhakitapUrvaka samyak prakAre paribhAvana karuM che. ' 77 ( matrarAja pIThamAM Ayariyameha saMketathI je zabdaprayAga thayA che te sAMketika-bhASAne paripUrNa rIte samajAvavA mATe karavAmAM AvyA che, ema jaNAya che. arihaMta bhagavaMtanA dehotsarga pachI saMghanuM dhravya ane mekSanuM dhrauvya che, tema te saMketa jaNAve che. svAhA nA artha ahIM 'zubhakathana ' karavAnA che. Ayariyameda-merunuM A saptama pada che aTale te atizaya upayAgI che ane matrarAjamAM tenA nyAsa sakAraNa thayA hoya tema jaNAya che. gaNadhara bhagavAne tripadI maLyA pachI sUtrane zabdothI gUMthavAmAM AvyAM che, ahIM iinendra mATe tripadInuM paheluM pada kannezvA darzAvI zakAya ane dimeiza mATe tripadInuM bIjuM pada vinamend vA darzAvI zakAya, jyAre chellA pada dhruver vA mATe mariyameha vyavasthita karavAmAM Avela che. te pada sAme arihaMta-ceiyANa'-sUtranI nimitta saMpadA'nA AlApakamAM ke ' hetu saMpadAnA AlApakamAM kayuM pada hoI zake? e ApaNe vicAravAnuM che. paraMtu 6 C 2010_03 Ayariyameja nA atha saMdha athavA meAkSa karavAmAM Avye che saMdhane koI vastu baMdhanakAraka heAya tA te pravacana che. pravacanane mAnya na kare te Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyotsarga dhyAna saMdha e hADakAne mALakhe che - ema kahevAyuM che. te pravacana ahIM prastuta sUtramAM "hetu saMpadArUpe vyavasthita karAyuM hoya tema jaNAya che. "heta saMpadA ja mekSamArga darzAve tevA pravacanarUpe ahIM hoya te saMbhava che. A prakAre paMcama prasthAnamAM maMtrarAjanA cha merunuM AlApaka ahIM prastuta sUtramAM judA judA sAMketika zabdamAM "nimitta-saMpadArUpe ane sAtamA merunuM pada (mAricameru) pravacana athavA mekSamAga tarIke ke "hetu saMpadArUpe vyavasthita karAyuM jaNAya che. prathama paMjikAmAM ApaNe vicAryuM ke anuprekSAthI vastune svabhAva pratyakSa thAya che. A kAraNe anuprekSA 'AlaMbana'nuM eka bahu ja upagI aMga che, tema paNa vicAryuM. prastuta anuprekSAne bAra prakhyAta bhAvanAnA arthamAM ahIM samajavAnI nathI, ahIM anuprekSAne 'tatvArthanuciMtananA arthamAM samajavAnI jarUra che-Avazyaka cUrNimAM kahyuM che ke -'anuprekSA nAma taravAnavantanamUA" tavAnuciMtana nIce pramANe karAya che - paramAtmAnA zuddha sphaTika samAna nirmaLarUpanA anuciMtanathI prathama paramAtmAmAM (dhyeyamAM) ane pachI AtmAmAM dhyAtAmAM nizcayathI dravyaguNa-paryAyanA sAsyanuM jJAna thAya che te pachI paramAtmA ane AtmAne abheda che evI buddhi utpanna thAya che. kahyuM che ke - jo jANadi arihaMte davvattaguNattapajavatehiM / so jANadi appANaM moho khalu tassa jAdi layaM / / ( pravacanasAraka ka-80). bhAvArtha-je arihaMtane dravya, guNa ane paryAyathI jANe che te AtmAne jANe che ane teno moha nAza pAme che. A prakAre anuprekSAthI kharekhara arihaMtane dravyapaNe, guNapaNe ane paryAyapaNe je jANe che te kharekhara AtmAne jANe che kAraNa ke bannemAM * AvA jJAnathI citta bhAvita thatAM mehanI pakaDa kramazaH DhIlI paDatI jAya che ane viSayakaSAyane Aga pramANamAM zithila thato jAya che. 2010_03 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivaraNa nizcayathI taphAvata nathI. vaLI arhat nuM svarUpa chellA tApane