Book Title: Tattvarthadhigama Sutra
Author(s): Umaswati, Umaswami, Vijaydarshansuri, Yashovijay
Publisher: Motiji Kapurchand Tarachand
View full book text ________________
બરવાવિવરબાઈજીપિની I ગર્જરત્તમ ટી. : ३०९. निवेश विनाऽगतः । तथा च तदवच्छेदकावच्छिन्न प्रकारतायां विशेष्यताया सांसर्गिकविषयतायां पा. निवेशनीयमित्यत्र विनिगमकामाव एव त्याद्वादसाधकः । अपि च तत्सम्वन्धवद्विशेप्यकत्वदाने शब्दे गगन ધટત્વે ધટો વર કુણ્ડત્યાબિતીતીનાં પ્રમાત્વાપત્તિ, તશિખ્યઋત્વાને જ મને શબ્દ હૃદ્યાવિજ્ઞાનેધ્વપ્રમારિનાશ્રિતસ્યકાન વાળીયા? તશ્રિયળે તુ સર્વાન્યમાત્રાપેક્ષાયાં પ્રમાત્માધારતાક્ષાયાંत्वप्रमासमिति सुकर एव विवेकः । सप्तम्याः अतन्त्रत्वात् । अपि च शुक्ताविदं रजतमित्यत्रापि “सर्व शानं धर्मिण्यमान्तम्” इति न्यायाधस्यशे प्रमात्वमेव, रजतत्यप्रकारांशेऽपि नाप्रामाण्यं, वैज्ञानिकसम्बन्धन तत्सनादिति समवायांशे तद्वक्तव्यम् , तदपि विविक्तविवेके न सम्भवतीति विषयताविशेष ए१ प्रमात्र विशेष्यतायां तन्निवेश प्रकार संसर्गयोरन्यकालादिवैशिष्ट्यावसाहिभ्रमे संसर्गतायां तन्निवेशे प्रकार વિશેષ્યોરન્યાવિવરિયાવાહિશ્ર વાતિવ્યાસે, સર્વત્ર તનિશે હવાલે કનૈવ पदव गाहिन्यां प्रमायामन्याः स्याद्वादाश्रयणं विना गत्यभावात्तत याद्वादो बलादापततीतीत्यमेकान्तवादे यो विनिगमकामावरस एव स्याद्वादसाधक इत्यर्थः । तत्सम्बन्धवाद्विशेष्यकत्वदाने 'सम्बन्यो हि द्विनिष्ठ इति शब्दे समवायसम्बन्धावच्छिनाधेयत्वात्मकस्य सम्बन्धस्यानुयोगतया, प्रतियोगितयां गगने च सत्येन, घटत्यानुयोगिकस्य च तस्य प्रतियोगितया घटे सलेन बदरानुयोगिकस्य संयोगसम्बन्धविच्छिनाधेयत्वस्य च प्रतियोगितया कुण्डे सत्त्वेन शब्दघटकबदरसम्बन्धवद्गगनघटकुण्ड विशेष्यकशघटत्ववदरप्रकारकत्वाच्छ०दे गगनं घटत्वे घटो पदर कुण्ड मित्यादिप्रतीतानां प्रमात्वापत्तिः, प्रमालक्षणे तद्वद्विशेष्यकत्वविशेषणोपादाने च शदे गगनं घटत्वे घट इत्यादिप्रतीतिषु समवायसम्बन्धावच्छिन्नाधेयतासम्बन्धेन शब्दवजस्य गगने घटत्ववनस्य च घटेऽभावात् प्रभावप्रसङ्गाभावेऽपि गगने शब्द इत्यादिप्रतीतीनामप्रमावापत्तिः, आधेयत्वसम्बन्धस्य वृत्यनियामकतया तेन सम्बन्धन गगनवत्वस्य शब्देऽभावाद, स्थावादाङ्गीकार च कथञ्चिद् गगनवतस्य शब्दे स्वीकारेण अथवा प्रथमा विभक्तिः, विशेष्यत्वप्रथोजिकेत्यस्यातन्त्रत्वेन समवायसम्बन्धेन शब्दस्यैव प्रकारत्याभ्युपगमेन नाप्रमावापतिरित्याह-अपि च तत्सम्बन्धवद्विशेष्यकत्वदान इति । ननु गगने शब्द इत्यनधेियत्वे सप्तमीविधानादाधेयत्वसम्बन्धेन गगनसम्बन्धित्वस शब्दे सत्याप्रमात्वं युक्तमाधारत्वसम्बन्धेन सम्बन्धित्वं तत्र विवक्षितुमशक्यमिति कथं तदुपादाय भ्रमत्वोपपादनमत आहसप्तम्या अतन्त्रत्वादिति-विवक्षानुसारेण विभक्त्यर्थो भवति, आधारत्वेन सावन्धित्वविवक्षायां तदपि विभक्त्यर्थतया स्त्रीकर्तुमर्हमेवेति आधेयत्व मात्र प्रतिभासने सप्तम्या अप्रयोजकलादित्यर्थः । वैज्ञानिकसम्बन्धेन तत्सत्वादिति (चप्रकारकज्ञानविशेष्यत्वसम्बन्धन शुक्तौ रजतत्वस्य सचादित्यर्थः । तदपि विविविवेके न सम्भवतीति-तदपि शुक्ताविद रजतमिति ज्ञानस्य समवायांशेप्रमात्वमपि, विविक्तविवेक-विविक्त ये प्रभावाप्रमावे प्रमात्वाधिकरणे नाप्रमात्वं तदधिकरणे न प्रमात्वमित्येवं ते विविक्ते तयोविवेके विविक्तलक्षणादिकान्तवादिनोपदयितुमशक्ये सति न सम्भवति, यद्यदेकान्तवादिना तयोर्लक्षणमभिधानी
Loading... Page Navigation 1 ... 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472