Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
માન-રાતા-રીરીક્સ નં. ૬,
6
-
-
Collbllidke liks
જૈન ગ્રંથમાળા,
દાદાસાહેબ, ભાવનગર, ફોન : ૦૨૭૮-૨૪૨૫૩૨૨
5422006
મીમાનું
tવજવવલ્લભસૂરીશ્વરજી મહારાજ
બ્રહ્મચર્ય-ચારિત્રપુજાદત્રયી સંગ્રહ.
શ્રી આત્મારામજી મહારાજ
સંપાદક મુનિ ચરણવિજય.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
श्रीजैन-आत्मानन्द-शताब्दि-सीरीझ नं.६
8 न्यायांभोनिधि-जैनाचार्यश्रीविजयानन्दसूरिभ्यो नमः। શ્રીચારિત્રપૂજા–પંચતીર્થપૂજા– છે
પંચપરમેષ્ઠિપૂજાસંગ્રહ.
રચયિતા– ન્યાયનિધિ જેનાચાર્ય શ્રીમદ્વિજયાનંદસૂરિ પ્રસિદ્ધ નોમ શ્રી આત્મારામજી મહારાજની
પટ્ટધર પૂજ્યપાદ આચાર્યશ્રી– વિજયવલ્લભસૂરીશ્વરજી મહારાજ
–
9::
સંપાદકઃમુનિ ચરણવિજય
વિક્રમ સં. ૧લ્સ
આત્મ સં. ૪૦ વિર સં. ૨૪૬ર
ઈસ્વી સન ૧૯૩૬ , મૂલ્ય બે આના 0036SSSSSSSSSSSSા !
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રકાશક:શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા ભાવનગર-(કાઠીયાવાડ).
"
ورنحرفحاورفح ويرفدارن روحانك رفح
મુદ્રકા-શાહ ગુલાબચંદ લલ્લુભાઈ શ્રી મહોદય પ્રિન્ટીંગ પ્રેસ, દાણાપીઠ–ભાવનગર.
પ્રથમ આવૃત્તિ
પી ૫૦૦૦ કિસ્મત બે આના.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
નિવેદન
Milllllllll
શ્રી જેન આત્માનંદ શતાબ્દિ સીરીઝનું આ છઠું પુસ્તક પૂજાપ્રેમીઓના, પ્રભુભક્તિ ભાવિતાન્ત:કરણ સજન મહાનુભાના કરકમલમાં આપતાં અત્યંત આનંદ થાય છે. આ શતાબ્દિ સીરીઝને દરેક આત્મા લાભ લઈ શકે એ ઈરાદાથી આવા પૂજાનાં સુંદર પુસ્તક પણ આપવા યોગ્ય ધારી આ પુસ્તકને સીરીઝના છઠ્ઠા નંબર તરીકે પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવે છે.
આ પૂજા છપાવવામાં સહુથી પ્રથમ ઉત્સાહિત કરનાર કેટ (મુંબઈ) જૈન મિત્ર સભા છે. કોટમાં દર રવિવારે ઉક્ત સભા તરફથી જુદી જુદી પૂજાએ ભણાવાય છે અને સેંકડે આત્માઓ લાભ ઉઠાવે છે. તેમાં પણ જ્યારે આચાર્યશ્રીવિજય વલ્લભ સૂરીશ્વરજી મહારાજની રચેલી પૂજા આજે છે એવી ખબર પડે છે કે માનવસાગર હર્ષિત થઈ પૂજામાં આવીને સહુથી પ્રથમ ચેપડીઓ લઈને બેસી જાય છે.
આજ સુધી શ્રી આચાર્ય મહારાજની રચેલી પૂજાએ શાસ્ત્રી મરાઠી ટાઈપમાં છપાઈ છે. તેવા અક્ષરોથી અનભિજ્ઞ ઘણા સ્ત્રી, પુરૂષોને તે અક્ષરો વાંચતાં હરક્ત પડે છે. તેથી કેટ જૈન મિત્ર સભાએ ગુજરાતી અક્ષરમાં છપાય તે વધારે સારું, ને દરેક આત્મા સારી રીતે લાભ લઈ શકે એ ઇરાદાથી આ ત્રણ પૂજાઓ બ્રહ્મચર્ય-ચારિત્ર પૂજ, પંચતીર્થ પૂજા, અને પંચ પરમેષ્ઠિ પૂજા છપાવવા માટે જણાવ્યું. પ્રાય: આ ત્રણ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૨ )
પૂજાએના તેમાં પણ ચારિત્રપૂજાને તે એટલે બધા પ્રચાર છે કે જ્યારે એ પૂજા ભણાય છે ત્યારે જ ઉત્સાહી પૂજારસિકેા એને પૂરાવા આપી દે છે.
ચારિત્રપૂજામાં બ્રહ્મચર્યનુ જે ઉત્કૃષ્ટ વર્ણન શ્રી આચાર્ય મહારાજે કર્યું છે તે એજ બતાવી આપે છે કે શુદ્ધ, નિર્મલ, અને અખંડ બ્રહ્મચારી વિના આવુ દિવ્ય વર્ગુ ન કેાઈ કરી શકે જ નહીં. કડીએ કડીએ, પદે પદે અને પૂજા પૂજાએ અનેરેા ભાવ, વિશુદ્ધ વર્ણન, અને શુદ્ધ બ્રહ્મચર્યનું રસ પાન પીવા મળે છે. જેએએ એ પૂજા સાંભળી છે તે જ આનું વાસ્તવિક રસ પાન કરી શકે છે. ખરેખર આ બ્રહ્મચર્ય-ચારિત્રપૂજા આત્માની જ્યેાતિને જગવનારી અને બ્રહ્મચર્યના પૂર્ણ ગુણાને આપનારી છે એમાં લેશ પણ અતિશયાક્તિ નથી. બાકી કેટલાક નામની સાથે ભડકનારાઓ, પરમાર્થને નહિ જાણનારાએ એક સાદા વાકયને લઈ યુદ્ના તદ્દા પ્રલાપ કરે તે તેને માટે દયાજ ખાવા જેવુ છે.
.
એવી જ રીતે શ્રીપંચતીર્થ પૂજામાં શ્રીઅષ્ટાપદ તી, શ્રીસિદ્ધાચલ તીર્થ, શ્રીઆબૂતી, શ્રીગિરનાર તીર્થ, અને થ્રીસમ્મેતશિખર તીનું અતિશય સુંદર વર્ણન કામલ શબ્દોમાં અને પ્રચલિત રાગામાં કર્યુ છે. તેમજ પ'ચપરમેષ્ઠી પૂજામાં અરિહંત, સિદ્ધ, આચાર્ય, ઉપાધ્યાય અને સાધુ આ જૈન સિદ્ધાંતપ્રસિદ્ધ ભવજલતારણ પંચપરમેષ્ઠિનુ મહામંગલકારી આત્મક્લ્યાણકારી અદ્ભુત વર્ણન આપ્યું છે. રાગેા પણ ઘણા જ મધુર છે, તેથી હરેક ગાઇ શકે તેવા છે.
યદ્યપિ આચાર્ય શ્રીવિજયવલ્લભ સૂરીશ્વરજી મહારાજે આજ સુધીમાં સ્વર્ગવાસી :ન્યાયાંભાનિધિ જૈનાચાય
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૩) શ્રીમદ્વિજયાનંદસૂરીશ્વરજી પ્રસિદ્ધ નામ શ્રી આત્મારામજી મહારાજે જે પૂજાઓ બનાવી તેઓને છોડીને બીજી લગભગ અઢારથી ઓગણીસ પૂજાઓ નવીન ઢબથી પ્રચલિત રાગોમાં બનાવી જેન સમાજની એક મેટામાં મેટી ખોટ પૂર્ણ કરી છે. એ પૂજાઓને પ્રચાર દરેક સ્થાનમાં અધિક થઈ રહ્યો છે. તેમાં પણ આ ત્રણ પૂજાઓને પ્રચાર તે અત્યધિક જોવા મળે છે. તેથી જ આ પ્રયત્ન ગુજરાતી ટાઈપમાં ગુજરાતી બંધુઓ માટે સભાની વિનંતિને ધ્યાનમાં લઈ કરવામાં આવ્યું છે. આને લાભ મુંબઈ કેટ જૈન મિત્ર સભાને જ ઘટે છે.
આચાર્ય શ્રી વિજયવલ્લભ સૂરીશ્વરજી મહારાજે ચારિત્ર પૂજાના વક્તવ્યમાં પૂજાનું રહસ્ય, ભાષામાં પૂજાઓ રચવાને શે હેતુ? વિગેરે સાફ દર્શાવેલ હોવાથી જીજ્ઞાસુઓ ત્યાંથી જેવા વિચારવા કષ્ટ ઉઠાવે. અહીં આલેખવું અસ્થાનેજ ગણાય.
એટલું તે મારે ચોક્કસ અને ભારપૂર્વક કહેવું જ જોઈએ કે આ વીસમી સદીમાં નવીન રાગ રાગિણમાં પૂજાઓને પ્રથમ પ્રચાર જૈન સમાજમાં કોઈએ કર્યો હોય તે તે માત્ર એક જ શ્રી આત્મારામજી મહારાજ જ છે. અને ત્યાર પછી બીજે નંબર આચાર્ય શ્રી વિજય વલ્લભ સૂરીશ્વરજી મહારાજને છે. પંજાબ, મારવાડ, મેવાડ, દક્ષિણ, યુ. પી., સી. પી. અને બંગાલ દેશમાં આ પૂજાઓને પ્રચાર ઘણે જ અધિક જેવા મળે છે. એનું મુખ્ય કારણ એ જ છે કે એક્ત હિન્દી ભાષા, બીજું સુંદર મેહક રાગ રાગિણી સાથે શબ્દોની કોમળતા, મધુરતા અને અનુપ્રાસ વિગેરે ઉત્તમોત્તમ જેવામાં આવે છે. કેવળ कहीं की इंट कहीं का रोडा, भानुमतीने कुणबा जोडा पाणी Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
કહેવતને સાર્થક કરનારાઓ, અન્યની રચેલી પૂજાઓમાંથી પદના પદ ઉચાપત કરી જેમ તેમ ગાંઠ વાળી કવિ થનારા ઘણું જ જેવામાં આવે છે. અહીં સુધી કે આચાર્ય શ્રી વિજયવલ્લભ સૂરીશ્વર મહારાજની રચેલી પૂજાઓમાંથી કેટલાક નામી
એ પદના પદો ફેરવી એક બે શબ્દોને અદલબદલ કરી પૂજા બનાવનારાઓ કવિ કુલ કિરીટે જગતમાં અથડાયા કરે છે અને પિતાની ખોટી ભેંટ જમાવે છે. પોતાની મેળે પદવીના ટાઈટલ લેનારાઓ માટે સ્તયભાવ શું ને મહાવ્રત શું? અસ્તુ “આ જગ મીઠું પરલોક કેને દીઠું” ની માફક અહીં ગમે તેમ કરી લે પરંતુ પરકમાં પોપાબાઈનું રાજ્ય નથી એ ચોક્કસ ધ્યાનમાં રાખવું જરૂરી છે. પ્રભુ ભક્તિના બહાને અન્યના પદો ઉચાપત કરનારાઓ માટે કયું સ્થાન હશે તે તે સ્વયં વિચારી લે એજ વધુ એગ્ય છે.
આ પૂજાની પ્રસિદ્ધિ અર્થે રાધનપુર નિવાસી ધર્માત્મા શેઠ સકરચંદ મેતિલાલ મૂલજીએ એક ને એકની રકમ આપી છે તે બદ્દલ એમને ધન્યવાદ ઘટે છે.
આ પુસ્તક ઘણું જ કાળજીથી સુધાર્યું છે. છતાં ક્યાંએ દષ્ટિદેષથી કે પ્રેસ ષથી અશુદ્ધિ રહેવા પામી હેય તે સહુદય થઈ સુધારીને વાંચવા સુજ્ઞ બંધુઓને નમ્ર વિનંતિ કરી વિરમું છું.
અગાસી બંદર ૬-૧૨-૩૫ ) મન એકાદશી. શુક્રવાર. ૧૯૯૨ ? આ. સં. ૪૦. વી. સં. ૨૪૬૨)
ચરણુવિજય.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
200
ન્યાયાÈાનિધિ–જૈનાચાર્ય -શ્રીમદ્વિજયાન દસૂરીશ્વરજી પ્રસિદ્ધ નામ શ્રીઆત્મારામજી મહારાજના પટ્ટધર પૂજ્યપાદ
FOO 0.
આચાર્ય શ્રીવિજયવલ્લભસૂરીશ્વરજી મહારાજ
400
શ્રી મહેાધ્ય પ્રેસ—ભાવનગર.
ragyanbhandar.com
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
वन्दे वीरमानन्दम् ।
वक्तव्य
शीलं प्राणभृतां कुलोदयकरं शीलं वपुर्भूषणं, शीलं शौचकर विपद्भयहरं दौर्गत्यदुःखापहम् । शीलं दुर्भगतादिकन्ददहनं चिन्तामणिः प्रार्थिते, व्याघ्रव्यालजलानलादिशमनं स्वर्गापवर्गप्रदम् ॥ १ ॥
તપુ ના ઉત્તમવંમર”
. . (સૂત્રકૃતા. ) " स इसी स मुणी स संजए स एव भिक्खू जो सुद्धं चरति बंभचेरं"
પૂર્વોક્ત આર્ષવચનોંસે સિદ્ધ હૈ બ્રહ્મચર્ય એક સર્વોત્તમ ગુણ છે. કુલકા ઉદય કરનેવાલા, શરીર ભૂષિત કરનેવાલા, પવિત્રતા-શૌચ કરનેવાલા, વિપદા ઔર ભય હરનેવાલા, દુર્ગતિ-દુરવસ્થા ઔર દુઃખકા નાશ કરનેવાલા, દૌર્ભાગ્ય આદિ અશુભ કર્મ પ્રકૃતિની જ કે દાહ–ભસ્મ કરનેવાલા, પ્રાર્થના કરનેવાલકે ચિન્તામણિકે સમાન ચિતિત-મનવાંછિત દેનેવાલા, વ્યાઘ–સર્ષ–જલ–અગ્નિ આદિક ઉપ
કે શાન્ત કરનેવાલા, યાવત સ્વર્ગ ઔર મેક્ષકે દેનેવાલા શીલ-બ્રહ્મચર્ય હૈ.
સર્વ પ્રકારકે તપમેં ઉત્તમ તપ બ્રહ્મચર્ય હૈ.”
વહી ખરા ઝડષિ, વહી સચ્ચા મુનિ, વહી પદ્ધ સંયમી ઔર વહી યથાર્થમેં ભિક્ષુ હૈ, જે શુદ્ધ બ્રહ્મચર્ય કે સેવન કરતા હૈ.” Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રીપ્રશ્નવ્યાકરણુસૂત્ર-દશમે અંગમેં બ્રહ્મચર્યકી મહિમા ઇસ પ્રકાર વર્ણન કી ગઈ હૈ.
૧ જૈસે ગ્રહ નક્ષત્ર તારમેં ચંદ્રમાં પ્રધાન હૈ, વૈસેહી વ્રતમેં પ્રધાન શ્રત બ્રહ્મચર્ય હૈ.
૨ મણિ, મોતી, વિદ્રમ (મુંગા-પરવાલા) ઔર બેંકે ઉત્પત્તિ સ્થાનેમેં જેસે સમુદ્ર પ્રધાન હૈ, વૈસેહી વર્તામું પ્રધાન બ્રહ્મચર્ય વ્રત હૈ.
૩ જેસે મણિમે વિપૂર્ય મણિરત્ન પ્રધાન હતા હૈ, વૈસે હી વોંમેં બ્રહ્મચર્ય પ્રધાન હતા હૈ.
૪ જેસે ભૂષણેમેં મુકુટ પ્રધાન હૈ, વૈસે મેં બ્રહ્મચર્ય પ્રધાન હૈ.
૫ જેસે વસ્ત્રોમેં મયુગલ-કપાસક વસ્ત્ર પ્રધાન માના જાતા હૈ, વૈસેહી વર્તમેં બ્રહ્મચર્ય પ્રધાન માન જાતા હૈ.
૬ પુષ્પમેં (કૂલેમે) જૈસે પદ્મ-કમલ પ્રધાન હતા હૈ, વેસેહી વ્રતમેં બ્રહ્મચર્ય પ્રધાન હતા હૈ.
૭ સર્વ જાતિકે ચંદમેં જેસે ગશીર્ષ–બાવના ચંદન પ્રધાન માના હૈ, વૈસેહી વર્તેમેં બ્રહ્મચર્ય પ્રધાન માના હૈ.
૮ જેસે અનેક પ્રકારકી ઓષધિ-વનસ્પતિક ઉત્પત્તિસ્થાન હિમાવાન પર્વત હૈ. વેસેહી આગમ પ્રસિદ્ધ આમ ઔષધિ આદિ
અનેક ઔષધિકા ઉત્પત્તિ સ્થાન બ્રહ્મચર્ય હૈ. * ૮ જેસે નદિમેં શીતાદા નદી પ્રધાન માની જાતી હૈ, વૈસેહી બમેં બ્રહ્મચર્ય પ્રધાન માના જાતા હૈ.
૧૦ સમુદ્ર જેસે સબસે બડા સ્વયંભૂરમણ સમુદ્ર માના ગયા હૈ, વૈસે હી સર્વ બડા–પ્રધાન વ્રત બ્રહ્મચર્ય માના ગયા હૈ.
૧૧ જેસે માંડલિ-ગોલાકાર માનુષેત્તર, કુંડલ ઔર ચકવર Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
'
ઇન તીનેાંહી પ તાંમે ( તેરહવે ચકવરદ્દીપાંતર્ગત ) ચકવર પર્વત પ્રધાન માના હૈ, વૈસેહી તેાંમે બ્રહ્મચર્ય વ્રત પ્રધાન માના હૈ.
૧૨ જૈસે કુંજર-હાથિયામે એરાવણ ઈંદ્રિકા હાથિ પ્રધાન ગિના જાતા હૈ, વૈસેહી વ્રતેામે બ્રહ્મચય પ્રધાન ગિના જાતા હૈ.
૧૩ જંગલમે રહનેવાલે મૃગ-હરિણ આદિ પશુ»મે જૈસે સિંહ પ્રધાન–બડા માના જાતા હૈ, વૈસેહી વ્રતેાંમેં બડા-પ્રધાન બ્રહ્મચય માના જાતા હૈ.
૧૪ સુપર્ણ કુમાર નામા દેવતામે જૈસે વેણુદેવ નામા દેવતા મુખ્યપ્રધાન કહા જાતા હૈ, વૈસેહી વ્રતેાંમે મુખ્ય-પ્રધાન બ્રહ્મચ કહા જાતા હૈ.
૧૫ જૈસે નાગકુમાર જાતિકે દેવતામે ધરણેક પ્રવર–પ્રધાન માના જાતા હૈ, વૈસેહી તેાંમે પ્રવર-પ્રધાન બ્રહ્મચર્ય માના જાતા હૈ.
૧૬ દેવલાકાંમે જૈસે પાંચમા બ્રહ્મ દેવલાક ગુણાધિક પ્રધાન માના જાતા હૈ, વૈસેહી તેાંમે બ્રહ્મચય પ્રધાન માના જાતા હૈ.
૧૭ ભવનપતિક ભવનાંમે ઔર દેવલાકક વિમાનેમેં સુધ સભા, ઉત્પાદસભા, અભિષેકસભા, અલકારસભા ઔર વ્યવસાયસભા, ઇન પાંચેાંહી સભાઓમે જૈસે સુધ સભા પ્રધાન માની જાતી હૈ, વૈસેહી વતાંમે બ્રહ્મચર્ય વ્રત પ્રધાન માના જાતા હૈ.
૧૮ આયુમે સેલવસક્ષમ-અનુત્તર વિમાનવાસી દેવતાએકી આયુ પ્રધાન માની જાતી હૈ, વૈસેહી વ્રતેાંમે બ્રહ્મચર્ય વ્રત પ્રધાન માના જાતા હૈ.
૧૯ જ્ઞાનદાન, ધર્મોપગ્રહદાન ઔર અભયદાન-તીનેહી પ્રકારકે ઉત્તમ દાનાંમે જૈસે અભયદાન પ્રધાન–સર્વોત્તમ માના જાતા હૈ, વૈસેહી સર્વાં ઉત્તમ વ્રતેાંમે બ્રહ્મચર્ય ઉત્તમ-પ્રધાન માના જાતા હૈ.
૧ પંચમદેવલાકઃ તક્ષેત્રસ્ય મહત્ત્વાત તદિન્દ્રસ્યાતિશુભપરિણામત્વાત્
પ્રવરઃ । પ્ર૦ વ્યા॰ ટીકા ।।
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૦ રંગેહુએ કપડાંમેં જેસે કિરમચી રંગા હુઆ લાલ કંબલ મુખ્ય માના જાતા હૈ (એક વસ્તકા લગા હુઆ રંગ ફિર ઉતરતા નહીં હૈ-મઠક રંગભી પ્રાયઃ એસાહી માના જાતા હૈ,) વૈસેહી બ્રહ્મચર્ય વ્રત, તમેં મુખ્ય માના જાતા હૈ. મતલબ બ્રહ્મચર્ય રંગ જિસ આત્મા લગગયા બસ ફિર વહ આત્મા મુક્તિ પ્રાપ્ત હુએ વિના નહીં રહતા હૈ.
૨૧ છ પ્રકાર, સંવનનમેં જેસે પહલા વજ-ગરષભ-નાચ નામા સંવનન પ્રધાન કહા જાતા હૈ, વૈસેહી તમેં બ્રહ્મચર્ય વ્રત પ્રધાન કહા જાતા હૈ.
૨૨ છપ્રકારકે સંસ્થાનેમેં જેસે પહલા સંસ્થાન સમચતુર નામા મુખ્ય માના જાતા હૈ, વૈસેહી વ્રતમેં મુખ્ય બ્રહ્મચર્ય માના જાતા હૈ.
૨૩ સર્વ પ્રકારને ધ્યાન મેં જેસે પરમશુક્લધ્યાન (શુકલધ્યાનકા ચૌથા ભેદ) પ્રધાન-અત્યુત્તમ માના ગયા હૈ, વેસેહી વ્રતમેં બ્રહ્મચર્ય માના ગયા હૈ. - ૨૪ મતિજ્ઞાન આદિ પાં જ્ઞાનેમેં જેસે કેવલજ્ઞાન સર્વોત્તમ પ્રધાન હતા હૈ, વૈસેહી વ્રતોમેં બ્રહ્મચર્ય હતા હૈ.
૨૫ છપ્રકારકી લેશ્યાઓમેં જેસે શુકલધ્યાન કે તીસરે ભેદમેં હોનેવાલી પરમશુક્લતેશ્યા પ્રધાન ગિની ગઈ હૈ, વૈસેહી વ્રતે મેં બ્રહ્મચર્ય વ્રત પ્રધાન ગિના ગયા હૈ.
