Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadhArA - 15 vinayama : saMpAdana : - guNavaMta baravALiyA ke azoka prakAzana maMdira pahelA mALe, kastUrabA khAdI bhaMDAranI upara, ratanapoLanI sAme, gAMdhI roDa, amadAvAda-380001. phona: 079-2014 0770 phekasaH 22140771 E-mail: hareshshah42@yahoo.co.in apmbooks42@yahoo.in navabhArata sAhitya maMdira 134, prinsesa sTrITa, muMbaI-400 002. phona : 2201 7213, 2208 5593 E-mail: nsmmum@yahoo.co.in navabhArata sAhitya maMdira | bukazelpha jaina derAsara pAse, 202, pelikana hAusa, 16, siTI senTara, sI.jI.roDa,AS 9 mAMdhI roDa, amadAvAda-1. ' Azrama roDa, amadAvAda-9, amadAvAda - 380009
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ prata : 250 - badalo Re (c)(c)(c)(c)(c)R Vinaydharm Edited by : Gunvant Barvalia Feb. - 2017 Vinaydharm Edited by : Gunvant Barvalia Feb. - 2017 Courtersy : Shri Khimjibhai Chhadva ISBN ISBN vinayadharma saMpAdana : guNavaMta baravALiyA vinayadharma saMpAdana : guNavaMta baravALiyA prakAzaka: ahama spiriTyuala seMTara saMcAlita saurASTra kesarI prANagura jaina philosophikalA eNnDa liTararI risarca senTara oNphisaH naM. 2, mevADa, pATanavAlA esTeTa, ela.bI.esa. roDa, ghATakopara (ve), muMbai-86. phona : 022-42153545 gunvant.barvalia@gmail.com CCC(c)(c)(c)(c) prakAzaka: navabhArata sAhitya maMdira 134, prinsesa sTrITa, muMbaI-400 002. phona : 2201 7213, 2208 papa93 E-mail : nsmmum@yahoo.co.in mUlya : rU!. 225/ mUlya : rUA. 225/ prAptisthAna : navabhArata sAhitya maMdira, 134, prinsesa sTrITa, muMbaI - 400 002. mudraNa vyavasthA : mudraNa vyavasthA : TerrerG (I) Sre e rreure(l) Sureure
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ nivedana) vinayadharma anukramaNikA ja 4 ama spiriTyuala seMTara saMcAlita, saurASTra kesarI prANaguru (9) jaina philosophikala eNnDa liTararI risarca seMTara Ayojita jaina (0) sAhitya 'jJAnasatra-15' amadAvAda, gujarAta vizvakoza bhavanamAM tA. 18 ane 19 phebruArI, 2017nA yojAyela che. DaoN. ratanabahena khImajIbhAI chADavA prerita A satranA AS pramukhasthAne padmazrI DaoN. kumArapALa desAI birAjaze. jJAnasatramAM prastuti mATe vidvAnonA prApta nibaMdho ane zodhapatrone graMthastha karI H 'vinayadharma' nAme pragaTa karatAM AnaMda anubhavuM chuM. bhAratIya darzano ja nahi, paraMtu vizvanI tamAma dArzanika paraMparAe jIvanamAM vinayane mahattvanuM sthAna ApyuM che. vividha dharma darzananA abhyAsI vidvAnonA zodhapatrone graMthastha karavAno upakrama rAkhyo che. jJAnasatrano bIjo viSaya "jaina darzanamAM kevaLaNI vicAra''nA zodhapatronA saMcayanA anya graMtha dvArA prakAzita karela che. saMpAdanakAryamAM mArAM dharmapatnI DaoN. madhubahenano sahayoga (9) sAMpaDyo che. jJAnasatrane saphaLa banAvavA khImajIbhAI chADavA, DaoN. (2) nalinIbahena desAI ane prakAzabhAI zAhano puruSArtha anumodanIya che. prakAzana mATe navabhArata sAhitya maMdiranA azokabhAI zAhano (0) abhAra. graMthamAM utsutra prarUpaNA thaI hoya to kSamAyAcanA karuM chuM. muMbaI - phebru.-2017. * guNavaMta baravALiyA (0) dama viSaya lekhakanuM nAma pRSTha kra. (1) mahorU badalelA mehanI oLakha karAve - rASTrasaMta pU.gurudeva tenuM nAma 'vinaya' namramuni ma.sA. | (2) vinayadharma ane AcAra - DaoN. tarulatAjI ma.sa. 6 (3) sarva guNa ziromaNi : vinaya ) - DaoN. kumArapALa desAI 12 (4) vinaya : AtmasAdhanAnI dRSTie - surezabhAI gAlA (5) daza vaikAlika sUtranA saMdarbhamAM vinaya dharmanI vivecanA - pArvatI neNazI khIrANI 24 (6) dharmakathAnuyogamAM vinayadharmanuM nirUpaNa - DaoN. ratanabahena khImajI chADavA 0 (7) AtmavikAsamAM vinayadharmanuM mahatva - DaoN. kI yogeza zAha 36 (8) jaina ane vaidika dharmamAM vinayatapanuM ciMtana - DaoN. reNukA poravAla 42. | (9) AtyaMtara tapa : vinaya - DaoN. madhubahena baravALiyA (10) hindI : digambara grantha ''tirthIyara bhAvaNA'' vinaya sampannatA - zrImatI vijayalakSmI muMzI (11) vinaya pratipadA H upakAra bhAvano uddagAra - zaileSI ajamerA (12) samaktinA saDasaTha bolanI sajajhAya - - DaoN. upalA modI DhALa trIjI : dasa vinaya (13) mananuM mRtyu - vinaya - mitezabhAI e. zAha (14) zrI pArzvacaMdrasUri ta 'vinaya sajajhAya' - DaoN. bhAnubahena satrA ja (15) ziSyano guru pratye vinaya - pArulabahena bharatakumAra gAMdhI 86 (16) vinaya sAthe vivekanuM sAyujya H kAMcanamaNi yoga - guNavaMta baravALiyA 94 (17) zrAvaka-zrAvikAmAM vinayadharma - khImajI maNazI cheDavA 9 Re(c)(c)x(II) ST(c)(c)tI ( V )
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTha kra. 10ra 111 121 . . 128 | 133 138 142 145 150 155 krama viSaya lekhakanuM nAma (18)zrImad rAjacaMdrajInAM sAhityamAM vinayadarzana - rInA zAha (19) vyavahAravinAya ane bhAvavinaya - bhAratI dIpaka mahetA (20) madhyakakAlina gujarAtI jaina sAhityamAM vinayadharmanuM nirUpaNa - DaoN. kAntibhAI bI. zAha (21) zrI uttarAdhyayana sUtramAM varNavelo 'vinayadharma* - DaoN. razmi bhedA (22) sAdhu-saMtone gocarI prasaMge vinayadharmanuM pAlana - mULavaMtabhAI saMghANI (23) darzana sAhityamAM vinayadharma-vinayabhAvanuM ciMtana - DaoN. kokilA zAha (24) vihAramAM vinaya dharmanuM pAlana - ramezabhAI gAMdhI (25) jJAnasAramAM vinaya ciMtana - DaoN. pUrNimA mahetA (26) kavizrI udayaratnanI sajhAyamAM vinaya dharmanuM ciMtana - jitendra kAmadAra (27) lokottara vinaya - prakAzabhAI zAha (28) vinaya sAthe bahumAna - DaoN. pravINa sI. zAha (29) mAtA-pitA taraphano vinayaguNa - DaoN. chAyA zAha (30) IslAma dharmamAM vinaya ciMtana - DaoN. mahebUba desAI (31) zrI svAmInArAyaNa saMpradAyamAM 'vinaya'nI saMkalpanA - DaoN. devavallabha svAmI (32) zikSaNamAM vinaya ane vinayanuM zikSaNa - DaoN. manasukha sallA (33) bhAratIya saMtonI vANImAM vinayabhAva | vinayadharma - DaoN. niraMjana rAjyaguru (34) khristI dharmamAM vinayabhAva-namratAnuM ciMtana - DaoN. thomasa paramAra (35) vinaya ane ApaNuM jIvana -DaoN. nalinI desAI (36) vidyAguru pratye vidyArthIno vinayabhAva - prala e. mahetA (37) sanAtana dharma vinaya - DaoN. dIkSA sAvalA (38) vaizvika dArzanika paraMparAomAM vinaya ciMtana - DaoN. baLavaMta jAnI (39) pardarzanamAM vinayadharmanuM ciMtana - bharatakumAra" prA. ThAkara (40) tripITamAM vinaya ciMtana - DaoN. niraMjanA vorA 158 164 168 17ra 178 183 189 193 saurASTrasarI prAguru jaina philosophikala enDa liTarI rissarca senTara saurASTra kesarI pU. prANalAlajI mahArAja sAhebanI zrutaprabhAvanA viziSTa hatI. zAstragraMthonuM parizIlana, tADapatrIya graMthono saMgraha ane jALavaNI, zAstrabhaMDAro ane pAThazALAnI sthApanAmAM emanuM aneruM yogadAna hatuM. A saMbhaInA pariprekSyamAM adhyAtmayoginI pU. bApajI lalitAbAI ma.sa.nAM vidvAna zikhyA pU. DaoN. tarulatAjInI preraNAthI 'saurASTrakesarI pU. prANagura jamazatAbadI samiti' muMbaInA sahayogathI gurudevanI smRti ciraMjIva rAkhavA pUjyazrInI janmazatAbdI prasaMge saMsthAe 'saurASTrakesarI prANaguru jaina philosophikala eNnDa liTararI risarca senTara'nI sthApana karI che. senTaranA uddeza A pramANe che :* jaina tattvajJAna ane sAhityanuM adhyayana, saMzodhana, saMpAdana ane prakAzana karavuM. * saMskRti, dharma ane adhyAtmanA sAhityanuM prakAzana karavuM. * jaina dharmanAM tattvonI vaijJAnika rIte rajUAta karavI. * prAcIna hastalikhita ane tADapatrIya graMthonuM saMzodhana ane pustakAlayanI pravRtti karavI. * jaina dharmane kendramAM rAkhI mAnavadharmanI pravRttino vikAsa karavo. * jaina sAhityanAM adhyayana ane saMzodhanano abhyAsa karatA vidyArthIone ziSyavRtti (skaoNlarazipa) ApavI. * jaina sAhitya jJAnasatranuM Ayojana karavuM. * vidvAno ane saMtonAM pravacanonuM Ayojana karavuM. * dharma ane saMskArano vikAsa ane saMvardhana thAya tevI zibira ane anya kAryakramonuM Ayojana karavuM. saMskAralakSI, sattvazIla ane ziSTa sAhityanuM prakAzana karavuM. * abhyAsa nibaMdha, vAcana (Paper Reading), lipi vAcana ane prAcIna jaina graMtho (Old Jain Manuscript)nuM vAcana. * jaina dharma para saMzodhana M.A. Ph.D., M.Phill), karanArAM jijJAsu. zrAvaka, saMta-satIjIone sahayoga ane saMzodhita sAhityanuM prakAzana. * jaina prAcIna graMtho, citro, zilpa, sthApatyanA phoTAo vagerenI C.D. taiyAra karAvavI. * deza-videzamAM jaina dharma para parisaMvAda, pravacana-Ayojana, inTaraneTa para vebasAITa' dvArA jaina tattvajJAna ane sAhitya viSayaka mAhitIno pracAra karavo. saurASTrakesarI prANagura ApanA sahayoganI jaina philosophikala eNnDa apekSA sAthe liTararI ricarsa senTara TrasTI ane mAnad saMyojaka arNama spiriTyuala senTara guNavaMta baravALiyA E-mail : gunvant.barvalia@gmail.com 022 - 42153545 -(VI) 202 208 213 217
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ - vinayadharma mahoruM badalelA mohanI oLakha karAve tenuM nAma 'vinaya' - rASTrasaMta pU. gurudeva zrI namramuni ma.sA jayAre eka AtmAne AtmavikAsanA bhAva thAya che, AtmavikAsanI dizAmAM gati karavA e sanimitto dvArA maLatI preraNAnuM pAlana karavA puruSArtha kare che tyAre moTA bhAge zuM thAya che? moha potAnuM mahoruM badalI nAkhe che. moha potAnuM mahoruM badale eTale zuM ? moha kevI rIte mahoruM badale ?? rAjA-mahArAjAno e yuga hato. jyAre be rAjAo vacce yuddha thatuM tyAre baMne rAjAonA sainiko ane sipAhIo mATenA yuddhanA medAnamAM paheravAnA DresanA kalarsa nakkI thatA. eka rAjAnA sainikonA Dresa lAla hoya to bIjA rAjAnA sainikonA Dresa blyu raMganA hoya. eTale ApaNo sainika che ke zatrurAjAno sainika che te tarata ja oLakhAI jato. moTA bhAge yuddhamAM niSThA rahetI, paNa kyAreka koI rAjA ke enA sainika kapaTI hoya athavA emanI niSThAmAM kacAza hoya tyAre teno sainika sAmevALA jevo Dresa paherI enI senAmAM AvI jAya. AsapAsanA sainikone thAya A to che ApaNI ja senAno, eTale tenA tarapha vadhu dhyAna na Ape, e takano lAbha laI zatrusainika pAchaLathI vAra karI duzmanane ghAyala karI nAkhe !! kahevAnuM tAtparya e ja ke, zatru sAme hoya to khabara paDe A zatru che, paNa zatru sAthe hoya to khabara ja na paDe, AmAM koNa zatru che ? evI ja rIte AtmahitakArI AtmA jyAre guNo ane avaguNo vaccenA yuddhane jItavAno puruSArtha kare che tyAre kapaTI rAjA samAna moha potAnuM mahoruM badalI nAkhe che, eTale vyaktine khabara nathI paDatI ke A guNa che ke avaguNa ? moha guNanuM mahoruM paherI guNanI senA sAthe thaI jAya che tyAre sAdhakane ema ja lAge che ke te je kare che te yogya kare che, paNa hakIkatamAM e ayogya hoya che. sAthe thayelA mohane oLakhavo te atikaThina kArya che. moha jyAre mohanA ja rUpamAM hoya che tyAre krodha, krodhanA rUpamAM ja dekhAya che, asatya, asatya rUpamAM ja dekhAya che, avaguNa avaguNa rUpamAM ja dekhAya che ane kaSAya, kaSAya rUpamAM ja dekhAya che, eTale te badhA AtmAnA zatruo che e 1 (vinayadharma spaSTarUpe samajAya che ane ene harAvavAno, ene aTakAvavAno puruSArtha paNa yogya rIte thaI zake che. mahoruM badalelA mohanI oLakha koNa karAve ? mahoruM badalelA mohanI oLakha karAve tenuM nAma che 'vinaya !' je ziSyamAM guru pratye niSThApUrvakano vinaya hoya, guru sAthe vinayabhAvathI kanekTeDa hoya ane samarpita hoya te ziSya gurukRpA ane guruAjJAthI yogya ane ayogyanA bhedane samajI zake che. guru e ja hoya, je tamArA ajJAnane darzAve, guru e ja hoya je tame je karatA hoya temAM jyAM tamAruM ajJAna hoya tene AjJA dvArA dUra karAve. pApane pAparUpe oLakhavuM ekadama sahaja che, eTale pApane choDavuM paNa sahaja che, paNa e ja pApa jyAre mohanIya rmanA kAraNe dharmanuM mahoruM paherI le che tyAre tene oLakhavuM atikaThina hoya che, paNa jo ziSyamAM vinaya hoya to te samaye teno inara vaoNIjha tene aMdarathI klika karAve che ke, A huM je kAMI karuM chuM temAM kaMIka ayogya che, tene tenA te kAryathI saMtoSa thato nathI. bhale kadAca samajAya nahIM ke zuM ayogya thaI rahyuM che, paNa te, te ayogya karatAM aTakI jarUra jAya che. tamArA para paNa jyAre koI kArya karatI vakhate, je kArya tamArI dRSTimAM yogya hoya chatAM tenA para breka lAgI jAya, tame te kArya karatA aTakI jAva tyAre mAnajo ke tamAro 'vinaya' vadhI rahyo che. tamArA selpha para tamArI breka na lAge tyAre samajavuM ke tamArA vinayamAM kyAMka kacAza che. tamArA selpha para tamArI breka lAge eTale tamAro kaMTrola tamArA gurunA hAthamAM che, emanI bhAvapreraNA ja tamane ayogya karatA aTakAve che vinayabhAva vadhe kevI rIte ? jemajema guru pratye upakArabhAva vadhe tematema vinayabhAva vadhe, jemajema vinayabhAva vadhe tematema mohanA badalAyelA mahorAne oLakhavAnI tamArI kSamatA paNa vadhe. bhagavAne kahyuM che : vinayathI vidyA vadhe che. vidyAnI vyAkhyA ja e che... je vibhAvane oLakhI zake tenuM nAma vighA !! *
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 vinayadharma Pe Cen vibhAva eTale mohanA badalAyelA mahorAne kAraNe ayogya, yogya lAgavuM ane yogyamAMthI ayogyane je zodhI zake tenuM nAma vinaya che ! dharma karavo sahelo che, paNa dharmanuM mahoruM paherelA mahine oLakhavo atizaya kaThina che. AtmavikAsa karanArI vyakti mATe A jANavuM atyaMta Avazyaka che. AtmasAdhanAmAM niSphaLatAnuM kAraNa kaMIka aMze mohanuM badalAyeluM mahoruM hoya che. ceka karo tamArA selphane... tame kyAreya krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga-dveSa, IrSA, kapaTa, vikAra Adine sArAM ke yogya mAnyA ja nathI. pahelethI ja te badhAM ayogya che, avaguNo che evuM riyalAIjha karyuM che eTale te tamArI sAme rahelA zatruo che ane tenI sAme yuddha paNa karo cho, tenA para vijaya meLavavAno puruSArtha paNa karo cho, paNa je zatru sAthe thaI gayo che tene oLakhI zakatA nathI, eTale tenI sAthe yuddha karI zakatA nathI. pratijJA vinaya : vinaya kevI rIte mohe badalelA mahorAne oLakhI zake ? nayasAra nAmano suthAra jaMgalamAM be ajANyA munine bhAvatA bhojana vahorAve che ane 27mA bhave bhagavAna mahAvIra bane che. e nayasAra suthAre eka guru pAse 'jamADyA vinA jamavuM nahIM' evI pratijJA lIdhI hatI. te divase jaMgalamAM tene kakaDIne bhUkha lAgI hatI ane jaMgalamAM dUradUra sudhI koI dekhAtuM na hatuM jene jamADIne te jamI zake. eka tarapha teno moha bhUkha mATe satAvI rahyo che, paNa bIjI tarapha smaraNamAM pratijJA che ! baMne vacce yuddha cAle che. e ja samaye tyAMthI be muni pasAra thAya che. temane bhAvathI vahorAve che ane pratijJApAlananA AtmasaMtoSa sAthe pote jame che. kahevAya che ke e samaye eno saMsAra parita thaI jAya che, arthAt tenA saMsAranA bhavo maryAdita thaI jAya che, ene samyakradarzananI prApti thaI jAya che. samyaka darzana eTale je yogya che te yogya lAge ane je ayogya che te ayogya lAge. jenuM ja svarUpa che tenuM te svarUpa jaNAya. svArtha vagaranA vinayathI samyak darzana pragaTa thAya che nayasAra nAmanA suthAranA manamAM koI svArtha na hato. muni koNa hatA, kyAMnA (c) (c)4vinayadharma PC hatA koI matalaba na hato. jaMgalamAM te pratijJAnuM pAlana kare che ke nahIM, te jonAra paNa koI na hatu chatAM tene tenI pratijJA pratye niSThA hatI ane munine vahorAvavAnA utkRSTa bhAva hatA !! pote lIdhelI pratijJA mATeno potAno niSThApUrvakano vinaya tene kahevAya che pratijJAvinaya !! A niSThApUrvakanA vinayanA kAraNe jaina darzananAM Agama zAstro anusAra te darzanasaptakano kSaya kare che. vinayanA kAraNe mithyA mohanIya karmono kSayopazama thAya che. mithyA mohanIya karmonA thayopazamanA kAraNe mahoruM paherelA mohane oLakhI zakAya che, jenA kAraNe yogyanI vacce je ayogya AvI gayuM hoya tenI khabara paDavA lAge che, tethI te ayogyane choDI zakAya che ane yogyane apanAvI zakAya che. jemajema yogya guNonI vRddhi thAya che tematema AtmAnI zuddhi thAya che. jemajema AtmAnI zuddhi vadhatI jAya tematema AtmA mohanI najIka jato jAya ! mATe ja AtmasAdhaka mATe vinaya atyaMta jarUrI che. vinayavAna vyaktinuM vijhana kliyara hoya, puruSArtha paNa samyak hoya ane samyapha dizAno hoya. vinayabhAva vadhAravA zuM karavuM joIe. vinayabhAva be prakAranA hoya. eka hoya vyavahAra vinaya ane eka hoya Atmika vinaya ! mana, vacana ane kAyAnA yogathI je vinaya karavAmAM Ave tene vyavahAra vinaya kahevAya che ane AtmAnA guNothI je vinaya karavAmAM Ave tene Atmika vinaya kahevAya. pUrNarUpe satyano svIkAra karavo ane satya para vizvAsa karavo te Atmika vinaya che. jemaNe AtmaprApti karI hoya evA koI paNa AtmArthI pratye avirodha bhAva hovo joie ane emanAM vacano pratye pUrNa samarpaNatA hovI joIe. A che rojanA jIvanamAM vinayavRddhino upAya ! kyAMka ne kyAMka AtmAne samarpaNa karI, AjJAno svIkAra karI, e
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ C@CSna vinayadharma (c) (c)n AjJApAlanamAM AtmAne joDI rAkhavo e ja vinayano uttama paryAya che. AjJApAlanamAM paNa be bhAva hoya che ghaNA ema vicAre che ke cAlo dararoja pustakanAM traNa pAnAM vAMcavAnAM che to vAMcI lauM ane e pustaka kholIne traNa pAnAM vAMcI AjJA pALyAno saMtoSa mAnI le che, jyAre koIka evA hoya che je vicAre che, aho ! gurudeve mArA para anaMtI karuNA karI, mArA AtmAnI zuddhi mATe mane jJAnanI, vAMcananI AjJA karI... e upakArI AtmAne huM vaMdana karuM chuM ane he prabhu ! huM jJAnanI A samyaka ArAdhanAmAM joDAvAno prayatna karuM chuM. he prabhu ! mAro A prayatna saphaLa thAya evI ApanI kRpA hojo ane he prabhu ! mAro alpa jJAnano prayatna mane pUrNa jJAna tarapha laI jAya evI kRpA karajo. AvA bhAvo sAthe te vAMcana zarU kare che ane be lAIna vAMcatAM ja ahobhAva sAthe kahe che, he prabhu ! Ape kevA paramasatyanuM darzana karAvyuM ! prabhu! Apano ane mane jJAna ArAdhanAnI AjJA ApanAra guru bhagavaMtano anaMta upakAra vinayadharma ke vinayadharma ane AcAra - pU. DaoN. tarulatAjI ma.sa. RjutA evaM mRdutAthI bharyAbharyA hRdayathI thatI pratyeka kriyA che vinaya, je vyavahAramAM sabhyatA-saMskAritAnA nAme oLakhAya che. enA parathI vyaktinuM mUlya aMkAya che. AvI sahaja prakriyA e ja dharmanuM mULa. zAstromAM tethI ja kahevAmAM AvyuM che - "vinA mUtre dhabbo', vinaya e dharmanuM mULa che. mULa majabUta hoya, UMDuM hoya to tenA paripAkarUpe vRkSa vRddhi pAme che. sArI rIte vikAsa pAmI patra, puSpa pAMgarI phalita thAya che. e ja rIte vinayarUpa mULathI mokSarUpa phaLa maLe che. A sarva aMtaramananI sahaja prakriyAthI ja saMpanna bane che. tethI ja jJAnI anubhavIoe dharmane sahaja kahyo che. vAstavamAM vizvano koI paNa padArtha - je potAnA dharmamAM sthita che, te dharma sahaja pratyakSa thato rahe che, karavo paDato nathI. e to che, che ne che ja. e ja rIte AtmAnA jai maulika dasavidha dharma che, te sahaja che. karavuM paDe te kriyA ane thaI jAya te dharma. vinayadharma paNa sahaja che. jIvanI yogyatA jyAre taiyAra thAya che tyAre vinaya vicAra-vANI-vartanamAM pragaTa thato rahe che. A vinayadharmane zAstromAM bhinnabhinna rUpe varNavavAmAM Avyo che. zrI uvavAI sUtra - vibhAga - 1mAM vinayanA sAta prakAra varNavyA che : (1) jJAna vinaya : pAMca prakAra - matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna tathA kevalajJAna. A pAMceya jJAnanA dhArakono vinaya karavo. jJAna-jJAnI-jJAnanAM sAdhano pratye zraddhA-bhakti-bahumAna thavA. jJAna dvArA prarUpita tathyone yathArtha jANavAM, ciMtana-manana dvArA tattvano sAra samajI jIvanamAM utArajo. (2) darzana vinayaH darzana - samyatva - samakti jIvo pratye AdaramAna-zraddhApUrvakanuM AcaraNa. tenA be bheda 1) zuzruSA - gurnAdikanI sevAvaiyAvacca karavI jenA aneka prakAra 1) abhyatthAna - gurnAdiko ke guNIjano padhAre tyAre teono Adara karavA UbhA thavuM 2) AsanAbhigraha - gurnAdika jyAM besavA icche tyAM Asana laIne hAjara rahevuM 3) Asana pradAna - gurujanone Asana arpaNa karavuM 4) satkAra - gurnAdikano satkAra karavo 5) pharI be lAIna vAMcaze... pharI enA para ciMtana karaze ane ahobhAvapUrvaka prabhu samakSa vinaya karaze... he prabhu ! ApanI paramasatya jJAnavANIthI ajJAnI jIvo keTalA duHkhI che, prabhu ! Ape amane sukhano mArga batAvyo. he prabhu ! jo mane mArA gurudeve A jJAna ArAdhanAno nirdeza na Apyo hota... AzA na ApI hota to mane Aje samyaka jJAnanI ArAdhanAno avasara prApta na thAta. A bhAvAthI zuM thayuM? traNa pAnAM vAMcatAM traNaso vAra vinayabhAva, upakArabhAva, ahobhAva pragaTa thavA joIe. AvI rIte dareka kAryamAM... dareka pravRttimAM hara pala... hara kSaNa Atmika viyana pragaTa karavo joIe. *** S
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 4 vinayadharma Pe Cen sanmAna - gurnAdikanuM sanmAna karavuM 6) kRtikarma - teone yathAvidhi namaskAra karavA 7) aMjalipragRha-teonI koI paNa vAtano svIkAra karatI vakhate banne hAtha joDavA 8) gurnAdika padhAre tyAre sAmA javuM 9) gurujano beThA hoya tyAre temanI pAse jaIne besavuM 10) gurujano jAya tyAre teone mUkavA javuM. 2) darzana vinayano bIjo bheda - anAzAtanA-gurnAdikanI AzAtanA na karavI. dharmanA dareka vyavahAramAM deya-upAdeyanA vivekanI agatyatA che. sevA upAdeya che to AzAtanA heya che - jenAM vividha pAsAMthI 45 prakAra kahyA che. (3) cAritra vinaya - cAritra pAMca prakAre sAmAyika, chedopasthapanIya, parihAra vizuddha, sUkSmasaMparAya, yathAkhyAta. A pAMca cAritra ane cAritravAna mahAtmAono vinaya karavo. (4) mano vinaya - mananI zubha pravRtti dvArA azubha pravRttine rokI AcAryAdino vinaya karavo. tenA be bheda - prazasta ane aprazasta. prazasta vitayanA 12 prakAra : 1) asAvadya - manathI pApakAryamAM pravRtta na thavuM 2) AraMbhAdi kriyAthI mukta 3) akarkaza-premabhAva bhareluM mana 4) madhura - anyane madhura rasanI jema hitakArI 5) dayAyukta - mane dayAbhAvathI yukta hovuM 6) komaLa-mana komaLa bhAvathI bhareluM 7) saMvarakArI - manathI karmabaMdhane rokavo 8) acchedakArI - manathI saMyama samAdhine TakAvI rAkhe 9) abhedakArI - Atma samAdhine poSaka 1) aparitApakArI - prANIo mATe AnaMdajanaka 1 1) anupadravakArI - koI paNa prakAranA upadravanA vicArothI rahita 12) abhUtapaghAtakArI - prANIonA prANanA rakSaNa karanArI vicAraNAmAM pravRtta. A bAra prakAranI zubha mananI pravRtti te prazasta vinaya ane tethI viparIta azubha mananI pravRtti te aprazasta mano vinaya. (5) A pramANe ja prazasta vacana vinaya ane aprazasta vacana vinaya. gurmAdikanA vacanathI vinaya karavo ne prazasta vacana vinaya ane gurvAdika pratye vacanane azubhamAM prarvatavuM te aprazasta vacana vinaya. (6) kAya vinaya - kAyAthI AcAryAdinI sevA karavI. tenA be prakAra - prazasta kAyA vinaya - karavAnI zubha pravRtti, aprazasta kAya vinaya - cha Q4 vinayadharma CCT kAyAnI azubha pravRtti. prazasta kAya vinaya - sAta prakAra : 1) upayoga sahita sAvadhAnIthI cAlavuM 2) upayoga sahita koI paNa sthAnamAM UbhA rahevuM 3) upayoganI jAgRtipUrvaka besavuM 4) upayogapUrvaka nidrAmAM paDakhAM pheravavAM 5) upayoga sahita kAdava-kIcaDane oLaMgavA 6) kAraNa vinA koI sthAne na javuM 7) zarIra ane indriyonI pratyeka pravRtti upayoga sahita karavI. AnAthI viparIta upayoga : zunya sarva pravRtti te aprazastha kArya vinaya. 1) gurujano, vaDIlo tema ja satparuSo pAse besavuM 2) gurajano ane pUjanIyajanonI icchApUrvaka pravRtti karavI 3) vidyA Adi prApta karavAnA hetuthI gurujanonI sevA karavI 4) gurujanonA upakArone yAda rAkhIne kRtajJatAnA bhAvapUrvaka temanI sevA ane paricaryA karavI 5) rogathI ane vRddhAvasthAthI pIDita saMyamI puruSonI ane gurujanonI sArasaMbhALa levI. temane auSadhi ane pathya AdinuM sevana karAvI, sevA karavI 6) deza-kALane dhyAnamAM rAkhI yogya vyavahAra karavo 7) sarva kAryomAM viparIta AcaraNa karavuM nahIM, gurujanone anukULa AcaraNa karavuM. AvuM che lokopacAra vinayanuM svarUpa. zrI bhagavatIjI sUtra - zataka 25 uddezA cAramAM paNa A rIte vivecana che tema ja zrI uttarAdhyayana sUtramAM vinayane AtyaMtara taparUpa batAvI koI paNa bheda-prabheda na karatA, lokopacAra vinayarUpa pAMca kriyAo batAvI che. vaLI vinaya e vyApaka viSaya che. zrI bhagavatIjI sUtra zataka 14 - uddezA - traNamAM deva-devIonA paraspara vinayanuM svarUpa batAvyuM che. mahardhika devo ke devIo pratye alpardhika devI-devatAo vinayapUrvaka vartana kare che. maryAdA-Adara sahita teonI najIka jaI zake, anyathA nahIM tema ja mithyAdRSTi devo mokSasAdhaka aNagAra prati Adara ke vinaya na kare, paNa anAdara kare, paraMtu samyaka dRSTi devone tri-ratna ArAdhake muni-bhagavaMto prati Adara, bahumAna hovAnA kAraNe aNagArone vaMdana-namaskAra karatAM teozrInI upAsanA kare che. zrI dazavaikAlika sUtra, adhyayana navanA cAreya uddezA vinaya bhAvanI
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 vinayadharma Peon ajoDa prarUpaNA kare che. anya dharmo zucimUlaka hoya che, jyAre jaina dharmanuM mULa vinaya che. - vinayano eka artha viziSTa kartavya ke viziSTa prakAranI AcAradhArA evo che. sAdhanAno prAraMbha vinayathI thAya che ane pUrNatA vinayapUrvakanI AcAravizuddhi dvArA thAya che. tenuM pariNAma sahaja sukharUpa mokSanI prApti che. ke 'virAja nAta mokSa ta ta vinAH '' - vizeSa rIte, tIvra gatie je zAzvata samAdhi sthAnarUpa mokSa tarapha sAdhakane thaI jAya tevA saMyama ane saMyamanI sarva prakRtine vinaya kahevAya che. vinayathI pAtratA maLe che. zrI dazAzrutaskaMdha - dazAcAramAM ziSya prati AcAryanA kartavyane batAvatAM kahe che ke AcArya ziSyane cAra prakAranI vinaya pratipati zIkhave che : 1) AcAra vinaya 2) zrata vinaya 3) vikSepaNA vinaya 4) doSa nighAtInA vinaya. e ja rIte AcArya prati ziSyanuM kartavya che, ke e cAra prakAre vinaya kare : 1) upakaraNotpAdanatA 2) sahAyatA 3) varNa saMjalanatA 4) bhAra pratyArohaNatA. cAra prakAranA vinayathI vAsita citta ziSya guru pratye AjJAMkitatA, sahadayatA, jAgarukatA, samarpaNatA, zraddhA-bhakti, bahumAna Adi guNothI gurudevane ananya zAtA pamADe che. jaina paraMparA sivAya paNa anya paraMparAmAM kaMIka judI rIte vinayanuM nirUpaNa che. zrI sUyagaDAMga sUtra prathama zruta skaMdha adhyayana 12mAM - 363 pAkhaMDInA mata prakaraNamAM vinayavAdInA 32 prakAranuM varNana che, je brAhmaNa-caMDAla jevA manuSyone tema ja pazu Adino paNa vinaya karavAnuM kahe che. tenAthI ja svargamokSanI prApti mAne che, paNa A mAnyatA bhramapUrNa mAlUma paDe che. samyaka darzana ane samyaka jJAna rahitano vinaya mokSa sAdhaka na banI zake. viveka vinA vinayanuM koI phaLa nathI. zrI bhagavatIjI sUtra zataka-3, uddezA-1mAM prANAmAM pravajyAno prakAra paNa vinayavAdI jevo ja che tema batAvyuM che je mokSasAdhaka nathI. CC4 vinayadharma CC11 vinayane koI saMpradAya nathI. aMtaramAM pragaTatA namratA-viveka sahaja jhukAvI de che. hadayathI namavApaNuM che te ja che vinaya. jemanA pratye gurubhAvanI anubhUti thAya che tyAM deha sAthe haiyuM paNa namI paDe che. A rIte zAstromAM aneka prakAre vinayadharma prarUpita karavAmAM Avyo che. kharekhara to vidhi ane niSedha, kriyA-AcAramAM bhale mahattva dharAvatAM hoya, paNa vinayanI koI vidhi na hoya. jyAre gurudeva pratye akhaMDa zraddhA-bhaktithI mArApaNuM jAge che tyAre pUjyatAnI sAthe priyatA paNa janma le che. guru jeTalA pUjya lAge eTalA ja priya lAge che. eTale ja guranuM mAhAbhya samajAya tenI sAthe ja ziSya gurune gamatuM karato thaI jAya che. tenuM ekamAtra dhyeya che ke huM mArA gurune kema rAjI karI zakuM..! tene mAtra ne mAtra guno rAjIpo ja joIe che, bIjuM kaMI nahIM. ziSyanA sarva prayatna ekamAtra gurudevanI sukha-zAtA sAthe ja hoya che. ziSyano ahaM khatama thaI jAya che, prema galImAM kevaLa guru ja hoya, bIjuM koI to nahIM, paNa poteya nahIM. guru merI pUjA, guru govindA, guru mere pArabrahma guru bhagavaMtA... ziSyanuM sarvasva guru che tethI tyAM sahaja zraddhA-bhakti-samarpaNa thaI ja jAya che. eka gurue ziSyane kahyuM: jA, sApanA dAMta gaNI Ava. vinIta ziSya gayo. jevo sApane hAtha lagADe che, sApe DaMkha mArI dIdho. guru ziSyane dhAbaLo oDhADI suvaDAvI de che. ziSyanA zarIramAMthI roganA badhA ja kIDA nIkaLI gayA. bImAra ziSya nIrogI thaI gayo. guru AjJA ekAMta hitakArI ja hoya, e anubhava thayo. mana bhujaMga bahu viSa bharyA nirviSa kayuM dI na hoya 'dAdu' milyA guru gArUDI, nirviSa kInhA soi. aMtaranAM dvAra baMdha che, copAsa aMdhakAra che, dizA sUjhatI na hoya, e samaye AvIne UbhA rahe te ja sAcA guru. jJAnanAM dvAra kholI Ape ane ajJAnanAM dvAra baMdha karI nAkhe te ja sAcA guru. candana cAbI eka hai, hai pheranameM phera banda kare khole vahI, tAreM sadguru hera... guranuM eka vacana muktidAtA banI jAya che. tenI sAthe badhI vidyAo 1 10
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)ndra vinayadharma PC(c)(c)n viDaMbanA mAtra che. eka vacana e sadguru keru jo bese dila bhAya re prANI nIca gatimAM te nahIM jAve, ema kahe jinarAya re... prANI... guru vacanano mahimA akalpanIya che, adbhuta che. are ! tIrthaMkara nAmakarma upArjana kravAmAM 20 kAraNomAM eka kAraNa vinaya che. vinayamAM Akho jinamArga samAI jAya che. ratnatrayanI yathArtha ArAdhanamAM vinayaguNanuM prAdhAnya che. pachI sAdhanAno paMtha saraLa thaI jAya che. aMtaHkaraNanI anubhUti tathA prasannatAsaha kahyuM che ke, jo AtmArthI guruguNIjInuM zaraNa sAMpaDe to vinayadharma zIkhavA mATe nathI to zAstrono sahAro levo paDyo ke nathI koInA upadezanI jarUra... pUjyavaronA AtmA sAthe thatuM AtmIya milana teozrInAM caraNa-zaraNamAM sarvathA samarpita thavAthI yogyatA pragaTAvI, paLapaLa, thANakSaNa guruvaryanAM Atmika AMdolano jhIlavA samartha banI jAya che. vaLI A ghaTanA kema, kyAre ghaTita thaI jAya te paNa khabara nathI rahetI. basa, temanAmAM oLaghoLa thaI javAya. mokSa teozrInAM caraNa-zaraNamAM ja che evI alaukika anubhUtinA AnaMdamAM nimagna thavAya. bhAI ! A to che sAkarano svAda... jinezvara paramAtmAe vinayadharma bajAvyo, varNavyo, Apyo... ApaNe te dharmamAM DULyA, rasa mANyo ane kRSkRtya thayA. (c)(c)nDavinayadharma c (c)n sarva guNa zirormANa : vinaya -padmazrI DaoN. kumArapALa desAI puSpomAM jeTalA vividha raMgo hoya che, teTalA vinayanA judAjudA prakAra hoya che. vartamAna samayamAM vinaya vizenuM ciMtana e mATe Avazyaka che ke samAja ane dharmamAM dhIredhIre avinaya, ahaMkAritA ane ucchakhalatAnI bolabAlA vadhatI jAya che. eka samaye ema manAtuM ke potAnA hAtha nIcenA karmacArIo pratye mAyALu sadvartana rAkhavuM joIe. emanAM sukha-duHkhamAM sahabhAgI banavuM joIe. Aje ema manAya che ke potAnI hAtha nIcenA ane adhikArIothI karmacArIone satata dAba ane dabANa heThaLa rAkho. Hire & FirenI vicAradhArA cAle che. mANasane bhADe rAkho ane na phAve to pANIcuM ApI do. jyAM mAnavIya saMbaMdho ke saMvedanAone najaraaMdAja karIne mAtra mANasane kArya karatA mazInanI dRSTie jovAmAM Ave che. AthI vinayanI bhAvanA vartamAna vizvamAM mAnavavikAsa mATe jarUrI banI che. dharmanI bhAvanA nathI hotI prAcIna ke nathI hotI arvAcIna. e to zAzvata hoya che ane vinaya AvI eka zAzvatI bhAvanA che. vaLI jIvanamAM enI khilAvaTanI jeTalI jarUra che, eTalI ja khilAvaTanI jarUra adhyAtmamAM che. skUle jatuM bALaka jema ekaDo ghUMTe che, ema vinayaguNa e vyavahAra ke adhyAtmane mATe satata ekaDo ghaMTavAnI prakriyA che. jo e ekaDo ghUMTe nahIM to e jIvana ke dharmamAM pahelA ja pagathiye niSphaLa jaze. vyavahAramAM pragaTa thatA vinayathI ApaNe sAmI vyakti pratye AkarSAIe chIe. svayaM bhagavAna mahAvIranuM caritra joIe to teo paNa dIkSA pUrve kulamAtAne vaMdana kare che. rAjakumAra vardhamAna mAtAnA udaramAM hoya che, tyAre trizalA mAtAnI mAtRvAtsalyanI bhAvanAno vinayapUrvaka svIkAra kare che ane jyeSThabaMdhu naMdivardhana sAthe pratyeka pagale rAjakumAra vardhamAnano vinaya vyakta thAya che. vyavahArajIvana ane AdhyAtmika jIvanamAM vinayano mahimA jovo hoya to bhagavAna mahAvIranuM gRhasthajIvana jovuM ane 'uttarAdhyayana sUtra'mAM ApelI vinayadharma vizenI dezanA vize ciMtana karavuM joIe. vyavahAranA vinayanI vAta karIe to 'naya' eTale sadvartana athavA to sArI rItabhAta-pUrNa jIvanazailI ane 'vi' eTale viziSTa. eno artha e thAya ke vyakti sAthe sabhya vartana karavuM e vyavahArajIvanano vinaya che. he guNamAtA guruvara ! ApanA guNonA sAgaramAMthI eka buMda jo maLI jAya to A pAmaranuM jIvana sArthaka banI jAya. ApanA guNonuM anusaraNa karI ApanI sAthe ekameka thaI jAuM... evI ApanAM caraNomAM prArthanA... he guravara ! mArA AtmaguNonuM prAgaTya karavAnI kRpA karo...kRpA karo...kRpA karo... che ke che
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 4 vinayadharma Pe Cen jo e sAcA dilano vinaya hoya to enA vartanamAM vyaktinI kRtajJatA, nirmaLatA ane nibhatA pragaTa thAya che. mAtra batrIsa varSanA AyuSyamAM jagavijetA bananAra zahenazAha sikaMdare prasiddha dArzanika eNrisToTala pAse grIka sAhitya, vijJAna, homaranAM mahAkAvyo, vIrakathAo vagereno abhyAsa karyo hato. eka vAra guru eNrisToTala ane ziSya sikaMdara ghanaghora jaMgalamAMthI pasAra thatA hatA. rastAmAM eka nALuM AvyuM. jemAM pUrane kAraNe pANIno dhasamasato pravAha vaheto hato. nALuM UMDuM hatuM ane guru eNrisToTala e nALAmAM praveza karavA jatA hatA, paraMtu sikaMdare emane aTakAvyA ane pachI to guru-ziSya vacce pahelA koNa nALuM pasAra kare, e vize moTo vivAda jAgyo. sikaMdara to haTha pakaDIne beTho ke nALuM e ja pahelA pasAra karaze. banne vacce thoDA vivAda pachI guru eNrisToTalane potAnA ziSyanI vAtano svIkAra karavo paDyo. sikaMdare pahelAM nALuM pasAra karyuM ane pachI eNrisTeTale nALuM pasAra karIne sAmI bAjue pahoMcyA pachI pharI baMne vacce carcA jAgI. mahAna ciMtaka eNrisToTale kahyuM, 'sikaMdara huM tAro guru chuM. mAre AgaLa rahevuM joIe, teM AvI haTha zA mATe pakaDI? mArI AbarU kema ochI karI ?' sikaMdare namratAthI gurune kahyuM, 'gurudeva, AvuM bolazo nahIM, ApanI beIjjatI huM karuM kharo? kiMtu nALAmAM pahelA UtaravuM e mAruM paramakartavya hatuM." eNrisToTale ziSyanI vAta adhavaccethI aTakAvIne pUchayuM, ''zA mATe? evuM zuM hatuM?" samrATa sikaMdare uttara Apyo, 'gurudeva, eNrisToTala haze to hajAro sikaMdara pedA thaze, paNa sikaMdara bicAro ekeya eNrisToTala sarjI zakaze nahIM." jagavijetA sikaMdaramAM potAnA guru pratyeno kevo agAdha vinaya hato eno ahIM khayAla Ave che. vyavahAradRSTie vinayane aneka rUpe joI zakAya. potAnAthI adhika guNavAna vyakti pratye Adara Apavo te vinayano eka prakAra che, to vinayano bIjo prakAra e ke pUjyo pratye sadaiva Adara rAkhavo. jIvanamAM vyaktine priya banAve che te vinaya che. e arthamAM kahIe to vyakti vinaya dAkhavIne bIjAnuM hRdaya jItI le che ane ethI ja kahevAyuM che ke tame namazo to sAmI vyakti tamane namaze. prasiddha vicAraka lAotsae eka vAra enA gurune aMtima veLAe pUchayuM chaCCT4 vinayadharma P ress ke Apano koI saMdeza che? tyAre gurue vaLato prazna karyo, "tArA moDhAmAM dAta che?" lAosee kahyuM, 'nA." pachI prazna karyo, 'jIbha che?" 'ha' gurue uttara Apyo, 'narama hovAne lIdhe jIbha TakI rahI che ane akkaDa hovAne lIdhe dAMta paDI gayA che.' akkaDa, abhimAnI ke ahaMkArI mANaso aLakhAmaNA thatA hoya che. vinayano artha mAtra zarIra namAvavuM eTaluM nathI mANasa svArthathI paNa jhUkato hoya che. kyAreka khuzAmatakhorI ke hajUriyApaNAthI paNa e vinaya dAkhavato hoya che, paraMtu sAco vinaya dharAvanAra to vAdaLa jevo hoya che. je samudranA pANIne AkAzamAM kheMcIne pharI mIThuM banAvI jagatane Ape che. dareka dharmomAM paNa namana, namaskAra ke vaMdana karavAnI vAta karIne vinayanuM ja mahimAgAna karavAmAM AvyuM che, e pachI hiMdu dharma hoya, jaina dharma hoya ke bauddha dharma hoya. hiMdu dharmanA prathama veda RgavedamAM kahyuM che, "vaDIlone namaskAra, nAnAone namaskAra, yuvAnone namaskAra, vRddhone namaskAra, ame sAmarthyavAna ane devapUjaka banIe. he devagaNa, huM mArAthI moTAnuM haMmezAM sanmAna karuM (Rgaveda 1 / 27/13) ane manusmRti (2 /116)mAM to ema kahyuM che ke, je zayyA para gurujano sUtA hoya ane je Asana para beThA hoya, tenA para sUvuM ke besavuM nahIM. ane teo jyAre Ave tyAre zayyA ke AsanathI UbhA thaIne emane namaskAra karavA joIe. hakIkatamAM jyAM namaskAra che tyAM vinaya che e vinaya e vyaktimAM dharma pratye rUci dharAve che. jaina dharmanA namaskAra mahAmaMtra 'namo' zabda pratye pada sAthe joDAyelo che. e vinayanuM keTaluM moTuM mahimAgAna che! jaina dharmanAM Agama sUtromAM zrI uttarAdhyayana sUtra ane zrI dazavaikAlika sUtramAM vinaya vize ane temAM paNa guru pratye ziSyanA vinaya vize vAta karavAmAM AvI che. jema manusmRtimAM guru Ave tema zayyA-AsanathI UThavAnI vAta che, to Agama graMthomAM paNa guruno Adara darzAvatAM kahyuM che, AsaNagao na pUcchejjA neva sejAgao kayAi ci / AgammukkuDuo saMto pucchejjA paMjalIyaDo // 22 // potAnAM Asana ke zayyA para beThAbeThA gurune kazuM pUche nahIM, paraMtu pAse
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 vinayadharma jaIne, UkaDuM besIne, hAtha joDIne pUche che. 'zrI uttarAdhyayana sUtra'mAM bhagavAna mahAvIrasvAmIe pAvApurImAM ApelI aMtima dezanAmAM vinayadharma para sauprathama dezanA ApI che. 'praznavyAkaraNa sUtra'mAM vinayane AcAranA rUpa tarIke darzAvyo che to 'dazavaikAlika sUtra'no navamo adhyAya vinayasamAdhithI bharelo che. A Agama graMthanA navamA adhyayananA cAreya uddezaka jIvanamAM AcAramAM utAravAne yogya che. emAM prathama darzAvyuM che ke avinayIne vipatti ane vinayIne saMpatti prApta thAya che ane je ziSya garva, krodha, mAyA ane pramAdane kAraNe guru pAsethI vinayane zIkhato nathI, teno vinAza thAya che. jaina darzana kahe che ke vinayano guNa AtmAmAM pragaTa thayA vinA mokSanA adhikArI thavAtuM nathI ane A guNane yogya rIte khIlavavAthI tIrthaMkara nAmakarma baMdhAya che. jJAtAdharmakathA sUtramAM tIrthaMkarapadane prApta karavA mATenAM vIsa kAraNomAM vinayanuM mahattva darzAvavAmAM AvyuM che ane tethI ja kahyuM che, 'viNao mokakhadvAre' 'vinaya mokSanuM dvAra che.' AtmA para anaMtakALathI ahaMkAra ane madanA kusaMskAronuM AvaraNa lAgyuM hoya che ane tene dUra karavA mATe vinayanI AvazyaktA che. 1863nI 21mI eprile sthapAyelA bahAI dharme jagatakalyANa ane mAnavakalyANanI vAta karI che. eNe kahyuM ke badhAM rASTrono dharma eka hoya ane badhA manuSyo bhAI-bhAInI samAna rahe to bhedabhAva ane yuddha samApta thaI zAMti pravarte. vyakti mAtra potAnA dezane ja prema na kare, paraMtu samagra mAnavatAne cAhe te A dharmano mukhya siddhAMta che. 'bahAI'no artha che prakAzita ane enA sthApaka che. bahAullAha bahAullAhano artha che 'IzvaranI jyoti'. A dharmagraMthamAM bahAullAha kahe che, 'he IzvaranA sevako, huM tamane vinayazIla banavAno upadeza ApuM chuM. nizcayapaNe vinaya e badhA guNono mugaTa che. e vyakti dhanya che je manathI saraLa ane vinayathI vibhUSita che. vinayasaMpanna mAnavI uccasthAnano adhikArI che.' e ja vinayanI vAta karatAM Isu khriste potAnA ziSyone kahyuM, meM prabhu ane guru thaIne tamAruM pAdaprakSAlana karyuM, to tamAre ekabIjAnA paga dhovA joIe. meM tamane dRSTAMta ApyuM ke jevuM meM tamArI sAthe karyuM tevuM tame bIjAnI sAthe karo.' 15 SIS nuM vitadharma | 11 111 Isu khristanA nyU TesTAmenTanAM vacano vinayanA vyAvahArika pAsAne pragaTa kare che ane enI parAkASThA jovI hoya to tamane e tAo dharmamAM jovA maLaze. e dharmanA dAo dira jiMga graMthamAM kahyuM che ke vinItatA e uccatAno pAyo che. bhautika jIvanamAM vinayanI garimA judAjudA graMthomAM maLe che, paNa jIvanavyavahArathI upara jaIne adhyAtmamAM vinayanuM gauravagAna jaina dharmamAM prApta thAya che. emAM kahyuM che, "tera pAtra tarapha vinaya dAkhavavo joIeH (1) tIrthaMkara (2) siddha (3) kuLa (4) gaNa (5) saMgha (6) kriyA (7) dharma (8) jJAna (9) jJAnI (10) AcArya (11) upAdhyAya (12) sthavira (pote dharmapAlanamAM rahIne sAdhusamudAyane temAM dRDha rAkhe' (13) gaNi'. A tera pAtranI vAta karIne eka vyApaktA darzAvI che ane e vyApaktA vyakti, saMsthA ane guNa e traNa pratyenA vinayanI che. anya arthamAM kahIe to AmAM deva, guru ane dharmano samAveza thaI jAya che. tIrthaMkara, siddha, AcArya, upAdhyAya, sthavira ane giNa e cha kuLavAna puruSa, jyAre kuLa, gaNa ane saMgha e guNayukta saMsthAo tathA kriyA, dharma e jJAna ane traNa guNa che ane kahyuM che ke vinayane yogya A badhAnI azAtanA na karavI, enI bhakti karavI, enuM mAna karavuM ane enA guNa gAvA. jaina darzananI vizeSatA e che ke e vinayane AdhyAtmika pragati sAthe joDe che, 'vinaya vaDe saMsAra' ema kahIne enI mahattA pragaTa karI che. jIvanamAM bAhya ane AtyaMtara vinayanA prasaMgo upasthita thAya che vyavahAra vinaya ane nizcayavinaya evA bheda darzAvIne nizcaya vinayamAM samyagdarzana, jJAna, cAritrarUpI guNo pratyenA vinayanI vAta karavAmAM AvI che ane vyavahAra vinayamAM sAdhusAdhvIo, vaDIlo vagere pratye vyavahAramAM vaMdanAdi vinaya dAkhavavAnI vAta karavAmAM AvI che. jIvanamAM A baMne vinaya Avazyaka che, paNa vyavahAra vinayanA pAlana samaye dRSTi teA nizcaya vinaya para hovI joIe, kAraNake enAthI AdhyAtmika pragati sadhAya cha ane e nizcaya vinayanA jJAna vinaya, darzana vinaya ane cAritrya vinaya ema traNa prakAra che. bhinnabhinna graMthomAM vinayanAM judIjudI rIte thayelAM vargIkaraNo prApta thAya che. kyAMka A traNa uparAMta tapa vinayane judo darzAvavAmAM Avyo che. adhyAtma mArga vinayanI upakArakatAnI jema graMthomAM ghaNI chaNAvaTa thaI che. emAM jIvananA 16
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)4vinayadharma P(c)(c)n vinaya : AtmasAdhanAnI rdaSTie - surezabhAI gAlA (c)(c)CQ vinayadharma (c)(c)n vinayanA tAle AdhyAtmika vinayamAM gati karavAnuM kahyuM che ane aMte AcArya umAsvAti mahArAje 'prazamarati' graMthamAM pragaTa karelI bhAvanA vinayaguNanA aMtastalane sparze che. teo kahe che. 'vinayaphala zuzrUSA, guru zuzrUSAphalaM zrutajJAnam / jJAnasya phalaM viratirvitiphalaM cAkhava nirodha // saMvaraphalaM tapobalamaya tapaso nirjarAphalaM dRSTam / tasmAt kriyAnivRttiH kriyAnivatterayogitvam // yoganirodhAd bhavasantatikSayaH santikSayAnmokSaH / tasmAt kalyANAnAM sarveSAM bhAjanaM vinayaH // ' arthAt vinayanuM phaLa gurUzuzruSA che. guruzuzruSAnuM phaLa zrutajJAna che. zrutajJAnanuM phaLa virati che. viratinuM phaLa Asravanirodha che. Asavanirodha eTale ke saMvaranuM phaLa tapobala che. tapanuM phaLa nirjarA che. enAthI kriyAnI nivRtti thAya che. kriyA nivRttithI ayogiva thAya che. Ayogiva eTale ke yoganirodhathI bhavasaMtati arthAt bhavaparaMparAno thAya thAya che, ethI mokSa prApta thAya che. A rIte vinaya sarva kalyANonuM bhAjana che.' | (AMtararASTrIya khyAti prApta DaoN. kumArapALabhAIe so jeTalA graMthonuM sarjana saMpAdana karyuM che. deza-videzamAM bhAratIya saMskRti ane jaina dharma vize pravacano Ape che. gujarAta vizvakoza ane jaina vizvakoza sAte joDAyelA che). eka vArtA vAMcI hatI. cha saMnyAsIo sAthe musApharI karI rahyA hatA. maMdiramAM rAtavAso karatA hatA. cha saMnyAsIomAMnA eka saMnyAsI pUrvAzramamAM ghaNA zrImaMta hatA. emaNe lakhalUTa saMpattino tyAga karI dIkSA lIdhI hatI. A tyAgano emane ahaMkAra hato. A saMnyAsI vAtacIta daramiyAna ghaNI vAra bolatA ke, 'meM to apAra saMpattine lAta mArI saMnyAsa lIdho che.' eka divasa eka saMnyAsIe emane kahyuM ke, 'tame saMpattine lAta mArI saMnyAsa lIdho che, paNa tamArI lAta barAbara lAgI nathI. tamane tamArA tyAgano ahaMkAra che je mokSaprApti mATenI moTAmAM moTI bAdhA che !' sAmAnya rIte lokone dhanano, rUpano, guNano, sattAno ahaMkAra hoya che to keTalAkane tyAgano paNa ahaMkAra hoya che ! mArI daSTie dehathI para evA caitanyatattvanI anubhUti prApta karavA mATenI sauthI moTI ADakhIlI ahaMkAra che. gaMgAsatI paNa kahe che : mAna re mUkIne Avo ne medAnamAM mAnane eTale ke ahaMkArane mUkIne AtmasAdhanAnA medAnamAM AvavAnuM AhavAna Ape che ! ghora tapasyA karatA bAhubaline paNa emanI baheno brAhmI ane suMdarI kahe che, 'gajathI heThA UtarI vIrA'. gaja eTale ahaMkAra. ahaMkAra hovAne kAraNe bAhubaline kevaLajJAna thatuM na hatuM. mokSaprAptinI icchA dharAvatA sAdhake ahaMkArathI mukta thavA mATe vinayI thavuM paDe che. A prayAsa che, je jarUrI che. sAdhakano vinaya sahaja hoto nathI. ahaMkAranA saMpUrNa visarjanane pariNAme uddabhavato vinaya sAhajika che je kevaLajJAnIone hoya che ! sAhajika vinaya jyAM sudhI na udbhave tyAM sudhI prayAsapUrvaka paNa vinayI rahevuM e sAdhakanuM lakSaNa che. je. kRSNamUrti praznottarI 18 he bhaMte ! ApanuM agAdha jJAna amArA AtmAnuM anaMta kALanuM ajJAna dUra karanAruM che a... ApanI akhalita vahetI jJAnadhArA parama hitakArI che... A abola jIva para Apano mahAupakAra che... amArA sadbhAgye ApaNA sabodhathI dharmanI sAcI samajaNa prApta thaI che... amArI vaMdanA svIkAro...