pAmelA suvarNanA svarUpanI mAphaka parispaSTa che. tethI tenuM jJAna thatAM AtmAnuM jJAna thAya che. tyAM anvaya te dravya che, anvayanuM vizeSaNa te guNa che, anvaya vyatireke (bhedo) te paryA che. sarvataH vizuddha evA te bhagavAna ahamAM (ahaMnA svarUpane khyAla karatAM) traNe prakAramaya samayane (dravya-guNa- paryAyamaya nija-AtmAne) pitAnA manavaDe samajI le che, te A pramANe - A cetana AtmA che e je anvaya te dravya che. avayane Azrita raheluM cetanya evuM vizeSaNa te guNa che ane eka samayamAtranI maryAdAvALuM jenuM kALapramANa hovAthI paraspara parAvRtta evA je anvaya vyakitareke te paryAve che ke jeo civivartananI ( AtmAnA pariNamananI) graMthio che. (graMthi=gAMTha). dhyAtA A pramANe anuprekSA karate dhyAnamAM sthira thAya che. A prakAre gAbhyAsa cAlu rAkhavAthI "AlaMbanaga" siddha thAya che. upasaMhAra "legasa-sUtra, "arihaMta-ceIyANa- sUtra Adi badhAM sUtronI racanA rahasyamaya che. te sUtro upara gagraMthanI dRSTie vicAra karatAM je gUDhArtho kuryA te dha rUpe lakhI-A badhuM meM mArI alpamati anusAra ghaTAvavAne prayAsa karyo che. A viSayamAM gItArtha munibhagavate ja gya mArgadarzana ApI zake. prastuta graMthamAM mArAthI jinAjJA viruddha je kAMI paNa lakhAyuM hoya te sarvane, huM aMtaHkaraNapUrvaka "micchA mi duH" dauM chuM. 2010_03 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-1 sUramaMtrabuha5vivaraNano saMdarbha anantajJAna-anantadarzana-anantavIrya-anantAnandamayaM pITha catuSTayamevAsti / dhyAtunityasmaraNe ananta catuSTayasiddhiH smpdyte| ato'nantacatuSTayagarbhitazcatu.pIThasvAmI sarvakarmakSayakArI mokSarUpo mantrarAjo merusaptasaGkhyaH / OM hrI zrI irimeru kirimeru girimeru pirimeru sirimeru hirimeru Ayariyameru svaahaa| __yeSAM paJcasaGkhyasteSAM 'ki' madhye 'igi' saMbhavati / meruzabdenArhantyam / aarhntyenaarhntH| i-ki bhavaparAvartarUpaM bhavasthaM vA / bhavo'pyekendriyAdiko na paropatApakaH, cintAmaNikalpadrumAdikaH, na vikalendriyatyam / bhave bhave'tyadbhutakaraNatvam, nirvAhakatvaM ca lokAnAM lokottarANAM ca / girIti rAjyAvasthArUpaM janasamRddhikaraNasAmarthyam / pirIti dIkSAvasthArUpaM paramaprItisampAdakatvaM sthAvarajaGgamAnAm / sirIti kaivalyarUpaM sarvajJatA ca / hirIti mahApUjAsambaddhaM trijagatyapi apratihatazAsanatvam / AirIti saGgharUpaM mokSarUpaM ca / tathA cAhurvRddhAH - Adhe dve bhavarUpasaukhyajanane, rAjyAdi tArtIyake, turya dIkSitabhAvarUpamatulaM, kaivalyarUpaM param / pUjAkAri mahattvabhAvakalitaM, SaSThaM tathAntyaM padaM, zrIsaGgho bhagavAn mahodayapadaM, shriimntrraaje'stydH||1|| mantrarAjo bhagavAn ahattvarUpaH kathaM sUrimantro bhaNyate ? satyam , guruzisyayorabhedAt / gururahan ziSyA gaNadharabhRtaH, te'pi tIrthaMkararUpAH, gaNadharakRtamahanto'pi na baadhnte| ataH sUrimantraH mntrraajH| karmakSayArtha pratyahaM 108 dhyeyH| __** ** ** yo vidhinA U~ hI ahaM yukta-mantrarAjapadAni lakSatrayaM japati sa tRtIyabhave sidhyati / ihaloke ca gautama iti shriipunnddriikaadeshH| zrIyugAdinAthasambaddhanyAse yasya kasyApi mahAnaiSThikasya sUrebhairurUpo mantrarAjaH sidhyati tasya vidyAsahasraM mantrasahasraM ca prasaGgena sidhyati, yatazcatuHpIThasvAmI mantrarAja svaahaantH| [(sUbhitramaDa485vi12) 'sUrimaMtra485sabhuyaya'; 5.88-88]. 