________________
૧૧
પ્રાપ્ત થઈ હતી. આથી જ તેઓશ્રીએ સ્વરચિત દરેક ગ્રંથના પ્રથમ શ્લોકની શરૂઆત છે પદથી કરી છે.
- ગ્રંથ રચના- મહોપાધ્યાય શ્રી યશોવિજય મહારાજે સેંકડો ગ્રંથોની રચના કરી છે. પોતે રચેલા “જૈન તક પરિભાષા” ગ્રંથની પ્રશસ્તિમાં તથા પ્રતિમા શતક” ગ્રંથની પ્રસ્તાવનામાં ન્યાય સંબંધી એક સો ગ્રંથોની રચનાનો સ્પષ્ટ ઉલ્લેખ છે. તથા “રહસ્ય” શબ્દાંકિત એકસો આઠ ગ્રંથોની રચના કરી છે એવું ભાષા રહસ્ય” ગ્રંથના પ્રારંભમાં તેઓશ્રીએ જણાવ્યું છે. બીજા પણ અનેક પ્રાત-સંસ્કૃત ગ્રંથો તેઓશ્રીએ બનાવ્યા છે. તથા અન્યના અનેક ગ્રંથો ઉપર તેઓશ્રીએ ટીકા પણ રચી છે. ગુજરાતી ભાષામાં પણ અનેક રચનાઓ કરી છે. તેઓશ્રીએ આગમ, તર્ક, ન્યાય, અનેકાંતવાદ, તત્ત્વજ્ઞાન, સાહિત્ય, અલંકાર, છંદ, યોગ, અધ્યાત્મ, આચાર, ચારિત્ર આદિ અનેક વિષયો ઉપર ગ્રંથ રચના કરી છે. એમણે રચેલા સેંકડો ગ્રંથોમાંથી આજે બહુજ થોડા ગ્રંથો ઉપલબ્ધ થાય છે. આજે ઉપલબ્ધ થતા થોડા પણ ગ્રંથો ઘણા ઘણા ઉપકારક બની રહ્યા છે.
ગ્રંથરચના, શેલીઃ- દરેક ગ્રંથોમાં તેઓશ્રીનું અદ્ભુત પાંડિત્ય જોવા મળે છે. તેમની તર્કશક્તિ. અને સમાધાન કરવાની શક્તિ અપૂર્વ છે. પૂર્વાચાર્ય પ્રણીત ગ્રંથોમાં જુદી પડતી અનેક બાબતોમાં તેઓશ્રીએ યુક્તિયુક્ત સમાધાન કર્યું છે. યદ્યપિ તેઓશ્રીની રચનામાં સ્થળે સ્થળે નવ્ય ન્યાયની ભાષાની છાંટ જોવા મળે . છે, એથી સામાન્ય જીવોને સમજવામાં કઠીનતા પડે એ સહજ છે. આમ છતાં એમાં સુંદર અર્થો ભરેલા હોવાથી વિદ્વાનો માટે આનંદદાયક બને છે. એમના ગ્રંથોના સારને પામ્યા વિના શ્રી જિનશાસનનું યથાર્થ જ્ઞાન આજે દુ:શક્ય છે. જો વિદ્વાનો પરિશ્રમ લઈને તેમના ગ્રંથોનો સરળ ભાષામાં ભાવાનુવાદ કરે તો સામાન્ય જીવોને પણ તેમાંથી ઘણું જાણવાનું મળી શકે.
નિડરતા અને નિઃસ્પૃહતા - સૂત્ર, નિર્યુક્તિ, ભાષ્ય, ચૂર્ણિ અને ટીકા એ પંચાંગી સ્વરૂપ શ્રી જિનપ્રવચનથી જરા પણ ફેરફાર બોલનારની તેઓશ્રીએ સખત ઝાટકણી કાઢી છે. સ્થાનકવાસી અને દિગંબરોની જિનવચનથી વિરુદ્ધ માન્યાતાઓનું યુક્તિથી ખંડન કર્યું છે. કેવલ નિશ્ચયને કે કેવલ વ્યવહારને પકડનારાઓ સામે લાલબત્તી ધરી છે. સ્થળે સ્થળે નિશ્ચય અને વ્યવહાર એ બંનેનું (બંનેની સાથે જરૂરિયાતનું) સમર્થન કર્યું છે. તેઓશ્રી સાધુઓમાં પ્રવેશેલી શિથિલતા સામે પણ અંગુલિનિર્દેશ કર્યા વિના રહ્યા નથી. કુમતનું યુક્તિયુક્ત ખંડન કરવાથી
