Book Title: Shatavdhani Dhirajlal Shah Jivan Darshan
Author(s): Shantikumar J Bhatt, Ramanlal C Shah and others
Publisher: Dhirajlal Shah Sanman Samiti
View full book text
________________
પ્રવાસદર્શન
૧de એકાંત, રાત્રિના સમય, તેમાં શાંતિપ્રદ ચાંદની. મનપર આ સમયની અજબ અસર થતી હતી. આધિ, વ્યાધિ ને ઉપાધિથી ભરેલા જીવનને સઘળે સંતાપ અહીં દૂર થતો હતે. ભર્તુહરિએ હિમગિરિની શીલાપર ધ્યાન ધરી પરમ શાંતિ પામવાની ઈચ્છા પ્રદર્શિત કરી હતી, તેવી ઈચ્છા હરકે ઈ મુમુક્ષુને અહીં પણ થાય તેમ હતી.
સાથીઓ એક પછી એક સહુ નિદ્રાધીન થયા. હું આ સૌંદર્યને લાભ ચૂકી નિદ્રા લઈ શકતું ન હતું. સાથે જ બધાની દેખરેખ રાખવાની જોખમદારી હતી. હેડી મધરાતે એક ખડક આગળ નાંગરીને ખલાસીએ એક ખડકપર ચડી સૂઈ ગયા. - રાત્રિ શમશમાકાર વહી જતી હતી. નર્મદાજીનાં નીર ખડક સાથે અથડાઈને ધીમાં ધીમાં ગાન કરતા હતાં. એ પાણીમાંથી વખતે વખતે જળચર પ્રાણીઓ ડોકિયા કરતાં ને પાછાં પાણીમાં મગ્ન થઈ જતાં. નર્મદાજીમાં સ્થળે સ્થળે મગરોનો વાસ છે એ હું જાણતો હતો, એટલે તેનું અચાનક આગમન ન થાય એની સાવધાની રાખત હતે. મારી આ મૂર્ખતાભરી સાવધાનીથી જાણે આજુબાજુના ખડકે ભયંકર હાસ્ય કરવા લાગ્યા ને તેમની મૂંગી વાણીમાં કહેવા લાગ્યા : “એ પ્રકૃતિના ખોળે વિહાર કરવા નીકળેલા મનુજબાળ ! આટલી અશ્રદ્ધા ને આટલે અહંભાવ શાને ધરે છે? શું માતા પ્રકૃતિ કેઈનું પણ આયુષ્ય સમય થયા પહેલાં લઈ લે એવી બેવકૂફ ધારે છે? અને ધાર કે એ સમય પહેલાં આયુષ્ય હરણ કરવા વિચાર કરશે તો તું એને ખાળનાર કોણ છે? એની વિરાટ શક્તિ આગળ તારું સામર્થ્ય ને તારી શક્તિ શી વિસાતમાં છે? જે તને આ રક્ષા કરવાને કર્તવ્યબુદ્ધિ પ્રેરતી હોય તે રક્ષા કર, પણ અંદરથી અહંભાવ ખેંચી લે.” હું તે ઘડીભર એમની એ મૂંગી વાણી સાંભળી દિમૂઢ બની ગયે. અહીં વસતા મહર્ષિઓના સહવાસથી તે આ તત્વજ્ઞાન નહિ સાંપડયું હોય એમ ઘડીભર વિચાર આવ્યો ને વિજળીના ચમકારાની જેમ અદશ્ય થઈ ગયો. લેઢાને જેમ પારસમણિ અડતાં તેનું રૂપ જ બદલાઈ જાય, તેમ આ વિચારધારાથી મનની સ્થિતિ જ પલટાઈ ગઈ ભય ને રક્ષા, સુખ ને દુખ, હર્ષ ને શેક એ સર્વ માનસિક સંવેદન માત્ર છે. એ સંવેદનથી પર થઈએ તે એમાંનું કાંઈ નથી. અને મૃત્યુ બિચારું કોણ છે? તેને મહત્વ આપી તેમજ તેની મહત્તા છે, નહિતર આત્માના શાશ્વત રાજ્યમાં એ શું ખલેલ કરી શકે તેમ છે? રક્ષા કરવાનો વિચાર ગળી ગયે. ભય ને જોખમદારીના તર્કો પણ લુપ્ત થઈ ગયા. એકાએક હોડીમાંથી ઊભો થયો. કિનારાના ખડક પર ઉતર્યો. તરતજ ખળખળ કરતુ કોઈ પ્રાણ ખડક પરથી પાણીમાં ધસી પડયું. છાતી ધબકવા લાગી. “અરે ! ક્ષણ પહેલાંના વિચારો કયાં ગયા? ફરીથી ભયગ્રસ્ત થયે?” આત્માની ઊંડાણમાંથી કેઈ બેલ્યુ. ફરી હિમ્મત આવી ને આગળ વધે. એક ઊંચા ખડક પર ચઢી ચારે બાજુ દષ્ટિ ફેંકી. આ ક્ષણે માનસે જે સ્થિતિ અનુભવી તેનું વર્ણન વાણીથી થઈ શકે એમ નથી.
