________________
૧૧
રામાયણમાં પણ જૈન સાધુઓના ઉલ્લેખ મળે છે. એમ કહેવાય છે કે, મહાભારત ઈ. સ. પૂર્વે ૩૦૦૦ વર્ષ પહેલાં બનેલ છે, અને શ્રી રામચંદ્રજી, મહાભારત પહેલાં ૧૦૦૦ વર્ષે વિદ્યમાન હતા. આ ઉપરથી ખાત્રી પૂર્વક એમ કહી શકાય કે, જૈનધર્મ રામચંદ્રજી એટલે પ્રાચીન તે છેજ.
જનધર્મ પાણિનીથી પણ ઘણુ વખત પહેલાંને છે.
(૨) પ્રસિદ્ધ વ્યાકરણશાસ્ત્રી પાણિનીએ પોતાના બનાવેલ “અષ્ટાધ્યાયી ” નામે ગ્રંથમાં, શાકટાયનને હવાલે અનેક જગાએ દીધો છે. આ શાકટાયન એક જૈન વ્યાકરણશાસ્ત્રી હતા, કે જે પાણિની પહેલાં ઘણે વખતે થએલ છે. શાકટાયનનું નામ “ત્રાવૃંદની પ્રતિ–શામાં.” “યજુર્વેદ” માં અને વાસ્કના “નિરૂકતમાં આવેલ છે. કેઈવિદ્વાનને મત છે કે, પાણિની ઈ. સ. પૂર્વે ૮૦૦ વર્ષે વિદ્યમાન હતા, અને કેઈ વિદ્વાન, પાણિનીને સમય ઈ. સ. પૂર્વે ૨૦૦૦ ને કહે છે. પાણિની પહેલાં કેટલીએ સદી ઉપર યાસ્ક થઈ ગએલ છે. રામચંદ્ર ઘેણે પોતાના બનાવેલ “Peep into the Vedic Age નામના પુસ્તકમાં લખ્યું છે કે, યાસ્ક બનાવેલ “નિરુક્ત ” ગ્રંથને હું બહુજ જુને સમજું છું. આ ગ્રંથ વેને છોડીને સંસ્કૃતનાં જુનાં સાહિત્યની સાથે સંબંધ રાખે છે.
આ ઉપરથી એ સિદ્ધ થાય છે કે વાસ્કથી પણ ઘણું વખત પહેલાં જૈન ધર્મ હતું જ.
(૩) કેટલાએ “બ્રહ્મસૂત્રોમાં પણ જૈનધર્મને ઉલ્લેખ મળે છે. દાખલા તરીકે–“એતરેય બ્રા” નામે ગ્રંથમાં
