________________
દૃષ્ટિકોણથી ભાવાર્થ લખવાનું નક્કી કર્યું જેથી પોતાના અનુભવોનો લાભ ભાવકોને મળી શકે.
હળવી રમૂજ કરતાં એમણે મુંબઈ માટે “ઉપાધિપુર” શબ્દપ્રયોગ કર્યો છે. એમાંયે લેખનનો આરંભ કર્યો ત્યારે વૈશાખ માસની ઉનાળાની ગરમી. પણ તેઓ લખે છે: “આ ગ્રીષ્મકાળમાં શ્રી આનંદઘનજીનાં પદોની ભાવાર્થરૂપી શીતળ હવાની સેવાથી અંતરમાં સમાધિ રહી.” આ ઉદ્ગારમાં પૂજ્યશ્રીની આનંદઘન-પદપ્રીતિ કેવી હશે તે સહેજે કલ્પી શકાય છે.
સં. ૧૯૬૭ના વૈશાખમાં શરૂ કરેલો ભાવાર્થ સં. ૧૯૬૮ના કારતકમાં તો એમણે પૂરો કર્યો ને સં. ૧૯૬૯માં ગ્રંથનું પ્રકાશન પણ થયું. એની પણ નોંધ લઈએ કે પૂજ્યશ્રીના સૂરિપદની શતાબ્દીની સાથે સાથે જ, આ ગ્રંથપ્રકાશને પણ તાજેતરમાં જ ૧૦૦ વર્ષ પૂરાં કર્યા છે.
પૂજ્યશ્રીએ આ ગ્રંથના વિસ્તૃત ભાવાર્થ થકી વિવેચનકાર્ય કર્યું છે. એટલું જ નહીં, આનંદઘનનાં પદોની વાચના માટે એમણે હસ્તપ્રત-સંશોધનમાં જવાનું પણ પસંદ કર્યું છે. જોકે ભીમસિંહ માણેકે પ્રકાશિત કરેલી મુદ્રિત પ્રતને આધારે એમણે ૧૦૮ પદોનો ભાવાર્થ આપ્યો છે. પણ સાથે સાથે અન્ય પ્રાપ્ય હસ્તપ્રતોને પણ એમણે ઉપયોગમાં લીધી છે. જેમાં અમદાવાદ ડહેલાના ઉપાશ્રયની પ્રત, પ્રવર્તક કાંતિવિજયજી પાસેની પ્રત, પંડિત વીરવિજયજી પાસેની પ્રત, પાટણ ભંડારની પ્રત અને પોતાની પાસેની એક હસ્તપ્રત - એમ પાંચ હસ્તપ્રતો જોઈ જોઈને એમાંથી પાઠપસંદગી કરી છે. ગ્રંથમાં કેટલાંક મહત્ત્વનાં પાઠાંતરો પણ નોંધ્યાં છે ને ક્વચિત્ એ પાઠાંતરનો પણ ભાવાર્થ આપ્યો છે. જોઈ શકાશે કે પદવિવરણની સાથે તેઓશ્રી સંશોધન પ્રક્રિયામાં પણ ગયા છે.
જે હસ્તપ્રતો એમણે મેળવી એ બધીમાં આનંદઘનજીનાં ૭૫ કે એનાથી થોડાંક ઓછાવત્તાં પદો લખાયેલાં છે. વળી આ પદો “આનંદઘન બહોંતેરી' તરીકે જ ઓળખાયેલાં છે. એટલે સામાન્ય અનુમાન એવું છે કે આનંદઘનજીએ ૭૨ પદો રચ્યાં છે. બાકીનાં, ભીમસિંહ માણેકની મુદ્રિત પ્રતમાં મળતાં ૧૦૮
51 શ્રી આનંદઘન પદસંગ્રહ ભાવાર્થ'માં પ્રગટતી પ્રતિભા