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c) (c)4 vinayadharma @ @ daramiyAna zrotAne sara kahIne saMbodhatA. sUtromAM kahyuM che - gAme kUle vA nagare vA deze mamatvabhAva na kutrApi kuryAt | koI paNa vyakti ke sthaLa mATe mamatvabhAva karavo joIe nahIM, kAraNake enAthI ahaMkAranI vRddhi thAya che. zrImad rAjacaMdrajIe paNa kahyuM che, mAnAdika zatru mahA, nija jIde na marAya, jAtAM sadguru zaraNamAM, alpa prayAse jAya. ahaMkArano viruddhArthI zabda che vinaya. ahaMkAra mokSaprAptimAM bAdhArUpa che to vinaya mokSaprApti mATe Avazyaka che. bAra prakAranA tapamAM paNa AtyaMtara tapamAMnuM eka aMga vinaya che. zrI uttarAdhyayana sUtranA pahelA adhyayananuM nAma paNa 'zrI vinaya adhyayana' che. A adhyayanamAM 48 gAthA che. pahelI gAthAmAM zrI sudharmAsvAmI, jaMbusvAmI tathA bIjA sAdhuone uddezIne kahe che ke, "saMyogathI mukta evA sAdhuno vinaya huM pragaTa karIza.' A adhyayanamAM vinayI ziSyanI vyAkhyA, avinayI ziSyanI vyAkhyA, vinayanA lAbha, bhikSATana karatI vakhatanuM vartana, guru kopa pAme to kema vartavuM, guru samIpa kevI rIte besavuM, vAtacIta kema karavI AdinuM varNana karyuM che. A adhyayanamAM kulavAlaka muninI kathA, aMDarudrAcAryanI kathA, traNa mAMtrikonI kathA, be coranAyakanI kathA tathA secanaka hAthInI kathA paNa che. | vinaya eTale zuM? sAmAnya rIte vinaya namratAnA arthamAM vaparAya che, jema ke namra vANI, namra vartana Adi. ghaNI vAra evuM paNa banI zake ke paristhitine kAraNe bahArathI namratA dekhAtI hoya, paNa bhItaramAM to Avezano jhaMjhAvAta paNa hoI zake ! mokSamArga para prayANa karavA mATe vinaya Avazyaka che. to 'vinaya'no artha zuM? vinayI thavuM eTale namra thavuM, narama banavuM. lokhaMDane garama karIe to e narama bane che ane pachI ja emAMthI upayogI ojAro bane che. mATIne kheDI, pANI pAI narama banAvI kheDUta mATImAMthI pAka upajAve che. loTa bAMdhI, loTane guMdI narama karavAthI ja emAMthI pocI, halakI roTalI bane che. narama banyA - 19 - cha Q4 vinayadharma CCT bAda ja uccatama sthAna A badhAne maLe che. jhaMjhAvAta Ave tyAre akkaDa UbhelAM vRkSo UkhaDI jAya che, paNa ghAsa namI jAya che eTale UkhaDatuM nathI. zAstromAM kahyuM che : viNayA nANe nANAo daMsaNa daMsaNAo caraNaM ca | caraNAviMto moko mokakhe sukanuM nirAdhAra || vinayathI (samya) jJAna, jJAnathI (samya) darzana, darzanathI (samya) cAritra ane cAritrathI mokSa prApta thAya che. mokSamAM nirAbAdha sukha che. vinayathI jJAna thAya che. vinaya mokSamArganuM mULa che. eTale zuM ? vinayane alaga dRSTikoNathI mUlavavo paDaze. | naya zabdane vi pUrvaga lAgavAthI vinaya zabda bane che. naya eTale dRSTikoNa, vi eTale viziSTa, vi eTale vizuddha, vinaya eTale viziSTa dRSTikoNa, vizuddha dRSTikoNa! AcaraNanI pAchaLanuM prerakabaLa dRSTikoNa che. Attitude decides Altitude. tamAro dRSTikoNa ja tamArI UrdhvagatinuM kAraNa che. jema vyaktine je sthaLe pahoMcavuM hoya to e sthaLa sudhI pahoMcavAnA mArganI jANakArI Avazyaka hoya che, tema mokSaprApti mATenA mArganI jANakArI paNa Avazyaka che je vicAradhArA, dRSTikoNa para avalaMbita che. mokSagAminI vicAradhArA eTale ja viziSTa dRSTikoNa, vizuddha dRSTikoNa athavA anekAMta dRSTikoNa jenuM bIjuM nAma che vinaya. haribhadrasUri mahArAjasAhebe kahyuM che : sUkSmabadhyA sadA jheyo dharmo dharmArthibhI nareH | anyathA dharma baddhava dharmahAni prajAyate || dharmano (AtmAnubhUtino) artha samajavAnI icchA dharAvanAra vyaktie sUkSma buddhithI dharmano artha samajavo joIe. jo dharmabuddhithI (sAMpradAyika mAnyatAothI) dharmano artha samajavAno prayatna karaze to dharmanI hAni thaze eTale ke dharmano yogya artha samajAvaze nahIM. mArI daSTie sUkSma buddhi eTale anekAMta dRSTikoNa eTale ke vinaya. dekhanA hai hunnake jalave to bUtakhAnemeM A, tere kAbUmeM to vAIjha ! khudAkA nAma hai. 20
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 vinayadharma Pe Cen sAkAra (bUtakhAnA)nuM saudarya mANavuM hoya to maMdiramAM Ava. tArA kAbAmAM (nirAkAra) to mAtra japa ja che. ahIM sAkAra ane nirAkAra baMneno svIkAra che. A ja anekAMta dRSkioNa che. mokSanI abhIpsA dharAvato sAdhaka vicAraze ke je dharmamAM mAro janma thayo che e dharmanI mAnyatAo ane AcaraNanA niyamone kAraNe, mAro je samAjamAM, je pradezamAM, je vAtAvaraNamAM uchera thayo che ene kAraNe mAro vicArapiMDa ghaDAyo che, eka dRSTikoNa prApta thayo che. mArAthI alaga dRSTikoNa dharAvatI vyaktio paNa hoya che e mane svIkArya che. darekedareka darzanamAM satyano aMza che, je amuka apekSAe yathArtha che. dareka dharmanA AcAranA niyamo, mAnyatAo deza ane kALa sApekSa che. dehathI para evA caitanyatattvanI, AtmatattvanI anubhUtinuM pUrNa varNana zakya nathI. zrImad rAjacaMdrajIe paNa kahyuM che - je pada dIThuM zrIsarvajJa jJAnamAM kahI na zakya e bhagavaMta jo, avaravANI ene zuM kahI zake, anubhava gocarajJAna jo. sAdhaka vicAre che ke mAre mAnyatAonA, niyamonA, darzanazAstronA koI paNa vivAdamAM paDavuM nathI. sthira thayA je bhItare, na kare vAda vivAda, aMtaramukhI vaheNamAM, suNe anAhata nAda. mAre jANavuM che ke, huM koNa chuM, kyAMthI Avyo chuM, zuM svarUpa che mAruM ? mRtyu eTale zuM? zuM mRtyu pachI jIvana che ? AvuM vicAratAMvicAratAM, zAstronuM adhyayana karatAMkaratAM ane sadgurunA bodhathI ene samajAya che ke bhAratamAM uddabhavelI badhI ja paraMparAo jIvaMta manuSyane AtmA para traNa zarIranAM AvaraNa dhAraNa karanAra manuSya tarIke svIkAre che. 1) sthULa zarIra athavA audArika zarIra (hADa-mAMsanuM zarIra). 2) sUkSma zarIra athavA tejasa zarIra. 3) kAraNa zarIra athavA kAmaNa zarIra. sthULa zarIramAM pAMca jJAnendriyo ane pAMca karmendriyo AvelI che. mana ane buddhinuM sthAna sUkSma (tejasa) zarIramAM che. cittanuM sthAna kAraNa (kAzmaNa) cha Q4 vinayadharma CCT zarIramAM che. cittane kArmaNa zarIra paNa kahe che. kaSAya, karmo, vAsanAo, saMskAro AdinuM sthAna citta che. AtmAmAM anaMta AnaMda, anaMta vIrya, anaMta zAMti, anaMta karuNA Adi guNo malina citta dvArA DhaMkAI gayA che. mRtyu vakhate sthULa zarIra ahIM chUTI jAya che. AtmA sUkSma zarIra ane kAzmaNa zarIra sAthe gati kare che. cittanI guNavattAne AdhAre paralokamAM sthAna prApta kare che. cittanI guNavattAne AdhAre ja bIjo janma maLe che. cittanuM jeTale aMze zuddhikaraNa thAya che teTale aMze AtmAnA guNo pragaTa thAya che, dehathI para evA caitanyatattvanI, AtmatattvanI jhAMkhI prApta thAya che. sAdhakane samajAya che ke indriyo ane viSayonA saMyogathI udbhavatuM sukha alpakAlIna, parAdhIna ane manane caMcaLa banAvanAruM che. cittanA zuddhikaraNane kAraNe thatA AtmAnA anubhavanuM sukha dIrghakAlIna, svAdhIna ane manane zAMti ApanAruM che. sAdhakane samajAya che ke jIvananuM dayeya dehathI para evA caitnayatattvanI, AtmatatvanI anubhUti prApta karavAmAM che. A tattva zAzvata che eTale ene AtmA nAma ApyuM. A tattva anaMta che eTale ene brahma nAma ApyuM. A tattva vizvanA AdhArasama che eTale ene Izvara nAma ApyuM. - sAdhaka sadgurune zaraNe jaI emanI pAsethI mArgadarzana laI AhArasaMyama, zarIrasaMyama, indriyasaMyama rAkhI manane sthira karI manane vilIna karI dehathI para evA AtmatattvanI anubhUti prApta karavA sAdhanAnA paMthe prayANa kare che enA mULamAM vinaya eTale ke viziSTa dRSTikoNa che, mATe vinaya mokSamArganuM mULa che. sAdhaka sagurune saMbodhIne kahe che, sadguruko vaMdana karuM, zikhAyo eka khelA mana marakaTa vaza ho gayo, utara gayo saba mela. khela : AtmasAdhanAno mArga mela : kaSAya, saMskAra, vAsanA, karmo Adi. vinaya (viziSTa dRSTikoNa, vizuddha dRSTikoNa, anekAMta dRSTikoNa)nA pratApe sAdhakane samajAI jAya che ke - 1) maLa (cittamAM rahelA kaSAya, karma, saMskAra, vAsanA Adi), vikSepa (mananI caMcaLatA) ane AvaraNane (ahaMkAra) kAraNe ja dehathI para evA caitanyatattvano, Atmatattvano anubhava thato nathI. 22 -
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)CQ vinayadharma (c)(c)n. 2) cittane zuddha karavuM e ja dharma che. 3) kaSAyane maMda karI eno nAza karavo e ja dharma che. khUlIne baMdha thAya palaka, eTalI vAramAM maLe jhalaka, evo che maramano malaka, sAva alpa lAge A khalaka. suranara munivara sahu jhaMkhe e deza, ko'ka bhasama lagADe to ko'ka muDe keza, pahoMcavA tyAM kAma na Ave koI veza, thAya citta zuddha to ja maLI zake praveza. (c)nDavinayadharma c(c)(c)n dazavarSAlaka sUtranA saMdarbhamAM vinayadharmanA vivecanA - DaoN. pArvatI neNazI khIrANI pUrvabhUmikA : vinaya : viven . mokSanI prati ti vina' arthAt je jIvane mokSamArgamAM vizeSa prakAre prasthAna karAve che te vinaya. vinaya sarva guNomAMthI zreSTha guNa che. zrImaMtAI jema saghaLAM bhautika sukhanuM kAraNa che ema vinaya sarva Atmika guNonuM kAraNa che. je Atmika guNono vikAsa karAve che. vinaya eTale mAtra namra banavuM ke mAnapUrvaka vacananuM uccAraNa karavuM eTaluM ja nahi, paraMtu virodhIo pratye paNa manamAM Adara, saraLa bhAva ane tenA hitanI IcchA pramANenuM vartana. jeo AtmAnuM hita IcchatA hoya temaNe potAnA AtmAne vinayadharmamAM sthApita karavo joIe. jyAM vinaya che tyAM AtmAno vijaya che. vinaya jaina dharmanuM hArda che. ene dharmanuM mULa kahyuM che. Agama siddhAMtomAM yatra-tatra enuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. evuM ja eka Agama che dazavaikAlika sUtra, jemAM vinayanuM prarUpaNa kevI rIte thayuM che enuM vivecana prastuta che. dazavaikAlika sUtra :- A eka mULasUtra che. mULasUtra eTale jemAM jaina dharmanAM mULa siddhAMto, vicAro, bhAvanAo ane sAdhanAnuM pratipAdana hoya. daza= saMkhyAvAcaka daza adhyayanano sUcaka, vaikalikano saMbaMdha racanA niyaMhaNathI che. vikAsano artha che saMdhyA. AcAryae enI zarUAta madhyAhune karIne saMdhyAkALe pUrNa karyuM haze athavA to bIjI mAnyatA pramANe daza vikAsa (saMdhyA)mAM enI racanA thaI haze ane vikAlamAM ja pUrNa thaI haze, kAM to enA racayitA zayyabhavAcArya 14 pUrvadhara hovAne kAraNe kAlane lakSya karIne enuM nirmANa karyuM mATe dazavaikAlika nAma rAkhyuM (muMbaIsthita zrI surezabhAI gAlA sAdhaka ane jaina dharmanA abhyAsu che. emaNe 'anahadanI bArI', 'asImane AMgaNe', 'maramano malaka', 'AyaMbilanI oLI', 'yogasAdhanA ane jaina dharma', 'bhagavadgItA ane jaina dharma' ema che pustako lakhyAM che. 'asImane AMgaNe' pustakane gujarAta sAhitya akAdamI, gAMdhInagara taraphathI anuvAda vibhAganuM pAritoSika prApta thayuM che). haze. A sUtramAM munijIvananI AcArasaMhitAnuM varNana che. enAM daza adhyayanomAM ucca koTinuM Adarza munijIvana kevuM hoya tenuM nirUpaNa che, mATe eno samAveza caraNakaraNAnuyogamAM thaI zake. emAM sAdhujIvananA AcAra-gocaranI sAthesAthe jIvavighA-yogavighA jevA mahattvapUrNa viSayonI carcA paNa karI che. AcArapradhAna sUtra hovAne kAraNe emAM vinayanuM mahattva hoya e sahaja che, kAraNake AcAranI che 24 -
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( vinayadharma zarUAta ja vinayathI thAya che. mATe vinaya mahattvano che. QQ A sUtranA raciyatA AcArya zrI zayabhavasUri rAjagRhImAM vIra saMvata 36mAM vatsagotramAM janamyA hatA. vedavedAMganA jJAtA, samartha vidvAna, yajJaniSTha, yajJavizArada, prakAMDa paMDita, tattva rucivALA hatA. jemanuM hIra pArakhIne AcArya prabhavasvAmIe emane dIkSA ApIne jJAnAbhyAsa karAvIne potAnA uttarAdhikArI banAvyA hatA. emanI dIkSA vakhate emanAM patnI garbhavatI hatAM. putra janmyo enuM nAma manaka rAkhyuM. putra ATha varSano samajaNo thayo tyAre pitA vizenI vigata jANIne emane zodhavA nIkaLyo. puNyayoge munipitAno bheTo thayo. pitA oLakhI gayA, paNa ene potAnI oLakha pitA tarIke na ApatA pitAnA abhinna mitra tarIke ApIne potAnI pAse rAkhyo. emanA preraNAbharyA bodhathI prabhAvita thaI manake emanI pAse dIkSA lIdhI. AcAryazrIne zrutajJAnanA prabhAvathI manakanA cha mahinAnA alpaAyuSyanI jANa thaI. AlpAyumAM samagra zAstrAbhyAsa kevI rIte thaI zake? paraMtu eno uttama manuSyabhava vyartha paNa na javo joIe ema vicArIne emaNe manakamuni mATe potAnA 14 pUrvanA jJAnamAMthI sAra tAravIne jenI racanA karI te ja dazavaikAlika sUtra. jaina dharma anusAra mAnavabhava sArthaka karavA mATe AcAra atyaMta jarUrI che, mATe ja e AcarapradhAna sUtra che. dazavaikAlika sUtramAM vinayadharmanI vivecanA - AcArya zrI vedavedAMgathI mAMDIne jaina darzananA 14 pUrva sudhInAM saMpUrNa jJAnanA zAtA hovAne kAraNe 'savAro paramo dhammo'nuM svarUpa barAbara jANatA hatA. jaina darzanamAM cAritrya (AcAra)ne ja mokSanuM sAkSAt kAraNa mAnavAmAM AvyuM che jenA kAraNe AkhAya sUtramAM AcArano dariyo UbharAya che ane AcAranI zarUAta vinayathI ja thAya che. mATe ja vinayane dharmanuM mULa kahevAmAM AvyuM che. enA prathama adhyayanamAM ja dharmanuM svarUpa batAvIne namananI vAta Ave che je vinayane ujAgara kare che. ahiMsA, saMyama, taparUpa zreSTha dharma che tene manuSyo to svIkAre ja, paNa devo jevA devo paNa name che ema kahIne vinayanA eka aMganI prarUpaNA karI che. AgaLa vadhatA navamA adhyayanamAM vinayanuM utkRSTa varNana che. A adhyayananuM nAma ja vinaya samAdhi che. A adhyayanamAM dRSTAMta ane upamAonA mAdhyamathI 25 (vinayadharma ha vinaya-avinayanA guNadoSonuM digdarzana thayuM che. A adhyayananA cAra uddezA che. prathama uddezAnI prathama gAthAmAM ja dRSTAMtasaha samajAvyuM che ke vAMsanuM phaLa jema svayaM vAMsano nAza kare che ema AtmAmAM avinaya utpanna karanArA ahaMkAra Adi durguNa utpanna thatA cAritrano nAza thAya che. koInuM apamAna vagere karavuM avinaya gaNAya che, jemake koI gurujana maMdabuddhi ke vRddha hoya emano nAnIvayanA buddhizALI zAstrajJa ziSyoe tiraskAra na karavo joIe. jema agnithI lAkaDAM baLIne bhasma thaI jAya che ema hilanA niMdA agninuM kAma kare che ane jJAnAdi guNone bALI nAkhe che. nAga nAno hoya topaNa eno DaMkha jIvaleNa nIvaDe che. e DaMkhathI to eka vAra mRtyu thAya che, paraMtu AcArya bhagavaMtanI AzAtanA karanArane to vAraMvAra janma-maraNa karavAM paDe che, kAraNake gurunI AzAtanA AzIviSa sarpane krodhita karavA samAna che. AzIviSanuM jhera kadAca vidyAbaLathI ke maMtrabaLathI binaasarakAraka banI zake, paNa avinaya karanArano kyAreya mokSa thato nathI. - jema parvata para mAthuM pachADanAra, sUtelA siMhane lAta mAranAra, talavAranI dhAra para mukko mAranAra potAnuM ja ahita kare che. kadAca puNyayoge ahita na thAya topaNa gurunI AzAtanA karanAra to bacI ja zakato nathI. enuM to ahita thaIne ja rahe che. A rIte gurune aprasanna karanArane mithyAtvanI prApti thAya che, jene kAraNe te mokSasukhano adhikArI banato nathI. A rIte avinayathI thatA nukasAna batAvIne pachI enAthI bacavA zuM karavuM enuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. ahIM paNa daSTAMta ane upamA dvArA samajAvyuM che ke jema agnihotrI brAhmaNa prajvalita yajJanI agnine namaskAra kare che ema jJAnasaMpanna ziSyoe AcArya mahArAjanI sevA karavI joIe. kadAca guru pahelA ziSyane kevaLajJAna thaI jAya topaNa chadmastha guru pratye pUrvavat ja vinayabhAva rAkhavo joIe, jemake mRgAvatI sAdhvIe guru caMdanabALA pratye rAkhyo hato tema. vinayanuM mahattva eTaluM badhuM che ke chadmastha ziSyoe to guruno vinaya saMpUrNa samarpaNa bhAve ja karavo joIe. potAnuM saMpUrNa zarIra gurusevAmAM samarpita karavuM joIe, jema meghakumAramunie potAnuM samagra zarIra munionI sevAmAM samarpita karI dIdhuM hatuM ema. AgaLa vadhIne vinaya kevI rIte karavo enuM prarUpaNa karyuM che, jemake ziSyae 26.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ >A vinayadharma SunEn guru pAsethI sUtra-siddhAMtanuM jJAna vinayapUrvaka prApta karavA mATe paMcAMga namAvIne mana-vacana-kAyAthI satkAra karavo, guru Ave tyAre UbhA thavuM, temanI AjJAno saharSa svIkAra karavo. guru dvArA apAtI hitazikSAono Adara karI temanA pratye pUrNa bhakti rAkhavI. emanA tAttvika upadezathI ziSyanuM jIvana sUryanI jema prakAzita thaI UThe che. e AcArya bhagavaMta sUrya samAna tejasvI, IMdra samAna zreSTha, zaradapUnamanA caMdranI jema ziSya samUhathI suzobhita, jJAnAdi ratnonA bhaMDAra, zrutacAritra, buddhizALI Adi guNothI saMpanna hovAne kAraNe vinIta ziSyo para kRpA UtaratA vinIta ziSya paNa aneka sadguNone prApta karIne siddhagatine prApta kare che. uddezo bIjo A uddezAmAM paNa AgaLanuM anusaMdhAna che. ahIM paNa dRSTAMta ane upamAo dvArA vinaya-avinayanA lAbhAlAbha batAvyA che. zarUAtanI gAthAmAM ja vRkSanuM dRSTAMta ApIne samajAvyuM che ke jema vRkSa 10 bolathI zobhe che ema dharmarUpI vRkSanuM mULa vinaya che ane tenuM sarvottama phaLa mokSa che. te vinayarUpI mULa dvArA vinayavaMta ziSyane A lokamAM kIrti ane zrutajJAna prApta thAya che tema ja mahApuruSo dvArA prazaMsanIya bane che. pachI kramazaH vinaya dvArA bIjA guNo paNa vikasita thAya che. aMte mokSane prApta kare che. AgaLanI gAthAomAM paNa vividha dRSTAMto dvArA vinayanI mahattA batAvI che, jema ke... (1) lAkaDuM pANImAM Amatema gothAM khAya che ema krodhI, abhimAnI, kapaTI, dhUrta avinIta cAra gatirUpa saMsAramAM gothAM khAya che. (2) jema rAjA-mahArAjAonI savArIne yogya hAthI-ghoDA vagere mAlikanI AjJAnuM pAlana na kare to cAbuka vagerenA prakAra jevAM aneka duHkhone prApta kare che, ema AcArya dvArA vinayadharmanI zikSA mATe prerita karAyA pachI paNa avinIta ziSya krodha kare to du:khI thAya che, paraMtu jo hAthI vagere vinIta hoya, rAjAjJA pALatA hoya, zikSita hoya to rAjasavArImAM kAma Ave che. aneka prakAranAM AbhUSaNothI sajja thaI prazaMsA prApta kare che, ema vinIta ziSya paNa aneka guNone prApta kare che. (3) jema tiryaMconA viSayamAM batAvyuM che ema manuSyonA viSayamAM paNa batAvyuM che ke avinIta manuSya nAka, kAna vagerenA chedanathI avikRta, kurUpa thaIne vividha prakaranA rogo bhogavatA dekhAya che, paNa je vinIta hoya che te badhA Rddhine 27 rero vinayadharma S prApta karI mahAyazasvI banI aneka prakAranAM sukha bhogave che. eja rIte avinIta ziSya duHkhI thAya che, suvinIta sukhI thAya che (4) evuM ja devanI bAbatamAM paNa batAvyuM che ke je avinIta hoya che te AyuSya pUruM thatAM vaimAnika athavA jyotiSa deva yakSAdi vyaMtara deva, bhavanapati vagere deva thavA chatAM moTI padavI meLavatA nathI ane moTA devonA sevaka banIne temanI sevA karatA tema ja aneka duHkho bhogavatAM dekhAya che. jyAre suvinata samRddhivAna tema ja mahAyazasvI deva bane che. (5) je ziSya AcArya ane upAdhyAyanI sevA -zuzruSA kare che. temanI AjJAonuM pAlana kare che. temanuM zikSaNa pANIthI siMcelA vRkSanI jema pratidina vadhe che. (6) jema gRhastho kaSTa sahana karIne paNa zilpakaLA vyavahArakuzaLatA zIkhe che. rAjakumAro paNa kaSTa sahIne vividha kaLAo zIkhe che. e mATe dusahya, vadha, baMdhana Adi paNa sahana kare che. kalAgurunI AjJAnuM pAlana kare che. vinaya-bhakti kare che, to pachI je mokSanA Icchuka che eNe to dharmAcAryano vinaya vizeSarUpe ja karavo joIe. vinayanA bhAgarUpe emanI AjJAnuM pAlana karavuM, besavAnuM sthAna, Asana vagere guruthI nIcA rAkhavAM, gurunI AgaLa ke barAbara na cAlatA pAchaLa cAlavuM. gurucaraNomAM nIcA vaLIne vaMdanA-namaskAra kare. guru pAse AvIne emanI AjJA sAMbhaLe. dravya-kSetra-kALa-bhAvathI guru-mahArAjanA abhiprAyane potAnI tarkazaktithI jANIne tete upAyothI jeje kAryo karavAnAM hoya te samyak rIte kare. rIte vinayanuM pAlana karavAmAM pravINa hoya te saMsArasamudrane tarIne sarvottama siddhagatine prApta kare che. uddezA trIjo - A uddezAmAM kevA prakArano vinaya karavAthI vinIta pUjya bane che e vividha dRSTAMtothI samajAvyuM che, jema ke agnihotrI brAhmaNa sAvadhAnIthI agninI sAdhanA kare che ema AcAryabhagavaMtonI sevA-zuzrUSAmAM sAvadhAna rahenAra pUjya bane che. je muni ratnAdhikonI vinayabhakti, sevA kare, namra bhAve rahe, hitamita sAcuM bole, temanI AjJAnuM pAlana kare, sAmudAyika gocarI kare, nirdoSa AhAra le, alpa IcchA rAkhe, mUrchArahita hoya te pUjya bane che. Ama vividha prakAre vinayavaMta pUjya bane che tenuM ahIM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. 28
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)nDa vinayadharma (c)(c) uddezo cotho - A uddezAmAM vinaya samAdhinAM cAra samAdhisthAna batAvavAmAM AvyAM che. vinaya samAdhi sthAnanA cAra bheda - (1) vinayasamAdhi (2) zrutasamAdhi (3) tapasamAdhi ane (4) AcArasamAdhi. te darekanA cAracAra bheda che. (1) vinaya samAdhisthAnanA cAra bheda (1) je guru pAsethI jJAna zIkhyA hoya temane paropakArI jANIne hitazikSA mATe apAtI zikhAmaNa sAMbhaLI anuzAsanamAM rahe (2) gurUAzA sAMbhaLI temano abhiprAya barAbara samaje (3) gurUAzAnuM pUrNapaNe pAlana kare (4) abhimAna na kare, AtmaprazaMsA na kare. (2) zrutasamAdhisthAnanA cAra bheda - (1) lAbhanuM kAraNa jANI adhyayana kare (2) adhyayana karavAthI ekAgra cittavALA thavAya che evuM samajI adhyayana kare (3) pote dharmamAM AtmAne sthira karaze ema samajIne adhyayana kare (4) bIjAne paNa dharmamAM sthira karI zakIza e pramANe vicArIne muni adhyayana kare. (3) tapa samAdhisthAnanA cAra bheda (1) A lokanAM sukhonI upalabdhi abhinava sukha mATe na kare (2) paralokanAM sukhanI prApti meLavavA mATe tapasyA na kare (3) kIrti, prazaMsA mATe na kare (4) mAtra ne mAtra karmanirjarA arthe ja tapa kare. (4) AcAra samAdhinA cAra bheda (1) A lokanAM sukho mATe AcArapAlana na kare (2) paralokanA sukha mATe AcAra pAlana na kare (3) kIrti, varNa, zabda, zloka prazaMsA mATe AcArapAlana na kare (4) jaina siddhAMtomAM kahelAM kAraNo sivAya anya mATe paNa AcAranuM pAlana na kare. A rIte cAre prakAranI samAdhinA svarUpane jANIne potAnA AtmAne mATe pUrNa hitakArI ane sukhakArI, kalyANakArI, nirvANapadane pAme, janma-maraNanAM cakramAMthI chUTI jAya che, paNa jo thoDAMghaNAM karma bAkI rahI jAya to alpa kAmavikAravALA uttama koTinA mahardhika deva bane che. A rIte navanA adhyayanamAM cAra uddezo dvArA vinayadharmanI vivecanA karavAmAM AvI che, jenuM pAlana karavAthI mokSanI prApti thaI zake che. (DaoN. pArvatIbahene zrAvaka kavi RSabhadAsanA rAsa para saMzodhana kayI Ph.D. karyuM che. mahAsaMghanA dhArmika zikSaNa borDamAM upapramukha che. hastalikhita pratonA saMzodhana kAryamAM rasa dharAve che). (c)(c)nDavinayadharma (c)(c)n dharmakathAnuyogamAM vinayadharmanuM nirUpaNa - DaoN. ratanabahena khImajI chADavA jaina Agama sAhitya bhAratIya sAhityanI aNamola saMpadA che, jenA para jina zAsanano bhavya prAsAda avalaMbita che. 'mA jamanAn thate jJAthane vastu na 4: ri 3TH:' arthAt jenAthI vastutatvanuM pUrepUruM satyajJAna prApta thAya che, te 'Agama'. A graMtho ke sAhitya Atmazuddhino mArga prakAzita kare che jenA mAdhyamathI ja jIva potAnA AtmasvarUpane pragaTa karI zake che ane tethI ja tene 'Agama' avI saMjJA ApI che. jainAcAryoe samagra jaina sAhityane cAra vibhAgamAM vibhakta karI tene cAra anuyoga (1) dravyAnuyoga (2) gaNitAnuyoga (3) caraNAnuyoga ane (4) dharmakathAnuyoga evAM guNAnusArI nAma ApyAM che. dharmakathAnuyoga paNa A cAra anuyogamAMthI eka mukhya anuyogarUpe che. kAraNake dharmAnuyoga janasAdhAraNane vizeSa rasaprada hoya che. tattvajJAna kathAmAM pIrasAya che tyAre te jJAna vadhu rasaprada-rucikara banI jAya che. A kathAo dvArA tattvajJAnanI sAthesAthe keTalAMka naitika, sAmAjika, vyAvahArika bhAvo paNa pIrasAya che. dharmakathAnuyogamAM kathA e prathama bhUmikArUpe che, arthAt zItaLa chAyA ApanAruM vRkSa che, jyAre anuyoga e vRkSanuM amRtaphaLa che. sAmAnyajana zItaLa chAyAno upayoga kare che, jyAre vidvajana amRtaphaLano svAda mANe che. dharmakathAnuyogamAM vinayamUlaka dharmanuM paNa suMdara rIte pratipAdana karavAmAM AvyuM che. jaina dharmano mULabhUta siddhAMta vinaya che, AtyaMtara tapa che. vinaya zabda 'vi' ane 'nA' A be zabda maLIne banyo che. teno vyatipatti artha che ke je doSone dUra kare te vinaya. 'vinati apanAva nANAti maja varAra-magvarSa : vinA:' arthAt kalezakArI ATha prakAranAM karmone je vinaSTa kare, kSaya kare te vinaya.' bRhadavRtti anusAra vinayanAM mukhya be rUpa che. (1) laukika vinaya ane (2) lokottara vinaya. joke, jJAna vinaya, darzana niyama, cAritra vinaya, lokopacAra vinaya Adi aneka prakAre vinaya jovA maLe che. sAmAjika, vyAvahArika ke adhyAtma kSetre vinaya atyaMta mahattvano guNa na 30 2 29 -
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 4 vinayadharma Peon che, kAraNake vinaya anya guNone kheMcI lAve che. vinaya dvArA ja mananuM mAdhurya eTale vinamratA pragaTa thAya che. jJAtAdharmakathA sUtra, upAzaka dazAMga sUtra, aMtagaDadazAMga sUtra, aupapAtika sUtra, vipAka sUtra, uttarAdhyayana sUtra Adi sUtro mukhyarUpe dharmakathAnuyogarUpe che. AcArAMga sUtra, dazavaikAlika sUtra Adi sUtromAM vinayadharmanuM svarUpa vistRtapaNe jovA maLe che. jyAre dharmakathAnuyogamAM laukika vinayadharma tema ja lokottara vinayakathAnA mAdhyama dvArA AlekhAyuM che. jemake : 1, jJAtAdharmakathA sUtra : vartamAnamAM A sUtramAM 225 kathAo jovA maLe che. temAMthI pAMcamI rasakuppikAnuM nAma "zailaka' che. A rasakuppikAmAM gurunI vinamrabhAve sevA, vaiyAvacca Adi karavA tema ja guru pAse potAnI bhUlanI vinayapUrvaka kSamA mAgavI vagere ziSyanA vinayadharmanuM suMdara citraNa aMkita thayuM che. bAvIsamA tIrthaMkara zrI nemanAtha prabhunA samayanI vAta che. ekavAra zuka aNagAra gAmegAma vihAra karatAM karatAM zailapura padhAryA. tyAre zramaNopAsaka zailaka rAjarSi temanA darzanArthe AvyA. zuka aNagArano dharmopadeza sAMbhaLI zailaka rAjarSi pratibodha pAmatAM potAnA putra maMDukane rAjagAdI soMpI mukhya maMtrI paMthaka sahita pAMcaso maMtrIo sAthe dIkSita thayA. tyAra bAda zailakamuni sAdhuryA anusAra potAnA AtmAne bhAvita karatAM karatAM potAnA guru sAthe vicaravA lAgyA. kALakrame temanA guru zuka aNagAra nirvANa pAmyA. samaya jatAM zailakamuninuM sukhomAM UchareluM sukomaLa zarIra sAdhujIvananI kaThora caryA sahana karI zakyuM nahIM. lukhkhA-sUkA AhArAdithI temanI kAyA ruNa banI gaI. khAja, pittajvarAdi rogonA kAraNe teo tIvra vedanAthI pIDita rahevA lAgyA. vihAra karatAM karatAM teo zailakapuramAM padhAryA. khabara maLatAM temanA putra maMDukarAjA vaMdanArthe AvyA. zailakamuninA rogagrasta zarIrane joIne yathocitta cikitsA karAvavA prArthanA karI tyAre zailakamuni vinaMtIno svIkAra karI rAjAnI yAnazALAmAM pAMcaso ziSyo sAthe rahyA. thoDA divasomAM ja sAdhune yogya auSadha-bheSaja -khAna-pAnathI zailakamuninI bImArI dUra thaI gaI, kAyA kaMcana jevI banI gaI. zailakamunino roga upazAMta to thaI gayo, paNa saMyamamAM zithilatA AvavA lAgI. managamatAM bhojanamAM teo Asakta banyA. tyAMthI vihAra karIne anyatra javAno vicAra paNa mAMDI vALyo. tyAre anya munioe 0 31 0 chaCCT4 vinayadharma P ress ekatra thaIne vicAraNA karI eka paMthakamunine temanI sevAmAM rAkhI zeSa sarva munioe zailaka aNagAranI AjJA laI tyAMthI vihAra karyo ane paMthakamuni zailaka aNagAranI sevA-paricaryA karatA tyAM ja cAturmAsa arthe rahyA. paMthakamuni potAnA guru zailaka aNagAranI zayyA, saMhAraka, uccAra, prasavaNa, kapha mAtraka-azuci paraThavAnI kriyA tema ja auSadha, bheSaja, AhArapANI Adi alAnabhAve, vinayapUrvaka vaiyAvacca karavA lAgyA. Ama karatAMpharatAM kArtikI caumAsIno divasa paNa AvI gayo. zailaka aNagAra to pramAdavaza saMyamajIvananI Avazyaka kriyAo paNa bhUlI gayA, jyAre paMthakamunie gurunAM caraNone potAnA mastakano sparza karI vaMdana karyA tyAre mastakano sparza thatAM temanI niMdrAmAM bhaMga paDyo ane krodhathI lAlacoLa thaI paMthakamunine kaThora zabdo kahevA lAgyA. tyAre paMthakamunie vinayapUrvaka vAraMvAra kSamA mAgI ane kArtikI caumAsI pANInA pratikramaNanI AjJA levA caraNe mastake mUkavAnI vAta karI. vAta sAMbhaLatAM ja zailaka aNagAranI dharmacetanA jAgI UThI ane potAnI bhUla samajAtAM bIje ja divase paMthakamuni sAthe tyAMthI vihAra karI gayA. Ama vinIta ziSyane kAraNe guru pAchA saMyamadharmamAM sthira thayA ane potAnA jIvanane sArthaka karyuM. 2. upAsaka dazAMga sUtra : A sUtramAM vinayamUlaka AgAradharmanuM nirUpaNa thayuM che. prabhu mahAvIranA samakAlIna dasa mukhya zrAvakonAM jIvananuM tAdRzya Alekhana thayuM che. A sUtranA prathama adhyayananuM nAma che "AnaMda zrAvaka', jemAM gautamasvAmInA vinayabhAvonuM utkRSTa svarUpa jovA maLe che. to AnaMda zrAvakanI vinamratAnAM paNa darzana thayA vagara rahetAM nathI. prabhu mahAvIranA samayanI A ghaTanA che. vANijya gAmamAM AnaMda nAme eka gAthApati rahetA hatA. teo sukhI, samRddha, saMpanna ane pratiSThita jIvana vitAvI rahyA hatA. eka vAra prabhu mahAvIra vANijya gAmanA DokalAka sannivezamAM padhAryA. A vAtanI jANa AnaMda gAthApatine maLatAM temane paNa prabhu mahAvIranAM darzananI utsuktA jAgI jethI teo paNa prabhunA vaMdanArthe gayA. prabhunI dezanAthI prabhAvita thaI temaNe zrAvakadharmano svIkAra karyo. ghare AvI temaNe potAnI patnI zivAnaMdAne paNa zrAvaka dharma svIkAravAnI vinaMtI karI. temanAM patnI paNa pativratA, vinayI ane suzIla hatAM. AthI temaNe paNa prabhu 1 32 -
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)nDa vinayadharma (c)(c) pAse jaI saharSapaNe gRhastha dharmano svIkAra karI jIvanane maryAdita ane sImita banAvyuM. - dharmamaya jIvana pasAra karatAMpharatAM AnaMda zrAvakanAM cauda varSa vItI gayAM. eka samaye dharmaciMtana karatAM temaNe vicAryuM ke, laukika javAbadArImAMthI mukta banI vadhu dharmaArAdhanA karuM. AthI sAmAjika jIvanathI pRthaka banI temaNe sAdhu jevuM jIvana jIvavAnuM nakkI karI zrAvakanI agiyAra paDimAonI bhAvapUrvaka ArAdhanA karI. zArIrika dRSTie teo kRza ane nirbaLa thayA tema chatAM temanI zraddhA ane saMvegabhAvamAM vadhAro thatAM temaNe mAvajajIvana anazana svIkAryuM ane jIvana tema ja maraNa baMnenI AkAMkSAthI rahita banI teo AtmaciMtanamAM lIna banI gayAM. AnaMda zrAvaka ne zubha ane ujajavaLa pariNAmonA kAraNe avadhijJAnAvaraNIya karmano kSayopazama thatAM avadhijJAna utpanna thayuM. te samaye prabhu mahAvIra paNa vANijaya gAma padhAryA. tyAre gautamasvAmIe AnaMda zrAvakanA AjIvana anazana viSayaka vAta sAMbhaLI. AnaMda zrAvakanA ghare padhAryA. zarIrathI kSINa thayela AnaMda zrAvake vidhivat vaMdana karI zake te mATe gautamasvAmIne potAnI najIka padhAravA vinaMtI karI. najIka AvelA gautamasvAmIne bhaktipUrvaka vaMdana karI vinamrabhAve prazna pUchyo, 'bhaMte ! zuM gRhasthane avadhijJAna thAya ?' gautamasvAmIe kahyuM, 'hA, AnaMda ! thaI zake che.' tenA javAbamAM AnaMda zrAvake potAnA vizALa avadhijJAnanI vAta karI. tyAre gautamasvAmIe kahyuM, 'AnaMda ! gRhasthane ATaluM vizALa avadhijJAna thAya nahi. tame asatya bolyA cho, mATe tenI AlocanA karo.'' AnaMda zrAvake khUba ja vinayapUrvaka kahyuM, 'bhaMte ! jina vacanamAM satyavacananI AlocanA na hoya mATe tame A saMbaMdhamAM AlocanA karo. A sAMbhaLI gautamasvAmI vicAramAM paDI gayA ane prabhu pAse AvI sarva hakIkata jaNAvIne pUchyuM ke, 'AlocanA ane prAyazcittanA bhAgI koNa ?'' tyAre prabhu mahAvIre kahyuM, "he gautama ! tame ja AlocanA karo ane AnaMda pAse jaIne kSamAyAcanA mAgo.'' gautamasvAmI saraLa ane vinIta hatA. temaNe prabhu mahAvIranuM kathana vinayapUrvaka svIkAryuM ane saraLabhAvathI potAnA doSanI AlocanA karI tema ja AnaMda zrAvaka pAse jaIne vinayapUrvaka kSamAyAcanA 6 vinayadharma paNa karI. cAra jJAna ane caudapUrvI hovA chatAM gautamasvAmIno kevo utkRSTa vinayabhAva... joke, AnaMda zrAvakano paNa gautamasvAmI pratyeno vinayadharma eTalo ja mahAna hato. 3. aMtagaDadazA sUtra : A sUtramAM siddha, buddha thAya evA camazarIrI nevuM AtmAonAM jIvanacaritra mukhya rUpe varNita che. A sUtranA 3/8mAM adhyayananuM nAma 'gajasukumAla' che, jemAM zrIkRSNa vAsudevanuM meghadhanuSarUpI vyaktitvamAMthI zreSTha evA vinayadharmanuM suMdara nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. ariSTanemi prabhunA samayanI A ghaTanA che. zrIkRSNa vAsudevanA laghubhrAtA gajasukamAla ariSTanemi prabhunI dharmadezanA sAMbhaLI pratibodhita thaI dIkSita thayA. dIkSAnA bIjA divase zrIkRSNa vAsudeva aneka subhaTo sAthe ariSTanemi prabhunAM vaMdana-namaskAra karavA nIkaLyA. te samaye dvArakA nagarInI madhyamAM thaIne jatAM kRSNa vAsudeve eka zramika puruSane joyo. te puruSa ativRddha hato, kamaramAMthI vAMko vaLI gayelo, durbaLa tema ja ghaNo thAkelo hato. te vRddha puruSa rAjamArga para paDelA iMTanA moTA DhagalAmAMthI ekaeka iMTa upADIne potAnA gharanI dIvAla mahAmahenate caNato hato. A badhuM zrIkRSNa vAsudeve joyuM. teo trikhaMDAdhipati hovA chatAM karuNAdra hatA. eka vRddha puruSane zrama karato joI temanA hRdayamAM vinayadharma jAgI UThyo. temaNe subhaTone hukama ApavAne badale hAthI para beThAbeThA ja jAte potAnA hAthe eka IMTa upADIne tenA gharanI dIvAla para goThavI. A dazya pAchaLa AvatA subhaToe joyuM. rAjA pratyeno vinayadharma teo paNa kaI rIte cUke ? AthI badhA subhaTo paNa ekaeka IMTa upADI dIvAla para goThavatA gayA. jotajotAmAM IMTano Dhagalo gharanI dIvAlarUpe caNAI gayo. Ama vinamra zrIkRSNa vAsudevanA eka IMTa upADavAthI te vRddha puruSanuM kaSTa dUra thaI gayuM. tyAra bAda ekavAra ariSTanemi prabhu pAsethI dvArakA nagarInA vinAzanuM kAraNa tema ja potAnA AgAmI trIjI nArakInA bhavanI vAta sAMbhaLI zrIkRSNa vAsudevanuM mana khinna thaI gayuM. teo ArtadhyAna karavA lAgyA tyAre prabhue temane AzvAsana ApatAM kAlAMtare trIjI narakamAMthI nIkaLIne AgAmI utsarpiNI kALamAM 'ama' nAmanA bAramA tIrthaMkara thavAnI vAta karI. A sAMbhaLI teo atirSamAM AvI gayA. temaNe dvArakA nagarImAM uddaghoSaNA karAvI ke, "jene paNa * 34 -
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)nDa vinayadharma (c)(c) prabhu pAse dIkSA levI hoya, temanA badhA ja kuTuMbIjanonI vyavasthA, javAbadArI zrIkRSNa vAsudeva karaze tema ja temano dIkSAmahotsava paNa dhAmadhUmathI ujavavAmAM Avaze. tyAra bAda temaNe saMyamI jIvananI anumodanA, saMyamamahotsavanI prabhAvanA ane teonA kuTuMbIjanono premapUrvaka sevAdharma khUba sArI rIte bajAvyA. mana, vacana ane kAyAthI dharmadalAlI karI vinayadharmanI phaLazruti tarIke tIrthaMkara nAmagotra karma upArjana karyuM. zrIkRSNa vAsudevanA vyaktitvanA vinayadharmanAM AvAM aneka dRSTAMto jovA maLe che. Ama dharmakathAnuyogamAM aneka prakAre vinayadharmanuM nirUpaNa jovA maLe che. saMdarbha graMtho : jJAtAdharmakathA sUtra, upAsaka dazAMga sUtra, aMtagaDadazA sUtra aupapAtika sUtra, vipAka sUtra, uttarAdhyayana sUtra Adi Agama graMtho. ('jaina prakAza'nA taMtrI ratanabahene zrAvakakavi RSabhadAsa kRta 'vrata vicAra rAsa'' para zodhaprabaMdha lakhI Ph.D.karyuM che. hastapratonA saMzodhanamAM tathA jaina sAhitya satronA AyojanamAM khUba rasa dharAve che). 4 vinayadharma | AtmavikAsamAM vinayadharmanuM mahattva - DaoN. ketakI yogeza zAha paramapitA paramAtmA zrI mahAvIrasvAmInI aMtima dezanA zrI uttarAdhyayana sUtra eTale pAMcamA ArAnA jIvo mATe vasiyatanAmuM, jenuM paheluM ja adhyayana vinayanuM che. bhagavAne chelle chelle jatI vakhate paNa pahelIpahelI vAta vinayanI karI, e ja vinayanI mahattA darzAve che. jaina dharmanI zarUAta paNa 'namo'thI thAya. evA vinayanuM AtmavikAsamAM sthAna zarUAtathI aMta sudhI raheluM che. AtmavikAsa eTale guNasthAnakamAM sopAna. AtmAnA baMdhanathI vimukti taraphanI yAtrA eTale guNasthAnaka, je mukhyatve mohanIya karmanA kSaya, upazama ke kSayopazamanA AdhAre avalaMbita che. mohanIya karmanI 28 prakRtimAM darzana mohanIyanI traNa ane cAritra mohanIyanI 25 prakRti che. cAritra mohanIyanI 25 prakRtimAM 16 prakRti kaSAya cAritra mohanIyanI ane nava nokaSAya cAritra mohanIya che. 16 prakRti kaSAya cAritra mohanIyamAM krodha; mAna, mAyA ane lobha e cAra mULa kaSAyanA 4-4 bheda che. te anaMtAnu baM dhI, apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnAvaraNIya ane saMjvalana. anaMtAnubaMdhI kaSAya jIvane anaMtakALa sudhI saMsAramAM bhramaNa karAve che, te samyaka guNanI vAta kare che. pratyAkhyAna kaSAya jIvane koI paNa pratyAkhyAnanI prApti karAvavAmAM bAdhaka bane che, te zrAvakapaNAnI ghAta kare che. apratyAkhyAnAvaraNIya kaSAya sarvaviratirUpanI prApti karAvavAmAM bAdhaka bane che, te sAdhupaNAnI ghAta kare che, saMjavalanano kaSAya yathAkhyAta cAritranI prApti karAvavAmAM bAdhaka bane che, te vItarAganI vAta kare che. Ama AtmavikAsanA pAyAmAM mAnAdi cAra kaSAyano vijaya karavAno che. mAna mohanIyanA vijayathI vinaya Ave. vinayathI jJAna Ave. vinayanA Asana vagara jJAnanAM besaNAM thAya ja nahIM. jJAnathI sArA-narasAno viveka Ave. AtmAne mATe zuM zreya che ane zuM heya che te viveka zIkhave che. jJAnano paryAya eTale vinaya ane jJAnano virodhI athavA ajIrNa te ahaMkAra che. ahaMkAra vinayano zatru che. ahaMkAranuM mRtyu thAya to ja vinayano janma thAya. mAna kaSAyanA kAraNe AtmasvabhAvamAM vidyamAna komaLatAno abhAva thaI jAya che. ghamaMDanI utpatti thatAM potAne zreSTha mAnavA lAge che ane samucita vinayano lopa thaI jAya he karuNAnidhAna ! ApanA mukhakamalathI pragaTa thatuM sanAtana satya amArA AtmAne prajavalita karanAruM che. Apano A sabodha amArA hRdayamAM sthira thAo... sthira thAo... sthira thAo... he bhaMte ! ApanAM zAzvata vacano satya che... tame sarca... tameva sarca... tameva sarca... 35 -
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 4 vinayadharma Pe Cen che. eka boDamAM be siMha, eka mukhamAM be jIbha ke eka myAnamAM be talavAra na rahI zake tema vinaya ane ahaMkAra jJAnaprAptimAM sAthe rahI ja na zake. cArecAra kaSAyane mahAta karavA vinaya anivArya che. krodha hoya tyAM vinayanI anupasthiti ja hoya. mAna vinayano virodhI zabda ja kahevAya. mAyAmAM vinayanI chAyA paNa dekhAtI nathI to lobha vinaya karavA deto nathI. Ama vinaya AtmavikAsamAM bAdhaka evA cAre kaSAyone jItavAnI saMjIvanI jaDIbuTTI che. dareka sAdhakanuM ekamAtra lakSya mokSamArganuM hoya che. mokSamArge javA jJAna, darzana, cAritra ane tapanI AvazyakatA che. vinaya kare to jJAna nIpaje ane A jJAna ja kevaLajJAna apAve che. darzana eTale zraddhA. zraddhA hoya tyAM vinaya AvI ja jAya. mATe ja vyavahAra samaktinA 67 bolamAM vinayanA 10 prakArano samAveza karavAmAM Avyo che. cAritra eTale prabhu AjJAnuM pAlana. prabhunI AjJAnuM pAlana e ja vinaya che. jyAre tapamAM to AtyaMtara tapano eka bheda ja vinaya che. Ama, AtmavikAsanA koI paNa dRSTikoNamAM vinayanuM eka mAhAbhya che. AtmavikAsa eTale ATha karmathI mukta thavAnI prakriyA. saMsAraavasthAmAMthI kramazaH mokSa taraphanI pragati. AcArya abhayadevazrI ThANAMga sUtranI TIkAmAM kahe che : jamhAviNayara kammaM uTThavihaM cAuraMtamokkhAya / tamhA u vayaMti viu viNayaM ti vilINa saMsArA // ' arthAt jenAthI ATha karmono vinaya (vizeSa dUra thavuM) thAya che te vinaya che, arthAt vinaya ATha karmone dUra kare che ane tenAthI cAra gatinA aMta karavAvALA mokSanI prApti thAya che. to dazavaikAlika sUtra paNa kahe che - parva dhammassa viNao, bhUlaM paramo se mukkho // jema sugaMdhanA kAraNe caMdanano mahimA che, saumyatAnA kAraNe caMdramAnuM gaurava che, madhuratA mATe amRta jagatapriya che tema vinayanA kAraNe ja dharma zobhe che. vinayarUpI dharmathI ja AtmavikAsa saMbhave che. namaskAra sUtranAM pAMca pada - arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu-sAdhvI. ariMhato tIrthane namIne vinaya kare che. siddho vinayapUrvakanI dharmanI ArAdhanA dvArA ja siddha thayA che. AcArya bhagavaMto pAMceya AcArono zreSTha vinaya karanArA hoya che. upAdhyAya bhagavaMto sAkSAt vinayanI mUrti ja hoya che to sAdhu-bhagavaMtono samagra zramaNAcAra vinayathI chalochala hoya che. vinaya vinA paramazreSTha evAM A pAMca padonI prApti (c) (c) 4vinayadharma PTC Cren paNa asaMbhava che. sAdhanAno pAyo vinaya che, mATe ja kahyuM che ke : vinaya viNa vidyA nahi, to kima samakita pAve re samakti viNa cAritra nahi, cAritra viNa nahi mukti re... mAna mohanIyanA vijayano paripAka vinaya che. vinaya mAna mohanIyanA vijayanuM tharmomITara che. bAhubalIjI potAnA pahelAM dIkSita thayelA 98 bhAIono vaMdana-vinaya karavA na gayA. dhyAnanA jhUle jhUlatA kevaLajJAnane daravAje ghaMTaDI raNakAvatA bAhubalIjIe sarvasva choDyuM, paraMtu mAna na mUkyuM to temanA kevaLajJAnane paNa 12 mahinAnuM cheTuM rahyuM. temanI ghora sAdhanAnuM avamUlyana karanAra mAna mohanIya hatuM. AtmAno vikAsa e aMtaranI pariNAmadhArA che, paNa tenI jANa bAhya vinayathI pradarzita thAya che. guNagrAhaka dRSTi vinaya karyA vagara ke mAnamohanIyane jItyA vagara AvatI ja nathI. evo vinaya 14 pUrva ane cAra jJAnanA dhaNI evA gautamasvAmIno vakhaNAya che. bhagavAna mahAvIrasvAmI pAse prakAMDa vidvAna ane cAra vedanA jJAtA evA indrabhUti AvyA tyAre anaMtAnubaMdhI mAna phaMphADA mAratuM hatuM, paNa jyAre prabhunI upazAMtatA, vItarAgatA, samatA, saumyatA, samAdhi joI tyAre mAna ThaMDuM paDayuM. jyAre prabhunI dezanA puSkarAvate meghanI jema varasI tyAre temanuM anaMtAnubaMdhI mAna saMjvalananA mAnamAM pheravAI gayuM. AvyA tyAre mithyAtvanA gharanuM anaMtAnubaMdhI mAna laIne AvyA hatA ane prabhunA zaraNe gayA, prabhunI AjJAno vinaya karyo to AtmavikAsamAM aDacaNa na banyuM ane vinayanI sIDIthI guNasthAnaka ArohaNa karyuM. - jyAre ja mAlI 16 varSa sudhI saMyamamAM sthita rahyA, temanuM mAna saMjvalananA mAna jevuM lAgatuM hatuM, paNa 'kaDamANe kaDe'mAM zraddhA na karI ane 'kaDamANe akaDe' karI prabhunI vANIno asvIkAra-avinaya karIne anaMtAnubaMdhI mAnamAM cAlyA gayA ane bhavanA cakkara vadhArI dIdhAM. vinaya e AdhyAtmika guNa che. te sAmAnA guNane joIne karavAno nathI, kAraNake mahAvIrasvAmI to enA e ja hatA. gautamasvAmIe bhagavAnanA dareka vacanane 'tahatti' kahIne ziromAnya karyuM ane jamAlIe traNa lokanuM vaMdanIya, pUjanIya bhagavAnano avinaya karyo. gautamasvAmI to prabhunA zaraNe potAnA ahaMkAranuM mardana karIne AvI - 38 -
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 vinayadharma P Cen gayA, paNa temanA 500 ziSyonuM zuM thayuM? tyAM to vinayanI parAkASThA AvI ke potAnA guru indrabhUtine choDI teo mahAvIranA ziSya banI gayA. AvyA hatA ahaMkArano bhAra laIne ane samakti pAmI haLavAphUla banI gayA. vinayano dIpaka pragaTAvI AtmAnA gharane prakAzathI bharI dIdhuM. kyAya mohanIyane zAMta karyo, svanI sAdhanA vadhArI, upazAMtatAnI upalabdhi pAmI, bahirmukhatAmAMthI aMtarmukhatA tarapha prayANa karI AtmAnuM kalyANa sAdhyuM. indrabhUti AvyA tyAre mithyAtvI hatA ane bhagavAnathI uMmaramAM paNa moTA hatA. chatAM vinaye camatkAra saryo. bhagavAna mahAvIra maLatAM temane sudeva maLyA. temanA 500 ziSyone kugurumAMthI suguru maLyA. pachI tIrthanI sthApanA thaI tyAre 4411 (4400 ziSya +11 gaNadhara) kudharmamAMthI sudharmamAM sthApita thaI gayA. A che vinayadharmanI kamAla! A che vinayadharmanI samRddhi ! AtmavikAsa eTale mithyAtvanI taLeTIthI siddhinA zikhara sudhIno pravAsa. ekavAra mithyAtva chUTe eTale jIvano uddhAra nakkI ja thaI jAya che. guNasthAnakamAM paNa paheluM ja guNasthAnaka mithyAtvanuM che. A mithyAtve 25 prakAranAM che. temAM eka avinaya mithyAtva che. prabhu, gurujana, vaDIlajana, mAtApitA AdinA vinaya vagara jIva kyAreya lakSyAMka pAra karI zake ja nahIM. AtmavikAsamAMthI vinayanI bAdabAkI karIe to zeSa zunya ja rahe che. pahelA guNasthAnakathI cothA guNasthAnake arthAt mithyAtva dazAmAMthI samakti prApta karavA mAna mohanIyano vijaya arthAt vinayadharma asarakArakarAmabANa IlAja che. zreNika rAjA anAthImunine jotAM temanA nAtha banavAnI taiyArI dAkhave che. tyAre anAthImuni sanAtha-anAthano sAco artha samajAve che. muninI svAnubhavayukta vANIthI rAjA atyaMta saMtuSTa ane prabhAvita thayA ane svIkAryuM ke 'vAstavamAM huM ja anAtha chuM, muni to sanAtha ja che.' zreNika rAjAe munine zraddhApUrvaka vaMdanA karI vinaya karyo ane saparivAra dharmamAM anurakta thaI gayA. muninI paramabhaktithI temaNe samyaktva prApta karI lIdhuM. (uttarAdhyayana sUtra). tenAthI viparIta naMda maNiyAre bhagavAna pAse bAra vrata dhAraNa karyA ane pachI satsaMga chUTI gayo. vAvamAM Asakta banyA, lokonI prazaMsAmAM prasanna rahevA lAgyA, mAna mohanIyamAM masta banyA ane AtmavikAsathI vimukha thayA. 39 chaCC4 vinayadharma PC Cren pazcAta bhavamAM deDako banyA. pharI prabhunI AjJAno vinaya karyo ane Atmazreya sAdhyuM. mAnavanA bhavamAM DUbIne tiryaMcanA bhavamAM tarI gayA. (jJAtAdharmakathA sUtra). vinaya zithilAcArI ane AtmavikAsanA mArgathI dUra gayelA gurune paNa mokSamArge caDAvI zake evI tAkAtavAna che. tenuM javalaMta udAharaNa guru zailaka rAjarSi ane ziSya paMthakamuni che. bIjI bAju, vinaya potAne to kevaLajJAna apAve, sAthesAthe potAnA gurune paNa kevaLI banAvI de tevo zaktizALI che. (mRgAvatI-caMdanabALA) are ! gurune paNa kevaLI banAvI de tevo asarakAraka che. (bhadrasenamuni-caMDarudrAcArya). pArzvanAtha bhagavAna ane mahAvIrasvAmInA dharmazAsana vacce 250 varSano samayagALo hato. tethI mahAvIrasvAmIno zAsanakALa hato tyAre pArzvanAtha prabhunI paraMparAnA saMto ane zramaNopAsako vidyamAna hatA. baMne paraMparAnA saMtonuM eka mokSaprAptinuM ja lakSya hovA chatAM vrata vageremAM vibhinnatA aMge vicAraNA arthe pArzvanAtha paraMparAnA kezIkumAra zramaNa ane mahAvIra svAmInI paraMparAnA gautamasvAmInuM subhaga milana thayuM. gaNadhara gautamasvAmI jJAnamAM ane padamAM mahAna hovA chatAM kezIsvAmInI dIkSA paryAyanI ane kuLanI jyeSThatAne svIkArIne svayaM kezIsvAmI pAse gayA. to sAme kezIsvAmIe paNa gautamasvAmIno vinayasatkAra karyo. Avo vinaya ja AtmavikAsanI pagadaMDI para cAlatA sAdhakane kalyANanA zikhare pahoMcADe che. potAnI mahAnatA choDI laghutA svIkArIne gautamasvAmI mahAna banI gayA ane vinayadharmanI eka mizAla banI jaina darzanamAM amara banI gayA. AtmavikAsanA mArge koI paNa sAdhake, koI paNa sthitimAM ke koI paNa stare binazaratI vinaya karavo anivArya ja bane che. A dhamo-AjJA e ja dharma che. e caudacauda guNasthAnakanA pAyAmAM raheluM Avazyaka tattva che. jyAM AjJAne ja dharma manAya tyAM vinaya to sikkAnI bIjI bAju che. kyAreka bahumAnathI, AdarabhAvathI, upakArI hovAthI, pUjanIya hovAthI vinayadharma bajAvavAmAM Ave che, te vinaya paNa sAdhakane lAbhadAyI ja puravAra thAya che. sAdhaka game te padavI para hoya, vinaya vinA uddhAra nathI. malalI bhagavatI tIrthakara janmathI traNa jJAnanA dhAmI hovA chatAM mAtA-pitAno vinaya kare. gaNadhara cAra buddhi ane 14 pUrvanA svAmI hovA chatAM tIrthaMkarano vinaya + 40 +
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ CC4vinayadharma Peon kare. nava nidhi ane cha khaMDanA mAlika cakravartI hoya ke traNa khaMDanA adhipati vAsudeva hoya te paNa vaDIlono vinaya kare. caturvidha saMghamAM rahelA sAdhu ke zrAvaka hoya, vinaya to rageragamAM, dareka vyavahAramAM, dareka anuSThAnamAM, dareka yoga (mana, vacana, kAyA)mAM vaselo hoya to ja AtmakalyANanI keDIe jaI zakAya. jyAre sAdhakanAM paMcAMga jhUkelAM hoya, hRdaya bhaktinA bhAvothI bharapUra hoya, AMkhothI vinayanAM amI varasatAM hoya tyAre sadgurunI kRpAdRSTi varase che ane lokottara phaLanI prApti thAya che. potAnA AtmajJAnamAM nimitta banelA guru haju chadmastha (kevaLajJAna rahita) hoya ane jo ziSya gurunA pahelAM ja kevaLajJAna pAme topaNa te chadmastha guruno vinaya kare. ethI paNa AgaLa vadhIne abhavI (je kyAreya mokSe javAnA nathI) evA guruno vinaya karIne paNa ziSya kevaLI banI zake che. (IMgAla mardanAcArya). A vinayanI sakhAvata che, amIrI che. AtmavikAsamAM bAdhake svachaMdatAno nirodha hovAthI ja thAya che. vinayathI ja namratA, saraLatA, RjutA Ave che. sohI nu bUthama dhAmo suddhakSa vira - je saraLa AtmA hoya tenA jIvanamAM ja dharma TakI zake che. je saraLa hoya te ja AtmazuddhinI prApti karI zake che. AtmavikAsano abhyadaya vinayanA aruNoThaya vinA zakya ja nathI tema kahIe topaNa atizayokti nathI. Ama, sakala guNonuM bhUSaNa vinaya che. 24 daMDaka ane 84 lAkha jIvayonimAM mAnasaMjJAnI prabaLatA sauthI vadhAre manuSyamAM che ane manuSyanA bhavamAM ja mAnasaMjJAnI prabaLatAne nirbaLa banAvavAnI yogyatA che. bhaktamAMthI bhagavAna, manujamAMthI mahAvIra, kiMkaramAMthI karuNAsAgara, sAdhakamAMthI siddha, AdamamAMthI arahaMta, pAmaramAMthI paramezvara, mAnavamAMthI mahezvara, vAmanamAMthI vizvezvara ane janamAMthI jinezvara banAvavAnI akhUTa ane paripUrNa sattA dharAvatA vinayanA sahAre AtmasiddhinAM pagathiyAM caDI zakAya che. AtmavikAsanA vRkSanA mULathI tenA phaLa sudhInI dareka pravRtti ane prakRtimAM vinayano ja vAsa che. (DaoN. ketakIbahene guNasthAnaka para saMzodhana karI ane Ph.D.nI DigrI meLavI che. teo jaina zikSaNa ane sAdhu-saMtonI vaiyAvaccamAM khUba rasa le che). (c)(c)nDavinayadharma c (c)n jena ane vaidika dharmamAM vinayatapanuM ciMtana - DaoN. reNukA poravAlA viSaya paricaya : jIva anAdikALathI coryAzI lAkha yonImAM svakIya karmAnusAra deha dhAraNa kare che, paraMtu ene potAnA zuddhadhacaitanya svarUpa pAmavAno yoga kevaLa manuSyajanmamAM ja maLe che. ahIM jo AtmA rAgadveSa para vijaya prApta karI le to e mokSa meLave che. bhAratIya darzanazAstromAM jIvane thatAM zubha-azubha karmabaMdhanI vistArathI chaNAvaTa jovA maLe che. ahIM vinayatapane tapa kahyuM che tathA karmalayamAM enA mahattvana" yogadAnanI vistArathI carcA Apela che. jaina darzanamAM vinayatapa uparAMta jJAnadarzana ane cAritrano agatyano guNa paNa che. nava tattvonI vicAraNA : jaina darzanamAM karmanA kSayopazama mATe nava tattvonI vicAraNAnuM mahattvanuM pradAna che. | nava tattvo-jIva. ajIva, puNya, pApa, Azrava, saMvara, baMdha, nirjarA ane mokSa. jIvana lakSaNa cetanA che. je vastumAM caitanya na hoya arthAt ene sukhaduHkhanI anubhUti na thAya e ajIva AtmA mana, vacana ane kAyAnA yogathI zubhakarmanuM upArjana kare te puNya ane azubha karma bAMdhe te pApa. je nimitto dvArA AtmAmAM karmanA pugalo praveze jene rokavA zakya hoya te Azrava kahevAya che ane e rokvAnA prayatnone saMvara kahevAya che. karmanA pulonuM AtmA sAthe joDANa ke AzleSane baMdha kahe che. AtmA sAthe joDAyelAM azubha karmano kSaya karavAnI prakriyA nirjarA tarIke oLakhAya che. jyAre AtmA nirjarA thakI sarva karmarahita thaI deha tyAga karI zuddha caitanya svarUpa pAme e mokSa kahevAya. je manuSyo muktipadanI IcchA rAkhatA hoya temaNe hRdayamAM satata bAra zubha bhAvanA bhAvavI joIe. enAM ciMtanamananathI AtmA azubha karmathI dUra rahe che. A bhAvanAomAM eka bhAvanA nirjarA bhAvanA che, jyAM vinayane AMtarika tapa tarIke prAdhAnya ApyuM che. tapa arthAt karmane tapAvavuM jethI karmabaMdha haLavA thAya.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ CC4 vinayadharma P er vinaya : vinayane samajavA mATe prathama nava tattvamAMnA nirjarA tattvane vistArathI jANIe. nirjarA arthAt chUTA paDavuM.ahIM jIva be rIte karma kSaya kare che. a) baMdhAyelAM karma paripakva thayAM pachI phaLa ApIne chUTAM paDe te akAma nirjarA. ba) baMdhAyelAM karma paripakva thAya te pahelAM tapa vagere kriyAo dvArA eno kSaya karavAmAM Ave te sakAma nirjarA. sakAma nirjarAtapanA be prakAra che-bAhya tapa ane atyaMtara tapa. A baMne prakAro deha ane mananI bhUmikAthI joDAyelA che. phakta bAhya dRSTie upavAsa Adi karavAthI karmanirjarAno hetu sarato nathI. sAdhu-sAddhavI pratye bhakti na hoya, mana ArtadhdhayAnamAM lIna hoya to karmanirjarA hetu kareluM tapa azubha karmabaMdha paNa karAvI zake. ahIM dehanI kriyAo sAthe hRdayanI ucca bhAvanAone paNa joDavI jarUrI che, anyathA tapasvIne eno lAbha prApta thato nathI. baMne prakAromAM cha peTAvibhAgo cheH bAhya tapaH anazana vRtisaMkSepa dhyAna - kAyotsarga vinayano zabdArtha joIe to vi-vizeSapaNe ane naya-savyavahAra. Ama vinayane vizeSapaNe savyavahAra kahI zakAya. vinayanI sAthe viveka, prasannatA, bhalAI, nidabhIpaNuM vagere guNo ApoApa praveze che. jaina darzanamAM vinayaguNane alagaalaga prakAre mULa tattvomAM samAveza karavAmAM Avela che. vinayapUstro dhabbodharmanuM mULa vinaya che. vinayanI vyAkhyAo pupu dvA; vina: ratnatraya nIvRtta: jijJA:.. ATha prakAranAM kalezakAraka karmone je aMkuzamAM rAkhe te vinaya... uparAMta jyAM paNa namaskArano bhAva utpanna thAya e vinaya che... prathama to paMcaparameSThI darekane vinayathI namaskAra karAya che ane bIjuM AcArya mahArAja paNa namo zabda dvArA potAnAthI nAnA upAddhayAya-sAdhune vaMdana kare che. vinayano vistAra : AcArya bhagavaMtanA chatrIsa guNomAM cAra prakAranA vinayaguNono samAveza che - AcAra vinaya, zruta vinaya, vizeSaNa vinaya ane doSanirdhAnatA vinaya - doSone dUra karAvavAno guNa. (c) C C4 vinayadharma cres Avazyaka kriyAomAMnI trIjI vaMdana kriyA deva ane guru pratye bAhyarUpathI vinaya batAve che. zrI lakSmIsUri upadeza prAsAdamAM jaNAve che ke lokavyavahAra ane lokottaravyavahAramAM vyakti pratye vinaya ane sanmAnanI lAgaNI darzAvavA karAtA namaskAra, mAthuM namAvavuM, Asana ApavuM. prazaMsA karavI, upakAra mAnavo, levAmUkavA javuM vagere atyaMtara vinaya che. ghaNI vAra vayovRddhadha paMDita, yuvAna sAdhune abhyAsa samaye phakta dekhAva khAtara vaMdana kare che je bAhya vinaya che. tattvArtha sUtramAM vinayaH nizcaya ane vyavahAranayanI dRSTie tattvArtha sUtramAM vinayanA cAra prakAra batAvyA che - jJAna, darzana, cAritra ane upacAra-vyavahAra vinaya. bhagavatI ArAdhanAmAM uparokta cAra vinayanI sAthe tapano paNa samAveza karyo che, jyAre aupapAtikasUtramAM mana, vacana ane kAyAne alaga gaNIne vinayanA sAta prakAra batAvyA che. - jJAna vinaya, darzana vinaya, cAritra vinaya, mano vinaya, vacanavinaya, kAya vinaya, lokopacAra vinaya, lokavyavahAra vinaya. jJAna vinaya mATe jaina dharmamAM vistArathI samaja ApI che. vidyA vinayena zobhate. zreNika mahArAjAe jJAnaprApti mATe cora pratye vinaya na batAvyo to teo vidyA zIkhI na zakyA, paraMtu abhayakumAranA samajAvavAthI jevo enI sAthe vinayukta vyavahAra darzAvyo ke turata ja vidyA AvaDI gaI. jJAna vinayamAM akSara, upakaraNa ke jJAnInI AzAtanA na karavI, paraMtu temanA pratye pUjyabhAva rAkhavAnuM vidhAna che. zrImajI AtmasiddhizAstramAM jaNAve che : je sagunA upadezathI pAmyo kevaLajJAna guru rahyA chadmastha paNa vinaya kare bhagavAna. tIrthaMkara paramAtmA samavasaraNamAM birAjatA samaye namo tithalsa ane namo saMghasya kahI vinaya darzAve che. guraNI caMdanA karatAM ziSyA mRgAvatIne pahelA kevaLajJAna thayuM tyAre baMnee vinayanuM pAlana karyuM. darzana vinaya mATe samaktinA saDasaTha bolanI sajhAyamAM vinayanA daza prakAranI gaNanA karAI che. ahIM upAddhayAyajIe vinayaguNane dharmanuM mULa kahyuM che. vaidika dharmamAM vinayaguNanuM ciMtanaH ApaNe joyuM ke vinaya tapa ane sAdhanA sAthe saMlagna che. tyAga ane tapasyA vagara naitika jIvananI kalpanA paNa zakya nathI. vaidika RSi ghora tapa karatA hatA e suvidita che. temanA mata pramANe tapasyAthI ja brahmanI prApti thAya
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 77 4 vinayadharma Pe Cen che, mRtyu para vijaya maLe che ane satya maLe che tathA tapa pote brahma che. A pramANe ahIM taparUpI sAdhanane sAddhaya paNa mAnyuM che. jaina paraMparAmAM paNa tapane AtmaguNa mAnI ene sAdhya ane sAdhana baMne rUpe svIkAryo che. AcArya manu manusmRtimAM jaNAve che ke tapathakI RSigaNa traNe lokanuM svarUpa nihALI zake che. gItAmAM tapa arthAt Atmazuddhi. gItAmAM tapanuM vargIkaraNaH vaidika sAdhanA paddhatimAM tapanuM vargIkaraNa be rIte jovA maLe che - svarUpanI dRSTithI ane enI upAdeyatA ane zuddhatA. | svarUpanI dRSTithI gItAkAra tapanA traNa prakAra darzAve che - zArIrika, vAcika ane mAnasike. zArIrika tapa : deva, dvija, gurujano ane jJAnInuM pUjana, satkAra ane sevA tathA pavitra AcaraNa, sarala mana ahiMsA ane brahmacaryapAlana e zArIrika tapa che. devabdijaguru prAjJapUjanaM zaucayArjavam va rthahiMsA 2 zarIra tapa jyate ||.27, T. 24// vAcikatapaH koInuM mana, nahIM dubhAya evI satya, priya, hitakArI vANI ja bolavI tathA zANono abhyAsa ane svAdhyAya e ja vAcika tapa che. anubdegakaraM vAkyaM satyaM priyahitaM ca yat / svAdhyAthaTgyanaM vaM vADamayaM tapa 3Ita //ma, 27, TI, 29// mAnasika tapaH mananI prasannatA, saumyatA, vicAragAMbhIrya, AtmasaMyama ane vicAranI zuddhi arthAtu kapaTarahita zuddha bhAvanA jeno saMbaMdha vinaya-ciMtana sAthe che e mAnasika tapa che. yanaHprasAdaH saumyatvaM maunamAtmavinigrahaH/ amAvasaMzuddhicetato mAnasamukhyatU II H. 27, T. 26// gItAmAM saMpUrNa vaidika tapasAdhanAno sArAMza jovA maLe che. uparokta traNe zloka atyaMtara tapanA vinaya prakArane spaSTa kare che. gItAmAM ahiMsA, brahmacarya, Indriyanigrahana, Arjava, vagerene paNa tapanI koTImAM mUke che, jyAre jaina vicAraAcAra enuM vargIkaraNa pAMca mahAvrata ane daza yati dharmamAM kare che. vaidika dharmamAM bAhya tapa para vizeSa vicAra nathI, paraMtu svAdhyAya, dhyAna ane kAyotsargana yoganI bhUmikA tarIke nIrakhuM che. vinaya ane vaiyAvaccane guNa tarIke tathA prAyazcittane cha Q4 vinayadharma CCT zaraNAgati tarIke svIkAryuM che sAmAnyapaNe ema kahI zakAya ke jaina paraMparAmAM mAnya tapanA dareka prakAra vaidika dharmamAM paNa mAnya che. vinaya arthAt anuzAsana ane vaiyAvacca arthAt sevA. baMneno manuSyanA vyAvahArikaguNomAM samAveza karAyo che. A guNo bhAratanA saMskAra vasudhaiva kuTuMbakama jevI bhAvanA vyakta kare che. jyAM paNa AMtarika tapanI vAta che tyAM prathama prAyazcitta ane pachI vinaya, tyAra bAda anya agatya bhAvanAono samAveza che je karmanirjarAmAM sahAya kare che. maharSi pataMjalie aSTAMga yogamAM prathama yamamAM ahiMsA, satya, Adi pAMca yama batAvyA che je jaina dharmamAM paMcaparameSThI che. bIjuM aMga niyamamAM zauca, saMtoSa, tapa, svAdhyAya ane IzvarapraNidhAnano samAveza che. pAMcamo aMga pratyAhAramAM Indriyo para kAbU meLavavAnI vAta kahI che. chaThThI aMga dhAraNAmAM cittanI ekAgratA. sAtamA aMgamAM drayAna ane AThamAmAM samAdhinI vizeSapaNe carcA che. A sarva jaina paraMparAmAM vistArathI pratipAdita che. AdhyAtmika utkarSa icchatA manuSya koI paNa karma phaLanI AzA rAkhyA vagara karavuM. yajJa, tapa ane dAnanI vividha kriyAo aMtima ddhayeya mokSane lakSamAM rAkhI karavI joIe ema gItAmAM upadeza che. tadityanabhisaMdhAya phalaM yajJatapa:kriyAH dAnakriyAzca vividhA:kriyatte mosakAMkSibhi.... adhyAya sattara. zloka - paccIsa A pramANe vaidika ane jaina baMne dharmomAM vinayatAnuM mahattva darzAvyuM che, je thakI AtmA lAgelAM karmonI nirjarA karI ahaMkArazunya banI sahaja, saraLa ane anuzAsita jIvana jIvI mokSamArge saMcare che. saMdarbha graMtha : * bhAgavadgItA mULa rUpe-pU. bhaktivedAMtasvAmI * bhAratIya AcAradarzana-eka tulanAtmaka addhayayana DaoN.sAgaramala jaina * jaina dharma darzana AcAradarzana - DaoN. ramaNalAla zAha * samaya aura samayasAra - DaoN. dilIpa dhiMga. (DaoN. reNukAbahena poravAle AcArya buddhisAgarajInA sAhitya para zodhaprabaMdha lakhI Ph.D. karyuM che ane "jaina jagata' patrikAnA mahilA vibhAganA saMpAdanamAM kArya kare che. jaina zilAlekhonA saMzodhana kAryamAM rasa dharAve che). ** - 46 -
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c) C C4 vinayadharma c @ @ vinaya : AcaMta2 tapa - DaoN. madhubahena jI. baravALiyA AcArya bhagavaMto ane zAstrakAra parAmarzIoe jaina darzanamAM tapanI vicAraNA khUba ja UMDANa tema ja vistArapUrvaka karI che. upAdhyAya yazovijayajIe kahyuM che ke, bAhya ane AtyaMtara tapa ekabIjAnA pUraka che. lokasaMzA ke lokapravAhamAM taNAIne tapanI upekSA karavI e sukhazIlatA che, ajJAna dazA che. AMtaravizuddhi mATe AvyaMtara tapanI jarUra che, paraMtu AtyaMtara tapamAM sudaDha thavA mATe bAhma tapanI jarUra che. paMDita sukhalAlajIe tapanI vizeSatAnuM nirIkSaNa UMDANathI karyuM che. temanA mate buddhanI jema mahAvIra kevaLa dehadamanane jIvananuM dhyeya gaNatA na hatA, kAraNake AvA aneka tapa karanArAone tApasa ke mithyAtapa karanArA kahyA che. bhagavAna mahAvIre paraMparAthI cAlyA AvatA sthaLa tapano saMbaMdha AdhyAtmika zuddhi sAthe anivAryapaNe joDI dIdho ane kahI dIdhuM ke badhI jAtanA kAyAkaleza, upavAsa vagerethI zarIra ane indriyonuM damana e bhale tapa hoya, paNa e bAhya tapa che, AtyaMtara tapa nahIM. AtyaMtara ane AdhyAtmika tapa to bIjuM ja che ane Atmazuddhi sAthe ene anivArya saMbaMdha che. bhagavAna mahAvIre nirgatha paraMparAmAM pahelethI pracalita zuSka dehadamanamAM sudhAro karyo, tyAM bIjI tarapha zramaNa paraMparAomAM pracalita judIjudI jAtanAM kadamanone paNa apUrNa tapa ke mithyA tapa tarIke oLakhAvyAM. tethI ema kahI zakAya ke tapomArgamAM devAdhideva mahAvIranuM viziSTa arpaNa che ane te e che ke kevaLa zarIra ane indriyonAM damanamAM samAI jatAM tapa zabdanA arthane emaNe AdhyAtmika zuddhinA badhAya upAyo sudhI vistRta karyo, eTalA mATe jaina AgamomAM TheraThera AtyaMtara ane bAhya, ema banne prakAranAM tano nirdeza sAthosAtha maLe che. buddha tapanI pUrva paraMparAno tyAga karIne dhyAna samAdhinI paraMparA para ja vadhAre bhAra Apyo hato. temaNe bAhya tapano pakSa lIdho nathI, jyAre bhagavAna mahAvIre bAhya tapamAM AMtaradRSTi umerI ane aMtarmukha banAvyuM. tapanA be bhedathI bAra prakAra che, jemAM vinaya AtyaMtara tapanA cha prakAromAM bIjo prakAra che. (c)(c)4vinayadharma (c)(c)n 1, aNazaNa 1. prAyazcitta 2. uNodarI 2. vinaya 3. vRtti saMkSepa 3. vaiyAvaccaya 4. rasatyAga 4. svAdhyAya 5. kAyakaleza 5. dhyAna 6. salInatA 6. kAyotsarga tapanA bAra prakAromAM cha prakAra evA che ke je prakArone bIjAo joIjANI zake. e ja kAraNe e prakArone bAhya tapa kahevAmAM Ave che, jyAre bIjA cha prakAro evA che, ke jene yathArtha svarUpamAM to antarmukha banelA mahAnubhAvo jANI zake che, eTale e kAraNothI e cha prakArone AtyaMtara tapa kahevAmAM Ave che. 2) vinaya zabdanI vyutpatti AtyaMtara tapanA cha prakAromAM bIjo tapa vinA tapa che. 'vinaya' zabda 'vi' ane 'nA' e be zabda maLIne banyo che. tenI vyutpatti parathI evo artha phalita thAya che ke je vizeSarUpe sukha-zAMti ane unnati tarapha laI jAya athavA je doSone vizeSarUpe dUra kare che.'' vinaya. vinaya eTale ziSTAcAra, bhakti, aMtaranuM bahumAna ane AzAtanAnuM visarjana. vinayathI abhimAnano nAza thAya che, namratA pragaTe che ane dharmArAdhanAnI yogyatA Ave che, tethI ja teno samAveza AtyaMtara tapamAM karavAmAM Avyo che. 3) vinayanI vyAkhyA ane prakAro vinayanI vyAkhyA A pramANe karavAmAM Ave che ke - "vinaya vizeSaNa dUrI kriyate'SaTavidhaM karmAneneti vinayaH" jenAthI ATha prakAranAM karmo dUra karI zakAya te vinaya. A prakAranA vinayane mokSa vinaya kahevAmAM Ave che. tenA dazavaikAlika niryuktimAM pAMca prakAro jaNAvyA che, jema ke - - nAga - f, tava jha sai - gavatharfig jevA eso a bhokkha - viNao, paMcaviho hoi nAyabvA // 'darzana saMbaMdhI, jJAna saMbaMdhI, cAritra saMbaMdhI, tapa saMbaMdhI tema ja aupacArika evI rIte mokSa vinaya pAMca prakAre jANavA yogya che." 5 abhidhAna rAjendra koza tathA anya graMthomAM vinayanA prakAra A pramANe darzAvyA che : - 47.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Onen@norx Caquar 1) jJAna vinaya 2) darzana vinaya 3) cAritra vinaya 4) mano vinaya 5) vacana vinaya 6) kAya vinaya 7) lokopacAra vinaya. A sAta prakAranA vinayanA avAntAra prakAro paNa che. 3.1 : jJAna vinaya jJAna tathA jJAnI para pUrNa zraddhA rAkhavI, bhakti ane bahumAna rAkhavuM, temanA dvArA pratipAdita vastutattvo para cintana-manana-anuzIlana karavuM, vidhipUrvaka jJAna grahaNa karavuM, adhyayana karavuM. temanI AjJAnuM pAlana karavuM te jJAna vinaya che.' ziSya je jJAnIguru pAsethI AtmaguNa vikAsI dharma (siddhAMta) vAkyonuM zikSaNa grahaNa kare, temanI pUrNapaNe viyanabhakti kare. - jJAna vinaya tapanA pAMca bheda che je A pramANe che jJAna vinaya tapathI jJAnAvaraNa Adi ATha prakAranAM karmone dUra kare che tene vinaya kahe che. abhinibodhika jJAnano artha matijJAna che. A rIte jJAnanA pAMca bheda hovAthI jJAna vinayanA paNa pAMca bheda che. 3.2 : darzana vinaya tapa darzanamohanIya karmanA kSaya, upazama athavA kSayopazamathI utpanna tattvArtha zraddhAnarUpa AtmapariNAma darzana kahevAya che. darzanano vinaya darzana vinaya tapa che. darzana vinaya tapa be prakAranA che. 3:2.2 - zuzrUSaNAdarzana vinaya tapa - vidhipUrvaka sAnnidhyamAM rahIne AcArya, upAdhyAya ane guru AdinI sevA karavI zuzrUSaNA vinaya tapa kahevAya che. tenA nIce pramANe bheda che jenuM svarUpa A pramANe che. 1. abhyutthAna vinaya tapa 2. AsanAbhigraha vinaya tapa 3. AsanapradAna vinaya tapa 4. satkAra vinaya tapa AcArya Adi para dRSTi paDatAM ja Asana choDI devuM. temanI sanmukha UbhA thaI javuM. AcArya athavA guru Adi je koI sthAne besavAnI icchA pradarzita kare tyAM ja Asana pAtharI devuM. AcArya guru AdinA Agamana prasaMge Asana pradAna karavuM. vinayane yogya AcArya Adino vaMdaNA 49 5. sanmAna vinaya tapa 6. kRtikarma vinaya tapa 7. aMjali pragraha vinaya tapa 8. anugamanatA vinaya tapa 9. paryupAsanA vinaya tapa 10. pratisandhAnatA vinaya tapa vinayadharma - dvArA Adara karavo satkAra vinaya tapa che. guru AdinuM AhAra-vastra prazasta vastuo dvArA sanmAna karavuM. guru Adine vidhi anusAra vaMdana karavuM. gurunI sAme vinayapUrvaka hAtha joDavA. AvI rahelA guru AdinI sAmA javuM. gurunA beThA pachI icchAnukULa sevA karavI. Arya, guru AdinA prasthAna prasaMge pAchaLapAchaLa javuM.' ,, 1 3:2.2 guru AdinI AzAtanA avarNavAda na karavI. anatyazAtanA vinaya tapa kahevAya che. arhanta AdinA bhedathI te pistALIza prakAranA che. ananyAzAtanA darzana vinaya tapa - (1) arjunta (2) arhanta praNIta dharma (3) AcAryA (4) upAdhyAya (5) sthaviro (6) kuLa (7) gaNa (8) saMgha (9) kriyA (10) sAMbhogi (11) Abhinibodhi jJAnanI (12) zrutajJAnanI (13) avadhijJAnanI (14) manaHparyavajJAnanI (15) kevaLajJAnanI AzAtanA na karavI, A arhanta AdinA paMdara vinaya che. A ja arjunta Adi paMdaranA prati bhakti-bahumAna karavAthI ane A ja paMdaranA samaddabhuta guNonuM kIrtana, varNasaMjvalanatA arthAt vidyamAna guNonuM utkIrtana karavuM. AthI paNa bIjA paMdara bheda thAya che. A rIte badhAne bhegA karavAthI anatyAzAtanA vinaya tapa pistALIza prakAranA che.''11 bhagavatI ArAdhanAmAM samyag darzananAM aMgonuM pAlana, bhakti-pUjAdi guNonuM dhAraNa ane bAra zaMkAdi doSonA tyAgane darzana vinaya kahevAmAM Ave che. 12 3:3. cAritra vinaya tapa aneka janmomAM saMcita ATha prakAranA karmasamUhano kSaya karavAne mATe je sarva viratirUpa anuSThAna karavAmAM Ave che te cAritra kahevAya che. cAritrano vinaya cAritra vinaya tapa che enA pAMca bheda che H 1. sAmAyika cAritra vinaya tapa 50 sAvaghayoganI nivRttine sAmAyika cAritra kahe che, tene vinaya kahevAmAM Ave che.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ (vinayadharma 2. chedopasthApanIya cAritra vinaya 3. parihAra vizuddhi cAritra vinaya tapa je cAritramAM parihAra nAmaka tapazcaryA dvArA karmanirjarArUpa vizuddhi karavAmAM Ave che te ane teno vinaya. jenA kAraNe jIva saMsAramAM paribhramaNa kare che te kaSAyane samparAya sUkSmalobhAMzanA rUpamAM ja zeSa rahI jAya te ane teno vinaya. tIrthaMkara bhagavAne vinaya yathArtharUpathI je cAritra vinaya niSkaSAyarUpa kahela che te ane tenA pratye teno vinaya." 13 bhagavatI ArAdhanAmAM viSaya-kaSAyano tyAga ane samiti-guptinA pAlanane cAritra vinaya kahevAmAM Ave che.''14 4. sUkSma samparAya cAritra vinaya tapa 5. yathAkhyAta cAritra vinaya tapa je mahAvratarUpa cAritra pUrvaparyAyanuM chedana karIne punaH Aropita karavAmAM AvyuM che te cheopasthApanIya cAritra che teno vinaya. trigupti viSayaka vinayanA bhedonuM svarUpa nIce pramANe che. 3.4 : mano vinaya tapa - gurujanono manathI vinaya karavo, mana para saMyama rAkhavo te mano vinaya kahevAmAM Ave che. tenA be bheda che - prazasta mano vinaya ane aprazasta mano vinaya. manathI zubha bhAvone suvAsita karavA te prazasta mano vinaya che ane AnAthI viparIta AcaraNa karavuM te aprazastano vinaya che. 15 3.5 : vacana vinaya - vANIne saMyamamAM rAkhavo, tene zista rAkhavI te vinaya che. vacana vinaya paNa be prakAranA che, prazasta vacana vinaya ane aprazasta vacana vinaya hita-mita, saumya, suMdara, satya vANIthI temanuM (gurujanonuM) sanmAna karavuM te prazasta vacana vinaya che ane AnAthI pratikULa AcaraNa karavuM jema ke karkaza, sAvadya chedakArI vagere bhASAno upayoga karavo te aprazasta vacana vinaya che. 51 SC(vinayadharma S 3.6 kAyavinaya - kAya eTale zarIrasaMbaMdhI samagra pravRttine kAya vinaya antargata samAvavAmAM Ave che. kAya vinayamAM vivekanI mukhyatA batAvavAmAM AvI che. UThavuM-besavuM, cAlavuM-pharavuM, zayana karavuM vagere pratyeka pravRtti vivekapUrvaka karavI te kAya vinaya che. kAya vinayanA be bheda che - prazasta kAya vinaya ane aprazasta kAya vinaya. aprazastakAya vinaya sAta prakAranA che, jema ke (1) upayogazUnya thaIne cAlavuM (2) upayogahIna thaIne UbhA thavuM (3) upayogarahita besavuM (4) upayogarahita sUvuM (5) upayogarahita thaIne... ullaMghana karavuM ane eka vAra lAMghavuM (6) upayogarahita thaIne vAraMvAra lAMghavuM ane (3) upayogarahita thaIne badhI indriyono ane kAya yogano vyApAra karavo. A aprazasta kAya vinaya che. AthI viparItane prazastakAya vinaya kahevAya che.17 lokopacAra vinaya - 3.7 - lokono upacAra karavo te lokopacAra kahevAya che. lokopacAra saMbaMdhI vinaya tapane lokopacAra vinaya tapa kahevAya che. tenA bhedonuM svarUpa A pramANe cheH 1. abhyAsavRttitA vinaya tapa jJAnAcArya jJAnano bodha ApanAra zikSakanI pratye madhura vacana vagereno prayoga karavo. 2. parachandAnu vRttitA vinaya tapa 3. kAryArtha vinaya tapa 4. kRtapratikriyA vinaya tapa 5. AtaMgaryeSaNA vinaya tapa 6. dezakAlakSatA vinaya tapa - bIjAnA abhiprAyane samajIne tadAnusAra vartAva karavo. jJAna vagerenI prAptine mATe AhArapANI vagere lAvIne sevA karavI. AhAra-pANI dvArA sevA karavAthI guru prasanna thaIne mane zrutadAna daIne pratyupakAra karaze evA AzayathI guru vagerenI zuzrUSA karavI. rogIne auSadha vagere ApIne temano upakAra karavo. deza ane kALane anurUpa karavI, kArya karavuM. para . artha saMpAdana
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 vinayadharma Peon 7. apratilobhatA vinaya tapa - samasta prayojanomAM anukULatA hovI. - koInA pratye viruddhAraNa na karavuM. AcArya kundakunda mUlAcAramAM vinaya saMbaMdhI jaNAve che ke darzanamAM vinaya, jJAnamAM vinaya, tapamAM ane aupacArika vinaya A pAMca prakArano vinaya nizcitapaNe mokSa gatimAM laI janAra pradhAnarUpa che, arthAt vinaya mokSane prApta karAvanAra che. | vinaya AMtaraguNa che ane e ApaNA jIvanamAM kaI rIte pragaTI zake ? jyAre koI paNa sarakhAmaNI vagara, koI paNa tulanA vagara dareka pratye vinayano bhAva pedA thAya, tyAre e ApaNo AMtaraguNa bane che. mahAvIra ema nathI kahetA ke phakta zreSThajanone Adara Apo te vinaya che, paraMtu koI paNa bhedabhAva vagara Adara apAya tyAre vinaya tapa pedA thAya che. jIvamAtra pratye Adara, astitva pratye Adara, je che tenA pratye Adara, niMdaka ke prazaMsaka, cora ke sAdhu, je jevA che tenA pratye Adara. zreSThatvano koI savAla ja nathI. temanuM hovuM ja paryApta che. e dareka pratye Adara saMbhave tyAre vinaya nAmano tapa sadhAya che. jyAM sudhI huM toLI toLIne Adara ApuM tyAM sudhI e mAro guNa nathI. mane jo kohinUra hIro suMdara lAgato hoya to te kohinUrano guNa che, paNa jyAre rastA para paDela paththaramAMya sauMdarya dekhAya to have sauMdarya ja jovAno mAro guNa banI gayo. phakta zreSThane ja Adara ApavAmAM ApaNe koI prayatna, zrama ke AMtarika parivartana karavuM paDatuM nathI, jyAre jIvamAtra pratye AdarabhAva jAge che tyaro AMtarika parivartana thAya che. AdinAtha dAdA je Aje ApaNA mATe zreSThatama che, te emanA pAMcamA lalitAMgadevanA bhavamAM viSayAkta hatA. lalitAMgadevanI priyA svayaMprabhA cyavI gaI. koI daridranA ghare sAtamI kanyAnA rUpamAM janma lIdho. badhAe choDelI, tarachoDelI A nirnAmikAne eka divasa yugedhara kevaLInAM darzanano lAbha prApta thAya che. te vairAgya bhAvanAthI anazana vrata aMgIkAra karavA jaI rahI che. mohAsakta banela lalitAMgadeva (AdinAtha dAdAno jIva) tenI pAse jaI tenI patnI banavAnuM niyANuM karAve che. tethI pharIthI svayaMprabhA (zreyAMsakumArano jIva) e ja devalokamAM lalitAMganI priyArUpe janmI ekamekamAM mohasakta bane che. e ja jIva che ke je eka divasa mohAsakta hato... Aje vItarAga che...kone zreSTha gaNazo? kone hIna ? tIrthakara mahAvIrano jIva je Aje vItarAga che, zreSTha che...vinayane pAtra che te eka bhavamAM - 53 - (c) C C4 vinayadharma cres atyaMta ahaMkArI, krodhI, nirdayI, zayyApAlakanA kAnamAM dhagadhagatuM sIsuM reDanAra jIva hato... kono vinaya karazo, kono nahIM karo ! Aje tamAro prazaMsaka kAle niMdaka hoI zake che...Aje tamane janma ApanAra kAle motane ghATa utArI zake che...mATe mahAvIra kahe che, koI paNa zarata vinA...koI paNa bhedabhAva vinA...jIvamAtrano vinaya karIe...enA jIvanano, enA astitvano vinaya karIe to ja A AtyaMtara tapa AtmasAt thaze. - vinaya tapa tyAre ja AtmasAt thaI zakaze jyAre prAyazcitta tapa phalita thayuM haze. to ja mANasanuM mana bIjAnA doSa jovAnuM baMdha karaze. jyAM sudhI mana bIjAnA doSa joyA kare che tyAM sudhI vinaya pedA thaI zakato nathI. vinaya eTale sau pratye sahaja Adara. jyAre bIjAnA doSa joIne potAnA ahaMkArane poSaNa ApavAnuM baMdha karIe tyAre vinaya pedA thAya che. - vinaya aMtarano AvirbhAva che. vinaya bahu moTI vaijJAnika prakriyA che. mAro vinaya koI zaratane AdhIna nathI. evuM nahIM ke pataMgiyAne bacAvI laIzuM ne vIMchIne mArI nAkhIzuM...mAnI laIe ke vIMchIne bacAvavA jatAM e DaMkha mAraze to e ano svabhAva che. enA lIdhe enA pratyenA AdaramAM koI pharaka nahIM paDe. ApaNe vIMchIne ema nahIM kahIe ke..tuM paMkha nahIM mAre to ja tane prema karIza...mAnI laIe ke...zatru gALa Apaze, paththara mAraze, ke pachI mArI nAkhavAnI koziza karaze...e ThIka che...e je karI rahyo che te e jANe...e eno vyavahAra che, paraMtu enI aMdara je chupAyuM che te 'astitva' che. ApaNo Adara, ApaNo vinaya astitva pratye che. A che mahAna mahAvIrano cIMdhelo mahAna vinaya-AtyaMtara tapa. cetana ane jaDano vinaya AtmasAt karIe ane jIvanamAM vinaya tapanuM AcaraNa karIe e ja abhyarthanA. saMdarbha graMtha : * jaina Agama graMtho * abhidhAna rAjendrakoza * jainendra siddhAMtakoza, zAMta sudhArasa - vinaya vijayajI ma.sA. - prabuddhajIvana (sudhAbahena masAliyA) - tapAdhirAja varSItapa * jJAnadhArA - tapatattva vicAra. (jaina dharmanA abhyAsu DaoN. madhubahena uvasaggahare bhakti grupa tathA sohama zrAvikA maMDaLa sAthe joDAyelAM che. temanAM anuvAda ane saMpAdananAM traNa pustako pragaTa thayAM che).