2010_03 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-1 bhAvAtha-(sUrimaMtranA) pITha-catuSTaya ja anantajJAna, anantadarzana, anantavIrya ane ananta Anandamaya che. dhyAtAne ( sAdhakane ) nityasmaraNathI anantacatuSTayanI siddhi prApta thAya che. A kAraNathI anantacatuSTayagabhita cAra pIThano svAmI sarva karmano kSaya karanAra mokSarUpa saptame saMkhyAvALe maMtrarAja che- thrI zrI rimeka ripera girimeru pirimeru siribheru hirimeru Ayariyameru svAhA / je maMtrarAjamAM mera nI saMkhyA pAMca hoya temAM ji mAM ru-ji saMbhave che, eTale ke zirimendra mAM rU6i ane nirimeka no samAveza thaze ema samajavuM. mera zabdathI 3mArca samajavuM. kArTUnya eTale arihaMta bhagavata-anaMta arihaMto. rU eTale rime ane ji eTale pirime eTale bhavaparAvartana athavA racavana ane bhavara-saMsAramAM rahelA. bhava paNa ekendriya Adi ke vikasendriya nahIM, paraMtu citAmaNiratna ane kalpavRkSarUpe upakAraka hoya. dareka bhavamAM AzcaryakAraka rIte laukika ane lekennarajInA nirvAhaka hoya. giri zabdathI janasamudAyane samRddhi karavAnA sAmarthyavALI rAjyAvasthA samajavI. piri eTale trasa ane sthAvara jIne parama prIti prApta karAvanAra dIkSAvasthA jANavI. siri eTale kevaLajJAnarUpa ane sarvajJANuM jANavuM. phiri eTale traNe jagatamAM mahAna pUjanIyapaNuM ane apratihata-asmalita zAsanapaNuM samajavuM. kAri eTale saMdharUpa ke mekSarUpa jANavuM. vRddhoe kahyuM che ke pahelAM be pado "ra kriri" bhavarUpasukhane utpanna karanAra, trIju "ra" rAjyAdirUpa, cothuM "pari" vizALa dIkSAvasthArUpa, pachInuM pAMcamuM "siri" kaivalya-kevalajJAnarUpa, chaThuM "diri" pUjA karAvanAra atizaya mahAna bhAyukata tathA mahAna udayanA sthAnarUpa, anya-chelluM "mAyariya"pada bhagavAna zrIsaMgha. te sAte pade zrImaMtrarAjamAM che. bhagavAna maMtrarAja ahIM svarUpa che te tene sUrimaMtra zA mATe kahevAya che? satya che, guruziSyanuM abhedapaNuM hevAthI. guru arihaMta ane ziSya gaNadhare. teo gaNadhare paNa tIrthaMkararUpa ja che. gaNadharavaDe karAyelAne arihaMte paNa bAdha gaNatA nathI. A kAraNathI sUrimaMtra maMtrarAja che. karmakSaya mATe dararoja 108 vAra dhyAna karavuM. 2010_03 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAnsaga dhyAna je kaI vidhipUrvaka krU ma yukta mannarAjanAM pado traNa lAkhAvAra jape te trIjA bhave siddha thAya che mokSa pAme che ane A lekamAM (te) gautamasvarUpa che ema zrI puMDarIkasvAmInuM pharamAna che. prathama tIrthaMkara zrI AdinAthavaDe je nyAsI* nAmane maMtraprakAra samyaka rIte nizcita thayela che temAM je kaI mahAniSThita AcArya heya tene merUpa A maMtrarAja je siddha thAya te temane hajAro vidyAo ane hajAre mAtra te ja vakhate siddha thAya che-prApta thAya che. A kAraNe pITha catuSTayana svAmI maMtrarAjanA ane svAhA mUkavAmAM Avyo che. * nyAsItyekatra pade bahudevInAmavinyAsaH / ("maMtrarAjarahasya'; zleka-128). 