________________
અને શોધખોળથી અનેક ગ્રંથો શોધી આપેલ છે. ગચ્છો સંબંધી માહિતીવાળું આવું ઉપયોગી પુસ્તક ભાગ્યે જ ઉપલબ્ધ થાય એમ લાગે છે.
સંઘપ્રગતિમાં તો લેખકે એટલી શોધખોળ કરી છે કે જે વિસ્તારથી લખવા જતાં બીજો ગ્રંથ બને. પણ મહાવીર સ્વામીથી લઈ છેક આઠમા સૈકા સુધીની જૈનોની, જૈન રાજાઓની જાહોજલાલી ટકી અને પછીથી દિગંબરશ્વેતાંબરોના ભિન્ન મતના કારણે પરસ્પરના વૈમનસ્ય અન્ય આચાર્યોએ જૈનોને (ચારે વર્ણના) પોતપોતાના સંપ્રદાયોમાં ખેંચ્યા અને એક વખતના ૪૦ કરોડ જૈનોમાંથી વર્તમાન કાળે માત્ર ૧૦-૧૨ લાખ પર કુલ જૈન સંખ્યા આવી ઊભી. આ ઇતિહાસ આ ગ્રંથમાં એટલો વિસ્તાર-દાખલા આધારો સહિત અપાયો છે કે કોઈ પણ જૈન આ ગ્રંથ વાંચ્યા વિના ન રહે.
(૪) જૈન ધાતુ પ્રતિમા લેખસંગ્રહ ભા-૧-૨, પૃષ્ઠસંખ્યા ૨કપ તથા ૨૭૭, રચના સં. ૧૯૭૩ તથા ૧૯૮૦, ભાષા સંસ્કૃત-ગુજરાતી
સર્વ ધર્મની, ખાસ કરીને જૈન મૂર્તિઓ પર તે મૂર્તિઓ તૈયાર કરાવનાર કે પ્રતિષ્ઠા કરનાર તથા તત્કાર્યો ઉપદેશ દઈ પ્રતિષ્ઠા કરાવનાર ગૃહસ્થો અને ત્યાગી આચાર્યોનો સાલ-સ્થળની ઐતિહાસિક હકીકતો કોતરાવી લખવાનો રિવાજ પ્રચલિત હોય છે. આવા લેખો ઉપરથી તે તે સમયની ઐતિહાસિક દૃષ્ટિએ જાણવાજોગ ઘણી હકીકતો મળી આવે છે. પણ આવી બાબતની શોધ કરનાર વિરલાઓ જ હોય છે. જેઓ પૂર્ણ શાંતિ-સહનશીલતા-પરિશ્રમ કરી આ બાબતો પર પ્રકાશ પાડે છે. સ્વ. બુદ્ધિસાગરસૂરીશ્વરજી મહારાજ ઇતિહાસની શોધખોળ અને તેનાં પરિણામો માટે ખૂબ જ પરિશ્રમશીલ રહ્યા હતા. તેમને સ્વ. સાક્ષર શ્રી કેશવલાલ હર્ષદરાય ધ્રુવ મળવા આવેલા ત્યારે ચર્ચા કરતાં શ્રી ધ્રુવસાહેબે જણાવેલું કે વિ. સં. સાતમા સૈકાની પ્રતિમાઓ પર લેખ મળી આવે છે. આ પરથી તેમણે શ્રી અ.જ્ઞા પ્ર.મંડળને પ્રેરણા કરી એક પગારદાર વિદ્વાન રોકી ભારતવર્ષનાં અનેક જૈન મંદિરો અને ભંડારો તપાસવા માંડ્યા અને જે જે લેખો મળ્યા તે બધા જોઈ સુધારી આ ગ્રંથમાં પ્રકટ કર્યા છે. તેમણે ખાસ નીચેની બાબતો પર લક્ષ્ય કેંદ્રિત કરેલું.
૧. કઈ કઈ જ્ઞાતિઓએ પ્રતિમાઓ ભરાવી. ૨. હાલમાં તે જ્ઞાતિઓ પૈકી કઈ જ્ઞાતિઓ જૈનો તરીકે છે.
સૂરિશતાબ્દીનું સંભારણું રૂ 100
