________________
જેમ ગચ્છો તથા સંઘપ્રગતિ માટેના શોધખોળપૂર્વકના વિચારો જૈન ઐતિહાસિક રાસમાળા ગ્રંથમાં અપાયા છે તેમ ધાતુ-પ્રતિમાઓના લેખો આ બે ભાગમાં અપાયા છે. ગ્રંથો પ્રત્યક્ષ વાંચવામાં આવે તો વાચકને તે તે વિષયોનો ઘણો સચોટ ખ્યાલ આવી શકે.
(૫) ગુજરાત-વિજાપુર વૃત્તાંત (બૃહ) - ગ્રંથાંક ૧૦૨ પૃષ્ઠ સંખ્યા, ૩૨૫, ભાષા, સંસ્કૃત-ગુજરાતી, પ્રથમવૃત્તિ ૨. સં. ૧૯૭૩, બીજી આવૃત્તિ ૧૯૮૦ (પ્રકટ થઈ ૧૯૮૨માં):
જન્મભૂમિ તરફ પૂજ્યભાવે પ્રેમ-સેવાભાવે સ્વફરજ બજાવનાર ત્યાગી સંતપુરુષો વિરલ હોય છે. ચરિત્રનાયકની જન્મભૂમિ વિદ્યાપુર-વિજાપુર છે. અંતિમ વિરામ સ્થળ પણ તે જ બન્યું. તેઓ પ્રખર સંશોધક-ઇતિહાસક્સ-અને સતત ઉદ્યમશીલ હોવાથી જે ભૂમિમાં જન્મ ધર્યો તે ભૂમિનાં ગુણકીર્તન, તેની પ્રાચીનતા-ગૌરવગાથા અને ત્યાંના નિવાસીઓ ઉન્નતિ પ્રાપ્ત કરે તેવાં સ્મારક મૂકવા પ્રેરાય એ સ્વાભાવિક છે.
જન્મભૂમિ અને સ્વદેશ-સ્વભાષાની અનન્ય ભાવે સેવા કરવા, શક્તિ ખીલવવા અન્યને બોધ કરી પોતે તે ફરજ બજાવવા ઉઘુક્ત થવું એ આ ગ્રંથલેખનનો હેતુ સ્પષ્ટ કરતાં સ્વર્ગવાડી કરતાં જન્મભૂમિની ઉત્તમતા જણાવતાં જન્મભૂમિની ઝૂંપડી નંદનવનથી બેશ’ એ વાક્યો વડે ચરિત્રનાયકે ગરીબ કે દાનેશ્વરી, શ્રીમાન કે વિદ્વાને કયા ભાવે પોતાનો હિસ્સો જન્મભૂમિના ઉત્કર્ષ માટે અર્પવો તે બતાવીને આ ગ્રંથનો પ્રારંભ કર્યો છે. તેઓ પ્રસ્તાવનામાં લખે છે કે વિજાપુર અમારી જન્મભૂમિ હોવાથી તેનું વૃત્તાંત લખવાની કેટલાંક કારણોથી ફરજ બજાવવા ફુરણા થઈ અને પ્રયાસ કરતાં ટોડ રાજસ્થાન, ફાર્બસ રાસમાળા - સુધર્મ ગચ્છ પટ્ટાવલી-જૈનાચાર્યોકૃત કેટલીક પટ્ટાવલીઓ અવલોકતાં વિજયપુર-વિદ્યાપુર-વિજાપુરનો નામોલ્લેખ તથા વિસ્તૃત હકીકતો મળી આવતાં ઉત્સાહથી વધુ સંશોધન કર્યું. એક બારોટના ઘરમાંથી વિજાપુર સંબંધી લેખ મળી આવ્યો. તે વિજલદેવ પરમાર સંબંધી હતો. બાદ વિજાપુરની પૂર્વ દિશામાં અગ્નિખૂણા તરફ સાબરમતીના કાંઠા ઉપર આવેલા જૂના સંઘપુર ગામમાં શ્રી ચંદ્રપ્રભુના દેરાસરની ભીંતમાં બે હાથ લાંબાં અને એક હાથ પહોળાં બે પાટિયા પર એક લેખ છે, તે વાંચવા લક્ષ ગયું. તે ઉપરથી
સૂરિશતાબ્દીનું સંભારણું 102