૨૬ જેસે સાધુ-મુનિ-ઋષિયોમેં શ્રી તીર્થકર મહારાજ સર્વોત્તમ પરમ પૂજ્ય માને જાતે હૈ, વૈસેહી વ્રતોમેં બ્રહ્મચર્ય માના જાતા હૈ. ર૭ ક્ષેત્રોમેં જેસે મહાવિદેહ ક્ષેત્ર પ્રધાન માના ગયા હૈ, વૈસેહી
બ્રહ્મચર્ય વ્રત માના ગયા હૈ. ૨૮ પાંચ મેમે જેસે મંદરવર જંબૂદીપક મેરુ ગિરિરાજ કહા જાતા હૈ, વૈસેહી વ્રતમેં બ્રહ્મચર્ય વ્રત વ્રતરાજ કહા જાતા હૈ.
૨૯ મેરુપર્વતકે ભદ્રશાલ, નંદન, સૌમનસ ઔર પંડક નામા ચાર Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
વાંમે જૈસે નંદનવન}ા પ્રધાન માના હૈ, વૈસે હી વ્રતેાંમે બ્રહ્મચ વ્રતંકે। પ્રધાન માના હૈ.
૩૦ જૈસે વૃક્ષામે સુદર્શન નામા જભૂવૃક્ષ કિ, જિસકે નામસે યહ જમૂદ્રીપ કહા જાતા હૈ, પ્રધાન માના ગયા હૈ, વૈસેહી વ્રતેાંમે પ્રધાન વ્રત બ્રહ્મરાય માના ગયા હૈ.
૩૧ જૈસે તુરગપતિ, ગજપતિ, રથપતિ ઔર નરપતિ રાજાકે નામસે વિશ્રુત–પ્રસિદ્ધ હાતા હૈ, વૈસેહી તેાંમે બ્રહ્મચર્ય વ્રત રાજા તરીકે પ્રસિદ્ધ હાતા હૈ.
૩૨ જૈસે મહારથપર સવાર હુઆ હુઆ મહારથી, પર-શત્રુ સૈન્યકે પરાભવ કરનેમે પ્રસિદ્ધ હાતા હૈ, વૈસેહી બ્રહ્મચર્ય રૂપ થપર સવાર હુઆ હુઆ મહારથી-બ્રહ્મચારી કરિપુકે સૈન્યકા પરાભવ કરનેમે પ્રસિદ્ધ હાંતા હૈ.
વાચક ! પૂર્વોક્ત ઉપમાકે પઢનેસે બ્રહ્મચ`કી ઉત્તમતાકી છાપ ધ્યાનમે આગઇ હાગી ?
સ્વવાસી પ્રાતઃસ્મરણીય સ્વનામધન્ય પૂજ્યપાદ શ્રીમદ્વિજયાનન્દસૂરિ (આત્મારામજી) મહારાજને નિજરચિત વિ’શતિ સ્થાનક પૂજા એ બ્રહ્મચર્ય પદકી પૂજાકા વર્ણન કરતેહુએ—
‘· દશમે અ ંગે છત્તીસ ઉપમા, બ્રહ્મચર્ય કે દુખરી. શ્યામ” ઇસ પ્રકાર વન કિયા હૈ, વહ બત્તીસ ઉપમા યહી હૈ જો ઉપર લિખી જા ચુકી હૈં.
આપનૅ નિજ વિરચિત જૈનતાદ નામક ગ્રંથમે બ્રહ્મચકા વર્ણન કરતે હુએ જો કુછ વન કિયા હૈ મનનીય એવં આદરણીય હાનેસે ઉસકા યહાં ઉદ્ધૃત કરના યોગ્ય સમઝા જાતા હૈ.
**
“ ચૌથા મૈથુન સેવનેકા ત્યાગ કરના, તિસકા નામ મૈથુનત્યાગવત કહતે હૈં. નિસ મૈથુનકે દો ભેદ હૈં, એક દ્રવ્યમૈથુનત્યાગ, દૂસરા ભાવ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
મૈથુનત્યાગ. ઉસમેં દ્રવ્યમૈથુન તો પરસ્ત્રી તથા પરપુરુષકે સાથ સંગમ કરના, સો પુરુષ સ્ત્રીકા ત્યાગ કરે ઔર સ્ત્રી પુરૂષકા ત્યાગ કરે. રતિ ક્રીડા કામસેવનકા ત્યાગ કરે તિસક દ્રવ્યબ્રહ્મચારી તથા વ્યવહારબ્રહ્મચારી કહિયે.
દૂસરા ભાવમૈથુન હૈ સે એક ચેતન પુરુષકે વિષયવિલાસ પરપરિણતિરૂપ તથા તૃષ્ણામમતારૂપ ઈત્યાદિ કુવાસના સો નિશ્ચય પરસ્ત્રીકે મિલના, તિસકે સાથ લાલ પાલ કામ વિલાસ કરના સે ભાવમૈથુન જાનના, તિસકે જિનવાણીકે ઉપદેશસે તથા ગુસકી હિતશિક્ષાસે જ્ઞાન હુઆ તબ જાતિહીન જાનકરકે અનાગતકાલમેં મહાદુઃખદાયી જાનકર પૂર્વકાલમેં ઈસકી સંગતસે અનંત જન્મમરણકા દુઃખ પાયા, ઈસવાતે ઇસ વિજાતીય સ્ત્રીકે તજના ઠીક હૈ. ઔર મેરી જે સ્વજાતિ સ્ત્રી પરમ ભક્ત ઉત્તમ સુકુલિની સમતારૂપ સુંદરી તિસકા સંગ કરના ઠીક હૈ. ઔર વિભાવપરિણતિરૂપ પરસ્ત્રીને મેરી સર્વ વિભૂતિ હરલીની હૈ તો અબ કી સહાય લેતી એ દુષ્ટ પરિણામરૂપ જે સ્ત્રી સંગ લગી હુઈથી તિસકા થડા થડા નિગ્રહ કરું, ત્યાગનેકા ભાવ આદર્સ. જિસસે શુદ્ધસ્વભાવ ઘટરૂપ ઘરમેં આજાવે, તથા સ્વરૂપ તેજકી વૃદ્ધિ હવે, ઐસી સમજ પા કરકે પપરિણતિમેં મગ્નતા ત્યાગે ઔર કર્મ કે ઉદયમેં વ્યાપક ન હોવે, શુદ્ધ ચેતનાકા સંગી હવે સો ભાવમેનકા ત્યાગી કહિયે. અહીં દ્રવ્યમૈથુનકે ત્યાગી તે ઘટ્રદર્શનમેં મિલ સકતે હૈ, પરંતુ ભાવમથુનકા ત્યાગી તે શ્રી જિનવાણી સુનનેસે ભેદજ્ઞાન જબ ઘટમેં પ્રગટ હોતા હૈ તબ ભવપરિણતિસે સહજ ઉદાસીનરૂપ ભાવમૈથુનકા ત્યાગી જૈનમતમૅહી હોતા હૈ.” [ જૈનતત્ત્વાદશી. ૩૨૯ ]
પ્રાયઃ યત્ર તત્ર “બ્રહ્મતેષ વ્રતમ ” ઈસ પ્રકાર બ્રહ્મચર્યકી - સ્તુતિ કયા જેન ઔર કયા જૈનેતર સર્વ દર્શનેંમેં મુક્તકંઠસે હો રહી હૈ, તથાપિ બ્રહ્મચર્ય કે સાદર માન દેનેવાલે યા ઉસકે સ્વીકાર કરનેવાલે ઔર યથાવત પાલનેવાલે આજકાલકે સુધરે હુએ કહતે જમાનેમેં વિરલેહી નજર આતે હૈં. જિસકા કારણ યદિ તટસ્થતયા શુદ્ધ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
મનસે ક્રાઇ વિચારેગા તે, ઉસકેા ઇસ પ્રસ્તુત દશમી પૂજાકે “જો ચાહે શુભ ભાવસે, તીન સુધારે પ્રેમસે, ખાન પાન પહિરાન. ” માલૂમ હૈ જાયગા.
,,
બ્રહ્મચર્ય વ્રત પૂજાકી નિજ આતમ કલ્યાન; ઇસ અંતિમ દારેસે
આજકાલ ઇસ સુધરે હુએ કહાતે જમાનેમેં ખાન, પાન ઔર પહરાનકા કૈસા હાલ હાગયા હૈ કહનેકી જરૂરત નહીં હૈ. વિના જરૂરતકે ખાન પાન પહરાન સ્વાદ ઔર શૌકકે લિયે કિસ કદર હારહા હૈ પ્રાયઃ સબકે અનુભવ ગાચર હારહા હૈ. ફાલ ખર્ચી છતની બઢ રહી હૈ કિ, હરએક સમાજને ઇસકી પુકાર સુનાઇ દેતી હૈ. ઇસ પરભી તુર્ત્ત યહુ કિ, છેડનેકે વક્ત સબકે સબ ફિર વહી લકીરકે ફકીરવાલા હિસાબ લીયે અડતે હૈ. ધનવાનેાંકી જાતે ખલા કિ હમારે ગરીબભાષ્યાંકો કિતના સહન કરના પડતા હૈ ? યદિ ધનાઢયોગેસે જિન્હાકા સ્વાદ લેાલુપતા ઔર ફેશનકી ફિશિયારી હટાવે તે સમાજકે ઉલ્હારમે એક ધડી કી ભી દેરી ન લગે. અરે જહાં અપને સ્વાદ ઔર શૌકકે પીછે જગાહિર ભ્રષ્ટ ચીજો ક ઉપયાગમેં ધર્માંતકકા ભી ખ્યાલ નહીં કિયાજાતા હૈ વહાં ગરીબ ભાઇઓકા ખ્યાલ કહાંસે આવે. મતલબ માદક ઔર મેહકવસ્તુકા પ્રાયઃ સામ્રાજ્યસા હેારા હૈ ઔર ઇસકે પ્રભાવસે બ્રહ્મચકી ક્યા દશા હેારહી હૈ સ્વયં વિચાર કર લેના પ્રત્યેક ધર્માત્માકા કવ્ય હૈ. અધિકકે લિયે મરહૂમ શાસ્ત્રવિશારદ જૈનાચાય શ્રી વિજયધમ સરિવિરચિત “બ્રહ્મચ`દિગ્દર્શન ’’ ઔર પ્રાયઃ સમાન્ય મહાત્મા ગાંધીજી રચિત “ આરેાગ્યદિગ્દર્શીન ” દેખકર તટસ્થતયા પક્ષપાત રહિત હાકર જિતના મનન ઔર નિદિધ્યાસન વિચાર ઔર આચારમેં લાના ચેાગ્ય માલૂમ હાવે, ગુણગ્રાહી સજ્જન પુરુષાંકા અવશ્ય હી લાના યાગ્ય હૈ.
,,
,,
'
શુભે યથાશક્તિ યતનીયમ્ ’ કા યાદ કર શુભ કામમે માંદ સĆથા યત્નશાળા ન બનાજાવે તેા જિતના હા શકે ઉતના તેા અનના હી ચાહિયે.
પૂર્વાચાર્યોં કી યહી મનશા પાઈ જાતી હૈ કિ, જિસતરતુ હાસકે લેાકેાંકી હિંચ ધમે લગાઇ જાવે. બસ ઇસી પવિત્રઆશયસે ઉન્હાંને Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
તત્તરદેશીય તત્તત્કાલીન લેકી સમઝમેં આ ઔર વહ સ્વયં ભી પઢ સકે વૈસે ઉસ ઉસ દેશકહી ભાષામેં ક્તિનેહી રાસ, છંદ, સ્તોત્ર, સ્વાધ્યાયાદિ ગ્રંથ નિર્માણ કિયે હૈ. ઈતિહાસકી તદૃષ્ટિ દૌડાનેસે માલુમ હતા હૈ કિ, જૈનકી દે પ્રસિદ્ધ શાખા, એક વેતાંબર ઔર એક દિગંબર. દોનોં શાખાઓમેં સંસ્કૃત પ્રાકૃતિક ઇલાવા ભાષાકે સેંકડો બલ્કી હજાર ગ્રંથ નજર આવેંગે. જિનમેંભી “વેતાંબરે કે પ્રાયઃ ગુજરાતી ભાષાકે ગ્રંથ અધિક મિલેગે ઔર દિગંબરે કે પ્રાયઃ સૂંઢારી-જયપુરકે ઇલાકેકી ભાષામેં ઔર કનડી ભાષામેં બને હુએ ગ્રંથ અધિક નજર આવેગે. ઇસસે યહ ભી સિદ્ધ સકતા કિ, તાંબકી ગુજરાત ઔર ગુજરાતકે સાથ મિલતા જુલતા પ્રાયઃ મારવાડ દેશ-ઇલાકા સરે હી તથા ઇલાકા જોધપુર ઇન દેને સ્થાને મેં પ્રાયઃ પ્રથમસે હી અધિકતા રહી હૈ, જે આજતક દિખલાઈ દે રહી હૈ. વૈસેહિ હુંઢારદેશ ઈલાકા જયપુર ઔર મહારાષ્ટ્રમ્ પ્રાયઃ દિગંબકી અધિકતા પ્રથમસેહી રહી માલૂમ દેતી હૈ જે આજતક મૌજૂદ હૈ.
જિસ પ્રકાર પૂર્વાચાર્યોને લેકેકે ઉપકારકે લિયે પ્રચલિત લેક ભાષામેં ગ્રંથરચના કી, ઇસી પ્રકાર ઉસ ઉસ સમયકી પ્રચલિત સંગીતવિદ્યામેં પૂજાકી રચના જુદે જુદે રૂપમેં બનાઈ. જિસસે પૂજાપ્રેમી પ્રભુભક્તો કે પ્રભુકે સન્મુખ પૂજા પઢતે પઢાતે હુએ ઉન્હી પૂજા દ્વારા પદપદાર્થો બંધ હતા જાતા હૈ. દષ્ટાંત તરીકે–વિશતિ
સ્થાનક પૂજા દ્વારા તીર્થંકરનામકર્મ–પુણ્યપ્રકૃતિકે બંધનેકે વીસ શુભ નિમિત્તકા બોધ હતા હૈ.
નવપદજીકી પૂજાસે–અરિહંત, સિદ્ધ, આચાર્ય, ઉપાધ્યાય ઔર સાધુ ઇન પાંચ પરમેષ્ટિ જે નમસ્કારમંત્રમ્ નમસ્કરણીય હૈ. ઇનકા બોધ કરાયા ગયા હૈ. સાથમેં દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્ર ઔર તારૂપ ધર્મ-કર્તવ્ય સમઝાયા ગયા હૈ કિ, જિન કર્તવ્યોકે કરને સે યહ જીવ પૂર્વોક્ત પાંચેહી પરમેષ્ઠિ પદકા અધિકારી હતા હૈ. અર્થાત નવપદમેં પ્રથમકે પાંચ પદ ધર્મી હૈ ઔર અગલે ચાર પદ ધર્મ છે. ધર્મ હવે Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
તભી છવ ધમાં હે સક્તા હૈ. ધર્મી પાંચ પદે પ્રથમ અરિહંત
ઔર સિદ્ધ દે પદ દેવ-ઈશ્વર–પરમેશ્વરમેં ગિને જાતે હૈ અગલે આચાર્ય, ઉપાધ્યાય ઔર સાધુ યે તીન પદ ગુરુ તરીકે માને જાતે હૈં. મતલબ નવપદમેં દે પદ દેવ, તીન ગુરુ ઔર ચાર ધર્મ; એતાવતા દેવ, ગુરુ, ઔર ધર્મ ઇન તીન તકા બેધ કિયા ગયા હૈ.
ચઉસઠ પ્રકારી પૂજા દ્વારા અષ્ટ કર્મકા સ્વરૂપ, ઉનકે મૂલ ઔર ઉત્તર ભેદકા સ્વરૂપ, કિસ પ્રકાર કિન કિન નિમિત્તેસે જીવ કૌન કૌનસા કર્મ બાંધતા હૈ, કિસ કિસ કર્મકી કિતની કિતની જઘન્ય ઔર ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ હતી હૈ, ઉદય-ઉદીરણા-સત્તા-બંધ–ધ્રુવ-અધ્રુવ-સંક્રમણ--અપવર્તન, યાવત નિર્જરા ઔર સર્વ કર્મ કે ક્ષય હોને પર આત્મસત્તાકી પ્રાપ્તિ, કર્મ રહિત હર છવકી મુકિતક હોના, સંસારબંધન સર્વથા - નિર્મુકત હોના ઈત્યાદિ દ્રવ્યાનુયોગરૂપ તત્ત્વજ્ઞાનકો સંક્ષેપસે વીરપ્રભુકી , પૂજાદ્વાર બંધ કરાકર પૂજ્યકી પૂજાસે પૂજકકે કર્મરહિત હેકર સ્વયં પૂજ્ય બનનેક ઉત્સાહ દરસાયા હૈ.
બારાં વ્રતકી પૂજામેં પ્રભુકી પૂજા-સ્તુતિદ્વારા ગૃહસ્થધર્મ ગૃહસ્થ સ્વીકાર કરને યોગ્ય બારાં પ્રકારક નિયમકા બોધ કરાયા હૈ, ઔર અંતમેં ધીરે ધીરે યહ જીવ ગૃહસ્થધર્મ દ્વારા ભી અપની ઉન્નતિ કરતા હુઆ મુનિ ધર્મની તર્ક ઝુકકર, પ્રવૃત્તિમાર્ગસે હટકર, નિવૃત્તિમાર્ગમેં આકર, પરમપદ-મેક્ષકા અધિકારી હાજાતા ઐસા બેધ દિયા ગયા હૈ.
પિસ્તાલીસ ૪૫ આગમકી પૂજા દ્વારા ૧૧ અંગ, ૧૨ ઉપાંગ, ૬ છેદ, ૪ મૂલ, ૧૦ પયને, ઔર નંદિસૂત્ર તથા અનુગદ્વાર સૂત્રમે જે જો પદાર્થ જ્ઞાની મહારાજને વર્ણન કિયે હૈં, ઉનકા સંક્ષેપસે દિગદર્શન કરાકર જ્ઞાનિમહારાજ-પ્રભુ--વીતરાગદેવકી પૂજા કરતે હુએ જ્ઞાનકી આરાધના હેનેસે જીવ આરાધક બનકર જ્ઞાનાવરણીય કર્મ કે ક્ષયકર યાવત મહાજ્ઞાની-કેવલજ્ઞાની બન જાતા હૈ ઇત્યાદિ આશય ઉપલબ્ધ હેતા હૈ.
મતલબ ઇસી પ્રકાર પ્રત્યેક પૂજામેં રહા હુઆ ગૂઢ આશય-રહસ્ય સમઝલેના ચાહિયે. કેઈભી પૂજા આશય યા રહસ્યકે વિનાકી નહીં હૈ. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
પૂર્વાચાર્યોને-પૂર્વ પુરુષોને-સંસ્કૃત-પ્રાકૃત કે વાંચનકી શક્તિસે રહિત એસે શ્રદ્ધાળુ ભવ્ય જ્ઞાનવાન-જાનકાર ઔર કર્તવ્યપરાયણ સદાચારી બનાનેકે ઉદ્દેશસેહી ખાસકર ભાષામેં ઉસકા ઉદ્ધાર કરકે ઉપકાર કિયા હૈ.
પરંતુ યહ સબ કિનકે લિયે ? જે ઉત્સાહસે ઈકહે હેકર પ્રેમપૂર્વક ઉપગ સહિત કાર્ય કરે ઉનકે લિયે. બાકી આજકાલકે પ્રાયઃ નિરુત્સાહી ગલે પડા હેલ બજાનેવાલેકે લિયે નહીં. પ્રસંગ વશ કહના પડતા હૈ કિ, તિનેક ઠિકાને પૂજા પઢાઈ જાતી હૈ વહાં સ્નાત્રી તો પૂજારી (ગઠી) ઔર ચંડીપાઠકી તરહ પાઠકરકે વેઠ (વગાર) ઉતારનેવાલે ભેજકકે સિવાય ભગવાન હી ભગવાન દેખનેમેં આતે હૈ.
હાં કદાપિ કહીં સતરાં ભેદી પૂજા કે સાથ અઢારમા ભેદ-છમન વાર દૂધપાક પૂરી યા લ કચૌરીકા જેર હતા હૈ તે ઘને બાઈ ભાઈ નજર આતે હૈ, પરંતુ ભી ઇધર ઉધર ફિરતે રહતે હૈં યા રસોઈકે કામમેં તલાલીન રહતે હૈ. ઇસ પ્રકાર, વર્તનસે કૈસા ઔર કિતના લાભ હો સક્તા હૈ સ્વયંહી વિચાર કરલેના યોગ્ય હૈ.
તાત્પર્ય યહ હૈ કિ જબ, કભી પુણ્યદયસે પ્રભુપૂજા પઢાઈ જાવે તબ સબ બાઈ ભાઈ એકત્રિત હેકર શાંતિપૂર્વક પ્રેમ ઔર આનંદ ઉત્સાહસે જિનકે પઢના ઔર ગાના આતા હવે મધુર-મીઠી આવાજસે પૂજા ગાવે ઔર બાકીકે સબ ચુપચાપ સુને તથા ભાવાર્થમેં સબકે સબ અપના અપના ઉપયોગ લગાવેં. ઈસ તરહ કરને સે ઘરબાર કામધંધા છોડ કર પ્રભુમંદિરમેં આનેક લાભ પ્રાપ્ત હોતા હૈ ઔર પૂર્વપુરુષાંકા કિયા હુઆ ઉપકારભી સફલ હોતા હૈ.
પ્રસ્તુત પૂજાભી ઇસી આશયસે રાજનગર-અહમદાબાદનિવાસી ઝવેરી ભેગીલાલ તારાચંદ ( જે મંગલભાઈકે ઉપનામસે પ્રસિદ્ધ હૈ ઔર ડોશીવાડાકી પિલમેં રહતે હૈ.) કી પ્રેરણાસે બનાઈ ગઈ હૈ.