2010_03 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-2 arihaMta vaMdanAvalI* [padyAnuvAda ] [ racayitAH zrI caMdulAla zakaracaMda zAha] ( chaMda harigIta) je cauda mahAsvane thakI nija mAtane harakhAvatA, vaLI garbhamAMhI jJAnatrayane gopavI avadhAratA, ne janmatAM pahelAM ja cosaTha IMdra jene vaMdatA, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 1 mahAganA abhyAsamAM je garbhamAM ullAsatA, ne janmatAM traNa lekamAM mahAsya sama prakAzatA; je janmakalyANaka vaDe sau jIvane sukha ApatA, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 2 mULa stuti "amArAtriA " prAkRta bhASAmAM gadyamAM che. A teno "harigIta" chaMdamAM bhAvavAhI padyAnuvAda che, je arihaMta paramAtmAnA caramabhavanI viziSTa avasthAonA sabhya-paribhAvane mATe atyaMta upayogI che. mULa prAkRta-stutinA kartA viSe kaI mAhitI maLI zakI nathI. keI mahAna pUrvAcAryo arihaMta paramAtmAnA viziSTa prakAranA dhyAna mATe A graMthanI racanA karI hoya ema lAge che. A racanA ja kahI Ape che ke tenA racayitA bahuzruta hatA. A graMthamAM arihaMta paramAtmAnI 108 viziSTa avasthAonuM mUla Agama sadaza bhASAmAM suMdara rIte Alekhana karavAmAM AvyuM che. dhyAna mATe A varNana upayukata lAge che kAraNa ke arihaMta bhagavaMtanA nAmAdi cAreya nikSepAo tathA 'piMDasthAdi traNeya avasthAo dhyeya che. (juo : "namajjara dvArA prAkRta vimA , g0 284 thI 12) 2010_03 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAgadhyAna chapanna dikakumArI taNI sevA subhAve pAmatA, devendra karasaMpuTamahIM dhArI jagata harakhAvatA; meru zikhara siMhAsane je nAtha jaganA bhatA, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 3 kusumAMjalIthI sura asura je bhavya jinane pUjatA, kSIradadhinA nahuNajaLathI deva jene siMcatA vaLI devadubhinAra gajavI devatAo rIjhatA, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 4 maghamagha thatA gazIrSa caMdanathI vilepana pAmatA, devendra daivI puSpanI mALA gaLe ApatA; kuMDala kaDAM maNimaya camakatA hAra mukuTe zobhatA, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM 5 ne zreSTha veNu meralI vaNu mRdaMga taNe dadhvani, vAjiMtra tAle nRtya karatI kinnarIo svarganI; haSe bharI devAMganAo namana karatI laLI laLI, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 6 jayanAda karatA devatAo harSanA atirekamAM, padharAmaNuM karatA janetAnA mahAprAsAdamAM; je indrapUrita vasudhAne cUsatA aMguSThamAM, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 7 AhAra ne nihAra jenA che anecara cakSuthI, prasveda vyAdhi mela jenA aMgane spaze nahIM; vadhena dugdha samAM rudhira ne mAMsa jenA tanamahIM, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 8 maMdAra pArijAta saurabha zvAsane uzvAsamAM, ne chatra cAmara jayapatAkA staMbha java karapAdamAM; pUrAM sahastra vizeSa aSTaka lakSaNe jyAM zebhatAM, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 9 2010_03 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arihaMta vaMdanAvalI 8pa devAMganAo pAMca AjJA IndranI sanmAnatI, pAMce banI dhAtrI dile kRtakRtyatA anubhAvatI; vaLI bALakIDA devagaNanA kuMvare saMge thatI, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 10 je bAlyavayamAM prauDha jJAne mugdha karatA lekane, soLe kaLA vijJAna kerA sArane