Book Title: Shatavdhani Dhirajlal Shah Jivan Darshan
Author(s): Shantikumar J Bhatt, Ramanlal C Shah and others
Publisher: Dhirajlal Shah Sanman Samiti
View full book text
________________
૧૯૮
જીવન-દર્શન એ દિવસથી આ શબ્દોનું સૌદર્ય અને આ શબ્દોની સૌન્દર્યભૂમિ કાશ્મીરનું સૌન્દર્ય આ સૌન્દર્ય પ્રેમી કિશોરના હૃદયમાં રમવા લાગ્યું. કાશ્મીરના સૌનયે એમના માનસને કબજે લઈ લીધે. આ ઊગતા યુવકના અંતરમાં કાશ્મીરની સ્વર્ગીય ભૂમિનાં દર્શન કરવાની ઉત્કટ ઇચ્છા જાગી ઊઠી. આ મહત્વાકાંક્ષા એટલી પ્રબળ હતી અને એમની આત્મશક્તિ એટલી બળવાન હતી કે એક અણધારી દિશામાંથી એકાએક એમને જોઈતી સહાય મળી ગઈ અને એમની મનેકામના પૂરી થઈ ગઈ આ હતી એમની સૌથી પહેલી સંક૯૫સિદ્ધિ !
પંડિતજીને એમના કૌટુમ્બિક વારસાની એક મહાન બક્ષિસ મળી હતી. આ બક્ષિસ હતી, સ્મરણશક્તિની. પંડિતજીનાં પૂજ્ય માતુશ્રી મણિબહેન એક અજબ જેવી સ્મરણશક્તિ ધરાવતાં હતાં. આ શક્તિ પંડિતજીમાં ઊતરી આવી.
નિરાધાર બની બેઠેલા કુટુંબનું ગામનાં દળણાં-પાણી કરીને અને કાલાં ફલીને ગુજરાન ચલાવનાર એમનાં માતુશ્રીએ અનાયાસે જ પંડિતજીમાં આ શક્તિ રોપી દીધી હતી. આ શક્તિને પંડિતજીએ પિતાના પુરુષાર્થ વડે વિકાસ કર્યો અને સ્મરણશક્તિને જે ઉપગ એમનાં માતુશ્રી ન કરી શક્યાં તે ઉપયોગ યાદદાસ્તના અજબ જેવા પ્રયોગ વડે એમણે કરી બતાવ્યું. આવા પ્રવેગેના અનેક કાર્યક્રમે સમાજ સમક્ષ રજૂ કરીને શ્રી ધીરજલાલભાઈ શતાવધાની પંડિત બની ગયા. એમનાં માતુશ્રીને આત્મા એમની આ સફળતાથી પ્રસન્ન થઈ ગયા હશે!
પિતાને જે કંઈ ચોગ્ય લાગે તે જાહેર કરી દેવાની એમનામાં જાહેર હિંમત છે. માનવીએ ચન્દ્ર પર પગ મૂકો ત્યારે એ વાત એમણે તરત સ્વીકારી લીધી અને નિસંકેચ જાહેર પણ કરી દીધી.
પંડિતજી જે શક્તિથી આગળ વધ્યા છે એ શક્તિ છે પુરુષાર્થની. પુરુષાર્થના બળ વડે જ એમણે એમના જીવનને વિકાસ સાથે છે. એ બળ વડે જ એમણે ધાર્મિક, આધ્યાત્મિક, સામાજિક વગેરે અનેકવિધ સાહિત્ય-પ્રકાશનેને એક મોટો ગંજ એમણે સમાજ સામે ધરી દીધો છે. એમનું આ સાહિત્ય સાત્વિક સાહિત્ય છે. માર્ગ ભૂલેલા માનવીને એ માર્ગદર્શન આપે છે. ઉર્દૂ ભાષાના એક શાયરે સાચું જ કહ્યું છે – .
રોશન હૈ આસમાં મેં, સિતારે કઈ મગર
જે માર્ગ દિખાવે ઔર કે, વે ઔર સિતારે હોતે હૈ. ભાવાર્થ-આકાશમાં અનેક સિતારા પ્રકાશમાન છે, પરંતુ જે માર્ગ બતાવે છે એ સિતારે તે જુદા જ છે.
પંડિતજીનાં પ્રકાશનમાં એક સૂર ઊઠે છે– માનવજીવનને ઉચ્ચ કક્ષામાં લઈ જવાને, ને માર્ગ બતાવવાને.
એમની કલમે સાહિત્યની કઈ દિશાને છેડી નથી. મને ખબર છે એમણે કરછી સાહિત્યની પણ સેવા કરી છે. કચ્છના લેસાહિત્ય પર પણ એમનાં પ્રકાશનમાં માનવકલ્યાણની ભાવના તરવરતી રહી છે, એ જ એમના જીવનની મહાન સિદ્ધિ છે.