સંવત ૧૯૭૭ ચૈત્ર સુદિર્ભે શ્રીકેસરિયાનાથજીની યાત્રા કરને કે ઝવેરી Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભેગીલાલભાઈ આયે થે, ઉસ વક્ત મેં ભી શિવગંજનિવાસી સંઘવી ગેમરાજ ફતેચંદ પોરવાડકે સંઘમેં શ્રીકેસરિયાનાથજીકી યાત્રાર્થ વહાં ગયા હુઆ થા. સંઘવીછકી પ્રેરણાસે શ્રીગષભદેવસ્વામીને પંચકલ્યાણકક્કી પૂજા વહાં તૈયાર કી થી . જિસકે પઢાનેકા શ્રીકેસરિયાનાથજીકે દરબારમેં પહલપહલા લાભ ઝવેરી ભેગીલાલભાઈને હી લિયા થા. ઉસ સમય ઇહોને પ્રાર્થના કી થી કિ, એક પૂજા બ્રહ્મચર્યકી બનાઈ જાવે તે આશા કી જાતી હૈ, ઘને છે કે પૂજાકે નિમત્તસે બ્રહ્મચર્યકા લાભ હવેગા. વિષય ગહન ઔર વિચારણીય હોને સે અપની શક્તિકે બાહરકા કાર્ય સમઝકર ઇસકે જવાબમેં મને મૌનકાહી સરણું લિયા. કિતનાહી સમય વીતાદિયા. પરંતુ–“જાકી જામેં લગન હે વાકે મન વ દેવ” કી કહાવતકે અનુસાર સેઠ ભેગીલાલભાઈકી લગન ઈસીમેં લગી રહી. જબ કભી કિસી પ્રસંગવશ પત્રવ્યવહાર હોતા તો ઈસ બાતકે અવશ્ય યાદ દિલાતે થે આખિર મુઝે યહ કામ કરનાહી પડા. મુઝે હતાશા ઉત્સાહી બનાકર બ્રહ્મચર્ય-ચારિત્ર જૈસે ઉત્તમ ગુણકા ગાન કરાનેમેં સેઠકી પ્રેરણા હી નિમિત્ત બની હૈ, અત એવ કલશમેં સેઠ ભેગીલાલ ભાઈકા પરિચય બતૌર યાદગારકે દિયા ગયા હૈ.
ઇસ પૂજાકે મંગલાચરણમેં જગવલ્લભ પારસ પ્રભુ રખનેકા મતલબ યહ હૈ કિ, જિસ સમય ભેગીલાલભાઈકી અધિક પ્રેરણું હુઈ
ઔર અહમદાબાદનિવાસી વકીલ કેશવલાલ પ્રેમચંદ મોદી દર્શનાર્થે આયે ઉનકે સાથી કહલા ભેજા ઉસ સમય મેં માલેરકેટલા (પંજાબ) મેં થા.
માલેરકેટલામેં દે શ્રીજૈનમંદિર હૈ. એક મોતીબાજરકે રાતેમે ઔર દૂસરા શહરકે મધ્યભાગમેં દેન હીં શિખરબંધ હૈ, દોમેં શ્રી પાર્શ્વનાથ સ્વામીકી પ્રતિમા મૂલનાયક્તરીકે હૈં. એકમેં “શામલા પાર્શ્વનાથ ” ઔર દૂસરેમેં જગવલ્લભ પાર્શ્વનાથ.”
છસવક્ત વકીલ કેશવલાલભાઈને સેઠ મંગળદાસભાઈકા સંદેશા સુનાયા ઔર પ્રાર્થના કરી. ઉસ વક્ત પાસમેં બેઠેહુએ પંન્યાસ લલિત Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
વિ૦ ને ભી જેર દિયા કિ, બહુત સમય હો ગયા અબ તે ઈનકી પ્રાર્થનાની સુનાઈ હોજાની ચાહિયે, ઔર સુનાઈભી યહાંહીં હવે કિ જિસસે કેશવલાલભાઈ વકીલ હોનાભી સાર્થક હે જાવે. કોંકિ કેશવલાલભાઈ ભેગીલાલભાઈ કે પરમ મિત્રભી હૈ.
જ્ઞાનીને અપને જ્ઞાનમેં એસા હી દેખાયા. સમય આમિલા. દ્રવ્યક્ષેત્ર-કાલ–ભાવ–ચાહી એકત્રિત હગયે. પૂજા બનની શુરુ હે ગઈ. માલેરકેટલામેં શ્રી જગવલ્લભ પાર્શ્વનાથ સ્વામીકે નિકટવર્તિ સ્થાનમેં પ્રારંભ હસે મંગલાચરણમેં ઈષ્ટદેવતરીકે યહ નામ આના યેગ્યહી હૈ.
પ્રથમ પૂજા વકીલ સાહબકે સામનેહી બનગઈ, ઉનકે સુના દી ગઈ ઔર ઉન્હીકી મારફત શેઠ ભેગીલાલભાઇકે વધાઈ ભી દી ગઈ કિ, આપકી ચીજ બનની શુરુ હે ગઈ હૈ. પરંતુ ભવિતવ્યતા “શ્રેયાંસિ બહુવિઘાનિ” સમાપ્તિ કે લિયે ક્ષેત્ર ઔર કાલ જ્ઞાનીકે જ્ઞાનમેં અનુકૂલ નહીં થા. બસ પ્રથમ પૂજા બનીહી પડી રહી. કિંતુ સાથમેં પંન્યાસ લલિત વિ. કી પ્રેરણું જેસી કી તૈસી હી જારી રહી. જિસકા કારણ કાર્ય અવશ્યહી હૈના થા. ગુરુકૃપાસે યથાશક્તિ યહ ઉદ્યમ, યહાં શહર હોશિયા૨પુર (પંજાબ) મેં પૂર્ણ હો ગયા હૈ. ઔર ઇસીલિયે સમાપ્તિમેં શ્રીવાસુપૂજ્ય સ્વામીકા નામ અંતિમ મંગલરૂપ રખા ગયા હૈ. કયાંક ઇસ શહરમેં દો શ્રીજૈનમંદિર હૈ. એક પુરાના ઔર દૂસરા નયા. નયામંદિર સ્વર્ગવાસી લાલા ગુજજરમલ એસવાલ નાહર ગોત્રીયને બનાવાયા હૈ. જિસકે શિખરકા ગુંબજ સારાહી સોનલે મઢા હુઆ હૈ. જિસકી પ્રતિષ્ઠા સ્વર્ગવાસી ગુરુમહારાજ ૧૦૮ શ્રીમદ્વિજયાનન્દસૂરિ (આત્મારામજી) મહારાજકે હાથસેહી વિક્રમ સંવત ૧૯૪૯ માઘસુદિ પંચમી કે હુઈ હૈ.
પુરાને શ્રીજિનમંદિરમેં મૂલનાયક શ્રી ચિંતામણિ પાર્શ્વનાથ હૈ ઔર નૂતન મંદિરમેં શ્રીવાસુપૂજ્ય સ્વામી હૈ. મૈને જિસ ઉપાશ્રયમેં બૈઠકર યહ પૂજા સમાપ્ત કી હૈ વહ મકાન, લાલા ગુજરમજીકા હી હૈ ઔર Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩
શ્રીમંદિર પાસમેં હૈ. યહાંતકકી ઉપાશ્રયમેં ખડે ખડે સન્મુખ પ્રભુ દર્શન હે સકતે હૈ. ઇસલિયે ઉનકી નજરકે સામને પૂજાકી સમાપ્તિ હેકે કારણ શ્રીવાસુપૂજ્ય સ્વામીકા નામ અંત્યમંગલરૂપ લિયા ગયા છે. | મુઝે ઇસ પૂજાકી સમાપ્તિમેં અધિક આનંદ ઇસલિયે હુઆ હૈ કિ ચારિત્ર-બ્રહ્મચર્યકી તો પૂજા, બ્રહ્મચારી હી શ્રી પાર્શ્વનાથસ્વામીકી સેવામું ઇસ પૂજાના પ્રારંભ, બ્રહ્મચારી હી શ્રી વાસુપૂજ્ય સ્વામીકે સન્મુખ ઇસ પૂજાની સમાપ્તિ, ઔર વહભી બાલબ્રહ્મચારી શ્રી નેમિનાથસ્વામિકે જન્મકલ્યાણકકે દિનમેં હી માને બાલબ્રહ્મચારી શ્રીનેમિનાથ સ્વામીકા જન્મદિન હી ઇસ પૂજાકાભી જન્મદિન. સત્ય હૈ ! બ્રહ્મચર્ય હવે તભી તે બ્રહ્મચારી હતા હૈ. બ્રહ્મચર્ય ગુણસહિત હી તે ગુણ બ્રહ્મચારી પ્રભુ શ્રોનેમિનાથ સ્વામિ હુએ હૈ. ઈસલિયે દોને ગુણ ઔર ગુણકા જન્મદિન ભી એક હી હેના ચાહિયે.
ઇસ કૃતિમેં શ્રીજિનહર્ષકવિકી ઔર શ્રીઉદયરત્નકવિકી કૃતિકી કુછ ઝલક અવશ્યમેવ આવેગી. કકિ ઇન દેને મહાત્માઓની રચી
નવ વાડકી સઝાય સન્મુખ રખકરકે હી યહ કૃતિ તયાર કી ગઈ હૈ, જિસમેંભી ખાસ કરકે શ્રીજિનહષકવિની કવિતાના આધાર અધિક લિયા ગયા હૈ. ઓર વહ ભી યહાંતક કિ, પાંચમી પૂજાકી દૂસરી ઢાલ તે કહીં કહીં અક્ષર બદલકે ઔર ચાલ બદલકે જેસી કી તૈસી હી લી ગઈ હૈ. ઇસલિયે ઈસ બાબત પૂર્વોક્ત દેનેહી મહાત્માઓના સહર્ષ ધન્યવાદ પ્રગટ કરના ઉચિત હી સમા જાતા હૈ.
અવશ્ય કરને 5 કિતનીક બાકા ખુલાસા પરિશિષ્ટ નંબર (૧) મેં કિયા ગયા હૈ. તથા પ્રસ્તુત પૂજામેં કિતનેક દષ્ટાંત સૂચિત કિયે ગયે હૈ, ઉનક ખુલાસા કુછ સંક્ષેપરૂપમેં કથાનકારા, પંન્યાસ લલિત વિ. સે લિખવા કર, પરિશિષ્ટ નંબર (૨) મેં દિયા ગયા હૈ. વાચકવર્ગ દેનેં પરિશિ કે પઢકર અવશ્ય લાભ ઉઠાવેં.
યદ્યપિ ઇસ પૂજામે બ્રહ્મચર્યની મુખ્યતા હૈ, બ્રહ્મચર્ય કી નવ વાડે - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪
હીકા પ્રકારોતરસે વર્ણન હૈ, ઔર ઇસીલિયે ઈસકા નામ “બ્રહ્મચય વત જા” રખા હૈ. તથાપિ પ્રારંભમેં ચારિત્રકા કુછ વર્ણન દિયા ગયા છે. બ્રહ્મચર્ય ચારિત્રસે ભિન્ન નહીં હૈ. બ્રહ્મચર્ય વિના ચારિત્ર નહીં
ઔર ચારિત્રકે વિના બ્રહ્મચર્ય નહીં ઈસ અભિપ્રાયસે, તથા સમ્યદર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રાણિ–મેક્ષમાર્ગ: ઈસ મુજિબ દર્શન, જ્ઞાન ઔર ચારિત્ર ઇન તીનકા મોક્ષપ્રાપ્તિમેં એક જેસા હક્ક હૈ. તીમેંસે એક ભી ન હવે તે મેક્ષપ્રાપ્તિ નહીં હો સકતી હૈ. ચારિત્ર વિનાકે દર્શન ઔર જ્ઞાન કિસી પ્રકાર અવિરતિ સમ્યગ્દષ્ટિ ચતુર્થગુણસ્થાનમેં માન લિયે જાવું, પરંતુ દર્શન ઔર જ્ઞાનકે વિના ચારિત્ર તે હેહી નહીં સકતા હૈ. જબ ક્ષાયિક દર્શન, ક્ષાયિક જ્ઞાન, ઔર ક્ષાયિક ચારિત્ર, તીન હોવું તો ફિર મેક્ષમેં દેરી નહીં. ઉસમેં ભી સર્વ સંવરરૂપ ચારિત્રકે હોનેપર તત્કાલ–અનંતર હિ જીવ મેક્ષક પ્રાપ્ત હતા હૈ. ઈસીવાસ્તે ચારિત્રકી મુખ્યતાકે સ્વીકાર ઔર “સમ્યગદર્શન પૂજા ” “સમ્યજ્ઞાનપૂજા” ઈસપ્રકાર દો પૂજા પ્રથમ બનચુકી હોનેસે રત્નત્રયી-(દર્શન-જ્ઞાનચારિત્ર) પૂર્ણ કરનેકી ઈચ્છા ધ્યાનમેં રખકર ઈસ પૂજાના નામ “ચારિત્રપૂજા” ભી રખા ગયા હૈ.
અંતમેં સજૉસે સવિનય મેરી યહી પ્રાર્થના હૈ કિ ન તો મેં ગીતાર્થ હી હૈ. ઔર ના હી કવિ હું. છઘસ્થસે અલનાકા હેના અનિવાર્ય હૈ. અતઃ કૃપયા મેરે દોષ મેરેહી લિયે છેડકર, યદિ કોઈ ભી ગુણ આપકે નજર આવે તે લેલે ઔર આપ ગુણગ્રાહી-ગુણ હી બને રહે ઇતિ સુષુ કિં બહુના.
પ્રાથ– શ્રીજૈનસંધકા દાસ-મુનિ-વ. વિ.
હોશિયારપુર (પંજાબ) ૧૯૮૦ શ્રાવણ સુદિ પૂર્ણિમા.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
ब्रह्मचर्यप्रभाव.
-पर
पंचमहत्वयसुवयमूलं, समणमणाइलसाहुसुचिन्नं । । वेरविरामणपञ्जवसाणं, सव्वसमुद्दमहोदधितित्थं ॥१॥ तित्थकरेहि सुदेसियमग्गं, नरयतिरिच्छविवजियमग्गं । सवपवित्तिसुनिम्मियसारं, सिद्धिविमाणअवंगुयदारं ॥२॥ देवनरिंदनमंसियपूयं, सबजगुत्तममंगलमग्गं । दुद्धरिसं गुणनायकमेकं, मोक्खपहस्स वडिंसगभूयं ॥३॥
(श्रीप्रश्नव्याकरणसूत्र) ब्राह्मीसुन्दराजीमतीचन्दनागणधराया । अपि देवमनुजमहिता विख्याताः शीलसत्त्वाभ्याम् ॥१॥
( उत्तरा० बृहद्वृत्ति ३६.)
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
7.3
B.ED
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
| ગ न्यायांभोनिधि श्रीविजयानन्दसूरिभ्यो नमः ।
वन्दे वीरमानन्दम् ।
શ્રીચારિત્રપૂજા.
અથવા
શ્રી બ્રહ્મચર્યવ્રતપૂજા.
દોહરા.
જગવલ્લભ પારસ પ્રભુ, પ્રણમી સદગુરુ પાયો નમન કરી પૂજા રચું, સિમરી સારદ માય છે ૧ છે પૂજા શ્રી બ્રહ્મચર્યકી, બ્રહ્મસ્વરૂપ નિદાન; પ્રેરક મંગળ દાસ હૈ, પૂજા મંગળ ખાન છે ર છે મૂળ ગુણેમેં હૈ બડે, ગુણ બ્રહ્મચર્ય પ્રધાન; શુભ ભાવે પાલન કરે, હવે કેટ કલ્યાન ૩ સમ્યગ દર્શન જ્ઞાન હૈ, સમ્યગ ચરણ ઉદાર; તીને ક્ષાયિક ભાવસે, કરતે ભવજળ પાર છે ૪
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૨ )
॥૫॥
પૂજા દર્શન જ્ઞાનકી, ઝીની વિન વિસ્તાર, તિમ સક્ષેપે કીજિયે, પૂજા ચરણ વિચાર ગુણિસે ગુણ નહિ ભિન્ન હૈ, તિન પૂજા ગુણવાન; ગુણિ પૂજા ગુણ દેત હૈ, પૂર્ણ ગુણી ભગવાન ॥ ૬ ॥ પૂજા પૂજા જાનિયે, અષ્ટ દ્રવ્ય વિસ્તાર, યથાશક્તિ પૂજા કરે, ભાવે ભિવ નરનાર
॥ ૩ ॥
॥ ચારિત્ર॰ ॥ ૧ ॥
॥ ચારિત્ર॰ ॥ ૨ ॥
॥ ચારિત્ર॰ ॥ ૩ ॥
સાર્ગ કહરવા-( હમે દમ ફ્રેંકે સાતન ઘર જાના. યહુ ચાલ ) ચારિત્ર આતમ શિવ સુખ દાના ૫ અં॰ ॥ જિન શાસનમે સાર ચરણ હૈ, પાંચ ભેદ તસ મૂળ વખાના સામાયિક છેદેપસ્થાપની, પરિહાર વિશુદ્ધિ જિન કુરમાના ચોથા સૂક્ષ્મ સપરાય કહિયે, યથાખ્યાત જસ ફળ નિરવાના મુખ્ય ભેદ સામાયિક સમે, વિન સામાયિક ચરણ ન માના સમકિત શ્રુત અરુ દેશ વિરતિ હૈ સર્વ વિરતિ સામાયિક ગાના સમકિત દર્શન જ્ઞાન કહા શ્રુત, દેશ વિરતિ શ્રાવક વ્રત માના આતમ લક્ષ્મી હર્ષ અનુપમ, વલ્લભ સર્વ વિરતિ ફળ પાના
॥ ચારિત્ર॰ ॥ ૪ ॥
૫
૧ ચરણ–ચારિત્ર.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
ચારિત્ર ॥ ૫ ॥
॥
ચારિત્ર ॥ ૬ ॥
॥ ચારિત્ર॰ ॥ ૭ ॥
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૩ )
દાહરા
સર્વ વિરતિ મુનિ ધમ હૈ, ભાખે ત્રિભુવન ભૃપ; ત્રિવિધ ત્રિવિધસે જાણિયે, પંચ મહાવ્રત સ્વરૂપ ॥ ૧ ॥ પ્રથમ અહિંસા હઁસરા, ઝૂડ બેલના ત્યાગ, ત્યાગ અદત્તાદાનકા, મૈથુન ચૈાથે ત્યાગ ત્યાગ પરિગ્રહ પાંચમે, યે હૈં સખ ગુણ મૂળ; ચરણ કરણ અનુયાગસે, જિનવર વચન અમૂલ ૫૩૫ લાકસાર જિન ધમ હૈ, ધર્મ સાર શુભ નાણું; જ્ઞાનસાર સચમ કહા, સચમસે નિર્વાણ સચમ સતરાં ભેદસે, દરા તિ ધમ પુનીત; સમેં આદર શાલકા, શ્રી જિન શાસન રીત ॥ ૫ ॥ ( *ગિરિવર દર્શીન વિરલા પાવે–યહ ચાલ )
॥ ૪ ॥
ચારિત્ર ઉત્તમ જિન ફરમાવે ! અચલી ॥ જ્ઞાનવાન પણ ચરણ વિહીના, પગ સમ નહીં ઇષ્ટકા પાવે ચય સે અષ્ટ કરમકા સંચય, ખાલી કરના રિક્ત કહાવે ચારિત્ર નામ નિરુક્તે ભાષ્યા, ચરણાનતર માક્ષ સધાવે
॥૨॥
॥ ચારિત્ર॰ ॥ ૧ ॥
॥ ચારિત્ર॰ ॥ ૨ ॥
॥ ચારિત્ર॰ ॥ ૩ ॥
૧ પવિત્ર. * જિનકા યહ ચાલ માલૂમ ન હેાવે વહ પીલુમે ગાસકતે હૈ. ૨ પશુ લૂલા-જો બિલકુલ ચલ ક્િર ન સંકે, “ હય નાણ કિયાહીણ, હયા અણ્ણાણુએ કિયા. પાસતા પંગુલા દટ્ટો, ધાવમાણે ઉ અધલે. [ આવશ્યક ]
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૪) પુદગળ રૂપ રમણતા ત્યાગી, રમણ સ્વરૂપે ચરણ બનાવે છે ચારિત્ર ૪ આતમ લક્ષ્મી ચરણ પ્રતાપે, હર્ષ ધરી વલ્લભ ગુણ ગાવે છે ચારિત્ર છે પા
કાવ્યમુ. શીલં પ્રાણભૂતાં કલેદયકર શીલં વપુર્ભપણું, શીલં શૌચકર વિપદુભયહર દર્ગત્યદુઃખાપહમા શીલ દુર્ભગતાદિકદહન ચિન્તામણિ પ્રાર્થિત, વ્યાઘવ્યોલજલાનલાદિશમનં સ્વર્ગપવર્ગપ્રદ ૧૫
મંત્રમ. હીં શ્રી પરમપુરુષાય પરમેશ્વરાય
જન્મજરા મૃત્યુ નિવારણાર્ય શ્રીમતે ચારિત્રિણે બ્રહ્મચર્યગુણયુતાય દેવાધિદેવાય શ્રીજિનેન્દ્રાય જલાદિકં યજામહે સ્વાહા !
-ઝપૂજા દુસરી.