avadhArIne; traNa lekanA vismaya samAM guNarUpayauvanayukata je, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 11 mithuna pariSahathI rahita je naMdatA nija bhAvamAM, mithuna pariSaha vAravA vivAhakaMkaNa dhAratA ne brahmacarya taNo jagAbe nAda jeNe vizvamAM, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM 12 mUcha nathI pAmyA manujanA pAMca bhede bhegamAM, utkRSTa jenI rAjanItithI prajA sukhacenamAM; vaLI zuddha adhyavasAyathI je lIna che nija bhAvamAM, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM 13 pAmyAM svayaMsaMbuddhapada je sahaja vara virAgavaMta, ne deva kAMtika ghaNuM bhakti thakI karatA namana; jene namI katAtha banatAM cAra gatinAM jIvagaNa, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 14 "A padhAre ISTa vastu pAmavA naranArIo, e ghoSaNAthI apatA sAMvatsarika mahAdAnane; ne chedatA dAridraya saunuM dAnanA mahAka95thI, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 15 dIkSA taNe abhiSeka jene jatA IMdro maLI, zibikA svarUpa vimAnamAM virAjatA bhagavaMtazrI; azoka putraga tilaka caMpA vRkSa zebhita vanamahIM, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 16 2010_03 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAnsa dhyAna zrI vajUdhara racelA bhavya Asana upare, besI alaMkAra tyaje dIkSA samaya bhagavaMta je; je paMcamuSTi leca karatA keza vibhu nija kara vaDe, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 17 kAgragata bhagavaMta save siddhane vaMdana kare, sAvadya saghaLA pApaganAM kare paccakakhANane je jJAna darzana ne mahAcAritra ratnatrayI grahe, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 18 nirmaLa vipulamati mana:paryava jJAnasaha je dIpatA, je paMca samiti guNitrayanI rayaNumALA dhAratA daza bhedathI je zramaNasuMdara dharmanuM pAlana kare, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM 19 puSkara-kamalanA patranI bhAMti nahIM lepAya che, ne jIvanI mAphaka apratita varagatie vicare; AkAzanI jyama nirAlaMbana guNa thakI je opatA, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 20 te akhalita vAyusamUhanI jema je nibaMdha che, saMge pitAMgaupAMga jene gupta Indriya deha che; niHsaMgatAya vihaMga zI jenA amUlakha guNa che, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 21 kharzI taNuM varaga jevA bhAvathI ekAkI je, bhAraMDa paMkhI sarikhA guNavAna apramatta che; vratabhAra vahetA varavRSabhanI jema jeha samatha che, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 22 kuMjara samA zUravIra je che siMha sama nirbhaya vaLI, gaMbhIratA sAgara samI jenA hadayane che varI; jenA svabhAve saumyatA che pUrNimAnA caMdranI, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM 23 2010_03 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ativadanAvalI AkAzabhUSaNa sUrya jevA dvIpatA tapa tejathI, vaLI pUratA digatane karuNA upekSA maitrIthI; harakhAvatA je vizvane muditA taNA saMdezathI, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 24 je zaradaRtunA jaLa samA nirmaLa manAbhAvA vaDe, upakAra kAja vihAra je karatA vibhinna sthaLeA viSe; jenI sahanazita samIpe pRthvI paNa