________________
કે “આધ્યાત્મિક ભૂમિકા જ ન હોય અને સમાજસુધારણા કરવા નીકળે તો એ વિચારો શુષ્ક પરિણામવાળા અને નિષ્ફળ જાય છે.'
(૩) “પરસ્પરોપગ્રહો જીવાનામ્... દરેક જીવ પર જીવન જીવવા માટે બીજા જીવોનો ઉપકાર છે. આથી દરેક જીવનું એ કર્તવ્ય બને છે કે બીજા જીવો પર હંમેશાં પરોપકાર કરવો જોઈએ.
(૪) પોતાનું કર્તવ્ય ફળની આશા રાખ્યા વગર કરવું જોઈએ. ફળની આશા રાખીને કરેલું કર્તવ્ય નબળું પડે છે, ફળ ન મળે તો ઉત્સાહ ઓસરી જાય છે. જ્યારે ફળની આશા રાખ્યા વગર સહજ રીતે કર્તવ્ય નિભાવવામાં આવે તો લગભગ એવું બને છે કે તેને યોગ્ય ફળ મળી જ રહે છે.
(૫) પોતાનું કર્તવ્ય નિર્ભયપણે નિભાવવું જોઈએ. વ્યક્તિને ડર શાનો હોય? ઈશ્વરનો ડર હોતો જ નથી અને ડરાવે તે ઈશ્વર નથી. મૃત્યુનો ભય પણ ન હોવો જોઈએ કારણ કે આત્મા કદી મરતો જ નથી. જે નિર્ભયપણે કર્તવ્ય અદા કરે છે તે કાર્યને સફળ બનાવે છે. તીર્થંકર પરમાત્માઓએ નિર્ભયતાપૂર્વક સ્વાધીન કર્તવ્ય કર્યા તેથી તીર્થકરત્વને પામી શક્યા.
(૬) દરેક તીર્થંકર પ્રભુની કેવલલક્ષ્મી એકસરખી હોય છે. તેથી કોઈ કાળમાં તત્ત્વજ્ઞાનમાં ફરક પડતો નથી. પરંતુ સાંપ્રત સમય પ્રમાણે આચારમાં ફરક કરવો પડે છે. ગુરુદેવ કહે છે કે આવા સમયે આપણું કર્તવ્ય બને છે કે કોઈ ગીતાર્થમુનિની નિશ્રા લઈ આવા ફેરફારો કરવા જોઈએ. સ્વચ્છંદપણે નહીં.
આ ગ્રંથમાં ગુરુદેવે આવાં અનેક કર્તવ્યોનો આદેશ-ઉપદેશ આપ્યો છે. જો એને નિભાવીએ તો આજે પણ જગતમાં સુખ-શાંતિ-સ્નેહની જ્યોત પ્રગટાવી શકાય અને યુદ્ધ-વિગ્રહ-અશાંતિના અંધકારને દૂર કરી શકાય.
ગ્રંથ વાંચતાં લાગે કે આ ગ્રંથ લખનાર બહુશ્રુતગુણ, દૂરંદેશી, જ્ઞાતા અને નિસ્પૃહી કર્મયોગી હતા. આવા ગુરુભગવંતને હૃદયનાં વંદન.
107 ] કર્તવ્યપાલનનો સંદેશઃ કર્મયોગ