દોહરા. પાંચ મહાવ્રત સાથમેં, નિશિ ભજન પરિહાર વ્રત ષટ મન વચ કાયસે, પાલે શ્રી નિગાર છે ૧. ના મિલ વરતન પાપકા, સદાચાર સહયોગ, સે ચારિત્ર સદા , આતમ નિજગુણ ભોગ છે રો
૧ નિશિભજન-રાત્રિભોજન ૨ અનગાર-સાધુ. ૩ નામિલવરતન-અસહયોગ.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૫ )
૩
॥ ૪ ॥
ચરના ચારિત્ર માનિયે, વિધ વિધ ક સમાજ; ઇહુભવ પરભવકે કિયે, સંચય અપચય કાજ ॥ ૩ ॥ ક અનિદિત આદરે, નિતિ કરિયા ત્યાગ, પાપ યાગકા ત્યાગના, ચરણુ કહે મહાભાગ પાપ પ્રવ્રુત્તિ ત્યાગિયે, ધર્મ પ્રવૃત્તિ લાગ; નિજગુણ આતમ રમણતા, પુદગલરૂપ વિરાગ ૫ ૫ ૫ લાવણી-મરાઠી, ( ઋષભ જિનદ વિમલ ગિરિ મડન-યહ ચાલ ) બ્રહ્મચર્ય આતમગુણ ઉજજ્વલ, નિમલ ધ્યાન ધુરા કહિયે; જસ તેજ પ્રતાપે, પરમપદ પરમાતમ શિવસુખ લહિયે. ૧ હાયે સિદ્ધ અનંત અનતે, હાવેગે ચિત્ત દૃઢ ગઢિયે; બ્રહ્મચારી પૂરણ, સભી નહીં ધરબારી કાઇ શિવ લઇયે. ૨ આર વ્રતમે સ્યાદવાદ ભી, જિનવર વચન અનુસિરયે; નહીં બ્રહ્મચર્ય મેં, યહી’જિનશાસન રીતિ મન ધરિયે, ૩ અન્ય વ્રાંમેં જો વ્રત ખંડિત, હાવે સા ખંડિત સહિયે; ઇક બ્રહ્મચ કે, હુયે ખડિત પાંચાં ખંડિત કહિયે, ૪ અબ્રહ્મ સેવનસે માહબંધન, દન ચારિત્ર દા લઇચે; 'સંચતી વ્રતભંગે, જીવ દુલ ભ બોધિ જિન વચ કહિયે, પ આતમ લક્ષ્મી સાધન પૂરણ, બ્રહ્મચર્ય વ્રત દૃઢ ગહિયે; મન વચ કાયાસે, હ વલ્લભ બ્રહ્મચારી જિન હિયે. ૬
૧ સમાજ-સમૂહ. ૨ સંચય-જમા. ૩ અપચય કાજ–નિકાલનેવાસ્તે. ૪ “ નવિ કિંચિ અણુન્નાય, પડિસિદ્ધ વાવિ જિવદેિહિં. મેાનુ મેહુણમેગ, ન જ વિણા રામદેસેહિં. ” [ પ્રશ્નવ્યા• વૃત્તૌ ] તથા આતાનાં નૈકાન્તતઃ કિંચિત્પ્રતિષિદ્ધમત્યુપગત વા મૈથુનમેક વિહાય [ આચા॰ નૃ॰ ]. ૫ મૈથુન. ૬ સાધ્વી. છ પુજિયે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૬)
દેહરા. શીલ વિનય સંયમ ખિમા, તપ ગુસી નિવન, આરાધક સબકા કહા, બ્રહ્મચારી ભગવાન. છે લ છે
સુરતરુ સમ બ્રહ્મ માનિયે, જિનશાસન વન સાર; વન પાલક જિન દેવ હૈ, કરુણરસ ભંડાર છે છે સમકિત દૃઢતર મૂલ હૈ, વ્રત શાખા વિસ્તાર સુરસુખ કુસુમ વખાનિયે, ફલ શિવ સુખ નિરધાર. ૩ વન પાલક જિનદેવને, તરુવર રક્ષા કાજ; દઢતર નવ વાડે કરી, જય જય શ્રી જિનરાજ છે જો ઉપકારી જગજીવક, શ્રી જિન દીનદયાલ; શુભ ભાવે ભવિ પૂજિયે, હવે મંગલ માલ છે પો
આસાઉરી-કહરવા. (કરે મેં ક્યા તુઝ વિન બાગ બહાર-યહ ચાલ.) ભવિકજન પ્રભુ પૂજન સુખકાર, ભવિક છે અંશે દ્રવ્ય ભાવસે પ્રભુ પૂજન હૈ, ભાખે જિન ગણધાર; અષ્ટ દ્રવ્યસેદ્રવ્ય ભાવ પ્રભુ, આજ્ઞા દિલમેં ધાર. ભ૦૧ સ્ત્રી પશુ પંડક સેવિત થાનક, સેવે નહીં અનગાર; સોલ ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રમેં, બ્રહ્મસમાધિવિચાર. ભ૦૨ જિમ કુર્કટ “મૂષક અરુમેરા, મારી સંગકાર; સહ દુઃખતિમ વ્રતધારીસંગ, નારી હોત ખુવાર. ભ૦૩
૧ સુરતરૂ-કલ્પવૃક્ષ. ૨ કુસુમ–કૂલ. ૩ પંડક–નપુંસક-હીજડા. ૪ કુર્કટ-મુર્ગી-કૂકડા. ૫ મૂષક–ચૂહા-ઉદર. ૬ મારી-બિલ્લી-બિલાડી. ૭ ખુવાર-નાશ.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૭) સિંહગુફા વાસી મુનિ કોશા, વેશ્યાને દરબાર; તુરત ગિરા ગયાદેશ નેપાલે, દિના નિજ વ્રત હાર ભ૦૪ અજ્ઞાની પશુ કેલિનિરખત, હવે ચિત્ત વિકાર; લખમણજિમ સાધવી વસ મહેબહતરુલી સંસાર.ભ,૫ પડુંક ચંચલ ચિત્ત કહાવે, વેદ નપુંસક ધાર; ચેષ્ટાવિધવિધ દેખ હૈ સંભવ, હવે તુચ્છ વિચાર, ભ૦ ૬ વાડ પ્રથમ પરકાસી પ્રભુને, જગજીવન હિતકાર; આતમ લક્ષ્મી પ્રભુકો પૂછ, વલ્લભ હર્ષ અપાર. ભ૦ ૭
( “કાવ્ય-મંત્ર-પૂર્વવત ”).
–ઝgપૂજા તીસરી.
- દેહરા. પંચશ્રવકો ત્યાગકે, કર નિજ સંવર રૂપ, નિજ આતમ ગુણ સંપદા, હેવે આતમ ભૂપ. ૧ છે વો નષિ વો મુનિ સંયમી, વે સાધુ અનગાર; ભિક્ષુ બ્રાહ્મણ વે સહી, પાલે બ્રહ્મ ઉદાર છે ૨ જિન વચનામૃત પાનસે, અજરામર પદ ધાર; ભવ્ય જીવ ઈસ કારણે, પૂજે જિનવર સાર. ૩ દીનદયાલ જિનેશ્વ, કરુણા રસ ભંડાર જગજીવન કરુણા કરી, ભાખ્યો યહ આચાર. . ૪. રક્ષા ખાતિર બ્રહ્મકી, દૂજી વાડ વિચાર; સ્ત્રી સંબંધી ટારિયે, વિકથા ચાર પ્રકારે
_લા આરપાર | ૫ || ૧ કેલિ-ક્રીડા. ૨ ખાતિર-વાસ્તે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૮ )
માઢ–( મારે ગમકા તરાના. ) જિનવર બ્રહ્મચારી-આનંદકારી–ભવજલ તારનહાર; પ્રભુ જગહિતકારી–અતિ ઉપકારી–જાઉં બલિહારી. ભવજલ તારનહાર ॥ ॥
પ્ર૦ ૧
પ્ર૦ ૨
૩
સ્ત્રી પદમે બૈઠકેરે, ધર્મ કથા પરિહાર; નારી કથા પુન કામકી રે, દીજે શુદ્ધ મન ટાર જાતિ રૂપ કુલ દેશકી રે, નારી વાત વિસાર, માહ વધે સ્થિર નાહી રહેરે, તુચ્છમતિ અનગાર. ચદ્રવદન મૃગલાચના રે, વેણી` ભુજંગ પ્રકાર; દીપ શિખા જિમ નાશિકા રે, ર ંગ અધર મિંસાર', પ્ર૦ વાણી કાયલ સારખા રે, કુચ કુંભ' વારણ ધાર, હંસંગમન કૃશહિર કેટીર, કેર યુગ કમલઉદાર. ૫૦ ૪ રૂપ રમણી ઇમ દાખવે રે, વિષય ધરી મન રંગ; મુગ્ધ``લોકકા રીઝવે રે, વાધે અંગ અન ગ, આતમ લક્ષ્મી નાશિનીરે ́ રે, નારી કથા શૃંગાર; ત્યાગા ભવિજિન ઉપદિરો રે, હાવે હર્ષ અપાર. ૫૦ ૬
૧
૧૨
૧૪
૧૭
પ્ર૦ પ્
દાહરા.
અપવિત્ર મલ કાઠરી, કલહુ કદાગ્રહ ઠામ, ગ્યારાં સાત વહે સદા, ચર્માં કૃતિ જસનામ.
૨૧
[૧૧]
1 મુખ. ૨ ગુત્ત–ચેટલા. ૩ હેાઠ. ૪ પકાહુઆ લાલ ગાલ્ડલ-ગિલાડા. ૫ સ્તન. ૬ ગંડસ્થલ. ૭ હાથી. ૮ ચાલ. ૯ પતલી. ૧૦ સિંહ. ૧૧ કમર. ૧ર હાથ. ૧૩ એ. ૧૪ સ્ત્રી. ૧૫ એસમ–ભાલે. ૧૬ ખુશકરના. ૧૭ કામ. ૧૮ નાશકરનેવાલી. ૧૯ કહે. ૨૦ ૨ કાન, ૨ આંખ, ૨ નાક, ૧ મુખ, ૧ દિશાકી જગહ ઔર ૧ પિશાબકી જગહ એવં નવ સ્રોત પુરુષકે હાતે હૈ ઔર ૨ સ્તન મિલાકર ૧૧ સ્ત્રીકે હાતે હૈં. ૨૧ નાલે. ૨૨ ચમડેકી મશક-પખાલ.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૯ )
દેહુ ઉદારિક કારમી, ક્ષણમે ભંગુર હાય; સપ્ત ધાતુ રાગાકુલી, સાર નહીં કુછ એય ॥ ૨ ॥ ચક્રી ચૌથા જાનિયે, દેખન સુરવર આય; વા ભી ક્ષણમેં 'ક્ષત, રૂપ ન નિત્ય કહાય ॥ ૩ ॥ નારીકથા વિકથા કહી, જિનવર પતીજે ગ ઇસમ અંગે સૂચના, દંડ અનથ પ્રસંગ ૫ ૪ ૫ ધન્ય જિનેશ્વર દેવકા, વીતરાગ ભગવત, ઉપકારી વિન કારણે, જગ ઉપદેશ કરત ૫ ૫ ૫
ખરવા-કહરવા.
( ધન ધન વા જગમેં નરનાર-યહ ચાલ. ) ધનધન વીર જિનંદ ભગવાન, ભવિભવપાર લગાનેવાલે અં. પંચમ દેવાધિદેવ, કરે સુર સુરપતિ જસ સેવ; ફલ પુણ્ય અપૂરવ લેવ, પરમપદ અંતિમ પાનેવાલેાધ૦૧૫ ભાખેહિત ભવિ નરનાર, વ્રતમે બ્રહ્મજિમ શશી તાર; આદરસે મનમેં ધાર, કરા સેવન શિવ જાનેવાલેાધ૦ ૨૫ નર નાર વિષયકી વાત, કરે આતમ વ્રતકી ધાત; જિમ વાત તરુવર પાત, તજો દિજ્ઞાન ધરાનેવાલે ાધા જિમ નીંબુ ખટાઇ નામ, મુખ છૂટે જલ અવિરામ; ચિત વિણસે છેારા કામ, વચન જિનવરકે ગાનેવાલે ધ૦૪
૧ ૧
ܙ
૧ દુખદાઇ નાશ હાનેવાલી. ૨ ક્ષણિક. ૩ દેખા. ૪ નાશ. ૫ તીસરા અંગ ઠાણાંગસૂત્ર. ૬ સાતમા અંગ ઉપાસક દશાંગ નામા સૂત્ર. ૭ દ્રવ્યદેવ-કાલકરકે દેવતા હોનેવાલા-ભાવદેવ-જો દેવતા હુઆ હુઆ હૈ, નરદેવ–ચક્રવર્ત્તિરાજા, ધર્માં દેવ-સાધુ, પાંચમે દેવાધિદેવ તીર્થંકર [ ભગ વતી શ૦ ૧૨ ૩૦ ૯.] ૮ ચંદ્ર. ૯ તારે. ૧૦ પવન ૧૧ પુત્ર.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૧૦ ) આતમ લક્ષમી મહારાજ, શુદ્ધાલંબન જિનરાજ વલ્લભહષે શુદ્ધ કાજ, પ્રભુગિરHકો બચાનેવાલે ધરુપ
(કાવ્ય-મંત્ર પૂર્વવત )
-->F – પૂજા ચોથી.
દેહ. તપ સંયમ ઔર બબકા.મૈથુન નાશ કરતા નિશદિન શંકિત મન રહે, કરે કુશલકા અંત ૧ | ધ્યાની મીની વલ્કલી, મુંડ તપસ્વી જાન; બ્રહ્મા ભી બ્રહ્મ હીન હો, તનિક ન પાવે માન છે ર પઢા ગુના જાના સભી, સફલ કહાવે તાસ; અનુચિત કરણી કરનકી, કભી કરે નહિ આસ . ૩ બ્રહ્મચર્યને જગતમેં, અતિશય પુણ્ય પ્રભાવ; વ્રતમેં ગુરુ પદવી લહી, સાધી આત્મ સ્વભાવ જ છે સર્વ પાપકે તુલ્ય હૈ, મદિરા માંસાહાર; ચાર વેદકે તુલ્ય હૈિ, બ્રહ્મચર્ય જગ સાર છે પો
(સેહની-સિદ્ધાચલ તીરથ જાના-યહ ચાલ) ભવિ બ્રહ્મચર્ય ગુણ ગાનાજી, ગાના સુખ પાનાજી છે ભવિ. અંચલી છે
૧ કાર્ય. ૨ થડાસાભી. ૩ વ્રતાનાં બ્રહ્મચર્ય હિ, નિદિ ગુર્ક વ્રતમ ! તજન્યપુણ્યભાર–સંગાદૂ ગુચ્યતે છે ૧. (પ્રવ્યા ટી.) ૪ તન્નારીરયુક્તમ–એકતઋતુરે વેદાઃ, બ્રહ્મચર્ય ચ એકતા, * એકતઃ સર્વપાપાનિ, માં માંસં ચ એકતઃ છે (પ્રશ્નવ્યાકરણટીકા) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________
·
( ૧૧ )
વાડ તીસરી જિનવર ભાખી, એક આસન નહીં ડાનાજી. ૧. જિમ પાવક લેાહેકા ગાલે,તિમ સ્ત્રી સંગ પિછાનાજી, ર. જિસ આસન બેઠી હા નારી, કાલ ઘડી દે। માનાજી, ૩, યોગી યતિ બ્રહ્મચારી ન બેઠે,ઉસ આસન જન આનાજીરૃ.૪ આસન ભેદ અનેક પ્રકારે, દશમે અંગ ફરમાનાજી, પ. આતમ લક્ષ્મી બ્રહ્મસ્વરૂપી, વલ્લભ હર્ષ અમાનાજી. ૬. દોહા.
૩
૧૨
°શ્રમણ ધર્મ પવ્રત સયમા, °વૈયાવચ્ચ મિલાય; જ્ઞાન ગુપ્તિ તપ મૂલ હૈ, નિગ્રહ ચાર 'કસાય ॥ ૧ ॥ પિડ વિસાહી ૧રભાવના, સમિઇ ઇન્દ્રિય રોધ; -૧૨પ્રતિમા ગુપ્તિ 'અભિગ્રહા, પડિલેહણ ગુણ બોધારા ચરણ કરણ ગુણ એ સહી, ઇક ૧૦°સય અરુ ૪°ચાલીસ; સમે’ ઉત્તમ દાખિયા, બ્રહ્મચર્ય જગદીસ ॥ ૩ ॥ *સેવે મૈથુન હાયકે, દીક્ષિત જો નર નાર; વિષાકા કીડા અને, પહાયન સાઠ હજાર ॥ ૪ ॥ ઇત્યાદિ બ્રહ્મચય કા, જૈનેતર ભી માન; દેતે હૈ નિજ શાસ્ત્રમે, ાના ચતુર સુજાન ॥ ૫ ॥ (ન છે। ગારી દૂગીરે ભરને માહે નીર–યહ ચાલ ) બેઠે નહીં આસન નારીકે, બ્રહ્મચારી ધીર વીરા અચા
૧ અગ્નિ. ૨ આજ્ઞા. ૩ પ્રશ્નવ્યાકરણુસૂત્ર. ૪ યસ્તુ પ્રવ્રુજિતે * ભૂત્વા, પુન: સેવેત મૈથુનમ્ । દિવસહસ્રાણિ, વિન્નાયાં જાયતે કૃમિઃ ।। ૧ ।। [ યાજ્ઞવલ્કયસ્મૃતિ મિતાક્ષરા–પ્રાયશ્ચિત્તપ્રકરણમ્ ૫ ] ૫ વ.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૧૨ ) પ્રભુ વીર જિનંદ ફરમાયા, પાલે બ્રહ્મ મન વચ કાયા; હવે ઉત્તમ તસઆયારે બ્રહ્મચારી ધીર વીર-મૈ | સંસર્ગજ દોષ કહાવે, અનુભવમેં સબકે આવે; વજ્ઞાનિક ભી ઇમગારે-બ્રહ્મચારી ધીર વીર-મૈ પર ઈમ બેઠે આસંગ થા, આસંગે તન ફરસાવે; ફરસે તસ રસ લલચાવે-બ્રહ્મચારી ધીર વીર-બે ૩ સંભૂત મુનિ ચિત્ત દીન, ફરસે તપ નિષ્ફલ કનેક ચક્રીપદ માંગને લીરે-બ્રહ્મચારી ધીર વીર–શૈ૦ ૪ ભ્રાતા ચિત્રે સમઝા, ચારિત્ર ઉદય નહીં આ દુખસાતમી નરકે પાયેરે-બ્રહ્મચારી ધીર વીર-બેંક પાપા આતમ લક્ષ્મી હિત ખાની, પૂજા પ્રભુ વીર વખાની; વલ્લભ હર્ષે મન માનીરે-બ્રહ્મચારી ધીર વીર–શૈ.
(કાવ્ય-મંત્ર પૂર્વવત) પૂજા પાંચમી.
પભગવતી વીર વખાનિયે, મૈથુન પાપ સરૂપ; જાની બ્રહ્મચારી રહે, પાર્વે આતમ રૂપ છે ૧ નરનારી સંગમેં, ગર્ભજનવ લખ જાન; જીવ સમૂર્ણિમ ઊપજે, સંખ્યા નહિ તસમાન છે દો પણ ઇન્દ્રિય જીવકી, હિંસા અપરંપાર; તંદુલ વૈચારિક સુની, બ્રહ્મચર્ય ભવિ ધાર છે ૩
૧ આત્મા. ૨ સેહબતસે. 3 પદાર્થવિદ્યાકે જ્ઞાતા. ૪ આસક્તિ–રાગ. * ૫ શતક ૨ ઉદ્દે શા ૫.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૧૩) ધન ધન જિનવર દેવકે, ધન મૈતમ ગણધાર; દીનો રક્ષણ બ્રહ્મક, જગજીવન હિતકાર છે ૪ પૂજન બ્રહ્મચારી પ્રભુ, બ્રહ્મચર્ય કે હેત; ગુણિ પૂજન ગુણ પૂજના, હો નિશ્ચય લેત. પા
કલ્યાણ-(નાચત સુર ઇંદ-યહ ચાલ.) પૂજત સુર ઈંદ વિંદ મંગલ બ્રહ્મચારી,
પૂજત સુર ઈદ હિંદ છે અંશે બ્રહ્મચર્ય શુદ્ધ જેહ, પરમ પૂત તાસ દેહ; દેવસેવ કરત નેહ, જય જય બ્રહ્મચારી-પૂજત. ૧૫ બ્રહ્મચર્ય સેત હેત, ખેતન નાર નયન દેત; કામ રાગ કર સંકેત, પરિહર નર નારી-પૂજત. રા લિખિત ચિત્રકાર નાર, નગન યા શુંગાર સાર; , કરત ત્યાગ નજર ધાર, ઋષિ મુનિ અનગારી-પૂજત ૩ નારી રૂપ રૂપી રાય, નારી વેદ આપ પાય; ભાવ લાખ ભવ ભમાય, ત્યાગ તુરીય વારી-પૂજત ૪ આતમ લક્ષ્મી નાથ માથ, નમત કરત સેવ હાથ; વલ્લભ હર્ષ ધરત સાથ, પગ પર બ્રહ્મચારી-પૂજત. પા
દોહરો. ચેથી વાડ કહી પ્રભુ, નયન વિકાસી રૂ૫; રમણકે દેખે નહીં, મુનિ ગુણ આતમ ભૂપ ૧
૧છંદ-સમૂહ. ૨ પવિત્ર. ૩ “દેવદાણવગંધવ્યા, જખરકખસકિન્નર બંભયારિ નમંતિ , દુક્કરે જે કાંતિ તે છે ૧૬ ” [ઉત્તરાધ્યયન ૧૬] “દેવનરિંદનમંસિયપૂયં” [પ્રશ્નવ્યાકરણ ]. ૪ “વેત-ઉજજવલ-નિર્મલ. ૫ શરીર. ૬ નેત્ર. ૭ ચૌથી. ૮ મસ્તક
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૧૪ )
૧૨
૧૩
નિરખત દિનકરર સામને, નયન ટે જિમ તેજ; તિમ તરુણી દેખત ઘટે, શીલ ન લાગે જેજ ॥ ૨ ॥ હસિત ભણિત ચેષ્ટિત ગતિ,ક્રીડિત ગીત વિલાસ,૧૧ ઇક્ષિત વાદિત આકૃતિ, ૪ ચાવન વર્ણ``વિકાસ. ૩ અધર'' પયાધર'॰ દેહકે, અન્ય ગુહ્ય અવકાશ'†; વસન વિભૂષા રાગસે, દેખત શીલ વિનાશ ॥ ૪ ॥ ઇસ કારણ હિંત કારણે, વાર વાર ઉપદેશ; નારીદર્શન ત્યાગના, ચાથી વાડ જિનેશ
૧૮
२०
॥૫॥
( કેસરિયા ચાંસુ' પ્રીત કરીરે યહ ચાલ. ) બ્રહ્મચારી જિનવર પૂજા કરેરે ભવિ ભાવસે–અચલી ચોથી વાડ કહે પ્રભુ રે, શ્રીજિન દીનદયાલ; મનહર દન નારીકા રે, મન વચ કાયા ટાલરે. બ્ર. ૧ દીપક નારી રૂપમેં રે, કામી પુરુષ પતંગ, ઝિપલાવે સુખ કારણે રે, જલ જાવે નિજ અગરે. બ્ર.ર મનગમતા રમતા હિંયે રે, ઉર કુચ વદન સુરંગ; નહર અહર ભાગી ડસ્યા રે, દેખતાં વ્રત ભંગરે. બ્ર. ૩ કામણગારી કામિની રે, છતા સકલ સંસાર; આંખ અણી નહીં કા રહ્યા રે, સુર નર સમ ગયે હારરે. બ્ર.૪ હાથ પાંવ છેદે હુએ રે, કાન નાક ભી જે&; બુદ્ધી સા વરસાં તણી રે, બ્રહ્મચારી તજે તેહરે. બ્ર. પ
૧ દેખત. ૨ સૂર્યાં. ૩ સ્ત્રી. ૪ દેર. ૫ હંસના. ૬ ખેાલના. ૭ ચેષ્ટાકા કરના. ૮ ચલના. ૯ ઘ્રાદિ ક્રીડાકા કરના. ૧૦ ગાના. ૧૧ કટાક્ષ. ૧૨ દેખના. ૧૩ વીણા આદિકા ખજાના. ૧૪ રૂપ. ૧૫ ૨ંગ—ગૌર આદિ. ૧૬ હેાઠ. ૧૭ સ્તન. ૧૮ ગુપ્ત. ૧૯ અવયવ. ૨૦ વસ્ત્ર.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૧૫ ) રૂપે રંભા સારિખી રે, મીઠા બેલી નાર; તે કિમ દેખે એહવી રે, ભર જોબન વ્રતધારરે. બ્ર. ૬ દેખત અબલા ઇંદ્રિકો રે, વસ હવે મને પ્રેમ રાજીમતી દેખી કરી રે, તુરત ડિગે રહને મરે. બ્ર. ૭ આતમ લક્ષ્મી કારણે રે, ચેતે ચતુર સુજાન, નારી ખારી પરિહરે રે, વલ્લભ હર્ષ અમાનરે બ્ર. ૮
(કાવ્ય-મંત્ર પૂર્વવત ) પૂજા છઠ્ઠી.