jhAMkhI paDe, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 25 bahu puNyanA jyAM udaya che evA vikanA dvArane, pAvana kare bhagavaMta nija tapa chaTThaaTTamanA pAraNe; svIkAratA AhAra kheMtAlIsa dveSavihIna je, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 26 upavAsa mAsakhamaNu samAM tapa AkarAM karatA vibhu, vIrAsanAdi Asane sthiratA dhare jaganA prabhu; bAvIsa pariSaddhane sahetA prazna je adbhuta vibhu, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 27 bAhya atyaMtara badhA parigraha thakI je mukta che, vara dharma pAvaka zukala dhyAne je sadAya nimagna che; je kSapakazreNI prApta karatA mahumalla vidArIne, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 28 je pUrNa kevaLajJAna leAkAlAkane ajavALatuM, jenA mahAsAmarthya kerA pAra kA" nava pAmatuM; e prApta jeNe cAra ghAtI karmane chedI karyuM, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 29 je rajata seAnA ne anupama ratnanA traNa gaDhamahIM, suvarNanAM nava padmamAM padmakamalane sthApana karI; cAre dizA mukha cAra, cAra siMhAsane je zezabhatA, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 30 2010_03 87 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyotsarga dhyAna jyAM chatra paMdara ujavalAM zobhI rahyAM zira upare, ne deva devI ratnacAmara vIMjhatAM karadraya vaDe dvAdaza guNa vara devavRkSa azokathIya pUjAya che, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 31 mahAsUrya sama tejasvI zebhe dharmacaka samIpamAM, bhAmaMDaLe prabhupIThathI AbhA prasArI digaMtamAM mera jAnu pramANa puchapa artha jinane arpatA, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 32 jyAM devaduMdubhi zeSa gajave ghaSaNa traNa lekamAM, tribhuvana taNuM svAmI taNa saue suNo zubhadezanA pratibaMdha karatA deva, mAnava ne vaLI tiryaMcane, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM 33 jyAM bhavya jIvanAM avikasita khIlatAM prajJAkamala, bhagavaMtavANI divya spaze mehanidrA TALatA; ne deva dAnava bhavya mAnava jhaMkhatAM jenuM zaraNa, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 34 je bIjabhUta gaNAya che traNa pada caturdaza pUrvanAM, upajoI vA vigameI vA yuveI vA" mahAtatvanAM e dAna suzruta jJAnanuM denAra traNajaganAtha je, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 35 e cauda pUrvenAM race che sUtra suMdara sAthe je, te ziSyagaNane sthApatA gaNadhara pade jaganAtha ja; khole khajAne gUDha mAnavajAtanA hita kAraNe, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 36 je dharmatIrthakara caturvidha saMgha saMsthApana kare, mahAtIrtha sama e saMghane suraasurasaha vaMdana kare; ne sarva prANe bhUta jIve satvaguM karuNuM dhare, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 37 2010_03 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArahaMtavadanAvalI jene name che iMdra, vAsudeva ne baLabhadra sI, jenAM caraNane cakravartI pUjatA bhAve bahu jeNe anuttara vimAnavAsI devanA saMzaya hayA, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 38 je che prakAzaka sau padArtho jaDa tathA citanyanA, je zukala leyA terame guNasthAnake paramAtamA; je