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ TeegAvAta vinayadharma pAyavATapa digambara grantha 'titthayara bhAvaNA' meM vinaya sampannatA - zrImatI vijayalakSmI muMzI saMkalpa tathA prayAsa dvArA mAnasika vicAroM va bhAvanAoM ko bhAvita yA vAsita karane ko bhAvanA karate hai| yaha hRdaya kI antaratam gaharAI se nikalA vaha bhAva hotA hai jo darpaNa kI bhA~ti jIvana ke zAzvata satya kA darzana karA kara ucita mArga ke anusaraNa kI preraNA detA hai| viziSTa bhAvanAo se cittazuddhi, cittazuddhi se Atmazuddhi, Atmazuddhi se karmanirjarA tathA karmanirjarA se ratnatrayI va samyagdRSTi prApta hotI hai tathA tIrthaMkara prakRti kA baMdha ho jAtA hai| jaina darzana meM tIrthaMkarapada kI prApti ke liye bhAvanAoM kA vizeSa mahattva hai| prAcIna graMtha SaDakhaNDAgama, tattvArthasUtra Adi meM tathA inake sabhI pramukha TIkAkAra ne tIrthakara nAmakarma ke Azrava ke liye SoDaza kAraNoM kA prayoga kiyA hai| tattha imehi solasehi kAraNehi jIvA titthayara NAmagodakammaM baMdhati (dha.pu. 8 sUtra 40) vahA~ bhAvanA zabda kA prayoga nahIM huA hai| kAlAntara meM bhAvanA zabda kA prayoga kaba huA yaha zodha kA viSaya hai| vartamAna meM digambara sampradAya ke paramapUjya munizrI zrI praNamyasAgarajI ne prAkRta bhASA meM 'titthayara bhAvaNA' nAmaka graMtha kI racanA kI / isa graMtha meM solaha kAraNa bhAvanAoM para 131 gAthAe~ hai| pUjyazrI ne hindI padyAnuvAda evaM zabdazaH anvayArtha dekara sudhI pAThakoM evaM manISiyoM ke lie sarala va sahaja sAhitya upalabdha karane kI mahatI kRpA kI hai| tIrthakara prakRti ke bandha kI solaha bhAvanAoM meM se eka vinaya sampannatA bhAvanA kA apanA viziSTa mahattva hai| vinayadharma kA pAlana karanevAlA saba kucha pA jAtA hai| sudarzanane thAvaccAputra se pUchA - bhagav ! Apake dharma kA mUla kyA hai ?' thAvaccAputra ne kahA - hamAre dharma kA mUla vinaya hai| dazavakAlika sUtra meM bhI kahA gayA hai - evaM dhammassa viNao, mUlaM paramose mokkho| vinaya se UrjA, zAMti, zakti, sakArAtmakatA evaM samyakdRSTi prApta hotI hai| titthayara bhAvaNA meM vinaya sampanna kI ATha gAthAoM meM vibhinna guNoM aura unake dhAraka guNI kI sundara vyAkhyA milatI hai| -- 55 - pApApApAtavinayadharmabApAvApAya gAthA naM. 1 : jo so sammAdiTThI viNao bhaNido hi lakkhaNo paDhayo / dasaNa-NANa-caritaM rocedi jado mokkhamamgammi // samyag draSTikI prathama lakSaNa hai vinaya / namratA, samarpaNa va vinaya ke sAtha jJAna darzana va cAritra meM ruci va zraddhA rakhanevAlA dhArmika hI ratnatrayI kA Adara sammAna va vinaya karatA hai| inake dhAraka kI bhakti va vinaya karatA hai tathA unameM ruci rakhatA hai| guNoM kI pUjA karane vAle guNoM ke dhAraka guNI kI bhI vinaya karatA hai kyoMki guNa guNI meM hI hote hai / guNI hai to guNa hai / ratnatrayI AtmA kA guNa hone se unakA vinaya karatA hai / dravya saMgraha meM bhI kahA hai - 'rayaNattayaM Na baTTai appANaM muittu aNNadabbami' (vizeSa : mokSArthI ko naya kA jJAna honA Avazyaka hai kyoMki naya-jJAna se hI vinaya kI sahI dizA aura mArga prApta hotA hai| naya-jJAna vivAda ko sulajhA detA hai| vyakti haThAgrahI nahIM hokara anekAntavAdI bana jAtA hai| usake kaSAya alpatara evaM maMdatara hone se vaha mukti patha para bar3ha jAtA hai| naya dRSTi se vinaya do prakAra kA hotA hai| (a) vyavahAra vinaya (ba) nizcaya vinaya / sAdhu parameSThI kA Adara satkAra karanA, namana karanA, namratA se bAtacIta va anusaraNa karanA Adi vyavahAra naya hai| unake samyakdarzana, samyakjJAna evaM samyakcAritra Adi guNoM kA dhyAna va vinaya karanA tathA unase bhAvi honA nizcaya hai| gAthA naM. 2: jeMsi bi ya syaNattaM tesiM NicaM ya bhAvaNAdhamme / jeM NikhekkhA lAe tesiM caraNesu lamgade diTThI // ratnatraya dhArI muni sadA dharma meM hI bhAvanA rakhate hai / ve lokaiSaNA se dUra nirapekSa hote hai arthAt kisI bhI prakAra kI apekSA nahIM rkhte| samyakadRSTi va dharma kI upAsanA karane vAle vyakti aise jJAna, darzana evaM cAritra ke dhArI dhArmikoM kA vinaya sahaja bhAva se, vagaira kisI pralobhana evaM camatkAra kI apekSA karate hue karate hai| (vizeSa : vinaya bhAvanA arthAt vinaya sampannatA se hI tIrthaMkara nAmakarma kA baMdha hotA hai| vinaya ke tIna prakAra hai - (a) jJAna vinaya - AgamAnusAra svAdhyAya, zAstroM va paThana-pAThana kI sAmagrI kA yathocita rakha-rakhAva, bahuzruta bhakti va pravacana bhakti jJAna vinaya kA viSaya hai| (ba) darzana vinaya-AgamAnusAra padAthoM ke prati zraddhA rakhate hue ATha madasthAna kA parihAra, sAta vyasana kA tyAga, tIna mUDhatAoM evaM kaSAya rahita honA, arihanta - 45
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAbAmAvavinayadharmApAya bhakti, siddha bhakti, guru bhakti, kSaNa lava pratibaddhatA, labdhi saMvega darzana vinaya sampannatA hai| (ka) cAritra vinaya-Avazyaka kA pUrNa pAlana karanA, zIla vratoM meM niracAritA tathA zakti va sAmarthyAnusAra tapa karanA vinaya cAritra hai| ratnatrayIdhArI sAdhu va pravacana saMyamI kI vaiyAvRtti meM upayoga lagAnA, prAsuka AhAra kA dAna, samAdhi-dhAraNa tathA pravacana vatsalatA jJAna, darzana aura cAritra kA vinaya hai| ratnatrayI ko sAdhu va pravacana kI saMjJA prApta hone se vinaya sampannatA eka hokara bhI solaha avayavoM se yukta hai|) gAthA naM. 3 : rapaNattayaM ya dhammo apaNo Neba aNNadanbassa / tamhA sa dhammigANaM bhattIe Nicamubajutto // ratnatrayI AtmA kA guNa hai| AtmA kA dharma hai| AtmA ke atirikta jJAna, darzana aura cAritra kahIM aura kisI bhI dravya meM nahIM pAye jAte haiN| vinaya bhI AtmA kA guNa hai| AtmA kA dharma hai| apanI AtmA ko jAnane vAlA sabakI AtmA ko jAnatA hai| vinayazIla sabakA sammAna karatA hai| jo ratnatrayI ke dhAraka hai, vinayavAna hai, ve hI dhArmika hai| jo ina dhArmikoM kI bhakti karatA hai, Adara satkAra karatA hai, unameM ruci va zraddhA rakhatA hai, unakA vinaya karatA hai, vaha sadaiva sukha pAtA hai| samyakdRSTi vyakti unakA vinaya karane meM sadA tatpara rahatA hai| gAthA naM.4: jo puNa dapeNa judo kakhadi viNayaM hu mokakhamamgissa / so hi kasAyAviTTo kadhaM have viNaa joggo khalu // kucha zivapathagAmI mAnI-abhimAnI ho jAte hai| ve cAhate haiM ki samyakdRSTi unakI bhakti, zraddhA evaM vinaya kre| unheM Adara-sammAna deN| samyakSTi vyakti aise logoM kA sammAna evaM vinaya kaise kara sakatA hai jo svayaM mAnI hai, kaSAya se pIr3ita hai? vinaya va bhakti to unakI kI jAtI hai jo kaSAya rahita, niSpApa evaM ratnatrayI se bhAvita ho jAte hai| avinayI sadA duHkha pAtA hai| viktI aviNIyassa saMpatti viNiyassa ya (uttarAdhyayana prathama adhyayana sUtra 21) gAthA naM. 5 : viNaeNa rahidajIbo ajaba dhammaM kadA Na pAvedi / teNa viNeha Na sokkhaM hodi kadhaM taM ca paraloe // vinayarahita va kaSAyayukta vyakti kabhI bhI sukha nahIM pA sakatA hai kyoMki vinaya aura bhakti usI vyakti kI kI jAtI hai jisameM mRdutA aura RjutA ho| pApAvApAvavinayadharmApAyApAra jisameM Arjava, mArjava, samatA, sahiSNutA Adi dharma ke lakSaNa nahIM hote hai vaha kabhI bhI dhArmika nahIM ho sktaa| usakA mana abhimAna se bhArI rahatA hai| aisA vyakti na to isa loka meM sukhI raha sakatA hai aura na hI usakA paraloka sudharatA hai| duHkha kA kAraNa vaha svayaM hotA hai| jisa prakAra phala prApta karane ke liye pahale vRkSa lagAnA par3atA hai usI prakAra Atma sukha prApta karane hetu RjutA, mRdutA, samatA, vinaya sampannatA Adi guNoM ko dhAraNa karanA Avazyaka hai| gAthA naM. 6 : AbhyaMtara tabo khalu viNao titthaMkarahiM uddiTTo / himmadamaNeNa jamhA Adammi saMlINadA hodi // tIrthaMkaroM evaM gaNadharoM ne do prakAra ke tapa batAye hai - bAhya tapa aura Abhmantara tp| AbhyaMtara tapa ke chaH bhedoM meM eka tapa vinaya tapa hai jo viziSTa haiM, vinaya tapa hai aura tapa dharma hai - 'viNavo bi tabo tabo vi dhammo' (praznavyAkaraNa saMvara dvAra 3 pA~cavI bhAvanA) dhArmika vyakti antaraMga tapa vinaya kI sAdhanA - ArAdhanA kara nirmada va nirAbhimAnI ho jAtA hai| nirvikAra hokara vaha Atma-sAdhanA meM lIna ho jAtA hai| vinayazIla va kaSAya rahita hokara apane karmo kI nirjarA kara letA hai| gAthA naM.7: kularuvaNANavisae saMpaNNo vi apasaMsarahidoya / pujesuNIcadiTThI viNayassa saMpaNNadA NAma // prastuta zloka meM vinaya sampannatA kA artha evaM vinIta ke guNa batAye gaye hai| vinayazIla kauna hotA hai ? vinayavAna vahI hotA hai jo ucca kula meM janma lekara, sundara zarIra va rupa pAkara, rAjA-mahArAjA kI taraha vaibhavazAlI tathA samyakjJAna Adi guNoM se sampanna hokara bhI ahaMkAra nahIM karatA, unnata nahIM hotA, madAndha nahIM hotA tathA pUjya puruSoM ke samakSa nayana aura zIza jhukAkara bhakti va zraddhA karatA hai| vaha mana, vacana va kAyA se vinayavAna va samyakdRSTi hotA hai| sudarzana seTha kI taraha brahmacArI evaM jayakumAra senApati kI taraha kSamAvAna hotA hai| gAthA naM. 8 : NANaM ya pujjA ya balaM ya jAdI baM ya iDDhI ya tabo zarIraM / chipaNaMti je aTThavihaM madaM te NimmANagA jaMti sivassa ThANaM // mokSaphala kise prApta hotA hai? mokSa kA adhikArI vahIM hotA hai jisane ATha mada - jJAna, pUjA, kula, jAti, bala, Rddhi, tapa aura zarIra ke abhimAna kA parihAra kara diyA hai| nirmala va kaSAya rahita ho gayA hai| gItArtha evaM vinaya meM kovida .58 .
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinayadharma hI AtmasAdhanA meM lIna hokara apane karmo kI nirjarA kara anuttara sukha prApta kara letA hai| mUlAcAra meM bhI vinaya ko mokSa kA dvAra batAyA hai| ukta ATha gAthAoM se siddha ho jAtA hai ki vinaya hI jina zAsana kA mUla hai| jo vinaya rahita hotA hai use dharma, tapa aura mokSa prApta nahIM hotA hai| AtmA kA aihika aura pAralaukika hita vinaya kI ArAdhanA se hI saMbhava hai| AcArya nemicandra kRta "sukhabodhA, patra 3 meM varNita eka gAthA ke anusAra" - viNayA NANaM NANAo daMsaNaM daMsaNAo caraNaM ca / caraNAhiMto mokkhe mokkho sokkhaM nirAbAhaM // arthAt vinaya kI ArAdhanA se jJAna, jJAna se darzana, darzana se cAritra aura cAritra se mokSa kI prApti hotI hai| mokSa se nirAbAdha sukha prApta hotA hai / paricaya zrImatI vinayajImmI muzI aa khanma 12 gujArUM 1946 jo ratahAma (ma.pra.) meM huaa| snAtakottara kI zikSA (ema.e. aMgrejI sAhitya) ratalAma meM hI huI? tatpazcAt udayapura rAjasthAna vizvavidyAlaya se bI. eD. tathA himAcala vizvavidyAlaya se ma.i. nI DigrI prApta vI. sana 1972 se 1998 taka siniyara saikaNDarI vidyAlaya meM vyAkhyAtA aMgrejI ke pada para kArya kiyaa| sana 1998 se 2006 taka usI vidyAlaya meM pradhAnAcAryA pada prApta kiyaa| sana 2006 meM sevAnivRtta hone ke pazcAt dharmasaMgha kI prabhAvanA meM saMlagna ho T) Apa kI mukhya ruci Agama evaM grantho ke adhyayana meM hai| aba taka lagabhaga bAraha Agama va grantha kA adhyayana kara isI dizA meM agrasara hai| adhyayana ke alAvA dhArmika viSayoM para lekha, patravAcana, kaI anuvAdaha kArya tathA AdhyAtmika kAryazAlAoM ke Ayojana meM vizeSa prayatnazIla haiN| ** (udayapurasthita vijayAlakSmI muMzI ne M.F.D. taka abhyAsa kiyA hai| siniyara sekaMDarI vidyAlaya meM pradhAnAcAryA kA pada prApta kiyA hai| unako Agama evaM dharmagraMthoM kA adhyayana meM vizeSa Rci hai / ) 59 | 1 II : vinayadharma viya prata} : upakArabhAvano udgAra - zaileSI eca. ajamerA : zramaNa bhagavAna mahAvIranA mukhakamalamAMthI zabdo saryA / / viNao mUlaM paramo se mokkho // vinaya e ja mokSanuM mULa che. vinaya e ja dharmano pAyo che. azuddha AtmAne zuddha karavAnI kSamatA vinayaguNamAM rahelI che. vinaya e sarva guNonuM mAtRsthAna che ane sadguNonA prAgaTacanuM kAraNa che. jemajema eka sAdhakanI prakRti ane pravRttimAM vinayabhAva pragaTe che, tematema tenA jJAnaguNamAM vRddhi thAya che ane te atizIghra mokSanA rAjamArge prayANa kare che. rASTrasaMta pUjya gurudeva zrI namramunijI mahArAjasAhebe eka zibiramAM khUba mArmika ane ciMtanasabhara vAta samajAvI hatI ke vinaya e anubhUti ane abhivyakti baMneno viSaya che. anaMta upakArI gurujano jyAre jJAnagaMgAno dhodha vahAve che tyAre pAtravAna ziSya jJAna prApta karyA pUrve ane jJAna grahaNa karyA padmAta, atyaMta vinayabhAvapUrvaka upakArabhAvanI abhivyakti kare che. azrubhInAM nayane, natamastake, uranA UMDANathI je aMtaranA ahobhAvanA udgAro sphure che, tene vinaya pratipati kahevAya che. vinaya pratipati karatA samaye eka vinayavAna ziSyanI abhivyakti joIne anekonAM hRdayamAM vinayabhAva pragaTe che. ekano vinaya joIne anekone preraNA maLe che. sAmUhika jJAnaprAptinA avasare vinaya pratipatino prayoga sva mATe to phaLadAyI che ja, sAthesAthe anyo mATe paNa upakAraka hoya che. vinayabhAvanI abhivyaktinA aneka prakAra che. guru ke paramAtmAnA sAMnidhyamAM yoga vinayanuM pravartana Avazyaka che. mana yoga, vacana yoga ane kAya yoga A traNe yogonuM vinayapUrvakanuM sAmaMjasya jyAre sarjAya tyAre utkRSTa vinayano yoga pravarte che. mana yoga vinaya : eka sAdhaka jyAre pUrNa ekAgratA ane utkRSTa vinayabhAvapUrvaka guru ke paramAtmAnI vANI zravaNa karavAmAM tallIna thaI jAya che tyAre guru phakta eka ja vAra pharamAve ane ziSyane badhuM ja yAda rahI jatuM hoya che. jyAre ziSyanuM mana sthira, ekAgra ane jAgRta hoya che tyAre jJAnaprAgaTaca sahaja thaI jAya che. AgamamAM vinayavAna ziSyanA mana 6.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c) (c)4 vinayadharma @ @ yoganuM pravartana kevuM hovuM joIe tenI vAta Ave che. 1) ta diphrie - he bhaMte! ApanI dRSTi jevI dRSTi mane pradAna karo. 2) ta muttie - he paramAtma! ApanA sivAya bIjA badhAthI mukta karo, phakta ApanA ja smaraNamAM rahevuM che. 3) ta sanni - he karuNAnidhiAna ! mArI sarva saMjJAo phakta ApanA anusaMdhAnamAM joDAI jAya, jevA ApanA vicAra tevA ja mArA vicAro. 4) ta purakkAre - he guru bhagavaMta ! mAruM astitva satata ApanI AjJAmAM raDe 5) tatriveNe - he bhaMte ! haraeka paLa ApanAM zaraNa ane smaraNamAM vIte, ApanA sivAya bIjI koI upAsanA nahIM. pAtravAna ziSya pUrNa ekAgratApUrvaka ane mananA utkRSTa bhAvo paDe gusAMnidhyanI haraeka kSaNane apUrva paNa samajIne vinayabhAvapUrvaka mANe che ane enA yogo thakI avinaya na thaI jAya enI satata sAvadhAnI ane jAgRti rAkhe che. vacana yoga vinaya : zrI bhagavatI sUtranA adhikAra dvArA jaNAya che ke, paramAtmAnA samayanA zrAvako jyAre ekabIjAne maLatA tyAre kahetA... "iNameva nirgAthe pAvayaNe sacce aNuttara, esa aTTa eNsa paramaE sese aNahe - jeno artha ema che, he devAnupriya ! sarvajJa paramAtmAno nigraMtha dharma e ja satya che, e ja anuttara che, e ja artha che, e paramArtha che ane bAkI badhuM nirarthaka che'', ema kahIne vArtAlApanI zarUAta karatA hatA. AvI utkRSTa zraddhA dharAvatA zrAvako jyAre prabhunI amRtavANInuM zravaNa karatA tyAre vinayamAM taraboLa vacano dvArA aneka rIte vinaya pratipati karatA. evameya bhate ! tahameya bhate ! sevaM bhaMte ! avitahameya bhaMte ! tameva sarca nizake ! "he bhagavan! Ape jema pharamAvyuM tema ja che, Ape jema AjJA ApI tema ame amArA mana, vacana ane kAyAnA yoga joDavAno prayatna karazuM, ApanA - 61 - (c) C C4 vinayadharma cres nirdezano amArA dvArA svIkAra thaze, Apano upadeza amArA mATe anaMta hitakArI che, Apa amane satyanI rAha batAvanArA cho, ame ajJAnI ane mUDha chIe." vinayavAna zrAvako sarvajJa paramAtmA samakSa zUnya ane ajJAnI banI potAnI sAmAnyatA ane bhagavAnanI zreSThatAno anubhava karatA. je buddhizUnya thAya che, tenAmAM vinayaguNa pragaTe che ane ahobhAvapUrvaka vinayabhAvanI abhivyakti ja temanA jJAnaguNanI vRddhinuM mULabhUta kAraNa bane che. paramAtmA kahe che : | pasannA lAbha isaMti, viyula aphrie surya 8 ziSyano vinaya joIne guru ke paramAtmA prasanna thAya che ane potAnA ziSyane vipula pramANamAM artha ane zrutajJAna arpaNa kare che. vinayazruta prAptinuM kAraNa che. guruno rAjIpo pAmanAra kyAreya paNa duHkhI thato nathI. kAya yoga vinaya : kAya yoga vinayanA aneka prakAra hoya che. emAMthI eka prakAra che ekarUpatA vinaya'. dharma kSetramAM jyAre upAsakono samudAya ekatrita thAya che tyAre emanA cAlavAmAM, bolavAmAM, besavAmAM ane dareka vartanamAM ekarUpatAnI pratIti thavI joIe. dharma kSetramAM praveza thatAM ja pagarakhAM, cappala ane shoesne eka lAInamAM rAkhavA, dharmasabhAmAM, linesara besavuM, pravacana Adi saMpanna thayA bAda vinaya pratipatithI thatI traNa vAra tikhuttonI vaMdanAmAM paNa ekarUpatAno vinaya hovo Avazyaka che. dUrathI gurunuM Asana jotAM ja sarva upAsakonA hAtha aMjalikaraNa mudrAmAM joDAI jAya ane jyAM sudhI gurunA sAMnidhyamAM hoya tyAM sudhI svayaMno vinaya abhivyakta karatA hAtha aMjalibaddha ja rahe che, kemake zrAvaka-zrAvikA ane upAsakonA vartanathI jina zAsananI garimAM pratibiMbita thAya che. gurunA sAMnidhye mobAIla phonano prayoga karavo te mAtra kAyAthI ja nahi, paraMtu mana, vacana ane kAyA traNethI thato mahAavinaya che. mobAIlane svica oNpha athavA sAIlenTamAM ja rAkhavo joIe jethI ApaNA thakI sadgurunAM jJAna, darzana ane cAritranA bhAvomAM vikSepa na paDe ane bhaviSyamAM gurusAMnidhya prApta na thAya evI aMtarAyathI bacI jaIe. dharma kSetre AvatA navA bauddhadharmI sAdhakone koI paNa vidhi, vidhAna, pUjA ke kriyAonI samajaNa detAM pahelAM sahu prathama vinayadharmanI mahattAno bodha
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)nDa vinayadharma (c)(c) ApavAmAM Ave che. vinayadharmamAM paNa sahuthI pahelAM ekarUpatAnI TreniMga ApavAmAM Ave che... kevI rIte ekarUpatApUrvaka vaMdana karavuM, namana karavuM, kyAre UbhuM thavuM, tevI khUba ja prAthamika lAgatI kriyAone paNa jhINavaTathI samajAvavAmAM Ave che jethI temano laya ane ekarUpatA jaLavAI rahe ane navA joDAtA upAsakonI sAdhanAnI zarUAta ekarUpatApUrvaka thAya che tema ja svAminArAyaNa dharma, IslAma dharma ane khristI dharmamAMthI Discipline ane ekarUpatA vinayanI paddhati prazaMsanIya ane anusaraNIya che. vinayadharmano bodha ApaNA sahu mATe paratmAtAnI ApelI amUlya bheTa che. ApaNe sahu kamabhAgI chIe ke pUrvakRta avinaya, AzAtanA ane abhaktinA pariNAmasvarUpa A paMcama ArAmAM janma maLyo ane sAkSAt paramAtmAnuM zaraNa pAmI zakyo nathI, sAthe ja paramasabhAgI paNa chIe, kemake anaMta AtmAo jyAre dizAvihIna bhaTakI rahyA che tyAre paramAtmAtulya sadgurunuM zaraNa maLela che ane emanA thakI prApta thayelo anaMta hitakArI Atmabodha, raNamAM sAMpaDelI mIThI vIraDI samAna che. AvI amUlya taka maLyA pachI bhAvabhInA hRdaye, ahobhAvapUrvaka sadgurunA caraNe vinaya pratipatinI vaMdanA arpaNa karuM chuM... he bhaMte ! ApanA paramaanugrahathI prApta thayeluM jJAna amArA sahu mATe AtmahitakArI che... ApanAM dareka vacano sabodha pamADI dharmanI sAcI samajaNa ApanArAM che... Apano amArA para mahAupakAra che... huM kalyANamitra guruvara ! ApanuM paramajJAna amArA aMtaramAM samyagurUpe pariName... amArA hRdayamAM parama vinayabhAva pragaTe evI kRpA varasAvo...kRpA varasAvo...kRpA varasAvo...'' | (cennaIsthita jaina darzananA abhyAsu zaileSIbahene muMbaI yunivarsiTIthI Microbiology ane BiochemistrymAM Graduation karela che. jena vizvabhAratI insTiTayUTano jIvanavijJAna, prekSAdhyAna ane yogano abhyAsa karyo che. muMbaI yunivarsiTIno DiplomA Ina jainolaoNjI korsa karela che, luka eNnDa ena larna ane saMbodhI satsaMga sAthe joDAyelAM che). (c)(c)rna vinayadharma PL(c)(c)n sarmAtanA saDasaTha bolanI sajhAya DhALa trIjI : dasa vinaya - DaoN. utpalA modI arihaMta te jina vicaratA, karma khapI huA siddha ceIya jina-paDimA kahIjI, sUtra siddhAMta prasiddha, catura nara ! samajo vinaya prakAra, jima lahIe samakti-sAra, catu. (1) daza prakArano 'vinayadharma batAvAya'' che. vinaya e sarva siddhAMtanuM mULa che. lokamAM paNa kahevAya che ke vinaya vinAnA mANasanI mANasamAM gaNanA thatI nathI. A saMsAramAM koI paNa kSetramAM vinayanA yoge ja zreSTha koTinI siddhi maLe che. jyAre A dharmanA kSetramAM to vinaya vinA koI paNa jAtanI siddhi maLatI ja nathI. A vinaya konI pratye karavAno che te jaNAvatAM dasa pAtro ahIM varNavyAM che - (1) arihaMta (2) siddha (3) caitya (4) sutrasiddhAMta (5) dasa prakAranA yati dharma (6) te yati dharmanA pAlaka sAdhu bhagavaMto (7) AcArya bhagavaMta (8) upAdhyAya bhagavaMta (9) caturvidha saMgha (10) sabhya darzana. (1) arihaMta eTale 'jina vicaratA'. je viharamAna tIrthakara bhagavaMta che, temano vinaya karavAno che. A vinayanuM pAlana to jyAre bhagavAna viharamAna hoya tyAre karavAnuM che. Aje ApaNA mATe A vinayanuM pAlana sAkSAtpaNe zakya nathI. chatAM AvA paramAtmAnuM sAMnidhya gamI jAya, tyAMthI khasavAnuM mana na thAya. e sArAmAM sAro vinaya che. mana-vacana-kAyAnA yogonuM samarpaNa karavuM e vAstavika koTino vinaya che. vicaratA evA arihaMta paramAtmAne ApaNAM manavacana-kAyAnuM samarpaNa karavuM e ja temanI pratyeno vinaya che. arihaMta tIrthaMkara deva te vidyamAna vicaratA, cotrIza atizayo sahita, pAMtrIza vANInA guNe birAjamAna, bAra guNe guNavanta evA zrI arihaMta bhagavAnano vinaya karavo. (2) arihaMta bAda siddhapadano vinaya che siddhapada e sAdhya che. A sAdhyane laIne ja arihaMtano vinaya thAya che. jJAnAvaraNIyAdika ATha karmane khapAvIne mokSe SY O
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 77 4 vinayadharma Pe Cen pahoMcyA evA ATha guNo sahita siddha bhagavAnano vinaya karavo. A siddha bhagavAna to mAtra astitva dvArA, AlaMbanarUpa banavA dvArA ApaNI upara upakAra kare che. A siddhono amalApa na karavo e siddhono vinaya che. siddhAvasthAnuM satata ciMtana karavuM te siddhano vinaya tame jema arthanuM satata ciMtana karo cho ne? e ja rIte ahIM siddhano vinaya karavo. (3) caitya : vinaya e jaina zAsananuM mULa che. badhI ja siddhio vinayane varelI che. A vinaya samyattvanuM liMga che. samyam darzana pAmavuM hoya to bhagavAnanI AjJA mAnavAnuM zarU karavuM. vizeSa karIne ATha prakAranAM karmane AtmA parathI dUra kare tene vinaya kahevAya che. caitya-jina pratimAno vinaya eTalA mATe batAvyo che ke viharamAna jinano yoga darekane kAyama mATe maLI rahe evuM banatuM nathI. tethI temanA pratimAjIno vinaya karavAnuM jaNAvyuM. jina pratimA AgaLa bhakti-bahumAna vagere karavuM, stavanA karavI tema ja tenI AzAtanA na karavI. A badhI jAtano vinaya pratimAno karavAno che. caityano artha jina pratimA paNa thAya. jina maMdira paNa thAya ane azoka vRkSa paNa thAya. ahIM mAtra be artha lagADavA cheH jina pratimA ane maMdira. (4) sUtra : Aje ApaNe sUtranI upekSA je rIte karIe chIe tenA yoge ja samyakatvathI vaMcita rahyA chIe. sUtranA AdhAre ja artha rahelA che. jene cAritra joIe ene jJAna pAmyA vinA cAle evuM nathI. samyakRtvanI prApti paNa jJAnathI ja thatI hoya che ane jJAnaprAptinI zarUAta sUtrathI thatI hoya che. zAstramAM bAra varasa sudhI sUtra bhaNavAnuM kahyuM che. jeno artha samajAya chatAM tevAM sUtro bhaNayAM kare to zraddhA nirmaLa banavAnI ja. AcArAMgAdi 11 aMgo ane 12muM aMga dRSTivAda che. te Agama zAstro e zruta siddhAMta je ApaNo aNamola taravAno ekamAtra AdhAra che, evA anaMta jJAnIoe bhAkhyo che, te pratye AdarabhAva sarvaprathama Avazyaka che. enA svAdhyAyathI, samajavAthI ke sAMbhaLavAthI samakti darzananuM rahasya meLavI zakAze. zraddhAmAM ethI ja sthira thaI zakaze. catura nara kahetA paMDita puruSo! tame hRdaya viSe dezavidyA vinayano bheda samajo, jANo jethI samaktinuM rahasya pAmIe. dharma khimAdika bhAkhiojI, sAdhu tehanA re geha; AcAra ja AcAranA jI, dAyaka nAyaka jeha. catu. (2) - 65 - 6 4 vinayadharma 11 upAdhyAya te zilyanejI, sUtra bhaNAvaNahAra, pravacana saMgha vakhANIejI, darisaNa samakti sAra. catu.(3). (5) sUtra pachI yati dharmano vinaya karavAnuM jaNAvyuM che, kAraNake je sUtra bhaNe tene sUtra bhaNatAM bhaNatAM dasa prakArano yati dharma pALavAnuM mana thAya. sUtra bhaNe tene sAdhu thavAnuM mana thayA vinA na rahe. (1) kSamA (2) mArdava (3) Arjava (4) mukti (nirlobhatA) (5) tapa (6) saMyama (7) satya (8) zaucA (9) AkiMcanya (10) brahmacarya. A dasa prakArano yati dharma che. te deza prakAranA yati dharmanuM geha eTale ghara arthAt sthAna sAdhumunirAja che, eTale te muni davidha yati dharmanA dhAraka che. teno vinaya karavo. AcArya je pAMca AcAra (1). jJAnAcAra (2) darzanAcAra (3) cAritrAcAra (4) tapAcAra (5) vIryAcAra. e pAMca AcAranA dAyaka kahetA ApanAra eTale dekhADanAra che eTale paMcAcAra pote pALe ne bIjAne upadeza karIne paLAve te AcArya dharmanA nAyaka che, temano vinaya karavo. ATha jJAnAcAra, ATha darzanAcAra, ATha cAritrAcAra, bAra prakAranA tamAcAra ane chatrIsa prakAranA vIryAcAra. A badhA ja bhedanuM pAlana kare ane karAve te AcArya. teonI pAse vidhipUrvaka artha-dezanA sAMbhaLavI vagere vinaya karavAno che. (6) pUjanIya sAdhu-sAdhvIjI mahArAjanA AcAro duniyAnA vyavahArothI bahu ja judA paDI jAya tevA che. te A pramANe 10 che. (1) kSamA (verajherano tyAga) (2) komaLa (svabhAve) (3) RjutA - saraLa - niSkapaTI (4) manasaMtoSa-nirlobhatA (5) bAre prakAranAM tapamAM lIna (6) saMyamanA pAlanamAM pramAda nahIM (7) jinAjJA e ja satya che evuM haiyAthI mAne (8) pavitra bhAvadhAraNa kare (9) kaMcana-kAmInInA tyAgI (10) ziyaLa guNe zobhatA hoya. ATalA guNonA tyAgI duniyAmAM kyAMya jovA maLaze nahIM. eTale sarvatra sarakhAmaNI kare to A guNiyala mahAna AtmAonI joDa zodhI jaDe tema nathI. mATe emanAM namaskAra-vaMdana-satkAra-sanmAna anaMtaphaLa ApanAra baMne temAM zaMkA ja nathI. emanA pratyeno AdarabhAva vinaya karavA prere che. (7) upAdhyAya bhagavaMtanI jarUra sUtra bhaNavA mATe che. AcArya bhagavaMtAdi aneka AtmAone bhaNAvavAnuM kAma kare che te temanA upakAra mATe nahi, potAnA vIryaMtarAya karmanA, jJAnAvaraNIya karmanA, mohanIya karmanA kSayopazamanI vRddhi mATe bhaNAve che. A rIte vAcanA vagere ApavAthI nIca gotrano kSaya thAya ane vIrya che 66 0
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ CC4vinayadharma Peon ullasita bane che. A ullasita vIrya ja zreNI mAMDavA mATe kAma lAgavAnuM che. jJAna-darzana-cAritra ane tapa e cAra AtmAnA anaMta svarUpa samAna che. karmathI avarAyelA e guNone pragaTa karavAno, vAdaLa khase ne sUrya prakAze, tema puruSArtha thavo e jarUrI che. e puruSArthanuM bIjuM nAma AcAra-jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra ne tapAcAra. e cAreyamAM zaktino jhaDapathI upayoga karavo enuM nAma vIryAcAra. eno upadeza ApaNane e AcAromAM joDe tevA AcArya-dharmanA nAyakono vinaya karavo. (8) Aje sUtra bhaNavAnuM gamatuM nathI, mATe upAdhyAya bhagavaMtanI kiMmata samajAtI nathI. je divase sUtranI jarUriyAta jaNAze, sUtra pratye bahumAna jAgaze te divase upAdhyAya bhagavaMtano vinaya karavAnuM zakya banaze. 45 Agamo A pramANe che : 11 aMga 4 mUtra sUtro 12 upAMga 1 naMdI sUtra 10 pannA 1 anuyoga dvArA sUtra 6 chaMdagraMtho 45 e Agamo guru gamathI gItAryo dvArA vArasAmAM meLavelAM rahasyo ukelavApUrvaka ziSyone zIkhavADe, bhaNAvI zrutajJAnamAM tallIna banAvI svAdhyAyamAM rasiyA banAve tevA upAdhyAyajI mahArAjono vinaya karI, guNonI kadara karI aneka guNo prApta karavAnA AzIrvAda meLavo. pravacana ke siddhAMta eTale (1) sUtra (2) niyukti (3) bhANa (4) TIkA (5) cUrNi, ene pravacana kahIe, tathA vaLI jIva 1, ajIva 2, puNya 3, pApa 4, Azrava 5, saMvara 6, nirjarA 7, baMdha 8, mokSa 9, e nava tattvane jANe - Adare, te sAdhu 1, sAdhvI 2, zrAvaka 3, zrAvikA 4 ne pravacana saMgha kahIe, e pravacana saMghano vinaya karavo tathA darzana je uttama samakti te kSAyika, kSayopazama, upazamAdi samaktino vinaya karavo. bhagati bAhya pratipattithIjI, hRdayaprema bahumAna; guNayuti avaguNa DhAMkavAjI, AzAtanAnI hANa. catu. (4) (9) navamA sthAno caturvidha saMgha batAvyo che. sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA bhagavAnanI AjJA pramANe rahelAM hoya to tene saMgha kahevAya. A saMghano vinaya karavAno che. zrI bhadrabAhusvAmIjI prANAyAmanI sAdhanA karavA gayelA tyAre CC4vinayadharma P chan caturvidha saMghe sAdhuone bhaNAvavAnI vinaMtI karI, paNa potAnI sAdhanA sArI cAlatI hovAthI teo zrI e nA pADI. tyAre zrIsaMghe puchAvyuM ke je saMghanI AjJA na mAne tene kahyuM prAyazcitta Ave? tyAre zrI bhadrabAhusvAmIjIe bhaNAvavAnI hA pADI ane sAdhuone tyAM mokalavAnuM jaNAvyuM. ApaNI vAta eTalI che ke AcAryabhagavaMta paNa saMghano avinaya na kare, paraMtu te saMgha bhagavAnanI AjJAmAM hoya to. prathama bhakti te bAhya praNipAta karavo eTale aSTAMga praNAma karavo tene kahe che. ussA 1, zirasA 2, praSTA 3, jAnU 4, nAsA 5, tathaiva ca; gIvA 6, kArabhyAM 7, nayanAbhyAM 8, praNAmoDaSTAMga uccate, e ATha praNAma tenuM varNana karyuM. aSTAMga praNAmo bhakti, te bAhya pratipattithI jANavo. hRdayane viSe prema-sneha, rAga dharIne bahumAna karavuM, e bIjo bheda bahumAnano kahyo che. guNInA guNanI stuti karavI, e guNastuti trIjo bheda. te guNInA avaguNa DhAMkavA e, avaguNa varjanA cotho bheda ane AzAtanAnI hAni karavI eTale jeje AzAtanA TALavI ghaTe te TALavI, e AzAtanAnI hAnino pAMcamo bheda. saMghanA vinaya bAda chelle darzana arthAt samyakatvano vinaya karavAnuM jaNAvyuM che. joke, saMghamAM samakti AtmAo ja hovAthI saMghanA vinayamAM samyakatvano vinaya samAI jAya che. chatAM samyatvanAM sAdhanono vinaya judo batAvavA tene judo pADyo che - ema samajavuM. athavA to samyakatvaguNanI pradhAnatAne jaNAvavA tene juduM pADIne batAvyuM hovAthI saMghamAM pAMcamA guNaThANe rahelAM zrAvaka-zrAvikAnuM grahaNa karavuM ane darzanamAM cothA gaNaThANe rahevAnuM grahaNa karavuM. pAMca bhede e deza taNojI, vinaya kare anukULa, siMce te sudhArasejI, dharmavRkSanuM mULa. catu. (5) je mANasa (1) bhakti (2) bahumAna (3) guNastuti (4) avaguNa varjanA (5) AzAtanAno tyAga e pAMca bhede karI arihaMtAdika dazano vinaya kare (1) arihaMta (2) siddha (3) caitya (4) zrata (5) dharma (6) sAdhuvarga (7) AcArya (8) upAdhyAya (9) pravacana (10) darzana e dazeno pAMca prakAre anukULa vinaya kare te mANasa vinayarUpa amRtarase karI samaktirUpa dharmavRkSanA mULane siMce che. te AgaLa jatAM 'ka95vRkSa' banI jaze ane anaMta sukhonA dhAmarUpa siddha - 68 -
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c) C CT4 vinayadharma PTC pAmavAno prayatna karI rahyA che tevA sAdhu, upAdhyAya ane AcArya bhagavaMtano vinaya jaNAvyo ane chelle dasa prakAranA yati dharma pAmavAnI IcchAne dharanArA ane icchAne anurUpa prayatna karanArA evA samakti AtmAono vinaya karavAnuM jaNAvyuM che. saMdarbha : vAcanA pradAtA, pU. A.bha.zrI. vi. candragupta su.ma. prakAzana - zrI anekAMta prakAzana jaina rilijiyasa TrasTa. (DaoN. utpalAbahene M.A. Ph.D. sudhI abhyAsa karyo che. teo somAnI bhavansa kaoNlejanAM philosophInA heDa oNpha DipArTamenTa che. teonAM traNa pustako pragaTa thayAM che). (c) (c)CQ vinayadharma @ @ sthAne pahoMcADaze. (10) samyagU darzana : sa darzana to cAritra ane cAritrI tarapha kheMcI jAya che. te samaktinuM sadvartana athavA saccaritra cAritryane ghaDe che, ghaDavAnuM zIkhave che. e evA guNIjanone ja najara sanmukha rAkhe che, jenI e sAmAnya jana paNa mAnavatAne keLavIne mahAmAnavo sAme rAkhavAthI samakti dvArA vikAsayAtrA AraMbhIne bIjAo mATe jIvaMta purAvArUpa bane che, ema sukhI thavAno ne thayAno bIjAone mArga cIMdhe che. jyAre e jJAnano sAgara bane che tyAre lokone AzcaryamAM mUkI de che. ethI dhyAnano mahAsAgara banavA anyone paNa prere che. A che samaktinuM rahasya. samakti jevA amUlya motInI kiMmata karatAM AMkavA mATe jaNAve che ke, samaktinuM bIja ropavAnuM kAma koI upakArI guru mahArAjo dvArA thayuM. have tene roja pANI pivaDAvavAnuM kAma koNa kare? te mATe kahyuM ke roja to upara jaNAvyA pramANenA hArdika satkAra - bahumAna ke UbharAtI lAgaNI pedA thAya. to ja (10 (5) vinayanA prakAro utpanna thAya. jema sAruM bhojana khAdhA pachI pANI ene pAcana karAve ne zakti Ave tema A vinayanA guNo pAcana karAvavAnI kriyA barobara bane che. eno amRtarasa bane che. jema dUdha e ghInI mULa cIja che e dharmavRkSane vadhAraze. siMcana karI moTuM vRkSa UbhuM karaze. eTale siMcana karavAnuM che. mULamAM! varasAda pAMdaDAMo ne DALakhA para varase tethI kAMI vRkSane poSaNa na maLe, e spaSTa che. jo vRkSane moTuM - vadhatuM jovuM hoya to mULamAM ja siMcana karo, ADuMavaLuM nahIM. ema dravya kriyAothI jo siMcana ADuMavaLuM karyuM to tamAruM e vartana samaktine sparze ja nahIM. jema joDamAM jatI kAra ApaNane sparyA vinA ja cAlI jAya. bAkI to samaktine meLavIne thoDA bhavamAM paNa mukti thaI zake tema che, paraMtu vAta ema che ke AvyA pachI gumAvavuM joIe nahIM. jema lagAtAra 25/30 varSa nokarI kare tene ja penzana maLe. e dharmanuM vRkSa kaho ke mokSanuM vRkSa kaho, enI pAkI kerInI AzA rAkho to samaktine sAcavajo ane ene siMcana karyA karajo. tamAruM dhyeya zIdhra phaLaze, emAM saMzaya nathI. dasa prakAranA vinayanuM svarUpa ApaNe joI gayA. A vinayanAM dasa pAtrono vicAra karIe to dasa prakAranA yati dharmane pALIne tenA phaLane pAmI gayA che tevA arihaMta-siddhano vinaya karavAnuM jaNAvyuM che. jeo dasa prakAranA yati dharmane - 69 che he guNonA bhaMDAra ! ApanA guNono tAja sUrya samAna che, je mArA anaMta kALanA ajJAnatAnA timira chedIne ujAgara karanAro che... Ape ja mArA AtmAmAM samagra jJAnarUpI kiraNono udaya karAvyo che. huM ApanI RNI chuM...RNI chuM... RNI
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 vinayadharma mananuM mRtyu-vinaya - mitezabhAI e. zAha bhUmikA : jagatamAM mAna na hota to ahIM ja mokSa hota-paramakRpALu zrImad rAjacaMdrajInA uparokta vacanAmRta nirdeza kare che ke ApaNAmAM mAna (abhimAna) kaSAyanI mukhyatA che. sarva guNono pAyo te sAco vinaya che. vinaya eTale pUjya puruSo ane vastuo pratye aMtarano AdarabhAva. kharekhara to vinaya e AtmAno svAbhAvika guNa che. kSamA, saraLatA, saMtoSa, satya, tyAga, Arkicanya, brahmacarya vagere AtmAnA guNo che tema vinaya paNa AtmAno guNa che, paNa ajJAnI jIva A svAbhAvika guNa tarapha lakSa na detAM tenA pratispardhI mAna mohanIya karmanA udayathI thatA abhimAnarUpI bhAvanuM niraMtara poSaNa karyA kare che. A rIte ajJAna ane UMdhA abhyAsane lIdhe vinayaguNanI prApti thatI nathI. vinayano mahimA H- ApaNe jo AdhyAtmika vikAsa karavo haze to vinayaguNane atmasAt karavo paDaze. ApaNAmAM kahevata che ke namyo te sahune gamyo, namratA e ApaNA vyaktitvanA vikAsa mATenuM paramaAvazyaka aMga che. kudaratamAM paNa A guNanuM mAhAtmya che! nadIo unnata mastake UbhelA girirAjane bheTavAne badale namra, vizALa evA samudrane bheTe che! mahAtmA gAMdhIjInA AdhyAtmika mArgadarzaka zrImad rAjacaMdrajI bhaktinA vIsa doharAmAM jaNAve che, "ahaMbhAvathI rahita nahi, svadharma saMcaya nAkhuM; nathI nivRtti nirmaLapaNe, anya dharmanI kAMI'' vinaya mUjo dhamma dharmanuM mULa vinaya che. vinayavAna, saraLa vyaktine sadgurunI vANInI asara jaladIthI thAya che. pachI krame karIne te jIva mokSamArgamAM AgaLa vadhe che. paramAtmapadanI prApti mATe vinayavAna thavuM atyaMta jarUrI che. jema kheDAyelI ane pocI jamInamAM pANIno saMgraha thaI zake che tema vinayathI plAnvita thayelA AtmAmAM dharmabodha pariNAma pAme che. ahamnI rAkha para ja paramAtmAnAM darzana karI zakAya che. pUrve jeje mahApuruSo thayA teoe ahaMkArarUpI parvatane bhedIne AtmAno sAkSAtkAra karyo che. aham vyaktine patananA mArge laI jAya che, jyAre vinaya vyaktine UrdhvagAmI banAve che. ahaMkAra te jJAnaprAptimAM 1 102 vinayadharma GSS parama vighnarUpa che. aham re aham, tuM jAne re marI, pachI bAkI mArAmAM rahe te hari.' vinayavAna vyakti jIvananAM dareka kSetramAM jevo vikAsa kare che tevo vikAsa ahaMkArI vyakti karI zakatI nathI. vinaya ApaNane mokSamArgamAM laI janAra paramamitra che, jyAre ahaMkAra ApaNA mATe durgatinA daravAjA kholanAra paramaripu che. vinayI vyakti jIvanamAM sAcI mahattA pAmI zake che. vinamra ziSya sadguruno upadeza grahaNa karI AdhyAtmika unnati sAdhI zake che. vinaya vaDe verIne paNa vaza karI zakAya. vinaya vaDe tattvanI siddhi che. zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika sAdhanA kendra, kobAnA adhiSThAtA saMtazrI AtmAnaMdajI kahe che ke AtmajJAnanI prApti karavI hoya to ApaNe ApaNA nAka (abhimAna) ne kApatA rahevuM paDe, kAraNake nAka bahu lAMbuM che. udayaratna mahArAja 'mAnanI sajjhAya'mAM kahe che, "re jIva mAna na kIjiye, mAne vinaya na Ave re, vinA vidyA nahi. to kema samakti pAve re jyAM sudhI sarva prakAranA abhimAnano tyAga karavAmAM na Ave tyAM sudhI jIvane samyag darzana prApta thatuM nathI, samyag darzana vinA sAcI cittazuddhi ane cittanI ekAgratA prApta thatI nathI ane dhyAnadazAnI prApti vinA kevaLajJAnanI prApti thatI nathI. mATe ahaMkArano tyAga sAdhaka mATe atiAvazyaka che. zrI uttarAdhyayana sUtranAM 36 adhyayana paikI paheluM vinaya adhyayana che. sAdhanAno upakrama A pramANe che. udAsoDahaM - dAsoDaNuM - soDahaM - ahaM vinayaguNane keLavIe to sAcA 'ahaMpada'nI prApti thAya. 12 prakAranA tapamAM vinayane aMtaraMga tapa gaNavAmAM AvyuM che. paramakRpALu zrImad rAjacaMdrajInA aMtaraMga vinayane darzAvatuM A vidhAna mananIya che, "ame to sarva jIvonA ane temAM paNa dharmI jIvonA khAsa dAsa chIe.'' rAvaNa, duryodhana, duHzAsana jevA zaktizALI puruSo abhimAnanA kAraNe nAza pAmyA. vinayaguNa traNeya lokamAM sukhanA khajAnArUpa che. mAdava (vinaya) guNanApAlanathI gRhastha sapta dhAturahita suMdara zarIranA dhAraka deva bane che ane tyAMthI cyavIne manuSya banI, munivrata dhAraNa karIne mokSane prApta kare che. mArdavadharmanuM phaLa zubha ane kaThora pariNAmanuM phaLa azubha che. mAna zreSTha AcaraNane 72
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( vinayadharma #On naSTa karI nAkhe che, vinayano nAza kare che, dharma-artha tathA kAma-traNa puruSArthane naSTa karI de che. jyAM sudhI mAnarUpI graMthi manamAM lAgelI che tyAM sudhI prApta thayela vivekarUpI maNi paNa cAlI jAya che. paramakRpALu zrImad rAjacaMdrajI jaNAve che, "vinaya e uttama vazIkaraNa che. guruno, munino, vidvAnono, mAtA-pitAno ane potAthI vaDAno vinaya karavo e ApaNI uttamatAnuM kAraNa che. 'vacanAmRta patrAMka - 254mAM zrImadjI '' "mArgaprApti''ne rokanArAM traNa kAraNo jaNAve che. A lokanI alpa paNa sukhecchA, paramadenyatA (paramavinaya)nI ochAI ane padArthano anirNaya. pachI kahe che, parama dainyapaNuM e traNemAM baLavAna sAdhana che ane e traNenuM bIja mahAtmAne viSe paramapremArpaNa e che. patrAMka 493mAM teozrI jaNAve che, "anAdi svapnadazAne lIdhe utpanna thayelo evo jIvano ahaMbhAva.'' mamatvabhAva ne nivRtta thavAne arthe A cha padanI jJAnIpuruSoe dezanA prakAzI che. vidUranIti to kahe che ke vRddhAvasthA rUpane hare che, AzA dhairyane hare che, mRtyu prANane hare che, IrSyA dharmAcaraNane hare che, kAma lajjAne hare che, paraMtu abhimAna sarvasva harI le che. tIrthaMkara padadAtrI soLa kAraNabhAvanA aMtargata vinaya paNa Ave che. AdhyAtmika vikAsa mATe jJAnaprApti mATe A guNa atyaMta mahattvano che. ATha prakAranA mada : ApaNane rUpa, sattA, kuTuMba, zarIra, paisA Adi aneka prakAranAM abhimAna hoya che. te badhAMmAM mukhya ATha prakAranA abhimAnanuM varNana zrI ratnakaDa zrAvakAcAra graMthamAM karyuM che, je nIce mujaba cheH "jJAna pUjA kula jAti balamRddhi tapo vapuH / aSTAvAzrityamAnitva smayamAhurgatasmayAH / '' arthAt jemano mada vinaSTa thayo che tevA gaNadharadeva madonuM kathana kare che. jJAna, pUjA, kuLa, jAti, baLa, Rddhi, tapa ane rUpa e AThanA Azraye mAnIpaNuM te mada che. (1) jJAnamadaH jJAnAvaraNa karmanA kSayopazamane kAraNe kaMIka jJAnano thoDo ughADa thayo hoya to te jJAnanuM abhimAna karavA jevuM nathI, kAraNake te jJAna vinAzaka ane IndriyAdhIna che. be-cAra zAstronuM upalaka jJAna prApta karI levAthI 93 (vinayadharma GS kaMI jJAnI banI javAtuM nathI. pUrve thayelA mahAna AcAryone hajAro zloko moDhe AvaDatA. zrI akalaMkadeve ''rAjavArtika'" graMtha to vidyAnaMdasvAmIe "zrlokavArmika'' graMthanI hajAro zlokomAM racanA karI. zuM ApaNane hajAra zloka paNa yAda che? zAstromAMthI thoDuM jANIne tenuM abhimAna karavuM te zuM ApaNane zobhe che? pUrve bAra aMga ane cauda pUrvanuM jJAna dharAvanArA mahAjJAnI puruSo hatA. eka AmnAya anusAra vartamAnamAM eka aMganuM paNa jJAna rahyuM nathI. mATe ApaNane thoDuM jJAna hoya to teno upayoga jIvanasudhAraNAmAM karavo. (2) pUjApada : yaza nAmakarmanA udayane lIdhe ApaNI comera kIrti phelAyelI hoya to tenuM abhimAna karavA jevuM nathI, kAraNake te yaza nAmakarma kAyama TakatuM nathI. Aje ApaNI pUjA karanArA AvatI kAle joDAM paNa mAre! Aje ApaNA para prazaMsAnAM puSpo varasAvanArA AvatIkAle niMdAno varasAda paNa varasAve! zrI cidAnaMdajI mahArAja jaNAve che, "bahika kAjI, bahika pAjI, kabahika huA apabhrAjI; kabahika jagameM kIrti gAjI, saba puddagalakI bAjI, Apa svabhAvame re avadhU sadA maganame rahanA.'' (3) kuLamadaH- pitAnA vaMzane kuLa kahe che. kuLanuM abhimAna karavuM te mahAanartha che. anAdikALanA saMsAraparibhramaNamAM jIve nIca kuLamAM anaMtavAra janma dhAraNa karyo che. (je kuLamAM dharma karavAnI suvidhA maLe te uttama kuLa che). kuLanuM abhimAna karavAthI moTA rAjAo paNa kIDI jevA nIca kuLane prApta thayA che! mATe zubha puNyanA udayathI jo ApaNe uttama kuLa pAmyA hoIe to jugAra, dArU, mAMsAhAra jevAM niMdya karmone choDI sadAcAranuM pAlana karIe. IzvaranA ghare nAtajAtanA koI bhedabhAva nathI. "jAti pAMti pUche na koI, hariko bhaje so harikA hoI.'' (4) jAtimada : mAtRpakSane jAti kahe che, jJAnIjano jAtino garva karatA nathI. anaMtakALanA saMsAraparibhramaNamAM jIva aneka vAra nIca jAtimAM utpanna thayo. ucca jAtimAM janma thayo hoya to tenuM abhimAna karavA jevuM nathI. mATe jAtine vinAzika ane karmAdhIna jANI zIlapAlana, svAdhyAya, dAna, paropakAra AdimAM pravartana karIne jAtinuM uccapaNuM saphaLa karavuM joIe. (5) baLamada : aMtarAya karmanA kSayopazamathI jo ApaNe mana-vacanakAyAnI zaktine pAmyA hoIe to tenuM abhimAna karavA jevuM nathI, kAraNake 74
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 vinayadharma Peon Indriyo zithila thatAM te zakti ghaTI jAya che. baLanuM abhimAna karavAthI rAvaNa ane duryodhana jevAono paNa vinAza thayo. duniyAmAM mazahura gAmA pahelavAnane jiMdagInI chellI avasthAmAM zarIra parathI mAkhI uDADavAnI paNa zakti nahotI! karmarUpI zatrue ApaNA Atmavaibhavane DhAMkI dIdho che, te karmarUpI vairIno saMhAra karavAmAM ApaNI zaktino upayoga karavo te ApaNI zobhA che. jo ApaNe zArIrika zakti pAmyA hoIe to paropakAra, dAna tathA tapa, zIla ane cAritrapAlanamAM teno upayoga karavo joIe. (6) Rddhimada - sAdhaka jemajema mokSamArgamAM AgaLa vadhe che. tematema tene aneka riddhi-siddhio pragaTe che. jo A riddhi-siddhimAM te aTakI jAya athavA teno durupayoga kare to sAdhaka sAdhanAnA zikhara parathI gabaDI jAya che. sAcA sAdhakane "mAtra mokSa abhilASa" hoya che. riddhi-siddhinI tenA aMtaramAM koI spRhA hotI nathI. (7) tapasaMda : tapa karavAthI karmonI nirjarA thAya che. mada to tapano nAza karanAra che. tapa karIne to Atmazuddhi karavAnI che, tene badale jo e tapanuM abhimAna karIe to AtmakalyANa kyAMthI thAya? vItarAga prabhue batAvelA 123 prakAranAM tapa lokone dekhADavA mATe ke lokomAM potAnI prazaMsA thAya te mATe karavAmAM nathI, paraMtu karmano kSaya thAya te arthe karavAnAM che. (8) rUpamada :- zArIrika sauMdarya jo ApaNe pAmyA hoIe to tenuM abhimAna karavAnuM nathI, kAraNake rUpa vinAzI che. jyAM zarIra ja ApaNuM nathI, to tene Azrita rUpa ApaNuM kyAMthI hoI zake? javAnI tenuM nAma javAnI. je bharayuvAnImAM suMdara dekhAya che te deha vRddhAvasthA AvatAM jarjarita thaI jaze, cAmaDImAM karacalIo paDI jaze, AMkhe dekhAze nahi, kAne saMbhaLAze nahi, lAkaDInA Teke cAlavuM paDaze! mATe zarIra ane tenA AdhAre rahelA rUpanuM abhimAna karavA jevuM nathI. vinayanA prakAra vinayanA mukhya cAra prakAra cheH (1) jJAna vinaya :- jJAnI, jJAna, jJAnanAM sAdhanono vinaya karavo te jJAna vinaya. (2) darzana vinaya :- samyaga darzana, samyak daSTi, samya darzana mATenAM sAdhanono vinaya karavo. che 75 - (c) (c)4vinayadharma PC (3) cAritra vinaya :- cAritra ane cAritradhArI zrAvaka ane sAdhuono vinaya karavo. (4) upacAra vinaya :- mAtA-pitA, zikSako, upakArIjanono vinaya karavo. vinayaguNanI khilavaNI mATe zuM karavuM? (1) mAtA-pitA, gurujano, upakArIonA upakArane yAda rAkhI teonA pratye vinayI rahevuM. (2) sAdharmI baMdhuone hAtha joDI jaya jinendra kahevuM. (3) huM ATha madadadathI rahita vinayI svarUpI AtmA chuM. A pramANe maMtralekhana karavuM. (4) savAre UThIne prabhu-gurune yAda karIne vaMdana karavAM, vacanathI stuti karavI, kAyAthI namaskAra karavAM. (5) sanzAstrono yathAyogya vinaya karavo. (6) dAsyabhakti keLavavI. dA.ta. hanumAnajI, raidAsajI, laghurAjasvAmI. (7) mAnAdika zatru maha, nija de nA marAya; jAtAM sadguru zaraNamAM, alpa prayAse jAya. vinayaguNane keLavavA mATe mahApuruSonAM vacano (1) namo, to bhavamAM nahIM bhamo (2) vidyA vinayana zobhate! (3) UMcA UMcA saba cale, nIcA cale na koI, nIcA nIcA jo cale, sabase UMcA hoI. (4) je sadguru upadezathI, pAmyo kevaLajJAna; guru rahyA chamastha paNa vinaya kare bhagavAna. (5) evo mArga vinaya taNo, bhAkhyo zrI vItarAga; mULa hetu e mArgano, samaje koI subhAgya. (6) dAsa kahAvana kaThina hai, meM dAsanako dAsa, aba to aisA ho rahe, ki pAMva talakI ghAsa, (7) namatAthI sau ko rijha, namatAne saha mAna, sAgarane nadIo bhaje, choDI UMcA sthAna.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)CQ vinayadharma (c)(c)n (8) raja viraja UMcI gaI, naramAI ke pAna, paththara Thokara khAta hai, karaDAI ke tAna. (9) dayA dharamakA mUla hai, pApa mUla abhimAna, tulasI dayA na chAMDiye, jaba laga ghaTa meM prANa. (10) mAnaSi dvini, zAkaffja mavafa . yato jalena bhidyanne parvatA api niSkarA // (amadAvAdasthita mitezabhAI 'divyadhvani'nA taMtrI che. sAmayiko ane vartamAnapatromAM avAranavAra temanA suMdara lekho pragaTa thAya che). he paramAtmA ! mAro astitva keTalAno upakAra dharAve che... pUrva kRta satkarmone kAraNe mane manuSya bhava, Arya kSetra ane uttama kuLa maLyuM... he paramAtmana ! huM e satkarmonuM vinayapUrvaka RNasvIkAra karuM chuM... 4 vinayadharma PC zrI pArzacaMdrasUri kRta "vinaya sajhAya" - DaoN. bhAnubahena zAha (satrA) dharmanI jIvAdorI ane mokSamArganI pathadarzaka dIvAdAMDI samAna vinayanA svarUpane ujAgara karatI prastuta sajhAyanA racayitA zrI pArdhacaMdrasUrijI che. kavi paricaya : 'uttarAdhyayana sUtra chatrIsI' nAmanI haprata zrI kailAsasAgarasUrIzvarajI jJAnamaMdira, amadAvAdathI hAthavagI thaI che. temAM prathama DhALamAM vinayanuM svarUpa udghATita thayuM che te anusAra ATha kaDI (gAthA)nI TUMkI kRtinI aMtima kaDImAM kavizrIe madhyakAlIna kaviparaMparAne anusaratAM potAnuM nAma zrI pAsacaMde ANaMde kahyau' evuM kahI TAMkela che. kavizrInI racanAmAM saMpradAya, guruparaMparA ke racanA sAlano ullekha anupalabdha che. jaina gurjara kavio bhA-1, pR. 288mAM kavinAM jIvana ane kavanano saMkSipta paricaya sAMpaDe che. te anusAra teo hamIrapuranA vatanI hatA. teo prAvaMzIya vehagazAha ane vimalAdenA panotA putra hatA. temano janma saM. 1537, caitra suda noma, zukravAre thayo hato. temaNe 11 varSanI bALavaya (saM. 1546)mAM nAgapurIya tapAgacchamAM dIkSA laI saMyamanA pAvaka patha para Agekuca karI. vicakSaNa, pratibhAvaMta vyaktitva ane buddhimatAnA kAraNe 20 varSanI vaye (saM. 1554) temaNe upAdhyAyanI padavI hAMsala karI. saM. 1565mAM jaina zAsananI dhurA saMbhALanArA AcArya banyA. temanAM sarjanAtmaka kAryothI satata vRddhigata thayA. saM. 1599mAM yuga pradhAnapade niyukta thayA. saM. 16 12mAM jodhapuramAM temanuM svargAgamana thayuM. lagabhaga cha dAyakA (66 varSa) uparAMta saMyamaparyAyamAM rahI jaina zAsananI khUba sevA karI. gujarAta ane mAravADa jevAM kSetromAM vicaraNa karI temaNe aneka jIvone dharmanA rAhe caDAvyA. je zrAvako dharma vaTalAvI mAhezvarI banyA hatA temane punaH jaina zrAvaka banAvyA. Ama, pArdhacaMdrasUri eka prabhAvaka AcArya hatA. temanA nAma uparathI 'pAyacaMdIya gaccha" zarU thayo. pArdhacaMdrasUrinAM aDhaLaka sAhityanuM mUlyAMkana karatAM jaNAya che ke teo mAtra eka prabhAvaka vibhUti ja na hatA paNa teo vidvAna kavi ane lekhaka paNa hatA. 78 - WITTER
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 4 vinayadharma Pe Cen temaNe gIta, rAsa, prabaMdha, kulaka, stavana, sajhAya, stuti, stotra, batrIsI, bAlAvabodha, carcA jevA sAhityanAM vividha kSetramAM kheDANa karI madhyakAlIna sAhityane potAnI lekhinI dvArA samRddha banAvyuM. temanI nAnI-moTI 67 jeTalI mabalaka kRtio vividha graMthabhaMDAromAM upalabdha che. hastaprata paricaya : A aprakAzita hastaprata che, jeno naMbara 64456 che. 26 x 13 se.mI. laMbAI ane pahoLAImAM patharAyelI A kRtinI banne bAju 2', se.mI.no hAMsiyo che. jemAM patra naMbara aMkita thayA che. pratanA akSaro moTA, svaccha ane maroDadAra che. caraNanA aMte alpavirAma tema ja gAthAnA aMte pUrNavirAmanI suvyavasthita vyavasthA che. A prastuta kRtinA lakhANamAM 'sunI' jagyAe zru zabdaprayoga thayo che. 'u'kArAMta zabdano vizeSa upayoga thayo che. jyAM joDaNImAM sudhAro karavAnI AvazyaktA jaNAI che tyAM te akSara sudhArI ()mAM mUkyo che. zabdAnuprAsa ane aMtyAnuprAsa alaMkArathI maThArelI A kRtinI bhASA saraLa ane prAMjala che. paDImAtrAno upayoga thayo che. kavizrIe uttarAdhyayana sUtranA AdhAre sajhAyanI racanA karI che, tethI viSayane sugama banAvavA zAstrokta dRSTAMtonuM ja nirUpaNa karyuM che. vinayanuM svarUpa : prastuta racanAmAM sajhAyakAre vinayanI paribhASA ApI nathI, paraMtu vinayI ane avinayInAM svabhAva, vyavahAra ane pariNAmanuM sAMgopAMga varNana karyuM che. tenA parathI tAraNa karI kahI zakAya ke vi=vizeSa prakAre; naya= laI jAya. je vizeSarUpe sukha-zAMti ane unnati tarapha laI jAya te vinaya che. jenAthI jIvanamAM dhanyatA ke divyatAno ujAza patharAya te vinaya che. vinaya dvAaizikAmAM vinayanI vyAkhyA karatAM kahyuM che : varmA drA vinAnA athAt AtmA para dharabAyelAM jJAnavaraNIya Adi ATha karmonuM je zIdhrapaNe vinayana kare tene vinaya kahevAya che. tenAthI viparIta avinaya che. - vinaya e dInatA, dAsatA, gulAmI ke ziSTAcAra nathI, paraMtu AdarabhAva ke AtmIyatAno bhAva che, abhimAna ke akkaDatAno tyAga ane namratAno sucaka che. vyavahAramAM paNa kahevAya che ke, 'name te saune game'. namavuM e vinayanI nizAnI che. ahaMkAranA visarjana vinA namratA na janme. bAhubalImunie nAnA bhAIo, cha Q4 vinayadharma CCT jeo dIkSA paryAyamAM moTA hatA temane vaMdana karI vinaya pradarzita karavAno mAtra saMkalpa karyo ane saMpUrNa jJAnI banI gayA ! vinayanuM kevuM adbhuta phaLa ! jaina dharmanI ImArata vinayanA pAyA para UbhI che. cauda pUrvanA sArarUpa namaskAra mahAmaMtrano prAraMbha ja 'namo' zabdathI thAya che. sarvathA kRtakRtya thayelA tIrthakara bhagavaMto paNa tIrtha pratyeno vinaya 'kalyANanuM pradhAna kAraNa che" evuM darzAvavA parSadAmAM 'namo ti-ssa' kahI tIrthane namaskAra karI pachI dezanA Ape che. pratyeka anuSThAno, dAna, zIla, tapa, cAritra ane bhAva jyAM agrasthAne che. vinaya vinA anuSThAno nirjIva bane che. bAra prakarAnA tapamAM vinayano AvyaMtara tapamAM samAveza thAya che. tapamAM vinayanuM bIjuM sthAna che. vinaya vinAnuM prAyazcitta kevuM? ane vinaya vinAnI vaiyAvacca phalita thAya kharI ? mATeja zAstrakAro kahe che : vijaya mUhuM saMdhya nADuM arthAta vinayathI ja sarva kAryonI siddhi thAya che. - vinaya e dharmarUpI vRkSanuM mULa che. jema pANInuM siMcana karyA vinA vRkSanI vRddhi thatI nathI, tema vinaya vinA samya darzana, jJAna, cAritrarUpI puSpa pAMgaratuM nathI to mokSarUpI phaLa kyAMthI prApta thAya ? vinaya e dharmanI dharohara che, zramaNAcArano pAyo che, muktinuM prathama caraNa che, batrIsa AgamomAM mULasUtramAM tethI ja uttarAdhyayana sUtra, prabhu vIranI aMtima dezanA che, jenuM prathama adhyayana 'vinaya' che. mArgAnucArInA pAMtrIsa bola ane tIrthaMkara nAmakarma bAMdhavAnAM vIsa kAraNomAM 'vinaya'no samAveza thayo che. guru Adi vaDIla ane pUjanIyajanono mana-vacana-kAyAthI vinaya karanAra temanA guNone abhimukha javAnA yatnarUpa che. vinayathI vRddhi pAmato jIva dharma prakarSa pAmI sahajAnma svarUpane pragaTa kare che. pravacanazakti, tapanI kaThora sAdhanA, asAdhAraNa vidvattA ane sahajabhAve karAtuM vaiyAvRtya vagere guNo vinayathI ja phalita thAya che. A zAsananI prabhAvanA vinayathI ja thAya che. rItizAstramAM kahyuM che : 'vinAt yAti pAtratAm' ; - vinayathI jIvane pAtratA maLe che. tAjetaramAM gharaDAMgharo pUrajozamAM phAlIlI rahyAM che tenuM mukhya kAraNa vinayano abhAva tema ja svachaMdatA ane kRtajJatAnI khIlavaNI che. zibironA mAdhyame saMto mAtA-pitA ke vaDIlonA upakArone ujAgara karI bALamAnasamAM vinaya, paropakAra, sevAnuM bIjAropaNa kare che. vaDIlonA hAthe dharmakAryo karAvavAM, temanA che 80
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)rve vinayadharma PC(c)(c) cittanI prasannatA jALavavI, temanuM bharaNapoSaNa karavuM, potAnI anukULatAne gauNa karI temanI AMtaraDI ThArI mIThA AziSa meLavanAra vinayI jIvanamAM sukha-samAdhi meLave che. bhagavAna mahAvIre garbhakALamAM mAtA-pitAnI samAdhi rahe tevo vinaya darzAvavA saMkalpa karyo hato ke, "mAtA-pitAnI hayAtimAM dIkSA na levI'. zrIrAma, zrIkRSNa, saMpratirAjA jevA mahApuruSonI kathAo vAMcatAM jaNAya che ke teo nitya mAtA-pitAne praNAma karI vinaya karatA hatA. vinaya karanAra asAmAnya siddhio prApta karI zake che. vinayathI devo paNa saMtuSTa thAya che. mahAnidhAna devo dvArA adhiSThita hoya che. tene prApta karavA ane devanA 'kopanuM nivAraNa karavA ucita upAyanuM saMnidhAna karI vinaya karavo paDe che. avinayanA kAraNe devatA ke sarpAdino upadrava thAya che. bhUmimAMthI dATelA nidhAna maLe tyAre dhUpa-dIpa vaDe pUjA karavAmAM Ave che. lagnaprasage deva-devInI pratiSThA, pUjA, naivedya karI temanI bhakti (vinaya) karavAmAM Ave che, jethI sArA prasaMge AvatAM vidanonuM nivAraNa thAya. AgamakAro, graMthakAro, kavio ane lekhako potAnA iSTadevanuM smaraNa, stuti karI vinaya pradarzita kare che. cakravartInI AyudhazALAmAM cakra utpanna thAya tyAre devAdhiSTa A cakranI cakravartI pUjA karI vinaya-bahumAna kare che. tyAra pachI ja A cakra cha khaMDa sAdhavA jatAM cakravartIne mArga dekhADavA paMthamAM AgaLa vadhe che. cakravartIne eka khaMDamAMthI bIjA khaMDamAM javA, cha khaMDa sAdhavA kula 13 aThThama karavA paDe che. tyAM te te sthAnanA devone vinaya karI rIjhavavA paDe che. tapatikI buddhinA svAmI abhayakumAra ane traNa khaMDanA adhipati zrI kRSNa mahArAjAe mAtAonA manoratha pUrNa karavA vidhipUrvaka aThThama tapa karI devone khuza karyA hatA. temanA vinayathI prasanna thayelA devoe temanA manoratho pUrNa karyA. vinaya vinA vidyA ke kalA prApta thatI nathI. AmraphaLa coranAra pAsethI ujJAminI ane avanAminI vidyA meLavavA mATe magadhanareza zreNika rAjAe tene gurusthAne besADI vinaya karyo tyAre ja vidyA hAMsala thaI. Ama, laukika kSetre ane lokotara kSetre vinayanI anivAryatA che. - zAstrokta anusAra avinayapaNe zruta grahaNa karavAthI unmAda, sannipAta, dharmathI bhraSTa ane maraNa jevA aniSTanI saMbhAvanA rahe che, tethI vinayAdipUrvaka, (c) C CT4 vinayadharma PIC aMjali karIne bhaNavAno anurodha thayo che. vinaya vinA vidyA na maLe, vighA vinA cAritra ane cAritra vinA mokSa na maLe. tAtparya e che ke avinItane Apatti ane suvinItane sadgaNonI saMpatti prApta thAya che. Ama, vinayanuM anaMtara phaLa lokapriyatA, prasannatA, jJAna ane AcaraNano vikAsa ane Aloka ane paralokamAM samAdhi che jyAre tenuM paraMpara phaLa apavarga-mokSanI prApti che. zrI dazavaikAlika sUtra, zrI ThANAMga sUtra, bRhada ka95vRtti, vyavahAra bhASya Adi AgamomAM vinayanuM svarUpa pratipAdita thayuM che. zAstramAM vinayanA ghaNA bhedo-prabhedo darzAvyA che. prastuta sanjhAyamAM kavizrI bheda-prabhedane sparzatA nathI. ahIM vinaya zabdano artha namratA, AcAra, anuzAsana che. kRti paricaya : AcAradharmane udghATita karatI zAMtarasanI prastuta sakjhAyanA AdhAre vinayanA svarUpane ujAgara karavAno upakrama karyo che. (1) 'vIra jisesara paya pa(pra)Namevi, suhaguru sAhu yaNa samarevi; hirayauM uttaraMjajhayaNa chatrIsa, vigati saMkhe(#) paI ANi jagIsa ||1|| artha : tIrthakara mahAvIrasvAmIne praNAma karI, sAdhumAM ratna samAna sagurunI stavanA karI zrI uttarAdhyayana chatrIsI je tIrthaMkara paramAtmA dvArA kahevAyelI che. te vigatone udyuta karI saMkSepamAM kahuM chuM. prastuta paMktiomAM maMgalAcaraNa dvArA tIrthaMkara paramAtmA ane sadguru pratye vinaya pradarzita karI viSayavastunuM nirUpaNa thayuM che. 'sAhu rayaNa' zabdamAM upamA alaMkAra prayojAyelo che. kRtinA racayitA jaina sAdhu kavi che tethI Agama sUtramAM mULa sUtra eTale uttarAdhyayana sUtra, temAM chatrIsa adhyayanonuM navanIta laI kavizrIe kAvyarUpe gUMthI chatrIsa DhALamAM dehAlare DhALI che. temAMthI prathama DhALamAM vinayanuM svarUpa prastuta che. (2) artha thakI zrI mukhi bhAMkhiyA, zrI vIraI mAraga dAkhiyA; sUtra (7) gaNadhara pramukhe racyAM, jANi kiratana suva(ca)na caluM khacyAM ra / artha : zrI vIra prabhue potAnA zrImukhethI mokSamArga dekhADyo, te artharUpe prarUpyo. tene gaNadhara bhagavaMtoe sUtrarUpe gUMthyo, sarvajJanAM vacano hovAthI saMpUrNa