દેહરા. વ્રત પટ પાલક સાધુજી, ષટ કાયા રખવાલ; ભેદ અઠારાં ત્યાગ તે, અબ્રહ્મ દીન દયાલ | | ૧ |
દારિક વૈક્રિય કહા, મન વચ કાય પ્રકાર; કૃત કારિત અનુમોદના, અબ્રહ્મ ભેદ અઠાર મે ૨ રાગી દુખિયા નિત્ય હૈ, નિત્ય સુખી નીરાગ; વીતરાગ સમ જાનિકે, બ્રહ્મચારી નીરાગ છે ૩ છે ઉત્તમ ગુણ બ્રહ્મચર્યકી, રક્ષા કારણ ખાસ; થાનક મુનિ સેવે નહીં, કામદીપક પાસ છે અને ઉપકારી અરિહંતકી, પૂજાકા વિસ્તાર; રાયપસણી સૂત્રમૈં, શિવ સુખ ફલ દાતાર, . પ .
મરી-પંજાબી ઠેકા, રગિણી સરપરદા. (ગેપાલ મેરી કરુણ કર્યો નહીં આવે-સહ ચાલ.) જિનંદા મારા મુખસે યું ફરમાવે છે અં૦ | મુનિ કુવ્યંતર વસના ત્યાગે રે, પંચમી વાડ કહાવે. ૧ ૧ એકહી દીવાર–ભીંત-યા પડદે કે અંતરે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૧૬ )
ક્રીડા કરતી કામિની રાગે રે, સ્વર સુનનેમે આવે. ર હાવ ભાવ હાસી સ્ત્રી રાના રે, યહભી સંભવ થાવે. ૩ શીલ રત્નકા લાંછન લાગે રે, મનમે મન્મથ ભાવે. ૪ જિમ ભાજનમે અગ્નિ પાસેરે, લાખ મામ ઢલ જાવે. ૫ ઈસ કારણ સાધુ બ્રહ્મચારી રે, એસે સ્થાન ન ડાવે. ૬ આતમ લક્ષ્મી બ્રહ્મ પ્રભાવે રે, વલ્લભ હર્ષ મનાવે. ૭ દ્વારા.
॥ ૧ ॥
॥ ૨ ॥
દ્રવ્ય ક્ષેત્ર અરુ કાલસે, ભાવ ભેદ ઇમ ચાર; વ્રત ષટ મન વચ કાયસે, આરાધે અનગાર ધરમ સુકલ દા ધ્યાન કે, અધિકારી ઋષિરાજ; તપ કર કાયા સાસવે, કાટે ક સમાજ પરિષદ્ધ દે। અરુ વીસા, જીત સહે ઉપસ, સાલાં પણ વિન બ્રહ્મકે, પાવે નહિ અપવ ॥ ૩ ॥ રક્ષણ નિજગુણ બ્રહ્મકા, સબ કિરિયાકા મૂલ; ચેાગી બ્રહ્મ પ્રતાપસે, પાવે ભવજલ કુલ' પંચમ વાડ કહી પ્રભુ, બ્રહ્મચારી કે હેત; સજોગી નર નારકે, નિકટ રહે ન નિકેત ( ચિંતામણિ સ્વામી રેયહ ચાલ. ) બ્રહ્મચય ધારી રે, જગ ઉપકારી રે, ભાવે ભવિ સેવિયે હાજી; બ્રહ્મચારીકી સેવા શિવ સુખ દેત, સેવા કરકે સેવક શિવ સુખ લેત;
॥ ૪ ॥
૬
૧ સ્ત્રી. ૨ કામદેવ. ૩ મીણુ. ૪ મેક્ષ. ૫ કિનારા–તીર–કાંઠા. ૬ મકાન.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
॥ ૫॥
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૧૭ )
બ્રહ્મ ॥ ૧ ॥
બ્રહ્મચર્ય ધારી રે, જગ ઉપકારી રે; ભાવે ભવિ સેવિયે હાજી. અચલી. સયેાગી પાસે રહે, બ્રહ્મચારી નિસ દીસ, કુશળ ન ઉસકે બ્રહ્મકા, ટે વિસવા વીસ; હરે નહીં મુનિજન ઐસે થાન. નિકટ હી ભીંતકે અંતરે, નારી રહે જહાં રાત, કેલિ કરે નિજ ક`તસે, વિરહ મરેાડે ગાત; વિરહાકુળ હા હીન દીન વદે વાન. બ્રહ્મ॰ ॥ ૨ ॥ કાયલ જિમ ટહુકા કરે, ગાવે મીઠે સાદ, મદમાતી રાતી અતિ, સુરત કરત ઉન્માદ; કામાવેશે હસ હસ કરત ગુમાન. મારા નાચે ભૂતલે, ગગન સુની ગરજાર, મન નાચે બ્રહ્મચારીકા, શબ્દ સુની શૃંગાર, ત્યાગે સાધુ રસ શૃંગાર પિછાન. બ્રહ્મ ॥ ૪ ॥ પાંચમી વાડ આરાધિયે, બ્રહ્મચર્ય વ્રત ધાર, આતમ લક્ષ્મી પામિયે, વલ્લભ હર્ષ અપાર; સમઝે ઐસે ભાખે શ્રી ભગવાન. બ્રહ્મ ॥ ૫॥ ( કાવ્ય-સત્ર પૂર્વવત્. )
બ્રહ્મ ॥ ૩ ॥
પૂજા સાતમી.
દાહરણ.
બ્રહ્મચર્ય દા ભેદ હૈ, સર્વ દેશસે જાસ; જિન ગણધર વર્ણન કરે, આતમ રૂપ વિકાસ. ॥ ૧ ॥
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૧૮ )
સવ બ્રહ્મ અનગારકા, દેશ ગૃહી અધિકાર, મુખ્ય ગણકે બેસે, લૌકિકમે પરચાર. પર પરિણતિકા ત્યાગના, નિશ્ચય બ્રહ્મ કહ્રાય; નર નારીકે મિથુનકા, નય વ્યવહાર ગિનાય. ૫ ૩ ૫ નિશ્ચય સિદ્ધિકે લિયે, આવશ્યક વ્યવહાર, વ્યવહારે નવ વાડ હૈ, નરનારી હિતકાર. આત્મખલી નહિં કૈદ હૈ, તસ નહિ વાડ વિચાર, સ્થૂલ ભદ્ર જમ્મૂ મુનિ, વિજય સેઠ અધિકાર. ॥ ૫॥
॥ ૪॥
( માલકાસ. ત્રિતાલ. )
પ્રભુ વીતરાગ ઉપદેશ સાર, સુન સંધ ચતુરવિધ હૃદય ધાર. ૫૦ દોષ અવિરતિપન જો કીને,કામવિષય બહુવિધ ચિત્ત દીને; બ્રહ્મચારી દે ઉસે વિસાર પ્રભુ વીતરાગ ॥ ૧ ॥ 'મણિધરજિમ’કંચુકકાઉતારી,ઇસ્કેનહીં ફિરદૂસરીવારી; તિમ મુનિ મનસે ભાગ છાર, પ્રભુ વીતરાગ॰ ॥ ૨ ॥ નાગ અગધન કુલકા કહાવે,પીવે ન વમન કિયાજલજાવે મુનિ ઐસે મન લેવે ધાર, પ્રભુ વીતરાગ ॥ ૩ ॥ પૂરવ ક્રીડિત મન નવિ લાવે, જ્ઞાન ધ્યાન મન ભાવનાભાવે;
॥૨॥
ઉત્તમ બ્રહ્મચારી આચાર. પ્રભુ વીતરાગ॰ ॥ ૪ ॥ આતમ લક્ષ્મી સંપન્ન પાવે, વલ્લભ મનમે અતિ હવે
છઠ્ઠી શુદ્ધ મન પાર વાર.
પ્રભુ વીતરાગ॰ ॥ ૫ ॥
૧ સર્પ. ૨ કુંજ-કાંચળી.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૧૯)
દેહરા. બ્રા નામ હૈ જ્ઞાનકા, બ્રહ્મ નામ હૈ જીવ; સદાચાર બ્રહ્મ નામ હૈ, રક્ષા વીર્ય સદીવ. ૧ જિમ લેકોત્તર શાસ્ત્રમેં, બ્રહ્મચર્ય પરધાન; તિમ લૈકિકમેં જાનિકે, સર્વ ગુણકી ખાન, કે ર છે બ્રહ્મચર્ય તપસે મિલે, મોક્ષ પરમપદ ધામ; ચતુરાશ્રમમેં મુખ્ય હૈ, બ્રહ્મચર્ય કે નામ. ૩ તત્વારથમેં બ્રહ્મા, ગુરુકુલવાસ વખાણ; આશય સબકા એકહ, નિજ આતમ કલ્યાણ. . ૪ આતમ નિજ ગુણ પૂજના, પૂજા શ્રી ભગવાન; તિયું કારણ પૂજા પ્રભુ, કીજે વિવિધ વિધાન છે પ
વસંત (હોઈ આનંદ બહાર ર–યહ ચાલ.) બ્રહ્મચારી ભગવાન રે-ભવિ સે હદયસે, અંચલી. ભર વન રામાઘરે રે, ધનકભી નહીં માન રે.ભવિ૦૧ શ્વસુરપક્ષપિતૃગૃહેરે, મિલતા થા બહુ માન-ભવિ.૨ હાવ ભાવ શૃંગારમેં રે, રહેતે થે ગુલતાન રે. ભવિ. ૩ ઇત્યાદિ સ્મૃતિ ગોચરેરે, હાનિ બ્રહ્મનિધાનરે ભવિ. ૪ જિનરક્ષિતજિનપાલકારે, શાતાસૂત્ર વખારે. ભવિ૫ વિરાધક હોવે દુખી રે, જિનરક્ષિતકસમાન રે.ભવિ૦૬
૧ સ્ત્રી. ૨ માપ-પરિમાણુ.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૨૦ )
ઈસકારણ દિલ ધારિયે રે, છઠ્ઠી વાડ કમાન રે. ભવિ. ૭ આતમ લક્ષ્મી પામિયેરે,વલ્લભહર્ષ અમાનરે ભવિ૦૮
(કાવ્ય-મંત્ર પૂર્વવત.)
પૂજા આઠમી.
દેહરા, બ્રહ્મચર્ય રક્ષા કરે, મર્યાદિત નરનાર; ચાહે હો અનગાર હી, ચાહે હો સાગાર. ( ૧ છે મુખ્ય ધર્મ અનેગારકા, પાલે પૂરણ વારે; આદરસે ગૃહી પાલતે, શક્તિકે અનુસાર, ૨ | બાલ વૃદ્ધ વિધવા લગન, મર્યાદાસે બહાર; ઉત્તમ નર નારી નહીં, દેવં જગ સતકાર. છે ૩ લગ્ન સમય સિદ્ધાંતમેં, વૈવન વય પરમાણ; દેહાતમ અરુ બ્રહ્મકી, રક્ષા કારણ જાણ છે કે સાતમી વાડ કહી પ્રભુ, બ્રહ્મચારી કે હેત; ભજન સરસ ન કીજિયે, જાની કામ નિકેત. છે એ છે
(દરબારી કાનડા) ઔર ન દેવાજી ઔર ન દેવા, શ્રી જિનવરકી કરી ભવિ સેવા;
ઔર ન દેવાજી આર ન દેવા. અં. સેવા પ્રભુકી શુભ મન કીજે,
જનમ જનમક લાહા લીજે;
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૨૧ )
બ્રહ્મચારી પ્રભુ આપ કહાવે,
રક્ષા બહ્મચારીકી બતાવે છે ઔર ૧ પુષ્ટિકાર આહાર ને ખાવે,
વિગય અધિકમેં મન ન લગાવે ગલત સ્નેહ બિંદુ મુનિ રાયા,
ત્યાગે ભેજન મન વચ કાયા. ર૦ ૨ રસના વસ જે સરસ આહારી,
ચઉ ગતિ દુખ પાવે વે ભારી; દૂધ દહી પકવાન ચાવે,
પાપ શ્રમણ જિન આગમ ગાવે. આર. ૩ માદક આહારસે મન્મથ જાગે,
ઈસ કારણ બ્રહ્મચારી ત્યાગે; રસના જીપક ગ્રહી અનગારી,
નમન કરત જગમેં નરનારી. . ર૦ ૪. નીરસ ભેજનસે તનુ પશે,
ધર્મ સાધન માની સંતોષે; આતમ લક્ષ્મી પ્રભુ બ્રહ્મચારી,
વલ્લભ હર્ષ નમે સય વારી. આર૦ ૫. ૧ દુદ્ધદહી વિગઈએ, આહારેઇ અભિખણું અરએ આ તવોકમ્મ, પાવસમણિત્તિ વચ્ચઈ છે ૧૬ (શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્ર અધ્યયન ૧૭) ૨ ભૈસપ્રતિ હિ યતિવિષયેબ્લપિ સજજતિ ! (મનુસ્મૃ૦ અ૦ ૬) તથા, યાત્રામાત્રમલેલુપઃ યાવતા પ્રાણયાત્રા વર્તાતે તાવન્માત્ર શૈક્ષ ચરેત ! અલેલુપ મિષ્ટાન્નવ્યંજનાદિષ્નપ્રસક્તઃ [ યાજ્ઞવક્યસ્મૃતિ-મિતાક્ષરાતિધર્મપ્રકરણ ]
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૨૨ )
દેહરા. ત્યાગી નર પરનારકા, ત્યાગે પરનર નાર; સંતોષી નિજ નિજ પ્રતિ, બ્રહ્મચારી સાગાર. ૧ પર્વ તિથિ વ્રત પાલતે, નરનારી મહા ભાગો ઉનકો ભી નવ વાડકા, હોતા હૈ અનુરાગ. | ૨ | વ્રત રક્ષાને કારણે, માદક સરસ આહાર; કરે ન ભાવે ભાવના, ધન સાધુ અનગાર. એ ૩ છે આતમ બલ નિર્બલ કરે, ઉદય કરમદા જેર; જ્ઞાની જન નિર્લેપ હો, પાવૅ શિવપુર ઠોર. ૪ વાડ કહી જિન સાતમી, આતમ નિર્મલ કાજ; તિણ ઉપકારી જગતને, પૂજે ભવિ જિનરાજ, પા.
સોહની. (હૃઢ ફિરા જગ સારા-વહ ચાલ) તીર્થકર હિતકારી, બ્રહ્મચારી,
ભવિજન કીજે અર્ચના. તીર્થ. અં૦ | ત્યાગે રસના જિન ફરમાવે,
રસના વસ જગ અતિ દુઃખ પાવે; જાવે નર ભાવ હારી, બ્રહ્મચારી,
ભવિજન કીજે અર્ચના. એ તી. ૧ રસના સ્વાદે ધનકો લુટાવે,
ખાતિર નાક કે પાપી થાવે; હવે ખાના ખુવારી, બ્રહ્મચારી,
ભવિજન કીજે અર્ચના. એ તીવ્ર ર છે
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૨૩ )
સરસ રસાઇ ચક્રી સ્વાદે, બ્રાહ્મણ દુખિયા હુએ અકવાદે; પાયેા વિટંબના ભારી, બ્રહ્મચારી, વિજન કીજે અર્ચના. ॥ તી॰ ૩ ! રસના લંપટ મંગુ આચારજ, શિથિલ હુઆ છે.રી મુનિ કારજ; ગયા દુર્ગતિ ગુણ હારી, બ્રહ્મચારી, વિજન કીજે અર્ચના. ॥ તી ૪ ૫ સેલક સૂરિ સુત રાજધાની, ચારિત્ર ચૂકી હુઆ મદ્યપાની; રસવતી સરસ આહારી, બ્રહ્મચારી, વિજન ીજે અર્ચના. ૫ તી ૫ ૫ આતમ લક્ષ્મી નિજ હિત જાની,
રસના છતા હૈ ભિવ પ્રાની; વલ્લભ હર્ષ અપારી, બ્રહ્મચારી, વિજન કીજે અર્ચના. ॥ તી- ૬ા ( કાવ્ય-મંત્ર પૂર્વવત્ )
પૂજા નવમી.
દાહા.
મદ્ય વિષય વિકથા સહી, નિદ્રા આર કષાય; ભવસાગરમે ડારતે, પાંચ પ્રમાદ મિલાય. ॥ ૧ ॥ શત્રુ ત્યાગ પ્રમાદકા, હા કરકે હુશિયાર, આતમ સત્તા પામિયે, હાવે જય જય કાર. ॥ ૨ ॥
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૨૪) જીત અપૂરવ જગતમેં, બ્રહ્મચર્ય પરભાવ તિસ કારણ હૈ આઠમી, વાડ કહી જિનરાવ. ૩ સંયમ પર જે પ્રેમ હૈ, બ્રહ્મચારી અનગાર; અતિ માત્રા ભજન તજે, હવે ભવ દધિ પારકા અતિ માત્રા આહારસે, આવે ઉંઘ અપાર; સંભવ શીલ વિરાધના, હવે સ્વનિ મઝાર.. પા
(તુમ દીનકે નાથ દયાલ લાલયહ ચાલ) તુમચિદઘન રૂપનિંદચંદ તેરે બ્રહ્મકી જાઉં બલિહારી; દેવ જગતમેં જેતે દેખે, સબહી કામ ભિખારી. ૧ કામ બેલીકે હે પ્રભુ તમને, દીને જડસે ઉખારી.રા કામકે જીતનકે ઉપકારી, મંત્ર દિયે અતિભારી.૩ કમ ખાના અરુ ગમકા ખાના હેવે સુખી બ્રહ્મચારી.કના આતમ લક્ષ્મી બ્રહ્મ પ્રભાવે, વલ્લભ હર્ષ અપારી. પો
દેહરા. સંજમકા નિરવાહ હો, ભેજનક પરિમાન; અધિકા ખાના બ્રહ્મક, કરતા હૈ નુકસાન. ૧ ખાટા ખારે ચરચર, મીઠા વિવિધ પ્રકાર રસ લાલચ અધિકા ભખે, હવેગ પ્રચાર.રા ૧ યથા વિષયાનુદીરણેન દીર્ધકાલં સંયમાધાદેહપ્રતિપાલન ભવતિ તથા કુર્યાદિયુક્ત ભવતિ | ઉકત ચ-આહારાર્થ કર્મ કુદનિન્દ, સ્યાદાહારઃ પ્રાણસન્ધારણાર્થમાં પ્રાણ ધાર્યાસ્તત્વજિજ્ઞાસનાય, તત્ત્વ યં યેન ભૂ ન ભૂયાત ૧ [ આચાવૃ૦ ] ૨ અનારેગમનાયુષ્યમસ્વર્ગ્યુ ચાતિભોજનમા અપુર્ણ લેકવિદિષ્ટ, તસ્માત્ તત્પરિવર્જયેત ! ૫૭ (મનુસ્મૃતિ-અ૦ ૨ )
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૨૫ ) સેર માપકી હાંડીમેં, દેવ અધિકા ડાર યા ફૂટે યા નાશ હો, દેખે સચ વિચાર. ૩ છે ઐસે અધિકા ખાનસે, હવે રોગ વિકાર; યા હોવે બ્રહ્મચર્યકા, નાશ કિસી પરકાર. | ૪ | બ્રહ્મચારી હિત કારણે, યહ જિનવર ઉપદેશ; ભાવે ભવિ જિન પૂજિયે, જાવે સકલ કલેશ.. પા
ધન્યાશ્રી. ( ક્યાંથી આ સંભળાય મધુર ધુનીયહ ચાલ) પૂજન કરેજિનચંદભવિક જન, પૂજન કરે જિનચંદ; પૂરણ બ્રહ્મચારી પ્રભુ પૂજન, શિવસુખ સુરતરુ કંદ, ૧. ઉનેદરતા તપમેં કહાવે, તપ જપ કરમ નિકંદ. ૨. નરનારી બ્રહ્મચર્ય વ્રતધારી, ભજન અધિક તજંદ. ૩. સહસ વરસકીને તપ ભારી, કંડરીક મુનિ મતિ મંદ. ૪. વિધવિધ જાતિઅધિક ભેજનસે, નાશકિયે બ્રહ્મ ઈદ ૫. અપધ્યાની કામાતુર મરકે, સપ્તમ તલ ઉપજંદ. ૬. આતમ લક્ષ્મી બ્રહ્મ પ્રભાવે, વલ્લભ હર્ષ અમંદ ૭.
(કાવ્ય-મંત્ર પૂર્વવત)
છે – પૂજા દશમી.
- દેહરા.
નવમી વાડ કહી પ્રભુ, સાધુ તજે શંગાર;
અવનીતલ શેભે નહીં, શંગારી અનગાર. ૧ સાતમી નરક.
૧.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________
Tલ :
(૨૬) સ્નાન વિલેપન વાસના, ઉત્તમ વસ્ત્ર અપાર; ઉદભટ વેશ ન ધારિયે, તેલ તંબોલ નિવાર. ૨. દાતન સ્નાન નિવારના, મન નિયમ તપ ધાર; કેશ લેચ આદિ ક્રિયા, બ્રહ્મચર્ય હિતકાર. ૩. ચમક દમક અતિ ઊજલા, વસ્ત્ર ધરે નહીં અંગ; બહુમેલા અતિ પાતલા, સંભવ હોત અનંગ. ૪. જિમ ધરણી ધર્યો, હા રત્ન કુંભાર શીલ રત્ન મુનિ હારતે, કરતે જે શંગાર. ૫.
શ્યામ કલ્યાણ. કીજેવિ પૂજન પ્રભુ બ્રહ્મચારી. અંચલી, પૂરણ બ્રહ્મચારી સબ હોવે, તીર્થકર પદધારી. કીજે ૧. ઋષિમુનિ તાપસ યતિ સંન્યાસી, હાવત સબ બ્રહ્મચારી.. વેશ પૃથક પૃહીસે સાધારણ, બ્રહ્મચર્ય હિતકારી. ૩.
