________________
૩૪
ઈ. સ. ૬૫ ની લગભગમાં અનુવાદ થયે હતે, એટલા માટે વર્તમાન જૈન સાહિત્યની ઉત્પત્તિ ઈસ્વીસનથી પણ પહેલાની હું માનું છું
(૬) મારી ઉપરની શોધનું પરિણામ જે માનવા ગ્ય હેય (અને માનવા ગ્ય જ છે, કારણ કે તેથી વિરૂદ્ધની કઈ દલીલ દેખાતી નથી) તો વર્તમાન જૈન સાહિત્યની ઉત્પત્તિ ઈ. સ. પૂર્વે ૩૦૦ વર્ષની માની શકાય. | (૭) મારી ચર્ચા અહિં પૂરી થાય છે. હું આશા કરું છું કે, આથી એ સિદ્ધ થયું કે, જૈનધર્મના વિકાસમાં કોઈ વખતની કઈ અસાધારણ ઘટનાએ પણ રૂકાવટ કરી નથી. હું આ વિકાસને શરૂથી આજ સુધી ક્રમશ: જોઈ શકું છું અને (તેથી કહું છું કે, બાદ્ધ ધર્મથી જેમ બીજા ધર્મો સ્વતંત્ર છે તેમ જૈન ધર્મ પણ બૌદ્ધ ધર્મથી સ્વતંત્ર છે. આ વિષયનું વિસ્તારથી વિવેચન ભવિષ્યની શોધખેળો પરથી થઈ શકશે, પરંતુ હું આશા કરું છું કે, જૈનધર્મની સ્વતંત્રતાના વિષયમાં કે જૈનધર્મના પ્રાચીન ઇતિહાસની બાબતમાં, જેનશાસ્ત્રો વિશ્વસનીય છે કે કેમ, તે બાબતમાં કઈ વિદ્વાનેને જે શંકા છે, તે શંકાને મેં દૂર કરી દીધી છે.
ઉપરની દલીલોથી આ વાત સ્પષ્ટ થઈ જાય છે કે, પ્રોફેસર હરમન જેકૅબીએ જૈન સિદ્ધાંતની પ્રાચીનતા ઈ. સ. પૂર્વે ૩૦૦ વર્ષ (વીર નિર્વાણ બાદ ૨૦૦ વર્ષ)ની ક્રમાનુસાર સાબિત કરી આપી છે. હવે આપણે ફક્ત તે વચલાં બસ વર્ષના કાળને વિચાર કરવાનો રહે છે કે જે બસે વર્ષ