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 4 vinayadharma Peon satya che. temAM koI kSati-doSa nathI. sutra ane artharUpa Agamano janma tathA sarvajJanAM vacanonI satyatAnuM pramANa ujAgara thayuM che. brekeTamAM mUkela (7) zabda vadhArAno che ane (ca) zabda umeryo che. (3) adhyayani pahileI vinaya viveka, tihAM tAM zra(su) guM(ga)Na bhAkhyA aneka; avinayano avaguNa gi(ga)Ni bahuM(hu), | vinaya Adaru bhavilaNa rahyuM(hu) lall artha : uttarAdhyayana sUtranA prathama adhyayanamAM vinayano vicAra che. temAM vinayanA aneka guNo kahyA che ane A avinayanA ghaNA doSo gaNAvyA che. he bhavyAtmAo ! tame vinayanuM AcaraNa karI raho. prastuta gAthAmAM prathama parakhano viveka ane tyAra bAda aniSTano tyAga ane yogyano svIkAranI hitazikSA ApavAmAM AvI che. vinaya e AtmAno guNa che. jema vRkSanA mULathI ja phaLanI upalabdhi thAya che, tema vinayathI ja AtmavikAsanA mokSa paryaMtanA guNo kheMcAIne Ave che. vinayanuM virodhI avinaya che. zrI dazavaikAlika sUtramAM avinItanAM cha lakSaNo kahyAM che : 1) krodhI 2) vivekarahita 3) madathI unmatta ane uddhata 4) durvAdI (gurune sAmo thanAro ke kaThorabhASI 5) chaLakapaTamAM kuzaLa 6) Thaga. A cha durguNo vinayabhAvane pragaTa thatAM aTakAve che. AvA durguNIne avinIta kahevAya che. (4) pAlaI sadA zrAsu) gurunI AMNa, sevaI suguru samiya zru(su) jANa; gura nave lahaI IMgita AkAra, te zra(su) vinIta bhaNyau savicAra ||4|| artha : nitya sadgurunI AjJA ane nirdeza anusAra kArya kare, gurunI samIpamAM rahI temanI sevA kare, temanA iMgita (IzArA) tathA AkAra (manogata bhAvo) jANavAmAM je kuzaLa hoya te suvinIta kahevAya che. prastuta paMktimAM 'vinIta' ziSyanA lakSaNa ane teno anuzAsananI tAsIra abhipreta che. gurukuLavAsamAM raheto ziSya kaDaka anuzAsanano svIkAra saharSa kare tyAre ja mokSanA AtyaMtika sukhane AMbI zake che. gurunI AjJAnA pAlana vinA ane gurucaraNanA zaraNa vinA mohanIya karmano nAza duSkara banI jAya che. vinIta ziSyanI dinacaryAmAM niHspRhA ane vivekano abhigama hoya to navadIkSita, bAlamuni, lAna, tapasvInI sevArUpa vinaya karavAno eka paNa avasara jato na kare. te glAnAdinI sevAne paramAtmAnI sevA samaje. vinaya to teno (c) C C4 vinayadharma cres prANa ! AcArya, upAdhyAya, atithino vinaya kare. teno vyavahAra vinayathI zobhato hoya. tenI muddatA evI hoya ke mada ke pramAda tene satAvI na zake. teno AcAra khoDakhAMpaNavALo na hoya, te tahatti kahI gurunA Adeza-sUcanane sAMbhaLe ane svIkAre. jaina zAstromAM naMdiSaNamunino sevArUpa vinaya prazaMsanIya che. potAnI sukhazIlatAno tyAga e ja temanA jIvanano Adarza hato. apratima vinayathI mAnaakarAma pAmI lokapriya banI gurunA hRdaya para chavAI gayA. bIjA bhavamAM vasudeva thayA. AvA guNasaMpanna ane vivekI AtmA siddhagati pAme che. (5) eha thakI je hoI viparIta, te AgameM bhAMkhyo avini(nI)ta; te jima jagi pAmara kuMka(ta)rI, gharagharathI kADhaI kari dhari //pa // artha : uparokta guNothI viparIta hoya tene AgamamAM 'avinIta' kahyo che. AvA avinItane saDelA kAnavALI kUtarInI jema apamAnita karI ThekaThekANethI kADhI mUkavAmAM Ave che. prastuta gAthAmAM avinItanI tulanA saDelA kAnavALI katarI sAthe karavAmAM AvI che, je uttarAdhyayana sUtranA prathama a.nI cothI gAthA anusAra che. paruthI gaMdhAtI kUtarIne loko haDadhUta kare che, tema svachaMdI, vAcALa ane uddhata evo avinIta sarvatra vipatti pAme che. (6) tusa taji viSTA zru(su)ara khAya, duSTa te eNI kAraNe kahevAya; tima taji sIla kusalai rameMi, te nara caugaI bahu bhava bhamaI // artha : sUvara cokhA ane ghauMnA dANA jevA sAttvika AhAra tyajI viSTA (tuccha)nuM bhakSaNa kare che, tema duSTa buddhinA kAraNe avinIta zIla-sadAcArane choDI durAcAramAM rame che. Avo mAnava cAregatiomAM pherA pharyA kare che. ahIM avitrita AcAramAM vikalAMgatA, saMyama pratyenI nIrasatAnuM valaNa udghATita thayuM che. jenA kAraNe phalazrutirUpe teno saMsAra akhaMDa rahe che. bRhad vRttikAre avinIta ziSyane mRga, haraNanI upamA ApI che, tema sakjhAyakAre avinItane suvaranI upamA ApI che. svaramAM sArAsAranA vivekano abhAva hoya che, tema duHzIla avinIta ziSyamAM mUDhatA-ajJAnatAnA kAraNe yogyaayogyanI parakhano abhAva hoya che. che 84 0
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)rUM vinayadharma (c)(c)n gA. 4thI 6mAM sajhAyakAre vinIta-avinItanI khAsiyata ane phalazruti darzAvI che. prIti, AjJApAlana ane vicakSaNatA (viveka) A traNa guNo vinayamAM Avazyaka che. (7) zra(su)Niya eha adhyayana vicAra, Adari vinaya laThThaI bhavapAra; - vinayavaMta guNavaMta jasa hI, e jAmali koI bIjau nahIM artha : vinaya adhyayanano vicAra sAMbhaLI viyananuM AcaraNa karI bhavasamudrathI chuTakAro meLave che. te vinayavaMta ane guNavaMta jevo zreSTha anya bIjo koI nathI. medhAvI vinayadharmanuM sAMgopAMga AcaraNa karI paramAnaMdanI saMpatti prApta kare che. kemake jema pRthvI sarva prANIone AdhArabhUta che, tema vinIta ziSya pAtra banI sarva zubha anuSThAno ane saguNo mATe zaraNabhUta bane che. suvinIta sadgaNonI saMpatti prApta kare che, evuM samajI uccatama vinIta thavAno prayatna karavo evo kavizrIno saMdeza chUpAyelo che. (9) hiyaDaI dhariyaI tehanAM nAma, vinayataNAM guNa nau je kAma; suhaguru pAI pasAII layale, zrI pAsacade ANaMde kahaya3 ll8 jeo vinayaguNanA mukAma (sthAna)rUpa che, tevA AtmAone hRdayamAM dhAraNa karo (stavanA karo). sadgurune pAmI temanI kRpA meLavI kavi pArdhacaMdra (sUri)e ullAsapUrvaka sajhAya racI che. zAstranA pRSTha para vinayavaMta AtmAomAM bhagavAna mahAvIrasvAmInA prathama gaNadhara gautamasvAmInuM nAma mokhare che. A uparAMta mRgAvatI sAdhvIjI, kuragaDumuni, mAsatuSamuni, bAhubalImuni, caMDarudrAcArya ane temano ziSya jevA ghaNA AtmAo che, jemaNe ananya vinaya karI zivapada prApta karyuM che. temanI stavanA karmanirjarAnuM kAraNa che. Ama, AtmasvabhAva pragaTa karavA vinaya eka sarvottama upAya che. vinaya karavo sahelo nathI, paraMtu vinayano mahimA aciMtya che. (jaina darzananAM vidvAna DaoN. bhAnubahena zAha (satrA)e zrAvakakavi RSabhadAsanI racanA sumitra rAjazrI rAsa para mahAnibaMdha lakhI Ph.D. karyuM che. hastalikhita graMthonA saMzodhanakAryamAM khUba rasa dharAve che). 4 vinayadharma | BrgASyano guru pratye vinaya * pArulabena bharatakumAra gAMdhI prastAvanA : mokSaprAptino sacoTa ane saraLa upAya zrI uttarAdhyayana sUtra. A sUtra bhagavAnanI aMtima vANI che. jema pitA maraNa samaye putrone badhI vAto samajAvI de che, kAMI paNa rahasya bAkI rAkhatA nathI, tema bhagavAna mahAvIre chelle aDhAra dezanA rAjAo ane bIjI tamAma parSadAmAM satata 16 prahara dezanA ApI samagra mokSamArganuM varNana karI dIdhuM che. jhADanA mULa mUjabUta hoya to ja jhADanI AbAdI thAya che tema A mULa sUtramAM mULanuM ja siMcana thAya che, jethI AtmAno AdhyAtmika vikAsa thato jAya che. AtmAno mULa svabhAva siddha bhagavAnanA ATha guNovALo che, paraMtu A guNone ATha karmoe DhAMkI dIdhA hovAthI te mULa guNo pragaTa thatAM nathI, chatAM teno AMzika anubhava jIvamAtrane thAya che. A mULa guNone pragaTa karavA mATe kaThina puruSArtha karavAnI jarUra rahelI che. A puruSArtha, sAdhanA-ArAdhanA karmone khapAvavA mATe karavAnAM che. Ano prathama upAya vinaya che, jenI uttarAdhyayana sUtranA pahelA adhyayanathI ja zarUAta thAya che. vinaya zabdano artha tathA vinaya eTale zuM ? vinayanA prakAra : vinaya e AcArano ke zramaNAcArano pAyo che ane muktinuM prathama caraNa che. te dharmanuM mULa ane AtyaMtara tapa che. vinayarUpI mULanA siMcanathI samyam darzana, samyagU jJAna ane samyaguM cAritrarUpI puSpo khIle che ane aMte mokSarUpI phaLa prApta thAya che. jainAgamomAM vinayano artha kevaLa namratA ja nathI. namrabhAva vinayano eka zAbdika artha che. kharekhara vinayanuM svarUpa vyApaka che. te anusAra vinaya eTale viziSTa nIti, viziSTa kartavya. jaina dharma vinayapradhAna dharma che. dhamaNa vinaDemapUruM (9/23) saMsAramAM anya dharmo zucimamUlaka hoya che, jyAre jaina dharmanuM mULa vinaya che. jJAtA sUtramAM sudarzane thAvargAputrane prazna pUchayo ke ApanA dharmanuM mULa zuM che ? uttaramAM thAvacaputre javAba Apyo ke dharmanuM mULa vinaya che ane te be prakArano che. che 8 0
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ cha CQ4 vinayadharma PTCchan 1) AgAra vinaya : pAMca aNuvrata, sAta zikSAvrata ane 11 upAsaka pratimAo te. 2) aNagAra vinaya - 5 mahAvata, 18 pApasthAnaka virati, rAtribhojana viramaNa, dazavidha pratyAkhyAna (aNagAra dharma) ane 12 bhikSu pratimAo te. ahIM vinayano artha viziSTa kartavya ke viziSTa prakAranI AcAradhArA karyo che. anya rIte vinayanA be prakAra kahyA che : 1) laukika vinaya : IhalokanI mukhyatAe karAtI vinayapravRtti, jemAM mAtA-pitA-guru-adhyApaka-vaDIla pratye vividha prakAre vinaya, bhakti, sevA-suzruSA vagere karavA te. tene vyavahAra vinaya paNa kahevAya che. te samasta mAnavo mATe AcaraNIya ane AdaraNIya che. - 2) lokottarika vinayaH pAralaukika mukhyatAe eTale mokSa ArAdhanA mATe karAto vinaya. A ja dharmanuM mULa che ane mokSa tenuM uttama phaLa che. vinaya eka AtyaMtara tapa che. karmanirjarAnuM uttama sAdhana che. aupapAtika sUtrAnusAra lokottara vinayanA sAta prakAra che, jeno ApaNe ziSyano guru pratye vinaya joIzuM tyAre vigatavAra abhyAsa karIzuM. vinayano artha dInatA, lAcArI ke gulAmI nathI, kevaLa ziSTAcAra ke samAja -vyavasthA paNa nathI, paraMtu gurujano ke guNIjanonA pavitra guNo prati sahaja pragaTa thato AdarabhAva che, tethI ja guru-ziSyano AtmIya saMbaMdha banI rahe che. vinIta ziSyanA sUtrokata vividha vyavahAra ane AcaraNa parathI vinayano artha A pramANe phalita thAya che ? 1) vinaya eTale gurunI AjJAnuM pAlana karavuM. 2) gurunA iMgitAkAra - hAvabhAva, ceSTAone yathArtha rIte samajavA. 3) gurunI sevA - zuzruSA karavI. 4) svayaM potAnuM AcaraNa sadAcArasaMpanna rAkhavuM. 5) gurunA anuzAsanano manathI svIkAra karavo, vacanathI tahatti jevA AdarasUcaka zabdono prayoga karavo ane kAyAthI tathA prakAranuM AcaraNa karavuM. 6 4 vinayadharma 11 6) gurune anukULa vyavahAra karavo. 7) gurujanonI kaThora zikSAno paNa saharSa svIkAra karavo. 8) samAcArInuM pAlana, AhAragrahaNa, bhASAprayoga vagere pratyeka kriyA samitipUrvaka karavI. 9) vairAgyabhAve Atmadamana karavuM. ziSyano guru pratye vinaya : pArasamaNinA saMyoge loDhuM paNa suvarNa banI jAya che. uttamanA saMge jIvanI uttamatA vadhe che. guru ane ziSya e baMne paraspara evAM pAtro che je baMne jJAnI, samaju ane AcAravaMta hoya to mokSamaMjile pahoMcI zake che. guruno upakAra anaMto che, teo sanmArga batAve che, sudeva-sudharmanI oLakhANa karAve che. AvA mArgadarzanathI ja ziSya potAnuM kalyANa zemAM che ane akalyANa zemAM che te jANI yogya rIte AgaLa vadhI zake che. jo ziSya vinIta ane jJAnI hoya to gurunuM paNa kartavya che ke jyAre ziSya vinayapUrvaka gurune kAMI paNa pUche, tyAre guru tene sUtra, artha ane sUtrArtha ubhaya je rIte sAMbhaLyuM ane jANyuM hoya te rIte nirUpaNa karIne kahe. ziSyane samajAvatI vakhate bhikSue asatyano parihAra karavo, nizcayAtmaka bhASA na bolavI, hAsya-saMzaya Adi bhASAnA doSo TALIne bolavuM tathA mAyAno sadA parityAga karavo. vaLI ziSyane premapUrvaka sUtrapATha grahaNa karAve, artha yogya rIte samajAve, je sUtra mATe jeje upadhAna tapAdi karavAnAM hoya te batAve ane zAstrone adhUrAM rAkhyA vinA tenI saMpUrNa vAMcanA Ape. zAstranAM rahasthAne gopave nahi. A to thaI gurunI vinIta ziSya paratvenA kartavyanI vAta. ahIM ApaNe have vinIta ziSyano guru pratyeno vinaya kevo hoya tenA viSe vistRta carcA karavI che. anuzAsana ane namratA te vinayanI be dhArAo che. ziSya guru prati uddhatabhAvano ke abhimAnano tyAga karI namra vyavahAra karavo ane gurunA anuzAsanano prasannatApUrvaka svIkAra karavo e vinayanI paripUrNatA che. kevaLa anuzAsananA svIkArathI ja vinayadharmanuM pAlana thatuM nathI. anuzAsanano svIkAra sAthe namratA hovI atyaMta jarUrI che. baMne dhArAonA sumeLathI ja vinayadharmanI pUrNatA thatAM sAdhaka AcAravAna bane che. uttarAdhyayana sUtranA navamA adhyayananA pahelA uddezakanI gAthA 11 je 88
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c) (c)4 vinayadharma @ @ 12-13mAM vinIta ziSyano guru pratyeno vyavahAra, bhaktibhAva abhivyakta karyo che, jemAM eka gAthAmAM kevaLajJAna prApti pachIno vinayabhAva, bIjI gAthAmAM upakArI guru pratye vinayabhaktinI vidhi tathA preraNA ane trIjI gAthAmAM ziSya dvArA bhAvanuM pragaTIkaraNa che. 11mI gAthAmAM agnihotrI brAhmaNanA dRSTAMtathI mokSasAdhakanA vinaya siddhAMtanuM nirUpaNa che. jema brAhmaNa mATe potAnAM vidhividhAna anusAra agnine deva mAnI jIvana paryaMta tenI pUjA, bhakti, Ahuti, namaskAra karato rahe che. tenA mATe agni kyAreya apUjanIya thato nathI tema mokSArthI sAdhaka mATe guru kyAreya anamaskaraNIya, asanmAnanIya thatA natI. kevaLajJAnI ziSya paNa chamastha guruno vinaya kare. guruno vinaya ziSyanA AtmavikAsanI nisaraNInuM prathama sopAna che. deva ane dharmanI oLakhANa karAvanAra hovAthI guru vadhu upakArI che. je ziSya gurune prasanna karI zakato nathI tenAM tapa-japa vagere dhArmika anuSThAno saphaLa thatAM nathI. A saMsArasAgaranAM mahAna duHkhothI ugAranAra, mokSamArgamAM joDanAra guruno to ziSya para anaMta upakAra hoya che, tethI ziSyanI guru pratye to apAra bhakti hovI nitAMta Avazyaka che. 12mI gAthAmAM sUtrakAre gurunA satkAra mATe vinayanI kramika paddhati batAvI che. 1) mastakatI namaskAra karavA te koInA satkAra mATenA vinayanuM prathama aMga che. namaskAra dvArA pUjanIya vyaktinI gurutA ane svayaMnI laghutA pragaTa thAya che. ahaMbhAva dUra thAya che. manuSya potAne nAno samaje tyAre ja mahAna vyakti samakSa tenuM mastaka jhUkI jAya che 2) baMne hAtha joDI aMjalipUrvaka vaMdanA karavAmAM Ave che. baMne goThaNane bhUmi para TekavI, hAthane bhUmi para rAkhI tenA para mAthuM rAkhavuM te paMcAMga vaMdana che 3) kAyAthI sevA-suzruSA karavI. guru padhAre tyAre UbhA thavuM, UThIne sanmukha javuM, teonA paga poMjavA, teone AhAra-pANI lAvIne devAM, rogI avasthAmAM teonI sevA karavI vagere 4) vacanathI satkAra karavo, jemake upAzraya ke sthAnanI bahAra jatAM ke AvatAM samaye vinayapUrvaka "marthIe vaMdAmi'' kahevuM. prasaMga Avye gurunAM guNagAna, stuti, prazaMsA vagere karavAM. gurudevanA zrImukhe AzA prApta thAya athavA teo ziyAvacana kahe tyAre vacana dvArA pratyuttararUpe "tahatti" kahIne svIkAra karavo vagere 5) manathI vinaya karavo. guru prati potAnA hRdayamAM, manamAM pUrNa avicala zraddhA tema ja bhaktibhAva C C4 vinayadharma cres rAkhavo, gurune pUjanIya vyaktiomAM sarvazreSTha mAnavA. ApaNA vyavahArathI temane kaleza na thAya tenuM dhyAna rAkhavuM. gurubhakti mAtra zAstra zIkhavatI vakhate ja nahi, pratyeka paristhitimAM karavI joIe. 13mI gAthAmAM gurunA guNapradhAna upakAranuM smaraNa karIne ziSya teo pratye kRtajJa bhAvapUrvaka vinaya ane bhaktibhAva vyakta kare che. sAdhanAmArgamAM pApanA bhayarUpa lajajA, samasta jIvo pratye anukaMpA, sarvaviratirUpa saMyama ane nava vADa brahmacaryapAlana Adi AtmavizuddhinAM uttama sAdhano che. temAM lajajA-akaraNIya kArya karatAM aTakAve che, dayA-hiMsaka pravRtti karatAM roke che, saMyama-Azravone roko che, brahmacarya-AtmasvarUpamAM ramaNatA karAve che, jenAthI sAdhanAmAM tejasvitA Ave che. A rIte A cAreya sAdhanothI karmamaLa dUra thaI AtmA vizuddha bane che. tevAM sarva sAdhanonI upalabdhi ane siddhi ziSyane gurunI hitazikSAothI ja thAya che. tethI ziSya vicAre che ke, "je guru mane satata hitazikSA Ape che, temano anaMta upakAra che. tenA mAdhyamathI ja mAro AtmavikAsa thaI rahyo che ane tenA dvArA ja huM pUrNatA sudhI pahoMcI zakaza.'' AvI dRDha zraddhAnA bhAvo sAthe te satatagurucaraNonI sevAmAM tatpara rahe che. aupapAtika sUtramAM vinayanA sAta prakAra batAvavAmAM AvyA che. vinIta ziSyanuM vartana A prakAre ja hoya che : 1) gurunI AjJAno amala karavo, potAnI bhUlano hAtha joDI namrabhAve svIkAra karavo, guruthI nIcA Asane besavuM, gurunI zayyAthI alpa mUlyavALI, nIce bhUmimAM pAtharelI nIcI zayyAmAM namrabhAve zayana kare, jyAM guru UbhA rahyA hoya tyAM ziSya tenAthI nIcA sthAnamAM Ubho rahe Adi bAbatone kAyikavinaya kahe che. 2) jarUra vinA bole nahi, guru bolAve tyAre mauna na rahetAM yathocit uttara Apavo, krodhAvezamAM asatya na bole, AcAryanA krodhane zAMta karavA prasannatAjanaka bhASAno prayoga kare, bhASA samiti sahita vacana bole, prazna vagere pUchavA hoya ke guru sanmukha maLI jAya tyAre mastaka namAvI, hAtane joDI vaMdana karI sukha-zAtA pUche ke namratAthI prazna pUche tevI pravRttio vacana vinayane spaSTa 3) AtmAnuM damana karavuM, gurunA kopanI sAme kSamAbhAva rAkhavo, temanI
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 4 vinayadharma Pe Cen azAtanA thaI hoya to te svIkArI guru samakSa potAnA doSano svIkAra kare - ''AmeTuM varadaM ." - he gurudeva ! mArA aparAdhane kSamA karo, pharI AvuM AcaraNa karIza nahi" vagere bAbato manovinayane spaSTa kare che. 4) guru samIpe besavuM, rahevuM, gurunI icchAnusAra pravRtti karavI, potAnA kAryanI siddhi mATe anukULa vartana karavuM, dezakALano vicAra karI yogya kArya karavuM, jema ke zarada Adi Rtuo anusAra anukULa bhojana, zayyA, Asana Adi lAve. gurunI najara kyAM che te joI, samajI te anusAra kArya kare, jema ke gurudeva ziSya sAme joI pachI kaMbala tarapha jove to vinIta ziSya samajI jAya ke gurUjIne ThaMDI lAge che, kaMbalanI jarUra che. tema jANI kaMbala lAve. AvI pravRtti lokopacAra vinayane pragaTa kare che. 5) guru pAse kaMI zIkhavuM hoya to namratApUrvaka vinaMtI karI temanI samIpe arthapUrNa padano abhyAsa karavo te jJAna vinayane pragaTa kare che. 6) gurunI vadhupaDatA najIka na bese, tevI rIte vadhupaDatA dUra paNa na bese. yathAyogya jagyA rAkhI bese. temanI AgaLa ke temanI pAchaLa na besatA, sAme bese. bAjumAM na bese. vinayapUrvaka vaMdana karI bese vagere darzana vinayane pragaTa (c)(c)4 vinayadharma PC Cren 6) gurujanonA manamAM sthAna pAmavuM tathA deva, gaMdharva, mAnava dvArA pUjanIyatA. 7) kAryakSamatAthI saMpanna thavuM. 8) tapa, samAcArI ane samAdhinI saMpannatA. 9) paMcamahAvratanA pAlanathI prApta thatI mahAvruttimattA. 10) dehatyAga pachI sarvathA mukti athavA thoDAM karmo rahI javAthI mahardhika deva thavuM. Ama vinayanuM mahattva ghaNuM che. mUlAcAra anusAra vinayanI pRSThabhUmimAM nIcenA guNo rahelA che. 1) zuddha dharmAcaraNa 2) jItakalpa mAryAdA 3) AtmaguNonuM uddIpana 4) Atmika zuddhi 5) nirlaeNndratA 6) RjutA-saraLatA 7) mRdutA-namratA, nirahaMkAritA 8) lAghava - anAsakti 9) gurubhakti 1) AhalAdakatA 11) kRti (vaMdanIya puruSo prati vaMdanA) 12) maitrI 13) abhimAnanuM nirAkaraNa 14) tIrthakaronI AjJAnuM pAlana 15) guNonuM anumodana upakaroka guNo hoya tevI vyakti ja vinayadharmanuM yogya prakAre pAlana karI zake che. sva-parahita, AtmazAMti, paramasamAdhi, saraLatA, nirAbhimAnItA, anAsakti ane saMghavyavasthA mATe vinayadharmanuM AcaraNa karavuM anivArya che. upasaMhAra : Ama dharmanuM mULa vinaya che. sarva AtmaguNonA vikAsamAM ane mokSaprAptimAM vinayanI anivAryatA rahelI che. eka saMskRta nIti zlokamAM paNa kahyuM che ke - vinayAt yAti pAtratAm | = vinayathI pAtratA maLe che. A tattvane samajAvavA mATe vRkSanA mULathI prAraMbhIne tenI AgaLanI avasthAonI utpatti ane vikAsanI upamA ApI che. ahIM vyAkhyAkAroe vRkSanA daza vibhAgone laIne dharmavikAsanA dasa guNone saMyojita karyA che je A kare che. 7) gurunI koI prakAre AzAtanA na thAya tenuM satata dhyAna rAkhe, sevAzuzruSA kare, eSaNA samiti ane bhASA samitinuM zuddha prakAre pAlana kare tenA niyamomAM cAritra vinayanuM pratipAdana thAya che. A sAta prakArano vinaya karanAra vinIta ziSya svArthano Agraha na rAkhI gurvAjJApAlanamAM tatpara rahe to svachaMdatA ghaTe, indriya ane mananI ghaNI pravRttio aTakI jAya che. pariNAme zubhamArge ekAgra bane che te karmanirjarA karI zake che. Avo jIva avazya mokSane pAmI zake che. vinayI ziSyane prApta thatI upalabdhio : 1) lokavyApI kIrti. 2) dharmAcaraNo, guNo, sanuSThAno mATe AdhArabhUta banavuM. 3) pUjyavaronI prasannAthI pracura zrutajJAnanI prApti. 4) zAstrIyajJAnanI sanmAnanIyatA. 5) sarva saMzaya nivRtti. 91 - pramANe che -
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ C C4vinayadharma chan dharma vRkSanuM mULa vinaya, kaMda - dhairya, skaMdha-jJAna, tvacA - zubha bhAva, zAkhA-anukaMpA, satya, acaurya, brahmacarya Adi guNo, pratizAkhA - mahAvratanI uttama bhAvanA, pallavo - dharmadhyAna ane zukaladhyAna, patro - nirlobhatA, nirviSayatA, kSamA Adi guNo, puSpo - vAsanAno nAza, phaLa-mokSa, madhura rasa - avyAbAdha sukha che. vinaya karavAthI pAtratA thAya che tethI ratnAdhikonI kRpApUrvaka vAtsalyanI varSA thatAM vyAkuLatAno nAza thAya jethI vinaya samAdhi pragaTe che, bodhibIja aMkurita thAya che, jijJAsAnA, mumukSutAnAM mULa dRDha bane che. zraddhApUrvaka, zrutajJAna bhikSA yAcatA sadgaranA upadaMzarUpa dezanA labdhi pragaTe tenAthI upayoga svarUpamAM DhaLe pariNAme svacchaMdatAno nAza thaI samarpitabhAve sadgurumaya banI jAya che. jenAthI tapasamAdhi pragaTe che. te ja laukika-pAralaukika vAsanAne toDe che. jenAthI niraMjana, nirAkAra thavAno zuddha AcAra pragaTe che. je cAritramANano nAza karI, ATha karmano nAza karAvI AcAra samAdhi pragaTAve che. te ja samAdhi siddhAlayanI zAzvata sukhamaya siddha dazA pragaTa karAve che. paramArtha e ja che ke vinaya karavo ja joIe. (rAjakoTasthita pArUlabahene ema. e. sudhI abhyAsa karyo che. jaina patrakAra evaoNrDa vijetA, AMtararASTrIya nibaMdha spardhAmAM prathama pAritoSika meLavela che. temanAM traNa pustako pragaTa thayAM che). 4 vinayadharma | vinaya sAthe vivekanuM sAyujya: kAMcanarmANa yoga - guNavaMta baravALiyA vinayaviNa vidyA nahi, to kima samakita pAve re samakti viNa caritra nahi, caritra viNa nahi mukti re... vinaya vinA vighAnI prApti thatI nathI ane vidyA vinA samaktinI prApti thatI nathI. samakti vinA cAritra nathI ane cAritra vinA muktinI prApti nathI. AthI phalita thAya che ke vinayanA mArge ja muktinI yAtrA thaI zake che. kavi udayaratnajInI sajajAyanI A paMktiomAM vinaya ja mokSanuM mULa che, e hArda abhipreta che. mAta-pitA, gurujI, paramAtmA, jIvananA upakArI AtmAo ane vaDIlo prati vinayabhAva hRdayapUrvaka abhivyakta karavo, te mAtra kartavya nahi paraMtu parama dharma che. - jemanA thakI ApaNe A duniyAmAM pravezyA eTale ke dasa daSTAMto durlabha mAnavabhava ApaNane maLavAnuM je nimitta banyA che, te mAtA-pitA pratye vinaya te ApaNo dharma che. jemaNe ApaNane vyavahArika duniyAnuM zikSaNa ApyuM ane jenA thakI ApaNI, ujaLI kArakirdI banI te vidyAguru pratye ApaNo vinayabhAva hovo joIe. mAtra A ja bhava nahi paraMtu ApaNI bhavaparaMparA sudhAranAra, ApaNane jIvananI sAcI dizA batAvanAra kalyANamitra gurubhagavaMtano hRdayapUrvaka bhAvathI vinaya karavo te ApaNo dharma che. ApaNA jIvana yApanamAM jaDa pudagala ane sthAvara jIvonuM paNa yogadAna che, jethI jaina darzana to AgaLa vadhIne kahe che ke cetana sAthe jaDa tattvono paNa vinaya karavo joIe. ApaNA jIvana pravAhanA vividha tabakkAmAM ApaNane mArgadarzana ApanAra, sahAyabhUta thanAra, paDatA bacAvanAra ke paDathA to UbhA karanAra upakArI AtmAono vivekasaha vinaya karavo joIe. | vinaya ane viveka eka sikkAnI be bAju che. viveka vinAno vinaya
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c) (c)4 vinayadharma @ @ pUrNa banato nathI. sadAcAramAM namratAne vinaya gaNyo che, paraMtu jaina dArzanikoe manovaijJAnika vizleSaNa karatAM vinaya ane namratAnI pAtaLI bhedarekhAne spaSTa karatAM kahyuM che ke, namratA-namavuM te to ziSTAcAra vyavahAra che, e to bAhyAcAra che, jyAre vinayamAM AMtarika bhAva abhipreta che. ziSTAcAramAM daMbha ke ahaMkAra hovAnI zakyatA rahelI che. buddhi sAthenA ahaMkArano mRtyughaMTa vAge tyAre ja vinayanA janmanI madhura ghaMTaDIno raNakAra sAMbhaLI zakAya che. mAtra potAnI icchA pramANe cAlavAno chaMda bhAva maTe to ja vinayabhAva pragaTe. AtmavikAsano abhyadaya vinayanA arUNodaya vinA zakya nathI. vivekavAna puruSo jIvanamAM vinayabhAva pragaTAvavA mATe potAne zunya gaNe eTale svayaM laghutAbhAvanI anubhUti kare che. jyAre ApaNAmAM vinayabhAva Ave tyAre gamA-aNagamA zUnya thavA lAge che. dravya, kSetra, kALa ane bhAvanA saMdarbhe sArAsAranI samaja eTale viveka. viveka hRdayano viSaya che. vicAra buddhinI nIpaja che. viveka hRdayanI prastuti che to vicAra mastakanI Upaja che. vicAra adhUro, apUrNa ane apaMga che. viveka pUrNatA tarapha javAno rAjamArga che. viveka, vinaya ane jayaNA sahodara che. dharmarUpI vRkSanuM mULa vinaya che. vivekamAM AtmajAgRti abhipreta upayoga eTale jayaNAdharma. pANImAM DUbakI lagAvatAM pahelAM AkhA zarIre haLadara coLavAthI pANInA jherIlA, DaMkha mAravAvALA jaMtuothI bacI zakAya che. saMsArasAgaramAM DUbakI mAratA ApaNA jevA jIvo vivekarUpI haLadarathI paripu kaSAyothI bacI zake. jIvananA rojabarojanA prasaMgomAM vivekayukta AcaraNa visaMvAditA TALI sAMmajasyanuM sarjana kare che. varSo pahelAM vaDodarAmAM gujarAtI sAhityano eka kAryakrama sAhityakAra kisanasiMha cAvaDAnI adhyakSatAmAM yojAyo. A kAryakramamAM te samayanA jANItA navalakathAkAra ramaNalAla vasaMtalAla desAI bolavA UbhA thayA. mahAnubhAvone saMbodhana karatI vakhate temaNe kisanasiMha cAvaDAne mAtra 'kisana' evuM saMbodhana karyuM. temanA vaktavya pachI e besI gayA. koIe 2. va. desAIne kahyuM ke, huM mAnuM chuM ke kisanasiMha cAvaDA uMmaramAM tamArAthI nAnA haze eTale tame 'kisana' evuM saMbodhana karyuM, paraMtu AjanI sabhAnA e pramukha che. 2. va. desAIne potAnI bhUla cha Q4 vinayadharma CCT samajAI ane temaNe jAheramAM ekarAra karyo ke, 'AjanI sabhAnA pramukha zrI kisanasiMha cAvaDAne AtmIyatA ane lAgaNInA Avegone kAraNe meM 'kisana" e rIte saMbodhana karyuM je sarvathA yogya nathI." ahIM AMtarika vinaya pALavAnuM prAgaTya abhipreta che. pramukhasthAnethI potAnA vaktavyamAM kisanasiMha cAvaDAe kahyuM ke, "AdaraNIya zrI 2. va. desAI, Ape 'kisanasiMhane badale 'kisana' evuM saMbodhana karI mArAmAM rahelA 'pazune dUra karyo. 'pazutA'ne badale 'prabhutA' 'kisana' 'kRSNa' tarapha laI javA badala AbhAra." kisanasiMhanA vivekasaha vinayanI abhivyaktithI sabhAmAM haLavAza ane hAsyanuM mojuM pharI vaLyuM ane sabhAmAM prasannatA chavAI gaI. hita, mita ne priya bolavuM ene vANInuM tapa kahyuM che. ahIM priya eTale 'karNapriya'. kAnane game tevA vacano bolavA tevo mAtra sthULa artha nathI. priya eTale vinaya-vivekasaha Atmahita, AtmakalyANanAM vacano evo artha thAya che. vicArayukta buddhimAM jIve te buddha banI zake, paraMtu vivekathI jIve te buddha banI zake che. mATe jIvanano nirNaya vicArathI nahIM vivekathI karavo joIe. samatAne siddhapadanI prAptinuM paramasAdhana mAnavAmAM AvyuM che. samatA jIvanamAM Ave kaI rIte ? sva parano vAstavika viveka na janme tyAM sudhI sAcI samatAnI prApti thavI azakya che. jinezvaradevoe pharamAvyA mujabano sva parano viveka jIvanamAM AvI jAya to samatAnI prApti thaI jAya che. mATe viveka e siddhatvanI yAtrAmAM dIvAdAMDIrUpa che. jJAnIpuraSo sva parano viveka thayo che ke nahIM tenI khAtarI karavAnuM kahe che. evA vivakane pAmelo AtmA je majema vivekanI mAtrA vadhe tematema AtmahitakArI pravRttio tarapha DhaLato jAya che. para vastuothI pAcho haThato jAya che. AtmA bahirmukha maTIne aMtarmukha bane. sva parano Avelo viveka to ja saphaLa gaNAya jo te AtmAne parathI pAcho haThAvI sva svarUpamAM lIna banAve. A rIte jotAM AtmAne sva parano vAstavika viveka thayo che ke nahi te samajI zakAya. vivekaprAptinI A pArAzIzI che. vyavahArika jIvananI saphaLatAmAM vinaya-viveka kendrasthAne che, to dharmanA zAsanano prANa viveka che. mATe jJAnIo kahe che dharma viveke nIpaje. ja 96 -
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c) (c)4 vinayadharma @ @ haMsa vivekanuM pratIka che. haMsavRttithI sArAsArano kSIra-nIra viveka prApta thAya che. zrAvikA sAdhujIne kesariyA modaka vahorAve che. sAdhujIne A modaka dADhamAM rahI jAya che. rAtre sAdhu pharI modaka vahorAvavA Ave che. zrAvikAjI vicAre che ke. AhAra saMjJAnA prabaLa jore rasa AsaktimAM mahArAja sAdhujInI samAcArInuM vivekabhAna bhUlyA che. be hAtha joDI vinayapUrvaka zrAvikAjIe sAdhune atyAre zuM samaya thayo che, sAdhune gocarI vahorAvavA mATe dravya, kSetra kALa ane bhAvanA saMdarbhe zuM niyamo che tenI yAda ApI. sAdhune potAnI bhUla samajANI. vinayapUrvakanAM vivekayukta vacanomAM zithilAcArIne cAritryamAM sthira karavAnuM sAmarthya che. Ama vinayabhAva prasannatA ane sugatinuM kAraNa bane che. vinayavAna vyaktinA vacanamAM vacanasiddhi pragaTI zake. Ama vinaya ja ApaNA vikAsanuM mULa che ane saphaLatAnI mAsTara-kI che. vinayavAna vyakti badhAmAM svIkRta banI jAya ane sarvamAM priyapAtra banI jAya che. jyAre ApaNI anaMta puNyarAzi ekatra thaI hoya tyAre mAnavabhava maLe ane sadagurano yoga sAMpaDe. jaina Agama zAstromAM TheraThera gurubhagavaMta prati ApaNA vinaya dharmanI vAta Ave che. ApaNe tenuM avagAhana karIe. upAsaka dazAMga, uttarAdhyayayana, Avazyaka sUtra, dazavaikAlika sUtraktAMga ane bhagavatI sUtra vageremAM guru pratyenA vinaya bhAvanuM varNana Ave che. * sadguru sAnnidhye jAgRta rahevuM joIe. * sadgaranI hitazikSA mATe tatpara rahevuM joIe. * sadgurunI icchAnI ArAdhanA karavI joIe. samAdhAna pAmavA sadgurunI AjJA levI joIe. * saMguru samakSa alpabhASI banavuM joIe. * sadgurunA vacanano pratisAda Apavo joIe. * sadgara samakSa vaMdana karI upakAra bhAvanI abhivyakti karavI. * sadguruno mana, vacana, kAyAnA yoge vinaya karavo. (c) C C4 vinayadharma ccess * sadgurathI nIce Asane besavuM. * sadgurunI sAme nidrA na karavI joIe. saddagurunI nikaTa (avagrahasthAna) sADA traNa phUTanA vistAramAM javA mATe AjJA levI joIe. * sadgurune bhikSA pradAna karatA (gaucarI vahorAvatI) samaye ane vihAramAM vinaya dharmanuM pAlana karavuM. * gurunA iMgita-izArAne ziSyae samajI AcaraNa karavuM joIe. vizvanI tamAma dArzanika ane dhArmika paraMparAe vinayane sthAna ApyuM che. vaLI sucAru samAjaracanA mATe ane kauTuMbika sAmaMjasya mATe vinaya-viveka jarUrI che. mATe ja samAjaciMtako ane jJAnIo haMmezAM vinaya-vivekanA sAyujya anubaMdhane AvakAre che. saMdarbha : * jaina dharmanA Agama graMtho mAro vinaya 'pArasadhAma prakAzana' >> 'gu. sA. pariSada prakAzana' (guNavaMtabhAI keTalIka zaikSaNika ane dhArmika saMsthAo sAthe saMkaLAyelA che. temanAM sarjana-saMpAdananAM 60 pustako pragaTa thayAM che. jaina vizvakoza ane jJAnasatronAM Ayojana sAthe joDAyelA che). ahilyA thaIne sUtuM che amAruM jJAna aMtaramAM gura ! mama rAma thaI Avo tamAro sparza jhaMkhuM chuM. sarane - tane huM jhaMkhuM chuM, prakhara saharAnI tarasathI. - 98 -
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 vinayadharma P Cen zrAvaka-zravaThAmAM vinayadharma - samIkSA : zrI khImajI maNazI chADavA zrAvaka zabda ja vinayano paryAya hoya tema lAge che, kema ke zraddhApUrvaka vinaya-vivekathI kriyAo kare te ja zrAvaka kahevAya che : zrI aupapAtika sUtramAM vinayane AtyaMtara tapanuM eka aMga batAvyuM che ane vinayanA sAta prakAra varNavyA che, je nIce mujaba che. 1) jJAnavinaya :- jJAna, jJAnI ane jJAnanAM sAdhano para zraddhA, bhakti ane bahumAnano bhAva jyAre zrAvaka rAkhe tyAre te jJAna vinaya kahevAya che ane te dvArA pratipAdita tattvonuM samyaka prakAre ciMtana, manana karI vidhipUrvaka jJAna grahaNa thAya che. 2) darzana vinaya :- deva, guru ane dharma para deDha zraddhA rAkhI samyam dRSTi jIvonI vinayabhakti karavI te darzana vinaya che. guru AdinI AzAtanA na karatAM zrAvake gurunI sevA karavI joIe. ( 3) cAritra vinaya :- zrAvaka cAritra ane cAritravAnano Adara kare te cAritra vinaya che. 4) mano vinaya :- mananI azubha pravRttine rokI zrAvaka zubha pravRttimAM manane vALe tema ja AcAryAdino manathI vinaya kare te mano vinaya che. ahIM zrAvake azubha vicAraNAono tyAga karI manane zubha vicAraNAmAM pravRtta karavAnuM che. 5) vacana vinaya :- AcAryAdine zrAvaka zubha vacana, ucAre dvArA saMbodhe te vacana vinaya che. zrAvake vANIsaMyama rAkhI azubha vacano na bolAya tenuM sarvathA dhyAna rAkhavuM joIe. 6) kAya vinaya :- kAyAnI azubha pravRtti rokI zrAvake zubha pravRttithI AcAryAdinI sevA karavI e kAya vinaya che. ( 7) lokopacAra vinaya :- zrAvaka ke zrAvikA anyane zAtA Upaje-sukha pahoMce tevI pravRtti kare tene lokopacAra vinaya kahe che. anyanuM bUruM IcchavuM paNa nahi phakta temanA hitanI khevanA rAkhavI te ja zrAvakano lokopacAra vinaya che. - 99 - 64 vinayadharma 11 Ama gurnAdiko prati bhakti, bahumAnapUrvakano vyavahAra tema ja nAnA-moTA sarva loko sAthe premapUrvaka samucita vyavahAra e ja zrAvaka-zrAvikAno vinayadharma che. vinaya thakI jIvana dIpe vinaya dharmanuM aMga prIti paNa vinayathI vadhe, karo vinayano saMga vinayathI abhimAna jAya, sAcA-sAcA vicAro Ave, vANImAM mIThAza Ave, hRdaya dayALu ane vizALa bane. viveka, tyAga, vairAgya vagere guNo vikAsa pAme. AhAra viveka, vANIviveka ane dRSTiviveka zrAvaka-zrAvikAne utkRSTa kakSAe laI jaI zake che. bALaka samajaNo thAya tyArathI temAM vinaya saMskAra ropavA joIe. vaDIlo, guNIjano, zikSako, sAdhu-saMto vagerene mAna ApavuM ane vaMdana-namaskAra karavAnuM zikhavADatAM bALaka moTo thaIne vinayI zrAvake jarUrathI bane che. phakta moTAno ja viveka rAkhavo te pUratuM nathI. zrAvake nAnAno paNa viveka rAkhavo joIe. ahIM mane eka dRSTAMta yAda Ave che. eka zrImaMta zrAvaka hatA. teo dararoja upAzraya jatA. teo roja sAmAyika karatA. sAmAyika mATe yogya vastro dhAraNa karavAM potAnA kImatI jhabhabhA-koTa vagere khIlI para TAMgI detA. gaLAmAMnI kImatI mALA paNa TIMgADI sau sAthe besI jatA. eka divasa temanI mALA koI laI gayuM. zreSThI vicAramAM paDI gayA. upAzrayamAM temanI sAthe besatA sarva sAdharmiko ja hatA. anya koI tyAM AvatuM ja nahi. te zreSThIne acaMbo to thayo ja, paNa sAthe temano viveka jAgI UThyo. temane thayuM nakkI koI mAro sAdharmika muzkelImAM AvI paDyo haze. manomana temaNe nakkI karyuM ke meM mArA nAnAmAM nAnA sAdharmika pratye paNa dhyAna nathI ApyuM. khUba vicAra karatAM je sAdharmika nabaLo paDyo hato tene pichANI tenA ghare jaI mALA pAchI to na mAgI, paNa uparathI vadhAre madada karI ane tene khabara paNa na paDavA dIdhI ke temanI kImatI mALA corAI che. kevo utkRSTa vinaya. sarva zrAvaka-zrAvikAoe vinayane potAnA jIvanamAM vaNI levAno hoya. Dagale ne pagale vinayI vartana ja hovuM joIe. gRhiNIoe gharamAM sAsu-vahu jeje svarUpamAM ho te pramANe yathAcit vinayI rItabhAtathI rahevuM joIe, to che 100 0
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)nDa vinayadharma (c)(c) puruSoe arthopArjana karavAmAM paNa khUba ja viveka jALavavo joIe. nItipUrvakano vyavahAra e vinaya ja che. sAce ja kahyuM che ke ahaMno vilaya eTale vinaya guNono himAlaya eTale vinaya viratinuM vidyAlaya eTale vinaya siddhinuM mahAlaya eTale vinaya. ApaNe haMmezAM pAzcAtya raheNIkaraNIne vakhoDatA hoIe chIe, paNa vinayanI bAbatamAM mAre kahevuM paDaze ke yuropa-amerikAnA vatanIo ApaNAthI vadhu sArA che. lokopacAra vinayamAM to teonuM vartana uttamottama hoya tevuM lAge che. teo nAnA-moTAno viveka bahu ja sArI rIte karI jANe che. temanI svayaMzista ja vinayanuM jANe pratibiMba che. anyanA jIvanamAM koI jAtanI dakhala nahi. TIkA-TippaNa nahi vagere guNo vinayanI sAkSI pure che. - jyAre ApaNe Dagale ne pagale avivekanuM ja pradarzana karatA hoIe chIe. ghare ke bahAra viveka jALavavAnuM zIkhyA ja nathI evuM lAge che. are upAzrayamAM zistapUrvaka dAkhala nathI thatA, nathI sakhaNA besatA ke nathI tyAM birAjatA sAdhu-saMtonI AmanyA rAkhatA. kamase kama sAdhu samakSa to viveka-vinaya jALavo. vaMdana-namaskAra karavA. hAthamAM saceta-aceta vastuo AthI mUkavI, UMcA sAde na bolavuM, vagere zistapUrvakanuM vartana karavuM joIe. hakIkatamAM zrAvaka-zrAvikAomAM vinayasaMskAranA siMcananI khUba jarUra che. mokSa tarapha prayANa karavA mATenuM prathama pagathiyuM ja vinayadharma che. mArI TippaNIthI koInuM mana dubhAyuM hoya to micchAmi dukkaDama karI vIrameM chuM. vinayI bhAvathI kSamA mAguM chuM. @ @ vinayadharma c x zrImada zazcaMdrajInA saihatyamAM vinayadarzana - rInA zAha zrImad rAjacaMdra eTale mahAna tattvajJAnI, AdhyAtmika yugadeSTA, jugajuganA jogI, parama jJAnAvatAra, sAkSAt sarasvatI, gAMdhIjInA AdhyAtmika mArgadarzaka, aneka mumukSujanonA sadharmapathadarzaka, AtmAnubhavI mahAna jJAnIpuruSa jemaNe phakta 33 varSanI vaye temanA vartamAna dehano tyAga karyo hato. teozrInuM atyAre 150muM janmajayaMtI varSa cAlI rahyuM che. teozrIe aneka viSayo para sarvAMgasuMdara bodha Apela che. teozrInA bodhamAM sAdhanA saMbaMdhita koI viSaya bAkI nahIM hoya. temAM atyAre ApaNe teozrIe bodhela vinayaguNa viSe atisaMkSipta vicAraNA karIzuM. bhUmikA mAtra 16 varSanI vaye zrImadjIe 'zrI mokSamALA' nAmano eka graMtha lakhyo che, jemAM alagaalaga viSayo para nAnAnAnA 108 zikSApATha che. temAMno eka che, "zikSApATha * 32 vinaya vaDe tanyanI siddhi che'' temAM zrIma jI prathama caMDaLanuM eka dRSTAMta ApIne kahe che ke caMDALa pAsethI vidyA zIkhavA mATe rAjAne paNa caMDALano vinaya karavo paDe che. caMDALane potAnuM siMhAsana ApIne pote caMDALanI sAme AvIne Ubho rahe che, tyAre tene vidyA siddha thAya che, ema kahIne pachI zrImajI kahe che, ke "savighAne sAdhya karavA vinaya karavo. AtmavighA pAmavA nigraMthaguruno jo vinaya karIe to kevuM maMgaLadAyaka thAya! vinaya e uttama vazIkaraNa che. uttarAdhyayanamAM bhagavAne vinayate dharmanuM muLa kahI varNavyo che. guno, munino, vidvAnano, mAtA-pitAno ane potAthI vaDAno vinaya karavo e ApaNI uttamatAnuM kAraNa che''. | vinayanI vyAkhyA zrI sarvArthasiddhimAM zrI pujyapAdasvAmI kahe che, 'kSetrano vinA:' eTale pUjya puruSo tema ja vastuo pratyeno Adara te vinaya che. - 102 - (jaina darzananA abhyAsu khImajIbhAI jaina mahAsaMghanA ghaDavA dhArmika zikSaNa borDanA prerakadAtA che. teo tADadeva jaina saMgha tathA muMbaI mahAsaMghanA TrasTI che). - 101 -
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ CC4 vinayadharma P er vinayanA prakAra samasta jagatamAM nizcaya nayathI ratnatraya eTale ke samyagdarzana, samyajJAna ane samyagucAritra ja pUjya che tathA vyavahAra nathI te ratnatrayane dhAraNa karanAra munibhagavaMto tathA jJAnI puruSo ja pUjya che. tene zrI tattvArthasUtramAM zrI umAsvAmI AcArya e adhyAya navanA 23mAM sUtramAM cAra prakAre ka hyA che . 'gAnavarzanavaritrApavATI:' zrI bhagavatI ArAdhanAmAM tapa vinayane paNa umeryuM. che. Ama, ApaNe A pAMca prakAranA vinaya viSe vicArIe. 1) darzana vinaya 2) jJAna vinaya 3) cAritra vinaya 4) tapa vinaya 5) upacAra vinaya. upacAra vinayanA traNa prakArono vistAra jANIe. (1) kAyika vinaya - te sAta prakAre cheH-sAdhuone AvatAM joI UbhA thavuM - sanmukha javuM, be hAtha joDI mastaka namAvIne aMjali ApavI, temanAthI nIce besavuM - nIce suvuM, temane Asana ApavuM, pustakAdi upakaraNa ApavAM tathA rahevA mATe vasatikAdAna karavuM, temanAM baLa pramANe zarIramardana tathA kALa anusAra kriyA - jema ke, zIta RtumAM uSNa ane uSNa RtumAM zIta, temane vidAya ApatI vakhate vaLAvavA javuM. zrImadrajIe te viSe 'vacanasaptazatI'mAM kahyuM che. 253 - guruno avinaya karuM nahIM. 254 - gurune Asane besuM nahIM. 255 - koI prakAranI tethI mahattA bhogavuM nahIM. 306 - avinayathI besuM nahIM. 444 - AzuprajJano vinaya jALavuM." zrI mokSamALA - zikSApATha - 72-15-vinaya karavA yogya puruSono yathAyogya vinaya karavo. 2. vAcikavinaya - vAcikavinaya cAra prakAre che - hitarUpa bolavuM, parimita bolavuM, priya bolavuM tathA Agama anusAra bolavuM. pUjyo vacano bolavAM, kaThoratA rahita bolavuM, uparAMta vacana, abhimAna rahita tathA sAvadhakriyA rahita vacana bolavAM. zrImadjIe 'vacanasaptazatI'mAM kahyuM che ke "14-vivekI, vinayI ane priya paNa maryAdita bolavuM.' - 103 - (c) C C4 vinayadharma ccess 3. mAnasika vinaya - te be prakAre che - pApavicAramAM jatAM manane rokavuM, zubha vicAramAM manane lagAvavuM. survAdikanI gerahAjarImAM paNa uparokta pramANe vartavuM te parokSa vinaya che. rAgapUrvaka majAkamAM ke bhUlathI paNa koInI pITha pAchaLa niMdA-bUrAI na karavI, e paNa parokSa upacAra vinaya che. jyAre zreNika rAjA vanamAM dhyAnastha anAthImunine jue che tyAre keTalA vinayathI teo muni pAse bese che. te viSe zrImadrajI lakhe che, A saMyati kevuM nirbhaya namrapaNuM dharAve che. e bhogathI kevo virakta che! ema ciMtavatocitavato, mudita thato thato, stuti karatokarato, dhImethI cAlatAcAlato, pradakSiNA daIne te munine vaMdana karIne atisamIpa nahIM tema atidUra nahIM ema te zreNika beTho. pachI hAthanI aMjali karIne vinayathI teNe te munine pUchyuM. muni pratyenAM kAyika, vAcika ane mAnasika vinayanuM A uttama udAharaNa che. bhavabhramaNanuM eka kAraNa-vinayanI khAmIzrImadjIe zrImad rAjacaMdra' graMthamAM patrAMka 42mAM kahyuM che, jagatamAM nIrAgInya, vinayatA ane satpaSanI AzA e nahIM maLavAthI A AtmA anAdikALathI rakhaDyo, paNa nirupAyatA thaI te thaI. have ApaNe puruSArtha karavo ucita che. AtmAnuM eTale ke ApaNuM astitva anAdikALathI che ane hajI paNa ApaNuM bhavabhramaNa cAlu ja che. kSaNakSaNa karatAM anaMtakALa gayo, paNa haju mokSarUpI kArya siddha thayuM nathI. tenAM zrImadjIe upara traNa kAraNo batAvyAM, temAM eka kAraNa vinayanI khAmI che. Ama, vinayanA abhAve jIva coryAzI lAkha yonimAM bhaTake che tema ja asahya, anaMta duHkhone bhogave che. sAmAnya vyavahAramAM paNa ApaNe joIe chIe ke mAtA-pitA, vaDIlo ke zikSakono vinaya nahIM karanAra keTalA duHkhI thAya che! jo thoDIka potAnI akkaDAI, ahaMpa ane svacchaMdane bAjumAM mUke to mAtA-pitA, vaDIlo ke zikSako pAsethI keTalo prema ane vAtsalya maLe che! paNa khedanI vAta che ke evI jIvanI vicArazakti ja nathI ane e ja jIvo jyAre dharmanA mArgamAM Ave che tyAre 104 -
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 4 vinayadharma Pe Cen gurujano, vidvAno ke potAnA siniyarsano paNa vinaya karI zakatA nathI. tenuM pariNAma vartamAnamAM paNa duHkha ane bhaviSyamAM to anaMtu du:kha prApta kare che. hAlanA samayamAM je mAnasika rogono vadhAro thayo che, tenuM A paNa eka kAraNa che. vinayaguNanI ArAdhanAzrImadjIe 'vacanasaptazatImAM kahyuM che, 154 vinayane ArAdhI rahyuM 224 - avinaya karuM nahIM. 182 - nirabhimAnI thAuM. 473 - mAnanI abhilASA rAkhuM nahIM." temaja zrI upadezanIyanoMdha - AMka - 36mAM kahyuM che, samaktine ATha madamAMno ekeya mada na hoya. (1) avinaya (2) ahaMkAra (3) ardhadagdhapaNuM, potAne jJAna nahIM chatAM potAne jJAnI mAnI besavApaNuM ane (4) rasalubdhapaNuM, e cAramAMthI eka paNa doSa hoya to jIvane samakti na thAya. Ama "zrI ThANAMga sUtra'mAM kahyuM che. vinayaguNano nAza karanArA abhimAnanA jJAna, kuLa, jAti, baLa, tapa Adi mukhya ATha prakAra prajJAvaMta AcAryoe prarUpyA che, je jANavAthI vinayaguNanI ArAdhanA saraLa banI jAya che ane tvarAthI temAM saphaLatA maLe che. A ATha prakAranA mada nIce pramANe che. A ATha prakAranAM abhimAnathI sAdhakanI sAdhanAmAM bhaMga thAya che. tethI A ATha prakAranA madanuM yathArtha jJAna karIne jIvananA vividha prasaMgomAM vartatI vakhate taMte prakAranA abhimAnano tyAga karIne namratA dhAraNa karavAthI thoDA samayamAM uttama vinayaguNa pragaTe che. te evo ke, dAsa kahAvana kaThina hai, meM dAsana ko dAsa; aba to esA ho rahe ki pAMva tale kI ghAsa. abhimAnI vyaktinA loko vagaranAraNe duzmana banI jAya che. vinayavAna vyaktine zatru paNa mitra banI jAya che. zrImadjIe patrAMka - 925mAM kahyuM che, "vinayabhakti e mumukSuono dharma che'' tathA patrAMka - 926mAM kahyuM che, ''mumukSuoe vinaya kartavya che'', tathA vyAkhyAnasAra - 1-180mAM kahyuM che, mAna ane matAgraha e mArga pAmavAmAM ADA staMbharUpa che. te mUkI 105 - (c) C C4 vinayadharma cres zakAtA nathI ane tethI samajAtuM nathI. samajavAmAM vinayabhaktinI pahelI jarUra paDe che. te bhakti mAna, mahAgrahanA kAraNathI AdarI zakAtI nathI. ucca sAdhakadazA mATe jarUrI - paramavinaya jIva mAtra sukhane Icche che, paNa sAcA sukhanI tene khabara nathI. eTale AkhI jiMdagI khoTA sukhanI pAchaLa havAtiyAM mAre che. have je jIvane evI samaja AvI che ke sAcuM sukha to potAnA AtmAmAM ja che, eTale ke pote ja anaMtasukha svarUpa che ane tenI prApti samyagdarzana - jJAna - caritrarUpa mokSamArgathI thAya che te ratnatrayamAM prathama samyagdarzana prApta karavuM jarUrI che. mATe samyagadarzana prApta karavA mATe sauprathama te mumukSatA pragaTa kare che, potAnA doSa apakSapAte jue che. ane yathAzakti kADhe che, svachaMda nAmanA mahAdoSane paNa yathAzakti parAjita kare che. hajI AgaLanI uttama sAdhakadazA pragaTa karavAmAM tene kayA kAraNo naDe che, te viSe zrImadjI "zrImad rAjacaMdra' graMthamAM patrAMka - 254mAM jaNAve che. svacchaMda jyAM prAye dabAyo che, tyAM pachI 'mArgaprApti'ne rokanArAM traNa kAraNo mukhya karIne hoya che, ema ame jANIe chIe. A lokanI alpa paNa sukhecchA, paramadevatAnI ochAI ane padArthano anarNaya." viSayanA anusaMdhAnamAM ahIM ApaNe paramadevatAnI ochAI viSe vicArIzuM. paramadainyatA eTale paramavinaya. te viSe zrImajI AgaLa jaNAve che ke, satpaSamAM ja paramezvara buddhi, ene jJAnIoe paramadharma kahyo che ane e buddhi paramardanyatva sUcave che, jethI sarva prANI viSe potAnuM dAsatva manAya che, ane parama jagyatAnI prApti hoya che. e paramadevatva jyAM sudhI Avarita rahyuM che tyAM sudhI jIvanI jogyatA pratibaMdhayukta hoya che. paramaAnyapaNuM e traNemAM baLavAna sAdhana che. potAnA para upakAranI dRSTie bhagavAna karatAM paNa sadaguranuM mAhAbhya vadhu che, kAraNake sadguru pratyakSa che. teo ApaNane pratyakSa mArgadarzana Ape che. mokSamArganuM svarUpa samajAve che, bhagavAnanuM svarUpa paNa teo ja samajAve che. eTale ja anya darzanamAM paNa kahyuM ke, 'guru goviMda dono khaDe, kisako lAgu pAya; balihArI gurudeva kI, jina goviMda diyo batAya'. zrImajIe paNa "zrI AtmasiddhizAstra'mAM kahyuM che ke, "pratyakSa sadguru sama nahIM, parokSa jina upakAra; evo lakSa thayA vinA, Uge AtmavicAra'. sapuruSa e sajIvana mUrti che. muni te hAlatA-cAlatA siddha - 106 -
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 vinayadharma Pe Cen che. mATe anaMtakALanA paribhramaNamAMthI bahAra kADhIne anaMtasukhano mArga batAvanAra zrI sadgurudeva mArA mATe bhagavAna ja che ema jIvane thayA vagara rahetuM nathI. tene ja parama vinaya kahyo che ane tenA jIvane have dareka jIvamAM svAtmatulya buddhi Ave che. sarva jIva siddha sama che, ema thatAM koI paNa jIva pratye tene abhimAnano bhAva Avato nathI. tyAre evA jIvamAM samyagdarzana prApta karavAnI parama yogyatA pragaTa thAya che. samyagdarzana prApta karIne te jIva pachI kramazaH arihaMta-siddha dazAne prApta kare che. zrImadjIe 'zrImad rAjacaMdra' - patrAMka - 105mAM 'mahAvIranA bodhane pAtra koNa?' - temAM dasa muddA kahyA che. temAM dasamo muddo che', " "potAnI gurutA dAbAvanAra''. Avo parama vinayaprApta jIva kyAMya paNa potAnI moTAI batAvato nathI. te eTalo nAno banIne rahe che ke sAmAnya mANaso to tene oLakhI paNa zakatA nathI. koIka ja viziSTa dRSTivAna vyakti tene pArakhI zake che. vaLI, zrImadjIe patrAMka-301mAM kahyuM che, 'potAnA guNanuM utkRSTapaNuM sahana karavAmAM Ave." game teTalA guNo pragaTe ane te guNonI game teTalI uccatAnA pragaTa thAya topaNa te chalakAI jato nathI. guNone paNa aMdaramAM zamAvI devAnI eTalI badhI zakti tenAmAM AvI gaI hoya che. paramAtmAne dhAvavAthI paramAtmA thavAya che, paNa te dhyAvana AtmA sapuruSanA caraNakamaLanI vinayopAsanA vinA prApta karI zakato nathI, e nigraMtha bhagavAnanuM sarvotkRSTa vacanAmRta che. eka vakhata vRkSa para rahelA eka phaLane tarasa lAgI, eTale pANI pIvA mATe te vRkSathI chUTuM paDIne nIce AvI gayuM, paraMtu tenI tarasa chipAI nahIM, kAraNake pANI to tene vRkSamAMthI ja maLatuM hatuM. tevI ja rIte koI jIva gurune mUkIne sIdhuM bhagavAnanuM dhyAna karavA jAya che, te ema mAnIne ke huM bhagavAnanuM dhyAna karIne bhagavAnane prApta karI lauM, paNa ema bhagavAna maLatA nathI, paraMtu tenA garbhAvAsa ja vadhe che. | vinayaguNanI caramasImA 'zrI AtmasiddhizAstra'nI gAthA - 19mAM zrImajI vinayaguNanI parAkASThA darzAvatAM kahe che, - 107 - (c) C C4 vinayadharma ccess je sadguru upadezathI, pAmyo kevaLajJAna; guru rahyA chapastha paNa, vinaya kare bhagavAna'. je sadagurunA upadezathI pote kevaLajJAnane pAmyA te sadguru haju chadmastha che, chatAM te sadagurunI te kevaLI bhagavAna vaiyAvacca kare che. vinayaguNanuM keTaluM mAhAtma che, te A gAthAmAM joI zakAya che. ahIM A gAthAmAM zrImadjIe vinayaguNanuM utkRSTapaNuM batAvyuM che. zvetAMbara AmnAyanA graMthomAM puSpacUlA sAdhvIjI, caMDarudrAcArya tathA mRgAvatI sAdhvIjInAM prasiddha dRSTAMto che, te vAcakoe tyAMthI vAMcI levA. AgaLa gAthA- 20mAM zrImajI kahe che, "evo mArga vinaya taNo, bhAkhyo zrI vItarAga; mULa hetu e mArgano, samaje koI subhAgya.' vinayaguNanA durupayoganuM phaLa bhagavAne vinayano Avo alaukika mArga batAvyo che, teno Azaya koIka samIpa-muktagAmI ke Asanabhavya jIvane ja samajAya. zrImadjIe 'vacanasaptazatImAM lakhyuM che, "155-mAyAvinayano tyAga karuM." koI jIva gurune phakta sAruM lagADavA mATe svaprazaMsA mATe vinaya kare, uparauparathI mIThuMmIThuM bole ke hAtha joDIne Ubho rahe, paraMtu aMtaramAM tevo bhAva na hoya, balake, sAMsArika IcchA hoya to tevo jIva pote ja chetarAya che, gurune to chetarAvApaNuM kAMI hotuM nathI, paraMtu potAnuM ja aniSTa thAya che. tevI ja rIte sadguru paNa ziSyAdi pAse potAno vinaya karAvavA Icche to pote mahAna mohanIya karma bAMdhIne bhavasamudramAM DUbe che, ema zrImadrajI gAthA 21-mAM kahe che. asadguru e vinayano lAbha lahe jo kAMI; mahAmohanIya karmathI, bUDe bhavajaLa mAMhI." apramatta yogIzvara zrI kuMdakuMdAcAryadeva zrI darzanapAhuDa' gAthA 12mAM kahe che, je pote samyakatvathI bhraSTa che, te anya sadRSTine potAnA page paDAvavA Icche che, te bIjA bhavamAM lUlA ne mUMgA thaI jAya che'. | zrI kuMdakuMdAcAryadeva 'zrI rayaNasAra*-gAthA- 103mAM, zrI yazovijayajI - 108 -
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 vinayadharma | - zrImad rAjacaMdra - patrAMka -187 : jJAnI karatA evA mumukSu para atizaya ullAsa Ave che, tenuM kAraNa e ja ke teo jJAnInAM caraNane niraMtara seve che ane e ja emanuM dAsatva amAruM temanA pratye dAsatva thAya che, tenuM kAraNa che. zrImad rAjacaMdra - patrAMka-209 :- te paramasatnI ja amo ananya prema avicchita bhakti IcchIe chIe. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka 2 10:- bAkI sarva jIvonA ane vizeSe karI dharmajIvanAto ame traNe kALane mATe dAsa ja chIe. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 212 :- ame to sajIvana mUrtinA dAsa chIe, caraNaraja chIe. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 230:- taNakhalAnA be kaTakA karavAnI sattA paNa ame dharAvatA nathI. (amadAvAdasthita jaina darzananA abhyAsu rInAbahena svAdhyAya - satsaMgamAM khUba rasa dharAve che). (c)(c)CQ vinayadharma (c)(c)n zrI upadezarahasya-gAthA-153mAM 'zrI jJAnasAgara' parigrahASTaka-zvoka-2mAM, paMDitapravara zrI ToDaramalajI, 'zrI mokSamArgaprakAzaka* -adhikAra-9mAM, zrI zubhacaMdrAcArya 'zrI jJAnArNava'-sarga-4 zloka-57mAM, zrI zivakoTi AcArya zrI 'bhagavatI ArAdhanA gAthA' 1314mAM A ja vAta kare che. te abhyAsIoe tyAMthI avalokavuM. vinayanuM phaLa zrImadjI - 'zrImad rAjacaMdra' patrAMka - 55mAM kahe che. "AtmA vinayI thaI, saraLa ane laghutvabhAva pAmI sadeva sapuruSanA caraNakamaLa prati rahyo. to je mahAtmAone namaskAra karyo che te mahAtmAonI je jAtinI riddhi che, te jAtinI riddhi saMprApta karI zakAya." jenI pAse je hoya tenI pAsethI te maLe e nyAye rAjAno vinaya karavAthI dhanasaMpatti maLe che tema jJAnIpuruSo, munijano ke bhagavAnano vinaya karavAthI AtmajJAna, AtmasamAdhi ane paripUrNa Atmasukha maLe che, te paNa anaMtakALa sudhI. zrImadda jI e karela vinaya jJAnIpuruSo ApaNane phakta bodha nathI ApatA, apitu temanA jIvanamAM ja je te bodha hoya che. eTale ke upadeza karatAM paNa potAnA jIvanathI bodha Ape che. zrImadjI jevA mahAjJAnI puruSamAM kevo vinaya hato! te nIcenAM vacanothI joIe. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 87 : amArI samajAvavAnI alpajJatAthI ema bane kharuM, paraMtu ethI e tattvomAM kaMI apUrNatA che ema to nathI ja. - zrI mokSamALA - zikSApATha - 94:- bahubahu mananathI ane mArI mati jyAM sudhI pahoMcI tyAM sudhInA vicArathI haM vinayathI ema kahuM chuM ke, priya bhavyo! jaina jevuM ekeya pUrNa ane pavitra darzana nathI, tarIne anaMta duHkhathI pAra pAmavuM hoya to e sarvajJa darzanarUpa kalpavRkSane sevo. - zrImad rAjacaMdra - patrAMka - 43:- mArA bhaNI mohadazA nahIM rAkho. huM to eka alpazaktiAvALo pAmara manuSya chuM. sRSTimAM aneka sapuruSo guptarUpe rahyA che. viditamAM paNa rahyA che. temanA guNane smaro. teono pavitra samAgama karo ane Atmika lAbha vaDe manuSyabhavane sArthaka karo e mArI niraMtara prArthanA che. * 109 - he upakAraka dravyo ! A dehane yogya banAvavA anaMta pANInA ane vanaspatinA jIvoe mRtyu pAmIne mArA dehanuM poSaNa karyuM che, vAyunA jIvoe potAnuM balidAna ApI zvAsa banI mane jIvaMta rAkhyo che, keTalAya paMcamahAbhUtonAM dravyoe A sAdhananI saMbhALa mATe potAnuM yogadAna ApyuM che... huM e sarva dravyonuM upakAra bhAve RNa svIkAruM chuM...