૧ કોઈ એક કુંભાર માટી ખેદ રહા થા. દૈવયોગ ઉસકે મિટ્ટીમેંસે એક રત્ન મિલ ગયા. ઉસકો પાનીસે સાફ કર ચમકીલા દમકીલા બના જમીનપર રખકર ઉસે દેખ દેખકર ખુશ હતા થા. ઇતને મેં ચીલને આ ઝપટ મારી. ચીલ ઉસે માંસકા ટુકડા સમઝતી થી ઈસલિયે લેકર ચલતી હુઈ ઔર કુંભકાર રેતાહી રહ ગયા ! ઇસી તરહ કઈ જન્મમેં મિટ્ટિ ખોદનેકે સમાન જન્મમરણ કરતે હુએ ઇસ જીવેકે ઉત્તમ મનુષ્યજન્મરૂપ રોંકી ખાનિમેં સર્વોત્તમ બ્રહ્મચર્યરૂપ રત્ન મિલા હૈ. યદિ બ્રહ્મચારી અપને આપકે ચમકીલે દમકીલે શૃંગાર સજા રખેગા તે સંભવ હૈ સ્ત્રીરૂપ ચીલ ઇસકે બ્રહ્મચર્યરૂપ લાલકે ખેસ લેગી! બસ ફિર ક્યા ? બ્રહ્મચર્યસે ભ્રષ્ટ હુઆ હુઆ દુર્ગતિકા અધિકારી હે જાયગા ! ઇસલિયે બ્રહ્મચારી કે શૃંગારી ન બનના ચાહિયે. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૭ ) દેહ વસન આભૂષણ શેભા, સંજોગી નરનારી. ૪. બ્રહ્મચારીકે યોગ્ય નહીં હૈ, ફિરના બન શૃંગારી. પ. કામ દીપાવન ભૂષણ દૂષણ, અંગ વિભૂષણ ટારી. ૬. નાટક ચટક રાસ સિનેમા, દેખે નહીં બ્રહ્મચારી. ૭. સૈર સપાટા જૈનક ઠોનક, ત્યાગે ધન્ય સદાચારી. ૮. આતમ લક્ષ્મી બ્રહ્મ અનુપમ, વલ્લભ હર્ષ અપારી. ક. ૯.
| દોહરા, પાંચ નિયંડા આગમે, જિનગણધર ફરમાન; અંતિમ દો નિર્વેદ હૈ, તીન સવેદ પિછાન ૧. નિર્વેદી જબ હાત હૈ, આતમ ક્ષાયિક ભાવ; પૂરણ બ્રહ્મ સ્વરૂપ હી, પ્રગટે આતમ ભાવ. ૨. જબલગ વેદી જીવ હૈ, તબલગ શુભ વ્યવહાર વાડ સહિત કિરિયા કરે, બ્રહ્મચારી અનગાર. ૩. યહ ઉપદેશ હી ખાસ હૈ, ષટ પંચમ ગુણઠાણ; સાધુ શ્રાવક સર્વસે, દેશસે જિનવર વાણ. ૪. જે ચાહે શુભ ભાવસે, નિજ આતમ કલ્યાન; તીન સુધારે પ્રેમસે, ખાન પાન પહિરાન,
દેશ-ત્રિતાલ-લાવણી. (કર કર પ્રીતિયુત બેલત નાર સયાનીયહ ચાલે.) બ્રહ્મચારી તીરથ નાથ નમે ભવિ માની. આતમ હિતખાનિ માને જિનેશ્વર વાની. અ. જે હોયે અરિહંત દેવ તીરથકે સ્વામી, પૂરણ બ્રહ્મચારી જાને નહીં કોઈ ખામી;
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૨૮ )
તાભી શ્રી નેમિનાથ બાલ બ્રહ્મચારી, જિનશાસનમે અતિમાન પાવે જયકારી; વ્રતબ્રહ્મચર્ય પરભાવ વદે મહાજ્ઞાની. આતમ ૧ નરનારી શુભ આચાર સભી અધિકારી, કિંતુ વ્રત લેને ધાર વહી બ્રહ્મચારી; આચાર વિચાર આહાર વિહાર યે ચારી, હૈં મર્યાદિત જસ ધન્ય જગત નરનારી; વાહી ઉત્તમકુલવશ ઉત્તમ ખાનદાની. આ ર જિમ ઉદભટ વેશ ન સાધુ સાધવી ધારે, તિમ નરનારી સાગાર ભી કુલ અનુસારે; ધારે નહીં ઉદ્દભટ વેશ બ્રહ્મ વ્રત પારે, નરનારી પરસ્પર દેાષ સમાન નિવારે; સુંદર મર્યાદા ધારા પૂર્વજ માની. વિધવા પરિવર્તન વેશ જગતમે જાના, રક્ષા બ્રહ્મચર્ય પતિવ્રત ધમકી માને સાદે કપડે પહને ભૂષણ વિ ધારે, કુલ દાનાં અપને પિતૃશ્વસુર ઉજિયારે, ધારા દિલ અપને ગૂઢ રહસ્ય વખાની. સાધુ પેથડ ભાગ્યવાન ગૃહી બ્રહ્મચારી, છેાટી વય વર્ષ અત્તીસ અવસ્થા ધારી; ખાતિર બ્રહ્મપાલન સાદા વેશ વિહારી, ત્યાગા તાંબૂલ સુકૃત સાગર ઉચ્ચારી; ઇંદ્રિયગણ અતિમલવાન ન કરેા નાદાની. આ ૫
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
આતમ૦ ૩
આ ૪
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૨૯ ). મહાભાગ પાલે બ્રહ્મચર્ય પ્રગટે તુમ નરા, બલવીય પરાક્રમ ફેર બને અતિસૂરા; વર્તમાન અવસ્થા દેશકી દિલમેં વિચારે, બેલ દેહકે કારણ બ્રહ્મચર્ય અવધારે તજો કાયરતા અવલંબન લે બ્રહ્મજ્ઞાની. આ૦ ૬ અવલંબન પૂજા પૂજ્ય પરમ બ્રહ્મજ્ઞાની, પૂજક પાવે ફલ આપ હવે તસ સાની; મન વચ કાયા શુદ્ધ ધાર અધ્યાતમ માની, આતમ લક્ષ્મી પ્રભુ આપ અનુપમ જ્ઞાની; વલ્લભ હર્ષ બ્રહ્મચર્યગુણે મસ્તાની. આતમ ૭
(કાવ્ય-મંત્ર પૂર્વવત્ ) – –
લા . (ભવિ નંદો જિનંદ જસ વરણુનેહ ચાલ.) ભવિ વદિ ગુણી બ્રહ્મચારીને ભવિ» અં પૂજન બ્રહ્મચર્ય સુખકારી, કરે ભવિ નિજ હિત ધારીને ભવિ. ૧ અપુનરાવૃત્તિ ફલ પાવે, ભાવે શીલકો પારીને ૫ ભવિ. ૨ નૂતન શ્રીજિન ચૈત્ય બનાવે, કોટિ નિષ્ક દાન કરીને જે ભવિ. ૩ છે ૧ નૂર-તેજ. ૨ ફેરના–ઉપયોગમેં લાના. ૩ સાની–તુલ્ય. ૪ મેહર.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૩૦ ) હવે નહીં બ્રહ્મચર્ય બરાબર,
આગમ પાઠ ઉચ્ચારીને ભવિ- ૪ બ્રહ્મચર્યસે ચારિત્ર દીપે, વિના બ્રહ્મ સબ હારીને જે ભવિ. ૫ છે જિન ગણધર સુરગુરુ ગુણ ગાવે, આવે ન પાર અપારીને ભવિ. ૬ છે મેં મતિહીન કથું ભક્તિવશે. નિશક્તિ અનુસરીને છે ભવિ. ૭ છે રાજનગર શ્રાવક શ્રદ્ધાળુ, તારાચંદ સુત ધારીને છે ભવિ. ૮ | ભેગીલાલ ઓસવાલ ઝવેરી,
મંગલ” ઉપપદ ધારીને ભવિ૯ છે ઇનકે કથનસે રચના કીની, પૂર્વાચાર્ય આધારીને ભવિ. ૧૦ સંવત (નિધિ “યુગ જવેદ યુગલમેં, મક્ષ વીર અવધારીને ભવિ. ૧૧ છે આતમ વસુ કર વિક્રમ કહીયે, વીસ કમી દે હજારીને ભવિ. ૧૨ છે શ્રાવણ સુદિ પંચમી પ્રભુનેમિ,
જન્મ દિવસે બ્રહ્મચારીને ભવિ૦ ૧૩ * ૧ જે દેઈ કણયકેડિ અહવા કાઈ કણય જિયભવણું તસ્ય ન તતિયપુર્ણ જત્તિય બંભવ્યએ ધરિએ છે ”
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૩૧ )
T
L
મંગલ રચના પૂરણ હાઇ, વિજય મુહૂત્ત કવિ વારીને ૫ વિ॰ ૧૪ વિજયાનંદ સૂરિ મહારાયા, તપગચ્છ આનંદકારીને ! ભવિ ૧૫ ॥ લક્ષ્મી વિજયજી હુવિજયજી, વલ્લભ ગુરુ બલિહારીને ! ભવિ॰ ૧૬ ॥ કીની રચના હુશિયાર પુરમે, વાસુપૂજ્ય દિલ ધારીને ॥ આલક ક્રીડા સજ્જન ગુણીજન, લો ભૂલ સુધારીને ! ભવિ॰ ૧૮ ॥ મિથ્યા દુષ્કૃત આતમ લક્ષ્મી, વલ્લભ હર્ષ અપારીને ! ભવિ॰ ૧૯ ॥
વિ
૧૭ ॥
ન્યાયાંલેાનિધિ શ્રીમદ્વિજયાનન્દસૂરીશ્વર પટ્ટધર આચાર્ય શ્રીમદ્વિજયવલ્લભ રિવિરચિતા ચારિત્રપૂજા અપર નામ બ્રહ્મચર્ય વ્રતપૂજા
સમાસા,
૧ શુક્રવાર ।
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________
COTOCOLO0c0OOOO
ગજલ.
கைகாம
ઉઠે ધર્મવીરે સહર હગઈ હૈ, કિ અબ રાત સારી અસર હેગઈ હૈ. તુહે કુંભકરણું છમાસી હૈ છાઈ, તબાહ કૈમ અપની મગર હેગઈ હૈ . ૧ પડી કમકી કેમ બેહેશ ઉફ ક્યા? ક્સિી બદનજરકી નજર હેગઈ હૈ ૨ નિકાલે દિલસે અગર બુજદિલીકે, તે સમઝે અમુહિમ એક સર હેગઈ હૈ. ૩ છુપાયા હજાર અપની કમજોરિકે, મગર અબ તે ઘર ઘર ખબર હેગઈ હૈ. ૪ સંભલકર ચલે રાહ "હુમ્બવતનકી, યે લાઈન ભી અબ પુરખતર હેગઈ હૈ ૫ જગાને સે મેરે અગર જેની જાગે, તે સમ ગઝલ પુરઅસર હેગઈ હૈ દો
૧ પ્રભાત. ૨ વીતગઈ હૈ. ૩ કાયરતા. ૪ કઠિનાઈ. ૫ દેશપ્રેમ. ૫ ભયપૂર્ણ. ૭ પ્રભાવત્પાદક.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ અર્હમ્ ॥ ન્યાયાંભાનિધિ શ્રીવિજયાન'દસૂરિભ્યા નમ:
અથ શ્રી પંચતીર્થ પૂજા.
દોહરા
વીરજિનદ નમી કરી, સિમરી શારદમાય; પંચતીર્થ પૂજા રચું, દન શુદ્ધિ ઉપાય. ૧ તરના હાવે જીવકા, તીથ કહિયે તેહ; પૂજન કરીએ સુધકરી, મન વાણી અરુ દેહ, ૨ તીરથ નહિ જગ એક હૈ, મૈં તા એક હિ એક ભક્તિ શક્તિ પૂજન કરું, તીરથ પાંચ વિવેક, ૩ જગમ થાવર ભેદસે, તીરથ દે। સુખકાર, જગમ તીરથ જાતિએ, વિચરે ઉગ્ર વિહાર. ૪ જગમ તીરથ તારતે, ધર અંગણુ પદ્મ ધાર; નમન કરેા શુભભાવસે, ધન્ય સાધુ અનગાર. ૫ થાવર તીરથ થીર રહે, આવે નહિ ચલ આપ; તિસ કારણ તીરથ ભવી, જાય ખપાવે પાપ. ૬ તીથ કર ગણધર યતિ, ફરસી ભૂમી જેહ; ઉત્તમ ઉત્તમ સંગસે, કહુિયે તીરથ એહ. ૭
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૩૪) અષ્ટાપદ સિધગિરિ નમૂ, આબૂ અરુ ઉજત તીર્થ સમેતશિખર નમૂ, હાય કર્મક અંત. ૮ પંચ તીર્થકે આદિક, અક્ષર સાથે મિલાય; કરીયે જાપ સદા ભવી, નમઃ અસિઆઉસાય. ૯ અાવય આગિરી, આબૂ તહ ઉજત; મક્ષગિરી મિલ આદિવર્ણ. ભવિ કાર સમંત ૧૦ ઉત્કૃષ્ટી સબ દ્રવ્યનું, આઠ જઘન પરિમાન; ભવિજન ભાવે કીજિયે, પૂજા શ્રીભગવાન ૧૧. પ્રથમા શ્રી અષ્ટાપદતીર્થપૂજા (૧)
દેહરા અષ્ટાપદ કેલાસ હૈ, જાસ ધવલગિરિ નામ; અષભદેવ જસ મંડનો, પૂરણ સુખકો ધામ. ૧
( સારંગ-કેહરવા-હમે દમ દેકે સતન ઘર જાના ) મેરે મન તીર્થ અષ્ટાપદ માના, અષ્ટાપદ માના અષ્ટાપદ માના–મેરે મન તીર્થ—અંચલી સમવસરે પ્રભુ ઇષભ નિંદા, પૂછા ભરત પ્રભુજીને વખાના. અવસરપિણીઍ મુઝ સમ હાસી, વીસ તીન જિન ઔર સયાના. મેરે ૨ ભરતે મણિમય બિંબ બનાયે, નિજ નિજ દેહ રુ રૂપ સુહાના. મેરે ૩
મેરે
૧
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૩૫ )
સુંદર મંદિર કાંતિ મનોહર, દેખ સુનત વિજન મન માના,
આદિ જિનેશ્વર મેક્ષ સધારે, દેવ કિયા ઓચ્છવ નિરવાના. આતમ લક્ષ્મી તીર્થ અનુપમ, વલ્લભ હર્ષ પ્રભૃગુણ ગાના.
મેરે ૪
મેરે પ
મેરે ૬
દોહરા
સંભવ જિનવર આદિ લે, ચાર આઠ દશ દોય; દક્ષિણદિશિ આદિ ક્રમે, ચઉપાસે જિન જોય. ૧
( ઝી ઝાટી–દાદરા-જાએ જાએ સૈયાં મેાસે ન મેલે ) પૂજો પૂજો પ્રભુ તી પતિ જગ તારક ભાવ ધરી; આર નહીં જગ કાઇ વિનાપ્રભુ,વારક ભાવ અરિ. પૂ. પૂજા પ્રભુકી કરી, સફલ વા હી ધરી; નાણું મીલે પિણ ટાણુ મિલે નહીં, વાત કહી એ ખરી. પૂ. ૧ આતમ શક્તિ વરી, તિસ ભવ મુક્તિ ડરી;
ચાત્રા કરે જે અષ્ટાપદ તીરથ, ભૂચર આપ ચરી પૂ. ર
પ્રભુ તારણ તરણ તરી, તુમ તીરથ ભાવ ધરી; ચક્રી સગરસુત રક્ષા નિાતમ, કારણ તીથ કરી, પૂ. ૩ કેવલી મુખ ઉચરી, કરું આદર પાંવ પરી; સૂત્ર વસુદેવ હિડી આવશ્યક, પાકા અનુસરી. પૃ: ૪
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૩૬ ) આતમ લક્ષ્મી ભરી, ખોટ ન આવે જરીક હર્ષ અનુપમ વલ્લભ તીરથ, તીર્થપતિ સિમરી પૂ. ૫
કાવ્યમ્, ખ્યાત છાપદપર્વત ગજપદ સમેતશિલાભિધા, શ્રીમાનું રૈવતક પ્રસિદ્ધમહિમા શત્રજ મંડપ. વિભારઃ કનકાચબુંદગિરિ શ્રીચિત્રકૂટાદયસ્તત્ર શ્રીષભાદ જિનવરાઃ કુવંતુ મંગલમ્ . ૧
મત્રો, છે ? શ્રી પરમપુરુષાય પરમેશ્વરાયજન્મ જરામૃત્યુનિવારણાર્ય શ્રીમતે અષ્ટાપદતીર્થમંડનાય શ્રીષભાદિચતુર્વિશતિજિનેંદ્રાય, જલાદિકં યજામહે સ્વાહા. ૧
ગીત. પંજાબીઠેકા ઠુમરી, રાગિણી સરપદા. (ગોપાલ મેરી કરુણા કર્યો નહીં આવે-ચાલ ) મહાવીર પ્રભુ મુખ ચૂં ફરમાવે-મહાવીર-અંચલી; અષ્ટાપદ તીરથ કરે યાત્રારે, તિસ ભવ મેલે જાવે. મ. ૧ ગૌતમસ્વામી સુનકર આયે રે, યાત્રાસે સુખ પાવે. મ. ૨ પન્નરસે તાપસ પ્રતિબંધેરે, શિવપુર ભી જાવ. મ. ૩ દર્શન શુદ્ધિ કારણ ભવિયાં રે, તીરથ ભેટે ભાવે. મ. ૪ આતમ લક્ષમી નિજગુણ પ્રગટેરે, વલ્લભ હર્ષ મનાવે. મ. પ.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________
(319)
દ્વિતીયા શ્રીસિદ્ધાચલતી પૂજા (૨)
દોહરા
વિમલાચલ વિમલા કરે, સિદ્ધાચલ ભવિ સિદ્ધ; શત્રુજય અરિ જય કરે, પ્રગટે આતમ રિદ્ધ. ૧ ત્રિતાલ-લાવણી
( કર પકર પ્રીયુત ખેલત નાર સયાની )
શત્રુ ંજય તીરથ નાથ નમા વિમાની, નહીં તીરથ જગમે આર કાઇ ઇસ સાની. શ જસ મહિમાકા નહીં પાર જા` અલિહારી, આદિજિન આએ પૂર્વ નવાણુ વારી; હુએ સિદ્ધ પ્રથમ જિનરાજ પ્રથમ ગણધારી, તિસ કારણ પુંડરિક નામ જપે નર નારી, મહિમા સીમધર દેવને જાસ વખાની–નહીં. ૧ પાંડવ ષટ્ દેવકી પુત્ર ભરત અલવંતા, શ્રીરામચંદ્ર નિર્વાન ધ્યાન ભગવંતા; નારદ શુક સેલક પુત્ર થાવÄા સતા, હુઆ સિદ્ધ અનંતા જીવ કરી ભવ અતા; સિદ્ધાચલ સાચા નામ પ્રભુકી વાની–નહીં. ૨ સુંદર નવ તત્ત્વસ્વરૂપ ટ્રૅક નવ જાના, ઉત્તમગુણ શ્રીબ્રહ્મચ વાડ નવ માને; નવપદ મહિમા નહીં પાર ધ્યાન મન આને,
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૩૮ )
આતમ લક્ષ્મી નિજરૂપ હર્ષકા ટાના; મુક્તિ વલ્લભ જિન દેવ તીર્થં ફરમાની-નહીં. ૩ દોહા શાશ્વત શિવસુખ સ ંપજે, તિણ શાશ્વત ગિરિનામ; વંદન પૂજન ભાવસે, લીજે પદ અભિરામ. ૧
( કાફી-ત્રિતાલ–પ્રભુ મેરે અવગુન ચિત્ત ન ધરા ) વિજન અર્ચન તી કરે,
સમતા સુમતિ ધાર હિંયે નિજ, ભવભવ પાપ હરા–ભ.અ. તીરથયાત્રા મનમલ ધાવા, નિર્મલ નીર રે; પુરુષાત્તમગુણ સિમરન કરકે, પુણ્ય ભંડાર ભરી-ભ. ૧ તનસે નીચા મનસે ઉંચા, ઇસવિધ તી ચરે; ઋષભજિનદ જીહારી ધારી, મન ભવિસ તા. ભ. ૨ તીથંકર ગણધર મુનિ પુંગવ, ફરસે તી ખરે; સુર સુરપતિનરનરતિ સમ્યગ્-દૃષ્ટિ માને ખરા.ભ. ૩ કંચનગિરિ કંચનસમ નિલ, આતમરૂપ ધરા; શત્રુંજય શત્રુકા જીતી, ફિર ભવમે ન ફરો. ભ. ૪ જિનપૂજન તીરથ સેવાસે, આતમ લક્ષ્મી વા; હર્ષ અનુપમ વલ્લભ પ્રભુકે, ચરનન નિત્ય પરા. ભ. પ
કાવ્યમૂ
ખ્યાતષ્ટાપદપતા ગજપદઃ સમ્મેતોલાભિધઃ, શ્રીમાન્ રૈવતક: પ્રસિદ્ધમહિમા શત્રુંજયા મંડપ.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૩૯)
વૈભારઃ કનકાચલાખ્ખું દગિરિ શ્રીચિત્રકૂટાદયસ્તત્ર શ્રીૠષભાઇયા જિનવરાઃ કુન્તુ વા મંગલમ્ . ૧
મન્ત્ર:
ૐ શ્રી પરમપુરુષાય પરમેશ્વરાય જન્મજરામૃત્યુનિવારણાય શ્રીસિદ્ધગિરિતી મંડનાય શ્રીમતે શ્રીઋષભદેવજિને ડ્રાય જલાર્દિક યામહે સ્વાહા. ૨
ગીત
( દરબારી કાનડા–તાલ દાદરા-ઠુમક ચલત રામચંદ્ર ) પૂજન કરત તી રાજ, આનકે સુમતિયાં-પૂ. અ. હિલ મિલકર મિલત ભાય, શુદ્ધ ધર્મ મન મનાય; ગાવા ગાવા જિનંદરાય, ગુણગણકી અતિયાં પૂ. ૧ ઠુમક ઠુમક નાચ નાચ, એક ચિત્ત તાન રાચ; એક એહી પ્રભુસે જાય, ન ફિરું ચઉગતિયાં–પૂ. ૨ સધસાથ ભરતરાય, છેઃ રી પારી તીરથ આય; ઔરભી યહી ઠાઠ બનાય, આવત સંધ તતિયાં–પૂ. ૩ આતમ લક્ષ્મી કારણ ઇસ, તીથ પૂજે અહરનીસ; હુ પામી નામી સીસ, વલ્લભ પ્રભુ નતિયાં-પુ. ૪
તૃતીયા શ્રીઅર્બુદાચલ તીર્થ પૂજા (૩)
દોહરા અબુ ગિરિ તીરથ નમ્, આદિ જિનંદ દયાલ; વિમલસાહ મંત્રી કિયા, મંદિર અતિ હિં રસાલ. ૧
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૪૦ ) (પહાડી-લાવણ-જે ઘરિ જાવે પ્રભુને ધ્યાનમેં ) જે દિન જાવે ભવિકા તીર્થમેં ઉત્તમ માની, સારમેં સાર યહી સાગાર મેં અનગારમેં આચારમેં પરમાર્થ પિછાની- જે દિન અંચલી. ગામ આબૂ દેલવારે, અનુપમ મંદીર ચારે; કરન યાત્રા પુણ્યવારે, સમકિતદૃષ્ટિ હોવે જે, સાગારમેં અનગારમેં આચારમેં પરમાર્થ પિછાની–જે.૧ વિમલ મંત્રી બનાવાયા, મંદિર આદિ જિન રાયા; નેમિ મંદિર સુખદયા, વસ્તુપાલ તેજપાલ હાયા; સાગારમેં આચારમેં વિચારમેં પરમાર્થ પિછાની–જે. ૨ આદિજિન દર્શન પામી, દશ કરે ચઉમુખ સ્વામી, મિલે પદ આતમરામી, વલ્લભ હર્ષે લક્ષ્મી જ્ઞાનાગારમેં અનગારમેં આચારમેં પરમાર્થ પિછાની–જે. ૩
દેહરા મનમોહન જિનઘર ખરે, મન મોહન જિનદેવ; મનમોહન પૂજા રચી, મનમોહન ફલ લેવ. ૧
( ગજલ-કવ્વાલી-ચાહે બોલે યા ન બેલે ) પૂજન તે કર રહાછું, ચાહે તારે યા ન તારે. અં. પ્રભુ તીર્થ સ્વામી તુમ હે, નિજ તીર્થ આદિ તુમ હે; તુમ તીર્થ આ રહાછું, ચાહે તારે યા ન તારે. પૂ. ૧ પ્રભુ ચેય નામ તુમરા, ચાતા હૈ નામ હમરા; તુમ ધ્યાન લા રહાછું, ચાહે તારો યા ન તારે-પૂ. ૨
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૪૧ ) મંત્રી વિમલો કને, વિમલાત્મરૂપ પીને મેં ભી વે ચા રહાછું, ચાહે તારે યા ન તારે. પૂ. ૩. સન્મુખ ચૈત્ય સોહે, પીતલ બિબ મહે; પગશિર નમા રહાછું, ચાહે તારે યા ન તારે. પૂ. ૪. મંત્રીજી વસ્તુપાલા, લધુ ભાઈ તેજપાલા; તસ નેમિ ગા રહાછું, ચાહે તારે યા ન તરે. પૂ. પ. મુખ ચાર સુખ વર્ષે, પ્રભુ આત્મ લક્ષ્મી હર્ષે વલ્લભ તે પા રહાછું, ચાહે તારે યા ન તારે. પૂ. ૬
( કાવ્યમ્ ખાતેષ્ટાપદપર્વતે ગજપદ સમેતશૈલાભિધા, શ્રીમાનું વિતકઃ પ્રસિદ્ધમહિમા શત્રુંજય મંડપ વૈભાર કનકાચબુદગિરિ શ્રીચિત્રકૂટાદય– સ્તત્ર શ્રીષભાદ જિનવરાઃ કુન્ત મંગલમ્ ૧
મત્ર: ૌ શ્રી પરમપુરુષાય પરમેશ્વરાય જન્મજરામૃત્યુ નિવારણાય શ્રીઅબુદાચલતીર્થમંડનાય શ્રીમતે શ્રીષભાદિભિનંદ્રાય જલાદિકં યજામહે સ્વાહા. ૪
| ગીત,
(માલકસ-ત્રિતાલ-મુખ મેર માર ) જિન પૂજ પૂજ સુખ પાય જાત, મન શુદ્ધ સાફ કર અપને ગાત-જિન અંચલી. તીર્થકી મહિમામેરે મન ભાઈ, દેખદેખ મનુવાહુલસાઈ; કિયે જાત કરમનકો ઘાત.
