Book Title: Shatavdhani Dhirajlal Shah Jivan Darshan
Author(s): Shantikumar J Bhatt, Ramanlal C Shah and others
Publisher: Dhirajlal Shah Sanman Samiti
View full book text
________________
જીવન-પરિચય
૨૨
તરફથી મળ્યું નથી. ખરેખર! આપણે ઉત્તમ કથા-વાર આ રીતે લુપ્ત થતું જાય છે. તેને જીવંત કરે જોઈએ અને તે જ દિવસે તેમણે વિદ્યાથીઓ સમજી શકે તેવી ભાષામાં “શ્રીરખવદેવ” નામની કથા લખી કાઢી. બીજા દિવસે તે કથા વિદ્યાથીઓ સમક્ષ વાંચી તે તેમને સાંભળવામાં મઝા પડી. તેમને પૂછવામાં આવ્યું : “આવી કથાઓ તમને વાંચવામાં મજા પડે કે?” બધા વિદ્યાથીઓએ તેને ઉત્તર હકારમાં આવે, એટલે શ્રી ધીરજલાલભાઈએ પિતાને જે ઠીક લાગ્યાં તેવાં બીજાં ૧૯ નામોની પસંદગી કરી કુલ ૨૦ પુસ્તકની એક શ્રેણી બનાવી. પરંતુ આ વખતે તેમને એમ લાગ્યું કે હજી તે ઘણુ મહાપુરુષોની કથાઓ તથા વાર્તાઓના સાર કહેવા જેવા છે, એટલે કુલ ૧૨૦ નામની પસંદગી કરી. આ રીતે બાલગ્રંથાવલીની છ શ્રેણીઓનાં ૧૨૦ પુસ્તકનું સર્જન થયું. તેની ભાષા સરલ અને રસભરી હતી, રજૂઆતમાં પણ નાવિન્ય હતું, વળી બધી પુસ્તિકાઓ સારા રૂપ-રંગે તૈયાર થઈ હતી અને એક પુસ્તિકાનું મૂલ્ય માત્ર પાંચ પૈસા-આખી શ્રેણિનું મૂલ્ય માત્ર દેઢ રૂપિયે રાખવામાં આવ્યું હતું, એટલે આ પુસ્તિકાઓને ખૂબ આવકાર મળ્યો અને તેની આવૃત્તિઓ પર આવૃત્તિઓ પ્રસિદ્ધ થવા માંડી. તેમાંની કેટલીક પુસ્તિકાઓ એજ્યુકેશન જોર્ડની પરીક્ષામાં પાઠયપુસ્તક તરીકે પણ સ્થાન પામી. આ પુસ્તિકાઓનો જૈનતર સમાજમાં પણ સારે પ્રચાર થયે હતું અને તે બ્રદેશ, ફીજી, જાપાન તથા આફ્રિકામાં પણ પહોંચી હતી.
બાલગ્રંથાવલીનાં ૪૦ મણકાઓનું હિંદીમાં અને ૩ મણકાઓનું બંગાળીમાં ભાષાંતર થયું હતું. તેમજ બધીય શ્રેણીનું અંગરેજીમાં ભાષાંતર થાય એવી ઈચ્છા ઘણા સ્થળેથી પ્રકટ થઈ હતી, પણ તેની યેજના આકાર પામી શકી ન હતી.
આ પુસ્તિકાઓને વિશાલ પ્રચાર થતાં “શ્રી ધીરજલાલ ટોકરશી શાહ” એ નામ હજારો હોઠે ચડી ગયું હતું. ત્રીજી શ્રેણીથી છઠ્ઠી શ્રેણીના પ્રકાશન વખતે તે તેઓ “જૈન તિ ના સંપાદક પણ હતા, એટલે લેખક અને વિચારક તરીકે પણ તેમની કીતિ પ્રસરવા લાગી હતી. એવામાં સાધુસંમેલન પ્રસંગે ૩૪ દિવસ દૈનિક વધારા કાઢવાની ઘટના બનતાં તેઓ એક નીડર સમાજ સુધારક તરીકેની ખ્યાતિ પામ્યા. ૧૦–વિદ્યાર્થી વાચનમાલા તથા કુમાર ગ્રંથમાલા - શ્રી ધીરજલાલભાઈને સાહિત્યસર્જનની અનેરી લગની લાગી હતી અને તે એમને નવાં નવાં ક્ષેત્રો તરફ દોરી રહી હતી. બાલગ્રંથાવલીનું યશસ્વી પ્રકાશન થયા પછી તેમની દૃષ્ટિ જગતના મહાપુરુષ અને સૌંદર્યધામે તરફ વળી. વિદ્યાર્થીઓને તેને ખ્યાલ આપવો જોઈએ, એ આશયથી તેમણે વિદ્યાર્થી વાચનમાલાની જના ઘડી અને તેની એક એક શ્રેણીમાં ૨૦ પુસ્તિકાઓ પ્રકટ કરવાનો નિર્ણય કર્યો. તેમની મૂલ પેજના તે આવી ૨૦ શ્રેણીઓ એટલે ૪૦૦ પુસ્તિકાઓ પ્રકટ કરવાની