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)ndra vinayadharma (c)(c)s vyavahAra vinaya ane bhAva vinaya - bhAratI dIpaka mahetA. eka saMsArI jIva jyAre prazna kare che ke avinayathI ane vinayathI jIvanI dRSTimAM pharaka zuM hoya che? tyAre samAdhAna arpatA jJAnaguru jJAnasAra graMthanI TIkAmAM bannenI dRSTino taphAvata batAvatAM kahe cheH mohI mohAt jIvaH paravastu Atmatvena jAnan AropajaM sukhaM sukhatvena anubhavati, bhedajJAnI tu AropajaM sukhaM duHkhatvena anubhvti| mohamUDha ke avinayI jIva parapadArthone potAnA jANato chatAM Aropita sukhane eTale ke je vAstavamAM sukha nathI, paNa duHkharUpa che ne jenAthI mAtra duHkhano ghaTADo thAya che, paNa sukha maLatuM nathI tevA parapadArthane sukha tarIke anubhave che. jyAre bhedajJAnI ke vinayI AtmA te Aropita sukhane du:kha tarIke anubhave che-duHkha tarIke ja jue che. TUMkamAM je duHkhamaya, duHkhaphalaka, duHkhAnubaMdhI, parAdhIna, Aropita, duHkhamizrita, apUrNa, alpakAlIna, bhrAmaka, durgatinA bIjabhUta ane anizcitatAothI vyApta evAM paulika sukhone sukha tarIke jue che, te avinaya che ane saMsAramAM mahAduHkhI che. Avo AtmA mokSathI dUra che. saMskRta subhASitomAM mUrkha lokonAM pAMca lakSaNo jovA maLe cheH garva, apazabda, krodha, haTha ane paravAjevu anA:, eTale jeo sArI vAtono anAdara kare che. A lakSaNo kaI rIte dUra thaI zake te pUchatAM eka saMta kahe che ke teomAM jo eka 'vinaya'guNa AvI jAya to mUrkhatA TaLe, kAraNake vinayathI ja garva ke mithyAhaMkAra ogaLI zake, apazabda nA bolAya tevI subuddhi janma, krodha samatAmAM ane haTha udAratAvAdI valaNamAM pheravAya ane bIjAnI sArI vAtono Adara karavAnI pratibhA paNa vikase vinayathI ja. aMgrejImAM viveka eTale Etiquete, vinaya eTale ane parama vinaya athavA bhAva vinaya eTale Absolute humbleness. jJAnIbhagavaMto 'vinaya'no artha karatAM kahe che keH vizeSathI namrabhAvapUrvaka pUjyonI sevA, bhakti ne AjJApAlana mATe yatna kare te vinaya. jJAnasAranI 111 - (c) (c)4vinayadharma PC Cren TIkAmAM 'vinaya'nI vyAkhyA karatAM kahyuM che ke : sva-paraberAnarUpa: vinA: jenA dvArA sva-para vaccenA bhedanuM jJAna thAya, arthAt AtmAnuM potAnuM zuM ne pAra zuM enI bhedarekhA jenAthI spaSTa thAya che tene 'vinaya' kahevAya che. - vinaya zIkhave che ke bolavAmAM nava guNaH vakhata para bolavuM, vakhatasara, tapAsa veLAe, vastusthiti mATe, kharuM-khoTuM nakkI karavA, kho-khoTo koNa te jANavA, nyAya-anyAya vakhate, kharA-khoTAnA AkSepa vakhate ane kalaMka vakhate bolavAthI lAbha thAya. kyAM-kyAre-keTaluM-kevuM bolavuM-kyAre cUpa rahevuM te paNa zIkhave che vinaya. jANe-ajANe, potAnA ke bIjAnA ghAtaka na banI javAya tenuM dhyAna rAkhavuM te che vinaya. mAnasika zAMtino agradUta che vinaya. vANI e AtmAnI zakti che. mANasa jyAre AtmAnI najIka rahIne bole tyAre enI vANI ju dI ja tarI Ave che. evI vANI sAMbhaLanAranA hRdayamAM vizvAsane janmAvatI hoya che, paNa A samajaNa Ape che vinaya. bIjAnI bhUlone bhUlI javI te udAratA ane potAnI bhUlone oLakhI laI tenI kSamA mAgavI te che namratA - kintu baMneno saravALo eTale vinaya. sAdhanAnA baLe aMtaramAM jAgI UThelI karuNA ane maitrInI bhAvanAono amala karI batAvanArI guNavibhUti eTale ahiMsA ane amArinI bhAvanA. potAnA nimitte bIjAne du:kha na pahoMcADavuM ane bIjAnA sukha mATe tathA saMkaTanivAraNa mATe tana-mana-dhanathI ghasAvuM e tenuM hArda che. tIrthakaro vinayaguNa dvArA ja A rahasyane samajIne AcarI zake che. vizvamAM pravartatA be mArgomAM eka che saMsAramArga ane bIjo che. adhyAtmamArga. vinaya hoya tene tvarita jJAna thAya che ke mAre zAzvata tattvonI ja upAsanA karavI rahI. tenAthI ja prAMte guNasamRddhi thakI sadgatinI paraMparA sarjAze ane paramaanaMtasukharUpa paMcamagati prApta thaze. AthI vinaya ke LavyA vinA adhyAtmamArganI sAcI sAdhanA thaI zakatI nathI. adhyAtmasAra graMthamAM paNa adhyAtmaprApti ane zuddhinA je 33 upAyo zAstramAM jaNAvyA che temAM Agama dvArA tattvano nizcaya karavo, lokasaMjJAno tyAga karavo, zraddhA keLavIne dRDha karavI e pachIno cotho upAya che vinaya keLavavo. vinayathI nipajelo rasa niravadhi hoya che. koI paNa graMthakartAnI laghutA e temanA vinayaguNanI ja sarvotkRSTatA darzAve che. 2 112 -
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinayadharma atitRSNA na kartavyA, tRSNAM naiva parityajet / zanaiH zanaizca bhoktavyaM, svayaM vittamupArjitam // Ano bhAvArtha e che ke adhika IcchAo karavI nA joIe. vaLI IcchAono sarvathA tyAga paNa na karavo joIe. sva-upArjita dhanano upabhoga dhImedhIme karavo joIe. ApasamAM thoDI viparIta lAgatI A be bAbato vacce je sAMmajasya karAve che te che vinaya. AcAra, kartavyapAlana evuM kArya karatI veLAe dAkhavAtuM namratApUrNa saujanyazIla vartana vinaya che. aMgrejImAM jene humility, modesty ke politeness kahe che te AtmAno eka apUrva sadguNa che. mokSaprApti mATe ja samyag darzana (right faith), samyag jJAna (right knowledge) ane samyag cAritra (right conduct)nI ratnatrayI saMpAdana karavI Avazyaka kahI che tenI prathama ane parama pUrvazarata che vinayaguNanuM AtmAmAMthI prAkaTya. eka subhASita joIeH vinaya. reen aSTakarmavinAzaka jaDIbuTTI tarIke 'vinaya'ne zAstromAM sthAna maLyuM che. jIvamAtra paratve snehAdaranI anubhUti, namratApUrvakanuM jJAna, vinamra vANI ne aNizuddha cAritrya paNa vinaya thakI ja saMbhave che. uddhatAInuM mULa ahaMkAra che. vaDIlonI sAme uddhatAI karanAra bALaka adhyApaka samakSa zAMta thaI jAya che te che vinaya. te ahaMkArano pratipakSa guNa che. guru karyA vinA vinaya pragaTI na zake. hRdayamAM rahela ahaMkAra gurusvIkArathI ja jAya che. viSaya-kaSAyone anaMtaduHkhasvarUpa ane baMdhananAM kAraNarUpa samajIne tenA tarapha pUrNa arucivALA thavuM te zIkhave che vinaya. jIvananuM aMtima prayojana jo mokSa che to tenuM sAdhana che vinaya. te janme che samAhita cittamAM, je acaMcaLa ne ekAgra che. vinayanA prakAroH vinayanA mukhya be prakAra cheH dravya vinaya ke vyavahAra vinaya ane bhAva dravya vinaya ke vyavahAra vinayaH netara, suvarNa vagere jevI vastuo vALavAthI vaLe tete vastuono dravya vinaya jANavo. dravya vinayane vyavahAra vinaya tarIke vicArI zakAya. vyavahAra vinaya eTale dekhAva pUratuM karavA mATe karAto vinaya, jema ke nokara zeThano vinaya 113 CS vinayadharma ma kare, zeTha grAhakano vinaya kare je phakta svArtha khAtara, bhAva vinA namrabhAvathI ceSTA svarUpa vinaya, gurujana-mAtA-pitA-vaDIlonI bhakti, rugNa-bAla-tapasvInI sevA, gurujano mATe ziSya gocarI vahorI lAve te, vagere kriyAtmaka vyavahAra vinaya che. vyavahAra vinayanA anya be peTAvibhAgo: vyavahArazuddhi ane laukika kalyANa arthe karAtA vartananA vaLI anya be peTAvibhAgo kahyA cheH prathama che aupacArika vinaya ne dvitIya che svArthika vinaya. aupacArika vinaya H zAstraM bodhAya dAnAya dhana dharmAya jIvitam / kAyaH paropakArAya, dhArayanti vivekinaH // zrI dharmakalpadruma zrI dharmakadrumamAM kahyuM che ke vivekIjano zAstrane bodha mATe, dhanane dAna mATe, AyuSyane dharmakaraNI mATe tathA zarIrane paropakAra karavA mATe ja dhAraNa kare che. aupacArika vinaya eTale ja A viveka. lokanuM Avarjana, aucitya karavuM, vaDIlo sAme bhAvapUrvaka UbhA thaI hAtha joDavA, Asana ApavuM, atithione pUjavA, vaibhava anusAre ISTadevanI pUjA vagere kriyAo karavI aupacArika vinaya che. samAjamAM potAnI chApa kharaDAya nahIM ke lokonI najaramAM nIcA paDAya nahIM te mATe phakta ADaMbara arthe karAtA vinayane ahIM samAvAyo che. aupacArika vinayamAM kyAreka bhayanuM pAsuM paNa dekhAtuM hoya che. nokara zeThano vinaya kare te DarathI paNa hoI zake. nokarI chUTI javAnuM kAraNa emAM bhaLela hoI zake. aupacArika vinayanuM phaLa nimnakoTinuM ne phakta AlokamAM ja maLe che. dharmAcArya, mAtA-pitAdi navanI sAthe ucita AcaraNa kare, comAsAmAM vizeSa vrata-niyama kare, caityaparipATI kare, haLa-gADAM grAmAntara na kare, varSARtumAM bahu jIva utpanna thAya che mATe sarva vastu zodhana karI vApare, sacita tyAga kare (kemake zrAvakane niravadya-nirjIva-parimita AhAra karavo kahyo che), te ghaNI sthiratAe nahIM tema ja ghaNI utAvaLathI jame nahIM, eThuM na mUke, roja strI, putrAdikane dravyathI yathAyogya vastrAdika ApIne tathA bhAvathI dharmopadeza karI tenI khabara le Adi vyavahAra vinaya che. vyavahAra vinayamAM samAviSTa evA zukanazAstramAM dezAMtare jatAM kevI rIte vartavuM te kahyuM che keH kalyANa maMgalakArI namaskAra mahAmaMtra tathA gautamasvAmInuM - 114 -
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 4 vinayadharma Peon smaraNa karavuM jethI Icchita kArya zIdhrapaNe thAya. kumakuma tilaka karI zrIphaLa-pramukha phaLa hAthamAM levuM. mastake zyAma vastra paheravuM nahIM tathA ughADe mastake javuM nahIM. kalezarahita prayANa karavuM. dezAMtara jatI veLAe potAnI DAbI bAjue vRSabhano, mayurano, zaMkhano, jhAlarano, popaTano, koyalano, koI paNa vAjiMtrano zabda saMbhaLAya te maMgalasUcaka jANavo tema ja jamaNI bAjue siMha, UMTa, kAga, azva, hastI ke kaucapakSIno zabda saMbhaLAya topaNa zubhane sUcave che. gharamAMthI nIkaLyA bAda pAchuM vaLI jovuM nahIM ane gharamAM pAchuM AvavuM nahIM, kema ke te apazukana che. te vakhate potAne athavA parane chIMka Ave to thoDo vakhata vizrAma laIne javuM. A sarve vyavahAra vinaya che. svArthika vinayaH ahIM manamAM duSTa bhAva ke kliSTa vicAro hoya, paraMtu sAmA mANasa samakSa te evI mAyA race ke malina dayeyano khayAla na Ave ane svAthadha mANasa vinayano DoLa racI potAnuM kArya kaDhAvI le. | 'upadezamALA'mAM svArthika vinayanuM eka dRSTAMta prasiddha che: udayana rAjAnuM khUna karavAnA Azaya sAthe zatrurAjAnA eka mANase jaina rItie saMyama aMgIkAra karyo ne nAma pAmyA zrI vinayaratnamuni. jJAna-dhyAnatapasyA-vairAgyanA vividha raMgomAM raMgAI gayA hoya tevo DoLa karatAM pUrAM 12 varSa vItI gayAM. udayana rAjA dara tithinA divase pauSadha kare ane tethI zrI vinayaratnamunivaranA gurudeva ArAdhanA karAvavA rAjAnA mahelamAM jAya. ekAda dinagata-rAtrigata pauSadhanI ArAdhanA karAvavArthe have paramavizvasanIya banI gayelA potAnA ziSya zrI vinayaratnamunivaryane paNa gurUdeva potAnI sAthe laI gayA. saue poSadhopavAsa viramaNa vratanI saghaLIya kriyAo saMgAthe karIne pachI rAtri saMthAro karyo. bArabAra varSothI je ghaDInI rAha jotAM zuddha saMyamanuM nATaka karyuM hatuM te mULa Azaya pAra pADavAnI paLa AvI pahoMcI hatI. madhyarAtri pachI tarata ja potAnA othAmAM chupAvI rAkhelI charI bahAra kADhI nidrAdhIna rAjA udayananuM gaLuM kApI nAkhI, kALI rAta mAthe oDhIne vinaya ratnamuni bhAgyA. bahAra rahelA cokIdAro paNa A sAdhu para zaMkA karI zakyA nahIM. thoDI vAre rAjAnuM lohI vahetuM vahetuM gurumahArAjanA zarIrane sparyuM. tethI UMgha UDI jatA gurudeva stabdha 1115 chaCC4 vinayadharma PC Cren thaI vAta pAmI gayA ke A zatrurAjAnI cAla ja hoI zake. bhayaMkara duHkhada evI A ghaTanAthI vihavaLa thaI gurudeve eka patramAM sAcI vigato lakhI te ja charIthI potAnuM tana raheMsI nAkhI AtmahatyA karI lIdhI jethI jaina zAsanane ALathI bacAvI zakAya. A thaI svArthika vinayanI vAta. have vinayanA mukhya be prakAramAMnA bIjA prakAra bhAva vinaya vize jANIe. bhAva vinaya - dharmanuM mULaH 'bhAva vinaya' arthAt aMtaraMga lohImAM vaNAyelo ke naisargika rIte ja saMskArita thayelo AtmaguNa. pUrvajIvananI ArAdhanAne kAraNe te AtmAmAM eTalo to vikasyo hoya ke sahajapaNe ja te AcarAI jato hoya. je uttarottara sadgaNono ughADa karAvI prAMte vanayikI buddhino vikAsa karAvatI hoya. bhAva vinaya eTale amRtano abhiSeka. vizeSa karIne AtmAne je Urdhvadizi laI jAya che te che bhAva vinaya. paramapadanA paramapathanuM prathama pagathiyuM che bhAva vinaya. tattvanI jijJAsAo jAge che bhAva vinayathI. tenAthI ja jJAnAvaraNa-mithyAtva karma kSaya pAme che ne vidhi-avidhi-hita-ahita-puNya-pApa vagere zuM che te sarvenI jANa thAya che. matimaMta, bahuzruta zramaNopAsako jenA thakI satyAsatyano nizcaya kare che te che bhAva vinaya. svAdhyAya mATe karAtAM vAcanA, pRcchanA, parAvartanA Adi mATe zratadharo bhAva vinayane ja paramaupayogI mAne che. bhAva vinayI AtmAne guru dUra hoya ke samakSa, potAnI aMdara teo pratyenA ahamAna ane Adara to sthAyI ja hoya. potAnAM sadvicAro ke sakAryomAM nirmaLa pariNati saMge UchaLato bhAva anubhavI zake che. bhAva vinayI AtmA. gautamasvImInI 28 prakAranI labdhionuM udgamasthAna ja A 'bhAva vinaya' gaNAya che. zrI gautamasvAmInI vAta Ave che. zAstromAM. teo A guNanI parAkASThAe virAjita hatA. gauvara nagaranA, brAhmaNa kuLanA, pitA vasubhUti - mAtA pRthvInA jayeSTha putra eTale indrabhUti gautama. 50 varSa gRhastha brAhmaNa tarIke tapasvI jIvana pasAra karanAra teo sAta hAtha UMcA, vizuddha suvarNa sama tejasvI, ugra tapasvI, mahAbrahmacArI, yajJakuzaLa, vipula tejolezyAvAna, 500 brAhmaNonA guru, cAra vedanA jANakAra, 14 vidyAmAM pAraMgatarUpa cAra jJAnadhArI, zAstronA pAragAmI, 14 pUrvanA jJAtA ane labdhi tathA vinayanA bhaMDAra hatA. + 116
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c) (c)4 vinayadharma @ @ ekadA madhyama apApA nagarInI bahAra AvelA mahAsana vanamAM prabhu mahAvIra samosaryA che tema jANI temanI sAthe vAda karavA, AtmA che ke nahIM te zaMkAnuM nivAraNa karavA ne prabhuvIranA trikALajJAnanI kasoTI karavA 500 brAhmaNa ziSyone laIne te samavasaraNa samIpa pahoMcyA. tarata ja kevaLajJAnI prabhu vIre temane nAmathI saMbodhI, AvakAra ApI temanI zaMkAnuM nirAkaraNa karyuM. gautamasvAmIne abhuta jJAna to hatuM ja phakta pratIti nahotI. vaizAkha suda agiyArasano e divasa hato. prabhu vIranuM sarvajJapaNuM siddha thatAM ja somila nAmanA brAhmaNe karAvela moTo yajJa choDI 500 ziSyo sAthe tyAM ja dIkSA lIdhI. dezanArUpe prabhumukhe 'tripadI' sAMbhaLIH 'Upane I vA', 'vigame I vA,' dhUve i vA' arthAt vastu utpanna thAya che, nAza pAme che, vastu sthira rahe che. A tripadI sAMbhaLatAM ja pUrvanA puye temane 14 pUrva sahita dvAdazAMgInuM jJAna utpanna thayuM. AtmAnI vizeSa yogyatA jANI prabhu vIre potAnA 1 1 gaNadharomAM gautamasvAmIne prathama gaNadhararUpe prasthApita karyA. prabhu sAthe dIkSAkALanAM 30 varSa teoe vitAvyAM. prabhu mATe temane ananya prazasta rAga hato. e mATe teoe kevaLajJAnane paNa gauNa gaNyuM hatuM. gaNadharo svayaM jaMgama tIrtharUpe gaNAya che, chatAM gautamasvAmImAM laghutA-namratA-vinayaguNa bhArobhAra hatA. guru gautamaH vinayanA bhaMDAra kaI rIte? pArzva paraMparAnA zrI kezIsvAmI gaNadhara ekadA jyAre zrI gautama gaNadharane maLyA tyAre teo svayaM aMtima tIrthaMkaranA prathama gaNadhara hovA chatAM zrI kezIsvAmIne 'kuLayeSTha' mAnI sAmethI jaI vaMdana karyuM hatuM. temanI saraLatA tathA vinaya joIne kezIsvAmI atyaMta prabhAvita thayelA. guru gautamaH vinayane kAraNe labdhinA bhaMDAra kaI rIte? ekadA prabhu vIranA kahevAthI guru gautame aSTapada parvata para rahela 1500 tApasone dezanA ApI dIkSA pradAna karI, rastAmAM gocarImAM phakta eka nAnI vATakI jeTalA pAtramAM khIra maLI. sahu tApasonuM sudhAduHkha joI na zakatA te pAtramAM potAnA jamaNA hAthanA aMgUThA vaDe labdhi pragaTAvI te khIramAMthI 1500 zramaNone tRpta karyA. Aje paNa jaino navA varSe copaDAnA prathama pAne zraddhApUrvaka Alekhe cheH zrI gautamasvAmInI labdhi hajo. zrI gautamasvAmIno vijaya hajo. OM namo vimAna magTrofit chaCC4 vinayadharma bhAva vinaya sahitanA AtmAne pUchIe ke mAnavajIvananuM dhyeya zuM to eka ja zabdamAM javAba maLeH "AtmakalyANa'. bhAva vinayIne AtmAnuM jJAna, Atmazaktino vikAsa ane AtmasvarUpamAM ramaNatA rucatI hoya. jemAM bhAva vinaya che te jANe che ke jagata duHkhamaya che, temAM tRSNA che. jeNe tRSNAja karyo te ja buddha-tattvajJa-yogI. bhAva vinayIne 'pahale anahada bAje bAjA, piche. bijalI kare parakAzA' jApa vaDe pahelA aMtaramAM anahadanAM vAjAM vAge' che ane arthabhAvanA vaDe pachI vIjaLIno prakAza thAya che. anahada eTale anAhata nAda ane vIjaLI eTale ratnatraya svarUpa Atmajyoti. mANasa pAse eka mahAna zakti che ane te che IcchAzakti. eka vakhata mana ane buddhi jo prabhune soMpI devAmAM Ave to mana makkama thaze ane buddhi tejasvI. mana ne buddhi prabhunI ja vastuo che te temane ja pAchI soMpI devAnI samajaNa Ape che bhAva vinaya. te samaje che ke mana caMcaLa che ane buddhi anizcita, kAraNake teo temanA mAlikathI chuTTA paDI gayAM che. pratyeka kRtinA sAkSI tarIke prabhune ja rakhAya te nyAyI che, kemake te abhayadAtA, karuNA-vAtsalyapremanA sAgara che ema bhAva vinaya samajAve che. jIvana rasamaya che, kema ke temAM prabhu che. te pAlaka, svAmI, niyAmaka che. bhAva vinayathI samajAya che ke vicArapradhAna mANaso jJAnamArgane pasaMda kare che, bhAvanApradhAna manuSyo bhaktimArgane pasaMda kare che ne kriyApradhAna manuSyo karmamArgane anusare che. bhAva vinaya mATe zAstromAM eka dRSTAMta Ave che: rAjagRhI nagarImAM eka bhikhArIe dIkSA lIdhI. te joI loko tenI hAMsI karavA lAgyA keH 'ghaNuM dhana tyAga karyuM bhAI.' tethI temanA gurubhagavaMte tyAMthI vihAra karavA sUcavyuM. tyAre abhayakumAre nagaranA cokamAM traNa karoDa sonaiyAno Dhagalo karAvI lokone bolAvI kahyuM keH "je mANasa kAcuM jaLa, agni ane strIno sparza e traNa vastu jAvajIva sudhI tyAga kare tene A dhanano Dhagalo ApavAno che.' tyAre lokoe vicAryuM ke e dhana choDI zakAya paNa jaLa pramukha vastuo na choDAya. tyAre pradhAne kahyuM: "are mUDhajano! tame A kUmaka muninI hAMsI kema karo cho? eNe e jalAdi traNa vastuo tyAgavAthI traNa karoDathI paNa vadhAre tyAga karyo che.' te sAMbhaLI lokoe pratibodha pAmI te Thumakamunine khamAvyA. lakSamI vadhI chatAM niyama karavo, zakti chatAM khamavuM, yauvanavayamAM vrata levuM ne 118 -
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 vinayadharma P e on daridrapaNAmAM alpa paNa dAna devuM e cAra prakAre bhAva vinaya gaNAya che. bhAva vinayI mAnavInI AkRti sarva kAje netrAnaMdakArI, bhavodadhikArI, zubha adhyavasAyadhArI, kalyANavRkSanI maMjarI sama, harSa utkarSarUpa, zIladharmanI pratikRtirUpa hovAthI te turata ja oLakhAI jAya che. Ama vinaya zrAvakano sanmitra che. vinayanuM pramANa jema vadhu tema karmanirjarA vadhu. bhAva vinayathI ja adhyAtmazAstra kathita bhAvone samyaka rIte samajavA joguM sAmarthya khIle che. bhAva vinayathI ja viSayo paratvenI Asakti ane kaSAyo paratvenI AdhInatAnA saMkalezo upazAMta thatA jAya che. adhyAtmasAra graMthamAM kahyuM che keH yeSAmadhyAtmazAstrArtha-tattvaM pariNataM hRdi / kaSAyaviSayAveza-klezasteSAM na karhicit // 1-18 // jeonA hRdayamAM adhyAtmazAstranA arthono sAra pariNAma pAmyo che, teone kaSAya-viSayanA AvezonA kuleza kyAreya sparzatA nathI. bhAva vinayathI AtmA ane zarIra vaccenuM bhedajJAna spaSTa thAya che. AtmAnI svAbhAvika jJAnAdi saMpatti ane karmajanya vaibhAvika dhanAdi saMpattino bheda spaSTa thAya che. AtmAnuM hita zAmAM che ane ahita zAmAM che enI sAcI sujha pedA thAya che. AtmAnI svabhAvadazA ane vibhAvadazAno bheda samajAya che. AtmAno jaDa sAtheno saMbaMdha svAbhAvika che ke karmanA yoge che teno bheda spaSTa thAya che. AtmA ane pudgalanA guNa-paryAya vacceno taphAvata sAme Ave che. parabhAva ane svabhAva tathA AtmAnA zuddha ane azuddha paryAyo vaccenI bhedarekhA spaSTa thAya che. 'sAdhanA jIvanamAM parisaNo ane upasargo je kaMI bAdhA pahoMcADe che, te zarIrane pahoMcADe che, paraMtu AtmAne nahi. jJAnapUrvaka sahelI zarIranI pIDA paNa mahAnirjarAnuM kAraNa che.' AvA prakAranA bhAva vinayane utpanna karI nirjarA sAdhavAnuM kArya sAdhake karavAnuM che. je vinayane jIvaMta na rAkhI zake te duryAnamAM aTavAI jAya che ne bhava hArI jAya che. je vinaya dvArA sva-para saMbaMdhI saMvedanAtmaka bhedajJAnane prApta kare che, tenI AMtaradRSTi khIlI jAya che, mana parapadArthothI pAchuM pharI jAya che ane AtmasvarUpanI nikaTamAM pahoMce che ne tenA yoge adhyAtmanI prApti thAya che. saMvedanA bhedajJAna eTale tAttvika viveka ne 1119 - cha Q4 vinayadharma CCT tAttvika viveka eTale ja bhAva vinaya. bhAva vinA jIvaMta hoya to puNyayoge sukha-anukULatAo-mAna-sanmAnayaza-kIrti prApta thAya tyAre emAM chakI na javAya tenI kALajI rahe che. puNyodaya tarapha udAsInatA sevIne puNyano udaya kSayopazamabhAvamAMthI game tyAre audayikabhAvamAM laI jaI zAtA, rasa ane Rddhi gAravamAM lIna na banAve tenI kALajI rakhAya che. bhAva vinayane kAraNe duHkhone samabhAve sahI levAya che, apamAna Adine sahaja bhAve nakArI nakhAya che, asamAdhi thatI nathI ke adhyavasAyo bagaDatA nathI. vinaya vinAnI pravRtti asat saMskArone poSI, doSone vadhArI, naMda maNiyAranI jema sAdhanAne UMdhI dizAmAM laI jAya che. heya-upAdeya AdinA bhAva vinayapUrvaka karelI pravRtti-nivRtti ja suphaLadAyI che. vinaya phalaM zuzrUSA, guruzuzrUSAphalaM zrutajJAnam / jJAnasya phalaM virati: viratiphalaMdAzravanirodhaH / / arthAtaH vinayanuM phaLa sevA, gurusevAnuM phaLa jJAna, jJAnanuM phaLa virakti ne viraktinuM phaLa che Azravanirodha. he upakAraka paramAtmA ! ApanA dharmanI samajaNa jo mane na maLI hota to huM hiMsaka, krUra ane kaThora bhAvothI lipta thayo hota ane anya jIvone da:khI karIne AnaMda pAmato hota... mAro misyA bhAvone ghuMTato hoyata... he bhaMte ! huM Aje ApanA ahiMsA, dayA ane karuNAmaya dharma pratye ahobhAvapUrvaka upakAra bhAva vyakta karuM chuM... ApanAM caraNe bhakti, sevA arpaNa karI RNa svIkAra karuM chuM.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c) 4 vinayadharma PC(c)(c)n madhyakAlIna gujarAtI jaina sarSAhityamAM vinayadharmanuM nirUpaNa - DaoN. kAntibhAI bI. zAha jaina dharmanuM je kaMI sAhitya upalabdha che eno mULa AdhArasrota che Agama graMtho, kemake emAM sarvajJakathita prabhujInI vANI gaNadharo dvArA sUtrabaddha thaI che. A Agamazruta para pachIthI aneka niryuktio, bhAgo, cUrNi, vRtti-TIkAonI racanA thaI. A graMthone anusarIne vividha gItArtho dvArA aneka dharmagraMthomAM jaina tatvadarzana ane enI sAthe saMkaLAyelAM caritrakathAnakonuM sAhitya upalabdha thayuM che. saMskRta, prAkRta, apabhraMza ane pachI mAru-gurjara/madhyakAlIna gujarAtImAM dIrdha-laghu evAM vividha padya svarUpomAM tema ja gaghAtmaka bAlAvabodho ane te aMtargata AvatI dRSTAMtakathAomAM aDhaLaka sAhitya saMgrahita che. A zruta-siddhAMtomAMthI vinayadharma vize madhyakAlIna gujarAtImAM je nirUpaNa thayuM che te mArA nibaMdhano viSaya che, paNa enI vAta karatAM agAu AgamaAgametara, dharmagraMtho vinayadharma vize zuM kahe che te saMkSepamAM joIzuM. | 'uttarAdhyayana sUtra' e 45 Agamo paikInuM eka atimahattvanuM mULa sUtra che. enAM 36 adhyayano paikInuM paheluM ja adhyayana 'vinaya adhyayana' che. e ja rIte 'dazavaikAlika sUtra'nA 10 adhyayano paikInuM navamuM adhyayana 'vinaya samAdhi' adhyayana che. jaina dharmanAM 12 prakAranAM tapomAM je che bAhya ane A AtyaMtara tapo gaNAvAyAM che temAMnuM eka AtyaMtara tapa vinaya che. A vinayane dharma kaho, guNa kaho, samAdhi kaho, tapa kaho - je kaho te, paNa eka vAta nizcitta che ke vinayane samagra dharmavRkSanA mULa tarIke oLakhavAmAM Ave che. "dhammassa viNao mUlaM'. vinaya dharmapAlananAM tamAma kSetrone AvarI chaCAvinayadharma Prem che - (1) jJAna vinaya 2) darzana vinaya 3) cAritra vinaya 4) tapa vinaya 5) aupacArika vinaya. dasaNa-nANa-tava a taha ovayArie ceva / eso a mokkhAviNao paMcaviho hoi nAyavvA // 'papAtika sUtra'mAM jJAna, darzana Adi sUtra sAta prakAranA vinaya kahyo che. maladhArI hemacaMdrasUri mahArAja racita "puSpamAlA prakaraNa'nAM 20 dvAro paikI 14mA vinayadvAramAM mana-vacana-kAyA dvArA AzAtanA-virAdhanAnA parihAra thakI karAtA vinayanA pravartananI vistRta noMdha levAI che. kartA lakhe che ke amRta samo rasa nathI, kalpadruma samuM vRkSa nathI, ciMtAmaNi samuM ratna nathI ema vinaya samo guNa nathI. vinaya saghaLAM karmono nAza kare che. vinaya ihaloka ane paralokamAM sarva sukhanuM mULa che. 'upadezamAlA" graMthanA bAlAvabodhanI zrI somasuMdarasUrie vi.saM. 1485mAM prAcIna gujarAtImAM racanA karI che. A bAlAvabodha aMtargata keTalAMka mahattvanAM caritrakathAnako vinayanA dRSTAMta tarIke prApta thAya che. chaThThI gAthAnA bAlAvabodhamAM gautamasvAmInuM dRSTAMta apAyuM che. gautamasvAmI vinayane varelA prathama gaNadhara che, 11 aMga ane 12 pUrvonA jJAtA che, zrutakevalI che. sarvasva jANatAM chatAM lokonA pratibodha arthe mahAvIra prabhune prazno kare che ne vismita hRdaye sarva sAMbhaLe che. vaLI, AnaMda zrAvakanuM avadhijJAna vizenuM maMtavya emane satya pratIta thatAM ane potAno mata khoTo jaNAtAM emanI kSamAyAcanA kare che. zrAvaka pratyeno A vinaya emanI caritrAtmaka kRtiomAMthI prApta thAya che. upA. yazovijayajI 'bhagavatI sUtranI sajhAya'mAM lakhe che : | 'maMDapagiri vivahAriyA, jayo dhanya sonI saMgrAma re, jiNe sonaiye pUjiyA, zrI guru gautama nAma re." bAlAvabodhamAM A mahAsatI caMdanabALAnA vinayanuM saMkSipta kathAnaka kahevAyuM che. caMdanabALAne moTuM lokavRMda anusaratuM hatuM topaNa vinayanA guNe karIne temane jarAya mAna-garva nahotAM. emanA gurumahAtmAe eka navadIkSita thayelA dramakane caMdanabALA pAse vaMdanArthe mokalyA tyAre caMdanabALA UThIne e navadIkSitanI sAme Ave che ane emane UbhA rahelA joIne pote Asana letAM nathI. A le che. ApaNA dArzanika sAhityamAM vinayanA aneka prakAro ane peTaprakAro batAvAyA che. vinayanA pAMca prakAromAM (1) lokopacAra vinaya (2) artha vinaya (3) kAma vinaya (4) bhaya vinaya ane (5) mokSa vinaya che, paNa emAM A pAMcamo mokSa vinaya sauthI mahattvano che jenuM pAlana kevaLa AtmakalyANArthe karavAnuM che. 'dazavaikAlika sUtra' anusAra A mokSa vinayanA prakAro A pramANe 0 12 - * 122 0
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c) (c)4 vinayadharma @ @ abhyasthAna vinaya che. prabhu mahAvIranA samavasaraNamAMthI AvelAM mRgAvatI upAzraye gayAM tyAre caMdanabALAe zikhAmaNa ApI ke moDI rAta sudhI bahAra rahevuM yogya nathI. mRgAvatI potAno doSa vicArI caMdanabALAnI kSamA mAge che, paNa e ja mRgAvatIne kevaLajJAna thayuM che e jANI caMdanabALA pazcAttApapUrvaka emane savinaya khamAve che ane khamAvatAM emane paNa kevaLajJAna thAya che. 9 3mI gAthAnA bAlAvabodhamAM varasvAmInuM kathAnaka Ave che. e atyaMta mArmika che. nAnI vayamAM ja gurue varasvAmIne dIkSA ApI. gurue jANI lIdhuM ke nAnA vaja (vAyara)ne 11 aMga AvaDI gayAM che. eka vAra najIkanA gAme vihAra karatAM gurue potAnA anya ziSyone kahyuM ke vaja tamane vAcanA Apaze. ziSyoe kazAya saMdeha ke dveSa vinA gurunuM A vacana svIkArI lIdhuM. gurunI anupasthitimAM badhA ja ziSyo vayaranI gurunI jema vinaya karavA lAgyA, eTaluM ja nahi, guru pAchA AvyA tyAre ziSyoe sAmethI nAnA vayarane vAcanAcArya banAvavA bhalAmaNa karI. A che munijanono guru vinaya ane zruta vinaya. 266mI gAthAnA bAlAvabodhamAM zreNika rAjA eka caMDAla pAse vidyA mAge che. siMhAsane beThelA zreNika rAjAne vidyA AvatI nathI tyAre abhayakumAra caMDAlane siMhAsane besADIne vidyA levAnuM sUcave che. zreNika caMDAlane siMhAsane besADI be hAtha joDI vidyA mAge che tyAre amane vidyA prApta thAya che. tAtparya e ke jJAnadAtA pratye haMmezAM vinaya karavo. vikramanI 16mI sadImAM, kharataragacchIya zrI rAja zIla upAdhyAye * zrI uttarAdhyayana sakjhAya'nI 36 DhALanI dIrgha racanA karI che. A racanAnI pahelI DhALa vinayadharma viSayaka che. emAM vinayathI jJAna, jJAnathI darzana, darzanathI caraNa ane caraNathI zivapuranA anaMta sukhanI prApti varNavI che. A vikAsakramamAM vinaya mULarUpe rahyo che e vicAra nirdiSTa che. gurunI pAse rahevuM, gurunI AjJAmAM vartavuM, gurunI icchA jANavI emAM ziSyano vinayadharma che. - sakjhAyamAM kavi kahe che - kohavATavALI kUtarI jema kyAMya vizrAma pAmatI nathI tema kazIla ane gurunA kahyAmAM na rahenArA svacchaMdI ziSya kyAMya sthiratA prApta karatA nathI. dhAnyane choDI viSTA para moha rAkhanAra bhUMDa samAM AvA ziSya gurudrohI che, paraMtu je ziSya kaSAya tyajI niraMtara vinaya kare che te 123 - (c) (c)4vinayadharma PC caMdrakiraNanI nirmaLatA samo jaza prApta kare che. kharataragacchanA eka bIjA sAdhukavi mahimAsiMha (aparanA mAnamuni)e saM. 1675mAM 'uttarAdhyayana gIta/sajhAya'nI 37 DhALanI racanA karI che. enI pahelI DhALa vinayaguNa aMgenI che. 'catura nara ! vinaya vaDo saMsAra' e A gItanI dhruvapaMkti che. A kRtimAM vinaya vinAnAM thatAM tapa-japane kavie mithyA kahyAM che. vinayathI saghaLAM durita dUra thAya che ne jIva bhavano pAra pAme che. vinayavaMta ziSya gurunA Adezane haiyAmAM dhAraNa kare che, gurunA manobhAvone samaje che, vinayapUrvaka gurue ApelAM sUtra-arthone zIkhe che, pUba vinA uttara Apato nathI. kharataragacchanA kSemazAkhAnA zrI jinaharSe saM. 1730mAM 'zrI dazavaikAlika sajhAya'nI 15 DhALa, 214 kaDInI racanA karI che. enI 10thI 13 kramAMkovALI cAra DhALomAM dazavaikAlika sUtranA navamA adhyAyanA cAra uddezone anusarIne vinaya samAdhinuM nirUpaNa karAyuM che. - kavi kahe che - gurunI pAse je ziSya vinaya zIkhato nathI te anaMtIvAra bhavabhramaNa kare che. je ziSya prazaMsAmAM rAce che ne gurunI hIlanA kare che te kuziSya che. jema rAtrie sau nakSatromAM pUnamano caMdra zobhe che, devavRdamAM surapati zobhe che tema gacchathI vIMTaLAyelo muni zobhe che. vRkSanA mULamAMthI thaDa, thaDamAMthI DALa, DALamAMthI pAna, pachI phUla-phaLa vikase che ema vinaya dharmavRkSanuM mULa che, zruta enAM phUla che ane mokSa enuM phaLa che. je gurunI vaiyAvacca kare che te jalasiMcanathI UcharatA vRkSanI jema vikase che. je avinIta durAtmA che te nadImAM vahI jatA kASThanI jema A saMsAranA pravAhamAM vahI jAya che. jema duSTa baLada vaMkAto gati kare che tema avinayI ziSya gurue kahelAM kAmothI viparIta kArya kare che. vinayI ziSya gurunI maryAdA kadI lope nahi, jJAnArthe vinayane prayoje, gurunAM vacanone oLave nahIM, duSkara tapa kare, paMcendriyone jIte, traNa guptine dhAraNa kare, prapaMca tyaje, jinAjJA anusAra cAle ane Ama saghaLAM pApone khaMkhere. ahIM dazavaikAlika anusAra vinaya, zrata, tapa ane AcAra e cAra samAdhi paikI vinaya samAdhine prathama krame mukAI che. vinayI ziSya ane avinayI ziSyano bheda rajU karatI eka rasika pagha * 124 -
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ reA vinayadharma Cre vArtA saM. 1641mAM jaina sAdhukavi harajImunie 'vinoda cotrIsI'mAM ApI che. eka ja gurunA be ziSyo bIje gAma jaI rahyA che. tyAre eka ziSye mArgamAM joyelAM dazyo aMge jeje AgAhIo karI te badhI ja sAcI paDe che, jyAre bIjA ziSye eka vRddhAno pravAse gayelo putra ene kyAre maLaze te aMge karelI azubha AgAhI taddana khoTI paDe che. AthI A bIjA ziSyane enA guru pratye dveSa pedA thAya che ke mArA gurue pelA ziSyane sArI rIte jJAna ApyuM ne mane kAMI jJAna ApyuM nahIM. gurune AnI jANa thatAM teo A bIjA ziSyane zikhAmaNa ApatAM kahe che ke, meM to tamo banne ziSyone ekasarakhI vidyA ApI che, paNa eka ziSya vinayavaMta hovAne kAraNe tamAma vidyA suyogya rIte grahaNa karI zakyo, jyAre tuM avinIta hovAne kAraNe tArAthI vidyA grahaNa karI zakAI nahIM.' vikramanA 17-18nA saikAmAM thayelA upA. yazovijayajI racita 12 DhALanI 'samyaktvanA 67 bolanI sajjhAya'nI trIjI DhALa 'vinaya' viSayaka che. emAM teo lakhe che - 'catura nara! samajo vinaya prakAra, jima lahIe samaktisAra.' A paMktimAM vinayane samaktisAranI prApti mATe Avazyaka gaNyo che. pAMca bheda e daza taNojI vinaya kare anukUla, siMce teha sudharase, dharmavRkSanuM mUla.' upAdhyAyajIe ahIM vinayane dharmavRkSanuM mULa kahyo che. emaNe 'pAMca kugurunI sajjhAya'nI DhALomAM pAsatthA, usannA, kuzIla, saMsakta ane yathAda e pAMca prakAranA suguruonuM je varNana karyuM che emAM eka yA bIjI rIte avinItatA saMkaLAyelI che. dA.ta. yathAchaMda sAdhu mATe kavi kahe che - nijamati kalpita janane bhAkhe, gArava rasamAM mAce yathAchaMda gRhikAja karato, navanava rUpe rAce re.' kavi 'amRtavelanI sajjhAya'mAM ziSyane hitazikSA ApatAM kahe che - "kathana gurunuM sadA bhAvaje, Apa zobhAvaje vaMza re, haTha paDagho bola mata tANaje, ANaje cittamAM sAna re, vinayathI, duHkha navi bAMdhasya, vAdhasye jagatamAM mAna re.' upAdhyAyajIe '35 gAthAnA sImaMdhara jina svavana"mAM vinaya Adi je 125 (vinayadharma kAMI siddhAMtonI vAta karI che tenuM AgamapramANa paNa Ape che, jema ke... *nitya gurukulavAse vasavuM, uttarAdhyayane bhAkhyuM re.' 'dazavaikAlika guru-zuzruSA, tasa niMdA-phala dAkhyAM re.' vaLI kahe che H 'vinaya vadhe guru pAse vasatAM, je jinazAsana-mUlo re, darzana nirmala ucita pravRtti, zubha saMge anukUlo re.' A stavananI bAramI DhALamAM bhAvazrAvakanAM guNalakSaNo darzAvatAM kavi kahe che *udyama kare sadA sajjhAya, karaNa vinayamAM sarva upAya, abhinivezI, ruci jina ANa, dhare paMca guNa eka pramANa.' (guNavaMta bhAvazrAvaka sadA anuSThAnamAM udyama kare, svAdhyAya kare, guru pratye vinaya dAkhave, jinAjJAmAM ruci rAkhe ane kadAgrahI na bane). 17mI sadImAM thayelA zrAvakakavi RSabhadAse racelA 'zrAddhavidhi rAsa'mAM agAunA dharmagraMthono AdhAra levAyo che. rAsamAM varNavelAM cha prakAranAM kRtyo avazyapaNe vinayaguNa sAthe saMkaLAyelAM che, jema ke dinakRtyamAM roja savAre UThIne vaDIlone namaskAra karavA, prabhudarzanArthe jinAlayamAM jatAM kevIkevI AzAtanAo rAkhavI, guru pAse kaI rIte javuM-vaMdana karavuM-sukhazAtA pUchavIA badhuM vinaya sAthe samanvita che. e ja rIte A kavie 'pUjAvidhi rAsa'mAM pUjAvidhi karatAM thayelA avinaya (azAtanA-virAdhanAnA aparihAranuM)nuM dRSTAMta ApyuM che pote eka caMDAlano putra che evI puNyasArane jANa thatAM kevalI bhagavaMtane potAno pUrvabhava pUche che. kevalI jaNAve che ke puNyasAre pAchalA janmamAM jamIna para paDeluM puSpa laIne prabhujInI pUjA karelI tethI te A bhavamAM caMDAlaputra thayo. e ja rIte puNyasAranI mAtAe pUrvabhavamAM rajasvalA chatAM pUjA karelI tethI A bhavamAM caMDAlaNI thaI. vikramanI 18mI sadInA pUrvArdhamAM thayelA paM. vIravijayajI kRta 'sAmAyikanA 32 doSonI sajjhAya'mAM avinayadoSanI vAta ja aMtargata rahelI che. kavi lakhe che - sAmAyika aviveke kare, artha vicAra na haiMDa dhare, mana udvega, icche yaza ghaNo, na kare vinaya vaDerA taNo. 1260
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 77 4 vinayadharma chan paga lAMbe bese avinIta, oThiMgaNa le thAMbho bhIMta.' A paMktio kliAvidhi, vaDIla ane zruta pratyenI avinItatAno ja nirdeza kare che. madhyakAlIna gujarAtI jaina sAhitya vipula pramANamAM sarjAyeluM che, paraMtu ahIM laMbANabhaye judAjudA samayagALAmAM racAyelI keTalIka kRtione lakSamAM rAkhI emAM nirUpita vinayadharmanI vAta che. vinayanI vAta kahetAM kAMI paNa zrutaavinaya thayo hoya to te mATe kSamAprArthI chuM. | (amadAvAdasthita kAMtibhAI bI. zAhe madhyakAlIna gurjara sAhitya para ghaNuM saMzodhanakArya tathA saMpAdanakArya kyuM che. teo vividha sAhitya satromAM pepara prastuta kare che). anaMta kALathI huM mArI samajaNa pramANe cAlyo chuM ane aMte du:khI ja thayo chuM.. he prabhu ! have mAre tArI samajaNa prama cAlIne satyanA mArga para javuM che... mane cokkasa vizvAsa che ke A satyanI rAha manate parama sukha sudhI pahoMcADaze... 4 vinayadharma zrI uttarAdhyayana sUtramAM varNavelo 'vinayadharma? - DaoN. razmi bhedA zAsananAyaka carama tIrthaMkara paramAtmA zrI vIraprabhunI aMtimavANIrUpe prasiddha ane 45 AgamomAM mULasutra tarIke sanmAnita zrI uttarAdhyayana sUtra jainAgama sAhityamAM atyaMta gauravavaMtuM che. uttarAdhyayana sUtranAM kula 36 adhyayana che emAM sarva prathama adhyayana 'vinayazruta' che. suziSyatvanI prApti arthe vinayaguNanI anivAryatA darzAvavA bhagavAne 36 adhyayanamAM prathama sthAna vinayane ApyuM che. zrI uttarAdhyayana sUtranuM prathama adhyayana vinaya che, dazavaikAlika sUtranuM navamuM adhyayana 'vinaya' che. AcArAMga sUtramaM paNa 'vinaya'nuM vivecana kareluM che. mokSanI ArAdhanAnuM pravezadvAra vinaya che. vinaya vinA jJAna nahi, jJAna vinA cAritra nahi ane cAritra vinA mokSa nahi. muktinA maMgalamaMdiranuM prathama sopAna vinaya che. dharmanI zarUAta ja vinayathI thAya che. mokSamArgamAM praveza vinayathI ja maLe che. ziSyanuM ziSyatva vinayathI ja pragaTe che. ziSya mATe guruno vinaya e mokSanuM mukhya kAraNa che. vinaya vinA badhuM eDA vinAnA mIMDA jevuM che. vinaya vinA AdhyAtmika vikAsa nahi, mATe ja uttarAdhyayana sUtramAM zAstrakAre prathama adhyayana 'vinaya' kahela che. 'vinaya' eTale viziSTapaNe, vizeSatA tarapha laI jAya che. karmanAza tarapha pariNatine dorI jAya te vinaya. vinaya eTale page lAgavuM, guru bhagavaMtanAM zaraNa pakhALavAM, sAtA pUchavI, emanA AhAra AdinI vyavasthA karI ApavI e vinaya che. AvA vinayagurunuM darzana mAtra vinayavyavahArathI thatuM hovA chatAM e mAtra zarIranI kriyAo pUrato sImita nathI, chatAM zarIranI kriyAo joIne ja ApaNe koIne vinayavaMta kahIe chIe ane koIne avinayavaMta kahIe chIe. vinayaguNa mAtra zarIrano guNa ke zarIranI ceSTA nathI, paNa eka aMtaraMga bhAva che. eka arpaNatAno bhAva jAgyo che enI nizAnI che. vinaya eTale AjJAdhInapaNuM, ahaMkArano - karmakRta vyaktitvano vilaya. vinayaguNathI svacchaMda, pramAda Adi aneka doSono nAza thato hovAthI pratyeka mokSArthIe tenI ArAdhanA karavI Avazyaka che. topaNa koI sulabhabodhi jIva ja vinayamArgano aMtaraMga hetu samajI AtmakalyANa sAdhe che. AvA prajJAvaMta jIvonA kalyANa arthe bhagavAne A adhyayanamAM vinIta ane che 128
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 vinayadharma Pe Cen avinIta ziSyanAM lakSaNa, vinayavyavahAra, vinayaguNanI ArAdhanA, guru pratye vinIta ziSyanuM AcaraNa, gurunuM ziSya pratye zikSAdAna tathA anuzAsana A badhA muddAonuM varNana karyuM che ane aMte A vinayamArganI ArAdhanAthI ziSyane zuM phaLa maLe che e batAvyuM che. A 'vinayazruta' adhyayanamAM ziSyano guru pratyeno vinaya varNavelo che. gurano vinaya eTale jyAM Interaction thAya, anuzAsana thAya. anuzAsana eTale paricoyaNA thAya tyAre paNa natamastaka rahevuM, hAtha joDelA rAkhavA, A badhA vyavahAra parathI aMtaraMgamAM kevA bhAva rAkhavA joIe, guruno vinaya kyAre Ave, to gurunuM mAhAbhya jayAM aMtaraMgamAM hoya, vinayaguNanI ArAdhanAthI svacchaMda, pramAda, iMdriya viSayonI lolupatA, mithyA Agraha A badhA doSo gurunA anuzAsanamAM rahevAthI jAya. anuzAsana eTale Takora-eka mRdu, komaLa ane bIjI kaThora. kAraNa svachaMda doSa eka mahAna doSa che, bIjA doSono AdhAra che. jyAM svacchaMda Avyo tyAM potAnA doSo dekhAtA nathI. svaccheda eTale svataMtra vicArazreNI. emAMthI potAnuM dhAreluM, iccheluM, manamAnyuM vartana zarU thaze. aMtaHkaraNa kaluSita thaze. svacchaMdI vartananA kAraNe dhImedhIme bIjA doSo utpanna thaze ane gurunA anuzAsanane PracticalitynA nAme gauNa karato jaze. eka svacchaMda doSa pramAdane lAvaze, pramAda Indriya lolupatAne lAvaze. ema karatAMkaratAM keTalAya doSo Avaze. jyAre gurunI AjJAthI pratikULa vartavAnuM cAlu thaze e khayAla paNa nahIM Ave, paNa eka vinayaguNa khIlavAthI A badhA doSo nIkaLatA jaze ane vinayaguNa bIjA guNone lAvaze. eTale prathama to vinIta ziSya ane avinIta ziSya kevo hoya e darzAvyuM che. gurunI AjJAnusAra vartanAro, dravyathI ane bhAvathI gurunI samIpa rahenAro, sevAmAM tatpara tathA gurunA IzArA tema ja mukhAkRtinA bhAvo samajavAmAM kuzaLa ziSya 'vinIta' ziSya che. jyAre AnAthI viparIta AcaraNa karanAra ziSya 'avinIta' che. gurujJAthI pratikULapaNe vartanAra kuzIla ane vAcALa ziSyane, saDelA kAnavALI kUtarI ane viSTA khAnAra bhUMDanI jema badhethI apamAnita karI kADhI mUkavAmAM Ave che. AvA ziSya pratye paNa karuNAvaMta bhagavAna vinayadharmamAM prasthApita thavAnI preraNA Ape che ane sarva guNonA pAyArUpa vinayaguNanI ArAdhanA kaI rIte karavI e mATe dasa hitazikSA bhagavAna Ape che. 1. vinIta ziSya guru pAse haMmezAM zAMta rahe. kaSAyone niSphaLa kare. utAvaLiyo 4 vinayadharma PTC ke taNAvagrasta na bane 2. vAcALa na bane 3. Agama-abhyAsAdi sArthakamAM pravRtta rahe ane nirarthaka vAto vagerethI dUra rahe 4. guru dvArA zikSA maLe krodhita na thAya. kAyA-vacanathI to nahIM ja, manathI paNa pratikriyA na kare pa. anya pratye kSamAvaMta rahe. vairabuddhi na rAkhe 6. AcArahInano saMga TALe. majAka-mastI thakI buddhi na bagADe 7. AvezamAM akArya na kare 8. hita, mita, priya vacana bole 9. zAstrono ane potAnAM pariNAmono svAdhyAya kare. ekAMta maLe sva sAthe joDAyelo rahe. e rIte svAdhyAya-dhyAnamAM masta rahe 10. bALaka jevI nirdoSatA hovAthI karelI bhUla chupAve nahIM, AlocanA karIne niHzalya thAya vinaya e kevaLa bAhya ziSTAcAra nathI. AtyaMtara tapa che. tapathI nirjarA ane nirjarAthI mokSa che. potAne mokSamArge caDAvanArA zrI guru pratye vinIta ziSya vividha prakAre vinayavyavahAra dAkhave che te 12 prakAra ahIM varNavelA che. 1. vinIta ziSya jAheramAM ke ekAMtamAM, vANIthI ke pravRttithI kyAreya gurune AghAta lAge tevuM vartana karato nathI 2. gurunA AsananI bAjumAM lagolaga besato nathI 3. gurune pITha paDe tema AgaLa besato nathI 4. gurune Adeza ApavAmAM kaSTa paDe e rIte pAchaLa besato nathI 5. beThAM beThAM gurunA Adezano svIkAra karato nathI 6. guru samakSa kaDaka palAMThI vALIne besato nathI 7. baMne hAthe zarIrane bAMdhIne besato nathI 8. paga lAMbA karIne beseto nathI 9. guru bolAve tyAre mauna nathI raheto 10. guru aneka vAra bolAve topaNa kadI paNa besI nathI raheto 11. guruno sAda paDatAM Asana choDI temanA Adezano sAvadhAnIthI svIkAra
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)rve vinayadharma PC(c)(c) 12. Asana athavA zayyAmAM beThAM beThAM kyAreya paNa gurune koI vAta pUchato nathI, paraMtu temanI sAme AvI, UbhaDaka Asane besI ane hAtha joDIne namratApUrvaka prazno kare che. Ama aneka prakAre te vinayavyavahAra Acare che. jethI gurubhagavaMtanuM bahumAna satata jaLavAya ane emane kyAreya avagaDa na paDe ane A badhuM mAnAdinI icchA vinA, mAtra temanA pratye atyaMta bahumAna hovAnA kAraNe kare che, kAraNa 'vinaya" e koI sAmAjika vyavahAra ke ziSTAcAra nathI, koI svArtha sAvadhAnI yukti nathI. ahIM mukhya hetu gurunI AjJAnuM ArAdhana karavuM, emanA vacanane apradhAna na karavuM e che. A ArAdhana mATe je bahumAna joIe te vinayavyavahAra Apaze. paga na lagADavo, gurune to nahIM, paNa gurunI koI vastune ke upakaraNane paNa nahIM. upakaraNane paga lagADavo e to jaghanya AzAtanA kIdhI che, paNa AjJAthI vimukha thavuM e to utkRSTa AzAtanA kIdhI che. to mukhya hetu che AjJAnuM ArAdhana ane enA mATe vinayavyavahAra do's and donts arthAt Ama karavuM ane Ama na karavuM e batAvelo che. vinIta ziSya saraLa, vinamra, anAgrahI ane zAMta hoya che. jyAre avinIta ziSya kapaTI, ahaMkArI, AgrahI, kaThora, vidrohI ane Akramaka hoya che. ziSya dvArA hitazikSAnuM pAlana na thAya tyAre zarUAtamAM komaLatAthI, paNa pachI jarUra paDye kaThoratAthI guru tene Takora kare che. vinIta ziSya Takora thAya tyAre potAne bhAgyazALI samaje che, vikalpa karato nathI. avinIta zikhya do'snI AjJA pALaze, dont'snI nahIM. atyaMta vinayavyavahAra karaze, paNa kapaTa karI badhI Asakti pUrI karaze. ane jyAre Takora thAya tyAre nArAja, krodhI thaI jAya. eTale vinayavyavahAra karato hoya, paNa paricAvaNA thAya tyAre enA pariNAmathI ekadama vicalita thaI jAya jyAre vinIta ziSya gurunI TakorathI nArAja thayA vinA potAnI bhUla tarapha dRSTi kare che. ahaMkArAdithI gurunA doSa zodhanAra thato nathI. UlaTuM, gurune nArAja joI 'pharI nahIM karuM' ItyAdi vacanothI temane prasanna karavAno prayatna kare che. haMmeza saMyamadharmane mAnya hoya tathA paraMparA anusAra jJAnIo dvArA mAnya hoya tevo vyavahAra ja Adare che. gurunA manogata tathA vANIgata bhAvone jANI e pramANe kAryamAM pravRtta thAya che ane e kAryone pUrNa kare che ane guruno rAjIpo prApta kare che. guru paNa prasannatAthI ene zikSAdAna Ape che, badhAM zAstronAM 1131 - (c) (c) 4vinayadharma PTC Cren rahasya samajAve che. AvI rIte gurugananI prApti ene thAya che. Asana tathA bhikSAsaMbaMdhI zikSA ApatA bhagavAna pharamAve che ke vinIta ziSya gurunA AsanathI nIcA tathA alpamUlyavAna Asana upara zAMtapaNe ane sthiratApUrvaka bese che. nirdhArita samaye bhikSArthe nIkaLe che ane pAcho phare che, chatAM pratye tema ja temanA ghare Avela anya bhikSu Adi pratye saMvedanazIla rahI saMyamanI jinokta maryAdAnusAra yogya, prAsuka AhAra parimitapaNe vahore che tathA hiMsAdithI bacI, AhAranI prazaMsAyukta pApAnumodaka bhASA vAparyA vinA, bhagavAnanI AjJA anusAra vivekapUrvaka tathA sAvadhAnIpUrvaka gocarI vApare che. A adhyayananA aMte vinayamArganI ArAdhanAthI ziSyane je siddhio prApta thAya che e batAvI che: 1. jagatamAM kIrti-yaza phelAya 2. sarva sadgaNono bhaMDAra bane 3. guruno rAjIpo prApta kare 4. mokSa pamADanAra, zrutajJAnano lAbha maLe 5. svayaM pUjyazAstra, lokasanmAnita zAstrajJAnayukta bane 6. sarva saMzayo nAza pAme 7. samAdhidazA prApta kare 8. tapa-saMyamanA tejathI tejasvI bane 9. aneka labdhio meLave 10. deva-gAMdharva dvArA pUjAya. 11. mokSa athavA ucca devagati pAme AvI rIte je subhAgya eTale ke sulabhabodhi jIva che, arthAt je samIpa muktigAmI jIva che e vinayanuM mahattva samaje che ane AjJA ArAdhana kare che, svacchaMda virodha kare che. vinayathI ziSya gurunA jJAnano mahAdurlabha vAraso tathA amUlya evo rAjIpo pAme che te vinayane ArAdhI sahu jIvo AtmakalyANa sAthe e ja maMgala bhAvanA. (jaina darzananAM vidvAna razmibahena bhedAe "jaina yoga' viSaya para saMzodhana karI Ph.D. karela che. teo jainolaoNjInA korsamAM jaina darzanano abhyAsa karAve che). + 132 -
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)ndra vinayadharma (c)(c)s sAdhu-saMtone gocarI prasaMge vinayadharmanuM pAlana - mULavaMtarAya . saMghANI vinayanuM mahattva : dharmanI bulaMda ImArata vinayanI sAttvikatAnA pAyA para TakI rahI hoya che. mATe ja dharmanuM mULa vinaya kahevAmAM AvyuM che. mULanI saMgInatA para ja sugaMdha, thaDa, pAna, DALI, phaLa, phUla vagerenI mahattAnuM sarjana thAya che. vinayanAM mULa vinA dharmanI ImArata khokharI thaI jAya che. aNagAradharma - AgAradharma : tIrthaMkara paramAtmAe ajaba sAdhanA ane gajaba puruSArtha dvArA kevaLajJAnakevaLadarzananI prApti karI. tyAra bAda bhavya jIvonA uddhAra mATe mokSamArganI prarUpaNA karatI ananya dezanA ApI. mumukSu AtmAne sAdhanAnI saraLatA mATe be prakAranA dharmarAha prabhue batAvyA : (1) aNagAradharma (2) AgAradharma. (1) je ghara-saMsAra -parivArano saMpUrNapaNe tyAga karI sAdhujIvana, saMyamamArga apanAve che, nava koTIe cha' kAyanA jIvonI rakSA mATe pAMca mahAvrata ane chaThThA rAtribhojananA tyAgano aMgIkAra kare che. pAMca samiti ane traNa gupti Adi aSTa pravacana mAtAne samarpita thaI jAya che. sattara prakAranA saMyama vratanuM je pAlana kare che te aNagAra kahevAya che. (2) je mumukSu saMpUrNa rIte tyAgadharmane svIkArI zake tene mATe prabhue AgAradharmanI prarUpaNA karI thoDI chUTachATone sthAna ApyuM. teone mahAvratanI jagyAe aNuvratanA pAlananI dezanA ApI. kaSAya kanTrola ane saMjJA vija yanI mahattA samajAvI tenA pAlana mATe Adeza Apyo. A sAthe aNagAradharmanA ArAdhakane saMyamamArgamAM madadarUpa thaI zake, temanuM saMyamajIvana nirvine pAra karI zake. doSamukta rahIne samAcArInuM pAlana karI zake, temanI saMyamayAtrAmAM kaSTa, pariSaho, upasargo AvatA hoya tenA nivAraNa mATe yathAzakti madadarUpa thaI zake tevA vaiyAvRtyanAM kRtyonI preraNA karI ane e AtyaMtara tapanI ArAdhanA dvArA AgArI zrAvake potAno AtmAnuM paNa kalyANa - 133 - (c) (c) nDavinayadharma @ @ karI zake tevI prabhue prarUpaNA karI. gaucarI : aNagAradharmanA ArAdhaka sAdhake chakAya jIvonI rakSA mATe ahiMsA vrata Adi pAMca mahAvratanI pAlana karavAnI hoya che. AthI koI paNa jAtanA AraMbhasamAraMbhanAM kAryo temanA mATe varya hoya che. sAdhakanuM lakSya che anAhArakapadanI prApti. e lakSa sudhI pahoMcavA mATe paNa prApya-dArika zarIranI pUrtine jALavaNI mATe saMyamano hetu siddha karavA mATe mArgamAM je pAtheya rAkhavAnuM che e pAtheya eTale gaucarI. sAdhakano AhAra evo hoya ke jethI sva para koIne bAdhaka na thAya. enI saMpUrNa jAgRti eTale ja gaucarImAM vinayadharma, gAya jyAre AhAra kare tyAre badhuM ja na khAya, paraMtu uparauparathI khAya - sImamAM caravA jatI gAya ghAsa khAya to mULiyAM sahita na khAya, uparathI thoDuM thoDuM ja khAya. ema sAdhaka gAyanI mAphaka AhAra grahaNa kare tene ja gaucarI kahevAya che. puSpanA pamarATa dvArA puSpano madhura rasa cUsI potAnI AjIvikA karanAra bhramara jema alagaalaga puSpo parathI thoDothoDo rasa grahaNa karI potAnuM jIvana jIve che e ja bhramaravRttithI aNagAra sAdhaka alagaalaga ghara-kuLa- eriyA vagerethI potAnI AjIvikA mATenI gaveSaNA kare che ane te paNa gRhastha potAnA mATe banAvelA bhojanamAMthI ja alpa mAtrAmAM te parivAranI jarUriyAta dhyAnamAM laI AhAra mATenI gaveSaNA kare che. zuddha AhAranI zodha karavuM tenuM nAma che eSaNA. sAdhakanI sAdhanAthI anyane duHkha ke pIDA na thAya. Ama gaucarI e sAdhakanA jIvananuM abhinna, anivArya aMga che. AthI sAdhanAmAM vidana na Ave mATe temAM vinayadharmanuM pAlana Avazyaka che. aNagAra-gaucarI ane vinayadharma : karma rAjAno mAla laIne pudgala piMDa Ubho karyo che. te piMDanI puSTi mATe nirdoSa AhArAdika piMDa Apavo jarUrI che. tene zodhavA sAdhake zarama choDIne gRhasthane AMgaNe jaI nirdoSa AhAranI gaveSaNA karavI paDe che. | gRhasthane koI paNa rIte bojArUpa na bane, mAnasika, kAyika ane vAcika ka 134 -
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c) (c)CQ vinayadharma @ @ traNe yogathI vinayapUrvaka AcaraNa karI gaveSaNA kare. aNaAhArakapadanI prAptinA uccatama dhyeyane varelA sAdhake aNagAre gaucarInI prakriyAmAM savinaya bhAga levAno hoya che. A prakriyAne traNa bhAgamAM vaheMcI zakAya jenA dareka sTejamAM sAdhake saMpUrNa vinayanI sAthe potAnuM kArya karavAnuM hoya che. (1) gaucarI jatAM pahelAM (2) gaucarI daramiyAna (3) AhAra daramiyAna tema ja tyAra bAda. gaveSaNA, nirdoSa AhAranI zodha, grahaeSaNA-gRhasthane tyAMthI nirdoSa AhAra grahaNa karavo. paribhoauSaNA-anAsakta bhAve AhAra grahaNa karavo. Ama traNe eSaNAonI pUrtimAM saMpUrNa vinaya ane vivekanuM pAlana jarUrI che. gaucarI jatAM pahelAM gurunI AjJA meLavavI tathA Adeza meLavavo ke kayA eriyAmAM, kayA gRhasthanA ghare pagalAM karavA jarUrI che - sarve ratnAdhika saMtone temanI AvazyakatA aMge pRcchA karavI. gaucarI lAvavAnAM pAtronuM paDilehaNa karavuM...vagere kriyAo dvArA vinayadharmanuM pAlana karIne aNagAra zuddha ane nirdoSa AhAranI prApti mATe prayANa kare che. gRhasthane tyAM gaucarI mATe javAmAM paNa ananya vinaya ane vivekanI jALavaNI karavI paDe che, jema ke adhakhullo daravAjo hoya to jatanApUrvaka javuM, avAja paNa na thAya te rIte praveza karavo. kUtarAM, vAcharaDAM ane bALakano saMghaTTo karIne AhAra prApta na karavo, anya bhikSuko mATe rAkhelo AhAra na levo, AdhAkarma Adi doSanI zaMkAyukta-sadoSa-nirdoSanI vicAraNA karyA vagara AhAra na levo. kIDI Adi trasa prANIyukta, bIja ke vanaspatiyukta pazcAta karma ke pUrva karmanA doSamukta, adRzya sthAnethI Avelo, sAdhu mATe kharIdAyelo saceta pANI ke saceta rajathI kharaDAyelo, verAto, DhoLAto AhAra na grahaNa karavo. A rIte gaucarI daramiyAna saMpUrNa vinayadharmanuM pAlana karavAnuM hoya che. gaucarI pUrNa karI upAzrayamAM AvatAM ja jarUrI kAyotsarga karI gurujIne saMpUrNa AhAra batAvavo tathA tatsaMbaMdhI badhI ja vAtathI vAkepha karavA. guruAjJA mujaba badhAno bhAga karavo, mAMDalu vagarenI zuddhi tapAsavI ane tyAra pachI anAzakta bhAve mAtra saMyama heturUpa dehanA poSaNa mATe atyaMta Avazyaka ane - 135 - chaCC4 vinayadharma PICTICren | vinayapUrvaka paribhogepaNA karavI A sAdhu-sAdhvIono gaucarI daramiyAnano vinayavyavahAra che. TUMkamAM 96 doSa rahita gocarI grahaNa karavI. doSo na lAgI jAya tenI vinayapUrvaka jatanA karavI ane Ama chatAM zaratacUka thaI jAya ane doSa lAge to tenuM pratikramaNa avazya karI levuM joIe. gaucarImAM AgArI zrAvaka-zrAvikAono vinaya - gaucarInuM kArya aNagAra dharmanA ArAdhakoe potAnA saMyamajIvananI pAlanA mATe karavAnuM hoya che, paraMtu A gaucarI teoe zrAvaka-gRhasthanAM gharethI karavAnI hoya che. AthI sAdhu-saMto nirdoSa gocarI grahaNa karI zake te mATe zrAvakazrAvikAoe, gRhasthIoe paNa temane anurUpa vinayadharmanuM pAlana karavuM Avazyaka che. temaNe dhyAnamAM rAkhavAnA muddAo nIce pramANe varNavI zakAya: saMtonI jarUriyAtonI pUrti karatAM temane nirdoSa gaveSaNAnI prApti karAvavI e gRhastha mATe utkRSTa puNya upArjananuM kArya che. zAstramAM AvAM ghaNAM varNano che jemAM utkRSTa bhAvathI vahorAvavAthI mahApuNya upArjana karI khUba ja riddhisiddhi prApta karI hoya, jema ke zAlibhadra pUrvabhavamAM bharavADanA bALaka tarIke saMtane khIra vahorAvIne riddhi-siddhi prApta karI evI riddhi-siddhinI Aje paNa loko AMkAkSA kare che. subAhukumAre prApta karela apratIma rUpalAvaNya, zreyAMsakumArane izurasa vahorAvI RSabhadeva prabhune karAvela varasItapanuM pAraNuM, mahAvIra prabhue kaThiyArAnA bhavamAM karela samya darzananI prApti vagere ghaNAM udAharaNo zAstramAM jovA maLe che. bAramA vratanuM pAlana zrAvakoe karavAnuM hoya che jemAM bAramuM vrata atithI saMvibhAga vrata che jemAM sAdhu-sAdhvIone zuMzuM vahorAvI zakAya tenuM varNana che, paNa A prakriyAmAM paNa gRhasthoe ananya viveka-vinaya ane jatanAnuM pAlana karavAnuM hoya che, anyathA mahAdoSanA bhogI banI javAya che. sAdhu-sAdhvI mATe khAsa rasoI na banAvI zakAya. mATe ja kahyuM che ke rasoI karatI vakhate sAdhu-saMtone na yAda karavA ane jamatI vakhate bhUlavA nahIM. saMto padhAre tyAre pAMca DagalAM AgaLa jaI padhAro padhAro kahI temanuM abhivAdana ane vaMdana karavAM. vahorAvavAnI vastuo vahorAvanAra vyakti tema ja sthaLa saMpUrNa rIte sukjhatAM rahe teno vinaya jALavavo. sAdhu-saMtonI jarUriyAta mujaba ja vahorAvavuM. vadhu vahorAvavAno Agraha na rAkhavo. vahorAvatI vakhate kaNa jeTaluM paNa nIce 1 136 ja