જિન૧
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૪૨ ) મૂર્તિ પ્રભુકી રસીલી દશ ચારી, વૈદરાજઊપરઆધારી; ચલે જાત ભવિ દિન રાત. જિનર કુમારપાલ સુંદર જિનમંદિર, મૂલનાયકશાંતિજિનઅંદર; ધન નર નાર જે કરત જાત.
જિન ૩ પદવી અચલ અચલગઢ પાવે, આતમ લક્ષ્મી અતિહર્ષાવે; વલ્લભ એ જિનમતકી બાત.
જિન. ૪ ચતુર્થી શ્રીઉજયંતતીર્થપૂજા. (૪)
દોહરા, ઉજ્જયંત ગિરનાર હૈ, રૈવતકાચલ નામ;
નેમિનાથ ભગવાનકા, ધામ પરમપદ ધામ. ૧ (પી-બરવા-તાલ કેડરવા, નાથ નિજ નગર દેખાડે છે. ) નાથ ગિરનારકે પૂજે રે, સરણ હૈ અનાથકરે તુમ સાથ, નાથ ગિરનારકે પૂજે રે. અંચલી. દીક્ષા કેવલ મેક્ષ એ તીને, કલ્યાણક જિન કહિયે રે; તીર્થકર શ્રી નેમિનાથ, વર્તમાન સિમરિયેરે. સરણ-૧ આઠ નમીશ્વર આદિ જિનવર, ગત વીસી ભજિયેરે, ભવ્ય અનેક ગિરિસેવાસે, શિવપુર સજિયેરે. સરણ ૨ મૂર્તિ રત્નમયી પ્રભુનેમિ, ઈંદ્ર પાસે લઈયે રે; ચૈત્ય બનાવી વિધિસે ભરતે, સ્થાપન કરિયે રે. સરણ ૩ વલ્લભી ભંગે શક આદેશે, કાંતિ અંબિકા હરિયે રે; પંચમ આરા અંતે સુરપતિ, સ્વર્ગમેં ધરિયેરે. સરણ૦૪
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૪૩ )
કલ્યાણક હી અનંતા ઇણ ગિરિ, ત્રય ત્રય પાડ ઉચરિયે રે, આતમ લક્ષ્મી હર્ષ ચરણ જિન, વલ્લભ પરિયેરે. સરણુપ
દ્વારા.
પાઠ કલ્પ ગિરનારકા, આગામી બાવીસ, પદ્મનાભાદિ જિનવરા, હોંગે સિદ્ધ જગીસ. દીક્ષા કેવલ મેાક્ષ એ, કલ્યાણક તિગ સાર; હોંગે રૈવતકાચલે, દા જિનકે સુખકાર.
૧
૨
( સાર–ઢાહરા. )
દી ૧
દીનકે ચાલ નેમિનાથ સર ચાઉં-દી અચલી. એક હી નામ જિનવરકા, દૂસરા ન ગાઉં; નાથકે તીરથ પર તા, એક ચિત્ત આઈ. પૂજિયે ર ગ ગરવ હરી, ભાવસે જનાઉં; સંપદા વંદન ફલ હા, આત્મરૂપ પાઉં. ધ્યાન હૈ સાર અરનકા, ચિત્તમે સમા, આત્મ લક્ષ્મી વલ્લભ સીસ, હસે નમાઉં.
દી૦ ૨
દી ૩
કાવ્યમ્. ખ્યાતાપ્રાપ૪પ તા ગજપદઃ સમ્મેતશૈલાભિધઃ, શ્રીમાન રૈવતકઃ પ્રસિદ્ધમહિમા શત્રુંજયા મંડપ. વૈભારઃ કનકાચલાબું દગિરિ શ્રીચિત્રકૂટાદયસ્તત્ર શ્રીૠષભાયા જિનવરા કુત્તુવા મંગલમ્ ૧
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૪૪)
મ :. ૐ શ્રી શ્રી પરમપુરુષાય પરમેશ્વરાય જન્મજરામૃત્યુ નિવારણાય શ્રીમતે શ્રીઉજ્જયંતતીર્થમંડનાય શ્રીનેમિનાથ જિનેન્દ્રાય જલાદિક યજામહે સ્વાહા. ૪.
| ગીત. (બરવા-કહેરવા-ધન ધન વો જગમેં નરનાર. ) ધન ધન નેમિનાથ ભગવાન ભવાદધિપાર લગાનેવાલેધન અંચલી, રૈવતકાચલ સિરદાર, તુમે ત્યાગી રાજુલ નાર; ઝટ ત્યાગ દિયે સંસાર, પશુગણ જાન બચાનેવાલે– ૧ પ્રભુ નેમિ બાલકુમાર, લિયો બચપનસે બ્રહ્મ ધાર; દિયે આવાગમન નિવાર, તરણતારણ પદ પાનેવાલે.ધ૦૨ દીક્ષા અરુ કેવલ જ્ઞાન, હુઓ સહસાવન મૈદાન ઉર્જિતશિખરનિર્વાન,તીર્થ ગિરનાર વસાનેવાલે.પ૦૩ તીરથયાત્રા ગુણખાન, આતમ લક્ષ્મીક નિદાન; પૂજે હર્ષે ભગવાન, પ્રભુ વલ્લભ ગુણ ગાનેવાલે. ધ૦૪ પંચમીશ્રીસમેતશિખરતીર્થ પૂજા (૫)
| દોહરા પાર્શ્વનાથકે નામસે, એ ગિરિ જગ પરસિદ્ધ તીર્થકર અનેશન કરી, વીસ હુએ હૈં સિદ્ધ. ૧
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૪૧ )
મ્હારા ર
( માઢ–ઋષભજી થાને મનરી ખાતાં–) ચેતનજી પ્યારા પૂજનહારા સમેતશિખર ગિરિરાજ, અ વીસે ટૂંકે વીસ જિનેશ્વર સાહેછ મ્હારા રાજ રે; કાંઇ ચરણ સુહું કર ભવિજનકે મન માહેજી, મ્હારા ૧ તીનસેા આઠકે સંગે મ્હારા રાજ રે કાંઇ; પદ્મપ્રભુ શિવવધૂ વરિયા રંગેજી. પાંચસા મુનિ પિરવિરયાજી મ્હારા રાજ રે કાંઇ, મલ્લિ સુપારસ શિવસુખ ઇગિરિ રિયાજી. મ્હારા૦૩ એકસે આઇસુ ધજી મ્હારા રાજ રે કાંઇ; નવસા સાથે શાંતિનાથ શિવ શ જી. પારસ તેત્તીસ સાથજી મ્હારા રાજ રે કાંઇ; આતમ લક્ષ્મી હ વલ્લભ જગનાથજી.
મ્હારા૪
મ્હારા૫
દાહરા
તીર્થંકર માફે ગએ, મેાક્ષ ગિરિ તિક્ષ્ણ નામ; કારણ કારજ નીપજે, આલમન વિસરામ. ૧
ચાલુ ચાવીસી વીસ સુહૂં કર
તીર્થંકર નિર્ઘાનાજી–
( સાહની—સિદ્ધગિરિ તીરથપર જાનાજી)
સમ્મેદ શિખર ગુણ ગાનાજી, ગાનાજી સુખ પાનાજી સમ્મેદ શિખર ગુણ ગાનાજી, અચલી.
સમ્મેદ૦ ૧
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૪ ). અજિત સંભવ અભિનંદન સુમતિ, ચંદ્ર સુવિધિ નમિ માનાજી. સમ્મદ ર કુંથુ અર શીતલ શ્રેયાંસા, સુવ્રત સહસ પ્રમાનાજી.
સમ્મદ ૩ રસમુનિ સહસકે સાથે મુક્તિ; વિમલ અનંત જિન રાનાજી. સમ્મદ ૪ આતમ લક્ષ્મી હર્ષ ધરીને; વલ્લભ શિવપુર જાનાજી..
સમ્મદ ૫ કાવ્યમ ખાતે ટાપદપર્વતે ગજપદ સમેતશૈલાભિધા, શ્રીમાન રૈવતક પ્રસિદ્ધમહિમા શત્રુંજય મંડપ વૈભારઃ કનકાચબુદગિરિ શ્રીચિત્રકૂટાદયસ્તત્ર શ્રીત્રાષભાઇયો જિનવરાઃ કુવૈતુ મંગલમ્. ૧
મત્ર: * દ શ્રી પરમપુરુષાય પરમેશ્વરાય જન્મજરામૃત્યુનિવારણય શ્રીમતે શ્રીસમેતશિખરતીર્થમંડનાય વિશતિજિનેંદ્રાય જલાદિકં યજામહે સ્વાહા. ૫
| ગીત. ( કલ્યાણ-ચિદાનંદ વિકારોને કુમતિ જે મેરી ) પ્રભુપદ પૂજે ભવિજન હિતકારી. અંચલી વામાનંદન વંદન પૂજન, ભદધિ પાર ઉતારી. પ્ર. ૧
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૪૭) સામલાપારસ તીરથસ્વામી, સમેતશિખર બલિહારી..૨ વદન કમલપર વીરતા સેહે, શશિસમકાંતિ નિહારી પ્ર૦૩ નિર્મલ હંસ સમા પ્રભુ રાજે, સેવક નિજસમ કારી પ્ર૦૪ આતમ લક્ષ્મી પ્રભુતા પ્રગટે, વલ્લભ હર્ષ અપારી. પ્ર૫
કલશ,
(રેખતા) તીર્થ ગુણ ગાઓ આન, તીર્થ ભવિજીવ નિત્ય વંદે.અં. તીર્થ દોય ભેદસે જાને, શાશ્વતા અશાશ્વતા માને કહે નહીં પાર જ આવે, નમો ભવિજીવ શુદ્ધ ભાવે.૧ કેસરીયા ભોયણ ચંગા, શંખેશ્વર પાસે તારંગા; પંચાસરા પાર્શ્વ ગંધારા, કાવી અંતરિક્ષ અંજાર. ૨ ઝગડિયા પાનસર ઊના, રાણકપુર મક્ષીજી જાના; નાડોલ નાડલાઈ વકાણ, મૂછાલા વીરજી નાણ. ૩ રાજગ્રહી કાશી શ્રીચંપા, પાવાપુરી વીર દુઃખ કંપા; માંડવગપુર માણકસ્વામી, ચાપવૈભારગિરિનામી.૪ સ્તંભન નવખંડા પલ્લવિયા,નવલખા પાસ સામલિયા; ઇત્યાદિ તીર્થ નહીં પારા, ગાવા ગુણ શક્તિ અનુસારા.૫ તપાગચ્છ નામ દીપાયા, શ્રીવિજયાનંદ સૂરિરાયા; ન્યાયાંનિધિવિરુદ પાયા, શ્રી આત્મારામ જગ ગાયા.૬ વિજયલક્ષ્મી ગુદાદા, વિજય શ્રીહર્ષ ગુરુપાદા; લધુ તસ શિષ્ય સુખદાયા,વલ્લભ પંચતીર્થી ગુણ ગાયા.૭
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨ ૦૦૦
(૪૮) યુગ યુગ વેદ કર થાયા, સંવત મહાવીરજિનરાયા; આતમ બાવીસ છવ્વીસા,કમી વિક્રમ સંય વીસા. ૮ એકાદશી દિન ગુરુવારે માસ માઘ પક્ષ ઉજિયારે મુંબઈ શ્રીસંઘ જ્યકારી, હુઈ પ્રેરણા મંગલકારી, ૯ મુનિ કાંતિવિજ્ય રાયા, પ્રવર્તક પદકો દીપાયા રહી ઇનકે ચરણ છાયા, તીર્થગુણ લેશ દરસાયા. ૧૦ સુધારી ભૂલચૂક લેના, સજ્જન મોહે જાન કરેદેના મિચ્છામિદુષ્ઠ ભાખે, વલ્લભ ગેડી પાર્શ્વકી સાખે.૧૧
HTTT TTTTTTTT TET TT TT TTT T TT -
આચાર્ય શ્રીવિજયવલ્લભસૂરિ વિરચિતા
પંચતીર્થ પૂજા સમાપ્તા.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________
न्यायांभोनिधि-श्रीविजयान्दसूरिभ्यो नमः ।
અથ શ્રીપંચપરમેષ્ટિપૂજા.
દેહરા જિનવર વાણી ભારતી, સરસતી કરી સુપસાય; વિઘન નિવારી કીજીયે, રચના મેં સુ સહાય. ૧ નમન કરી શુભ ભાવસે, પરમેષ્ટિ ભગવાન પરમેષ્ટિ પૂજા રચું, પરમેષિકો નિદાન. છે ર છે તિર્ણ પરમ પદે સદા, તિણ પરમેષ્ઠી નામ; પરમેષ્ઠિ પંચક નમો, પંચમ ગતિ ધામ. મે ૩. અરિહંત સિદ્ધ તથા ગણિ, ચોથે પદ ઉવઝાય; પંચમ પદ અનગારકે, નમિયે મન વચ કાય. ૪ દ્વાદશ ગુણ અરિહા પ્રભુ, અડ ગુણ સિદ્ધ મનાય; સૂરિ ગુણ પત્રિશ હૈ, પણવીસ શ્રી વિઝાય. એ પો સત્તાવીસ ગુણ સાધુકે, અષ્ટોત્તર શત જાન; ગુણિયન કે ગુણ ગાનસે, ગુણયન ગુણ સન્માન. ૬ છે અરિહંત પદકો જ ગ્રહી, અશરીરીકે પ્રકારઃ Sા લીજે આચાર્ય, સંધિ સેવાકાર.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૧૦ ) ઉપાધ્યાય ૩ આદિક, સંધિ સે કાર; મુનિપદકો મ મેલ, નમિયે નિત્ય ક્કાર છે ૮ નમન કિ ઇન પંચકે, ટારે સબ અઘર્વાદ; મંગલમેં મંગલ બડે, વયણ મુનિ ગણિ ઈંદ. | ૯
સ્નાન વિલેપન પુષસે, ધૂપ દીપ મહાર; ફિલ “અક્ષત નૈવેધસે, પૂજા અષ્ટ પ્રકાર છે ૧૦ | અષ્ટોત્તર શત ગુણ પ્રતિ, સામગ્રી વિસ્તાર; ભિન્ન ભિન્ન સંક્ષેપસે, નિજ શક્તિ અનુસાર, ૧૧ છે
– – પ્રથમા શ્રીઅહેપરમેષ્ટિપદપૂજા.
- દેહરા અષ્ટ કર્મ અરિભૂતકે, હનન કરે અરિહંત, ભાવ અરિહંત ભાવસે, ભાવ અરિકા અંત છે ૧ છે વંદન પૂજન યોગ્ય હૈ, યોગ્ય નમન સત્કાર; સિદ્ધિ ગમન અરિહા નમુ, અરિહંત મંગલકાર. ૨
(રાગ સારંગ.) મન મગન પરમેષ ધ્યાનમેં,
ધ્યાનમેં ગુણગણું ગાનમેં. મન, અંચલી. ભવ તીજે વીસ થાનક તપ કરી,
જિન પદકે રે નિદાનમેં;
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૫૧ ) ચઉદ સુપન સૂચિત પ્રભુ જન્મ,
ઉંચે શુભ ખાનદાનમેં. મન મે ૧ દાન દેઈ સંવછરી દીક્ષા,
કર્મ ખપી બ્રહ્મજ્ઞાનમેં; તીર્થ ચલાવે બૈઠકે સુર કિયે,
સમવસરણ મૈદાનમેં. મન ૨ છે સમ્યમ્ દર્શન નિર્મલ કારણ,
શુદ્ધાલંબન જાનમેં; જિન અરિહા મહા માહન શંભુ,
સાર્થવાહ ભવ વાનમેં. મન ને ૩ નિરંજન નિર્દોષ શિવંકર,
અજરામર સુખ ખાનમેં; મહાપ જિનવર જગનાયક,
પૂજન આનંદ થાનમેં. મન ને ૪ ચૈતીસ અતિશય પંતીસ વાણી,
ગુણ અતિશય ભગવાનમેં; આતમ લક્ષમી ચિદઘન સહે;
વલ્લભ હર્ષ અમાનમેં. મન છે ૫
- દેહરા. દ્વાદશ ગુણ ધારક પ્રભુ, સિમરું મન વચ કાય; ગુણ ધારી ગુણિયન બનું, આતમ નિર્મલ થાય છે ૧૫
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________
( પર )
( રાગ માઢ. તારે ગમકા તરાના—ચાલ. ) નિલ મન ધારી, પાપ નિવારી, પરમેષ્ઠી ભગવાન; સિમરું સયવારી, વાર હજારી, જાઉં બલિહારી પરમેષ્ઠી
ભગવાન. અચલી. પાડિ હેર અડ દેવ કિયે જસ, મૂલ અતિશય ચાર; દ્વાદશ ગુણધારી પરમેષ્ઠી, અરિહંત જય જય કાર ૐ. સિ.૧ જ્ઞાનાતિશય પૂજાતિશય, વાચાતિશય સાર; અપાય અપગમ ચૌથા માનુ, જાનુ પુણ્ય પ્રકાર હૈ. સિ.ર તરુ અાક સુમન સુર વૃષ્ટિ, દિવ્ય ધ્વનિ મનેાહાર દુંદુભિ છત્રસિ ંહાસન ચામર, ભામંડલ ચમકાર રે. સિ.૩ પરમેષ્ઠી પરમાતમ અર્જુન, જગજીવન હિતકાર; આતમ લક્ષ્મી નિજગુણ પ્રગટે, વલ્લભ હર્ષ અપાર રે, સિ.૪
काव्यम्
सुखकरं शिवदं भवतारकं, जननमृत्युजराविनिवारकम् । अघहरं सुरराजगणैर्नुतं, जिनवरं परमेष्ठिपदं यजे ॥ १ ॥
ॐ ह्रीँ श्रीँ परमपुरुषाय परमेश्वराय जन्मजरामृत्युनिवारणाय श्रीमते ऽर्हत्परमेष्ठिने जलादिकं यजामहे स्वाहा ।
સૂચના—સ્નાત્રી લેાક અભિષેક કરકે અષ્ટ દ્રવ્યો વિધિ પૂર્વક પૂજન કર અંગરચના કરે... વાંતક ઔર ભાઇ નીચેક ગીત પઢે. પ્રત્યેક જામે ઇસીતરહ સમજ લેના.
-->>*=
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૫૩ ) ગીત.
દેહરા. પૂજક પૂજન સે બને, પૂજ્ય બરાબર ધાર; પૂજા ફલ પૂજા કરે, પામે ભવાદધિ પાર. | | ૧ |
(ચાલ. બલિહારી.) બલિહારી બલિહારી બલિહારી, જગદીશ અંતર્યામી અર્ધન પદ સેવા સેવક તારણીજી–બલિ. અંચલી. દેષ રહિત સ્વામી, એક અનેક નામી; મૂલ અનામી નિજગુણધારી. જગદીશ૦ છે ૧ | કોઈ સિદ્ધાંત ભાવે, કોઈ ભી નામ ગાવે; યદિ ન દોષ લેશ ભારી, જગદીશ૦ મે ૨ હરિ વિરંચિ વીર, બુદ્ધ શંકર ધીર; રામ ઝડષભ સુખકારી, જગદીશ ૩ દયકો ધ્યાતા ધ્યાવે, ધ્યાન સે ચેય થાવે; ધ્યેય અજબ ગતિ ન્યારી. જગદીશ ૪ અર્ધન પદ સેવા, આતમ લક્ષ્મી દેવા; વલ્લભ લેવા હર્ષ અપારી.
ગદીશe | ૫
દ્વિતીયા શ્રીસિદ્ધપરમેષ્ઠિ પદપૂજા.
