________________
૩૫ મહાવીરનો નિર્વાણકાળ અને પ્રેફેસર હરમન જેકેબીએ નકકી કરેલ જૈન સિદ્ધાંતોના રચના કાળની વચ્ચે આવે છે.
આ માટે આપણે એ જાણવું જરૂરી છે કે, જેનસાહિત્ય આ વિષયમાં શું કહે છે. જેના ગ્રંથમાં સાફ લખ્યું છે કે, મહાવીરે પોતે પોતાના શિષ્યોને જેનધર્મને ઉપદેશ દીધો, અને પછી આ શિષ્યએ “અંગે ની રચના કરી આ
અંગ” જૈન સિદ્ધાંતના મુખ્ય અંશ છે, પરંતુ આ વિષયમાં પ્રેફેસર હરમન જેકબને મત જુદો છે. તેઓ કહે છે કે, જેને જે સાહિત્યને પૂર્વ ' કહે છે, તે “પૂર્વ અંગેની પણ પહેલાં વિદ્યમાન હતાં, અને તે “પૂર્વો ”માં મહાવીર અને તેમના ધાર્મિક હરીફે વચ્ચે જે વાદવિવાદ થયા હતા, તેની હકીકત લખી હતી. પિતાના આ મતના સમર્થનમાં પ્રોફેસર કહે છે કે, દરેક પૂર્વનું નામ “પ્રવાદ” એટલે કે વાદવિવાદ છે, અને તેટલા માટે તેના નામ ઉપરથી જ સિદ્ધ થાય છે કે, તે પૂર્વેમાં ધાર્મિક વાદવિવાદે જ હશે.
આ સિવાય પ્રોફેસર હરમન જેકૅબી એમ પણ કહે છે કે, આ ૧૪ પૂર્વેમાં વાદવિવાદ વાળી જ હકીકત હતી, એટલે
જ્યારે મહાવીરના હરીફે મરી ગયા ત્યારે પૂર્વેની પણ ઉપગિતા જતી રહી, જેથી ઈ. સ. પૂર્વે ૩૦૦ વર્ષે પાટલીપુત્ર શહેરની સભામાં એક નવા સિદ્ધાંતની રચના થઈ
જેકોબી સાહેબને ઉપર વિચાર તદ્દન ખૂટે છે, અને તે વિચારનું સમર્થન કઈ રીતે નથી થઈ શકતું. તેઓ પોતાના વિચારના ટેકામાં જૈનેની એક દંતકથાને હવાલે આપે છે,