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)nDa vinayadharma (c)(c) na DhoLAya tenI barAbara jatanA rAkhavI. vahorAvyA bAda saceta pANIthI hAtha ke vAsaNa dhovA nahIM. gaucarI bAda koI vastu ghaTatI lAge to gocarI bAda saMto vihAra kare tyAre pharI abhivAdana karI punaHpunaH padhAravA, lAbha ApavA vinaMtI karavI. sAdhu-saMtonAM ammApiyA zrAvaka-zrAvikAo che AthI temane mATe auSadhaupakaraNa vagere jenIjenI jarUra hoya te nirdoSa rIte prApta karAvavA e gRhasthanI pharaja che. acAnaka AvatA saMto kharA atithi che. tenA saMvibhAga mATe bAramuM vrata che tenuM vinayapUrvaka pAlana karavuM Avazyaka che - jene ApatA AvaDI jAya che. tene vagara mAgye maLI jAya che. anyane ApavAnI bhAvanAthI aMtaramAM paramavinayabhAva pragaTa thAya che. upasaMhAra : vinayadharmanI sAthe gaucarInI kriyAnuM pAlana karavuM ane karAvavuM bannene mahAnirjarAnuM kAraNa bane che. parita saMsArI banI javAya che ane mokSanI prApti ghaNI sulabha banI jAya che. vinayathI AtmAnI saMpatti prApta thAya che. siddhinuM sukha joItuM hoya to dharmakAryane vinayapUrvaka karavuM. dharmarUpa vRkSanuM mULa vinaya che ane tenuM paramaphaLa-paramapadanI prApti mokSa che. zAstrakAroe supAtra dAnano mahimA pradarzita ryo che. supAtra dAna gRhasthonuM Avazyaka kartavya che. tenAthI udAratAno guNa pragaTe che, saMyamanI anumodanAno lAbha maLe che, anaMtakarmonI nirjarA thAya che--jo vinayapUrvaka karavAmAM Ave to... (c) (c)4vinayadharma (c) | darzanasaihatyamAM vinayadharma - vinayabhAvanuM ciMtana - prA. DaoN. kokilA hemacaMda zAha '"vino jovA kUra'' (bhagavatI ArAdhanA-129) bhAratIya saMskRti adhyAtmapradhAna che. darzanazAstramAM vinayanuM vidvatApUrNa ciMtana jovA maLe che. vaidika ane zramaNa saMskRtimAM ArAdhanAnA aneka prakAromAM vinayabhAvanuM sthAna mahattvanuM che. | darzanazAstramAM 'namo', 'namAmi', 'vaMdAmi' 'namaskAra' jevA zabdo vinayaguNanI 'mahattA' darzAvavA paryApta che. jyAM namaskAra che tyAM vinayanI vipulatA che, jyAM vinaya che tyAM vidyAnI vyApakatA che, jyAM vidyA che tyAM jJAna che ane jyAM jJAna che tyAM pUrNatA ane paramAtmA che. eka prasiddha suvAkya che - 'vidha vinavena bane'. mAtra vidyA ja nahIM, jIvananA tamAma vyavahAro vinayathI zobhe che. vAsudeva zrIkRSNanI vaMdanA jagatamAM prasiddha che. vaMdanA samarpaNa paNa sUcave che. bhagavadgItAmAM arjunane zrIkRSNa kahe che, 'sarva dharmAnuM rityajya mAmekaM zaradi az ' samarpaNa bhAva vinaya che (gItA 1866). jyAM namaskAra che tyAM ahaMkAra nathI. ahaMkAra choDavAno saraLa upAya che samarpaNa, AjJApAlana ane arjuna jyAre samarpaNa karIza ema kahe che tyAM gItA pUrNa thAya che. (gItA 18/73) - vaidika hiMdu dharmamAM ahaMkAra je vinayano pratipakSa che e paripuonuM janmasthAna che ema kahyuM che. tethI eno tyAga karavo joIe. enAthI AtmAnuM patana thAya che. A vinayadharma darzanazAstramAM jovA maLe che. hAtha joDavAthI laIne sASTAMga praNAma sudhInI kriyAo vinayadharma che. zaraNAgati arthAt amedabhAva. jJAnI, puruSanAM caraNomAM pUrNarUpathI samarpita thavuM eTale vinaya che. bhagavAna mahAvIrano saMpUrNa mArga vinayano mArga che. vinaya AMtarikaAtmikaguNa che. dazavaikAlika sUtramAM kahyuM che "vino sAmane mUtraM vino maMgayo mane viNayAo vippamukkassa kao dhammo ko tvo| arthAtu, jaina zAsananuM mULa vinaya che. je vinayI che te ja saMyamI banI - 138 - | (kta dharmanA abhyAsu rAjakoTasthita mULavaMtabhAI mahAvIranagara upAzrayanI kamiTImAM sevA Ape che. temane svAdhyAya ane saMtonI vaiyAvaccamAM rasa che). ApanA zrImukhethI saratA vacano hitakArI, zreyakArI ane vekAlika satya che... Apa tinnANuM tArayANaM cho... Apa to A saMsAra sAgarathI tarI gayA cho ane amane taravAnI kRpA karo cho... Apa mahAupakArI cho... mArI ahobhAvapUrvaka vaMdana svIkAro. 37
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c) CC4 vinayadharma Pe Cen zake che. vinaya vinAnuM tapa kevuM ane vinaya vinAno dharma kevo? uttarAdhyayana sUtramAM prathama adhyayana vinaya zruta' nAme che, je vyakti ahaMkAranuM visarjana kare che, tyAga kare che te ja namI zake che, je guruvacanone zraddhApUrvaka sAMbhaLe che ane tenI AjJAnuM pAlana kare che te vinIta kahevAya che. vinIta ziSyanI mahattA che vinaya e mokSanuM prathama pagathiyuM che. uttarAdhyayananI vRttimAM kahyuM che.... "viNayA NaNaM NaNao dasaNaM dasao caraNaM / caraNAo mokkha mokkhe sukhaM ANAbA hai / / vinayathI jJAna maLe, zAnathI darzana Ave, darzanathI cAritra prApta thAya, cAritrathI mokSa maLe -avyAbAdha sukha prApta thAya. uttarAdhyayana sUtramAM vinayanA bheda-prabheda batAvyA che, jema ke 1) laukika vinaya (2) lokottara vinaya. bIjA bheda pramANe jJAna-darzana-cAritra vinaya (3) lokopacAra vinaya sAta bheda- (1) jJAna vinaya (2) darzana vinaya (3) cAritra vinaya (4) mana vinaya (5) vacana vinaya (6) kAyA vinaya (7) lokopacAra vinaya. vastutaH vinayajIvananA saMpUrNa vyavahAramAM parilakSita che. anuzAsana, AtmasaMyama, sadAcAra, zIla, savyavahAra, mAnasika, vAcika, kAyika namratA, guraAjJApAlana, anAzAtanA vagere vinayanAM ja vividha rUpo che. vinayano eka AcAra che ane bIjo nayana arthAt namratA che. tattvArtha sUtramAM AvyaMtara tapanA cha prakAramAM vinayano samAveza karavAmAM Avyo che. vinaya eTale jJAna Adi sadguNo pratye AdarabhAva. te anusAra vinayanA viSayane mukhyataH cAra bhAgomAM vibhAjita karavAmAM AvyA cheH (1) jJAna prApta karavuM, teno abhyAsa cAlu rAkhavo ane tene bhUlavuM nahIM e ja jJAnano vinaya che. (2) tattvanI yathArtha pratItisvarUpa samya darzanathI vicalita na thavuM, tenA pratye thatI zaMkAonuM nivAraNa karI niHzaMkabhAvanI sAdhanA karavI e darzana vinaya che (3) sAmAyika Adi cAritromAM cittane ekAgra rAkhavuM e cAritra vinaya che (4) je ApaNA karatAM saNomAM zreSTha hoya temanA pratye aneka prakArathI yogya . vyavahAra karavo, jema ke vaMdana karavA ItyAdi upacAra vinaya che. bhagavatI ArAdhanAmAM kahyuM che - e vastune choDI devI joIe je thakI kayAyarUpI agni utpanna thAya che ane te vastune apanAvavI joIe je thakI -1139 chaCAvinayadharma Prem kaSAyono upazama thAya. AcArya haribhadra kahe che #Tghamuvara ghanure muvara kaSAya jJAnarUpI dRSTine malina kare che. samyaka darzanarUpI vanane ujALI nAkhe che. cAritrarUpI sarovarane paNa sukAvI nAkhe che. tArUpI patrone bALI de che. azubha karmabaMdhana karAve che. ane zubha karmanA phaLane rasahIna karI de che. svaccha manane malina karI de che gADha narakamAM jIvone dhakele che. duHkhanA cakkaramAM phasAve che. A rIte kaSAya aneka anartha karAve che, tethI kaSAyane zAMta karavA joIe. jaina darzanamAM mAna e cAra kaSAyomAMno eka kaSAya che jeno pratipakSa che vinaya. kahyuM che ke potAnI prazaMsA karavI choDI do. jaina darzanamAM kaSAyo jItavAnI vAta che. kaSAyo jIvane avazya durgatimAM laI jAya che. krodha, mAna, mAyA, lobha e cAra moTA zatruo che. ahIM ApaNe phakta "mAna' viSe vicAraNA karIzuM, kAraNake mAna vinaya mATe dUSaNarUpa che, vinarUpa che. bhagavAna mahAvIre dazavaikAlika sUtranA AThamAM adhyayanamAM kahyuM cheH ''mAnane mRdutAthI jItavuM''-"Ni HvA ni ne . ahIM keTalA ochA zabdomAM mArmika vAta karI che. jaina darzananA A vacanamAM jema sAMsArika jIvana sArI rIte jIvavAnI cAvI rahelI che tema adhyAtmamArganuM paNa UMDuM rahasya raheluM che. jIva muktapathagAmI kevI rIte banI zake tenuM dizAsUcana karyuM che. dazavaikAlika sUtramAM 'vinayasamAdhi' nAme navamuM adhyayana che. jaina AgamomAM vinayano prayoga AcAra ane enI vividha zAkhAonA arthamAM thayo che. vinayano artha kevaLa namratA ja nathI, namra bhAva AcArano eka bhAga che. prazamaratimAM vAcaka umAsvAti kahe che mAnano vinayathI parAjaya karavAno che. "zrutazIla vinaya saMyuSaNasva dharmArtha kAma vighnasya ___ mAnasya ke'vakAzaM muhUrtamapi paMDito yAt" mRdutAthI mAnane jItavAnuM che. mRdutAno bhAva eTale mArdava. vinaya, mRdutA e AtmAno svabhAva che, paraMtu jyAre mRdutA dabAI jAya che. tyAre kaThoratA, abhimAna pragaTe che. e ja mAna kaSAyanuM bIjuM nAma che. sarvaguNa vinayamAM samAyelA che ane vinaya mArdavadharmane AdhIna che. A vinayaguNa tene ja prApta thAya che je mAnane jItI le che ane je manuSyamAM A madone dUra karAvavALo mAdevadharma hoya che te manuSya sarvaguNa saMpanna hoya che. sthAnAMga sUtramAM ATha madasthAna kahyAM che (1) jAtimada (2) kulamada (3) balamada (4) rUpamada (5) tapamada (6) zratamada (7) lAbhamada (8) aizvaryamada. AthI ja dharmanAM je daza lakSaNa gaNAvavAmAM Ave che temAM mArdava Ave che
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)nDa vinayadharma (c)(c) - mArdava eTale mAnano nAza arthAt vinaya. e suvidita che ke jAtimada karatAM marIcie nIcagotrakarma upArjita karyuM. AcArya kuMdakuda kahe che, je manuSya kuLa, rUpa, jAti, buddhi AdinA viSayamAM ahaMkAra rAkhato nathI tene mArdavadharma thAya che. jIvane adhyAtmamArge laI janAra vinaya che. aMdarathI jyAre abhimAna na rahe, mAna thAya na rahe tyAre tenuM bAhya svarUpa vinaya pragaTe che. vinaya mRdutAno sUcaka che. zrIkRSNa aDhAra hajAra sAdhubhagavaMtone ullAsa ane vinayano bhAva AvatAM vaMdana karyA-bhAvapUrvaka-je thakI temaNe tIrthakara nAmakarma upArjana karyuM vinayathI aDhaLaka puNya, kSAyika samakti prApta thAya che. zrI padmavijayajI ma.sAhebe upAdhyAyapadamAM vinayaguNano mahimA gAyo che. upAdhyAyanI pAse svAdhyAya karanAra muniomAM vinayaguNa anivAryapaNe hoya ja teo vinIta bane che. upAdhyAyanA vinayaguNano mahimA gAtA zrI padmavijayajI mahArAjasAhebe kahyuM che. "mAragadarzaka, avinAzIpaNuM, AcAra vinaya saMketejI". jaina zAomAM kahyuM che. cAritranI zobhA vinayathI vadhe. pratikramaNano trIjo Avazyaka vaMdanA che. bAhubalIe vaMdana mATe paga upAyo ke tarata ja kevaLajJAna temane prApta thayuM. pAMDavoe neminAthane vaMdana karavA mATe aSTApada parvata para jaIne AtmakalyANa karyuM. TUMkamAM vaMdana karavAthI jJAnanI vizuddhi thAya che ane vinayaguNanI prApti thAya che. 'vaMdanA pApa nikaMdanA'. jaina stotrasAhityamAM paNa vaMdanAnuM mahattva che. - nizcayaSTithI joIe to zuddha cetanatattva prati AdarabhAva e vinaya che. vinayathI paramavinaya sudhI pahoMcavAnuM che, dAdA bhagavAna kahe che, zuddha cetana, avinAzI tattva prati AdarabhAva 'huM zuddhAtmA chuM'' e zuddha bhAva e ja paramavinaya che. svarUpano, parama vinaya, svarUpajJAnano vinayathI AtmA svasukhayukta svataMtratAno anubhava kare che. e ja sanAtana dharma che. nayathI dRSTibiMdu samajAya che ane vinayathI mokSa maLe che. gurUtama bhAva avinaya che ane laghutama bhAva parama vinaya che. aMtamAM, vinayanuM phaLa asAdhAraNa che, vinayathI saMvaranI prApti thAya che, saMvarathI tapa zakti vadhe che, jenuM phaLa nirjarA che, tathA yoganirodha che, jethI bhavaparaMparAno nAza thAya che ane paraMparAe mokSa prApta thAya che. tethI prathama ratimAM kahyuM che. 'sarva kalyANonuM mULa vinaya che.' (jena darzananA abhyAsu kokilAbahene muMbaI yunivarsiTInA Ph.D. nA mArgadarzaka rUpe sevA Apela che. hAla somaiyA kaoNlejanA jaina adhyayana kendramAM sevA Ape che). 4 vinayadharma vihAramAM vinayadharmanuM pAlana - ramezabhAI gAMdhI jina zAsanamAM mahAmaMtra navakAra maMtra-paMcaparameSThInuM utkRSTa sthAna che. tenA udAharaNamAM be zabdo "namo ne maLa' mahattvanA che. "namo'' eTale parama vinapUrvaka namana, ane te kone ? to kahe che, jenI 'AzAnA tahatipUrvaka' svIkAra sAthe vinayapUrvaka pAlana karavAnuM che evA 'paMcaparameSThI'ne. bIjA zabdomAM kahIe to 'vinaya dharmanuM mULa che'. vinayaguNa keLavyA-vikasAvyA vinA | jinamArgamAM praveza ja thaI zakato nathI. adhyAtma kSetre traNa mukhya tattvo - deva, guNa ane dharma. devAdhideva arihaMta ane siddha paramAtmA gurupade che. paMca mahAvratadhArI sAdhu-sAdhvIjIo ane vinayapUrvaka namaskAra sAthe deva-guru ane jinAjJArUpa kevaLI prarUpita dharmanuM svIkAra sAthe pAlana. 'vinaya' AtmAno prAthamika dharma che. dharmanA aneka prakAramAM 'ANAe dhammo'. vinayapUrNa' dhammo vagere Agama vAkyo sUcaka che. uttarAdhyayana sUtra je cAra paikI eka sUtra che, tenuM prathama adhyayana ja 'vinaya' para che. vIraprabhunI aMtima dezanAno AraMbha ja vinayadharmanA bodhathI thAya che. vinayaguNanI pAchaLa anya guNo je anaMtA che, paNa temanuM samyagU jJAna-darzana-cAritra ane tapa e mukhya guNomAM samAveza thaI jAya che. ahIM sAdhu-sAdhvIjIono paraspara vinaya, zrAvaka-sAdhu (zrAvikA-sAdhvI)no paraspara vinaya, saMpradAyono paraspara vinaya, vaiyAvacca ane vinayaguNano samanvaya je samyarUpe samajI yathArtha pAlana karavAnuM hoya che. have vihAra' zabda yAtrAno sUcaka che - sthULa dRSTie saMyamIonI eka sthAnethI bIje sthAne pagapALA javAnI yAtrAne vihAra kahevAya che. adhyAtma kSetre 'vihAra'no artha saMyamayAtrA che. dIkSA lIdhA bAda cAritra-sarva virati cAritra grahaNa karyA pachI pratyeka sAdhaka AtmAe eka sthAne sthira rahevAnuM nathI, paNa kyAMya paNa anivArya kAraNa vagara 29/59 divasathI vadhu rokANa karavAnuM nathI ane cAturmAsanA cAra mAsanA eka kalpa sivAya bAkInA zeSakALamAM eka gAmathI bIje gAma vihArayAtrA karI lokone bodha-upadeza-preraNA dvArA dharmamArgamAM sthira karavAnA che. ahiMsA-aparigraha maryAdAdharmamAM joDavAnAM che. adhyAtmayAtrAjIvanayAtrAnuM aMtima lakSya "mokSa' sarva duHkhano aMta ane zAzvata sukhanI prApti. ka 142 - ka 141 -
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)4 vinayadharma PC Cren AjJApUrNaka vatana karavuM te vihArano vinaya-viveka che. ApaNe kAramAM musApharI karI jatA hoIe ane vihAramAM jaI rahela saMto maLe to UbhA rahI vaMdanavidhi karI zAtA pUchI ApaNI pAse hoya to davA, pANI, AhAra, upakaraNa vagereno khapa hoya to vinayapUrvaka pUchI vahorAvavA vinaMtI karavI joIe. (jaina dharmanA abhyAsu ramezabhAI nivRtta baeNkamaeNnejara che. svAdhyAya ane sAdhu-saMtonI vaiyAvaccamAM rasa dharAve che). 6 4 vinayadharma Peon karmamukti ane siddhAlayamAM lokAgre sthiratA, saMkSepamAM anAdinA duHkhathI zAzvata sukha sudhInI bhavobhavanI mahAyAtrA. cAre gatimAM Ama vinaya ane vihAra zabdanuM saMkSipta svarUpa jANyA pachI samanvayarUpa trIjA-cothA mahattvanA guNaviveka ane vaiyAvaccane sparzI samApana karuM chuM. A tIrthaMkara paramAtmAno krama che temAM sarvaprathama vihAramAM tIrthaMkaradeva cAle, pAchaLa gaNadhara cAle, chelle zeSa sAdhu cAle... A kramamAM vinayaguNa jALavavAno che. A kALamAM vihAramAM guru-ziSyo abhipreta che. vihAra daramiyAna 'vinaya'guNanA lakSaNa jANI gurunI AgaLa-pAchaLa cAlavA sAthenAM vidhi-niSedha jANI vinayadharmanuM pAlana uparAMta pratyeka sthaLoe gocarI, utArAnI vyavasthA vageremAM vaiyAvacca dvArA ziSyoe yAvat gurune zAtA upajAvavAnI che. ahIM vinaya-viveka-vaiyAvacca vagere badhA guNo keLavI vikasAvavAnA che. Ama A banne viSaya vihAra-vinaya gahana che, lAMbI saMyamayAtrAnA samAna che. eTale saMkSepamAM vinayaguNa keLavI, vihAra daramiyAna sukha-zAtA sagavaDamAM vivekapUrvaka yogadAna ApI saMyamayAtrAne saphaLa banAvavAnI che. zrI saMgho ane zrAvakoe saMtonI vihArayAtrA saMdarbhe nIce pramANe vinayaviveka jALavavo jarUrI gaNAya. vihAranA raste agAuthI jaI rasto, vAhanavyavahAranI avarajavara, jaMgala, DhALa-ghATa vigerenI jANakArI meLavI levI joIe. * pagapALA vihAra na karI zakanAra rUNa ke vRddha saMto mATe vhilaceranI vyavasthA. * jyAM rokAvAnuM che te sthaLanI tapAsa. gocarI vagerenI zuM vyavasthA che tenI jANakArI. vihAramAM sAthe zrAvaka-zrAvikA sAIkala sAthe eka vyakti vagerenI vyavasthA. rastAmAM akasmAta nivAravA reDIyama paTTI. dareka saMghamAM vihAra surakSA-vaiyAvacca lakSe yuvAna-yuvatIonI eka vihAra brigeDanI AvazyakatA jarUrI che, je vihAramAM davA pharsTa eIDa bokSa vagere sAthe rAkhI zake. vihAramAM sAthe hoya temaNe saMtonI samAcArI pramANe temane zAtA upaje tema - 143 - // vinayassa saMpatti abinayassa vipatti // vinayavAnane tyAM saMpatti Ave ane avinaya hoya tyAM vipatti.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ re vinaya dvAtriMzikA'nuM hArda (vinayadharma DaoN. pUrNimA esa. mahetA vinayanI vyAkhyA vinaya zabda bhAratanI tamAma tattvajJAna ane dharmanI paraMparAoe svIkAryo che. khAsa karIne jJAnaprApta, jJAnArjana, sadguru pAsethI jJAna meLavavAnI bAbata, ziSya-gurunA saMbaMdho-saMparko tathA vaDIlo-vRddhajano sAthenA vyavahAranA saMdarbhamAM vinayano badhAe ekamate svIkAra karyo che. jaina paraMparA to bhArapUrvaka viNayamUlo dhammonI vAta karIne vinayanI upayogitA ja nahIM paNa anivAryatA spaSTa kare che. 'vidyA vinayena zobhate', 'vinaya vaDo saMsAramAM' vagere sUtro dvArA vinayano saMdeza ApavAmAM Avyo che. AvI che. vinayanI vyAkhyA AvazyaniryuktimAM je maLe che' te jenAthI karmo vilIna thAya ane saMsAra samApta thAya tenuM nAma vinaya che.' A ja vyAkhyA uttarAdhyayananI zAMtyAcAryanI vRttimAM paNa ApavAmAM vizeSAvazyaka bhASya pramANe 'vinayopacAra, nirAbhimAnatA, gurujanapUjA, arhata, AjJA ane zrutadharmanI ArAdhanA A tamAma kriyAo vinaya che. upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAje dvAtrizata dvAtriMzikA graMthanI racanA karI che, je batrIsa batrIsanA nAme prasiddha che. AmAM 32 judAjudA viSayone 32-32 zlokamAM vivecita karyA che. 'dAna'thI prAraMbhAyela A vividha viSayanI vivecanA 'sajjana stuti' batrIzImAM virAma pAme che. AmAMnI 29mI dvAtriMzikA che 'vinaya dvAtriMzikA' je prastuta peparano viSaya che. upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja dvAtriMzata dvAtriMzikAmAM guMphi 29mI dvAtriMzikA vinaya viSayane vivece che. gAthAothI viSayavastu vinayanI vivecanAno vistAra karatA upadhyAyajI mahArAja vinaya dvAtriMzikAnA zloka 1 thI 3mAM vinayanA 5 bheda batAve che. jyAre 4 thI 6 zlokamAM pratirupa upacAra vinayanA bhedo varNavyA che. zloka 7-8mAM 145 SISnuM vitadharma | 11 111 anAzAtanArUpa upacAra vinayanA kula bAvana bhedonI carcA karI che. 9-10-11 zlokamAM arihaMta vagere 13 padomAM saMkaLAyelA jJAna vagere guNomAMthI ekAdanI avajJAthI tamAmanI avajJA thAya che. 12 thI 17 zlokamAM zrutajJAna ApanAra gurunA vinayanI vAto vivecI che. 18-19-20 zlokamAM vinayanA phaLanI vAta batAvI che. 21mA zlokamAM cAra prakAranI samAdha samajAvI che. jyAre bAvasImAM zlokamAM vinaya samAdhi, 23mA zruta samApi 24mA zlokamAM tapa samAdhi tathA 25mA zlokamA AcAra samAdhinuM nirUpaNa karyuM che. zloka 26 thI 28mAM vinaya samAdhinA phaLane samajAvatA karma nirjarAne anukULa jJAna-darzana tapa ane cAritranI vRddhithI AraMbhIne vinayathI mokSaprApti sudhIno nakazo dorI Apyo che. 29 thI 32 zlokomAM vinaya karavAnuM prayojana batAvatA vinayathI doSono nAza, saMsAra paribhramaNano aMta samajAvIne vinayanuM prAdhAnya darzAvavA mATe tIrthaMkaro dvArA karAtA tIrthane namaskAra pravRttino nirdeza karIne vinaya rahita tamAma AcAro bhale pachI te saMyamanA hoya, enAthI mAtra akalyANa prApta thAya che evI lAla battI paNa dharI che. A samagra graMtha athavA to vizALa graMthanA eka hissAmAM vinaya viSe alagaalaga dRSTikoNathI vinayatattvanAM aneka pAsAMone ujAgara karyo che! vinayanuM vistRta vizva A pUrvenI 28mI batrIzImAM pUjya upAdhyAyajIe dIkSA batrIzInI vAta karI hatI, 29mI batrIzImAM dIkSAnI sArthakatA mATe anivArya evA vinaya guNane mUtraM dharma torayuM" kahIne dharmarUpI vRkSanA mULa tarIke vinayanI oLakha ApI che ane dharmane apavarga mokSanA phaLathI samRddha (ADhya)nuM vizeSaNa ApyuM che. sAmAnya rIte vinaya eTale namratA, saraLatA, sevA-bhakti sahayogIpaNuM A badhAM pAsAMo dvArA oLakhAya che. prastuta dvAtriMzikAnA mAdhyamathI upAdhyAyajIe vinayanA anekavidha rUpa-svarUpane potAnI AgavI zailImAM vivecita karyAM che. upacAravinaya viSe vAta karatAM mana vacana ane kAyA dvArA thatAM vinayanI je oLakha ApI che te zrRtArthI ke vidyAnA arthI ziSyano guru pratyeno ATha 146
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 4 vinayadharma Peon prakArano zAstrIya vinaya ke jemAM abhigraha, AsanatyAga, abhyatyAna, aMjaligraha, kRtikarma, zuzruSA, pazcAtagati ane sanmukhagatinAM kartavyone gaNAvyA che. AnA dvArA gurukuLavAsanI prAcIna guruziSya paraMparA jIvaMta bane che. RSimunio pAse rahIne jJAna saMpAdana karatAM RSikumAronuM citraNa ApaNane aneka graMthomAM maLe che. mahadaMze bhAratIya paraMparAnA guruziSya sAnaMdAna-pradAnanI paraMparAmAM A kartavyo jovA maLe che. khAsa karIne zramaNa-zramaNI vargamAM Aje paNa A kartavyonuM pAlana jovA maLe che. jo ke vartamAna bhautikazikSaNa paddhatimAM vinaya ane viveka baMne kAM to upekSA athavA najaraaMdAjanA zikAra banyA che. vAcika vinayanA 4 pAsAMo to samagra vANIvyavahAranuM AdarzarUpa sajIva banAvI de che. hita-mita-aparuSa ane anuviciMtana, A cAra vAto to jANe vANInA ghareNArUpa banI rahe che. mAnasa vinayanA be prakAromAM vilakSaNa dRSTikoNa darzAvatA dharmadhyAna tarapha gati ane ArtadhyAnathI viratinI vAta karI che je kharekhara romAMcaka che, arihaMta, siddha, kula, AcArya, upAdhyAya, sthavira, gaNa, saMgha, kriyA, dharma, jJAna ane (gaNAdhipati-gaNanAyaka) A tera sAthe * AzAtanA - avahelanAno tyAga * hRdayapUrvakanI bhakti * aMtaraMga bahumAna * guNonuM saMkIrtana A cAra prakAre joDavAthI aupacArika vinaya bAvana prakArano thaI jAya che. 18 e vAtane samajAvI che samyagU jJAnanA pradAtA ane samya darzanAdAtA gurujanonI jarAsarakhI avahelanA paNa bhayaMkara pariNAma lAvanArI bane che, e vAta garbhita ane gaMbhIra zabdomAM samajAvI che. AcAra ane vyavahAramAM zauthilyano zikAra banelA pAse paNa jo jJAnArjana karavAnuM hoya to emanAmAM rahelA jJAnano eka loka tamAma rIte karavAno che. eka lokakavie kahyuM paNa che, 'jAta na pUcho sAdhukI pUcha lIjI e jJAna mola karo talavArakA, 5DI rahana do myAna' * 147 - (c) (c)4vinayadharma PC jJAnInA bahumAnathI aMte to jJAnanuM bahumAna ja thAya che! vinayane, vinayayukta vyavahArane paramAtmA jinezvara devanA dharma zAsananI unnatinuM kAraNa batAvyuM che. A vAtane sarasa udAharaNa dvArA samajAvatA upAdhyAyajI mahArAja kahe che ke dharatI uparanuM vRkSa zuM pANI siMcyA vagara vadhI zake? vikasI zake? basa, evI ja rIte sarvajJa zAsananuM vRkSa vinayanA vArithI siMcAIne ja vRddhiAMta bane che. samagra saMsAramAM vinayavAna jIvone sukha ja sukha dekhAya che jyAre avinIta AtmAone e ja saMsAramAM duHkha ja duHkhano bhAsa thAya che. pUjyatva ane moTApaNuM paNa vinayathI ja prApta thAya che. A ja vinaya samAdhinuM kAraNa bane che. samAdhi e ja saMsAranA eka kinArethI muktinA anya kinAre laI janAra jahAja che! vinayarahita mana samAdhinI sIDI upara to ThIka, enA pahelA pagathiye paNa pahoMcI zakatuM nathI. vinayapUrvaka prApta kareluM jJAna ja zruta ane dharmamAM sthiratA lAve che. vinaya manane AzaMsAthI bacAve che. mAtra eka nirjarAnA lakSya sudhI sAdhakane A vinayano bhAva ja dorI jAya che ! vinaya vagara prApta kareluM jJAna paNa ahitanI paraMparA ubhI kare che. are, mokSamArgano lopa karavAnuM pApa paNa avinayanA mAthe Ave che. vinayanA sAMnidhyamAM svAtmAnubhUtinI saMpadA sAMpaDe che. Ama kahIne upAdhyAyajI prastuta vinaya dvAaizikAno upasaMhAra kare che. A ja upAdhyAyajI yazovijayajI mahArAje samyaktanA saDasaTha bolanI sajajhAyamAM vinayanI vAta karatA pAMca gAthAnA mAdhyamathI 'catura nara, samajo vinaya prakAra, jima lahIe samakti sAra !" nI vAta rasALa ane saraLa zabdomAM gUMthI che. zramaNa bhagavAna mahAvIranA chellA upadeza tarIke jANItA ane prasthApita graMtha uttarAyayana sUtranAM chatrIsa adhyayanomAM prathama adhyayana vinaya ja batAvyuM che.20 jJAnanI jyAre vAta Ave, samya jJAnane prApta karavAnI vAta Ave tyAre forzaSTa nava: vinA: e draSTikoNathI judAjudA mAdhyamo, judIjudI dRSTie ane alagaalaga abhigamothI je prApta thAya te jJAna ! 'vinaya namratA sAthe vaividhya" paNa che. 2 148 -
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)nDavinayadharma (c)(c) vinaya guNane vaMdana hojo ! vinayanuM abhinaMdana hojo ! vinaya to zItaLa caMdana jevu! vinaya to naMdanavana jevuM ! AvA vinayanA guNane AtmasAt karIne AtmArthIjano AtmAnubhUtinA AkAzamAM anaMta bhaNI yAtrA AraMbhe e ja abhyarthanA! saMdarbha : jaina Agama graMtho * Avazyaka niryukti/gAthA/12 17 uttarAdhyayana/zAntAcArya vRtti/patra/16 vizeSAvazyaka bhASyagAthA) 3469 sujasavelI bhAsa/sAdhuvaMdanA sAdhuvaMdanA/gAthA 99 sADA traNaso gAthAnuM stavana/ DhALa- 17/gAthA-12 jJAnasAra /aSTaka 1/gAthA--1 gurjara sAhitya saMgraha dvAtrizata dvatrizikA/pRSTha-4 (gItArtha gaMgA prakAzana) samyakatvanA 67 bolanI sajhAya DhALa 3 uttarAdhyayana sUtra adhyayana/ 1. 4 vinayadharma | chaMta zrI udayaratnanI sajhAyamAM vinayadharmanuM ciMtana - jitendra maganalAla kAmadAra saMsAramAM vasatA dareka manuSyo potAne bhAge AvelI pharajo ane javAbadArIo nibhAvatAnibhAvatA jIvanavyavahAra calAvatA hoya che. ethI parivAra, pADoza ane samAjamAM rojeroja keTalIya vyaktionA saMparkamAM rahevAnuM bane che. samaya jatAM ekabIjAnI najIka AvatAM parasparanA vicAro, svabhAva tathA guNadoSono paricaya thato jAya che. dareka vyaktimAM keTalAka doSo-kaSAyo hoya to sAthesAthe saguNo paNa hoya che. sadgaNone jALavavA, TakAvI rAkhavA ghaNI jAgRti rAkhavI paDe che, jyAre doSo- kaSAyo nAnakaDuM nimitta maLatAM sahajamAM pragaTa thaI jatA hoya che, e mAnavasahaja svabhAva che. vinaya che. vinaya eka evo guNa che jene ApaNI dharmasAdhanAmAM ane AdhyAtmika vikAsamAM ghaNuM mahattva che. jaina Agama sAhityamAM, saMkta-prAkRta ane gujarAtI bhASAmAM ApaNA keTalAya pUrvAcAryo vidvAnoe A viSayane ghaNI saraLatAthI samajAvavAno prayatna karyo che. emAMnA eka vidvAna kavi zrI udayaratnajInI aneka racanAo mAMhenI eka sajajhAyano AdhAra laI huM mArA vicAro AlekhuM chuM. anake prakAranA guNomAM vinayaguNa atimahattvanuM sthAna dharAve che. je vyaktimAM A guNa pUrepUro pragaTI jAya to tenI pAchaLa aneka sadguNonI saravANI vahetI thAya che, paraMtu viyanaguNanI prAptimAM sauthI moTuM koI avarodhaka baLa hoya to te "mAna' nAmano kaSAya che. mAna-abhimAna-garvamada-huMpaNAno bhAva-ahaMkAra A badhAM tenAM vistRta ardhaghaTano che, mATe vinayaguNanI prApti ane tenAM sulabha pariNAmonI anubhUti pAmatAM pahelAM tene nAthanAro eka kaSAya ""mAna''ne pUrepUro samajI levo jarUrI che. kaSAya-kaSa eTale saMsAra, Aya eTale Avaka, lAbha, jenAthI saMsAra vadhato jAya evA je mananA bhAvo ke pravRtti tenuM nAma kaSAya. samagra bhavabhramaNanuM mULa A vividha nAmarUpI kaSAyo krodha, mAna, mAyA, lobha vagere che. e kaSAyone mAta karavA mATe saguNo keLavavA paDe che, jema ke krodhane 150 - (amadAvAdasthita, jaina dharmanA abhyAsu DaoN. pUrNimAbahena AMtararASTrIya jaina vidyA adhyayana kendra gujarAta vidyApITha amadAvAdamAM joDAyelAM che). ka 149 -
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( vinayadharma zAMta karavA kSamAguNa, mAnathI mukta thavA vinayaguNa, mAyAnA doSo TALavA saraLatA ane lobhanA saMskAro toDavA saMtoSaguNa keLavavo jarUrI bane che. A mAnarUpI kaSAya e saMsArane calAvanAruM ane karmabaMdhane bAMdhanAruM mukhya kAraNa che. tene toDavA mATe jJAnIpuruSoe vinayaguNanA pragaTIkaraNanuM mahattva samajAvyuM che. pU. yazovijayajI mahArAjasAheba pharamAve che - leSe vAsita mana e saMsAra leSarahita mana e bhavapAra. e ja arthamAM pU. hemacaMdrAcAryajI varNave che ke kaSAyo ane indriyothI jitAyelo AtmA e saMsAra che ane kaSAyo ane indriyone jItI laIne prApta thatI mananI sthiti e ja mokSa che. ApaNe zA mATe eTalI sAdhanA karIe chIe ? zA mATe maMdiro, upAzrayomAM dharmakaraNI karavA jaIe chIe ? Akhare to manane kaleSothI mukta karavA ja ne ? ApaNe carcA to vinayaguNanI karavI che, paraMtu vinayaguNa ApaNAmAM pragaTa thavA na denAra jo koI AvaraNa hoya to te mAna-abhimAna che. vAdaLo TacAM vinA sUryaprakAza pragaTa thAya nahIM tema mAna-kaSAya haTacAM vinA vinayaguNa pragaTe nahIM ane jo vinayaguNa na pragaTe to jIvAtmA keTakeTalI siddhiothI vaMcita rahI jAya che tenI saraLa samajUtI kavizrIe prastuta sajjhAyamAM ApI che ane tenI zarUAta ja mAna-kaSAyathI karI che. zrI mAnanI sajhAya : re jIva mAna na kIjIye mAne vinaya na Ave re vinaya vinA vidyA nahi, to phima samakti pAve re re...jIva...1 re...jIva... 3 samakti viNa cAritra nahIM, cAritra viNa nahIM mukti re muktinAM sukha che zAzvatA te kima lahIye mukti re re...jIva...2 vinayavaDo saMsAramAM guNamAhI adhikArI re garve guNa jAye gaLI, prANI jojo vicArI mAna karyu" je rAvaNaeN te to rAme mAryo re duryodhana garve karI aMte savi hAryo re re...jIva...4 sUkAM lAkaDAM sarIkho du:khadAyI e moTo re udayaratna ka2e mAnane dejo dezavaTo re ...jIva...5 1510 (vinayadharma reen he jIva, tuM koI paNa jAtanuM abhimAna na kara. tenA thakI vinayaguNa Avato nathI. dhAro ke jIvAtmAne vinayaguNa prApta na thAya to zuM thAya ? vinaya vinA vidyAprApti na thAya. jJAnapuruSo pAse tuM jJAna-samajaNa meLavavA jAya tyAre vinIta, vinayI banIne javuM joIe. nahIMtara tane samaktinI prApti kaI rIte thaze ? samyak jJAna eTale tArI samajaNamAM parivartana, samyak darzana eTale tArI bhAvanA ane rucionuM parivartana ane samyak cAritrya eTale tArA AcaraNamAM parivartana nahIM Ave. Real knowledge, Real Faith & Real Actionto tArI mukti kevI rIte thaze ? ApaNe sau jIvAtmA mokSamArganA yAtrI che. muktinuM sukha zAzvata sukha che. to cAritra, darzana, jJAna ane vidyAprApti vinA tyAM sudhI pahoMcazuM kaI rIte ? mATe jo samaktinI prApti karI zAzvata evA mukti sukhane pAmavuM hoya to sarve prakAranAM mAna-abhimAnane tyAgI vinayaguNane vikasAvavo ja paDaze. A vinayaguNa saMsAramAM sau guNomAM zreSTha, vaDo ane mahattvano che. ekavAra tenI prApti karyA pachI paNa jo tene jALavI nahIM zake ane jANye-ajANye kyAMya paNa mada, garva, abhimAnane vaza thaI jaIza to tAro e garva tArA badhA ja sadguNone gALI nAkhaze. kavizrI kahe che ke, 'A huM kahuM chuM mATe mAnI levAnI jarUra nathI. tuM jAte ja vicArI jo ke abhimAnI jIvo keTaluM gumAve che ane vinayI thayelA jIvo zuM prApta kare che. AgaLanI paMktimAM kavizrIe mAnane vaza thaI potAno sarvanAza notaranArI vyaktionAM rAmAyaNa-mahAbhAratanI ghaTanAnAM udAharaNo TAMkyAM che. sonAnI laMkA dharAvanArA buddhimAna rAvaNe sItAnuM haraNa karyuM. joke, potAne potAnI e bhUla samajAI kharI, chatAM 'huM ATalo zaktizALI laMkApati rAvaNa, rAmane kema namuM ? tenI sAthe yuddha karIza ane pachI ja tene kahIza... le, laI jA tArI sItAne.' tenA ghamaMDe rAvaNane roLyo. evuM ja abhimAna duryodhane karyuM ke, "soyanA nAkA jeTalI jamIna paNa huM pAMDavone ApIza nahIM.'' duryodhananA abhimAne samagra kauravakuLano vinAza notaryo. jaina sAhityamAM paNa mada-abhimAnanA kAraNe keTalAyane siddhio prApta thatI aTakI hatI tevA dAkhalA jovA maLe che. bhagavAna RSabhadevanA putra 152
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ cha64 vinayadharma 11 azAMti ane saMkaleSa janme che. aMtima caraNamAM kavizrI mAna-kaSAyane sUkAM lAkaDAM sarIkho gaNAve che. sUkuM lAkaDuM jema jhaDapathI baLe ane sAthe je hoya tene paNa bALe e ja rIte mAna-garva-abhimAna paNa jIvAtmAnA aneka susaMskArone svAhA karI jAya che. mATe evA mAna-kaSAyane devazaTo devAnI zIkha sAthe kavizrI te kaSAyathI mukta thaI vinayaguNane prApta karI tenI sAthe aneka saguNonA svAmI thavAno mArga cIMdhe che. saMdarbha graMtha : sajayamALA - kavizrI udayaratnajI vAcaka preraka : pa.pU. sAdhvI raMjanazrIjI mahArAja (jitendrabhAI kAmadAra jaina darzananA abhyAsu che. zAMtiniketana sAdhanA kendra - tIthala sAthe saMkaLAyelA che ane jJAnasatromAM pepara prastuta kare che). 6 4 vinayadharma Pe Cen bAhubalI- "huM moTo, nAnA bhAI bharatane kema namuM ?" paNa jyAre muSTiprahAra karatI veLAye hAtha havAmAM ugAmyo ane te ja kSaNe tenAmAM je samajaNa pragaTI, mAna-kaSAya dUra thayo ane pariNAme tene kevaLajJAnanI prApti thaI, je mAtra tenAmAM rahelA mAna-kaSAyanA kAraNe ja aTakI hatI. e ja rIte sthUlibhadrajI, 10 pUrvanuM jJAna prApta thaI gayuM hovA chatAM jJAnanA ahaMkArane vaza thaI potAnI baheno samakSa siMhanuM rUpa dhAraNa karyuM, pariNAme potAnA gurUdeva pAsethI AgaLanA pUrvanuM jJAna meLavavA niSphaLa nivaDyAM, mAtra jJAnanA gumAnane kAraNe. to vinayaguNa dharAvanArAo mAMhenuM zreSTha udAharaNa - guru gautamasvAmI. mahAna jJAnI hovA chatAM, potAnA ziSyone paNa kevaLajJAna prApta thatuM jatuM evI labdhi dharAvatA hovA chatAM "huM kaMI ja nathI'' evA namrabhAvane kAraNe bhagavAna mahAvIrasvAmInA ziSya banI gayA. pUrA vinayabhAve banne hAtha joDI bALasahaja banI prabhune prazno pUchatA rahI potAnA mananuM samAdhAna meLavatA rahyA. emanI e jatanA temanAmAM rahelA vinayaguNanuM zreSTha udAharaNa che. bhagavAna mahAvIrasvAmIe paNa temanI aMtima dazanAmAM vinayaguNane mahattva ApyuM che. uttarAdhyayana sUtramAM vinayazrata A ja guNane ujAgara kare che. A ahaMkAra, mada zAno hoI zake te paNa zAstromAM 18 prakAranA pApasthAnakamAM jaNAvyuM che. jIvAtmAne prApta thayelI ATha jAtanI kalAno ahaMkAra jAge tyAre te mada kahevAya che. 1. potAne maLelI jAtinuM abhimAna .... jAtimada 2. dhana, pratiSThA, mobhAnuM abhimAna ... lAbhamada 3. uttama kuLamAM janma thayo tenuM abhimAna kuLamada 4. viziSTa saMpattinuM abhimAna aizvaryamada 5. zArIrika baLanuM abhimAna baLamada 6. zarIranAM rUpa-lAvaNyanuM abhimAna .... rUpamada 7. karelAM tapanuM abhimAna ... tapamada 8. prApta thayelAM jJAnanuM abhimAna .... zratamada ApaNA vyAvahArika jIvanamAM paNa ApaNe joIe chIe ke ahaMkArIabhimAnI mANasa samAjamAM keTalo apriya banI jAya che ane namra, vinayI vyakti saunA Adara ane prItipAtra bane che. parivAromAM paNa A madanA kAraNe - 153 che he vAtsalyanuM amIjharaNuM mAtA ! ApanA nisvArtha premanA kAraNe ja mane AtmaprAptine yogya manuSya deharUpa sAdhana prApta thayuM che... ApanA akAraNa prema ane saMbhALa thakI ja Aja mane satayoga, prabhunA dharmanI samaja ane AtmajJAna prAptinI taka maLI che... huM vinaya bhAvapUrvaka Apano RNasvIkAra karuM chuM... Apano mArA para mahAupakAra che... 0 154 -
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 vinayadharma ren lokottara vinaya" - prakAzabhAI zAha jaina darzanamAM Atmazuddhi arthe aneka sAdhanAo tathA kriyAo darzAvela che. tenuM prayojana e che ke AtmAnA anaMtaguNo paranAM AvaraNo dUra thAya ane AtmasiddhinuM lakSa prApta thAya te mATeno mULa guNa e vinayaguNa batAvavAmAM Avyo che. uttarAdhyayana sUtranA 36 adhyAyomAM sauthI prathama vinaya adhyayana che. vinayaguNane prathama sthAne rAkhIne prabhue tenuM mAhAtmya batAvyuM che. Atmika sAdhanA karatI vakhate sauthI prathama sAdhake zuM karavuM? kyAMthI zarUAta karavI ? anaMtakALamAM anaMtavAra, anaMtaprakAranI sAdhanA karavA chatAM te saphaLa kema na thaI ? AvA praznonA javAba meLavavA mATe ApaNe vinayaguNane barAbara samajavo jarUrI che. vinaya eTale samarpaNa, vinaya eTale bhakti, vinaya eTale AjJAnuM ArAdhana. vinayaguNane be bhAgamAM vaheMcIe to kahI zakAya ke (1) laukika vinaya ane (2) lokottara vinaya. laukika vinaya : vyavahAramAM ApaNe joIe chIe ke saMtAnono mAtA-pitA pratye, nokarano zeTha pratye, vidyArthIno zikSaka pratye potAno zakya vinaya karatA hoya che. A prakAranA vinayamAM kAMIka aMze daMbha tathA svArtha paNa hoI zake che. eka polIsa havAladAra potAnA uparI kamizanarano vinaya kare tyAre tyAM parAdhInatA paNa dekhAtI hoya che. Aje to ziSya-gurunA saMbaMdhomAM paNa nisvArthapaNuM dekhAtuM nathI. daMbhI vinayamAM khAsa karIne rAjakAraNIonA jAheramAM prajA sAthenA vyavahArane gaNAvI zakAya. jAherasabhAmAM be hAtha joDI, kamarethI vAMkA vaLIne namaskAra karatA rAjakAraNIonA daMbhI vinayane koNa nathI jANatuM ? laukika vinaya paNa sArI vAta che, paraMtu tenAM pariNAma bhAva AdhArita che, tenI asara TUMka samayanI hoya che, kasoTInA samayamAM barAbara samajAya che. avinayI to bagaDelA dUdha jevo che. chAsamAMthI paNa jAya. bhale te dharmAtmA hoya, paNa vinayI gRhastha tenA karatAM ghaNo sAro che. AvA vinayadharmamAM laukika vinaya karatAM lokottara vinayanuM mahattva samajavA jevuM che. 155 A vinayadharma lokottara vinaya : S A lokottara vinayanuM bIjuM nAma 'alaukika vinaya' ke 'svaAtma vinaya' paNa ApI zakAya. ApaNe sauprathama potAnA AtmA pratyeno vinaya cUkyA chIe. anaMtakALathI svaAtmAne karmabaMdhanI jaMjIromAM jakaDI rAkhIne tene mukta karavAne badale bhAvaparibhramaNanAM cakkaramAM phasAvI dIdho che. paramArthamArga samajavAno vinaya cUkyA, je vinayamAM lokottara vinaya pragaTe che teno anAdara AtmArthI na kare. tIrthaMkaro Adi kevaLI bhagavaMtoe temanA divyadhvanimAM lokottara vinayamArga bhAkhyo che. sandeva-guru-dharmanA vinayamAM supAtra jIva DhaLI paDe che. sujAtavaMta ziSya-mumukSu sandeva-guru-dharmanuM Adara-bahumAna karaze. tenI vANI ke vartanamAM ahaMpaNAno aMza paNa na hoya. satno vinaya to sahaja svataMtra dazAno vikAsa che. AvA vinayavaMta sAdhaka jo lokottara vinayanA mArge puruSArtha barAbara na UpaDe to bIjAno ke nimittano doSa na kADhe. potAnI nabaLAI jANe ane ratnatrayanI ArAdhanAmAM vadhAre jora lagAve. teno paryAya upAya prAmANikapaNe jema che tema te samajaze. mAnanA kaSAyane dUra karavAno kharo upAya vinayaguNane pragaTAvavo te che. tamAma prakAranI sAdhanAo jema ke dayAjanI sAdhanA hoya ke maMtra-jApanI hoya, svAdhyAyanI hoya ke tattvaciMtananI hoya, pUjA-pAThanI hoya ke bhaktinI hoya, paraMtu tenA pAyAmAM jo vinayaguNa nahIM hoya ane svachaMda nirguNa nahIM thayo hoya to badhI sAdhanA niSphaLa jAya che. guru ane ziSyane joDanArI majabUta kaDI te 'vinaya' che. ziSya pAse vinayanI mUDI joIe ane guru pAse nirapekSatA. vaiyAvacca e vinayamAMthI vahetI thayelI gaMgA che. gautamasvAmIe paMdaraso tApasone vaMdana karyA. upadeza ApanArA guru pAchaLa rahyA ane upadeza grahaNa karanAra ziSya sarvajJa banyA. gurune khabara paDe ke ziSyane kevaLajJAna thayuM che to potAnI sevA choDAvI te ziSyanI sevA karavA lAgI jAya. Avo lokottara vinayano mArga che. aho! adbhuta ke "guru rahyA chadmastha paNa vinaya kare bhagavAna'', paraMtu A tabakke parAkASThA to juo ke kevaLI bhagavaMta paNa potAnA chadmastha avasthAnA guruno vinaya ke vaiyAvacca karavAnuM cUkatA nathI. sadguru ane ziSyanuM joDANa mAtra jJAnathI nahIM thAya, mAtra vRttathI nahIM thAya, e bannenuM joDANa mAtra lokottara vinayaguNathI ja thaze. vinaya eTale zraddhAnI abhivyakti. sadguru pratye prema karavAnI je rIta te vinaya. 156
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ (vinayadharma Pure jIvanamAM zaNagAra mATe ghaNAbadhA alaMkAro che, paraMtu manuSya mATe vinaya jevuM uttama-zreSTha alaMkAra koI nathI. jenA hRdayamAM vinayano bhAva che temanAmAM namratA, saraLatA to hoya ja. sadAcAra ane prema dvArA teo potAnuM tathA anyanuM kalyANa ja karanArA che. temano ahaMkAra ogaLI gayo hoya che. cakravartInA paTAvALAe jo pahelA dIkSA-saMyama aMgIkAra karela hoya to cakravartI paNa tene vaMdana karaze. laukika vinaya sAro che, paraMtu lokottara vinaya zreSTha che. alaukika lAbhanI prApti mATe alaukika vinayaguNanI AvazyakatA che. AvA lokottara vinayamArgano je abhyAsa karaze tenA mATe mokSapaMtha hatheLImAM che. aMtamAM jinAjJA viruddha kAMI khoTuM lakhAyuM hoya to huM mana-vacana-kAyAnA trikaraNayoge kSamA yAcuM chuM. micchA mi dukkaDama ! jaina dharmanA abhyAsu prakAzabhAI grupa svAdhyAyamAM vizeSa ruci dharAve che ane jaina sAhitya satromAM upasthita rahI viziSTa sevA pradAna kare che). *. jema jema vinaya bhAva Ato jAya tema tema dharma karavo na paDe. dharma thaI jApa, dharma aMdarathI pragaTavA lAge ane dharma anubhUtimAM AvavA lAge. 157 SSA vinayadharma vinaya sAthe bahumAna DaoN. pravINa sI. zAha ApaNA jIvanamAM saraLatA, sajjanatA, udAratA, prAmANikatA, karuNatA, kSamAbhAva, dayAbhAva, nirahaMkAratA, namratA vagere aneka guNo Ave topaNa udayaratnajI kahe che ke vinaya vaDo saMsAramAM guNamATe adhikArI re ... vinayaguNa sarvazreSTha che ane prathama sthAne che, kAraNake A badhA guNanI samajaNa, AcaraNanI rIta, guNanA svarUpanuM jJAna, guNanA niyamo vagerenI jANakArI vidyA, vinayaguNa hoya to Ave ane teno duzmana abhimAna doSa TaLe to vinayaguNa prApta thAya, mATe ja udayaratnajI kahe che - re jIva mAna na kIjIe, mAne vinaya na Ave re vinaya vinA vidyA nahIM. paramAtmA mahAvIra prabhunI aMtima darzanAno graMtha uttarAdhyayana sUtranA 36mAMthI paheluM adhyayana 'vinaya' nAmanuM adhyayana che. ahamno vilaya eTale vinayaguNono himAlaya, eTale vinayavisarjananuM vidyAlaya, eTale vinayasiddhinuM mahAlaya, eTale vinaya je jIvane mokSamArgamAM vizeSa prakAre prasthAna karAve te che vinaya. vinayanA sAta prakAra batAvyA che. jJAna vinaya, darzana vinaya, cAritra vinaya, manathI vinaya, vacanathI vinaya, kAyAthI vinaya ane lokApacAra vinaya. vinayanA be prakAra paNa batAvyA cheH laukika vinaya ane lokottara vinaya. vinayanAM lakSaNo viruddha vartana te avinaya. ammuThThio sUtramAM avinayanAM lakSaNa bALajIvone samajAya e rIte batAvAyAM che, je gurune, vaDIlane, upakArIne karelA avinayanI samaja Ape che. vinayaguNa vize saMkSipta samajUtI prastAvanA ApyA pachI mArA viSaya vize vistRta vivecana lakhyuM che. Aje vargamAM zikSaNa meLavanArAM vidyArthI bhAI-bahenone parIkSAmAM besADavAmAM Ave to ApaNe jANIe chIe ke pAsa thanArA ke pharsTa klAsamAM AvanArAnI saMkhyA 40%thI vadhAre jovA maLatI nathI. tenI pAchaLa abhyAsa 158 0-
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ (vinayadharma ren QQ pAchaLanI mahenata uparAMta jJAnAcArano abhAva hoya che. jyAre ekathI traNa naMbara sudhI pahoMcelA hoziyAra harIphomAMthI AvaDatanA abhAve pahelo naMbara cUkI jatA nathI kAraNake AvaData to pUrepUrI hovAthI borDamAM 1thI 10 naMbaramAM pAsa thAya che, paNa jJAnAcAranA abhAvathI teo prathamadvitIya naMbara cUkI jAya che. A vAtano jaina darzananA jJAnAcArano ane jJAnAvaraNIya karmanI samajano abhyAsa karanAra ja svIkArI zake ema che. jaina darzanakAroe ATha prakAranA jJAnAcAra kahyA che. kAla, vinaya, bahumAna, upadhAna, anihnavana, vyaMjana, artha ane vyaMjanArtha ubhaya e ATha prakAre jJAnanA AcAra che. A kAlAdi AThane jJAnAcAro kahevAya che. jJAnAcAra eTale te AcAra ke je AcAranuM pAlana jJAnanI levaDa-devaDamAM avazya karavuM joIe. jJAna denAra ane jJAna lenAra bannene mATe A baMdhanane avagaNIne jJAna laI - daI zakAya nahIM. A baMdhanane avagaNIne, jJAnanI levaDa-devaDa karanAro jJAnanI AzAtanA karanArA banIne jJAnanA phaLane pAmanArA banI zakatA nathI. temAM ahIM bahumAna AcAranI carcA karI che. bahumAna nAmano trIjo jJAnAcAra : bahumAna nAme trIjo jJAnAcAra che. vinayane bIjA AcAra tarIke jaNAvyA pachIthI paNa trIjA jJAnAcAra tarIke bahumAnane jaNAvela che, temAM mUMjhAvA jevuM nathI. vinayanA ane bahumAnanA svarUpane samajo. vinaya e bAhya sanmAnAdi che, jyAre bahumAna Are AMtarika sanmAnAdi che. vinayamAM guNa ghaNA che, paNa jo vinaya hoya ane bahumAna na hoya to vinaya nirjIva muDadA samAna che. dhana vinAnuM ghara hoya, nAka vinAnuM mukha hoya, dAna vinAnuM mAna hoya, gaMdha vinAnuM puSpa hoya, raMga vinAnuM kaMku hoya, pANI vinAnuM sarovara hoya, pratimA vinAnuM maMdira hoya ane madhyamaNi vinAno hAra hoya to e ghara, mukha, mAna, puSpa, kaMku, sarovara, maMdira ane hAra zobhe ? na ja zobhe. e ja rItivinaya paNa bahumAna vinA zobhe nahIM, saphaLa bane nahIM. vinayanI sAcI kiMmata ja bahumAnane aMge che. vinaya hoya tyAM bahumAna na hoya e banavAjoga che. bahumAna hoya tyAM vinaya to dekhAya ja. bahumAna 159 (vinayadharma ekaluM paNa lAbha kare che ane jo bahumAnapUrvakano alpa paNa vinaya hoya to e alpa vinayeya ghaNA lAbhane mATe thAya che. vinaya e bAhyopacAra che. enI AvazyakatA ghaNI che. vinayanI avagaNanA karanArAo to mUrkhA ja che. jema nizcayanA nAme vyavahAranI avagaNanA karanAra jJAnanA nAme AcaraNanI avagaNanA karanArA ane mananI majabUtAInA nAme maryAdAnI avagaNanA karanArA mUrkhA ja che, kAraNake - vinayano sAco AdhAra, vinayanI saphaLatAno sAco pAyo bahumAna che. AthI, jJAnanA artha AtmAoe potAnA hRdayamAM jJAnI, gurvAdika pratyenA bahumAnanA bhAvane avazya sthApita karavA joIe. emAM ja bahumAna nAmanA A trIjA jJAnAcAranuM pAlana raheluM che. bahumAnanAM pAMca lakSaNo vinayAcAra to pratyakSapapaNe dekhAI Ave evI vastu che, jyAre bahumAna e ApyaMtara bhakti-prItirUpa che, eTale ene carmacakSuothI joI zakAya nahIM. sAmAnya rItie loko vinayAcAra parathI bahumAnanuM mApa kADhe che, paraMtu temAM khoTA paDavAnI, ThagAvAnI saMbhAvanA paNa ghaNI che. emAM to, bahumAna na hoya te chatAM paNa 'bahumAna che' - ema paNa lAge eya saMbhavita che ane bahumAna hoya chatAM paNa 'bahumAna nathI' ema lAge eya saMbhavita che. Ama chatAMya, bahumAnane jANavAnAM lakSaNo che ane e lakSaNo dvArA jo bArIkAIthI joI zakavAnI buddhi hoya, to bahulatayA 'bahumAna che ke nahIM?' teno che. jenA pratye bahumAna hoya che, tenA abhiprAyane anusaravAnuM mana thayA vinA rahetuM nathI, e zuM icche che, ene jANavAnI kALajI satata rahyA kare che. ane kema karIne enI icchAne pUrNa karI zakAya enuM cintana paNa rahyA kare che. enI marajIthI viruddha cAlavAnI to svapneya icchA thAya nahIM, paNa ekeeka marajIne saMtoSavAnuM mana thayA kare. bahumAnanuM bIjuM lakSaNa e che ke jenA pratye bahumAna hoya, tenA doSone jovAnuM mana thAya nahIM; doSo jovAI paNa jAya toya te doSone haiyuM vajana Ape nahIM, paNa ene bhUlI jAya ane enA doSone DhAMkavAnI kALajI rahyA kare. koI paNa jaNamAM enA doSo Ave nahIM, enI takedArI rahyA kare. koI enA deASanI vAta kare to tene yathAzakti roke, tenA guNo tarapha jovAnuM kahe. 160
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 vinayadharma P on A guNo pAse e doSonI to koI ja kiMmata nathI. emeya kahe; e doSo bhale doSo tarIke dekhAtA hoya, paNa vastutaH ene mATe A doSarUpa che ke nahIM, e vicArasaraNI che ema paNa kahe ane doSonA kathanane rokavAnuM sAmarthya na hoya to manamAM duHkha anubhavIne te evo khasI jAya ke te doSonI vAta kAne paDe nahIM, jenA pratye bahumAna hoya, tenA mATe haiyAmAM Avo bhAva paNa jAgyA vinA rahe nahIM. bahumAnanuM trIjuM lakSaNa e che ke, jenA pratye bahumAna hoya, tenA abhyadayanuM aharniza ciMtana rahyA kare. enA doSonuM jema AcchAdAna kare tema enA doSo kema nAza pAme ane enA guNomAM kema abhivRddhi thayA kare, enI vicAraNA paNa ene AvyA ja kare. jema enA Abhyantara abhyadayanI bhAvanA rahyA kare tema tenA bAhya abhyadayanI bhAvanA paNa rahyA kare. koI jo tenI prazaMsA kare to te bahu gamI jAya. enI thatI nindA pratye jevo tiraskAra hoya, tevo ja enI thatI prazaMsA pratye sadbhAva hoya. pote enI prazaMsA kare ane bIjAone paNa yathAzakti enI prazaMsAmAM joDe. bahumAnanuM cothuM lakSaNa e che ke, jenA pratye bahumAna hoya tenI jo koI paNa prakAranA pApodayathI durdazA thAya, to e durdazAne joIne tenuM attara baLIne khAkha thaI jAya. enuM jo cAle tema hoya to e enI durdazAne nivAryA vinA rahe nahIM. jenA pratye bahumAna, tenI durdazAne ThaMDe kaleje joI zakavA jogI haiyAnI sthiti saMbhavI zakatI nathI; tyAM vaLI enI durdazAmAM rAjIpo thAya, enI durdazAmAM ajANatA paNa nimittarUpa banI javAya, evuM to bane ja zAnuM ? jo saMyogavaza, khayAlapherathI, ajANatA paNa evI bhUla ene sadAne mATe sAlyA vinA rahe nahIM. have bahumAnanuM pAMcamuM lakSaNa e che ke, jenA pratye bahumAna hoya, tenI dardazAmAM jema atyaMta duHkhita thaI jAya, tema tenA abhyadayamAM atyaMta harSita thaI jAya. abhyadaya pelAno thAya ane haiyuM AnuM nAcI UThe. abhyadaya enI meLe thAya, topaNa je atyaMta rAjI thAya, te abhyadaya thAya evo zakya prayatna karyA vinA rahe kharo ? - 161 - (c) C C4 vinayadharma cres A pAMca lakSaNo dvArA bahumAna che ke nathI, te ghaNe bhAge jANI zakAya che. viziSTa zAnI to jJAnanA baLe jANI zake, paNa ApaNe to lakSaNo ja jovAM paDe. jenA haiyAmAM bahumAna hoya tenA haiyAmAM jenA pratye bahumAna hoya tene mATe paNa AvA pAMceya prakAranA bhAvo pAdurbhata thayA vinA rahe nahIM ane e bhAvo, zakti-sAmagrInA yogane anusAra, amalI banyA vinA paNa rahe nahIM. bahumAna e eka prakAranI AtyaMtara prIti ja che; paNa bahumAnanI prItimAM vizeSatA e hoya che ke, e prIti bhaktibhAvathI bharelI hoya che. jenA para tamane kharekhara prIti hoya che, gADha sneha hoya che tenA mATe tamArA haiyAmAM kevA kevA bhAvo jAge che e jo tame vicAra karo to tamane bahumAnanA yoge haiyAmAM kevAkevA bhAvo pedA thavA pAme che, teno khayAla AvyA vinA rahe nahIM. tamArI AjanI prIti moTe bhAge svArthI che, eTale kadAca tamane A cIjano kharo khyAla jhaTa nahIM AvI zake, paraMtu tame jo koI pratye niHsvArtha prItivALA athavA to pUrvabhAvanA RNAnubaMdhI snehavALA hazo to eno vicAra karatAM tamane A vastuno ghaNI ja sahelAIthI khyAla AvI zakaze. sArAMzamAM enI icchAo phaLe, enA doSo DhaMkAya ane eno abhyadaya kema thAya, evuM manamAM thayA ja kare tema ja enI durdazAthI atyaMta duHkhI thavAya ane enA abhyadayathI atyaMta rAjI thavAya ema paNa bane ja. A badhuM karavuM paDe nahIM, paNa thaI ja jAya. eTale, gurnAdikanI pratye bhakti-prItine pedA karavAno prayatna cAlu ja rAkhavo joIe. ahIM mAtra bahumAna jJAnAcAranI vAtamAM jo dhyAna ApavAmAM Ave to abhyAsuonA jJAnano jabarajasta kSayopazama thAya che ane saphaLatAmAM AgaLa rahe che. bAkInA sAta AcAro jaina darzananA siddhAMtanA abhyAsasaMbaMdhI hovAthI carcA karI nathI. vinayanI sAcI kiMmata ja bahumAnane aMge che. vinaya hoya tyAM bahumAna na hoya e banavAjoga che, bahumAna hoya tyAM vinaya to dekhAya ja. bahumAna ekaluM paNa lAbha kare che ane jo bahumAnapUrvakano alpa paNa vinaya hoya to e alpa vinaya paNa ghaNA lAbhane mATe thAya che. + 162 -
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)4 vinayadharma P guru gautama mahArAjanA prabhu mahAvIra sAthenAM vinaya ane bahumAna vakhANAya che. viSayanI jANakArI hovA chatAM sabhAmAM abudhanI jema namra banI prazno pUchIne sabhAmAM prabhunA jJAnano upadeza phelAvatA hatA. pa0,000 kevaLajJAnInA guru hovA chatAM anaMtalablinidhAna gautama mahArAjA prabhunI AjJAthI AnaMda zrAvakanI mAphI mAgavA gayA temAM temanI namratAnA, vinayanA, garuAlApAlananA guNo dekhAya che. emano A vinaya bahumAna prabhuvirahathI zokAtura gautama mahArAjAne kevaLajJAnanI prApti karAve che. eTale vinaya sAthenA bahumAnanuM phaLa paramautkRSTa maLI zake che. (amadAvAdasthita pravINabhAIe jaina dharmamAM jJAnamImAMsA viSaya para Ph.D. karyuM che. pravINabhAI jaina dharma para deza-videzamAM pravacano Ape che ane vividha jaina seminArsamAM bhAga le che). (c)(c)nDavinayadharma (c)(c)n mAtA-pitA taraphano vinayaguNa - DaoN. chAyA zAha "vinaya'' e AMtarika prakriyA che. vinaya e ahamnA visarjananI prakriyA che. vinayathI jJAnaprApti, AcAravizuddhi ane samyam ArAdhanAno lAbha prApta thAya che. badhA ja guNomAM vinaya sauthI zreSTha guNa che. vinayathI ja vidyA Ave che. vinaya e dharmanuM mULa che. vinayapUrvakanuM cAritra ja A bhava ane parabhavamAM sukha Ape che. pANI vinA jema bIja phaLatuM nathI, tema vinaya. vinA jJAna-cAritra phaLatAM nathI. vyavahAramAM ApaNe traNa saMjogomAM vinayaguNa apanAvIe chIe. (1) jemaNe ApaNA para upakAra karyo hoya temanA pratye ApaNe vinayabharyuM vartana karIe chIe (2) saMbaMdhamAM je ApaNAthI moTA hoya (vaDIla) temano vinaya karIe chIe (3) ApaNuM Atmahita karanAra hoya tenA pratye vinayabharyuM vartana dAkhavIe chIe. A traNe saMyoga alagaalaga hoya che. AzcaryanI vAta e che ke mAtA-pitA' eka ja evuM sthAna che ke je ApaNA para upakAra paNa kare che, ApaNA vaDIla paNa che ne saMskAra ApanAra paNa che. tethI kharekhara to vinaya AdaravA mATenuM A sarvottama sthAna che. eka pachI eka sthAna mATe vicAra karIzuM to A hakIkata svIkAravI ja paDaze. (khAlI eka ja vAra) tamane A pRthvI para lAvavA mATe mAtA je vedanA sahana kare che te juo ne to kahI do ke AnA jevo bIjo upakAra hoI na zake, eTaluM ja nahIM, ATalI vedanA sahana karyA pachI tamAruM mukha jue ne badhI vedanA bhUlI jAya. mAtA tamane moTA karavA aneka duHkho sahana kare che, ujAgarA kare che, premapUrvaka tamAro uchera kare che. bALaka samajaNo thAya pachI mAtA teno hAtha pitAnA hAthamAM Ape che. pitA bALakane duniyA sAthe oLakhANa karAve che, mArgadarzana Ape che, bALakane badhI ja sagavaDo Ape che. potAnAthI zakya badhuM ja bALaka mATe karI chUTe che. Ama mAtA-pitA mahAna upakArI che, tethI temano vinaya karavo joIe. (2) mAtA-pitAvaDIla tarIke putra moTo thAya, paraNe, tenAM bALako thAya, chatAMya mAtA-pitAnuM vaDIla 0 164 - vinaya mAna mohanIya vijayano paripAka che. vinaya mAna mohanIya vijayanI pArAzIzI che. 0 163 -
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ @ @C4 vinayadharma PTC tarIke vAtsalya jharatuM ja rahe che. muzkelInA samayamAM haMmezAM vaDIla tarIke sAtha Ape che. pautra-pautrIone saMskAra Ape che, prema Ape che. (3) Atmahita paNa AraMbhamAM mAtA-pitA ja kare che je mAtA-pitA pote dharma pAmyAM hoya, teo potAnAM saMtAnone bALapaNathI ja dharmanA saMskAro Ape che. teo samaje che ke, A bALaka pUrvabhavamAM puNya karI amAre tyAM dharmanI sAmagrI vacce janmyo che to have tene dharmanA vadhu saMskAra ApI UrdhvagAmI banAvIe. AvAM mAtA-pitA AtmAhita karanArAM che tethI paramaupakArI che. AvA upakArI, vaDIla ane Atmahita karanAra mAtA-pitAno kevI rIte vinaya karavo joIe ? (1) savAre UThI mAtA-pitAne avazya page lAgavuM joIe. mAtApitAnA je AziSa maLe che te aNamola che, vidanahartA che, sukha-zAMti Ape che. (2) mAtA-pitAne potAnI sAthe ja rAkhavAM joIe. sAthe rahevAthI huMpha maLe che, temano sAtha maLe che. bALakone paNa dAdA-dAdInuM vAtsalya maLe che. (3) mAtA-pitA para koI Arthika ke bIjI koI javAbadArI na rAkhavI joIe. (4) mAtA-pitAnI jarUriyAto pUrI karavAno prayatna karavo joIe. (5) mAtA-pitA sAthe thoDo samaya avazya vyatIta karavo joIe. kyAreka sAthe bahAra paNa laI javAM joIe. (6) dharmakSetramAM kharca karavAnI temanI icchAne sahakAra Apavo joIe. mAtA-pitA vaDIla paNa che ane saMskAra Ape che tethI guru paNa che, tethI temanI sAthe upacAra vinaya avazya karavo joIe, jemake teo Ave tyAre temane Asana vagere besavA ApavuM, mAnapUrvaka bolAvavA, temanI AjJA mAnavI vagere. mAtA-pitA sAthe ApaNe vinayapUrvakanuM vartana karatA hoIe to te joIne ApaNAM bALako paNa bhaviSyamAM ApaNI sAthe vinayapUrvaka varte che. AvAM gharomAM haMmezAM sukha ane zAMti rahe che. mAtA-pitAne saMtoSa thAya che. temanI AMtaraDI Thare che. teo aMtaHkaraNapUrvakanA AziSa Ape che. - 165 - (c) C C4 vinayadharma cres paraMtu vartamAna samayamAM mAtA-pitA pratye avinayI vartana vadhatuM jAya che. Adhunika zailIthI moTI thayelI yuvatIne patinAM mAtA-pitA boja lAge che. tethI te temane tarachoDe che, duHkhI kare che, avinayabharyuM vartana kare che, kyAreka to teo mAtA-pitAne gharanI bahAra kADhI mUke che ne vRddhAzramamAM mUkI Ave che. mA-bApa sAthe AvA vartananuM kAraNa moTe bhAge paraNIne AvanAra yuvatI ja hoya che. koI kuMvArA chokarAnAM mA-bApa vRddhAzramamAM hotAM nathI. moTe bhAge yuvAnanAM lagna pachI ja A samasyA UbhI thatI hoya che. mAtA-pitA sAthe avinayI vartana karavAthI temane duHkha thAya che, AMtaraDI kakaLe che. AvAM saMtAno kyAreya sukhI thatAM nathI. mATe mAtA-pitA sAthe haMmezAM vinayapUrvaka ja vartavuM joIe. kyAreka uMmarane lIdhe ke koI vRddhAvasthAno roga thayo hoya tyAre kadAca teo ApaNane na game tevuM vartana kare to paNa teo mA-bApa che, temanI pratye mArAthI avinayI vartana thAya ja nahIM evo niyama hovo joIe. zrIrAma A vAtanuM udArahaNa che. pitAe kayIne ApeluM vacana pALavAnuM ja evo nizcaya karI le che ne te pramANe jaMgalamAM cAlyA jAya che. kyAreka saMjogone vaza thaIne to kyAreka majabUrIthI to kyAreka saMskAravihIna hovAne kAraNe keTalAMka saMtAno mAtA-pitA sAthe avinayI vartana karatAM hoya che. potAnI Arthika sthiti barobara na hoya tevAM saMtAno mAbApanA kharcano bhAra upADI nathI zakatAM ne tethI mA-bApa sAthe avinayI vartana kare che. A eka majabUrI che. tenAthI bacavAno puruSArtha karavo joIe, paraMtu je pati patnInA kahevAthI mA-bApa sAthe avinayI vartana kare, temane duHkha Ape, rogamAM sahAro na Ape, paisA na Ape temane kyAreya mApha na karI zakAya. pAchalI uMmare temane sAthe na rAkhatAM vRddhAzramamAM mUkI Ave te narI nirdayatA che. vRddhAzrama e AjanA yuvAna varganA mATe moTuM kalaMka che. tyAM ekavAra jaI ekaeka vRddhanI vAto sAMbhaLIe tyAre khayAla Ave ke samAjanuM keTaluM patana thayuM che. yuvA peDhI jo mAtA-pitA pratye vinayabharyuM vartana kare to temane keTalo phAyado thAya che. vaDIlo pAse anubhavono khajAno hoya che. vaDIlo kadAca bhaNenA na hoya, paNa gaNelA jarUra hoya che. A gaNatara svIkArIe to ghaNI Tipsa maLe che. mahenata ane saMpatti bace che. AthI yuvA peDhIe mAtA-pitAne - 166 -