- દેહરા. સકલ કર્મ મલ ક્ષય કરી, પાયા પદ નિવન; નિરાવરણ પરમાતમા, શુદ્ધ સિદ્ધ ભગવાન. આ છે
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૫૪) જન્મ નહીં મરણ નહીં, નહીં જરા નહીં રોગ; કેવલ આતમ રમતા, પુદગલ રમણ વિયેગ. ૨
(ચાલ-કેસરીઆ થાણું.) પરમેષ્ઠી સ્વામી સિદ્ધ ભજું રેશુભ ભાવસે. પરમેષ્ઠી. અં. તીર્થકર જિન કેવલી રે, પણ લઘુ અક્ષર માન; શૈલેશી ફરસી કરી રે, ચિદઘન સુખકી ખાન રે. પર. ૧ આતમ રામ રમા પતિ રે, રૂપાતીત સ્વભાવ; નિર્મલ જ્યોતિ ઝગમગેરે, પુદગલ રૂ૫ અભાવ રે. પર. ૨ વિગુણા પિણ નહીં અંતહિરે, નિજગુણ કા સાક્ષાત નિરાબાધ એકાંતસેરે, આત્યંતિક સુખ સાત રે. પર, ૩ સિદ્ધ અનંતા સેવિયે રે, ચાર અનંતે સંગ; અશરીરી અપુનર્ભવારે, દંસણનાણ અભંગરે. પર. ૪ સાદિ અનંતા કાલસે રે, સિદ્ધિ સુખ પરધાન; આતમ લક્ષ્મી પામીયે રે, વલ્લભ હર્ષ અમાન રે–પર. ૫
દેહરા. નાશ કરી એડ કર્મકા, અડગુણ પ્રગટ કરત; સિદ્ધ નમું શુભ ભાવસે, પણ દશ ભેદ અનંત, ૧ |
(ચાલ–પનિહારીકી.) જ્ઞાનાવરણ અભાવસે ભવિ જાન, ક્ષાયક જ્ઞાન સોહંત માનાજી. દર્શના વરણ વિયેગસે ભવિ જાને, લાયક દર્શન સંત માને છે.
! ૧ ,
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૫૫) વેદની કર્મ કે ક્ષય હુએ ભવિ જાનજી, અવ્યાબાધ લહંત માને છે, મેહની કર્મ કે અંત સે ભવિ જાનજી, ક્ષાયક સમકિત વંત માનાજી. ( ૨ | આયુ કર્મ અભાવસે ભવિજાજી, અક્ષય સ્થિતિ ભગવંત માને; નામ કર્મ કે વિયેગસે ભવિ જાનજી, રૂપાતીત કહંત માનોજી.
| ૩ | ગોત્ર કર્મ કે ક્ષય હુએ ભવિ જાનજી, અગુરુ લઘુ ગુણવંત માનાજી; અંતરાય કે અંતસે ભવિ જાનજી, ગુણ નિજ વીર્ય અનંત માને છે. ને ૪ બંધ ઉદય ઉદીરણા ભવિ જાનજી, સત્તા નાશ કરે આતમ લક્ષ્મી પામીયા ભવિ જાનજી, વલ્લભ હર્ષ ધરંત માને છે.
काव्यम् सुखकरं शिवदं भवतारकं, जननमृत्युजराविनिवारकम् । अघहरं सुरराजगणैर्नुतं, शिववरं परमेष्ठिपदं यजे ॥१॥ __ ॐ ह्रीँ श्रीँ परमपुरुषाय परमेश्वराय जन्मजरामृत्युनिवारणाय श्रीमते सिद्धपरमेष्ठिने जलादिकं यजामहे स्वाहा।
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________
(પદ ) ગીત.
દેહરા. પૂજક પૂજનસે બને, પૂજ્ય બરાબર ધાર; પૂજા ફલ પૂજા કરે, પામે ભદધિ પાર. ૧ છે
(સોરઠ) (ચાલ-જિનવર શરણ વિના સંસાર બ્રમણ દલસે નહી રે ) સિદ્ધ પદ પરમેષ્ઠી જગ શરણ ભવિ મલસે સહી રે; જન્મ મરણ દુઃખ દેહગરોગ સોગ ટલસે સહીરે. સિ. અં. અજર અમર અજ ધ્યાન ધરી, અલખનિરંજન જ્ઞાન કરી; પૂજા સિદ્ધ પદ ભાવ અરિ, છલસે નહીં રે. સિ. ૧ સુખકી ઉપમા જગમેં નહીં, જાણે નાણી સકે ન કહી; અનુભવ સહજ સ્વભાવ નહી, કલસે સહી રે.
સિરા પૂજન સિદ્ધ પદ સુખકરી, ભવ ભવ કે સબ દુઃખ હરી; માનવભવ દિન માસ ઘરી, ફલસે સહી રે. સિવ છે ૩ છે આતમ લક્ષ્મી સિદ્ધ ખરી, સત ચિત આનંદ રૂપ વરી; વલ્લભ હર્ષ અનંત ભરી, રલસે સહીરે. સિકે ૪ .
– – તૃતીયા શ્રીઆચાર્યપરમેષ્ઠિ પદપૂજા.
દેહરા. અસ્ત હુએ જનસૂર્ય કે, કેવલી ચંદ્ર સમાન; પ્રગટ કરે જગ તત્ત્વકે, દીપક સૂરિ જાન. | ૧ |
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૭ ) ષટ ત્રિશત ગુણ શોભતે, ષટ ત્રિશત ગુણવાન, મર્યાદા વિનયે કરી, પૂરણ યુગ પરધાન. ૨. પાપ ભાર ભારી બને, પડતે ભવિ ભવ કક્ષ કરુણ સિંધુ તારેતે, નમે નમો મુનિ ભૂપ. ૩
( ચાલ–માન માયાના કરનારા છે. સુખકારી પૂજન સુખકારીરે, સૂરિરાય પૂજન સુખકારી, કરે શુદ્ધ ભાવેનરનારીરે, સૂરિરાય પૂજન સુખકારી–પં. યુગપ્રધાન સૂરીશ્વર સોહે, દેશાદિ ગુણકે ધારી; લેક અનુગ્રહ કારણ ભાસે, આચાર પાંચ પ્રકારે સૂ.૧ - સારણ વાયણાયણ કરતા, પડિચોયણ દાતારી, ધર્મોપદેશક ગચ્છ નિયંતા, પ્રમાદ દૂર નિવારી રે. સૂ. ૨ ભૂપ સમા જિન શાસન દીપે, અનેક લબ્ધિ ભંડારી; તત્ત્વજ્ઞ ત પદેશક સૂરિ, જીવ પરમ ઉપકારી રે. સૂ. ૩ પાલે પલાવે ધર્મ અનુપમ, વિકથા કષાય વિહારી; માત તાત સુત બંધવસે ભી, જીવ અધિક હિતકારી રે. સૂ.૪ વંદન પૂજન ભાવ સૂરિપદ, અક્ષયપદ કરતારી; આતમ લક્ષ્મી સંપત પામે, વલ્લભ હર્ષ અપારી રે. સૂ. ૫
દેહરા. જ્ઞાન દરસ ચારિત્રક, અડ અડ ભેદ ચોવીસ તપકે બાર મિલાયકે, સૂરિગુણ છે તીસ છે ૧
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૧૮ )
॥ ૨॥
પણ પણ વ્રત સમિતિ યુતા, ગુપ્તિ તિગ સાહુ ત; પાલે પાંચ આચારકા, ચાર કષાય વમત. પંચેન્દ્રિયકે સવરી, નવ ગુપ્તિ બ્રહ્મ ધાર; સ્વ પર મત જ્ઞાતા ભુવિ, સૂર નમા નર નાર. ।। ૩ ।। ( રાગ–સાર. ) સૂરિપદ મન માહનગારા, જસ અન ભાધિ તારા. સૂરિપદ–અ ચલી. પડિફવાદિક ચઉદ ગુણ ધારી, ક્ષાંતિ પ્રમુખ દશ ખારા; ભાવના ભાવિતનિજ આતમ એ, ગુણ ષત્રિશ આધારા.
સૂરિપદ॰ ૧ સવિગ્ન શાંત મૃદુ સંતોષી, કૃત યાગી ગંભીરા; મધ્યસ્થ સરલ ગીતારથ પંડિત, અનુવતિ શુચિ ધારા. સૂરિપદ॰ ૨ વ્યાખ્યાની વિજ્ઞાની તપસ્વી, ઉપદેશક મતિવારા; નૈમિત્તિક અલી વાદી જીપક, પદા આનંદકારા. સૂ૦ ૩ ઉપકારી નય નિપુણ સુરૂપી, ધારણા શક્તિ ઉદારા; પ્રતિભા શાલી સ્થિર ચિત્ત વચને, આદેય પ્રિય કથનારા. સૂરિપદ૦ ૪ નિરુપદ્રવી અનુભવી ભાવજ્ઞા, ઉચિતકે જાનન ારા; અંગીકૃત નિર્વાહે ધારી, સ્વર ગંભીર સુધારા. સૂ૦ ૫ ઇત્યાદિ ગુણ ગણુ રત્નાકર, સૂરિજન મનેાહારા; આતમ લક્ષ્મી નિજ ગુણ પ્રગટે, વલ્લભ હર્ષ અપારા.સ્૦૬
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________
( પઢું )
काव्यम्
सुखकरं शिवदं भवतारकं, जननमृत्युजराविनिवारकम् । अघहरं सुरराजगणैर्नुतं, गणधरं परमेष्ठिपदं यजे ॥ १ ॥
ॐ ह्रीं श्रीं परमपुरुषाय परमेश्वराय जन्मजरामृत्युनिवारणाय श्रीमते सूरिपरमेष्ठिने जलादिकं यजामहे स्वाहा ॥ ३ ॥
ગીત. દોહરા. પૂજક પૂજનસે અને, પૂજ્ય બરાબર ધાર; પૂજા ફલ પૂજા કરે, પામે ભવાદિધ પાર.
॥ ૧॥
( રાગ–જય જયવતી. ) સૂરિપદ પૂજે ભાવે, અજર અમર થાવે; ફિર નહીં જગ આવે, મિટત મરન હૈ. સૂ॰ વૈસે નહીં માય તાયા, હિતકારી સુય ભાયા; જૈસે સૂરિવર આયા, તારન તરન હૈ. પૂજક કે। પૂજ્ય માની, આતમ કે સૂરિ જાની; જિન ગણધર વાની, જગમેં સરન હૈ. સૂ॰ આતમ આનંદ પાવે, જિન લક્ષ્મી ઘર આવે; વલ્લભ હુ ગાવે, સરન ચરન હૈ. સૂ
સૂ॰
॥ ૧ ॥
॥ ૨॥
॥ ૩ ॥
॥ ૪॥
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૦) ચતુથી શ્રીઉપાધ્યાયપરમેષ્ઠિ પદપૂજા.
દેહરા. પારગ બારા અંગકે, સૂત્ર અર્થ તહ દોય; પાહણ સમ પિણ શિષ્ય, શ્રતધારી કરે છે. જે ૧ વિના બેધ કિયે જીવકો, હવે ન તત્ત્વ પિછાન; પઢે પઢાવે સૂત્રક, ઉપાધ્યાય ભગવાન. ૨
(લાવણી-મરાઠી ચાલ-અપને પદક તજકર ) પરમેષ્ઠિ પદ પૂજન પ્રાણી, પરમેષ્ઠિ પદ ધારા રે ઉપાધ્યાયનેમિયે ભવિ ભજીયે, આનંદમંગલ કારારે. ૧ મેહ અહિ વિષ મૂછિત પ્રાની, ચેતન જ્ઞાન દાતારા રે; ગાડ સમ વિદ્યા મંતસે, દૂર હરે અંધકારી રે. ૨ અજ્ઞાન વ્યાધિ વિધુરિત ચેતન, ચુત રસાયણ સારા રે; દાતા મહા વિદ્યાકે ધરી, જગજીવન હિતકાર રે. ૩ અવિનીત શિષ્ય ચતુર્દશ દેશે, ભવ વન ભટકન હારારે; પન્નર ગુણ તસ દેકર વિનયી, કરકે કરે નિસ્તારા રે. ૪ સ્વર સમય વિવેકી જ્ઞાની, શિક્ષા દોય પ્રકાર રે; દાતા પાતા આતમ લહમી, વલ્લભ હર્ષ અપાર રે. ૫
દેહરા. ઐથા પરમેષ્ઠિ નમું, ઉપાધ્યાય ભગવાન ગુણ પણવીસ ધારણ કરે, ઉપમા સેલ પ્રમાન. ૧ છે
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૬૧) પણવીસ આવશ્યક કરે, પણવીસ કિરિયા ત્યાગ; ભાવે પણવીસ ભાવના, શ્રી પાઠક મહા ભાગ. ૨૫
| (ચાલ–મજા દેતે હૈ ક્યા યાર.) ધન ધન ઉપાધ્યાય મહારાજ, ભવજલ પાર લગાને વાલે–ધન અંચલી. ગુણ પણવીસકે ધરનાર, અંગ આચારાદિક બાર; ઉપાંગ એકાદશ ધાર, કરી મુનિગણક પઢાનેવાલે. ઘ૦૧ ચરે ચરણ સત્તરિ સાર, કરે કરણ સત્તરી લાર; ગુણ પણવીસએહ ઉદાર,જિનાગમ શાન બતાનેવાલે.ધ. ગે હય ગય સિંહ સમાન, ટારે વાદિકા અભિમાન; રવિ શશી ભંડારી જાન, શચીપતિ ઉપમા પાનેવાલે ધ૩. જંબુ મેરુ નર દેવ, સીતા નૃપ વાસુદેવ; રત્નોદધિ ભાવે સેવ, કરે ભવિ તરણ તરાનેવાલે. ધ૪ વાચક એસે શ્રીકાર, આતમ લક્ષ્મી ગુણધાર; વલ્લભ મન હર્ષ અપાર, ગુણી પાઠક ગુણ ગાનેવાલે. ધન્ય
काव्यम् सुखकर शिवदं भवतारकं, जननमृत्युजराविनिवारकम् । अघहरं सुरराजगणैर्नु, श्रुतधरं परमेष्ठिपदं यजे ॥१॥ ___ ॐ ह्रीँ श्री परमपुरुषाय परमेश्वराय जन्मजरामृत्युनिवारणाय श्रीमते पाठकपरमेष्ठिने जलादिकं यजामहे स्वाहा ॥४॥
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________
م
( ૬૨ )
ગીત. દેહરા. પૂજક પૂજનસે બને, પૂજ્ય બરાબર ધાર; પૂજા ફલ પૂજા કરે, પામે ભદધિ પાર.
( કાનડા) પૂજન પરમેષ્ઠિ પદ કીજે-પૂ
અંચલી. સુરનર મુનિ જસ ધ્યાન કરીને, વાચક પાઠક પદકે નમી જે.
પૂo | ૧ | બાવના ચંદને રસ સમ વચને, પાપ તાપ ભવિ ઉપસમ કીજે.
પૂર | ૨ | ગુણવન ભંજન મદગજ દમને. અંકુશ સમ ગુણ જ્ઞાનકે દીજે. પૂo | ૩ | જ્ઞાન દાન દાતા ગુણ રાતા, સૂરિપદ લાયક ગણુ રીજે.
પૂo | ૪ | આતમ લક્ષ્મી હર્ષ ધરીને, વલ્લભ વાચક પદ વરનીજે.
પૂ૦ | ૫ |
.
س
»
تم
પંચમી શ્રોતાધુપરમેષ્ઠિ પદપૂજા.
દેહરા. મુનિવર તપસી સંયમી, વાચંયમ અનગાર; શ્રમણ તપેધન યતિ વ્રતિ, કષિ સાધુ સુખકાર. ૧ સાધુ સાધે માફકે, વશ કર મન વચ કાય; રત્નત્રય આરાધકે, જન્મ મરણ મિટ જાય.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૬૩ ) (સહન-ચાલ-હું ફિરા જગ સારા.) પરમેષ્ઠી સુખકારા સુખકારા, મુનિ પદક અર્ચના. અં. જ્ઞાન દરસ ચારિત્ર આરાધ, અસંયમ ટારી શિવ સાધે; ચિદાન રૂપ ઉદાર ઉદાર, મુનિષદ કીજે અર્ચના. ૫૦૧ ધ્યાન કરે અપધ્યાન નિવારે, દંડકો ત્યાગે ગુપ્રિકોપારે; ગારવ શલ્યવિડારા વિડારા,મુનિષદ કીજે અર્ચના. ૫૦૨ વિકથા નિવારી ટારે કસાયા, ઇંદ્રિય જીતી વારે પમાયા; કરે તપ બાર પ્રકાર પ્રકારા, મુનિ પદ કીજે અર્ચના. પ૦ ૩ સાધુ ડિમા સેવે બારે, સંયમ સત દશ પારે ધારે; સીલિંગ સહસ અઠારા અઠારા, મુનિપદકીજે અર્ચના. પ૦૪ દશવિધ લચકરી જગમોહે, આતમ લક્ષ્મી મુનિગુણસંહે વલ્લભ હર્ષ અપારા અપારા, મુનિપદ કાજે અર્ચના, ૫૦
દોહરા. ધર્મ ચતુર્વિધ ઉપદિસે, સમતા ગુણ ભંડાર સવિશ ગુણ શોભતે, વાર વાર બલિહાર. ૧ ચતિ ધર્મ દશ સાધતે, હાસ્યાદિ ષટુ રહિત, આહાર ન લેવે ષસે, સુડતાલીસ સહિત. . ર છે
(ચાલ-હે આનંદ બહાર રે.) પરમેષ્ઠિ પદ સાર રે ભવિ સેવ મુનિકો-અંચલી. ષટ કાયા રક્ષા કરે રે, લિયે વ્રત ષટ ધારે રે. ભવિ. ૧
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૬૪) ઇંદ્રિય પણ નિગ્રહ કરે રે, ટાલેવિષયવિકારરે. ભવિ. ૨ નિર્લોભી મન શુદ્ધતા રે, ક્ષમા ગુણ આધારરે. ભવિ૦ ૩ પડિલેહણ આદિ શુચિરે, સંયમ યોગ પ્રચારરે. ભવિ. ૪ મનવચકાયઅકુશલતારે, રાધેનિત્ય અણગારરે. ભ૦૫ સુધાદિ પરિસહ સહે રે, ઉપસર્ગ કે સહનાર રે. ભવિ. ૬ આતમ લક્ષ્મી ગુણ વરેરે, વલ્લભહર્ષ અપાર રે.ભવિ. ૭
काव्यम् सुखकरं शिवदं भवतारकं, जननमृत्युजराविनिवारकम् । अघहरं सुरराजगणैर्नुतं, मुनिवरं परमेष्ठिपदं यजे ॥ १ ॥
ॐ हाँ श्रीँ परमपुरुषाय परमेश्वराय जन्मजरामृत्युनिवारणाय श्रीमते साधुपरमेष्ठिने जलादिकं यजामहे स्वाहा ।
દેહરા. પૂજક પૂજનસે બને, પૂજ્ય બરાબર ધાર; પૂજા ફલ પૂજા કરે, પામે ભદધિ પાર ૫ ૧ |
કવ્વાલી. મુનિ પરમેષ્ઠિ પદ પૂજન, કરે ભવિજીવ શુભ ભાવે અં. સૂરિ વાચકકી સેવા કરે નિત્ય જ્ઞાન ગુણ પાવે; યદિ નિગ્રંથ ગુણ વર્ણન કરે ગુણ પાર નહીં આવે. મુ.૧ સમિતિ ગુપ્રિકો પાલે, ભવાટવી ફેરી બજાવે, અહો સમતાકે સાગર હો, સુમતિ પ્રીતિ મન લાવે. ૨
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૬૫ ) કમલ સમ લેપવિ ન સહને, પરિષહ વીર સમ થાવે; મનહર તેજ તપ કાંતિ, વિમલ જીમ હંસજગ ગાવે. ૩ સમા જસ શત્રુ ઔર મીતા, થાવર ત્રસ જીવ શમ ભાવે; આતમ લક્ષ્મી વલ્લભ સાધે, મુનિ મનહર્ષ નહીં મા.૪
કલશ,
(રેખતા.) પૂજે ભવિઝવ આનંદા, અહે પરમેષ્ઠી સુખકંદા; હર ભ્રમ જાલકા ફંદા, મિટે જરા મરણકા દંદા. ૧ ગુણિ ગુણ અંત નહીં આવે, સુરાસુર નરપતિ ગાવે; યતિપતિ નાથ જિન જાણે, શકે નહીં કહી કથન ટાણે. ૨ મહામતિ મંદ મેં કૈસે, શકું કહી પિણ જગત જૈસે, વદે શિશુશક્તિ અનુસારી, કહે તિમ ભક્તિ આધારી. ૩ તગણુ ગગન દીપાયા, શ્રી વિજયાનંદ સૂરિ રાયા;
ન્યાયાંનિધિવિરુદ ધારી, શ્રી આત્મારામ બલિહારી.૪ વિજયલક્ષમી ગુરુદાદા, વિજ્ય શ્રી હર્ષ ગુરુ પાદા; વલ્લભ પરમેષ્ટિ ગુણગાયા, ગુણિ ગુણ ગાન રસ પાયા ૫ વિજયકમલ સૂરિરાયા, વિજય શ્રી વીર ઉવઝાયા; પ્રવર્તક શ્રી વિજયકાંતિ, પ્રવર્તે રાજ્ય અતિ શાંતિ. ૬
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________
( ૬ )
૨૪૪૦.
સંવત પ્રભુ વીર જગદીસા, કમી સઠ સય પણવીસા;
૧૮ ૧૮૭૦
આતમ અઠદસ વિક્રમ જાના, સસ દોય તોસ કમ માનો. ૭
નગર મુંબઈ મહા બંદર, મનોહર શહેર અતિ સુ ંદર, કિયા લાલબાગ ચામાસા, પૂરણ રચના ફલી આસા. ૮ સુધારી ભલચુક લેવે, સજ્જન માહે માફ કર દેવે; આગમ વિપરીતકી બાબત, મિચ્છામિ દુડ' સાબત. ૯
આચાર્ય શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિ વિરચિતા શ્રીપ’ચપરમેષ્ટિપૂજા
સમાસા.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ zlobbito Rhe Pર 0-4-0 શ્રી જૈન-આત્માનંદ-શતાબ્દિ પ્રસિદ્ધ થયેલા પુસ્ત 1 શ્રીવીતરાગ-મહાદેવસ્તાત્ર મૂલ 2 પ્રાકૃતવ્યાકરણ અષ્ટમાધ્યાય સૂત્ર 5 3 વીતરાગ-મહાદેવસ્તોત્ર ભાષાંતર 4 શ્રીવિજયાનંદસૂરિ શ્રી આત્મારામજી મહારાજનું જીવન ચરિત્ર 0-8-0 (શ્રીયુત સુશીલની કસાએલી કલમથી લખાએલું) 5 નવસ્મરણાદિસ્તાત્ર દેહ 0-4-0. 6 ચારિત્રપૂજાદિત્રયીસંગ્રહ 0-2-0 || છપાતાં પુસ્તકે— 1 ત્રિષષ્ટિ શલાકા પુરૂષ ચરિત્ર મૂલ દશે પર્વ 2 ધાતુપારાયણ 3 વૈરાગ્યક૯૫લતા 4 પ્રાકૃતવ્યાકરણ ટુંઢિકાવૃત્તિ. પુસ્તક મળવાનું ઠેકાણુંશ્રી જૈન આત્માનંદ સભા. ભાવનગર-( કાઠીયાવાડ ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com