aMta AyuSya karmane karatA parama upakArathI, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 39 lakAgrabhAge pahoMcavAne cagya kSetrI je bane, ne siddhanAM sukha ApatI aMtima tapasyA ja kare; je caudamA guNasthAnake sthira prAptazailezIkaraNa, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 40 haSe bharelA deva nimita aMtima samavasaraNe, je zelatA arihaMta paramAtmA jagataghara AMgaNe je nAmanA zubha smaraNathI vIkharAya vAdaLa duHkhanAM, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 41 je kamane saMyoga vaLagele anAdi kALathI, tethI thayA je mukta pUraNa sarvathA sadbhAvathI; ramamANa je nija rUpamAM ne sarvajaganuM hita kare, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 42 je nAtha dArika vaLI taijasa tathA kAmaNa tanu, e sarvane cheDI ahIM pAmyA parama pada zAzvatuM; je rAgadveSa jaLa bharyA saMsArasAgarane taryA, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 44 nirvigha sthira ne acala akSaya siddhigatinA nAmanuM, che sthAna avyAbAdha jyAMthI nahi punaHpharavApaNuM; e sthAnane pAmyA anaMtA ne vaLI je pAmaze, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 44 2010_03 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 A stotrane prAkRta girAmAM varNavyuM bhaktimaLe, ajJAta ne prAcIna mahAmana kA' munIzvara bahuzrute; pada padma mahIM jenA mahA sAmarthyanI sevA kare, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve hu namru. 45 je namaskAra svAdhyAya'mAM prekSI hRdaya gadgada banyuM, zrIcaMdra nAccA graMtha laI mahAbhAvanuM zaraNuM maLyuM; kIdhI karAvI alpa bhakti hoMzanuM taraNuM phaLyuM, evA prabhu ariha Mtane paMcAMga bhAve huM namuM. 46 kAcAsa dhyAna jenA guNNAnA siMdhunAM e biMdu paNa jANuM nahIM, paNa eka zraddhA dilamahIM ke te samuM ke' che nahIM; jenA sahAre kroDa tariyA mukita muja nizcaya sahI, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 47 je nAtha che traNa bhuvananA karuNA jage jenI vahe, jenA prabhAve vizvamAM sadbhAvanI saraNI vahe; Ape vacana 'zrIcaMdra' jagane e ja nizcaya tAraze, evA prabhu arihaMtane paMcAMga bhAve huM namuM. 48 2010_03 paMcAMgapraNAma Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- amArAM prakAzane -- mUlya rUpiyA 0 1. zrI pratikramaNasUtra-pradhaTIkA, bhAga-1 2. pratikramaNanI pavitratA 1-50 0 3. zrI pratikramaNa sUtra-prabodhaTIkA, bhAga-2 0 4. zrI pratikramaNasatra-prabodhaTIkA, bhAga-3 0 5. paMcapratikramaNasUtra-prabodhaTIkAnusArI (gujarAtI) 6. paMcapratikramaNasUtrapradhaTIkAnusArI (hindI) 0 7. gapradIpa 0 8. dhyAnavicAra 0 9. namaskAra-svAdhyAya (prAkRta vibhAga) 0 10, tAnuzAsana 11. RSimaMDalastavayaMtrAlekhana 3-00 12. RSimaMDala yaMtra (triraMgI Apepara upara) 1-00 0 13. namaskAra-svAdhyAya (saMskRta vibhAga) 14. e kapereTiva sTaDI oNpha dhI jaina thiyarIjha opha rIAlITI enDa noleja (aMgrejI) (bIjI AvRtti presamAM ) 0 15. savasiddhAnta pravezakaH (saMskRta) 0 16. jinasnAtravidhi ane ahaMdabhiSeka vidhi 0 17. legassa-sUtra-svAdhyAya 18. pramANanaya-tasvakAlaMkAra (aMgrejI) 0 19. yogasAra 0 20. sacitra--sAthe sAmAyika caityavaMdana 0 21, paMcapratikramaNa sUtrapradhaTIkAnusArI (hindI) bIjI AvRtti 0 22. yogazAstra aSTama prakAzanuM savistara vivaraNa (vibhAga1) 0 23. sUrimaMtra kalpasamuccaya (prathama bhAga) 24. siddhasensa nyAyAvatAra enDa adhara varkasa (aMgrejI) 15-00 25. sAmyazataka tathA samatAzataka 2-00 26. paMcaparameSThi maMtrarAja dhyAnamAlA tathA adhyAtmasAra mAlA 10-00 0 ra0-00 0 0. 