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)nDa vinayadharma (c)(c) kyAreya na kahevuM, "tamane samajaNa na paDe", A avinaya che. vaLI AjanA vaDIlo moTe bhAge bhaNelA hoya che tethI koI rIte bhAre paDatA nathI. temanI pAse penzana hoya che athavA vyAja maLe tevI vyavasthA hoya che. Arthika rIte teo saddhara hoya che. vaLI vartamAnamAM to siniyara siTijhananI kalabo hoya che jyAM vRddhone mitro tathA saMbaMdhIonI kaMpanI maLI rahe che, saMgha vageremAM pravRtta hoya che. A badhI samajAvaTa pachI paNa eka vAta nakkI che ke, mAtA-pitA e mAtA-pitA che. game te thAya, saMtAnono eka nirNaya hovo joIe ke mA-bApa pratye haMmezAM vinayabharyuM vartana rAkhIzuM. pariNAma kevuM suMdara Avaze ! pautro vaDIlonI vacce moTA thaze, suskRta banaze, kAmanuM vibhAjana thaze, dareka ghara naMdanavana banaze ! (amadAvAdasthita DaoN. chAyAbahena zAha jaina dharmanAM abhyAsu che. temaNe prabhudAsa pArekhanA sAhitya para saMzodhana karI Ph.D. karela che). @ @ 4vinayadharma c(c)(c)n IslAma dharmamAM vinaryAciMtana - DaoN. mahebUba desAI saurASTra kesarI prANaguru jaina philosaoNphI eNnDa liTararI risarca senTara dvArA amadAvAda mukAme "jaina jJAnasatra-15'nuM tA. 18, 19 phebruArI-2017nA roja DaoN. kumArapALa desAInA adhyakSasthAne Ayojana karavAmAM AvyuM che. temAM ""islAma dharmamAM vinayaciMtana' viSaya para vyAkhyAna ApavAnuM nimaMtraNa maLela hoI, e viSaya para vAMcavA ane vicAravAnI taka sAMpaDI che. e vAMcana ane vicAranuM valoNuM karela arka ApanI samakSa mUkatAM AnaMda anubhavI rahyo chuM. islAma dharma mULabhUta rIte mAnavadharma che. alabatta, tenA pAyAnA siddhAMto sAco svarUpamAM samAja samakSa na mukAyA hovAthI te aMge AmasamAja mAM aneka gerasamajo pravarte che. islAmanA pAMca staMbho ImAna (zraddhA), namAjha (IbAdatabhakti), rojhA (upavAsa), jakAta (dAna) ane haja (dhArmika yAtrA)mAM bharapUra mAnavamUlyo paDyAM che. vaLI hajaja e garIba ane asahAya mAnavI mATe pharajiyAta nathI rAkhavAmAM Avela. tenI pAchaLa paNa mAnavIya abhigama joDAyelo che. islAmanAM mAnavamUlyo sAthe jIvanavyavahArano tarIko paNa sAmela che. vyaktino vyakti ane samAja sAtheno vivekapUrNa saMbaMdha islAmanI pAyAnI keLavaNI che. islAmanA sAcA anuyAyIonAM khAnapAna, libAsa ane jIvanavyavahAramAM vinaya-viveka haMmezAM kendrasthAne jovA maLe che. sauprathama islAmanA anuyAyIo maLe che tyAre ''asa-salAma-alayakuma' kahe che, jenA javAbamAM "vA-alayakuma-salAma' kahevAmAM Ave che. A abhivAdanamAM koI dharma nathI. mAtra viveka ane vinaya che. 'ala-salAma-alayakuma'' arthAt Izvara ke khudAnI Apa para rahemata varaze'. rahemata eTale dayA-kRpA. e ja arthamAM somanI vyakti paNa uttara pAThave che, "vA-alayakuma-salAma'. ''tamArA para paNa khudAnI rahemata varaze . hajharata mahaMmadasAhebe to tyAM sudhI pharamAvyuM che ke, 'Apane je bhASAmAM abhivAdana karavAmAM Ave te ja bhASAmAM teno uttara pAThavo" arthAt koI jainabaMdhu Apane "jaya jinendra'' kahe to tene te ja rIte uttara Apo. A viveka-vinaya islAmanA anuyAyIo mATe puNya arthAt savAbanuM mAdhyama che. 168 2 0 167 -
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 4 vinayadharma Peon A kriyA geramuslimane "salAma" bolavA preraze e mAro jAtaanubhava che. mArI sAthe mArA ane hiMdumitro salAma kahI vAtano AraMbha kare che, jyAre huM temane temanI bhASAmAM abhivAdana karuM chuM. e ja rIte islAmanA anuyAyIo dareka nAnAM-moTAM kAryanA AraMbhe 'bismillAha ara rahemAna nira rahIma" kahe che, arthAt zarU karuM chuM allAhanA nAme je paramakRpALu ane dayALu che. A duvA bhojananA AraMbhe ke koI paNa kAryanA zarU karatAM pahelAM dareka muslima paDhe che jemAM kyAMya dharma nathI. mAtra ne mAtra allAha-khudA ke Izvara pratye lagAva ane zraddhA che. kurAne zarIphanI bhASA phArasI ke urdU che. A bhASAnI eka moTI viziSTatA e che ke temAM kyAMya tuM" zabda nathI. nAnA-moTA sau mATe 'Apa' zabdano prayoga thayo che. e ja rIte IbAdata arthAt bhakti mATe paNa samAnatAno viveka kendramAM che. 'eka hI sapha meM khaDe ho gaye mahemUda-o-ayAjha na koI baMdA rahA aura nA koI baMdA navAjha '' arthAt namAjhanI sapha (lAIna)mAM sau samAna che. nokara-mAlika, amIragarIba, nAno-moTo sau eka ja katAramAM UbhA rahI namAjha paDhe che. masjidamAM je vahelo Ave te AgaLa Ubho rahe che. moDo Ave te pAchaLa Ubho rahe che. A islAmano mAnavIya viveka che. mAnavajIvanamAM chIMka anivArya che. islAmamAM chIMka Ave tyAre paNa Izvara ke khudAne yAda karavAno viveka dAkhavavAmAM Ave che. jyAre chIMka Ave tyAre 'alahamdo lilAha" kahevuM joIe. e samaye koI anya muslima pAse hoya to tene ''ahamA kalAha" kahevuM joIe. A vivekano artha paNa e ja che, "allAhanI tamArA para rahemata varazo.' vaLI chIMka moTethI khAvI e paNa islAmamAM moTo aviveka che. - hajharata mahaMmadasAhebe pharamAvyuM che, "jyAre oDakAra ke chIMka Ave tyAre moTA avAja sAthe na khAo, kAraNake zaitAna to icche che ke tame tema karo." e ja rIte koInA mRtyunA samAcAra jANI koI paNa muslimanA mukhamAMthI zabdo sarI paDe che ''Inna lillAhIra va innA IlAhI rAjI una" arthAt ApaNe sau allAha taraphathI AvyA chIe ane tenI pAse ja pAchA javAnuM che." AmAM paNa kyAMya dharma nathI. - 169 - chaCC4 vinayadharma "mauta se kisa kI ritedArI che, Ajha unkI to kala merI bArI hai". temAM paNa jIvananI vAstavikatA ane Izvara ke allAhanI sarvoparitA ja abhivyakta thAya che. mahaMmadasAhebe jIvanabhara sAdagIne apanAvI hatI. samagra arabastAnamAM temanuM zAsana hatuM. chatAM teo kyAreya koI siMhAsana para nathI beThA ke nathI koI mahelamAM rahyA. nALiyeranA pattAnA banelA jhUMpaDAmAM temaNe samagra jIvana vitAvyuM hatuM. nAnAmAM nAnA kAryane teo mahattva ApatA ane khuzIkhuzI te karatA. ekavAra mahaMmadasAheba temanA sahAbIo (anuyAyIo) sAthe jaMgalamAM jaI rahyA hatA. bhojanano samaya thayo eTale sau bhojana banAvavAnA kAryamAM lAgI gayA. bhojana banAvavA mATe saue kAmanI vaheMcaNI karI lIdhI. mahaMmadasAheba bhojana mATe agni peTAvavA lAkaDAM vINavA nIkaLI paDaDyA. tyAre eka sahAbIe Apane vinaMtI karatAM kahyuM, "Apa e takalIpha na lo. e kAma ame karI laIzuM." mahaMmadasAheba bolyA, "paNa huM mArI jAtane tamArA karatAM UMcI nathI mAnato. je potAne potAnA sAthIo karatAM ucca mAne che tene khudA nathI cAhatA.' khAnapAnamAM paNa islAme saMyamane prAdhAnya ApyuM che. temAM paNa aneka dRSTAMto IslAmika graMthomAM jovA maLe che. mahaMmadasAheba masjidamAM namAjha adA karatA samaye lasaNa ane DuMgaLIthI banAveluM bhojana levAnuM TALatA ane teo haMmezAM kahetA, "mAnasika kAryomAM bALabaccAMo, khAnapAna, sUvA ane jAgavAmAM, gama ane khuzImAM, AnaMda-pramAdamAM, IbAdatamAM, cAlacalanamAM, ema dareka jIvanavyavahAramAM madhyama ane naitika mArga apanAvo. e ja jIvanano sAco mArga che." Aje samagra dezamAM pradhAnamaMtrIzrI 'svacchatA abhiyAna' calAvI rahyA che. islAmanA pAyAnA siddhAMtomAM svacchatA paNa rahelI che. hajharata payagaMbarasAhebe pharamAvyuM che, ''pavitratA ane svacchatA aDadhuM ImAna che', arthAtu islAmanA anuyAyIonuM aDadhuM ImAna to zArIrika ane rUhAnI (AtmAnI) zuddhimAM raheluM che. namAjha pUrve ane masjidamAM jatAM pahelAM vajU karavAnI prathA islAmamAM che. vajU eTale namAjha pahelAM zarIrane zuddha karavAnI kriyA. hAtha, paga, moTuM, vALa, ke 170 -
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( vinayadharma Sunn nAka, kAna badhuM pANIthI dhovAnI kriyAne vajhuM kahe che. jIvanavyavahAramAM saMyamanuM prAdhAnya paNa islAme svIkArela che. potAnI lAgaNIo, vicAro, icchAo ane apekSAo para saMyama rAkhavA aMge hajharata mahaMmadasAhebe pharamAvyuM che.... "AMkhono gunAha badanajara (bUrI najara) che ane kAnano gunAha behAI (bezaramI) che." AvA to aneka vivekI saMskAro islAmamAM che. basa jarUra che mAtra teno amala karavAnI. khudA-Izvara teno amala karavAnI ApaNane saune hidAyata Ape e ja duvA. AmIna. (amadAvAdasthita DaoN. mahebUbabhAI islAma dharma sAthe vividha dArzanika paraMparAnA abhyAsu che. temanuM islAma dharma vize ghaNuM sAhitya pragaTa thayuM che). jyAre sAdhakanA paMcAga jhUkelA hoya, hRdaya bhaktinA bhAvathI bharapUra hoya, AMkhothI vinayanA amI varasatAM hoya, tyAre sadgurunI kRpAdyaSTi varase che ane lokottara phaLanI prApti thAya che. 171 (vinayadharma GS zrI svAminArAyaNa saMpradAyamAM 'vinaya"nI saMkalpanA... DaoN. devavallabha svAmI 'vinaya' e saMskRta zabda che. teno sIdho artha thAya che vinamratA. vinamratA e vinayanuM eka bAhyasvarUpa che. vinayanuM bIjuM svarUpa che Adara. Adara e AMtarika guNa che. aMdaranA bhAva vinAnI vinamratA e vinaya nathI. sAdhusaMto, vaDIlo vagerene ApaNe sthULa zarIrathI vaMdana karIe e pUratuM nathI. teonA pratye aMdarathI paNa AdarabhAva hovo joIe. aMdaranA AMtarika AdarabhAva samarpaNa vinAnA mAtra bAhya vaMdana, praNAma vagerethI jIvanamAM krAMti AvatI nathI. te mAtra ziSTAcAra ke daMbha banI jAya che. bhAratIya dharma ane saMskRtimAM sarva sadguNomAM 'vinaya' e pAyAno sadguNa che. svAminArAyaNa saMpradAyamAM vinayane khUba mahattva ApavAmAM AvyuM che. vinaya e vidyA-jJAnanuM phaLa che. saMskRtamAM kahyuM che ke, vidyA vinayena zokhate| arthAt - vidyA vinayathI ja zobhe che. koI mANasa rUDo-rUpALo hoya, paraMtu nAka na hoya to kevo lAge ? tema game tevo buddhizALI, bhaNelo-gaNelo hoya, paraMtu tenAmAM jo vinaya na hoya to te pelA nAkakaTTA jevo lAge. vinayarUpI sadguNa vinAnI vidyA e kharA arthamAM vidyA ja nathI. te mAtra jANakArI, mAhitIno Dhagalo che. mAtra zabdajJAnano saMgraha che. vividha upAdhi (DigrIo) e vidyA nathI. vinamra jIvanazailI ja vidyAnI ghotaka che. jIvanamAM sAcuM sukha, zAMti ane AnaMdanI prApti vinayathI thAya che. tethI ja saMskRtamAM kahyuM che ke, vidyA dadAti vinayaM vinayAdyAti pAtratA / pAtratvAt dhana mApnoti dhanAt dharma tataH sukhaH // arthAt vidyAthI vinaya Ave che. vinayathI pAtratA Ave che. pAtratAthI dhana maLe che. dhanathI dharmapAlana thaI zake che ane dharmapAlanathI sukha maLe che. Ama sukhInI mULa gaMgotrI vidyA che, paraMtu jo vidyAthI vinaya Ave to. vinaya vinAnI vidyA vAMjhaNI che. jenAthI vinaya, namratA na Ave to te sAcA arthamAM vidyA nathI. kAraNake vidyAnuM phaLa vinaya che. 172 =
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ e(vinayadharma vidyAthI vinaya Ave eTale vidyA prajJA banI jAya che ane prajJAne upaniSadomAM 'prAzana brahma' kahyuM che. arthAt prajJA e brahma che. jema brahmamAM sarva sadguNo rahyA che tema vinayathI vyaktimAM sarva sadguNono udaya thAya che. sarva zubha guNonI prApti thAya che. sarva divya cetanAonI AvI vinayavAna vyakti para anaMtakRpA varase che. vinayathI vyakti sAcA arthamAM AtmavAna, AdhyAtmika bane che. S saMta kavi tulasIdAsajIe vinayano mahimA batAvavA mATe ja 'vinayapatrikA' nAme eka nAnakaDI kRti racI che. vinaya eTale namratA. vyaktinA bhautika jIvana ane AdhyAtmika jIvanamAM jo koI moTAmAM moTo avarodha hoya to te aham (Igo) che. A ahamnuM ogaLavuM eTale ja vinaya, namratA. jaLanAM traNa svarUpa che. vAyu-varALa, pravAhI-pANI ane ghana-barapha. varALa ane barapha karatAM pravAhI-pANInI upayogitA vadhu che. tenAthI ja jIvananI nahAvuM, dhovuM vagere dainika kriyAo thaI zake che. baraphane garamI ApavAthI te pravAhImAM rUpAMtaraNa pAme che. pachI te pravAhI svarUpa vadhu upayogI bane che. tema vidyAjJAnarUpI garamI vyaktinA ahamne ogALIne tenuM vinayamAM rUpAMtaraNa kare che. AvA saMskArita ahavALI vyaktine vinayavAna kahe che. vizvanA jeje mahApuruSo thaI gayA teonAM jIvanamAM vinayano sadguNa bhArobhAra jovA maLe che. vinayanA kAraNe ja paurANika paraMparAmAM RSimunione brahmarSi ane rAjarSi ema be bhAgamAM vaheMcavAmAM AvyA che. vinayanA kAraNe ja vasiSThajIne brahmarSi ane vinayanA abhAvanA kAraNe vizvAmitrane rAjarSinI upAdhi maLelI. jenA jIvanamAM vinayanuM avataraNa thAya tenuM jIvana brahmanA jevuM nirdoSa, nikhAlasa, saraLa ane sahaja banI jAya che tethI te brahmarSi kahevAya che ane jenA jIvanamAM vinayano abhAva hoya tenuM jIvana asTaMTa-haThAgrahI bane che. jenA dvArA vinayano udaya na thAya tevI vidyA e vidyA nathI. tethI ja vidyAnI paribhASA karatAM upaniSadamAM kahyuM che ke, sA vidyA yA vimuye / arthAt e ja sAcI vidyA che ke je vyaktine pUrvagraho, laghutAgraMthi, aham, jaDatA, aMdhazraddhA, saMkucitatA, ajJAna ane janma-maraNanI ghaTamALa vagerethI mukta kare. vyaktinuM Aloka ane paraloka bannemAM zreya kare. jIvanane maghamaghatuM banAve e ja sAcI 173 (vinayadharma vidyA che. tene ja brahmavidyA kahe che. sahajAnaMdasvAmIe 'zikSApatrI'mAM AvI sadvidyAnI pravRtti karavAno khAsa dharmadeza ApatAM kahyuM che ke, pravartanIyA sadvidyA muvi that muta mahatA (zikSApatrI o ?rUra). arthAt pRthvIne vize sadvidyAnuM pravartana karavuM, prasAra, pracAra karavo. tenAthI mahAna puNyanI prApti thAya che. je vidyAnI prAptithI jIvanamAM 'vinaya'no udaya thAya tevI vidyAnI pravRtti karavI e eka mahAna puNyanuM kAma che. tethI vidyAdAna e mahAdAna che. svAminArAyaNa saMpradAyanA tyAgI gRhI anuyAyIo dvArA sadvidyAnI pravRtti satata thatI rahe te mATe sahajAnaMda svAmIe zikSApatrImAM svA. saMpradAyanA vaDA dharmagurune khAsa dharmadeza ApatAM kahyuM ke, saMstApya vipra vidhAmaM pAzALA vidhAvya ca / ('zikSApatrI'- jo ?rUra) arthAt vidyAlayanI sthApanA karIne temAM vidvAna viprane rAkhIne sadvidyAnI pravRtti karavI. sadvidyAnI preraka-poSaka pravRttithI ja vinayarUpI phaLanI prApti thAya che. Aje svAminAyaNa saMpradAyanA tyAgAzramI sAdhu-saMto dvArA Azare 500thI vadhu zALA, mahAzALAo cAle che ane gRhastha bhakto dvArA to ghaNI zikSaNasaMsthAo cAle che. saMsAra choDIne tyAgAzramane varelI vyakti paNa samAja sukhI, saMpanna ane dRSTivAna bane e mATe zikSaNa saMsthAo rUpI mahAyajJo calAve che ane enA sucAru phaLa ApaNe joIe chIe. eka kahevatamAM kahyuM che ke, "Everybody has eyes but few have sight", arthAt AMkho badhA pAse hoya che, paraMtu dRSTi bahu ochA pAse hoya che. A dRSTi e vinaya che. vinayavAna vyakti ja bIjAnA jIvanamAM vinayanuM vAvetara karI zake. vinaya zIkhavA mATenA kyAMya vargo cAlato nathI ke vargo calAvI paNa na zakAya. vidyAnA paripArUpe vinayanI prApti thAya che. jema dUdhamAMthI dahIM banAvI tenuM maMthana karavAthI navanIta-mAkhaNa, ghI bane che, tema zikSaNanI samagra prakriyAno sAra vinaya che ane mAhitI prApti e chAza jevI bAyaproDakTa che. nadImAM pUra Ave tyAre kinAre UbhelAM totiMga vRkSo jaDamULathI UkhaDI jAya che. jyAre netaranA choDa game tevuM pUra ke vAvAjhoDuM AvavA chatAM TakI rahe che. tenuM kAraNa che tenI vinamratA. jIvanamAM game tevA jhaMjhAvAto vacce paNa vinayavAna vyakti TakI rahe che. Apattio tenA zarIra parathI pasAra thAya che, paraMtu tenA 174
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 vinayadharma P chan zarIra para savAra thatI nathI. ApaNe tyAM eka kahevata che ke, 'cA karatAM kITalI garama', arthAt moTA sAheba karatAM caparAzI vadhu doDhaDAhyo hoya che. moTA mANaso vinamra hoya che, jyAre keTalAka nAnA mANaso akkaDa hoya che. mANasane game teTalI sattA, saMpatti, sAmarthya ke sanmAna maLe, paraMtu jo tenAmAM vinaya na hoya to lAkhanuM rAkha thaI jatAM vAra lAgatI nathI. avinayI vyakti jIvanamAM kadI paNa koIno prema ke cAhanA meLavI zakatI nathI, eTaluM ja nahIM, tenuM jIvana satata tanAvagrasta ane aneka viDaMbaNAothI gherAyeluM rahe che. eka lokokti che ke, namatAne sahu koI bhaje, namatAne bahu mAna. sAgarane nadIo bhaje, choDI UMcA sthAna. sAgara dhIra-gaMbhIra ane vinamra che tethI nadIo svayaM UMcA pahADone choDIne sAgara pAse jaIne temAM samAI jAya che. tema vinayavAna vyaktimAM sarvasadguNo ApoApa AvIne nivAsa kare che. sAdhu-saMto ane bhaktoe dAkhavelA vinayanA kAraNe aneka hiMsaka ane duSTa lokonA jIvanamAM AmUla parivartana AvyAnA aneka prasaMgo svAminArAyaNa saMpradAyamAM noMdhAya che. ekavAra eka khAkhI bAvAonI jamAta svA. saMpradAyamAM satsaMganI mA gaNAtA eka mahAna saMta sadguru muktAnaMdasvAmIne jAnathI mArI nAkhavA mATe jetalapura gAmamAM AvI. AvanArAono malina IrAdo svAmI jANatA hovA chatAM teonA pratye svAmIe sAdhutA-vinaya dAkhavIne teonI annajaLa vagerethI yathAyogya sarabharA karI Adara-satkAra karyo. svAmIno Avo sAdhatAbharyo vyavahAra joIne jamAtano AgevAna pIgaLI gayo. svAmInA pagamAM paDyo, mAphI mAgI ane mAravAnA manasUbA melIne svAmIne bhAvathI bheTIne raDI paDyo. jenuM nAma sAMbhaLatAM nAnuM bALaka paNa raDatuM baMdha thaI jAya tevA gujarAtanA eka khUnakhAra bahAravaTiyA jobanavaDatAlane sahajAnaMda svAmIe vinayarUpI sadgaNathI bahAravaTu choDAvIne paramabhakta banAvyo. sara guNAtItAnaMda svAmIe paNa vinayayukta vartananA prabhAve aneka lokonA jIvanamAM AmUla parivartano karyA hatAM vinaya jIvanamAM zuM zuM karI zake -ka 175 - chaCCT4 vinayadharma P ress tenI aneka satyaghaTanAo svAminArAyaNa saMpradAyanA itihAsamAM noMdhANI che. - svA. saMpradAyamAM svAminArAyaNa bhagavAnanA divyaguNo ane lIlApara, 108 nAmanuM eka adbhuta stotra che. temAM svAminArAyaNa bhagavAnanuM 92muM eka nAma 'vinayavAna' che. arthAt vinayarUpI sadgaNavALA. vinaya e bhagavAnanuM eka svarUpa che. 212 zlokano 'zikSApatrI' nAmano eka nAnakaDo graMtha svA. saMpradAyanI AcArasaMhitA che. temAM vinaya aMge sahajAnaMdasvAmIe aneka dharmAdezo ApyA che. te paikInA keTalAkano TUMkasAra joIe. 1. sadAcAra- vinayanuM pAlana karanAra Aloka ane paralokamAM mahAsukhiyo thAya che ane je tenuM ullaMghana karIne durAcArIpaNe - avinayapUrvaka varte che te Aloka-paralokamAM mahAna kaSTane pAme che. (zi. zloka 9). 2. devatA, tIrtha, vipra, sAdhvIstrI, sapuruSo ane vedanI niMdA kyAreya na karavI ane na sAMbhaLavI, arthAt A badhAM pratye kyAreya avinaya karavo nahIM. (zi. zloka 21) 3. zivAlayAdi koI devamaMdira rastAmAM cAlatAM ADuM Ave to tene namaskAra karavA ane Adara thakI te devanuM darzana karavuM. (zi. zloka 23). ahIM sarvadharma pratyenI sahiSNutA, vinaya bhArobhAra vyakta thayo che. 4. sAdhu-saMto, guru, lokamAM pratiSThita vyakti, vidvAna ane zastradhArI manuSyanuM kyAreya apamAna karavuM nahIM. (zi. zloka 35). 5. guru, deva ane rAjAnAM darzane khAlI hAthe na javuM. (zi. zloka 37). 6. jevA guNathI je mANasa yukta hoya tene dezakALa pramANe tevI rIte Adara, satkArapUrvaka bolAvavo. arthAt vinayayukta vyavahAra karavo, paNa viparIta vartana karavuM nahIM. (zi. zloka 68). 7. guru, rAjA, ativRddha, tyAgI, vidvAna ane tapasvI e cha jaNa Ave tyAre sanmukha UbhA thavuM, Asana ApavuM tathA madhura vacane bolAvavA ityAdika kriyAo karIne temanuM sanmAna karavuM. (zi. zloka 69). 8. potAnA AcArya - AdaraNIya mahApuruSo sAthe kyAreya vAda-vivAda na karavo ane temanI yathAyogya anna, dhana, vastra vagerethI sevA karavI. (zi. zloka 71). che 176 -
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c) (c)4 vinayadharma @ @ 9. AMgaNe AvelA atithino yathAyogya satkAra karavo ane tenI yathAzakti sevA karavI. (zi. zloka 138). 10. mAtA, pitA, guru ane rogAtura mANasanI AjIvana yathAzakti sevA karavI. (zi. zloka 139). 11. koI paNa kumatijana gALa de, tADana ke tiraskAra kare chatAM amArA sAdhu, brahmacArIoe tenuM hita thAya ema ja icchavuM. tenuM ahita thAya tevo saMkalpa paNa na karavo. (zi. zloka 201). vacanAmRtamAM paNa vinaya aMge sahajAnaMdasvAmI kahe che, "....sAdhue to mana, karma, vacane karIne koInuM bhUMDuM vAMchavuM nahIM ane koI vAtano ahaMkAra paNa rAkhavo nahIM. sarvanA dAsAnudAsa thaIne rahevuM..." (va.ga.pra.pra. 69). "...bhagavAnanA bhaktano mane, vacana, dehe karIne droha na karavo ane jo bhagavAnanA bhaktano kAMIka droha thaI jAya to tenI vacane karIne prArthanA karavI ane mane karIne, dehe krIne daMDavat praNAma karavA ne pharIthI droha na thAya evI rIte varyAno Adara karavo..." (va.ga.ma. 40). svAminArAyaNa saMpradAyamAM vinayanA eka bhAgarUpe bhagavAna, sAdhu-saMto ane vaDIlone sASTAMga daMDavat praNAma karavAno rivAja che. vinaya e eka jAduI jaDIbuTTI che. tenAthI bhalabhalA vaza thaI jAya che. vinayarUpI sadgaNa ja mANasane pazuothI judo pADe che. cha Q4 vinayadharma CCT zikSaNamAM vinaya ane vinayanuM zikSaNa - DaoN. manasukha sallA bhAratIya jJAna paraMparA ane keLavaNI paraMparA ucca jIvanamUlyone kAraNe khUba ja samRddha che. emAM manuSyanA ekAMgI nahi, paNa sarvAgI vikAsano khayAla che. keLavaNIne pariNAme vyakti jIvananirvAhanAM kauzalyo meLave, temAM pAraMgata thAya evI apekSA che.ethIya vadhAre te uttama manuSya tarIke nIvaDI Ave tevI jhaMkhanA che. eTale ke LavaNInAM dhyeyo atyaMta udAtta ane kalyANakArI che. keLavaNI ane jJAnanAM A mUlyo mATe bhAratIya paraMparAmAM hindu darzana, bauddha darzana ane jaina darzanamAM keTalAka zabdo siddha thayA che. emAM bhASAnI samRddhi paNa sUcavAya che ke zabda eka, paraMtu arthacchAyAo aneka hoya, kAraNake homiyopathInI davAnI jema AvA keTalAka zabdo khUba ghUMTAyA hoya che. saMskRta bhASAno 'vinaya' zabda Avo che. temAM arthanA aneka puTa caDelA che ane je te artho paNa sArthaka siddha thAya che. 'vinaya' zabdanA vividha artho keLavaNI prakriyA ane keLavaNI mUlyone pragaTa kare che e enuM mahAna pradAna che. jANe A zabda AkhI bhAratIya paraMparAne jhIle che ane pragaTa kare che. tenA vIsa jeTalA artho saMskRta zabdakozamAM maLe che. temAM AMtara ane bAhya baMne prakAranA vikAsa ane vyavahAra sUcita thAya che. A arthonA hArdamAM jaIne nirIkSaNa karIe chIe to vinaya zabdanuM mAhAbhya paNa samajAya che. evA keTalAka arthone AdhAre zikSaNamAM vinayanuM mahattva ane vinayanA zikSaNanI prakriyA baMne sUcavAya che. ene vigate samajIe. (1) vinamratA :- vinaya zabdano A atyaMta pracalita artha che. jeNe kazuMka viziSTa, asAdhAraNa, sUkSma pAmavuM hoya teNe namra hovuM anivArya che, kAraNake kAMI paNa zIkhavAno prAraMbha namratAthI thAya che. ahaMkArathI guru pAse zIkhavA janAra to UMdhA pAtramAM jaLa jhIlavAnI mUrkhAI kare che. jJAnopArjananI prakriyAmAM praNipAta e namratAno paryAya che. namratA eTale kevaLa namavuM ke vaMdana ka 178 0 (svAminArAyaNa dArzanika paraMparAnA abhyAsu DaoN. devavallabha svAmI vedAMta darzananA saMzodhaka ane sAhityAcArya che. teo sahajAnaMda gurapha La-khAMbhAnA saMcAlakamaMDaLamAM che).
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 4 vinayadharma Peon karavuM ke dhImethI bolavuM eTalo ja artha nathI, paraMtu pote game teTalo jJAnI hoya topaNa zIkhavAnuM samajavAnuM to apAra che e pArakhIne navuM navuM jANavAzIkhavA-samajavA mATe kevI cittasthiti jarUrI che tenuM AmAM sUcana che. mANasa namra bane che tyAre guru (anubhavI)nI mahattAno svIkAra kare che ane potAne keTaluM badhuM zIkhavAnuM bAkI che teno svIkAra kare che. jJAnanI aparimeyatAno svIkAra kare che. (2) anuzAsana anudeza :- keLavaNI e eka prakAranuM tapa che. temAM ADedhaDa kAMI paNa na karI zakAya. enI tamAma prakriyAnuM pAlana karavuM jarUrI hoya che. anuzAsana ke anudeza eTale kartavya kSetramAM pUrve ghaDAyelA niyamonuM pAlana. AvA niyamo mahAna guruo ke anubhavIoe ghaDelA hoya che. niyamo pAchaLa temano dIrgha anubhava hoya che. vyaktinA ghaDataramAM amuka anuzAsana jarUrI che. pANI game tyAM, game tema vahe to phelAIne nakAmuM jAya che, paraMtu ene nahera vATe khetaromAM pahoMcADAya to samRddha pAka ugADI zakAya che. anuzAsana e baMdhana nathI, paraMtu prakriyA jhaDapI ane saraLa banAvavA mATenI anubhavasiddha rIto che. jema pahADa caDavo hoya to bhAra ochAmAM ocho rAkhavo joIe. to zuM rAkhavuM ane keTaluM rAkhavuM enuM anuzAsana upayogI che. jo AMtaratattvonI oLakha karavI hoya to sthULatA, jaDatA, pramAdane choDavAM paDe che. jo samagra darzana karavuM hoya to aMzamAM aTakI na javAya e anuzAsana svIkAravuM paDe che. AvuM anuzAsana svIkAre che tyAre vidyArthI sAcA mArge jhaDapathI gati kare che. (3) aucitya :- aucityane viveka saMskAra paNa gaNAvAyuM che. vyaktinA jIvanamAM ke samAja jIvanamAM karavA jevuM ane na karavA jevuM vacce aucitya jALavavuM ja paDe che. aucitya eTale ucita, zreyapUrNa ane sarva hitakArInI pasaMdagI. AvI pasaMdagI karavA mATe pratyeka jIvanabhAva ke jIvanakarmane tapAsavuM paDe che. ghaNI vAra sItAnA rUpamAM zUrpaNakhA paNa hoI zake che. enuM bAhya rUpa priya-gamatuM -lobhAmaNuM hoya, paraMtu pariNAmamAM e vinAzakArI ke adhomukhI hoI zake. eTale aucityane prANatattva kahevAmAM Ave che. vinayatattvano A arthavistAra che. vivekanI jALavaNI karatAM karatAM e vyaktinA saMskArarUpe sthira thaI jAya che. je saMskArarUpe sthira thAya che ene mATe pachI 179 (c) (c)4vinayadharma PC prayatna karavo paDato nathI. vidyArthIne keLavaNIne pariNAme AvI vivekadraSTi prApta thAya che. jIvanamAM guru ke anubhavI kAMI satata sAthe rahevAnA nathI ke teo Ucita anucitanA bheda batAvatA rahe. e to vidyArthIe jAte keLavavAnuM che. pasaMdagImAM aucitya jaLavAya e vinayanI prakriyA che. (4) saccaritra :- sAcI keLavaNIno uddeza jANavA sudhI maryAdita nathI hoto, e mujaba jIvAya tyAre sArthaka thAya che. to sAcuM jIvana jIvavA mATe kayA guNo jarUrI che? zAlInatA, ziSTatA, saujanya e saccaritranA judAjudA vibhAvo che. enI upAsanA e sAcI keLavaNI che. emAM mAtra bAhyAcaraNanI ja apekSA nathI, paraMtu A guNo vyaktinI aMdara pace e apekSA che. jema ApaNe khorAka khAIe chIe eTaluM ja pUratuM nathI. e pacavo joIe. khorAka pacIne emAMthI lohI bane che, lohImAMthI dhAtu bane che, dhAtu AkhA vyaktitvamAM prakAzita thAya che. keLavaNInI prakriyA paNa AvI che. temAM amuka tabakkA pachI bAhyAcAra ane AMtarika guNavardhana ekarUpa banI jAya che. zAbdika ke bAhyAcAramAM to na hoya evuM dekhADavAno daMbha paNa hoI zake che. e suvarNa nathI hotuM, dhAtu upara caDAvelo sonAno varakha hoya che. keLavaNIno uddeza sthULa vyavahAro sudhI aTakavAno nathI, paraMtu vyaktitvano evo vikAsa thAya ke sadAcaraNa, zAlInatA, saujanya vagere vyaktitvano avinAzIbhAvI bhAga banI jAya. evo vyavahAra anAyAsa thAya, kAraNake A tattvo vyaktimAM pacIne moM paranI lAlazanI jema pragaTa thAya che. saccaritra sahajapaNe jIvAvuM jo e. 'vinaya'no A atyaMta vikasita artha che. (5) zraddhA :- pahelI najare ApaNane prazna thAya ke vinayano Avo artha kema thayo haze? eno uttara gItA Ape che zra dvavAna mate jJAna zraddhAvAna jJAna pAmI zake che. vinayano eka artha zraddhA paNa che. jJAnanA pradezamAM zraddhA parano bhAra sakAraNa che. jema DaoNkTara nipuNa che to tenAM nidAna ane upacAramAM vizvAsa rAkhIne ApaNe cAlIe chIe. tema mArgadarzaka anubhavI ane AtmArthI hoya to tenAmAM rAkhelI zraddhA phaLe che. ahIM aMdhazraddhA ke AMdhaLI gurubhaktine to sthAna ja nathI, paraMtu anubhava ane jIvanano vyApaka artha pAmelA mArgadarzakamAM zraddhA Avazyaka hoya che. evI ja zraddhA ApaNane jJAnamAM hovI joIe, ke jJAnathI vadhAre pavitra ane ucca bIjuM kazuM nathI. jJAna - 180 2
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ chaCC4 vinayadharma - CC11 ATalI carcA pachI samajI zakAya che ke 'vinaya' zabdanA anekavidha artho sUcave che ke vinaya kevaLa amuka sthULa kriyA ke vyavahAra nathI, paraMtu jAtakeLavaNI karavAnI atyaMta asarakAraka prakyiA che. emAM je artho sUcavAyA che tenI jALavaNI vinA vyaktinI sarvAgI keLavaNI thaI zake nahIM. bhAratIya darzanazAstromAM pAyAnA ekamarUpa zabdomAM vidhavidha jIvanabhAvo sucavAyelA che. emAM vyaktitvavikAsano khayAla paiso, pada ke pratiSThA AdhArita nathI, paraMtu manuSya tarIkenA sAcA svarUpanA pragaTIkaraNano che. A kevaLa sAdhu ke saMnyAsI mATe ja nahi, vyavahArajIvana jIvatA pratyeka munaSya mATe jAtakeLavaNIno Alekha che. e arthamAM manuSyanA vikAsanA bhAratIya darzananuM gaurIzaMkara che. (lekhakanAM zikSaNa ane vividha sAhityanAM 14 ane saMpAdananAM cha pustako pagraTa thayAM che. lokabhAratI saNosarAmAM 36 varSa sevA pradAna. hAla zikSaNa ane sAhityanI aneka saMsthAo sAthe saMkaLAyelA che). 6 4 vinayadharma Pe Cen mANasane tAre che, ajJAna DUbADe che. jJAnanI prApti mATe vidyArthInI manobhUmikA zraddhAyukta hoya e ahIM sUcita thayuM che. vinaya zabdanA arthano A ahIM vyApa che ke jJAnaprAptinI prakriyA kevI che. vyakti A rIte prayatna kare che tyAre te jIvananI sAcI keLavaNI pAme che. (6) jitendriya :- keLavaNImAM A zabda koIne aprastuta lAge, jANe ke A zabda to adhyAtmanA kSetramAM ja hoya, paraMtu 'vinaya'mAM jitendriyano bhAva paNa che. amuka pATha bhaNyA ane parIkSA ApI dIdhI, gokhIne sArA mArksa meLavI lIdhA evo sAMkaDo ane maryAdita artha keLavaNIno nathI. eTale to varNAzrama vyavasthAmAM keLavaNaprAptinA kALane "brahmacaryAzrama' gaNAvyo che. emAM vidyArthI brahmA (jIvananAM mULa tattvonI - kSetra bhale game te hoya)nI carcA kare che, prayatna kare che, oLakhe che, pAme che. AdhyAtmika arthamAM A sAcuM eTaluM ja vyavahArajIvana mATe paNa sAcuM che. eTale bhagavadgItAe 'svAdhyAya tapa' evo zabdaprayoga karyo che. svAdhyAya (keLavaNI) e eka prakAranuM tapa che. e ekAgratA mATe che, saMyama mAge che. apekSA e che ke vidyArthI potAnI indriyo (sthULa-sUkSma baMne)ne bhaTakavA nahIM de. mAnasazAstranI e vikhyAta khoja che ke je mAnavI potAnA mana para kAbU nathI meLavI zakato e manano gulAma banI jAya che. pachI badhI pasaMdagI mananI hoya che. manano svabhAva che ke gamatuM hoya te ja grahaNa karavuM. gamatuM hoya e viSamaya paNa hoI zake. (inTaraneTamAM sAruM-nabaLuM bane che). mATe vinayano eka artha jitendriya che. vidyArthIe potAnI sthULa-sUkSma badhI indriyo para kAbU meLavavAno che, to ja te jJAnaprApti karI zakaze, jIvanano sAco marma samajI zakaze. atikhorAka, atiUMgha, ALasa, kusaMga, dayeya pratyenI bedarakArI e indriyonI gulAmI che, kevaLavaNImAM vidanakartA che. vAlIo potAnAM bALakonA zarIranI jeTalI kALajI rAkhe che eTalI enA manobhAvonI nathI rAkhatA. pariNAme nadInA pravAhamAM taratAM lAkaDAM jevI vidyArthInI gati thaI jAya che. pravAha khece che, pheke ema e vahe che, enI potAnI gati hotI nathI. eTale ja gItAe kahyuM che ke, mana manuSyanA baMdhanarUpa che ane muktirUpa che. mATe keLavaNInI prakriyAmAM indriyo parano kAbU jarUrI gaNAyo che. anubhavIonuM A vicArane samarthana che. -ka 181 - he parama upakArI vidyAgura zikSaNa ane saMskAra ghaDatara dvArA Ape mane ujajavaLa kArakirdI ApI vinayabhAve Apane vaMdana karuM chuM. 182 0
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)ndra vinayadharma (c)(c)s bhAratIya saMtonI vANImAM vinayabhAva-vinayadharma - DaoN. niraMjana rAjyaguru bhAratIya sanAtana hindu dharmamAM ane temanI zAkhA-prazAkhAomAM vinaya eTale namratA, pavitra bhAvathI pUrNazraddhA, AtmasamarpaNa, saMskAra savyavahAra, AdhInatA, zaraNAgati, daDha bharoso, zAlInatA, jJAnagarIbI, nirahaMkArIpaNuM jevA artho sAthe vinayaguNa gavAyo che. jaina dharmamAM vinayabhAvanuM atimahattva che, to bauddha dharmanA traNa dharmagraMtho - tripiTakamAM prathama Ave che, vinayapiTaka, jemAM bauddha bhikSu - bhikSuNIonAM AcAra-vicAra, rahana-sahana, nIti-niyamo, vANI-vyavahAra ane sArvAga jIvanasAdhanAnI niyamAvalI dvArA vinayanuM mahattva darzAvyuM che. 'vinayapiTaka'no eka artha 'anuzAsananI TopalI' evo karavAmAM Ave che. saMskRtamAM eka zubhASita che : vighAM dadAti vinaya, vinayA yAti pAtratAma, pAtravAr dhanamApnoti, dhanAdharma tataH sukham. (vidyA Ape che vinaya, vinayathI pAtratA prApta thAya che, pAtratAthI dhana maLe che ane dhanathI dharmanI vRddhi thAya che, je dharmathI manuSyane sukha maLe che). Ama dharmanuM mULa vinayamAM che nayano. eka artha che sadavartana. vinaya eTale vizeSa prakAranI sabhyatA, savyavahAra, amAnIpaNuM ane namratA. dharmano pAyo ja vinaya sAthe joDAyelo che. vinayano virodhArthI zabda che avinaya ane avinaya Ave ahaMkAramAMthI. dharmanA ke sadgurunA zaraNe saMpUrNa AtmasamarpaNa karyuM hoya evA sAdhaka ziSyono ahaMkAra ogaLI jAya ane vinamratA jAge, jemAM prANImAtra pratye prema, sneha, vAtsalya, dayA, karuNAnI, ahiMsAnI, sevA-tyAga-samarpaNanI bhAvanA jAgRta thAya ane evo manuSya ja dharma ke adhyAtmanA paMthe DagalAM mAMDI zake. bhaktakavi tulasIdAsajI dvArA racAyelAM, dInatAthI Atmanivedana karatAM 279 stotragItonA saMgrahane eTale ja 'vinayapatrikA' evuM nAma apAyuM che. ApaNA saMtakavioe potAnI vANImAM je Atmanivedana ane cetavaNI-bodha ApyAM che te samasta mAnavajAtane vinayanI ja zIkha Ape che. (1) jJAna garIbI sAcI saMto, jJAna garIbI sAcI, bina samajyA sAdhu hoI beThA, rUdiye hAMDI kAcI re 183 - (c)(c)4 vinayadharma PC Cren bhekha liyA paNa bheda na jAnyA, bela phare jema ghANI, satya zabda kA marama na lAdhyA, pUje patharA pANI resuMdara bhekha banyo ati lAlA, upara raMga lagA, kAcI hAMDI gala gaI mATI, virale nIra jamAyA rekaraDA tApa diye to bagaDe, kAcI kAma na Ave, samatA tApa diye to sudhare, jatana karIne pAve re bhekha laI mukha mIThA bole, saba kuM zIza namAve, kahe kabIra samaja pArakha binA hIro hAtha na Ave re. (2) garava kiyo soI nara hAryo, siyArAmajI se garava kiyo soI nara hAryo re... garava kiyo eka ratnAkara sAgare, ratnAkara sAgare nIra eno khAro karI DAryo...siyArAmajI se garava kiyo soI nara hAryo re... garava kiyo eka vananI caNoThaDIe, vananI caNoThaDIe mukha eno kAro karI DAryo...siyArAmajI se garava kiyo soI nara hAryo re.. garava kiyo jaba cakavAne cakavIe, cakavAne cakavIe jaina viyoga karI DAryo... siyArAmajI se garava kiyo soI nara hAryo re... garava kiyo jaba aMjanInA jAyAe, aMjanInA jAyAe pAMva eno khoDo karI DAryo...siyArAmajIe garava kiyo soI nara hAryo re... garava kiyo jaba laMkApati rAvaNe, laMkApati rAvaNe sona kerI laMka jalAyo... siyArAmajI se garava kiyo soI nara hAryo re... kahata kabIrA suno bhAI sAdhu, suna mere sAdhu re... zaraNe Avyo vAM ko tAryo, siyArAmajI se garava kiyo soI nara hAryo re... (3) aparaMpAra prabhu avaguNa morA, mApha karo ne morArI re... dhyAna na jANuM, dharama na jANuM, adharmano adhikArI re, pApI pUro jUThAbolo, nIrakhuM chuM paranArI re... aparaMpAra prabhu avaguNa morA... sadhu dubhavyA, brAhmaNa dubhavyA, saMto dubhavyA bhArI re, mAtA-pitA bannene dubhavyAM, garIbakuM dInI gArI re... -aparaMpAra prabhu avaguNa morA...0 che 184 -
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c) (c)4 vinayadharma @ @ bhajana hoya tyAM niMdarA Ave, para niMdA lAge pyArI re, mithyA sukhamAM AnaMda pAmuM, baha karuM hoziyArI re... -aparaMpAra prabhu avaguNa morA...0 saMsAra sAgara mahAjaLa bhariyo, cahu diza bhariyo bhArI re tulasIdAsa garIba kI binatI, aba lyo nAtha ugArI re... -aparaMpAra prabhu avaguNa morA...0 (4) vaiSNavajana to tene re kahIe, je pIDa paDAI jANe re... para duHkhe upakAra kare toye mana abhimAna na ANe re... sakaLa lokamAM sahune vaMde, niMdA na kare kenI re; vAca-kAcha-mana nizcala rAkhe, dhanya dhanya jananI tenI re... samadaSTi ne tRSNA tyAgI, parastrI jene mAta re, jihuvA thakI asatya na bole, para dhana nava jhAle hAtha re.. moha-mAyA lope nahi jene, dRDha vairAgya jenA manamAM re; rAma-nAma-zuM tALI lAgI, sakaLa tIratha tenA tanamAM re... vaNa lobhI ne kapaTa rahita che, kAma-krodha nivAryA re; bhaNe narasaiyo tenuM darzana karatAM, kuLa ekotera tAryA re... (5) dayA dilamAM dhAra, tArI beDalI Utare pAra, e mana dayA dilamAM dhAra jI... dayA samovaDa nathI bIjo, dharama avani mojAra jI, dayA dInatA aMge jene, eno saphaLa che avatAra... e mana dayA... japa taja sAdhana koTi kare jana, darzana kare kedAra jI, pratidina vANIvyAsanI, zuM vAMccethI vaLanAra!... e mana dayA... zANo thaIne zAstra zIkhyo, zIkhyo vividha vevAra jI, aMte e nathI kAma nA, tArI dayA karaze kAma... e mana dayA... saMta rUDA jagatamAM, koI samaje teno sAra jI, rAja amara ke evA saMto, mArA prANanA AdhAra... e mana dayA... (6) zIlavaMta sAdhune vArevAre namIe, pAnabAI! jenA badale nahi vratamAna re, cittanI vRtti jenI sadAya re've niramaLI ne jene mahArAja thayA maherabAna re... - 185 - 6 4 vinayadharma 11 -zIlavaMta sAdhune vArevAre namIe, pAnabAI!...0 bhAI re, zatru ne mitra re eka nahi uramAM, jene paramArathamAM jhAjhI prIta re, mana karama vANIe sata vacanuMmAM cAle ne rUDI pALe evI rIta re... -zIlavaMta sAdhune vArevAre namIe, pAnabAI !...0 bhAI re, AThe pahore mana masta thaI re've, jene jAgI giyo turiyAno tAra re, nAma ne rUpa jeNe mithyA karI jANyuM ne sadAya bhajanano AhAra re... -zIlavaMta sAdhune vArevAre namIe, pAnabAI !...0 bhAI re, saMgatuM karo to evAnI re karajo ne tyAre Utarazo bhava pAra re, gaMgAsatI ema ja boliyAM ne jene vacanuMnI sAthe vevAra re... -zIlavaMta sAdhune vArevAre namIe, pAnabAI !...0 (7) evAM satanAM jaLa sIMcajo re mAnavI to mULa vinAnAM jhADa che... evAM satanAM. premanAM pAMdaDAM ne dayAnI re DALyuM, punyanAM mULa piyALa che re, dharama vinA tame DhaLI re paDazo, veLAe karo enI vADa re... evAM satanAM. surita che gulAbanAM; phaLa lAgyAM do ne cAra re, phAlyo phUlyo re eka varakhaDo, veDanavAlA haziyAra re... evAM satanAM. I phaLa cAkhe e to caLe nai ne, akhaMDa reve eno A'ra re, paratIta no hoya jenI parale hoze, kheha hoze jenA aganAna... evA satanAM. jANajo tame kAMka mANajo, manakho nai Ave vAraMvAra re, AMbo chaThTho ema boliyAM re, sapanA jevo che A saMsAra re... evAM satanAM. mAnavajIvanane phUlajhADa tarIke oLakhAvatAM A saMtakavi kahe che ke, mAnavI to mULa vinAnuM jhADa che, ene satanAM pANI sIMcajo, prema, dayA, dharma ane puNya vinA e vRkSa nahIM TakI zake. satyanuM AcaraNa haze to puNyanA mULa pAtALa sudhI - 186
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 77 4 vinayadharma Pe Cen pahoMcaze. pachI dayAnI DALyuM phUTaze ne emAM premanA pAna koLI UThaze. emAM sugaMdhI gulAla jevAM phUla ne amRtakALa lAgaze, paNa pUrNa pratIti-zraddhA haze to ja e phaLa prApta thaze. phAlela phUlela vRkSanAM phaLo veDanAro paNa caturasujANa guru joIze. svapna jevA kSaNabhaMgura A saMsAramAM tame sadgurunI kRpAthI kAMIka jANI lejo, kAMIka mANI lejo. kyAre A vRkSa dharAzAyI thaI jAya eno bharoso nathI mATe sukRtyarUpI phUlo khIle evI sevA ne satkAryo karatA jajo. (8) jAvuM che nIravANI, AtmAnI karI le oLakhANI, rAma cetanahArA; cetIne cAlo jIva, jAvuM che nIravANI re.. mATI bheLI mATI thAze, pANI bheLuM pANI re, kAcI kAyA tArI kAma ne Ave thAze dhULa ne dhANI... rAma cetanahArA... rAjA jAze, prajA jAze, jAze rUpALI rANI re, IndranA IndrAsana jAze brahmA ne brahmANI... rAma cetanahArA... cauda cokaDInuM rAja jene, dhIre maMdodarI rANI re, kanaka koTa ne samadara khAI enI bhomakA bheLANI... rAma cetanahArA dhruva ne avicaLa padavI dIdhI, dAsa potAno jANI re, rAja amarasaMga bolIyA I ammara re jo vANI... rAma cetanahArA... jeno janma thayo enuM maraNa to nizcaye che ja, paNa jAze jagata, harinI gati re'ze, ema kahIne prabhusmaraNano upadeza ApanArA ApaNA lokasaMtoe jagatanA nAzavaMta kSaNika sukhane zAzvata sukhamAM palaTAvI nAkhanAra haribhaktino khUba mahimA gAyo che. mAnavajanmanuM mUlya pArakhIne satkAryo karI potAnuM AyakhuM sudhArI levAnI cetavaNI ApatAM amarasaMga AtmatattvanI oLakhANa karI levAnuM sUcana kare che. A kAyA aMte pANInA parapoTAnI jema phUTI jaze. kazuM ja sAthe nathI AvavAnuM. pAMce tattvo DhAM paDI jaze. mATI bheLI mATI ane pANI bheLuM pANI vahyAM jaze. mULa vinAnuM A jhADa kyAre UkhaDIne pheMkAI jAya enuM bhAna abhimAnI manuSyane hotuM nathI, paraMtu A jagatamAM koI zAzvata nathI. rAjA, prajA ke rANI hoya, Indra hoya ke brahmA, rAvaNa - 187 - chaCCT4 vinayadharma P ress hoya ke enI suvarNanI laMkA e sarve bAbato nAzavaMta che, avicaLa to che mAtra dhruvajInI bhakti... dharma, saMpatti, sattA ke yuvAnIno mada kAMI kAyama TakatuM nathI, mATe harinuM bhajana karIne corAzInA pherAmAMthI bacI javAno upadeza ahIM apAyo che. manuSyajIvataramAM satyanuM pAlana ane jIvamAtra pratye dayA e be tattvo hoya to dharmanuM sthApana thaI jAya. dayA vinA bIjo koI dharma nathI. mANasanA cittanA ajJAnathI ja rAga-dveSa, harakha-zoka Adi utpanna thAya che. vinayabhAvathI jo ajJAnano nAza thaI jAya ane hRdayamAM jJAnanuM ajavALuM thaI jAya to pachI A tamAma dvandra maTI jAya. sUryano prakAza thatAM rAtrino aMdhakAra to jAya, paNa e aMdhArAmAM je bhUtano bhrama vaLagI gayo hoya te jAya to ja bhramaNA bhAMge ane e prakAza sadgurunI kRpA thAya to ja maLe che. AvAM upadezAtmaka bhajanomAM traNa prakAre upadeza ke zikhAmaNanuM Alekhana thayuM hoya che : (1) potAnA AtmAne uddezIne apAyelo bodha (2) bIjAne pratyakSa saMbodhanarUpe apAyelo upadeza (2) parokSa rIte samagra mAnavajAtane bodha, nIsaraNI, hATaDI, haMsalo, vaNajhAro vagere rUpakagarbha bhajanono samAveza A rIte upadezAtmaka bhajano prakAramAM thaI zake. A bhajanomAM mAnavajIvananI kSaNabhaMguratA samajAvI paramAtmAno Azaro levAnuM sUcana karyuM hoya che, vairAgyanI mahattA samajAvI ahaMkAra tathA mamatAno tyAga karavA vize sArA pramANamAM samAjane cAbakhA mAryA che saMtoe. ajJAnIone IzvarasmaraNanI mahattA samajAvavA bhajanomAM pratikAtmaka zailInuM Alekhana karIe, paNa sAcI zikhAmaNa ApavAnuM A saMtakavio cUkyA nathI. mAnavInI mAMdagI, vRddhAvasthA ane maraNa jevA prasaMgonI vyAdhinuM Alekhana karIe, nAzavaMta deha vize cetavaNI ApatAM kAyAne, pANInA parapoTA, sAthe to kyAreka 'kAgaLanI kothaLI' sAthe paNa sarakhAvI che. svArthanI sagI duniyAnuM hUbahU citraNa ApIne ApaNA saMtoe vAstavika svArthI mAnavajIvananuM UMDuM adhyayana pragaTa karyuM che ane e dvArA samagra mAnavasamAjane kaMIka sAcA raste doravAno prayAsa karyo che. (saMtasAhityanA abhyAsu niraMjanabhAI ghoghAvadara (goMDala)mAM saMtasAhitya saMzodhana kendra tathA gauzALA calAve che. sAmayikomAM temanA ciMtanasabhara lekho pragaTa thAya che). che 188 -
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c) 4 vinayadharma PC(c)(c)n khristI dharmamAM vinayabhAva-namatAnuM ciMtana - DaoN. thomasa paramAra vinaya eTale sArI Dhabe vartana karavuM ke vAta karavI. AcAravyavahAra AdimAM rahela namratA ane saujanyatA paNa vinayano bhAva rajU kare che. aMgrejImAM vinaya mATe Politeness, humility ane modesty zabdo prayojAya che. vizvanA dareka dharmamAM AvA vinayapAlana-namratA para bhAra mUkavAmAM Ave che. vinayapAlanathI vyaktinI sabhyatA pragaTa thAya che. vinaya-namratA vinAnI zraddhA khokhalI che. khristI dharmamAM bAIbala aMtargata "subhASito' ane 'upadezamALA' vibhAgamAM TheraThera vinayabhAvanI vAta karavAmAM AvI che. 'subhASito' vibhAgamAM nIce pramANe vinayabhAva pratibiMbita thato jovA maLe che. je dveSa chupAve che te jUThAbolo che, je niMdA phelAve che te mUrakha che. bahu bolAya tyAM pApa thavAnuM ja, jIbha para lagAma rAkhanAra DAhyo che. abhimAna AvyuM eTale apamAna AvyuM ja jANavuM. jyAM namratA tyAM jJAna. viveka vagaranI strInuM rUpa bhUMDanA nAkamAM nathaNI jevuM che. mone saMbhALe che te prANane sAcave che. jIbhane chUTI mUkanAra vinAza notare che. jenAmAM vadhAre dhIraja che te vadhAre samaju che, paNa jhaTa krodha karanAra mahAmUrakha che. namra javAbathI krodha zamI jAya che, paNa kaThora vacanathI roSa bhabhUkI UThe che. krodhI kajiyo jagADe che, paNa ThaMDA svabhAvano mANasa kajiyA maTADe che. jIvanaprada zikhAmaNa sAMbhaLanAranI gaNatarI jJAnIomAM thAya che. mIThI vANI madha jevI che, svAde mIThI ane guNe hitakArI. bhUMDI vAto bhUMDo sAMbhaLe che, jUThAbolo kUthalI kAne dhare che. doSa jato karavAthI maitrI vadhe che, paNa tene ja saMbhArasaMbhAra karavAthI maitrI tUTe che. sAMbhaLyA pahelAM javAba Ape te bevakUpha bane che ane bhoMTho paDe che. krodhane kAbUmAM rAkhavo e vivekI mANasanuM lakSaNa che. namratA ane prabhuno Dara rAkhavAthI saMpatti, sanmAna ane jIvana maLe che. dhIraja hoya to rAjakartAneya samajAvI zakAya, narama jIbha hADakAM bhAMge. che 189 0 4 vinayadharma P C potAnI moTAI gavaDAvagavaDAva karavI e sAruM nathI. pArakA jhaghaDAmAM mAthuM mAravuM eTale rakhaDatA kUtarAnA kAna pakaDavA. 'upadezamALA'mAM nIce pramANe vinaya darzAvyo che. vagaravicArye bolIza nahi ke tArA kartavyamAM ALasa ke gaphalata karIza nahi. jhaTa sAMbhaLavuM paNa jhaTa javAba na Apavo. vaDIlonI sabhAmAM lakhabakha na karavuM. pUrepUrI namratA dhAraNa karaje, kAraNa adharmIno aMjAma Aga ne kIDA che. vRddhonAM vacanonI avagaNanA na karavI. khAtarI karyA pahelAM doSa na kADhIza, tapAsa karyA pachI ja Thapako Apaje. koI bolato hoya to vacce bolavuM nahi. vadhupaDatuM bole te aLakhAmaNo thaI paDe, je bolavAno adhikAra pacAvI pADe tene sau dhikkAre. DAhyo mANasa ochA bolathI vahAlo thaI paDe che. jIbha lapase tenA karatAM paga lapase te sAruM. tArA moDhAne azlIla ane gaMdI bhASAnI Teva na paDavA daiza, nahIM to tArAthI pApI vacano uccArAI jaze. vADInuM mUlya tenA phaLa parathI aMkAya che tema mANasanuM cAritrya tenI vANI parathI parakhAya. che. mANasane bolato sAMbhaLavA pahelAM tenA vize mata bAMdhavo nahi, kAraNa, emAM ja mANasanI parIkSA che. gupta vAta jAhera karanArano koI vizvAsa karatuM nathI. krodha ane gusso dhRNApAtra che. irSA ane krodhathI AvaradA ghaTe che. gharaghara pharavuM e sukhI jIvana nathI, bhANAmAM je pIrasyuM hoya te saMjananI jema khAvuM, bhukhAvaLAnI jema khAI AkarA na thaI javuM. khAnadAnane thoDuM bhojana basa che. 1 khristI dharmamAM bAIbala pachI thomasa kempisa dvArA lakhAyela "dhI ImiTezana oNpha krAIsTa' agatyano graMtha che. chellAM chasso varSothI A graMthe khristI ane binakhristI samAja para UMDI ane vyApaka asara pADI che. saMta thomasa mUra, janarala gorDana, saMta Igneziyasa, jona vesalI, saMta phrAnsisa jheviyara ane DaoN. jhonsana jevA judAjudA kALanA ane taddana judI jIvanadRthviALA lokoe paNa A graMthano RNasvIkAra karyo che. khristI samAjamAM pavitra bAIbala pachI vadhAremAM vadhAre vaMcAtuM pustaka "dhI ImiTezana oNpha krAIsTa' che. A pustakamAM paNa ghaNI jagyAe vinayanI vAta karavamAM AvI che, je nIce pramANe joI zakAya che. - tamArI caturAI ke jJAna vize ghamaMDa na rAkho, paNa je kaMI jJAna tame meLavI zakyA ho to te vize namratA rAkho. che. 190 0
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 vinayadharma | na kahevAthI zAMti ane zubhecchAo janme che. eka mANasa bIjAnI khuzAmata kare che eno artha e ke eka Thaga bIjA Thagane chetare che, nirbaLa nibaLane chetare che, khuzAmata jeTalI vadhAre teTalI tenA pachI AvatI zarama vadhAre. A rIte jotAM jaNAya che ke khristI dharmanA uparokta be graMthomAM vinayIpaNA ane namratAnI bAbata para bhAra mUkavAmAM Avyo che. khristI dharmanA sthApaka Isu khristanuM potAnuM jIvana ja vinaya ane namratAne AdhIna hatuM. Isu khrista pote ja namratAnuM pratIka hatA. temanA jIvananA aneka prasaMgo vinaya ane namratAnA ghotaka che. temaNe potAnA 'giripravacana'mAM paNa jaNAvyuM che ke, "namra paramasukhI che, teo dharatInA dhaNI thaze." (amadAvAdasthita DaoN. thomasa paramAra eca. ke. ArTsa kaoNlejanA rITAyarca lezcarara, sI.I.pI.TI. yunivarsiTInA vijhITIMga lekacarara che. teo vividha seminAramAM abhyAsapUrNa zodhapatro prastuta kare che). (c)(c)nDa vinayadharma (c)(c) potAnA vizenI sAdI samaja meLavavI, dharAvavI ane potAnI yogyatA vize namra khayAla rAkhavo e ja sauthI zreSTha ane mUlyavAna pATha che. potAne potAnA mAlika mAnavA karatAM koI vaDIlanA kahyAmAM rahevuM e uttama vAta che. koI vaDIlanA zAsanamAM namrapaNe rahyA sivAya kadApi kyAMka tamane zAMti maLaze nahi. tamArA potAnA vicAro ja satya che evo vadhupaDato vizvAsa na rAkho, paNa bIjAnA vicAro dhyAnamAM levA taiyAra raho. bolavAthI jyAre naitika ane AdhyAtmika lAbha thAya ema hoya tyAre tevuM ane teTaluM bolo. tame pote kevA cho te tapAso ane bIjA vize mata bAMdhavAmAM sAvadha raho. bIjAnuM mUlyAMkana karavAmAM ApaNe ApaNI zakti veDaphIe chIe. dhIraja dharavA matho, bIjAnA doSo ane nirbaLatAo nibhAvo, kAraNake tamArAmAM paNa evA doSo che je bIjAoe nibhAvI levA paDe che. bIjAo saMpUrNa bane tevuM ApaNe jANIe chIe, paNa ApaNI potAnI khAmIo sudhArI zakatA nathI. jema tame bIjAnuM avalokana karo cho tema bIjA tamAruM avalokana kare che. bIjAo ApaNA doSo jANe ne tene pragaTa kare te ghaNI vAra ApaNA lAbhamAM che, kAraNake tethI ApaNe namra rahIe chIe. bIjAo taraphathI ApaNe zuM ane kevuM sahana karavuM paDe che, e vize mAruM lagADIe chIe, paNa bIjAo ApaNe pakSethI keTakeTaluM sahana kare che, tene dhyAna ApatA nathI. svAbhimAnayukta jJAnanA sAgara karatAM namratA ane samajaNabharyA jJAnanI taLAvaDI vadhAre caDiyAtI che. tArA krodhane tArA potAnA tarapha ja vALa ane vardhamAna garvane tArA manamAM sthAnanI de. badhAne evo adhIna ane namra bana ke mANaso tArA parathI cAlI zake. bIjAonI sAthe jhaghaDo utpanna karanArI dalIlomAM UtaravA karatAM vivAdAspada vastuothI dUra rahI saune potAne phAve te mata bAMdhavA devo te bahetara che. bIjAone vize mauna sevavAthI, sAMbhaLyuM te na mAnavAthI tema bIjAone - 191 - mAtAne, saMsAranI baLabaLatI baporane tAro khoLo caMdana jevI zItaLatA Ape mA, dharatI paranI karuNAnuM tArA vividha svarUpe avataraNa thayuM mA tane vinayapUrvaka vaMdana 92 -
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)rve vinayadharma c (c)n vinaya ane ApaNuM jIvana - DaoN. nalinI desAI koI paNa dharmanA mukhya maMtranuM paheluM sopAna kayuM? koI 'OM namo zivAya' kahe, koI 'OM namo arihaMtANaM' kahe, to koI 'OM namo vAsudevAya' kahe. dhArmika maMtronA A mukhya maMtranA prAraMbhamAM ja kema 'namo' zabda Ave che? eno marma e che ke IzvaraprAptinuM paheluM pagathiyuM te namana che. emAM namavAnI vAta che, praNAmanI vAta che. jo bhItaramAM namavAno vinaya jAgyo na hoya, to vyakti athavA sAdhake dharmamAM gati karI zakato nathI. enuM kAraNa e ke dharma e bhItaramAM guNonI khetI karavAno puruSArtha che ane e puruSArthamAM jo namratA ke vinaya na hoya, to te zakya banatuM nathI. dharmanA mahAmaMtranuM kendra jema vinaya che, te ja rIte vyaktinA jIvananuM kendra paNa vinaya che. vinaya jeTalo IzvaranI ArAdhanAmAM upayogI che, eTalo ja vyavahAramAM saphaLa thavA mATe Avazyaka che. AvA vinayane jIvananA pratyeka tabakke joI zakAya ane dharmasAdhanAnI tamAma bhUmikAe jANI zakAya. jIvanamAM vyakti mAtA-pitAno vinaya kare che, to e ja rIte sAdhanAmArgamAM sAdhaka potAnA guruno vinaya kare che. je sAdhakonI vacce raheto hoya te sAdhako sAthe vinayathI varte che. zA mATe ATalo badho mahimA haze vinayano? enuM kAraNa e che ke vinaya e jJAnanuM dvAra ane muktino mArga che. ApaNe tyAM kahevAyuM che ke, "sAkSarA viparitA rAkSasA bhavaMti.' to sAkSara rAkSasa kyAre bane? jyAre vinaya gumAve 4 vinayadharma PICT vinayane Thokara mAravAmAM Ave, to e krodhane janma Ape che.' A saMskRta uktino marma atyaMta gahana che. rAvaNane vAraMvAra samajAvatI maMdodarI pratye rAvaNane krodha jAge che ane e krodha mAtra maMdodarImAM ja sImita na rahetAM potAnA AkhAya kuLane bhasmIbhUta kare che. mahAbhAratanI rAjasabhAmAM viSTi mATe AvelA kRSNa pratye avinaya AcaravAmAM duryodhane pAchA vaLIne joyuM nahIM. e duryodhanano avinaya enA krodharUpe pragaTa thayo. e enA pitA dhRtarASTra ane kAkA vidura pratye krodha vyakta kare che. arthAt vyakti pAse vinaya na hoya to e krodhI banI jAya che. vinaya namratA Ape che ane enI sAthosAtha sAmI vyaktinA bhAvone samajavAnI zakti Ape che. avinayI haMmezAM aLakhAmaNo banato hoya che ane vinayI sahuno AdarapAtra thato hoya che, AthI to 'kirAtArjunIya' nATakanI e uktinuM smaraNa karIzuM, 'vipattA vinItalapUDA' arthAt "avinayI lokonI saMpattino aMta vipattimAM Ave che." bhAratIya saMskRtimAM AnAM aneka udAharaNo maLaze ke jyAM avinayI lokoe pote ja potAnAM sattA, sAmarthya ke saMpattino aMta ANyo hoya. AthI ja jIvananuM prAthamika, paNa mahattvanuM dhyeya vinayaprApti che ane vinayathI jIvanamAM vizALatAnuM AkAza khUle che. A vize eka udAharaNa joIe to... phrenca vizvakozakAra, navalakathAkAra, nATayamImAMsaka ane tattvajJa denisa dIderone maLavA mATe eka yuvaka Avyo. eNe potAno paricaya ApatAM kahyuM ke e eka navodita lekhaka che. eNe eka pustaka lakhyuM che ane enI IcchA e che ke pustakanuM prakAzana thAya. te pUrve enI hastaprata para denisa dIdero najara nAkhI jAya. denisa dIdaroe ene pustakanI hastaprata mUkI javA kahyuM ane pachIne divase AvIne laI javAnuM kahyuM. eka divasamAM teo A hastaprata vAMcI nAkhaze. bIje divase navodita lekhaka denisa dIdero pAse gayo, tyAre dIdaroe ene kahyuM ke teo AkhI hastaprata vAMcI gayA che ane emAM eNe potAnI AkarI TIkA karI che, tenAthI prasanna thayA che. yuvAna to mAnato hato ke denisa dIdero potAnA vizenI tIvra AlocanAthI atyaMta gusse thaze. ene badale emaNe to prasannatA pragaTa karI ane jarA haLavethI pUchayuM paNa kharuM ke mArI AvI kaDaka TIkA karavAthI tane zo lAbha thaze? - 194 - tyAre. AnuM kAraNa e che ke vinayathI garva Ave che, ahaMkAra jAge che, bIjAnA jJAna pratye jovAne badale potAnA jJAnano ghamaMDa jAge che. bIjAnI zaktine jANavAne badale potAnI zaktinA abhimAnamAM DolavA lAge che ane Ane pariNAme vinaya e vyaktinA cittane ahaMkArathI gherI le che. enAmAM koI bahArano prakAza Avato nathI. koI aMdhArI guphAmAM keda thayelA mAnavI jevI enI dazA hoya che. AthI ja saMskRta bhASAnA samartha nATyakAra bhAsanA 'cArudatta'mAM AvatI e ukti atyaMta mArmika che, 'jhanasa nu sevaM prazro fmAna:' 'jo - 193 -
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)rve vinayadharma PC(c)(c) yuvake rahasya pragaTa karatAM kahyuM, 'ghaNI vyaktio tamArI virATa pratibhAthI akaLAIne tamAro atyaMta dveSa kare che. emane khabara paDe ke AmAM meM ApanI TIkA karI che, to teo mane A pustakano prakAzanakharya Ape ! dIdaroe hasatAM hasatAM ene potAnA eka prakhara virodhInuM nAma ApyuM ane kahyuM, 'tuM ene maLI Ava. e mArAthI behada nArAja che. A pustaka tuM ene arpaNa karIza to e khuza thaIne UlaTabhera sArI evI rakama Apaze,' navodita vicAramAM paDyo. eNe kahyuM, 'mane AvI arpaNapatrikA lakhatAM kyAM AvaDe che?' dAdaroe javAba Apyo, 'enI saheje ciMtA karIza nahIM. huM ja tane lakhI ApuM chuM ane Ama kahIne denisa dIderoe potAnA prakhara virodhInA guNone darzAvatI sarasa majAnI arpaNapatrikA lakhI ApI. vinamra vyakti ja bIjA pratye udAratA rAkhI zake che. jyAre vyakti jIvanamAM namratA dhAraNa kare che, tyAre pragati sAdhe che. vyakti tenA dvArA mahattAnA zikharanI najIka pahoce che. mAnavI siddhinA zikhara para pahoce, paNa jo tenAmAM enuM abhimAna AvI jAya to lAkha koziza kare, paNa namratA nathI ja dhAraNa karI zakato. vinayathI ghaNuMbadhuM prApta thaI zake. tene mATe koI kiMmata nathI cUkavavI paDatI. vyakti kyAreka samAja pAsethI ghaNuM zIkhe che. bIjI vyakti sAthenA vyavahAramAMthI paNa vinaya zIkhI zake che, premapUrNa vyavahAra paNa rAkhavo joIe. saMsArajIvananI vyakti hoya ke vairAgyajIvananI, paNa te dareke potAnAmAM rahelo ahaMkAra to naSTa karavo ja joIe. te pote '' 'huM karyA karato hoya to tenAmAM vinaya hoI ja na zake. vyaktie svaratithI pIDAvuM joIe nahIM. te pote sAmAnya mANasanI jema ja varte, to ja tenAmAM vinaya Ave che. 'prasiddha aMgreja nATyakAra ryorja barnArDa zaoN emanA cAturya mATe sarvatra prasiddha hatA. emanuM hRdaya umadA mAnavIya bhAvothI bhareluM hatuM. e jamAnAmAM briTanavAsIone phUladAnIno AMdhaLo zokha jAgyo hato. gharanI sajAvaTamAM phUladAnInuM ghaNuM mahattva hatuM. koI paNa gharamAM pravezo eTale TheraThera judAMjudAM phUlonI gUMthaNI karIne taiyAra karelI phUladAnIo jovA maLatI. jyorja barnArDa zaoNno eka mitra emane maLavA Avyo. zaoNnA gharamAM pravezatAM 0 195 - (c) (c) 4vinayadharma PTC Cren eNe joyuM to koI puSpa-sajAvaTa nahotI. phUladAnInI vAta to dUra rahI, paraMtu kyAMya koI phUla paNa najare caDatuM na hatuM. AgaMtuke AzcaryathI pUchayuM, 'huM to ema mAnato hato ke Apa phUlane khUba cAho cho, tethI ApanuM ghara raMgaberaMgI phUladAnIothI suzobhita haze, paraMtu mAre mATe AzcaryanI vAta e che ke ApanA gharamAM phUladAnI to zuM, paNa eka nAnuM sarakhuM gulAba paNa jovA maLatuM nathI.' jyorja barnArDa zaoNe kahyuM, 'ApanI vAta sAcI che. huM phUlone puSkaLa cAheM chuM, paNa mAro prema anokho che." AgaMtukane jijJAsA thaI ke A anokho aTele zuM? badhAM phUlone cAhatA hoya che, emAM vaLI kayA prakAranuM judApaNuM? jyorja barnArDa zaoNe kahyuM, mAre mana A phUlo eTale nAnAM kumaLAM bALako. huM jeTalAM bALakone cAhuM chuM, eTalAM A phUlone cAhuM chuM. nAnakaDAM nirdoSa zizune joIne ApaNane keTaluM badhuM vahAla thAya che! paNa e vahAlane ApaNe toDImacaDIne vyakta karatA nathI. basa, A ja rIte suMdara raMgaberaMgI puSpone toDIne enAthI phUladAnI sajAvavAnI gustAkhI huM karI zakuM nahIM! ApaNe je vastumAM jIva che, paNa tenI kadara nathI karatA. jyorja barnArDa zaoN jevA mahAna nATyakAre ApaNane sarasa rIte samajAvI dIdhuM ke cAhe te sajIva hoya ke nirjIva hoya, dareka pratye Adara rAkho ane haMmezAM samAjamAM mAnavInI kadara tenAmAM rahelA vinayathI ja thAya che. vidyAmAM vinaya bhaLe to mahAna padanI prApti thAya che. vidyA vinayathI zobhe' ane 'zIla tevI zailI' A uktio bahu jANItI che. pahelA vinaya zabdano artha jANI laIe. vinaya eTale AtyaMtara tapano eka prakAra. pUjya ke mAna ApavAlAyaka mANasano Adara karavArUpa tapa. gurunI AjJA pramANe vartavuM te vinaya ema paNa eka artha thAya che. vinaya eTale namratA, viveka, saMskAra, sabhyatA Ama vividha artho thAya che. saMskRtamAM eka sarasa subhASita cheH vidyAM dadAti vinayaM vinayAd yAti pAtratAm / pAtratvAt dhanamApnoti dhanAt dharma tataH sukham / / vidyA eTale ke jJAna haMmezAM vinamratA eTale ke vinaya pradAna kare che. vinamratAthI yogyatA Ave che ane yogyatAthI dhana prApta thAya che. je dharmanuM kArya kare che tene - 196 -
