________________
“અબ હમ અજરામર અવિનાશી, જ્ઞાનાનંદ વિલાસી, તીજ ભુવનમેં દૃષ્ટિ દીધી, વસ્તુ પરખી લીધી વસ્તુ સ્વરૂપે, આનંદ પાયો, ઘટમેં નિરખી ઋદ્ધિ જેનું હશે તે ભોગવી લેશે અવર તણી શી ઉદાસી ? ભેદ જ્ઞાનથી ભ્રમણા ભાગી, આપોઆપ પ્રકાશી પર તે પોતાનું નહીં થાણે, જોતાં જાગી જણાશે ખોજો ઘટમાં ગુરુગમ જ્ઞાને, શુદ્ધ તત્ત્વ પરખાશે આદિ અંત ન જેનો આવે, સકલ કલાથી સુહાવે
બુદ્ધિસાગર આતમ ગાતાં, પાર કબૂ નહિ આવે.” આમ તેમણે અહીં જ્ઞાનમસ્તી કેવી છે તેની વાત કરી છે. જેમ અખો અદ્વૈતવાદની વાત તેની કવિતામાં કરે છે તેમ બુદ્ધિસાગરસૂરીશ્વરજીએ તેમની કવિતામાં સ્યાદ્વાદની વાત કરી છે. તેમણે ગઝલ, કવ્વાલી, દીર્ઘકાવ્યો, કક્કો વગેરે વિવિધ સ્વરૂપોમાં કાવ્ય રચનાઓ કરી છે. શિખરિણી, મનહર, છપ્પય, ઝૂલણા વગેરે છંદોનું વૈવિધ્ય પણ તેમની કવિતામાં છે. તેમનાં ઘણાં ખરાં કાવ્યોનો રાગ ધીરાના પદને યાદ કરાવે તેવો છે તો પ્રેમાનંદના આખ્યાનને પણ યાદ કરાવે તેવા છે. તેમની કવિતામાં રાગનું પણ વૈવિધ્ય છે. આ બધું જોતાં એમ લાગે કે તેમની કવિતા રચવા માટેની સમજ એકદમ સૂક્ષ્મ છે. તેમની ગઝલોમાં કેટલું વૈવિધ્ય છે. થોડાંક ઉદાહરણો જોઈએ :
“અહો દેવની ગતિ ન્યારી, સહુ પ્રાણીને લઈ ભારી, ઘડીમાં કરે પલકમાં હરે, દીવો વાયુથી જુવો ક્યું ફરે,
*** જગતુને આંખથી દેખું, જગતુને જ્ઞાનથી લેખું, જગતને દેખતાં શાંતિ, જગતુને દેખતાં ભ્રાંતિ.”
*** સમજજો પ્રેમથી ભક્તિ સમજજો પ્રેમથી શક્તિ સમજજો પ્રેમથી સેવા, સમજજો પ્રેમથી મેવા.
61 9 અનોખી કાવ્યપ્રતિભા
