________________
સ્થળે પસંદ કરવામાં આવે તો તે યોગ્ય ગણી શકાય.’
‘આ હિંદુસ્તાનના જૈનોમાં આવા ઉત્તમ વિચારોને પ્રથમ તો ફેલાવવાની જરૂર છે. પશ્ચાત્ આગેવાન શ્રાવકોએ આ કામ ઉપાડી લેવું જોઈએ. ધર્મના આચાર્યો, ઉપાધ્યાયો, સાધુઓ વગેરેનાં પુસ્તકો તેમના નામે રાખવામાં આવે અને જ્ઞાનાલયમાં તે જુદી જુદી કોટડીઓમાં મૂકવામાં આવે એવી વ્યવસ્થા કરવામાં આવે અને તેમને ખપ પડે મોકલવામાં આવે તો જૈન ભારત જ્ઞાનાલયની ઉન્નતિ થાય. એક જૈન ભારત મહાજ્ઞાનાલય અને તેની શાખાઓ તરીકે ભિન્ન ભિન્ન શહેરનાં જ્ઞાનાલયો સ્થાપવામાં આવે એવી વ્યવસ્થા થાય તો જૈનોનો ઉદય થઈ શકે.’
યોગીરાજની દૃષ્ટિ કેટલી વિચક્ષણ હતી, એ આ દીર્ઘદ્રષ્ટાના મહાન વિચારો પરથી જાણી શકાય છે. આ સ્વપ્નદ્રષ્ટાનું બીજું સ્વપ્ન હતું વિદ્યાલયનું. સાહિત્યસર્જન અને તે પહેલાંની ભૂમિકા જોયા બાદ શ્રીમદ્ના આધ્યાત્મિક તત્ત્વજ્ઞાનનાં પુસ્તકોમાંથી ‘આત્મદર્શન’ અને ‘આત્મતત્ત્વ દર્શન’ ગ્રંથોમાં પ્રગટ થયેલા એમના અધ્યાત્મજ્ઞાનના વિચારોને જાણવાનો પ્રયાસ કરીશું.
આત્મદર્શન, પૃ. ૯૨, ૨ચના સંવત, આ. ૧ વિ. સં. ૧૯૮૧, આ. ૨ વિ. સં. ૨૦૨૨, આ. ૩ વિ. સં. ૨૦૩૮.
મુનિરાજ અધ્યાત્મજ્ઞાની આત્મોપયોગી શ્રી મણિચન્દ્રજી મહારાજે એકવીશ સજ્ઝાયોની રચના કરેલી તેના પર વિ. સં. ૧૯૮૦ના પેથાપુરના ચાતુર્માસ દરમિયાન વિવેચન લખી આ ગ્રંથ વિ. સં. ૧૯૮૧માં મહુડીથી પ્રકાશિત થયો
છે.
શ્રી મણિચંદ્રજી મહારાજ શ્વેતામ્બર તપાગચ્છીય શ્વેત વસ્ત્રધારી આત્માર્થી આત્મજ્ઞાની મહાસંત હતા. તેમને રક્તપિત્તનો મહારોગ થયો હતો. તેઓ અધ્યાત્મજ્ઞાની હોઈ સ્વભાવે રોગને સહી આત્મપયોગે સહજ સમાધિમાં લીન રહેતા હતા. પૂ. મણિચંદ્રજી મહારાજ દોઢસો વર્ષ પૂર્વે થઈ ગયા. શ્રીમદે એમની એકવીશ સજ્ઝાયોનું વિવેચન લખીને ‘આત્મદર્શન’ નામનો ગ્રંથ પ્રકાશિત કર્યો ન હોત તો પૂ. મણિચંદ્ર મહારાજ વિશે અને એમને લખેલી સજ્ઝાયો વિશે બહુ ઓછા લોકો જાણતા હોત. પૂ. મણિચંદ્રજી મહારાજ એક વિરલ આત્માર્થી હતા. એમણે લખેલી સજ્ઝાયો તત્ત્વજ્ઞાનથી
સૂરિશતાબ્દીનું સંભારણું D 88