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 77 4 vinayadharma Pe Cen sukha maLe che. jJAnIpuruSe to tenA jJAnanI vaheMcaNI karavAnI che, nahIM ke ghamaMDa rAkhavAno hoya. jJAnI puruSamAM vinayanI pAtratA na hoya to tene dhanaprApti nathI thatI. sukha nathI maLatuM. mANasamAtramAM vinaya, viveka, vinamratA A badhuM ja hovuM joIe ane A badhuM tenAmAM hoya to te je kAma dhAre te karI zake. te je Icche te tene prApta thaI zake. paNa vidvAna vyaktimAM e bhAva hoya ja che. te dareka pratye samAna lAgaNI ja rAkhatA hoya che. Ama paNa vidyA vinayathI ja zobhe che. vidvAna vyakti bhaNelI puSkaLa hoya, paNa bIjA mATe Adara na dharAve to teNe meLavelI vidyA phaLIbhUta nathI thatI. vidvAna vyaktimAM potApaNuM ogaLI gayuM hoya che ane samAjane te judAjudA pATha sarasa rIte zikhavADe che. nAnI vyaktithI bhUla thAya to moTA loko kevI rIte te vAtane samajAve che te bAbata eka prasaMga dvArA joIeH | gujarAtanA samartha sarjaka govardhanarAma tripAThInA yuvAnInA divasonI A vAta che. e jamAnAmAM bahu ochA loko kaoNlejamAM abhyAsa karatA. evA samaye govardhanarAma tripAThI grejyueTa thayA hatA. yuvAna govardhanarAmanA eka sagAne tyAM bhojana-samAraMbha hato. temAM eka sarakArI amaladArane bhojana mATe lAvavAnuM kAma govardhanarAmane soMpAyuM. govardhanarAmano paheraveza sAva sAdo hato. AthI nokare sarakArI amaladArane jANa karI ke koI sAmAnya karmacArI Apane bhojana-samAraMbhamAM levA ATe AvyA che. amaladAre aMdarathI ja hukama Apyo, emane bahAra besADo ane kaho ke sAheba thoDI vAramAM Ave che. thoDI vAra pachI taiyAra thaIne amaladAra bahAra AvyA. pote gADInI aMdara birAjyA ane govardhanarAmabhAIne gADInI bahAranA bhAgamAM besavA kahyuM, gADI cAlI. pUchayuM, 'kema bhAI, bhaNyA-gaNyA cho kharA?" yuvAna govardhanarAme TUMko javAba Apyo, 'hA,jI'. 'sAruM, sAruM, maeNTrika pAsa cho ke nApAsa ? govardhanarAme kahyuM, 'jI, meTrika pAsa thayo chuM.' sAhebe amaladArazAhI Dhabe pUchayuM, 'ema? bahu sAruM, bahu sAruM, tyAre to epha.vAya.bI.e.mAM bhaNatA hazo, kharuM ne?" 'epha.vAya.bI.e. paNa pAsa thayo chuM." sarakArI amaladAra thoDA vicAramAM paDyA, paNa hajI potAno rUAba chAMTavA emaNe kahyuM, 'tyAre to atyAre bI.e.mAM - 197 2 cha6Q4 vinayadharma CCT abhyAsa karo cho, ema ne?" govardhanarAme kahyuM, 'nA jI. huM to bI.e. pAsa thayo chuM." govardhanarAmano A javAba sAMbhaLatAM sarakArI amaladAra sAva ThaMDagAra thaI gayA. e jamAnAmAM bhAgye ja koI bI.e. pAsa thayelI vyakti jovA maLatI. amaladArane potAnA vartana mATe atyaMta kSobha thayo. te aMge dilagIrI vyakta karatAM kahyuM, "are! tame to bI.e. pAsa cho. tamAro sIdho-sAdo dekhAva joIne meM mAnyuM ke tame koI sAmAnya mANasa cho.' govardhanarAma kahe, 'emAM zuM?" sarakArI amaladAre kahyuM, tamane mArA gharanI bahAra besADyA. vaLI A ghoDAgADImAM paNa paTAvALAnI jagyAe besADyA. mApha karajo. tame ahIM Avo, A gADImAM mArI pAse aMdara beso.' govardhanarAma bahAra potAnI jagyAe besI rahyA ane svasthatAthI javAba Apyo, "are! emAM zuM thaI gayuM?' mane to ahIM bahAra besavAnI majA Ave che. sarakArI amaladArano rUAba UtarI gayo. mANasane potAno rUAba batAvavAnI caLa UpaDatI hoya che. bIjAne sAmAnya dhArIne e potAno ghamaMDa batAvato hoya che, paNa govardhanarAma jevI namratA AvA ghamaMDane naSTa kare che. kyAreka vartana dvArA vinayanA pATha zIkhavAnA hoya che. bhinnabhinna rIte vinayanA pATha jIvanamAM zIkhavA paDe che. mANase pote kaMIka che tevA nazAmAM na rahetAM sAmAnya jana tarIke rahe to samAjamAM tenuM sthAna cokkasa hoya che. Ama vinaya e ApaNA vyavahArajIvanano ane adhyAtmajIvanano pAyo che. | (amadAvAdasthita jaina dharmanAM abhyAsu nalinIbahena desAI gujarAta vizvakoza ane jaina vizvakoza sAthe saMkaLAyelAM che. teo vividha sAhitya satromAM temanA abhyAsa lekho prastuta kare che). 198
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)ndra vinayadharma (c)(c)s vidyAguru pratye vidyArthIno vinayabhAva" - praphulla e. mahetA bhAratavarSa prAcInakALathI vidyA-keLavaNI-jJAna-saMzodhana vageremAM AkhI duniyAthI AgaLa hatuM. vizvanI prathama yunivarsiTI takSazilA-nAlaMdAmAM Isa. 700mAM sthapAyelI. tyAre tyAM 10,000 vidyArthIo abhyAsa karatA, jemAM deza-videzanA vidyArthIo, 60 judAjudA viSayono abhyAsa karatA hatA. vidyA vinayathI zobhe che. vidyAnuM mULa vinaya che. vidyA prApta karavA vidyAguru jarUrI che, to ja sAcuM jJAna prApta thAya che, eTale guruno ApaNA para khUba ja upakAra che, je amUlya che. eTale vidyArthIno prathama guNa, vidyAguru pratye vinayabhAva hovo joIe. keTalAka ziSyo to gurune ja samarpita thaI jatA. teono vinayabhAva kevo utkarSa hato, tenAM dRSTAMto AgaLa upara joIzuM. zikSA-vidyAnA saMdarbhamAM, vidyAgura (zikSaka) pratye vidyArthIno vinayabhAva, prAcIna samayamAM, madhya yugamAM ane arvAcIna yugamAM (20-21mI sadI) kevo rahyo, te aMge ApaNe mAhitagAra thaIzuM. hAlamAM cAlatI "Residential Schools" e A sadInuM saMzodhana nathI. Residential Schools to simenTanAM jaMgalomAM che. jyAre prAcIna samayamAM RSimunio upavanamAM temanA AzramamAM rAkhIne vidyA, keLavaNI, jJAna tathA zastro calAvavAnI TreniMga sAthe vyAvahArika jJAna upalabdha karAvatA. AvA vidyAguru pratye, vidyArthIne vinayabhAva thAya te sahaja che. rAjA-mahArAjAo temanA rAjakumArone mahelathI dUra, vidyAbhyAsa mATe vidyAdAna jemanA mATe prabhubhakti samAna hatI, tevAM RSimuninA upavanamAM mokalatA hatA. vidyArthIno guru pratye vinayabhAva eTale zuM ? vinayabhAvanI koI vyAkhyA na thaI zake. gurujI pratyeno prema, lAgaNI, ahobhAva, bhaktibhAva tathA RNabhAva je vidyArthInI kriyAomAM, vyavahAramAM, vartanamAM aneka rIte parivartita thato hoya che. A samajavA mATe ApaNe amuka durlabha-zreSTha dRSTAMto joIzuM, jemAM ziSyo saMpUrNapaNe gurujI samarpita hoya che. (1) ekalavya-guru droNAcArya : kauravo-pAMDavonA guru droNAcArya pAse ekalavya vidyAbhyAsanI yAcanA kare che, - 199 2 cha Q4 vinayadharma CCT paraMtu te zudra hovAthI, guru tene zikSAbhyAsa mATe geralAyaka gaNe che. tyAra bAda ekalavya gurunI mUrti banAvIne temAMthI preraNA laIne vidyAbhyAsa kare che. tenI zraddhAbhakti ane gurumAM vizvAsane kAraNe te bANavidyAmAM zreSTha thAya che. droNAcArye A jAyuM ke ekalavya to arjunathI paNa bANavidyAmAM adakero che, tethI teo ekalavya pAse gurudakSiNAmAM 'aMgUTho" mAge che ane eka kSaNano paNa vicAra karyA vagara ekalavya potAno "aMgUTho'' kApIne gurudevanAM caraNamAM mUke che !!! AthI vizeSa koI gurubhakti-gurudakSiNA hoI zake kharI !!! (2) karNa-guru parazurAma : guru droNAcAryathI viparIta, parazurAmajI phakta zudrone ja ziSyo banAvatA hatA. kSatriyono pRthvI parathI nAza karavAnI temanI pratijJA hatI jethI teo kSatriyone ziSya tarIke svIkAratA nahIM. karNa temanI pAse zudra tarIke vidyAbhyAsa karato hato. eka samaye parazurAmajI karNanA khoLAmAM mAthuM mUkIne sUtA hatA tyAre eka bhamaro karNanA page karaDe che. jo ke tene dUra karavA mATe paga halAve to gurudevanI nIMdara bagaDe, tevA bhAva sAthe karNa bhamarAnI vedanA sahana kare che. bhamarAe karNane eTalI IjA karI ke lohI vahevA lAgyuM ane te gurudevane sparzatA teo jAgI jAya che ane karNanI sahanazIlatA joIne Azcarya pAme che ane gusse thaIne kahe che ke, "tuM kSatriya ja che, to ja ATalI sahanazakti hoya, teM mArI sAthe banAvaTa karI. huM tane zrApa ApuM chuM ke tuM kharA samaye ja mArI zIkhavelI vidyA bhUlI jaIza !!!" uparokta banne dRSTAMtomAM banne ziSyo gurujI karatAM adakerA UpasI Ave che. vAcakonI sahAnubhUti tathA prema ane mAnanI lAgaNI ziSyo mATe thaze, kAraNake teono vinayabhAva-guruprema adbhuta hato. gurujI sAme yuddhamAM ziSyo zastro paNa na upADatA evo ziSyono guru pratyeno bhaktibhAva hato. samaya jema sarato gayo ane prAcInamAMthI ApaNo samAja arvAcIna yugamAM 21mI sadImAM pravezatAM gurujI pratyeno vinayabhAva kSINa thato jAya che. badhA vAcakone eka prazna pUchavAnI icchA karuM chuM ke, "tamo tamArI esa.esa.sI. ke grejyuezananI parIkSA pAsa karyA pachI, tamArI kaeNriyara zarU karatAM pahelAM tamArA zikSako, jemanA thakI tamo A maMjila meLavI, temanA AzIrvAda levA gayela ke ? zuM te atyaMta jarUrI nathI ? A kriyAthI tamo RNasvIkAra karI, tamAro ahobhAva vyakta karI zako. "vinaya vagara vidyA na caDe" te ApaNane nAnapaNathI samajAvavAmAM AvyuM che. * 200
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)CQ vinayadharma (c)(c)n droNAcAryanA pAMDavo ane kauravo, badhA ja zikhyA hatA, chatAM paNa dareka ziSyanI jJAna grahaNazaktimAM ghaNo taphAvata hato. eka ja gurunA banne ziSyo bhIma ane duryodhana, chatAM bannenI gadAvighAmAM, nipuNatAmAM ghaNo ja pharaka hato, te kadAca bannenA vinayabhAvamAM bhedane kAraNe hoI zake !! vidyA prApta karavA zreNika mahArAjA cAMDAlane ucca Asane besADI svayaM nIce besI vighA grahaNa kare te vAtamAM vidyAguru pratyeno vinayabhAva rahelo che. hAlanA samayamAM gurujI-zikSako pratye vinayabhAva nathI rahyo tevuM kahevuM paNa ayogya che. prAcIna samayamAM arjuna ane duryodhana jevA ziSyo hato, tema hAlanA samayamAM paNa vivekI ane avivekI vidyArthIo hoya ja. A samajavA mATe nIcenAM dRSTAMto upayogI thaze. 2015mAM ema.esa. yunivarsiTI, baroDAmAM amerikAthI eka prophesarsavidyArthIonuM Deligezana ApaNI zikSaNavyavasthA ane hyumana risorsIjhano abhyAsa karavA Avela. teo eka mahino rokAyelA ane judI judI kaoNleja-yunivarsiTInI mulAkAto lIdhela. patrakArone temanAM Interview-press conferencemAM, teoe jaNAvela bAbato jANavI khUba ja rasaprada che. prazna : tamArI mulAkAta daramiyAna tamane zuM gamyuM ? DeligezananA lIDare kahyuM ke, 'ahIM prophesarsa ane vidyArthI vacce je premalAgaNI, ahobhAva, saMkalana tathA suvyayavahAra che, tethI amo khUba ja prabhAvita thayA chIe. amAre tyAM vidyArthIno vyavahAra prophezanala che. It is just give & take. They pay fees & get education. That's al." jema tamo DaoNkTara pAse davA levA jAva ane DaoNkTaranI phI cUkavI vAta pUrI karo cho, tevuM ja amAre tyAM zikSaNanuM che. jyAre bhAratamAM zikSako ane vidyArthIo aMgata saMbaMdhothI saMkaLAyelA che." guraphaLa-borDiMgamAM rahetA vidyArthIomAM paNa temanAM gRhapati-gRhamAtA mATe bahu ja UMcA bhAvo rAkhe che. borDiMga choDyA pachI paNa teo temanA gurujInA satata saMparkamAM rahe che ane teonI sevA karavAnI taka zodhe che. nirAza thavAnI jarUra nathI. bhAratIya saMskRtinA pAyAmAM vinayabhAva che. thoDA samaya pUratA utAra-caDhAva Ave, paraMtu pUrvanA vaDIlonA saMskArothI kAyamane mATe vidyArthIono gurudevo pratye vinayabhAva dhabakato raheze ja tevI zraddhA rAkhIe. | (rAjakoTasthita praphullabhAI zikSaNa ane dharmamAM rasa dharAve che ane sAhitya satromAM bhAga le che). - 201 - (c)(c)nDavinayadharma (c)(c)n sanAtana dharma vinayadharma - DaoN. dIkSA eca. sAvalA jIvananuM mULa-dharmanuM mULa vinaya che. vinaya eTale devaguru pratye bhakti ane namratA. vinayarahita dharmanuM kAMI paNa phaLa nathI. te kAraNathI ja 'uttarAdhyayana sUtranAM' 36 adhyayanomAM sauprathama vinaya nAmanuM adhyayana kahyuM che. jema dayA dharmanuM mULa che, tema vinaya paNa dharmanuM mULa che. saunI sAthe namratAthI vartavuM tenuM nAma vinaya. abhimAnI mANasa koIno vinaya karI zakato nathI, mATe ApaNe nirAbhimAnI banavuM joIe. dareka dharma 'vinayI' bano evuM kahe che. duniyAmAM dhananA DhagalAthI ane sattAnA jorathI paNa je kAma thatAM nathI te kAma vinayathI kSaNavAramAM thaI jAya che. vinaya eka zreSTha vazIkaraNa che. vinayathI varI paNa vaza thaI jAya che, zatru mitra banI jAya che. tethI ja kahevata paDI ke vano (vinaya) verIne vaza kare. zrotraM zrutenaiva na kuMDalena, dAnena phANirna tu kaMkaNen / vibhAti kAyaH karuNAparANAm vinayena na tu candanen / / kAna kuMDaLathI nathI zobhatA, paNa dharmazAstra sAMbhaLavAthI zobhe che. hAtha kaMkaNathI nathI zobhatA, paNa dAnathI zobhe che. karUNAmaya mAnavonuM zarIra vinayathI zobhe che ane nahIM ke caMdanathI." rANA pratApa jevA supAtranA hAtha majabUta karavA potAnI samagra saMpatti tenA caraNe dharI denAra bhAmAzA Aje paNa zreSTha dAnavIra tarIke paMkAya che. A badhA pAchaLano hetu ekamAtra vinayadharma che, kAraNake vinayadharmanuM mULa manuSyajIvananA vaTavRkSamAM haze to dayA, prema, dAna, sevapravRtti vagere jevAM guNorUpI puSpa-phaLathI vaTavRkSa samaddha banaze ja. - A duniyAmAM tamAro koI mitra ke zatru nathI. 'tamAro potAno vyavahAra ja mitra ke zatru banAvavA mATe javAbadAra che.' - hitopadeza gautama buddhanA upadezamAM paNa kahyuM hatuM ke, "sArA vinayadharmathI saMpatti vadhe che, sArA vartanathI mAna maLe che, sArA vinayathI-vartanathI AyuSya vadhe che ane sArA vartanathI ja mANasanA cAritryanA doSa dUra thaI jAya che." che 202 -
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ haC 4 vinayadharma Pe Cen 'vinayI' manuSya ko pAkara guNa suMdaratA ko prApta hote haiM, sone se jaDA huA ratna atyaMta suzobhita hotA haiN| -cApAkya jhADanuM mULa majabUta hoya to varSo sudhI TakI rahe che. makAnano pAyo majabUta hoya to makAna varSo sudhI Take che tema jenA jIvanamAM vinaya hoya to tenuM jIvana sukhI thAya che. namratA- saraLatA-sAdhutA-sahiSNutA e AtmAnubhavamAM pradhAna aMga che. aMtaHkaraNanA dhanane zodhavAnI jarUra che. vinaya eTale vaDIlo pratye tathA gurudeva pratye AdarabhAva - pUjyabhAva vaDIlonI vAta mAnavAthI ApaNane kyAMya muzkelI naDatI nathI, kAraNake teo anubhavI hoya che. ApaNA karatAM temaNe vadhAre divALI joI hoya che. bhagavAna mahAvIrasvAmInA 14, ziSyo (sAdhuo) hatA temAM sauthI moTA gautamasvAmI hatA. teone cAra jJAna hatAM, chatAM teo bhagavAna mahAvIrano khUba ja vinaya karatA. tethI ApaNe Aje paNa temane yAda karIe chIe. kahyuM vinaya karo sau bALako, vinaya dharmanuM mULa vinaya thakI vidyA vadhe, vinaya dIpAve kULa /1 // vinaya vinA nahi dharma ne vinaya vinA nahi dAna vinaya vinA A lokamAM, kahevAzo nAdAna /ra // vinaya vinA zobhe nahi, vinaya vinA nahi lAja vinaya vadhArI sarvamAM, sAdho saghaLAM kAja // 3 // upaniSada-kaThopaniSadamAM yama-naciketA saMvAda Ave che. tyAM paNa ApaNane vinaya-vivekadharma umadA pAtra jovA maLe che. nAnuM bALaka naciketA mRtyudeva yamarAjA pAse trIjuM varadAna mAgatAM pUche cheH "koI kahe che ke mRtyu pachI AtmA nAmanuM tattva zeSa rahe che ane koI kahe che ke dehathI bhinna AtmA che ja nahIM. Apa mane AnuM rahasya samajAvo. yamarAjA Azcaryacakita thaI gayA. ATalo nAno bALaka AtmavidyA vize prazna kare che, Ama emAM vinaya-viveka ane jijJAsA ThAMsIne bharela jovA maLe che. A udAta pAtra ApaNI najara samakSa UpasI Ave che. zivamahimna stotramAM eka kathAno ullekha che. viSNu bhagavAna zivajInA bhakta che. teo dararoja kAzI vizvanAthanI khUba bhaktibhAvathI pUjA kare, sahasranAma - 203 - (c) C C4 vinayadharma cres prArthanA kare ane bhagavAnanAM zrIcaraNamAM eka hajAra kamaLa caDhAve. eka vAra zaMkara bhagavAne emanI bhaktinI kasoTI karavAno nirNaya karyo. eka divasa nitya niyama pramANe sahastranAma - arcanA cAlI rahI hatI. eka hajAramAMthI 999 nAmanA uccAraNa sAthe zrI viSNue kamaLa caDhAvyAM ane tyAM kamaLa khUTI gayA. chellA nAma sAthe caDhAvavA mATe kamaLa rahyuM nahIM. ApaNe pUjA karatA hoIe ane kamaLa khUTe to cokhA caDhAvI daIe, agara to UThIne bahArathI laI AvIe, paraMtu pUjA pUrI karyA vinA AsanethI uThAya nahIM. saMkalpa karyA pachI kAma pUruM thAya nahIM tyAM sudhI Asana choDAya nahIM. have pUjA paNa kema karavI? eka kamaLa kyAMthI lAvavuM? viSNu bhagavAnane yAda AvyuM ke loko potAne puMDarIkALa-kamaLanayana kahe che. arthAt potAnAM netrone kamaLa sAthe sarakhAve che, eTale temaNe potAnI eka AMkha ukhADIne bhagavAnanAM zrIcaraNamAM dharI dIdhI! to A che bhaktibhAva, paNa A vaTavRkSano pAyo che vinayadharma, kAraNake prabhu pratye eTalo vinaya hato ke zakya bane che. gautama buddha 'tripiTaka'mAMthI eka 'vinayapiTaka' paNa ullekhita che. brAhmaNa - guru-ziSya paraMparA laIe ke khristI dharmamAM jisasane jyAre krosa para caDAvavAmAM AvyA tyAre paNa kSamAbhAve sAmevALAnuM kalyANa thAya evI bhAvanA jemanA mULamAM vinaya hoya emAM ja khIlI zake. Ama dareka pAsAMno 'vinaya' e agatyano che. kahevAyuM che ne ke 'vidyA vinayathI zobhe che" e vAkyathI ApaNe sau paricita ja chIe. je traNeya jagatanA nAtha che ane Indro paNa jemanI sevA kare che, evA ApaNA bhagavAna paNa jyAM sudhI saMsAramAM rahe che, tyAM sudhI potAnAM mAtApitAno zreSThamAM zreSTha vinaya kare che. pote mitro sAthe beThA hoya tyAM potAnA mAtApitA Ave to tarata ja UbhA thaI jAya ane temanI sAme hAtha joDIne UbhA rahe. teo potAnAM mAtA-pitAne potAnAthI saheja paNa duHkha thAya evuM koI paNa vartana kyAreya kare nahIM. pote duHkhI thaIne paNa mAtA-pitAne sukhI kare. ApaNe e ja bhagavAnanA bhakta chIe. mATe ApaNe paNa evA vinayI banavuM joIe jethI AvanArI peDhImAM paNa A aMkuro phUTe. * vinaya .....? cAra gatirUpa saMsArano nAza karavA mATe ATha karmano kSaya karanArA AcArane vinaya kahevAya che. - 204 -
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c) (c)4 vinayadharma @ @ 2 zrI jinezvaradevoe ApaNA mATe je AjJAo ApI che, te zraddhApUrNa mAnavIe yathAzaktie pALavI. B upakArI gItArtha gurubhagavaMto jinAjJA mujabanI je AjJAo pharamAve te AjJAone mastake caDAvavI. dharmaAcAranuM pAlana karavuM, abhakSya bhojana khAvuM, TI.vI., nATaka, sinemA jeno tyAga karavo. je jinezvara devoe ApaNA AtmAnA kalyANane mATe ja darzana, vaMdana, pUjA, paccakhANa, pratikramaNa vagere dharmakAryo karavAM jaNAvyuM che. 2 roja bhagavAnanAM darzana, pUjA, guruvaMdanA, paccakhANa, sAmAyika, dharmanuM navuM jJAna meLavavuM. re mAtA-pitAnI AjJAne Adara Apavo, emane page lAgavuM. upakArI vidyAguru pratye hRdayamAM bahumAna rAkhavuM, teo bese pachI besavuM. temanI IcchA mujaba vartavuM, hitakArI AjJA mAnavI, tochaDAIthI vartavuM nahi, temanuM apamAna karavuM nahi, anAdara karavo nahi, temane na game tevuM kAMI karavuM nahi, temanuM citta prasanna rahe tevuM ja bolavuM ane te ja pramANe vartavuM joIe. koInI sAthe laDavuMjhaghaDavuM nahi, koInI niMdAkUthalI karavI nahi, koInI ThaThThAmazkarI karavI nahi, koInI sAthe tochaDAIbharyuM vartana karavuM nahi ane kadI paNa apazabda bolavA nahi. je upakArI dharmaguru, mAtA-pitA, vaDIlajano hitabuddhithI ApaNane Thapako Ape ane game tevAM kaThora vacana kahe tyAre sAme bolyA vinA AdarapUrvaka te badhuM sAMbhaLavuM ane ApaNI bhUla joI ene sudhAravAno prayatna karavo. roja savAre ochAmAM ochuM navakArazInuM ane sAMje cauvihAra ke tivihAranuM paccakhANa karavuM. raste jatA mArgamAM derAsara Ave tyAre samaya ane zakti hoya to darzana karI AvyA pachI ja AgaLa javuM. samaya ane zakti na hoya to bahArathI be hAtha joDI, mastaka namAvI 'namo jiNANAM' bolyA pachI ja AgaLa javuM. raste jatAM gurumahArAja ke sAdhvIjImahArAja sAmAM maLe tyAre be hAtha joDI mastaka namAvI 'maththaNa vaMdAmi' kahevuM. anya svajana-vaDIlajana maLe to praNAma kahevuM. jIvanamAM vinaya-viveka eka sikkAnI be bAju che. zabdo paNa uttama kuLane chAje evA hovA joIe. paropakArI gurubhagavaMtane mahArAjajI, sAhebajI, gurujI, mahArAjasAheba, gurumahArAja pAchaLa mAnavAcaka 'jI' zabda lagAvavo joIe. padhAryA -ka 205 - C A vinayadharma che . vagere UMcA zabdo bolavAthI ApaNuM saMskArIpaNuM pragaTa thAya che ane ApaNI ja zobhA vadhe che. ApaNuM bolaNuM-cAlavuM vagere badhuM ApaNI zobhA vadhAre tevuM ja hovuM joIe. AjanA yugamAM gRhastho ekabIjAnAM nAma tochaDAM ane apamAnajanaka rIte bole to paraspara temano sneha ane sadbhAva ghaTe che, saMbaMdho tUTe che, vinayaguNa nAza pAme che, avinaya doSa puSTa thAya che, saMskAritA lAje che. evA tochaDA mANaso sabhya samAjamAM zobhA pAmatA nathI. temanI koI kiMmata rahetI nathI. avinaya, AzAtanA ane karmabaMdhanathI bacavA mATe tathA potAnA uttama kuLane, saMskAritAne zobhAvavA mATe saue pU. gurubhagavaMtonAM nAma saMpUrNa ane mAnavAcaka zabdo sahita ja bolavAno Agraha rAkhavo joIe. derAsarasaMbaMdhI viveka, deva-devIsaMbaMdhI viveka, gurumahArAja saMbaMdhI viveka, upAzrayasaMbaMdhI viveka, pAThazALAsaMbaMdhI viveka keLavavo jarUrI che. apazabdo sahana karanAranuM dRSTAMta joIe to, dUra dezathI padayAtrA karIne AvelA eka saMte eka gAmanA pAdare AvelA mahAdevajInA maMdira pAse nivAsa karyo. teo mahAdevajInI pUjA ne bhajanakIrtana karatA. saMta kharekhara bhagavAnanA bhakta hatA. temanA taraphathI gAmanA lokone koI paNa jAtano upadrava hato nahi, paNa gAmanA loko ghaNA duSTa hatA. teo A saMtane DhoMgI samajIne, maMdira pAsethI pasAra thatI vakhate rojaroja temanA upara gALono varasAda varasAvatA hatA, paNa saMta to zAMta, sahiSNu ne samajadAra hatA. tethI teo gAmanA lokonI gALo zAMtithI sAMbhaLI letA. temanA para gusso karatA nahi. hRdayamAM temanI upara verabhAva rAkhatA nahi. temane sAmI gALa paNa detA nahi. AthI temane rojaroja vinAkAraNa gALo denArA gAmaloko chevaTe thAkyA, hAryA, zAnta thayA ne saMta pAse AvyA. temane praNAma karIne pUchayuM ke, "ame tamane rojaroja apazabdo kahIe chIe topaNa tame kema gusso karatA nathI? kema sAmI gALa detA nathI ?" saMte hasIne kahyuM: ''sAMbhaLo! tame mane so rUpiyA ApavA Iccho te huM lauM nahi to te kAnI pAse rahe?" gAmaloko kahe : "amArI pAse ja rahe". - saMte pharIne kahyuM: 'tame mane gALa do te huM lauM nahi to konI pAse rahe? gAmaloko javAba ApI zakyA nahi. samajI gayA ke apazabdo kahevAthI ApaNuM ja mukha apavitra bane che. ApaNe ApelI gALa ApaNI pAse ja rahe che. ApaNane ja lAge che. samajIne zaramiMdA banyA. potAnI bhUlano pastAvo karavA lAgyA. saMtanAM 206
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)CQ vinayadharma (c)(c)n caraNamAM paDIne temanI vAraMvAra kSamA mAgavA lAgyA. Ama teo te saMtanA paramabhakta banyA. tana-mana-dhanathI temanI sevA karavA lAgyA ne jIvanamAM kadI paNa apazabdo nahi bolavAnI pratijJA karI A bhava-parabhavamAM sukhI thayA. to cAlo ApaNe sau paNa vinayadharmane prajvalita karIe. jaina gAthAkathA-vyAkhyAnane navI TekanaoNlaoNjInA prayogathI e saMskRtinA saMskAronuM siMcana karAvIe, jethI vinayavAna - samAja - rASTra dezane sthApI zakIe ane vaLI, A bhavya vArasAnI phorama AvanArA ItihAsamAM loko vAMce ane anumodanA kare. cAlo, to A zakya che, ApaNI suSupta-kAryazakti ane durguNone dUra karI sadguNothI yukta eka svastha samAja banAvIe. vinayI dharma... sanAtana dharma ke evo dharma ke je zAraNa karI rAkhe, manuSyajAtane TakAvI rAkhe... saMdarbha : gItA ane mAnavajIvana -svAmI viveditAnaMda saMskAranuM ghaDatara - zrI jitendra muni sAhityanuM najharANuM - pU. bhuvanacaMdrajI (jaina dharmanAM abhyAsu dIkSAbahena mahilA ArTsa kaoNleja vidyAnagarIhiMmatanagaramAM prAdhyApaka tarIke sevA Ape che. temaNe traNa pustakonuM lekhana-saMpAdana karyuM che). 4 vinayadharma 1 1 vaizvika dArzanika paraMparAmAM vinayadharma - vinayabhAvanuM ciMtana-nirUpaNa - baLavaMta jAnI Aje jagata sAMkaDuM banI gayuM che. globalAIjhezanane-vaizvikaraNe ekabIjAne najIka-samIpa lAvI dIdhAM che. vizva eka banI gayuM che tyAre vizvanA sarvane eka rAkhanAruM-ekatA arpanAruM tattva kaMI hoya to te vinayabhAva-vinayadharma jaNAya che. aneka dharmanA paricayamAM Aje samAja mukAyo che. AvA samaye e hArdarUpasarvasAdhAraNa - yunivarsala tatva kaMI hoya to te vinayabhAva ane vinayadharma che. e vinayadharma saMdarbhe jaina dharmamAM pravartatA A bhAvane AlekhavAno upakrama ahIM jALavyo che. bhAratIya ane pAzcAtya darzanazAstramAM ghaNAM vaiSamya vicAra saMdarbhe avalokavA maLaze paNa sAmya ghaNAM che. A sAmyatA akhilAI saMdarbhe che. akhilAImAM samagratAmAM kendrasthAne vinaya-namrabhAva che. vyakti abhyAsI hoya, padadhArI hoya ke padavihIna hoya, paNa emAM vinayadharmabhAva anivArya che. maMDanamizra ane zaMkarAcAryanA saMvAdamAM vivAda hato, paNa e vinayathI suzobhita hato. bhAratIya darzanamAM ane pAzcAtya darzanamAM samAnarUpe sUtra pravarte che te 'vidyA vinayathI zobhe che.' bhAratamAM traNa mata prabaLapaNe pracalita che. emAM sanAtana, jaina ane bauddha darzanamAM badhe ja kendrasthAne vinayavartana-vinayabhAva che. pazcimamAM krizciyana, jarathuSTra, tAo, kaphyuziyasa ke IslAma koI paNa dharmadarzananuM vicAratatva to vinayanA pAyA para maMDita che. Tena kamAnDamenTomAM ke kaphyuziyasanAM, jarathuSTranAM bAdhavacanomAM - sUtrAtmaka rIte vinayano namrabhAvano svIkAra che. vyakti mATe, bhAvaka-bhakta mATe enuM hovuM anivArya che. - Izue kahyuM ke, 'tane koI eka gAle tamAco mAre to tuM bIjo gAla dharaje.' emaNe to emanA anuyAyIone paNa kahyuM ke, "mane paththara pheMkI rahelA, gALo bhAMDI rahelAne tame zikSA nahIM, prema Apajo. teone khabara nathI ke huM zuM karuM chuM. teone khabara nathI ke teo zuM kare che. daDha banIne mane cAhajo.' mahaMmadasAhebe paNa emanA paratve krodha, dveSa, avagaNanA rAkhanArA paratve prema vahAvelo. emanA sArA mATe duA-prArthanA karelI. sUphI mahilAsaMta rAbiyAe to enI khabara mAtAne :amRtajharA lAge tArAM neha nItaratAM nayano he vizvajananI, tArAM caraNe tIrthottama mAM, tAro tuMkAro e mArI padavI ne veNa vaNa varadAna jagatanI sarva jananIne vaMdu vAraMvAra, -ka 207 - 208 0
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 77 4 vinayadharma Pe Cen pUchavA AvelA IslAma dharmanA moTA saMte emanA mAthA upara-kapALa upara kapaDAno TukaDo casocasa bAMdhelo. rAbiyAe pUchyuM ke, A kapALa-mAthA upara casocasa zuM bAMdhyuM che ? kema bAMdhyuM che ?' IslAma mahAtmAe javAbamAM kahyuM ke, khUba sakhata rIte mAthuM duHkhe che, darda thAya che, eTale kapaDuM bAMdhyuM che.' sUphI mahilAsaMta rAbiyAe kahyuM ke, "khudAe ATalA divaso sudhI pIDArahita rAkhelA enI jAherAta karelI ke khudAe mane pIDArahita rAkhyo che ! jo e jAherAta na karI hoya to A jAherAta Ama pragaTa rIte karavAnI na hoya. khudAne tame anyAya karo cho.' mahAvIra- buddha paNa karuNAnA sAgara manAyA che. emaNe apAra karuNA emane parezAna karanArA paratve paNa dAkhavI. kAnamAM khIlA ThokanAra sAme paNa avinaya, abhadratA ke dveSabhAva pragaTAvavAne badale premabhAva, vinayabhAva ja pragaTAvyo. jarathuSTra ane kaphyuziyasa paNa AvA zAlIna vyavahAra mATe jANItA che. emanA vize evI mAnyatA pracalita che ke emanA paratve avagaNanA, pUrvagraha, jUTho mata-pracAra prasarAvanArane paNa emaNe mAphI-kSamA bakSelI. bhikSA ApavAne badale gALa ApanAra, kaTuvacana kahenAra sAme emaNe amIdaSTi vahAvI ane samAjane paNa zAMtithI uzkerAyA vagara prabodhelo. emanI padayAtrA daramiyAna avarodharUpa bananArA samakSa emaNe dveSabhAva dAkhavavAne badale dayAbhAva, vinayabhAva pragaTAvelo. emanI samakSa bodhavacano kahyAM, ene saMbodhIne kahyuM, tuM mUrkha ke ajJAnI nathI. tuM manuSya che ane manuSya sAthe AvA durbhAva joDAyelA hoya ? tuM e paNa jANe che ke sadbhAva kyAM pragaTAvavo. to bhale mArA samakSa durbhAva pragaTAvyo, paNa have anya samakSa, kyAMka sadbhAva pragaTAva. kahevAya che ke pAchaLathI e eno paramaziSya gaNAvAyelo. apAra vinaya, namratA ane zAlInatA mATe vizvanA AvA aneka saMto sukhyAta che. vinayabhAva prastuta thAya che vyakti dvArA. A badhI vyakti koI ne koI dharmanI sAthe saMkaLAyelI hovAthI je te dharmanA saMdezaka-upadezaka tarIkenI paricAyaka banI rahI. sadaguru ziSyane upadeza Ape che, zAstra bhaNAve che, paNa emAMnI eka zAstrajJA vinayabhAva che, namrabhAva che. namratA ApaNA eka muni-bhagavaMtanuM nAma che - emanA mukhakamaLa dvArA pragaTe che sadAya smita, vinayabhAva ne premabhAva. tame koI paNa dharmanA koI paNa saMtanuM mukhAraviMda avalokazo to temAM prema vahetA tamane lAgaze. - 209 - (c) C C4 vinayadharma cres vinayabhAvanuM prAgaTaya sneha-vahAla-smita che. prabodhatI vakhate kaTubhAva nahIM, paNa sneha-vinayabhAva rahe e bahu Avazyaka che. samayasuMdare emanA eka padanA aMtima caraNamAM gAyuM che ke.. dharmavRkSa surata samo, jehanI zItaLa chAMya samayasuMdara kahe emanA, manavAMchita phaLa thAya.' lokottara dharmanA be prakAra che: zrutadharma ane cAritradharma. dezavaikAlika sUtranI TIkAmAM AcAryazrI haribhadrasUrijI dharmanA AvA be prakAra pADIne kahe che ke dvAdazAMgI mULa Agama te mRtadharma che. svAdhyAya, vAcanA vagere tattva ciMtana e dharmanuM kAraNa hovAthI e prathama lokottara dharma che ane bIjo prakAra te cAritrya dharma che. karmAya mATe je AcaraNa karavuM te cAritradharma, e zramaNadharma paNa che. zramaNa na hoya tene paNa samajavA yogya tathA AcaravA yogya-manana karavA yogya che. saMvarabhAvanAmAM paNa e carcAyela che. lokottara dharmamAM deza dharmabhAvanuM agatyanuM sthAna che ane A daza bhASA khristI dharmanI daza AjJAmAM anuprANita thayelA anubhavAyA che. satya, kSamA, mAdeva, zauca, saMgatyAga, Arjava, brahma, vimukti, saMyama ane tapa jevA daza dharmabhAvavALo saMyama bhAvanAmAM varNavAyela che. nava tattvanI ogaNIsamI gAthAmAM deza AjJArUpe maLe che. mULa muddo kSamAbhAvamAMthI prApta thAya che. game tevA uzkerATamAM paNa 'kSamA rAkhavI, namratA rAkhavI. mAna koInA rahyAM nathI. mAyApaNAnI, svAmItvabhAvanI buddhine tyajavI. sadAya namratA-vinayabhAva dhAraNa karavo. jaina Agama graMthomAM satyane, tattvane jaina sAhityanA racayitAo samayasuMdara hoya ke yazovijaya athavA to AnaMdaghana hoya ke zrImad rAjacaMdra, emanA sAhityamAMthI paNa A tattvArtha pragaTato anubhavAya che - avalokAya che. AcArya haribhadrasUrie yogadaSTi samuccaya graMthamAM paNa kAma ane arthanA puruSArthamAM vinayabhAva tyajIne bhrAntithI tallIna hoya che evA ajJAnI jIvo mATe "bhavAbhinaMdI jIva' kahIne oLakhAvyA che. mane yazovijaya upAdhyAye enA padanA artho karatI veLAe A bhavAbhinaMdI saMjJA AdaraNIya 2. cI. zAha sAheba pAsethI samajavA maLelI. yazovijayajIe ATha dRSTithI sajajhAyanI yogadRSTinI cothI dIptA dRSTimAM navamI gAthAmAM AvA jIvonI kevI manodazA thAya enuM hRdayasparzI paNa arthapUrNa Alekhana bhAre lAghavathI karyuM che. 210.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ (vinayadharma *lobhI kRpaNa dayAmaNojI, mAkhI macchara ThANa bhavAbhinaMdI bhaya bhayojI, saphaLa AraMbha ayANa manamohana jinajI, mIThI tAharI vANa. ' A bhavAbhinaMdI jIvonI dayanIya manodazAne zrImad rAjacaMdre paNa 'amUlya tattvavicAra'mAM arthapUrNa rIte AlekhI che. 'bahu puNya kerA puMjathI, zubha deha mAnavano maLyo toe are bhavacakrano AMTo nahIM eka TaLyo sukha prApta karatAM sukha TaLe, leza e lakSe lampho.... kSaNakSaNa bhayaMkara bhAvaramaNe, kAM aho rAcI raho' bhavAbhinaMdI jIvo durlabha mAnavadeha prApta thayA pachI paNa bhayaMkara bhAvamaraNa (ArtadhyAna-raudradhyAna)mAM DUbIne amUlya manuSyabhava hArI jAya che ane bhavabhramaNa vadhAre che. mULabhUta vAta to vinayavyavahAra e ApaNI oLakha che. ane vinayabhAvathI opatuM vyaktitva ahIM kendramAM che. pAyAmAM rahelA A tathyanI mImAMsA jaina sAhityamAM savizeSapaNe prayojAyelI dRSTigocara thAya che. mULabhUta bAbata vinaya-vivekapUta vyaktitvanI che. guruAjJAnuvartI thavuM e vinayazIla vyaktitvano guNa gaNAyela che. AcArAMga sUtramAM paNa 'AjJAnuM ArAdhana e ja dharma, e ja tapa' ema kahevAyuM che. zrImad rAjacaMdrajIe A bhAvane bhAre saraLa ane rasavatI zailImAM 'vacanAmRta' patra kramAMka 194mAM alekhela che. 'gurune adhIna thaI vartatA evA anaMtapuruSo mArga pAmIne mokSane prApta thayA'. AtmasiddhizAstramAM paNa teo bhAre ullAsathI gAya che ke... "pratyakSa sadguru prAptino, gaNe parama upakAra traNe yoga ekatvathI varte AjJAdhAra svacchaMda mata Agraha tajI, varte sadguru lakSa samakti tene bhAkhiyuM kAraNa gaNI pratyakSa. gaMgAsatI paNa gAya che ke.... 'bhakti karavI teNe rAMka thaIne rahevuM ne melavuM aMtaranuM abhimAna re sadguru caraNamAM zIza namAvI samajavI gurunI sAna re... 211 SISnuM vitadharma | 11 | vinayabhAvamAMthI zaraNabhAva janme, emAMthI ja prIti anuSThAna ane pachI asaMga anuSThAna sudhI yAtrA zakya bane. vinayabhAva vyaktitvano uttama guNa gaNAvela che. vinayabhAva e ziSyanuM AjJAMkita hovAnI pratItinuM paricAyaka che. vizvanA badhA dharmomAM ene A kAraNathI ja praveza maLyo hoya e svAbhAvika che. zraddhAbhAva paNa vinayI vyaktimAM ja pragaTe. bAra bhAvanA jaina dharmanI eka mahattvanI kriyA che. emAMnI azaraNabhAvanA, ekatvabhAvanA, saMjJIbhAvanA, maitrIbhAvanA ane karuNAbhAvanAmAM to kendrasthAne vinayabhAva ja che. vizvadharma vicAraNAmAM ozo rajanIza, saMtabAlajI ane AryasamAjI dayAnaMda tathA svAminArAyaNIya sahajAnaMdajIe paNa vinaya-vivekabhAvane mahattA ardhelI che. vizvanA vividha dharmomAM kendrasthAne ene sthAna maLyuM che, eTale ema lAge che ke vinayabhAva-vinayadharma vizvanA dharmonI dArzanika paraMparAmAM kendrabiMdurUpa che. dharmosaMpradAyonI saMkaDAza ke sImArekhA ene sparzI nathI. enuM AcaraNa, Alekhana ane anuSThAna vaizvika dArzanika paraMparAno ciMtanapuMja che. jaina dharmamAM ene vadhu prabaLa ane pramukhapaNe mahattvanuM pada prApta thayuM jaNAya che. Ama hakIkate vizvanuM nAgarikatva prApta karanAruM vinayabhAva, vinayadharma ghaTaka jaina dArzanika tattva, taMtre ane tathyanuM kendrabiMdu che. vaizvika dArzanika-dharmamUlaka-vicAraNAnA saMdarbhe avalokatA eno hArdarUpa bhAva pAmI zakAya che. A bhAvane grahaNa karavAthI kharA pUrA mAnava tarIkenI oLakha prApta thAya che. pitAjIne : amane ApyA ajavALA, ne aMdhArA khuda oDhavA ame tamArI nizrAmAM nirAMtane jIva poDhayA, pagabhara thavAnA rastA sahaja rIte zIkhavADavA, vacana nathI ApyA ne toye mUMge moDhe pALyA. dakSatA ane vivekapUrNa vahevAranA pATha zIkhavanAra pUjya pitAjIne vinayavaMdanA ! 212
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinayadharma SaTkarzanamAM vinayadharmanuM ciMtana - bharata'kumAra' prA. ThAkara 'prAstAvika : darzana zabdano vyutpattijanya artha thAya che... jovuM, vicAravuM, zraddhA karavI. Adi kALathI ja mAnave potAnA jIvanamAM darzanane mukhya sthAna ApyuM che. vastutaH jIvana pratye manuSyano dRSTikoNa ja darzana che, je dareka vyakti mATe judo hoya che. AsapAsanA padArthone samajavA mATe jijJAsAnI lahero sadAya doDyA kare che. meren bhAratIya darzana duHkhanI AdhArazilA para pratiSThita che. lagabhaga tamAma darzano duHkhanivRttinA upAyonI zodhamAM lAgelAM che. dArzanika bhASAmAM duHkhane baMdhana ane tenI nivRttine mokSanuM nAma apAyuM che. darzanono A mukhya prazna rahyo che. Ama to vividha darzano para seMkaDo graMtho racAyA che. temAM jainAcAryo likhita mAtra 'Sagdarzana'ne lagatA pAMca graMtho lakhAyA che. temAM haribhadra kRta paddarzana samuccaya (sana 900), meruttuMga kRta paddarzana vicAra (1300), maladhArirAjazekhara kRta pagdarzana samuccaya (1348), guNaratna kRta yagdarzana samuccaya kI TIkA - tarkarahasya dIpikA (1400) ane rAjazekhara kRta paddarzana samuccayano samAveza thAya che. haribhadra ane mAdhavAcAryanA graMtho AcArya haribhadra sUri (701-71) saMskRta-prAkRtamAM aneka Akara graMthonA raciyatA, ardhamAgadhI Agama graMthonA prathama saMskRta TIkAkAra ane bhAratIya sAhityamAM cha darzano (bauddha, naiyAyika, sAMkhya, jaina, vaizeSika ane jaiminIya)no saMkSepa ApanAra vyaktiomAM agragAmI che. sAmAnyataH bhAratamAM dhArmika dArzanikoe anya siddhAMtonAM adhyayana ane saMzodhana veLA yogyArthamAM tenI vivecanAne badale AlocanA vadhu karI che. kadAca haribhadra eka gaNanIya apavAda che. emano A graMtha cha darzanonuM AdhikArika vivaraNa ApanAra sauthI jUno jJAnasaMgraha che. A graMthanI prastAvanA gujarAtanA jANItA jaina dArzanika dalasukha mAlavaNiyAe lakhI che. temanI pAdanoMdha mujaba A graMthanA traNa gujarAtI anuvAdo paNa thayA che. temAM jaina tattvAdarza sabhA (amadAvAda, 1892), jaina dharmaprasAraka sabhA (bhAvanagara, 1907) ane kSemacandrAtmajI nArAyaNa (surata, 1918)no 213 (vinayadharma samAveza thAya che. haribhadrajIno 'pagdarzana samuccaya' graMtha ane tenA paranI guNaratna sUri (1343-1418)nI TIkA tarkarahasya dIpikA' e pahelethI ja prAcyavidyAvidonuM dhyAna kheMcyuM che, kema ke haribhadranI kRti bhAratIya darzanono eka suMdara guTakA che ane guNaratnanI TIkA tenI eka sulalita vyAkhyA che. 'sarva darzana saMgraha'nA kartA mAdhavAcArye (1295-1385) prasiddha bhAratIya darzanonuM pAMDityapUrNa zailImAM sarvAMgapUrNa vivecana karAvyuM che. koI paNa saMpradAyanA vivecanamAM AcAryanI niSpakSatA prazaMsanIya che. uttarArdhe teo zRMgerI zAradApITha (karNATaka)nA bAramA jagadguru (1380-85) rahyA hatA. A baMne graMthomAMthI pasAra thatAM vinayadharma/vivekadyaSTinuM thoDuMghaNuM ciMtana lAdhyuM che. te Apa samakSa vaheMcuM chuM. vitaMDAvAda ane matamatAMtara 'pagdarzana samuccaya'graMthanAM pRSTha 24 thI 27 para 'jJAna'nI carcA karatAM graMthakAra kahe che ke khoTA jJAnane ajJAna kahe che ane khoTA jJAnavALA ajJAnikaajJAnavAdI che. emanuM kathana che ke jJAna kalyANakArI nathI. A jJAna ja tamAma vitaMDAvAdanuM mULa che. A jJAnathI ja eka vAdI bIjA viruddha tattva prarUpaNa karI vivAdano akhADo Ubho kare che. vaLI, jJAna to tyAre upAdeya (svIkArya) bane che jyAre jJAnanuM svarUpa ThIkaThIka nizcita banI jAya, paraMtu saMsAramAM matAMtara che ane jyAre badhA potAnA tattvajJAnane sAcuM kahetA hoya tyAre 'koNa sAcuM' e jANavuM asaMbhava bane che. badhA darzanavALA jyAre potapotAnI khIcaDI alagaalaga pakAvI rahyA che, potapotAnA siddhAMtomAM satyatAnI duhAI Ape che tyAre 'A sAcuM ke te' teno viveka karavo muzkela bane che. sArAMza eTalo ke A jJAna ja aneka jhaghaDAnI jaDa che. tenAthI (ahaMkArapUrvaka rAgadveSa thaIne) anaMta saMsAranI vRddhi thAya che. teno sAco nirNaya karavo paNa kaThina bane che. A anarthamULa jJAnathI kyAreya kalyANa thaI zakatuM nathI ane 'tethI ajJAna ja zreyaHsAdhaka che evo niSkarSa nIkaLe che. vinayapUrvakano AcAra-vyavahAra tenA pRSTha 29 para vinayadharma vize kahevAyuM che ke, jemano vinayapUrvakano AcAravyavahAra hoya che teo vaiyika kahevAya che. vasiSTha, pArAzara, vAlmIki, 214
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ > vinayadharma On vyAsa, IlAputra, satyadatta vagere mukhya vainayiko (vinayadharmIo) thayA che. emano veSa, AcAra, zAstra kaMI paNa nizcita nathI. koI paNa veza, AcAra, zAstra temane ISTa che. vinaya karavo e ja emanuM mukhya kartavya che. temanA batrIsa prakAra A mujaba che : devatA, rAjA, sAdhu, jJAti, vRddha, adhama, mAtA tathA pitA A ATheyano mana, vacana, kAyA ane dezakALa anusAra dAna ApIne vinayadharma bajAvavAmAM Ave che. A AThano cAra prakAre vinaya (8 x 4) eTale vaiyikonI saMkhyA batrIsa thAya che. trividha anumAnanI tattvacarcA 'pagdarzana samuccaya'nA pRSTha 92thI trividha anumAno pUrvavat (kevalAnvayI), zeSavat (kevalavyatirekI), sAmAnyatodaSTa (anvaya-vyatirekI)nI tattvacarcA zarU thAya che. A carcAmAM varasAda-vAdaLanA udAharaNa sAthe AgaLa pRSTha 98 para batAvyuM che te mujaba jo ApaNe eTalo paNa viveka na karI zakIe ke kayA vAdaLa varasavAvALAM ane kayA mAtra garajavAvALAM che to saMsAranAM badhAM anumAnono uccheda (nAza) thaI jaze. je vyakti varasavAvALAM vAdaLonA vizeSa dharmono viveka sArI rIte karI zake che te viziSTa meghodayathI bhaviSyanA varasAdanuM jarUrathI anumAna karI zakaze. atyAre paNa sAdhAraNa kheDUta vAdaLonA raMgaDhaMga joIne pANI varasavAnuM anumAna kare ja che. maMdabuddhi garajavAvALAM ane varasavAvALAM vAdaLAMnA lakSaNomAM viveka nathI dAkhavI zakatI. tenA pRSTha 290thI puruSa (AtmA) ane prakRtinA saMyoganI carcA AgaLa cAle che. temAM pRSTha 292 para vivekakhyAti (bhedajJAna)nI paNa vAta Ave che. prakRti ane puruSa baMne jyAM koI padArthajJAna nathI hotuM evA 'asaMvedyaparva'mAM potapotAnAM svarUpomAM sthita che. arthAt baMne jJAnazUnya, acetana, ajJAnI che. Ama, baMnene vivekakhyAti (bhedavijJAna) nathI thaI zakatI ucita vyavahArano vinayadharma have ApaNe bIjA graMtha 'sarva darzana saMgraha'nAM udAharaNo joIe. tenA trIjA vibhAga 'Arhatadarzana' (jaina darzana)nA pRSTha 142 para batAvyuM che te mujaba prANIonI pIDAthI potAnI jAtane bacAvIne sAro vyavahAra karavo e 'samiti' (rAITa kanDakTa) che. bIjA arthamAM te sartana ke vinayadharma ja che. hemacandrAcArye (1088-1173) tenA pAMca prakAronI vyAkhyA A mujaba ApI cheH lokonI khUba avarajavaravALA ane sUryatApathI prabhAvita mArge jIvajaMtuonA 215 (vinayadharma rakSaNArthe saMbhALIne cAlavuM e sajjano mATe IryAsamiti (ahiMsAdharma) che. aniMdya, satya, badhA loko mATe hitakara, pramANasara ane priya bolavuM e bhASAsimita (vacanavinaya) che. bhikSAnA betALIsa doSothI haMmezAM mukta thaIne munio anna le che te eSaNAsamiti (icchAviveka) che. Asana vagere sArI rIte joI-saMbhALIne rAkhavuM, tenA para besavuM ane dhyAna karavuM e AdAnasamiti (svIkAraviveka) che. jaMturahita pRthvI para saMbhALIne kapha, maLa, mUtra, lIMTa sAdhu choDe che te utsargasamiti che. Ama, pAMca prakAranI vivekadaSTi batAvI che. bhaktinA eka sAdhanarUpe 'viveka' 'sarva darzana saMgraha'nA cothA vibhAga 'rAmAnuja darzana' (viziSTadyutavedAnta)nA prakaraNa-21 'bhaktinuM nirUpaNa' (pRSTha-204)mAM bhaktinI siddhi ke prAptinAM A sAta sAdhano batAvyAM che temAM eka ane prathama 'viveka' paNa cheH (1) viveka (Diskriminezana) (2) vimoka mukti (egjhapzana) (3) abhyAsa (prekTisa) (4) kriyA (oNbjharvansa) (5) kalyANa (eksalansa) (6) anavasAda viSAda (phrIDama phroma DisponDansI) ane (7) anudrarSa saMtoSa (seTisphekzana). temAM 'viveka'no artha batAvyo che : adUSita annathI sattvanI zuddhi. AhAranI zuddhithI prakRti zuddha thAya che ane prakRtinI zuddhithI dhruvA (sthira, nizcaLa) smRti prApta thAya che. Ama, 'viveka' eTale sattvazuddhi, guNadoSanI parIkSA, sArAsAranI buddhi, vivekabuddhipUrvakano vyavahAra, samajadArI, nIrakSIra pArakhavAnI samaja, sUkSma ke vedhaka vivekabuddhi. aMjAra (kaccha)sthita bharatabhAI darzanazAstranA tathA itihAsanA abhyAsI che. teonA ciMtanasabhara lekho avAranavAra vividha sAmayikomAM pragaTa thAya che. bhUja reDiyo sTezanathI temanA vArtAlApa prasArita thAya che. 216
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)nDa vinayadharma (c)(c) bripiTakamAM vinaya ciMtana - DaoN. niraMjanA vorA gautama buddhanI dArzanika vicAradhArA ane dharmazAsananuM saMkalana pAli bhASAnA tripiTaka traNa graMthomAM thayuM che. 'vinayapiTaka'mAM bhikSuo mATenA AcAravicAranA niyamonuM, 'suttapiTaka'mAM ziSyo sAthenA saMvAdarUpe ApelA dharmopadezanuM ane "abhidhammapiTaka"mAM dArzanika siddhAMtonuM nirUpaNa thayuM che. A graMthomAMthI vinayapiTakamAM bauddha bhikSu saMghanI mahattvapUrNa AcArasaMhitA che. temAMthI saMghIya anuzAsananA vAstavika svarUpano paricaya maLe che. vinayapiTakamAM saMghanA anuzAsana vizenA niyamo : | 'vinaya'no artha che saMghanuM anuzAsana athavA niyama. gautama buddhe potAnA mRtyu pachI saMgha mATe koI guruparaMparAnI sthApanA karI na hatI. temaNe vinayane - arthAt vinayapiTakamAM varNita sadAcAraviSayaka niyamo ja potAnA vAstavika uttarAdhikArI hovAnuM jaNAvyuM hatuM. jyAM sudhI vinayapiTaka maulika svarUpamAM haze ane bhikSuo tenuM niSThApUrvaka pAlana karaze tyAM sudhI bauddha zAsana jIvaMta raheze. prathama saMgItamAM sabhA adhyakSa mahAkAzyape bhikSukone pUchyuM : "AyuSyamAno, ApaNe pahelAM konuM sAMgAyana karavuM che ? dhammanuM ke vinayanuM ?' tyAre bhikSuoe javAba ApatAM jaNAvyuM ke, "bhanta ! vinaya ja buddha zAsananuM jIvana che. vinayamAM rahevAthI ja buddhanuM zAsana raheze. mATe prathama vinayanuM sAMgAyana karavuM." A pramANe AraMbhathI ja bauddha saMghamAM vinayapiTakanuM sthAna mahattvanuM rahyuM che, kAraNake temanI dRSTie dharmathIya paNa vadhAre mahattvanuM sthAna sadAcAranuM che. Ama paNa kahevAyuM che ke, ''sarve karAva: I'' **mAra 4jo dharSa:'' svavivekathI kAyA, vANI ane manano saMyama karavAnuM sAdhana vinaya che, tenuM niyamana avaruddha na thAya tenuM dhyAna rAkhavuM bhikSuo mATe anivArya hatuM. gautama buddha deza ane kALanI paristhitinuM anusaraNa karIne temanA ziSyo ane upAsako mATe AcArasaMbaMdhI je niyamonuM vidhAna karyuM te 'vinaya' che - tenuM mukhya nirzana 'vinayapiTaka'nA graMthamAM che, te sAthe tripiTakanA anya graMthomAM paNa thayuM che, kAraNake bauddha vinayanI utpatti ane vikAsa ghaTanAonA mAdhyamathI thayAM che. bauddha dharmanA AraMbhakALamAM zikSApada hatAM... - 217 - 6 4 vinayadharma 'AtipAta veraLa ... Adi, paraMtu te dharmamAM ja anaMtanihita hatAM. bodhipakSIya dharmonI bhAvanA ane Arya aSTAMgika mArgane anukULa AcAravicAra svataH citta ane kAyAnI zuddhi mATe paripUrNa hatAM. sarva akuzaLa dharmono tyAga ane kuzaLa dharmanA pAlana mATenA upadezamAM vinayano parokSa rIte samAveza thayelo ja hato. tyAra bAda bhikSu saMghano vistAra thatAM, bhikSuo dharmaviruddha AcaraNa na kare, te mATe racAyelA vinayapiTakanA niyamo zAstAnA zAsananuM bAhyarUpa che. vinayapiTaka bauddha bhikSu saMghanuM saMvidhAna che ema kahI zakAya. teno mukhya viSaya bauddha bhikSu saMghanI vyavasthA, bhikSu ane bhikSuNIonAM nitya, naimittika kRtya, upasaMpadAnA niyamo, dezanA, varSAvAsa vagere vizenA gautama buddha dvArA prajJApita thayelA niyamo che. vinayapiTakano eka mahattvano bhAga 'suttavibhaMga'nuM saMkSipta rUpa te 'pAtimokha' che. temAM sAmAnyatayA nidAna, pArAjika, saMvAdizeSa, aniyata, nisacciya pAcittiya, pATidesanIya, sekhiya ane adhikaraNa samayanA 227 niyamonuM nirUpaNa che. pratyeka mAsanI pUrNimA tathA kRSNacaturdazIe eka ja sthAnamAM rahetA bhikSuoe uposathAgAramAM ekatrita thaIne pratimothanA niyamonI AvRtti karavAnA vratanuM pAlana karavAnuM anivArya hatuM. temAM bhikSuone temaNe karelA aparAdhane pragaTa karavAnuM sUcana karavAmAM AvatuM hatuM. pAtimokakha eTale A rIte saMgha samakSa pote karelA aparAdhano svIkAra karIne pApathI vimokSa meLavavo te. teno mukhya hetu potAnA mukhe ja pApano svIkAra karavAno che. cittanI zuddhi ane vimukti mATe pApane pragaTa karavAnI AvazyakatA gautama buddha uposathamAM thatAM pAtimokhanA pATha dvArA nirdezI che. pArAjikAmAM nirdezelA maithunasevana, hatyA, adinAdAnanuM grahaNa vagere aparAdho karavAthI bhikSune pravajita dharmamAMthI bahiSkRta karavAmAM Ave che. tene mATe koI prAyazcittanuM vidhAna nathI. saMghAdisesamAM ullekhita doSa karavAthI bhikSune saMgha keTalAka samaya mATe parivAra Ape che. aniyata vibhAgamAM maithunasaMbaMdhI aparAdhono samAveza thAya che. cothA vibhAgamAM trIsa nisacciya pAcittiya niyamo che. kaThina, cIvara, Asana, sonA-cAMdIsaMbaMdhI vyavahAra, bhaiSajya vagere vizenA aparAdhono bhikSu svIkAra karIne, pachI teno tyAga karIne che 218 -
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinayadharma A doSamAMthI mukta thAya che. pAcittiya doSo bANuM che. temAM zaktinuM pradarzana, jamIna khodavI, vRkSa kApavuM, saMghanI vastuo pratye asAvadhAnI rAkhavI vagere aparodhono samAveza thAya che. bhikSu prAyazcitta karavAthI temAMthI mukta thAya che. pATidesanIyanA cAra aparAdhono svIkAra mAtra karavAthI doSamukta bane che. 'sekhiya' eTale zaikSya - zikSaNIya niyamomAM vastra, bhojana tathA bAhya ziSTAcAra vizenA paMcotera niyamo che. adhikaraNa samayamAM utpanna thayelA vivAdane zAMta karavA mATenA sAta upAyo batAvyA che. A niyamo saMghajIvananI vyavasthA ane ekatA jALavavA mahattvanA che. A uparAMta temAM upasaMpadA, parivAsa, zrAmaNeranI pravajyA, ziSyanA dharmo, upAdhyAyanAM kartavyo, AcArya ane aMtevAsInAM kartavyo, uposatha, varSAvAsa ane pravAraNA, dainika vyavahAranI vastuo-vagere vize vistArathI ane sUkSmAtisUkSma vigatone dhyAnamAM laIne niyamo rajU karavAmAM AvyA che, jene saMghanI zista (Discipline) kahI zakAya. tene yogya rIte ja samajAvavAmAM AvyuM che ke - vinayanato ceva AvavAghAnAM ayaM vinayo vinayo ti avakhAto / vinayapiTaka kAyA ane vANInA niyaMtraNanuM ja svarUpa che. gRhasthajIvanamAM rahIne upAsaka tarIke dharmanuM pAlana karanAra mATe mAtApitA-putra-putrI-patnI, dAsa vagere vize paNa cokkasa AcArasaMhitA ApavAmAM AvI che. erre bauddha sAdhanAmArganI AcArasaMhitA : kAyA, vANI ane manano saMyama karavAnuM sAdhana vinaya che, paNa tyAra pachI mananI saMpUrNa vizuddhi ane samyaktvanI prApti tathA nirvANanA mArge AgaLa vadhavA mATe gautama buddhe deha ane AtmAnuM damana karanArI atikaThora tapazcaryA ke atibhogavilAsa - A baMne aMtono tyAga karIne sadAcArano madhyama mArga upadezyo che. vinayapiTakanI sAthe suttapiTakanA majikmanikAya, dIrghanikAya, suttanipAta, dhammapada vageremAM dharmanA sArarahasyarUpa cAra AryasatyanI eTale ke duHkha, duHkhasamudaya, duHkhanirodha ane duHkhanirodhagAminI pratipadanuM nirUpaNa thayeluM che. tenA saMdarbhamAM madhyama mArga eTale ke AryaaSTAMgika mArga bauddha dharmanI AcAra-mImAMsAnuM mahattvanuM nidarzana che. tenAM ATha aMgo che. sarva aMgomAM 219 (vinayadharma Cr samyagdaSTi pUrvagAmI bane che. tenA traNa artha che. dharmamAM zraddhA, kuzaLa ane akuzaLa karmono tema ja tenAM pariNAmono viveka ane cAra Aryasatyono sAkSAtkAra Arya zrAvaka kAyika, vAsika ane mAnasika kuzaLa dharmo eTale ke ahiMsA, acaurya, brahmacarya, priya ane satya vANI, nirlobha ane avyApAdane tenAthI viparIta akuzaLa dharmo ane tenA mULarUpa lobha-dveSamohane samaje che tyAre samyak dRSTivALA bane che. samyak saMkalpa eTale cAra Aryasatyone anurUpa tRSNArahitatA, adroha ane ahiMsAnA pAlana mATeno dRDhanizcaya. samyakvANI eTale asatya, cADI-cUgalI vagereno tyAga karIne sarvane hitakara paNa madhura vaMcana bolavAM. samyag AjIvikA eTale arthaprApti mATe zastra, prANI, magha, mAMsa, viSa Adino vyApAra ane khoTAM tolamApa, lAMcaruzavata, vacanA, chedana, vadha, baMdhana, corI vagereno tyAga karavo. samyak vyAyAma eTale akuzaLa manovRttione kSINa karIne dharmone prApta karavA ane TakAvavA tathA tenI vRddhi karavA mATeno prayatna. samyak smRti arthAt sAdhanAmArgamAM sAvadhAnI, apramAda ane jAgRti hovI te ane aMtamAM samyak samAdhi arthAt kuzaLa manovRttiomAM cittanuM pratiSThita thavuM te. A sAthe daza pArimatA ane cAra brahmavihAra-maitrI, karuNA, muditA ane upekSAnI bhAvanA paNa vinayanA-cittazuddhinA sAdhana tarIke mAnavasamAjane bauddha dharme kareluM mahApradAna che. pratItya samudAyanAM avidyA vagere bAra aMga tathA Arya aSTAMgika mArga sahitanA sADatrIsa bodhipAkSika dharmo cittanA rAga-dveSAdi kaSAyonuM nirasana karavA ane zAMtipada nirvANanI prApti mATenA sAdhanAmArganA mahattvanAM sopAno che. tene zIla-samAdhi ane prajJA e zikSAtraya tarIke paNa oLakhavAmAM Ave che. A traNa skaMdhone gautama buddhe triratna, traNa saMpatti tathA traNa mahAyajJo tarIke samajAvyA che. bauddha darzananAM mULabhUta tattvo che sarva prakAranAM duSkRtyomAMthI virati - te zIla che. sadvicAramAM cittane ekAgra karavuM te samAdhi che. sarva dvaMdvAtmaka sthitimAM iSTa-aniSTa vacce samabhAva sthapAya che tyAre sAdhaka prajJAvAna bane che. A zikSAtrayamAM sarva bauddha-vinaya ke sAdhanAno samAveza thAya che. saMkSepamAM tripiTakamAM vyakitanA nirvANa ane lokakalyANanA saMbaMdhamAM nirUpita vinaya ke niyamo sArvatrika-sarva dezakALa mATe anusaraNIya che. dhammapada 22009
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ (c)(c)nDa vinayadharma (c)(c) (14/5)nI A eka ja gAthAmAM vinayanA samagra sArarahasyanuM nidarzana che : sabba pApassa apharaNaM kusalassa upasaMpadA / sacitta pariyodapanaM etaM buddhAna sAsanaM // sarva pApothI (akuzaLa karmothI) virata thavuM, kuzaLa (puNyakarmo)no saMcaya karavo, svacittanuM saMzodhana karavuM e buddhanuM anuzAsana che. (amadAvAdasthita jaina ane bauddha dharmanA abhyAsu DaoN. niraMjanAbahena gujarAta vidyApIThanAM, AM.rA. jaina vidyA adhyayana kendra sAthe joDAyelAM che). (c)(c)rve vinayadharma kaccha guNavaMta baravALiyanAM pustako ( sarjana tathA saMpAdana khAMbhA (amarelI)nA vatanI guNavaMtabhAIe c.A. sudhI abhyAsa karyA bAda hAla TesTAIla inDasTrImAM pravRtta che. jaina kaoNnpharansanA maMtrI, munizrI saMtabAlajI prerita vizvavAtsalya prAyogika saMgha, muMbaI - cIMcaNI, kalpataru sAdhanA kendra-devalAlI, pArasadhAma saMgha -ghATakopara, prANagura jaina seMTara, ema. bI. baravALiyA phAunDezananI spaMdana holIsTIka insTiTayUTa vageremAM TrasTI che. ghaNI saMsthAonA mukhapatramAM taMtrI tarIke sevA Apela che. amerikA, siMgApora vageremAM temanAM saphaLa pravacano yojAyAM che, temanAM dharmapatnI madhubahene hindI sAhityamAM DaoNkTareTa karela che. * hRdayasaMdeza * prIta-guMjana * zrImad rAjacaMdra eka darzana * amRtadhArA * samarasena vayarasena kyA * Rieu Blau Glimpsis of world Religion * Introduction to Jainisim * Commentray on non-violence. Kamdhenu (wish cow) * Glorty of detachment * upasarga ane parISaha pradhAna jena kathAkho * vinA dharma * bhAratIya saMskRtimAM dAnabhAvanA che. bhAratIya saMskRtimAM gurumahimA * Agama avagAhana * jJAnadhArA ( bhAga 1 thI 15) (jaina sAhitya jJAnasatramAM vividha vidvAnonA prastuta thayelA nibaMdho ane zodhapatronA saMgraha) * kalApIdarzana (DaoN. dhanavaMta zAha sAthe) * jaina darzanamAM keLavaNI vicAra * adhyAtmasudhA (DaoN. madhubahena baravALiyA sAthe) * vicAramaMthana * dArzanika dRSTA * jaina dharma (paricaya pustikA) * ahiMsA mImAMsA (DaoN. kanubhAI zeTha sAthe) * caMdrasena kathA (DaoN. kanubhAI zeTha sAthe) * amaratAnA ArAdhaka - ena darzana ane gAMdhIvicAradhArA * adhyAtmaniSTha saMtabAlajI : ApanI sanmukha * marma sparza (DaoN. jayaMta mahetA sAthe) * vItarAga vaibhava : Agama darzana - jJAnasAdhanA ane sarasvatI vaMdanA * vizvavAtsalyano saMkalpa vAtsalyanuM amIjharaNuM (mAtRvAtsalyanAM vividha svarUpo) * jIvanasaMdhyAe aruNodaya * sarvadharmadarzana (vizvanA mukhya dharmono paricaya) * Adarza keLavaNInuM upaniSada aNagAranAM ajavALAM (pro. pravINAbahena gAMdhI sAthe) - upanirjhArA (kAvya saMgraha) * tapAdhirAja varSItapa : dAmpatyavaibhava (dAMpatyajIvanane lagatA lekhono saMcaya) * uttama zrAvako bhagavAna mahAvIra ane saMyamajIvana * mRtyunuM smaraNa (-- ciMtana) * Aagam An Introduction Development & Impact of Jainism in India & abroad. * jaina patrakAratva adhyAtma AbhA : zrI uvasagaharaM stotra : eka adhyayana : zrutajJAnanAM ajavALAM * raulezI (AlocanA ane upAsanA) : jena dharmanA covIza tIrthaMkaro E-mail : gunvant.barvalia@gmail.com 022 - 42153545 che 222 9