2010_03 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 27, uvasaggahara -stAtra svAdhyAya 28. jaina mArala DokaTrIna ( aMgrejI ) 9-00 29. yogazAstra (strApanaTIkAyukta) prathama vibhAga, prakAza 1-2 2000 30, samatAyeAga ( hindI ) ( 1-00 ' 31. sUrima trakalpasamuccaya ( dritIya vibhAga ) 32. zrI zrAddha-pratikramaNasUtra-prabodhaTIkA trIjI AvRtti, bhAga 1-2-3* 6 35. zrIpa'capratikramaNa tathA navasmaraNa-prameAdhaTIkAnusArI ( hindI ) tRtIya AvRtti 36. zrIahad gItA [ bhASATIkA ] (hindI ) 37. yogazAstra ( svapATIkAyukata ) dvitIya vibhAga, prakAza 3-4 5500 33. namaskAra-svAdhyAya (apabhraMza-hindIgujarAtI vibhAga) 10-00 34. prajJAnA prakAza ( zeThazrI amRtalAla kAlIdAsa dozInuM jIvana caritra ) 38. ceAgazAstra (strApanaTIkAyukta ) tRtIya vibhAga (presamAM) 39. adhyAtmapatrasAra ( zeThazrI amRtalAla kAlIdAsa dozIne AdhyAtmika patravyavahAra ) ( presamAM ) 0 aprApya mUlya rUpiyA dareka bhAganA rUA. 20-00 2010_03 30-09 20-00 30-00 jaina sAhitya vikAsa ma DaLa, 96 bI, svAmI vivekAna'da mAga, vilepArale, rilA, ( pazcima ), muMbaI-400 056 -~. . Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeThazrI amRtalAla kAlIdAsa dozI, bI. e. janma : 14-10-1894 svargavAsa : 7- 1-1977 bahumukhI pratibhA dharAvatA sva. zeThazrI amRtalAla kAlIdAsa dozInA jIvanamAM lakSmI ane sarasvatIne virala sumeLa jovA maLe che. raMga-rasAyaNanA kSetre teo " amara-DAya-kema" jevA vizALa audyogika saMkulanA saMsthApaka temaja sAhitya, saMskRti ane janasevAnA kAryomAM agraNI hatA. teo saumya, prasanna ane ojasvI vyaktittvavALA kuzaLa vyApArI-udyogapati tathA dharmapremI-vidvAna, spaSTa-vakatA ane nirbhaya-tattvaciMtaka paNa hatA. teonA vicAro samanvayAtmaka-vyApaka ane udAra hatA tathA teonuM jIvana saMyamI ane AdhyAtimaka hatuM. teone maMtra, taMtra, dhyAna ane yogamAM UMDo rasa hato. eTaluM ja nahIM paNa A viSayamAM ravabhAvataH AMtarasUjha hatI. svAdhyAya ane tatvaciMtana e teonI pravRttionA prANa hatA tyAre sAmAyika, pratikamaNa, dhyAna, kAyotsarga Adi kriyAo teonA AcaraNanuM aMga banI hatI. jJAna dvArA A kriyAone prANavAna kevI rIte banAvavI e teonA saMzodhana ane sAhityika pravRttinuM kAryakSetra hatuM. jaina sAhityanA saMzodhana ane pracAra mATe teoe moTI rakama pradAna karI, "jaina sAhitya vikAsa maMDaLa"nI I. sa. 1948mAM sthApanA karI ane jIvanaparyata tenA saMvardhana mATe savizeSa kALajI lIdhI. _ A saMsthA taraphathI AjasudhImAM maMtra, ga, dhyAna, nyAya ane AdhyAtmika viSayo upara prakAzita thayelA aneka graMthamAM lekhaka tarIkenI prasiddhinA mehuthI dUra rahIne teoe lekhanakArya dvArA potAnuM AgavuM yogadAna ApyuM che. | prastuta prakAzana teonAM UMDAM ciMtana, AtmakuraNa ane pramANabhUta sAhitya sarjananuM uttama udAharaNa pUruM pADe che. 2010_03