Book Title: Shatavdhani Dhirajlal Shah Jivan Darshan
Author(s): Shantikumar J Bhatt, Ramanlal C Shah and others
Publisher: Dhirajlal Shah Sanman Samiti
View full book text
________________
૧૮૭
સંસ્મરણેના સથવારે રાષ્ટ્રીયતાના રંગે રંગાયા હતા. શેઠ ચીમનલાલ નગીનદાસ છાત્રાલયમાં પણ પૂજ્ય માણેકબા તથા કુ. ઈન્દુમતિ ડેનના માર્ગદર્શન નીચે રાષ્ટ્રીય પ્રવૃત્તિઓ ચાલતી હતી ત્યારે આગેવાની શ્રી ધીરજલાલ કરતા હતા.
આમ યુવાને અને વિદ્યાર્થીઓમાં રાષ્ટ્રીય ભાવના વ્યાપક અને પ્રબળ બની રહી હતી ત્યારે વિદ્યાર્થીએ નિર્ભય બને, સાહસિક બને, ખડતલ બને તથા વહેમ અને બેટી રૂઢિઓમાંથી મુક્ત થાય તેવી કેળવણી તેમને મળે તે માટેનો પડકાર શ્રી ધીરજલાલે જાણે કે ઝીલી લીધું હતું. * શનિ-રવિની રજાઓમાં છાત્રોને તેઓ અવારનવાર પગપાળા પ્રવાસે લઈ જતા હતા. આવા પ્રવાસને તેમણે જીવનઘડતરની કેળવણીના સાધન તરીકે ઉપયોગ કર્યો. પ્રવાસમાં રસાઈ માટે સીધું સામાન, નાતે, સૂવા-ઓઢવાના તેમજ પાણી ભરવાના અને અન્ય સાધને જાતે જ ઉપાડીને દસ, પચીસ કે ત્રીસ માઈલ જેટલા દૂરના સ્થળની પસંદગી કરવામાં આવતી. લાંબી રજા એમાં દૂરના પ્રવાસો પણ યોજાતા.
આવા એક પર્યટનમાં એક ગામની નજીક પડાવ હતે, ગામના પાદરમાં સાત કઠાની એક જુની વાવ હતી. વાવમાં પાણી જોઈને કેટલાક વિદ્યાર્થીઓને ન્હાવા માટે તેમાં પડવાનું સહજ મન થયું પણ ગામલેકોએ કહ્યું કે આ વાવ દર વરસે ભેગ લે છે. વાવમાં ચૂડેલને વાસ છે અને જે કઈ ઢોરઢાંખર પાણી પીવા ઉતરે કે કઈ ન્હાવા પડે છે તો ચૂડેલ તેને પગ ઝાલીને પાણીમાં ખેંચી જાય છે. ત્યારે ગામડાંઓમાં આવી વાતો ખૂબ પ્રચલિત હતી. આ સાંભળી વિદ્યાર્થીઓ ડરી ગયા અને મૂંઝાયા. કેપ્ટન ધીરજલાલે આ વાત જાણી કે તરત જ તયાને કછેટે ભીડ અને પાણીના ઊંડાણને વિચાર કર્યા વગર કે ગામલેકની વિનવણીની દરકાર કર્યા સિવાય “જય મહાવીર કરીને વાવના મુખ્ય કઠામાં ઉપરથી જ ઝંપલાવ્યું અને પાણીની અંદર ઉતરી ગયા. બધાના જીવ તાળવે ચોંટયા હતા, ત્યાં જ પાણીની સપાટી ઉપર તરી આવ્યા અને જેમને તરતા આવડતું હતું, તે બધા વિઘાથીઓએ પણ એક પછી એક ઝંપલાવ્યું. આમ ગામની વાવને, ગામને અને વિદ્યાર્થીઓને વહેમ અને ભયમુક્ત કર્યા.
પ્રવાસના આવા તે કેટલાયે સંસ્મરણે છે. પાવાગઢના પ્રવાસમાં પાછલી રાતે રતે ભૂલ્યા અને વાઘને ભેટે થયેલે તે પ્રસંગ આજે પણ યાદ આવે છે. સાબરમતી અને મહી નદીના ભયંકર કેતરમાં ભ્રમણ કરાવ્યાં છે. જંગલમાં આવેલા નર્મદાના તટે ગરૂડેશ્વર અને સુરપાણેશ્વરના તીર્થધામોના પગપાળા પ્રવાસો યોજ્યા છે. રાત્રિમુકામ માટે સમશાન પસંદ કરી વિદ્યાર્થીઓ પાસે અખંડ ચોકી પહેરા ભશાવ્યા છે, અને કડકડતી ઠડીમાં નર્મદાના રેતાળ પટમાં રાત્રે સૂવડાવ્યા છે. એક વાર અંધારી રાતે સાબરમતી નદી પાર કરવાની હતી. ઢીંચબૂડ પાણી માંથી બધા રસ્તે કાપી રહ્યા હતા. ત્યાં સામેથી એક
