Book Title: Tattvarthadhigama Sutra
Author(s): Umaswati, Umaswami, Vijaydarshansuri, Yashovijay
Publisher: Motiji Kapurchand Tarachand
View full book text ________________
: ३४०
तत्वार्थविवरण गूढार्थदीपिका । पंचत्रिशत्तमसू० टी० शब्दनय लक्षयति यथार्थाभिधानं शब्द इति । भावत्वव्याप्यविषयता *जुसूत्रविषयत्ताव्याप्यविषयताको वोऽध्यायः शब्द इत्यर्थः । वातुतः साम्प्रतसमभिल्व भूतान्यतमत्वमेव सदत्वम् । अयांवच्छिन्नेकार्थवाचक एक२०दोऽभ्युपगतः, तज्ज्ञानमपि भिन्नभेव, न तुं व्यवहारनय इ.
तन्नये एकम् , अतीताविनाहित्वस्वभावानागतार्थावाहित्यस्वभावधर्मभेदेने ज्ञानधार्म में- दस्थापि भावादिति भावः । अत्र यद्यपि वर्तमानक्षणमात्रयचिपरमार्थसंदर्यशब्दपरिज्ञाना
स्पानिध्यवसायविशेषवृत्तिपर्यायार्थिकरवायजातिमवजुसूत्रस्य लक्षणं पर्यवस्यति तथापि शब्दादिनयत्रयेऽतिव्याप्तिवारणाय लिङ्गसङ्ख्याकारकपुरुषसंज्ञानियाभेदप्रयु भार्थभेदानभ्युपगतृत्वे सतीति विशेषणीयं तल्लक्षणम् , तया चर्जुमूत्रनयो लिङ्गवचननामादिमिनमप्येकमेव वस्तु प्रतिपद्यते, तन्मते वर्तमानं वर लिङ्मादिभिन्नमपि न स्वरूपमुज्झतीत्येवमभ्युपगरि तत्र लक्षપ્રાંસમન્વય શર્વાનિયત્રયસ્તુ તટપટી તદપો નમન્યા વિનાનાર્થમે-वास्थुपगच्छतीति न तत्रातिव्याप्तिरिति । यद्वा विशेषार्थबाहिणि शब्दादिनयत्रयेऽतिच्याप्तिता-रणाय शब्द नयाधुभिमतविशेषाऽनभ्युपगन्तृत्व सतीति विशेषणोपादानमध्यवसायविशेषस्य कर्तध्यम् , अत एव पूज्योपाध्यायनयोपदेशे " भावत्वे वर्तमानत्वव्याप्तिधार विशेपिता." - ફોર્થવમવિપિતિ પમૃત્તમ્ ! ડૉક્ષણે માત્રપલોપાલાના નામાવતિન્યારિ, तेनकस्यैवार्थस्य कालत्रयवर्तितयाऽभ्युपगमात् । जातिगर्भलक्षणोक्त नाजुसूत्रत्वजातिमादाय . सर्प सूत्रप्रकारोपसंग्रहान्न कुत्राप्यव्यातिः । जातेश्च पर्यायार्थिकत्वव्याप्यति विशेषणान पर्याथाथिकायनयत्यादिजातिमादाय शादिनये नैगमादिनये चातिव्यातिः । • यथार्थाभिधानं २००८ इति-यथैति-येन प्रकारेण भावरूपेण नामस्थापनाद्रव्यवियुतन वर्तमानोऽर्थो घटादियथार्थः, तस्याभिधानं तहाचकशब्दो यथार्थाभिधानं तदाश्रयी तत्प्रयोजको चा योऽध्यवसायः स शब्दनयतयाऽभिधीयते । साम्प्रतसमभिरूढयम्भूतभेदभिन्नो ह्ययं नयो पत्तेमानमीत्मीय भाषेवटमेवाश्रयति, नेतरान्जुसूत्रनयावन्नामस्थापनाद्रव्यघटान् , यत२००६प्रधानो होप नयः, चेष्टालक्षणश्च घटशब्दस्यार्थः “वट चेष्टायाम्" परतें चेटत इति घट इति व्युत्पत्तः, ततश्च य एव जलाहरगोंदिक्रियाबीन प्रसिद्धो घटस्तमेव भावरूपं घंटेमिच्छत्यसौ, शब्दार्थोपपत्ता, ने तु नामांदिवटीन् , यशदार्थानुपपत्तेरिति, उतञ्च भाष्ये-"तंचि ये रिउसुत्तमयं, पप्पन विससिययरं सो । इच्छई भावघड चियजं न उ नामाद५ तिनि" इति च। तत्पर्यव सितार्थ'पाध्यायभगवान्नाह भावत्वव्याप्यविपर्थतांक इत्यादि ऋजुत्रनयो हिं भावत्वसम
याप्तविषयताका, तटकसमव्याक्षिश्च तद्वयाप्यत्वे सति तद्वयापकत्वमिति तदन्तर्गततया भावस्वच्याप्यविषयताकत्वमपि तत्रर्जुसूत्रे पति इति तत्रातिव्याप्तिस्यादिति तनिवृत्तये लक्षणान्तरमाह- कसूत्रविषयताव्याप्यविषयताक इनि-अत्र न्यूनवृत्तित्वमेव व्याप्यत्वं सन्निविष्टमतो न नाजुभूत्रविययताव्याप्यत्वमृजुसूत्रविपयंतीयामिति न तत्रातिव्याप्तिः। भावमात्रविधयकसूत्रापेक्षया साम्प्रतादिनयत्रयस्य विशेषविशेषतरविशेषतमभावविषयताकत्वनाल्पविषयक
Loading... Page Navigation 1 ... 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472