Book Title: Shatavdhani Dhirajlal Shah Jivan Darshan
Author(s): Shantikumar J Bhatt, Ramanlal C Shah and others
Publisher: Dhirajlal Shah Sanman Samiti
View full book text
________________
૧૪૫
શકિતના મહાસોત
એક સાહિત્યકાર તરીકે શ્રી. ધીરજલાલભાઈની સિદ્ધિ અજેડ છે. તેમણે નાના મોટાં સાડાત્રણસો ઉપરાંત પુસ્તક લખ્યાં છે અને તેની પ્રસિદ્ધ થયેલી કુલ નકલને આંકડો વીશ લાખથી પણ વધુ છે. આ ગ્રંથ તેમણે વિધવિધ વિષ પર લખ્યા છે. તેમાં ભારતના મહાન પુરુષોનાં જીવનચરિત્ર, પ્રવાસવર્ણન, માનસવિજ્ઞાન, શિલ્પ
થાપત્ય, ગણિતવિદ્યા, રોગ અને અધ્યાત્મ તેમજ મંત્ર, તંત્ર અને જૈનધર્મ વિષયક થશે મુખ્ય છે. જૈન ધર્મશાસ્ત્રો તેમજ ઈતિહાસના તેઓ ઊંડા અભ્યાસી છે અને તેમનાં લખેલાં કેટલાંક પુસ્તકે જૈન પાઠશાળાઓમાં પાઠ્ય પુસ્તક તરીકે સ્વીકારવામાં આવ્યાં છે.
જૈન ધર્મવિષયક સાહિત્યમાં તેમણે લખેલ જૈન શિક્ષાવલી, જીવવિચાર-પ્રકાશિકા, નવતત્વ દીપિકા, જિન પાસના, વીર-વચનામૃત, જૈનધર્મસાર, ભક્તામર-રહસ્ય, ઉવસગ્રહ સ્તોત્ર, હીકારકલ્પતરુ, શ્રી પાર્શ્વ–પદ્માવતી આરાધના વગેરે મુખ્ય છે. પ્રતિક્રમણસૂત્ર પ્રબંધ ટીકાના તેમણે તૈયાર કરેલા ત્રણ ભાગ માટે ભારતનો સમગ્ર જૈન સમાજ હરહંમેશ માટે તેમને ત્રણી રહેશે. પંચપ્રતિક્રમણ સૂત્રોની અર્થઘટના, સમજણ અને વિસ્તૃત વિવેચન, સંશોધનની દષ્ટિએ આ ગ્રંથમાં આપવામાં આવેલ છે, જે અભ્યાસીઓ માટે અત્યંત ઉપયોગી થઈ પડે તેવા છે. સૂત્રોનું હાર્દ સમજવા માટે આપણે ત્યાં આજ સુધી આવું કોઈ પ્રકાશન થયેલું જોવામાં આવતું નથી. - શ્રી ધીરજલાલભાઈને ઘણાં પ્રમાણપત્રો, ઘણા ચંદ્રક તથા ઘણી પદવીઓ મળી છે, પણ તેમણે તેનું કદિ અભિમાન કર્યું નથી. એક વાર એક મહાશયને શ્રી ધીરજલાલભાઈને પ્રાપ્ત થયેલા સુવર્ણચંદ્રક જોવાની ઈચ્છા થઈ અને તેની માંગણી કરી, ત્યારે શ્રી ધીરજલાલભાઈએ માથું ખંજવાળ્યું. “તે કયાં પડ્યા છે? તે વિચારવું પડશે. આ પરથી આ બાબતની તેમની નિઃસ્પૃહતા જણાઈ આવે છે.
ઉપર કહ્યું તેમ જીવનના પ્રારંભથી જ તેઓ સરસ્વતીના ઉપાસક બન્યા છે અને ગમે તેવા અટપટા સંગોમાં પણ તેમણે પિતાની એ ઉપાસના છેડી નથી. છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષોથી તેમની ઉપાસના અતિ જવલંત બની છે અને તેણે અનેક લેકેનું ભારે આકર્ષણ કર્યું છે. તેમનું નિવાસસ્થાન એક ગૃહસ્થનાં રહેઠાણને બદલે સરસ્વતી માતાના મંદિર જેવું લાગે છે. જ્યારે જ્યારે તેમને ત્યાં મળવા જવાનું અને ત્યારે તેઓ કંઈ ને કંઈ લખતા હોય અગર પ્રફ સુધારતા હોય અને આસપાસ પુસ્તકોના ઢગલા ખડકાયેલા હોય. તેઓ સાચું જ કહે છે કે “પુસ્તકે એ મારે સાચા પ્રિયજન છે અને તેમની વચ્ચે રહેવાનું મને વધારે ગમે છે.”
કઈ જ્ઞાની પુરુષે સાચું જ કહ્યું છે કે “પુષ્પવતો દિ દુઃણમાનો મવત્તિ' દુઃખમાં જ માનવ આત્મામાં રહેલી શક્તિઓને વિકાસ થાય છે. જર્મન કવિ ગેટેએ તે ત્યાં
