Shatavdhani Dhirajlal Shah Jivan Darshan

Author(s): Shantikumar J Bhatt, Ramanlal C Shah and others
Publisher: Dhirajlal Shah Sanman Samiti

Page 230

વ્યક્તિ નહિ પણ શક્તિ
૧૯૧
kr
આ મહાત્રતા, અનેક સુટેવા અને સુતત્ત્વાથી સંપન્ન એમનુ' જીવન સૌને પ્રેરક છે. પાલન કરવાના માત્ર સભાન પ્રયત્ન જ નહિં પરંતુ એ તત્ત્વા જીવનમાં એક રસ થઈ જાય અને આ ઢેડુ એ તે પ્રતિષ્ઠિત થઇ ગયેલા સુતત્વાનુ હરતું ફરતું માત્ર એક અસ્તિત્વ બની રહે એવી સહજ “ સ્થિતિ ” સરજાવી એ જ ઉચ્ચતમ ભૂમિકાની અંતિમ ઉપલબ્ધિ છે. જીવનમાં રાગ-દ્વેષ, મેહ-માયા, દંભ–દેખાવ, અહ, સ્વાર્થી-લેાલ, ઘણા, અપેક્ષા, નિંદા વગેરે કુતત્ત્વાથી પર રહેવુ ને પર થવુ એ નાનીસૂની સિદ્ધિ નથી. ખરેખર તે આવી માનસિક શ્રેષ્ઠ કક્ષાને કારણે જ તેએ અનેક ક્ષેત્રે અને તે પણ ઘણા • મહાન કાર્યો કરી શકયા છે. સ'સારમાં રહેવા છતાં જળકમળવત્ રહીને નિર ંતર કમ કયે જનાર સહજ પ્રક્રિયાથી નિષ્કામ થયેલી વ્યક્તિ ઝડપભેર સવેર્વોચ્ચ વિકાસ સાધી શકે છે એ મૂળભૂત સત્ય અહીં ધબકતુ દેખાય છે.
લખવા બેસીએ તેા પાર ન આવે એવુ એમનુ અનૂભૂતિએથી સ’પન્ન જીવન છે. જીવનચેતનાની શાશ્વભૂમિ પર તેઓએ શુભકર્મોનાં ખીજ વાવ્યાં અને આ જીવનમાં જ તે તેના મીઠાં ફળ મેળવી શકયાં છે. કાગને તેના ઊંડા સંદ'માં આ જીવનમાં જ સાક્ષ તૂ કરનાર વ્યક્તિઓની હરાળમાં તેઓએ પોતાનુ સ્થાન સ્થાપિત કર્યુ છે. ભાવિ પેઢી તેમને એક મોટા લેખક, સમાજ-સેવક અને ધાર્મિક પુરુષ તરીકે યાદ કરશે. જે જે વિષયામાં તેમણે પ્રવેશ કર્યાં છે, તે તે વિષયાનું પૂર્ણ અધ્યયન અને સ્વાનુભવથી આત્મસાત્ કર્યાં પછી જ કલમ ચલાવી છે, તેથી તેઓના લેખનમાં અનૂભૂતિના રણકાર અને હૃદયને સ્પર્શીવાની શક્તિ છે,
અલબત્ત, માનવસહજ સ્વભાવની કાઇક ત્રુટીએ કેટલીક પ્રકૃતિ-મર્યાદાને કારણે હાઈ શકે, પરંતુ તે સમગ્ર જીવનના મૂલ્યાંકન સમયે તદૃન ગૌણુ ખની જાય છે. શક્તિ અને સવૃત્તિઓના ભંડાર ભર્યાં હૈાય ત્યારે સામાન્ય ખામીઓનું જરાય મહત્વ રહેતું નથી. વળી બીજું એક સત્ય એ છે કે જેએમાં વિશિષ્ટ શક્તિ અને સ્વતંત્ર દૃષ્ટિ કે વ્યક્તિત્વ હાય છે, ત્યારે તેએમાં ઉપરછલ્લી દૃષ્ટિએ કેટલેાક વિરાધાભાસ કે આચરણુ ભિન્નતા જોવા મળે છે, પરંતુ એક નિશ્ચિત દિશા કે એક જ ધ્યેય દૃષ્ટિએ તેઓ જીવનના અ'ત સુધી સ્થિર, સ્વસ્થ અને કલ્પનાતીત ગતિશીલ રહેતા હોય છે. એટલે દેખાતા વિરાધાભાસ એ તે અભિવ્યક્ત થવા ઉછાળા મારતી આંતરિક શક્તિના પ્રચ’ડ વેગનું જ પરિણામ હાય છે. એટલે જ મહાપુરુષેાના જીવનમાં સતત પરિવર્તનના પૂર ધસ્તે જતા જોવા મળે છે અને તેથી જ તેના વિકાસમાં કલ્પનાતીત ગતિ હાય છે. અંતે માનવી પૂણ્ તા નથી જ, પૂર્ણ થવા માટે જ ખતા જીવ જરુર છે અને તેથી પૂર્ણ થાય છે, ત્યારે તે પરમાત્મા બની જાય છે. એટલે મહત્વનું જે છે સુતત્ત્વા કેટલી પ્રબળતાથી જીવનમાં પ્રતિષ્ઠિત થયેલાં હાય છે તે અને એના સબળ પાયા